Untitled

I Giri
indekiler
Yeralt s rejimi
Isnn tanmas
S jeotermal sistemler
statistiksel veriler
Siyasal ve evresel ynleri
Member of
Consortium
I Giri: Yeralt Is Rejimi

This project is co-financed by
the European Union and the Republic of Turkey
Jeotermal Enerji Nedir?

geo = Yunanca: dnya
thermie = Yunanca: s
Is bir enerji eklidir ve jeotermal enerji ise kelimenin tam anlamyla,

gezegensel lekte jeolojik olaylarn rettii toprak iinde bulunan sdr.
Gnmzde Jeotermal enerji insanolu tarafndan ortaya karlabilen ve
faydalanlabilen ksm kadar kullanlmaktadr.
Mary H. Dickson and Mario FanelliIstituto di Geoscienze e Georisorse, Pisa, Italy
www.geothermal-energy.org
Member of
Consortium

Tarihi
Jeotermal buhardan elektrik

retimi ilk kez 1904
denenmitir. Resimde mucit
Prens Piero Ginori Conti
makinesinin ilk denemesini
Larderello sahasnda yapyor.
Mary H. Dickson and Mario FanelliIstituto di Geoscienze e Georisorse, Pisa, Italy
www.geothermal-energy.org
Member of
Consortium

Yeryzndeki Enerji Dengesi
karlabilen s ve enerji aklar aadaki

birincil
kaynaklardan tremilerdir.
kaynaklar
Yerin ss
D kaynaklar
Solar radyasyon
Gel-git enerjisi
Yzey Scaklk Dengesi

Kaltschmitt et al. ,2009
Member of
Consortium
D Kaynaklar

Solar Radyasyon:
Atmosferin st ksmndaki solar radyasyon
gc ilgili alann ortalama deerine 1.370
W/m kadar ekler.
Yeryzndeki toplam solar radyasyona

1,75 x 1017 W kadar ekler, bu nedenle:
Ksa dalga radyasyon gibi aynasal yansma

6,1 x 1016 W (35 %) ve
Dalan yansma ve emilim 1,14 x 1017 W
(65 %), bu nedenle:
atmosferde 3,5 x 1016 W (20 %)

hidrosfer ve litosferde 7,9 x 1016 W (45 %)
Uzun dalga radyasyonun sadece ok kk bir
ksm yer kabuuna nfuz eder ya da
biyoktleye dnr ve fosil tabakalar gibi
depolanr (3,2 x 109 - 3,2 x 1010 W).
Periyodik yzey scakl deiimi

zaman derinlii ile
faz kaymas ve genliin azalmas
Turcotte and Schubert
Member of
Consortium

D Kaynaklar
Gel-Git Enerjisi:
Gel-git kuvvetlerinden dolay (gne ile

ay arasndaki ekim kuvveti), Dnya
dnem kinetik enerjisini kaybediyor (3
6 x 1012 W).
Bu nedenle, yaklak
6 - 12 x 1011 W kinetik
enerji srtnme ile sya
dnyor.
Member of
Consortium
Geoid
Wolf, GFZ Potsdam

Kaynaklar
Yer krenin derinliklerinden yzeyine doru olan enerji ak farkl

kaynaktan salanr:
Birincisi yer krenin iindeki depolanm enerji. Bu enerji dnyann

oluumu srasnda ortaya kan yer ekimi enerjisinin bir sonucudur.
Baka bir kaynak ise dnyann oluumunun ncesi zamandan

kaynaklanan termal enerji.
nc kaynak ise radyoaktif izotoplarn bozunmas ile aa kan

enerji.
Member of
Consortium

Kaynaklar: Radyojenik Is
retimi
Radyoaktif izotoplarn bozunmas ile aa kan enerji (238Uran,

232
Th und 40K).
Radyoaktif bozulma: , ve nlar.
Etkileim: evresindeki kaya ve paracklarnn kinetik enerjisini

termal enerji gibi emer.
238
Uran, 235U, 232Th und 40K izotoplar ktasal yer kabuunun yzeye
Total: 44.2
yakn ksmlarnda mevcuttur,
radyojenik s retimi iin
U,
235
Granit (yer kabuundaki tipik bir kaya): 2,5 W/m

Bazalt (yer kabuunun derinliklerinde): 0,5 W/m
62% radiogenic
Radyojenik bir s retim hz, bu izotoplarn

varsaylan konsantrasyonu yardm ile
hesaplanr. : 2,75 x 1013 W
(= toplam jeotermal s aknn yaklak 2/3 ).
Member of
Consortium
38% non-radiogenic
Clauser, RWTH Aachen

Kaynaklar : Potansiyel Enerji

ve Orijinal Termal Is
Potansiyel enerjinin aa kmas :

Dnyann demir ekirdeinin oluumu srasnda (kesin olmayan
tahminlerle): 2,75 x 1013 W.
Yerkabuunun oluumu srasnda (dnyann kabuundaki ar
minerallerin srasyla zenginlemesi): 1010-1012 W.
Orijinal termal s:
Termal enerjinin kayna dnyann oluumundan nceki zamanda
balar
Orijinal termal snn bir ksm yer kabuuna gmlyor, nk dnya
4,5 yldr soumakta.
Isnn ortalama gcnn hesaplanmas
Varsayalm spesifik s kapasitesi : 1088 J/(kg K)
Varsaylan scaklk d: 650 K
=> Ortalama s gc: 2.91013 W.
Member of
Consortium

D ve i Kaynaklar: zet
Isnn Miktar:
Dnyann oluumu srasnda aa kan enerji
+ orijinal termal enerji
+ radyoaktif bozunmadan kaynaklanan enerji
= yeryznn toplam jeotermal ss
= 12 - 24 * 1030 J
sonu olarak yer kabuunun d ksmnn 10.000 m derinlie
kadar= 1026 J.
Dnyann yzeyiyle ilgili kresel s aks: 4,42 x 10 13 W,
= 2,5 * Dnyann enerji talebi
Yerin yzeyindeki spesifik s aks:
Kresel ortalama: 87 mW/m

Ktalar (eski ve sabit yerkabuu): 67 mW/m
Okyanuslar (gen ve aktif yerkabuu): 101 mW/m
(sadece karlatrma iin) solar radyasyon gc : 1370 W/m
Member of
Consortium

Dnyann Is ukurlar
Yeryz ile kresel jeotermal s aksnn yaknlarnda da s ukurlar

vardr (4,42 x 1013 W)
Volkanizma (3,2 x 1011 W)

Jeomanyetik dinamo iin enerji talebi(109 - 1011 W)
Total: 44.52 TW
(powering of geomagnetic dynamo

heat flow
volcanism
Clauser, RWTH Aachen
Member of
Consortium

Yer Yzeyindeki Is Dengesi
Ortalama solar radyasyon :

1370W/m
D uzaya braklan enerji
+ gneten emilen enerji
=> yer yzndeki scaklk dengesi: 14C
Solar radyasyon hakim sretir
=> Mevsimsel salnm
Dk termal s iletkenlii nedeniyle
solar radyasyon sadece 10 ile 20 m
arasndaki scaklk deiikliklerini etkiler.
Derinlikle balantl olarak s yerlerdeki doal

scaklk dalm
Member of
Consortium
I Giri: Isnn Tanmas

Is
Is Transferi
transferi farkl mekanizma ile snflandrlr. :

Is iletimi
Konveksiyon (tanm)
Termal radyasyon
Hakim sre s iletimidir (s jeotermal enerji ile ilgili olarak).

Tanm: Is iletkenlii molekller arasndaki mikroskobik kinetik enerji
deiimidir.
scak
souk
Member of
Consortium
I Giri: Isnn Tanmas

Is letimi Denklemi
Termodinamiin birinci yasas:
Member of
Consortium
I Giri: Isnn Tanmas

Is letimi Denklemi
Fourier kanunu (denklem

koyarz
)ile
denkleminde
yerine
Bu sonular genel s iletimi denkleminde:

Scakla bal
ve
parametreleri ile statik, izotropik ve
sktrlamaz malzemenin iindeki s alan iin diferansiyel denklemi:
Member of
Consortium
I Giri: Isnn Tanmas

Is Kapasitesi
Is kapasitesi C maddenin s depolayabilme parametresidir. Is

miktarndaki dQ deiiklikten dolay scaklk deiiminin dT
karakteristik bir zelliidir.
Verilen dT yeterince kk ise, gerekli miktarda s dQ scaklk dT ile

Q orantldr
C T :
doru
Is kapasitesi kapsaml bir zelliktir. Buna benzer bir dier zellik ise
spesifik s kapasitesidir c, bu bir birim ktle bana den s
kapasitesini tanmlar.
cP (sabit basnta spesifik s kapasitesi) ile cV (sabit hacimde spesifik

s kapasitesi) arasndaki ayrm yapmak nemlidir.
Spesifik s kapasitesinin birimi : J/(kg K)
Jeotermal enerji balamnda cV birimi genellikle J/(m K) olarak verilir.

Member of
Consortium
I Giri: Isnn Tanmas

Is letkenlii
Is iletkenlii Fourier Kanununda orantllk faktrdr (bkz: slide 15)

ve malzemenin s iletimi yeteneini karakterize etmektedir.
Is iletkenliinin birimi: W/(m K)
Fononlarn s iletkenlii yer kabuundaki s iletimine hakimdir. Bunun

yannda serbest elektronlarn s iletkenlii ve radyasyon s iletkenlii
de bulunur.
Tek bir kaya trnn s iletkenlii aadakilere bal olarak deiiklik

gsterebilir:
Minerallerin kompozisyonu ve yaps

Minerallerin boyutsal oryantasyonu
Kayann younluu
Porozite (gzeneklilik)
Scaklk
Basn
Member of
Consortium
I Giri: Isnn Tanmas

Konveksiyon (tanm)
Is iletiminin yan sra, konveksiyon da s transferinin nemli bir

mekanizmasdr
Tanm: Konveksiyon akkanlarla snn makroskopik (gzle grlebilir
ekilde) tanmasdr.
Doal ya da serbest konveksiyon ise scaklk deiimlerinden

kaynaklanan younluk farkllklarnn sonucu olarak akkann
tanmasdr (-> buoyancy (yzme)).
Zorlamal konveksiyon ise pompa gibi kuvvet uygulayan bir d

etken ile akkann tanmasdr.
Member of
Consortium
I Giri: Yzeysel Jeotermal Sistemler

S Jeotermal Sistemler
Yatay ve dikey s deitiriciler araclyla veya yeralt suyunu

pompalayarak jeotermal enerji elde edilir ve aadakiler iin kullanlr
:
Istma (zellikle s pompalar ile)
Soutma
Is pompalar ile ve ya
Is pompalar olmadan(= yeraltndan dorudan soutma)
Toprak kaynakl s pompalar, Kuzey Amerika ve Avrupa'da yaygn
olarak kullanlmakta ve Almanya'da da byk ilgi uyandracak gibi. Is
pompalar, tasarruflu ynleriyle birlikte birincil enerji gereksinimleri
asndan daha verimli bir teknoloji temsil ediyor
Ya-yaktl kazanlar ile kyaslandnda %60'a kadar
Gaz youmal kombiler ile kyaslandnda % 40'a kadar
Yeralt stma veya soutma iin bir termal rezervuar olarak da hizmet
verebilir. Yenilenebilir enerji kaynaklarndaki s ve atk s muhtemelen
kaybolup gidecektir, ve ya depolanabilir ve daha sonra kullanlabilir.
evresel souk hava iinde ayn durum geerlidir, soutma
uygulamalar iin depolanabilir. Son olarak ihtiya fazlas depolamalar
mahalle-ile stma sistemlerinde ve endstriyel alanlarda
uygulanabilir. Yer alt termal enerji depolama, zellikle scak ya da
souk byk miktarlarn uzun sre saklanmas iin uygundur.
Member of
Consortium
19

Farkl Kullanm Sistemleri
S jeotermal enerji
sistemleri
Ak sistemler
Yer alt suyu kuyu
sistemleri
Kapal sistemler
Kuyu s eanjrleri
Yatay toprak s
toplaycs
Sepetler
Yzeye temas eden
beton paralar
Temel kazklar
(enerji kazklar)
Dz ve uzun yark
duvarlar
Is borular
Member of
Yatay toprak s
toplaycs
sepetler
Temel kazklar
Borehole heat exchangers
Consortium
20
Yark
duvarlar
Yer alt suyu kuyusu

Yaklak 400 m derinlie kadar yer altndaki termal kaynaklardan
faydalanlabilir.
m
Yeralt suyu s pompas
Member of
Kuyu s eanjr + s
pompas
Consortium
Zemin s kollektr
+ s pompas
21
I Giri: S Jeotermal Sistemler

Su Kuyular
Yer alt suyu s kayna:

Yllk ortalama scaklk
8C ile 12C arasnda
Dier toprak kaynakl s
pompas sistemleri ile
karlatrldnda
yksek performansldr
En az bir retim ve bir
enjeksiyon kuyusu
bulunur (ikili)
Gerekenler: Yzeye yakn
yeterli yer alt su kayna
(yaklak. 15 30m)
Srekli bakm
gerektirmez.
Member of
Consortium
22

Kuyu s eanjr
Derinlikleri 400 m ye kadar

olan yzeysel sistemler
En az 130 mm apl derin
sondajlar
Genellikle HDPE-U kuyu s
eanjr (tekli, iftli, l)
Tek kuyu ii s eanjr ve
ya btn kuyu ii s eanjr
alanlar
K aylarnda 0 C nin
altndayken s tayc
akkann soumas(donma)
Akkan dolaan kapal
sistem
Bakm gerektirmez
Member of
Consortium
23

Zemin s toplaycs
K aylarnda dk
scaklklar(Dk performas
katsays,low Coefficient of
Performance (COP))
Yeterli ve iletilebilir yzey
alan
Kolektrn bulunduu
alann zerine bina
yaplamaz
Basit kurulum (hendeklerin
derinlii 0,8 m ile 1,5 m
arasnda)
HDPE-Borular arasnda
aralk 0,3 ile 0,7 m arasnda
Dk maliyet
Bakm gerektirmez
Member of
Consortium
24

Sepetler
Zemin s toplaycsnn
zel bir ekli
1 m ile 4 m aras
derinliklere kurulur
Daha az yzey alan
Basit ve ucuz kurulum
Bakm gerektirmez
Member of
Consortium
25
Yzeye temas eden beton

paralar
Enerji kazklar ve aktif yark

duvarlar
Kazk veya yark duvarlar
sadece yeni yap projelerinin
temeline uygulanabilir
Is eanjr borular takviye
kafeslerinin iine kurulur
Beton dklmeden nce
takviye ile birlikte kurulum
Ucuz
Bakm gerektirmeyen
Quelle: Bilfinger Berger Spezialtiefbau
Member of
Consortium
26
Is borular / dorudan genileme

sistemleri
Is tayc svlar CO , NH , Propan, Btan ve dierleri

Sabit faz deiimi (svdan gaza)

Akkan buhar, kuyu ii s deitirici ykselir ve pompaya gerek
duymadan dk younluundan dolay yukar kar
Is emisyonu altnda s eanjr banda younlama. Borunun
iinden geri ak
CO2 ile dorudan

genleme sistemi
Quelle: IPD-Tec
Member of
Consortium
27

Istma ve soutma kombinasyonu
Balang pozisyonu:
8 - 12 C arasndaki
bozulmam yer alt
scakl
K: Yeralt stma iin s

kayna olarak hizmet
verir
lkbahar: Yeralt yaklak

4 - 8 C arasnda souk
akmlatr olarak hizmet
verir.
Yaz: Yeralt soutma iin

soutucu olarak hizmet
verir
Sonbahar: Yer altnda

yaklak 12 16 C
arasnda s depolanr
Member of
Consortium
28
I Giri: statistiksel Veriler

S jeotermal sistemlerin dnya

apnda kullanm
lke
ABD
in
sve
Norve
Almanya
Japonya
Trkiye
zlanda
Hollanda
Fransa
Kanada
svire
talya
2010 ylnda dnya apndaki dorudan jeotermal

uygulamalarnn toplam enerji kullanmna oranlar
(Lund et al., 2010)
Member of
Consortium
Kapasite
[MW]
12.611,46
8.898,00
4.460,00
3.300,00
2.485,40
2.099,53
2.084,00
1.826,00
1.410,26
1.345,00
1.126,00
1.060,90
867,00
Yllk
kullanm
[TJ/yl]
56.551,80
75.348,30
45.301,00
25.200,00
12.764,50
15.697,94
36.885,90
24.361,00
10.699,40
12.929,00
8.873,00
7.714,60
9.941,00
lkelerin kurulu termal

kapasitelerine ve yllk
jeotermal enerji kullanmna
genel bak(Lund et al., 2010)
29

ABdeki yenilenebilir enerji kaynaklar
Bioktle
Biyoyakt
Okyanus enerjisi
Yenilenebilir
Enerjiler 2005
Yenilenebilir
Enerjiler 2020
Yaklak 1.160
TWh
Yaklak 2.860
TWh
Hidroelektrik enerji
Jeotermal enerji
Is pompalar
Photovoltaics
Gne enerjisi
Rzgar (ak deniz)
Rzgar ( kara)
2005 ve 2020de ABdeki yenilenebilir enerji kayna yaps

(Federal Ministry for the Environment, Nature Conservation and Nuclear Safety, 2011)
Member of
Consortium
30

2010 ylnda Almanya'da

yenilenebilir enerjiler
Nihai enerji
tamam: 275 TWh
Hidroelektrik enerji
Rzgar gc
Bio yakt
Biyojenik kat yaktlar, elektrik
Biyojenik kat yaktlar, s
Gne enerjisi
Jeotermal enerji
Photovoltaics
2010 ylnda Almanya'da yenilenebilir enerjilerin nihai enerji kaynann yaps

(Federal Ministry for the Environment, Nature Conservation and Nuclear Safety, 2011)
Member of
Consortium
31

Is
2010 ylnda Almanya'da

yenilenebilir enerjiler
tamam: 136,1 TWh
Biyojenik kat yaktlar (evler)

Biyojenik kat yaktlar (sanayi)
Biyojenik kat yaktlar (stma tesisi)
Biyojenik sv yaktlar
Biyojenik gaz yaktlar
Atklarn biyojenik ksmlar
Gne enerjisi
Derin jeotermal enerji
Yzeysel jeotermal enerji
2010 ylnda Almanya'da yenilenebilir enerjilerin s kayna yaps (Federal Ministry

for the Environment, Nature Conservation and Nuclear Safety, 2011)
Member of
Consortium
32

Almanyadaki toprak kaynakl

s pompalar
2009 Aralk aynda 178.000 s

pompas kullanlmaktayd
(Schellschmidt et al., 2010)
1996 ylndan bu yana yeni toprak

kaynakl s pompalarnn yllk says
2003 ylndan bu yana kullanlan toprak
kaynakl s pompalarnn says
Member of
Consortium
33

Almanyadaki toprak kaynakl

s pompalar
2003 ylndan bu yana, toprak

kaynakl s pompalarnn yllk s
iletimini
2003 ylndan itibaren tm toprak

kaynakl s pompalar birletirilmi
toplam kurulu gc
2009 iin grn: Kurulu

kapasitede ve s iletiminde
yllk % 20 orannda art
Member of
Consortium
34

Almanyann tahmini jeotermal enerji retimi
Grn
Derin m
jeotermal enerji
Jeotermal s ve enerji retimi
Toprak kaynakl s pompalar
evre scakl s pompalar
Ulusal s kullanm yzdesi
Almanyann 2020 ylna kadar olan tahmini jeotermal enerji retimi

(Bundesverband Erneuerbare Energien, 2009)
Member of
Consortium
35
I Giri: Siyasal ve evresel Ynleri

ABnin iklim ve enerji politikas
AB Devlet ve Hkmet Bakanlar tarafndan "20-20-20" hedefleri

olarakta bilinen 2020 ylna kadar yerine getirilmesi iin bir dizi iklim ve
enerji hedeflerini belirlendi. Bu hedefler:
Sera gazlarnn en az 1990l yllardaki seviyenin %20sine
drlmesi
Yenilenebilir enerji retiminin (rzgar, gne, bioyakt ve dierleri)
toplam enerji retimine orannn %20ye karlmas (u an % 8.5)
Enerji verimliliini arttrarak 2020 iin ngrelen enerji tketiminde
%20 tasarruf yapmak
AB liderleri ayrca, AB'nin gaz emisyonunu % 30 azaltmak iin, dier
byk miktarda gaz emisyonu yapan gelimi ve gelimekte olan
lkelerle kresel iklim anlamas altnda adil bir pay taahhttn teklif
etti. Birlemi Milletler byle bir antlama zerindeki mzakerelerine
devam etmektedir.
Member of
Consortium

klim ve enerji paketi
Paketin ekirdeini drt adet tamamlayc mevzuat olumaktadr :
Emisyon Ticareti Sisteminin (ETS) gzden geirilmesi ve

glendirilmesi, uygun maliyetle ve etkili bir ekilde emlsiyonlarn
azaltlmas iin AB nemli bir aratr. 2013 ylndan itibaren emlsiyon
izni iin ABde tek bir balkta bavurulacak ve her yl say
azaltlacaktr, iletmeler iin verilen mevcut deneklerin says 2020
ylnda 2005 ylnn %21 altna indirilecektir. deneklerin serbest
dalm zamanla ak artrma yntemi ile deitirilecektir, sistem
kapsamndaki sektrler ve gazlar geniletilmi olacaktr.
AB ETS kapsamnda olmayan ulam, konut, tarm ve atk

sektrlerindeki emisyonlarla ilgili karar. Kararn altnda imzas bulunan
her ye devlet 2020 yl iin (kendi bteleriyle oranl) balayc bir
ulusal emisyon snrlama hedefini kabul etti. Belirlenen hedef aral
zengin ye devletlerde % 20'lik bir emisyon azaltma ile en yoksul ye
devletlerde % 20lik orannda bir art olarak belirlenmitir. Bu ulusal
hedefler 2005 seviyeleri ile karlatrldnda 2020 ylna kadar AB
ETS d sektrlerde toplam emisyonu % 10 kesecek.
Member of
Consortium

klim ve enerji paketi
AB genelinde ortalama yenilenebilir enerji payn 2020 ylnda % 20ye

kartmak yenilenebilir enerji iin olan ulusal hedeflerden biridir (2006
seviyesi %9,2nin 2 katndan daha fazla). Yenilenebilir enerji pay
Maltada %19 svete %49 ve dier lkelerde de bu oranlar arasnda
deimektedir. Bu hedeflerle beraber ABdeki enerjide da bamllk
ve sera gaz emisyonunun azaltlmasna katkda olacaktr.
Karbon yakalama ve depolama (CCS) ilemlerinin gelitirilmesini ve

gvenli kullanlmasn yasal bir erevede tevik edilmelidir. CCS
gelecek vadeden bir teknolojidir. Bu ilemle endstriyel ilemlerle
yaylan karbondioksit tutulur ve yer altnda jeolojik yaplar iinde
depolanr, bu ilem sonucunda karbondioksit kresel snmaya bir
katkda bulunamaz. CCSn farkl bileenleri zaten ticari lekte
konulanm olmasna ramen, entegre bir sistem olarak kullanm
teknik ve ekonomik adan henz mmkn deildir. Bu nedenle AB,
yaklak 2020 ylna kadar ticari CCS gncelleme amac ile geerlilii
test etmek iin 2015 ylna kadar CCS santrallerinden bir a kurmak
iin planlar yapyor. Hkmetler CCS pilot tesislerine mali destek
salamak iin yasama paketi teklifleri olduu gibi ayn anda
karlacak .
Member of
Consortium

AB stma piyasasnn genel artlar
Binalarn Enerji
Performans Direktifi
(EPBD)
Energieeinsparverordnung
(EnEV)
Yenilenebilir Enerji
Kaynaklarndan Enerji
Kullanmna Tevik Direktifi
(RES) Erneuerbare
Energien Wrmegesetz
(EEWrmeG)
Enerji lgili rnler iin

Ecodesign Gereksinimleri
Direktifi (ErP)
EnergiebetriebeneProdukte Gesetz (EBPG)
Member of
Consortium

Bina Direktifi Enerji Performans
Binalarn enerji performansna ilikin 19 Mays 2010 tarihli

AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEYNN DREKTF 2010/31/EU
Enerjinin
etkin,
saduyulu,
aklc
ve
srdrlebilir
kullanm
uygulamalarnn yan sra, temel enerji kaynaklar olan petrol rnleri,
doal gaz ve kat yaktlar, ayn zamanda nde gelen karbon dioksit
emisyonu kaynaklardr.
Enerji tketiminin %40ndan birlik iindeki binalar sorumludur. Sektr
enerji tketimindeki arta bal olarak geniliyor. Bundan dolay, enerji
tketiminin azaltlmas ve binalarda yenilenebilir kaynaklardan enerji
kullanm birliin enerji bamll ve sera gaz emisyonlarn azaltmak
iin gerekli olan nemli tedbirleri tekil etmektedir.
Birlik iinde yenilenebilir kaynaklardan enerji kullanmn arttrmakla
birlikte yine birlik iinde enerji tketimini azaltmak iin alnan
nlemlerden birisi Birlemi Milletler klim Deiiklii Szlemesi
(UNFCCC) Kyoto Protokol'ne katlmak ve uygulamak ve uzun vade de
2Cnin altnda bir kresel scaklk art ile sera gaz emisyonunu en
azndan 1990 seviyesinin %20 altna indirmek ve yaplabilecek her hangi
bir uluslar aras antlama ile birlikte de %30un altna indirmeyi taahht
etmektedir.
Member of
Consortium

Bu ynerge ilikin gereksinimleri ortaya koymaktadr :
metodoloji iin ortak genel bir taslak, binalarn btnleik enerji

performanslarnn hesaplanmas;
yeni binalarn enerji performans iin minimum gerekliliklerin
uygulanmas;
enerji performans uygulamas iin minimum gereklilikler :
mevcut binalar, yap ve yap elemanlar byk bir bakm ve onarma

tabidir;
bina kaplamasnn enerji performans zerinde nemli bir etkisi bulunur
binann kaplamasn oluturan bu yap elemanlar glendirilebilir veya
deitirilirler; and
istenildii zaman yklenebilen, deitirilebilen veya ykseltilebilen teknik
yap sistemleri;
yaklak sfr-enerji binalarnn saysnn artrlmas iin ulusal planlar;

binalarn veya yap birimlerinin enerji sertifikasyonu;
binalardaki stma ve klima sistemlerinin dzenli olarak kontrol; ve
enerji performans sertifikalarnn ve denetim raporlar iin bamsz
kontrol sistemleri.
Member of
Consortium

Yeni binalar iin inaata balamadan nce aada listelenenler gibi

yksek verimli alternatif sistemlerin teknik, evresel ve ekonomik
uygunluu varsa, kabul edilir ve dikkate alnr (ye devletlerin garantisi
altndadr):
yenilenebilir kaynaklardan enerji esas alnarak merkezi olmayan enerji besleme

sistemleri;
birleik retim;
semt ya da blok stma veya soutma, zellikle tamamen veya ksmen
yenilenebilir enerji kaynaklarndan;
s pompalar.
Program (ye Devletler iin balaycdr)
9 Temmuz 2012 kadar

9 Ocak 2013 itibaren
(kayglar, bata
standard
Ulusal hukuk iinde uygulanmas

Almanya'da uygulanmas gereksiniminin balangc
enerji sertifika oluturma)
yeni kamu binalar iin neredeyse sfr-enerji
yeni bina iin yaklak sfr enerji standard
Member of
Consortium

Alman Enerji Tasarrufu Ynetmelii

2009 aadaki maddeleri ierir:
EnEV 2009
Binalarn s talebinin azalmas

Yksek enerji verimli teknik
sistemleri ile azalan talep iin s
kayna
Enerji tketimi
Evin stmas iin termal enerji ve

evde kullanlan scak su nihai enerji
tketiminin %86sn oluturur
Almanyada evlerde kullanlan
termal enerji nihai enerji
tketiminin % 26sn oluturur
Member of
Consortium

EnEV 2009
Alman Enerji Tasarrufu Ynetmelii 2009 (EnEV) yeni binalar iin

neredeyse sfr-enerji standard gerektirir
EnEV yeni binalar iin yllk birincil enerji talebini snrlar
Nasl bir faaliyette bulunulacann kararn genelde inaatlar ve
planclar tarafndan verilir
alternatif uygulama seenei mevcuttur :
1. Gelimi s izolasyonu
2. Verimli s sistemi
3. 1. ve 2. maddelerin kombinasyonu
Member of
Consortium
EnEV 2009

Metodoloji
Referans ina yntemi :
Ayn geometri ile,

Ayn hizada,
tanmlanan minimum enerji kalitesi ile
tanmlanan teknik sistemler ile
Youmal kazanlar ile s retimi

Gne kollektrleri
No:
Element /Sistem
Referans deeri
1.1
D duvar
s iletimi katsays U = 0,28 W/(mK)
1.2
Floor slab, wall to an unheated room
1.3
Ceiling, roof
1.4
Pencereler ve kaplar
s iletimi katsays Uw = 1.30 W/(mK)

camn enerji geirgenlii g= 0.60
1.5
Dormer
s iletimi katsays Uw = 1.40 W/(mK)

camn enerji geirgenlii g= 0.60
Member of
Consortium

EnEV 2009
EnEVnin en nemli performans rakamlarndan biri birincil enerji

harcama faktr ep
Bu faktr birincil enerji talebinin toplam harcamas Qp (gaz, petrol,

karbon, nkleer enerji) ile alan Qh ve su Qw stmak iin kullanlan
termal enerji talebinin arasndaki oran gsterir.
ep = Qp / (Qh + Qw) (Birincil enerji girii / Termal enerji k)
Member of
Consortium

EnEV 2009
Member of
Consortium

EnEV 2009
Eski binalarn zorunlu glendirmesi
1978 ylndan eski kazanlar mutlaka deitirilecek

Zorunlu olarak tavan ve atnn yaltm iyiletirilecek
Rutubeti azaltarak klimalarn yeniden planlanmas ve tadilatlar
2020 ylnda binalarda 6 daire ya da 500 m den fazla alanlar iin kullanlan
tm eski s depolayc cihazlar(zellikle geceleri) kapatlmak zorunda
EnEV 2007deki Enerji Performans Sertifikas (binalar) iin yaplan
politikalar ve prosedrler hala uygulanmaktadr
Member of
Consortium

Scak su retimi
Etkin s yaltm ile yeni

binalardaki s talebi daha az
Scak suya olan talep ise ayn

seviyelerde ya da yksek konfor
ihtiyalar sonucunda artyor
Scak su iin ortalama s ihtiyac

(EnEV): 12,5 kWh/(m*a)
Quelle: ASUE
Member of
Consortium

Is Sektrnde Yenilenebilir Enerji

Tevik Yasas (EEWrmeG)
Yeni binalarda yenilenebilir enerjilerin kullanm zorunluluu
Yeni bina sahiplerinin binalarnn snma sistemlerini mutlaka yenilenebilir

enerji iermesi ngrlmektedir. Bu uygulama konutlarda ve binalarda 1
Ocak 2009 tarihinden itibaren uygulamaya konuldu.
Yenilenebilir enerjiden yararlanmak isteyen mevcut binalarn sahiplerine
destek olunur. Kk kurumlar iin proje yardm ve ya dk faizli kredi ve
byk tesisler iin itfa denei ve ya s sistemleri ve byk s depolar
gibi altyap hizmetleri salanmaktadr.
Yenilenebilir enerjinin kullanm zorunluluu, imdiye kadar sadece yeni
binalara uygulanan, imdi tadilatta olan mevcut byk kamu binalarna
kadar geniletilmitir.
Bina sahibi yenilenebilir enerji kaynan semekte serbesttir. Kullanlan
enerji trne bal belirli bir s teknoloji-spesifik yzdesi kullanlmak
zorundadr.
Solar termal tesislerde yaklak %15
Gaz biyoktlede en az %30 (CHP enerji santrallerinde)
Kat veya sv biyoktlede en az % 50
Is pompalarnda en az % 50
Member of
Consortium

Almanyadaki s yaps
Member of
Consortium
Birincil enerjinin talebi ve CO2

emisyonlar
Is pompas ile doal gaz kazanlar ve petrol youmal stma sistemleri

Birincil enerjinin azalmas :
Gaz 20 35 %
Petrol 30 45 %
CO2 emisyonlarnn azalmas:
Gas 15 30 %
Petrol 45 55 %
Member of
Consortium

Birincil enerji talebi
Birincil Kaynak Faktrleri (PRF), non-rejeneratif enerji girii ve

mteri tarafndan kullanlan nihai enerji arasndaki oran
ifade eder, karma, tama ve dnm ile tm sistem
kayplarn dikkate alarak
Birincil Kaynak Faktrler :
Elektrik(Almanya)
fP=2,5
Kalorifer yakt
fP=1,2
Doal gaz
fP=1,1
Tipik stma sistemlerinin birincil enerji

gereksinimleriyle karlatrlmas
Kaynak: EHPA
Member of
Consortium

CO2 emisyonlar
CO2 emisyonunun kresel olarak en byk kayna

kmr, petrol ve gaz gibi fosil yaktlarn enerji
santrallerinde, otomobillerde, sanayi tesislerinde
kullanlmasdr. Elektrik retiminde, endstriyel
kullanmda, ulamda hatta evlerde ve ticari
binalarda kullanm iin fosil yaktlar yaklarak CO 2
atmosfere salnr. 2006 ylnda, petroleum supplied
the largest share of domestic energy demands,
petrol yerli enerji talebinde % 47lik bir oranla
(toplam fosil yakt tabanl enerji tketimi oran) en
byk pay almtr . Petrol srasyla % 27lik oranla
kmr ve %26lk oranla doal gaz takip etti.
Konut ve ticari sektr kendi enerji ihtiyalarn
karlamak iin byk lde elektrie baml
durumda, zellikle aydnlatmada, snmada ve
havalandrma cihazlarnda. Dorudan CO 2
emisyonlarnn ana kayna binalarda snma ve
soutma iin kullanlan petrol ve doal gaz gibi fosil
yaktlarn yaklmasdr.
CO2 emisyonlarnn faktrleri
Elektrik (Almanya)
633 g CO2/kWh
Kalorifer yakt
302 g CO2/kWh
Doal gaz
Member of
Consortium
244 g CO /kWh
Yaam Dngs Deerlendirmesi

(LCA)
ko-Insitut e.V. Uygulamal Ekoloji Enstits : Entegre Sistemler iin

Global Emisyon Modeli (GEMIS)

GEMIS bir yaam dngs analizi program ve enerji, malzeme ve
tama sistemleri iin bir veritabandr
GEMIS veritaban aadakiler hakknda bilgi sunar :
fosil yaktlar (ta kmr, linyit, doal gaz, petrol), yenilenebilir,
nkleer, bioktle (atklar, ahap atklar, ayr otlar, kolza ya vb)
ve hidrojen (yakt bileimini veand upstream veriler dahil)
elektrik ve s prosesleri (eitli enerji santralleri, e jeneratrler,
yakt hcreleri, vb.)
malzemeler: ham ve temel malzemeler zellikle inaat ve destek
iin olanlar (upstream sreleri de dahil olmak zere)
tama: uaklar, bisikletler, otobsler, arabalar, boru hatlar,
gemiler, trenler, kamyonlar (dizel, benzinli, elektrikli ve
biyoyaktlar iin).
GEMIS etkilerinin hesaplanmasnda toplam yaam dngs dahildir i.e. yakt teslimi, inaat iin kullanlan malzemeler, atk eleme ve
tama/yardmc.
Member of
Consortium

(LCA)
GEMIS veri taban her bir proses iin aadakileri kapsamaktadr

verimlilik, g, kapasite faktr, yaam sresi

dorudan hava kirleticiler (SO2, NOx, halojenler, partikller, CO,
NMVOC)
sera gaz emisyonlarn (CO2, CH4, N2O, SF6, dier tm Kyoto
gazlar)
kat atklar (kller, rt katman , FGD artklar, proses atklar)
sv kirleticiler(AOX, BOD5, COD, N, P, inorganik tuzlar)
arazi kullanm.
GEMIS maliyet analizi de yapabilir - ilgili veriler yaktlar ve enerji
sistemleri iin uygulanmaktadr.
Ayrca, GEMIS toplanan gstergeler yoluyla deer sonularna da :
kaynaklar CER ve CMR haline, sera gazlar CO2 edeeri haline, hava
kirleticileri SO2 benzerleri ve ozon (nc benzerleri) haline, yan sra
d maliyetlere de olanak salar.
Member of
Consortium

(LCA)
Istma sistemlerinin karlatrlmas iin senaryo. Kombine s ve g

(CHP) ile prosesleri iki birlemi rn olan elektrik ve s arasnda

tahsis edilir. Ulam ve malzeme girii dahil, uzaklatrma hari olmak
zere tm kullanm mr gz nne alndnda.
Jeotermal s pompalar sistemleri iin sonular :
Sera gaz emisyonlar (CO2, CH4, N2O): 172 g CO2-quivalente/kWh
Dorudan hava kirleticileri (SO2, NOx, Staub): 0,2 g SO2-quivalente/kWh
Kmlatif enerji talebi : 0,79 kWhprimr/kWh

Arazi kullanm : 0,006 m/kWh
Member of
Consortium

(LCA)
Sera gaz emlsiyonu iin sonular

Jeoterma
l
sistemler
Member of
Consortium

(LCA)
Dorudan hava kirlilii iin sonular

Jeoterma
l
sistemler
Member of
Consortium

(LCA)
Birincil enerji tketimi iin sonular (ya da kmlatif enerji talebi )

Jeoterma
l
sistemler
Member of
Consortium

Untitled

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Untitled

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

I Giri

I Giri: Yeralt Is Rejimi

Jeotermal Enerji Nedir?

Is bir enerji eklidir ve jeotermal enerji ise kelimenin tam anlamyla,

I Giri: Yeralt Is Rejimi

Jeotermal buhardan elektrik

I Giri: Yeralt Is Rejimi

Yeryzndeki Enerji Dengesi

karlabilen s ve enerji aklar aadaki

Yzey Scaklk Dengesi

I Giri: Yeralt Is Rejimi

This project is co-financed by

Yeryzndeki toplam solar radyasyona

Ksa dalga radyasyon gibi aynasal yansma

atmosferde 3,5 x 1016 W (20 %)

Periyodik yzey scakl deiimi

I Giri: Yeralt Is Rejimi

Gel-git kuvvetlerinden dolay (gne ile

I Giri: Yeralt Is Rejimi

Yer krenin derinliklerinden yzeyine doru olan enerji ak farkl

Birincisi yer krenin iindeki depolanm enerji. Bu enerji dnyann

Baka bir kaynak ise dnyann oluumunun ncesi zamandan

nc kaynak ise radyoaktif izotoplarn bozunmas ile aa kan

I Giri: Yeralt Is Rejimi

Radyoaktif izotoplarn bozunmas ile aa kan enerji (238Uran,

Radyoaktif bozulma: , ve nlar.

Etkileim: evresindeki kaya ve paracklarnn kinetik enerjisini

Granit (yer kabuundaki tipik bir kaya): 2,5 W/m

Radyojenik bir s retim hz, bu izotoplarn

Clauser, RWTH Aachen

I Giri: Yeralt Is Rejimi

Kaynaklar : Potansiyel Enerji

Potansiyel enerjinin aa kmas :

I Giri: Yeralt Is Rejimi

Kresel ortalama: 87 mW/m

I Giri: Yeralt Is Rejimi

Yeryz ile kresel jeotermal s aksnn yaknlarnda da s ukurlar

Volkanizma (3,2 x 1011 W)

(powering of geomagnetic dynamo

Clauser, RWTH Aachen

I Giri: Yeralt Is Rejimi

Yer Yzeyindeki Is Dengesi

Ortalama solar radyasyon :

Derinlikle balantl olarak s yerlerdeki doal

I Giri: Isnn Tanmas

transferi farkl mekanizma ile snflandrlr. :

Hakim sre s iletimidir (s jeotermal enerji ile ilgili olarak).

I Giri: Isnn Tanmas

Termodinamiin birinci yasas:

I Giri: Isnn Tanmas

Fourier kanunu (denklem

Bu sonular genel s iletimi denkleminde:

I Giri: Isnn Tanmas

Is kapasitesi C maddenin s depolayabilme parametresidir. Is

Verilen dT yeterince kk ise, gerekli miktarda s dQ scaklk dT ile

cP (sabit basnta spesifik s kapasitesi) ile cV (sabit hacimde spesifik

Spesifik s kapasitesinin birimi : J/(kg K)

Jeotermal enerji balamnda cV birimi genellikle J/(m K) olarak verilir.

I Giri: Isnn Tanmas

Is iletkenlii Fourier Kanununda orantllk faktrdr (bkz: slide 15)

Is iletkenliinin birimi: W/(m K)

Fononlarn s iletkenlii yer kabuundaki s iletimine hakimdir. Bunun

Tek bir kaya trnn s iletkenlii aadakilere bal olarak deiiklik

Minerallerin kompozisyonu ve yaps