N KELTM

HAVUZLARI

AMA
1. keltme ile svdan katlar
(amur) ayrma
2. Yzdrme ile svdan katlar
(kpk,
ya,
yzen
birikintiler) ayrma
TRLER:
3. Yatay akl
4. Eik yzeyli
5. Kat temas tank tipi

FAYDASI
Ham atk sudan katlarn
giderilmesi ile bir miktar
askda kat (%50-70) ve BOI5
(30-40) de giderilir.
Bylece
biyolojik
nitesinde artlacak
yk azaltlm olur.

artma
organik

Organik
ykteki
azalma
biyolojik
artma
nitesinde
sisteme
verilmesi
gerekli
oksijen miktarnn azalmasna,
dolays
ile
enerji
gereksiniminin ve oluan fazla

n ktrme havuzu

n
ktrme
tanklar
genellikle byk kapasiteli
(>3800 m3/ gn) atk su
artma tesislerinde kurulur.
Daha kk tesislerde eer
ikinci kademe artma nitesi
tm yk kaldrabilecekse ve
kpk,
ya
ve
yzen
kalntlar iletme problemi
yaratmayacaksa
n
ktrme
nitesi
kurulmayabilir.
Damlatmal filtre, bio-disk
gibi ikinci kademe artma

Dairesel ktrme havuzu

YATAY AKILI N KTRME TANKLARI

YATAY AKILI DKDRTGEN HAVUZLAR
Dairesel havuzlara gre avantaj ve dezavantajlar aada
sunulmutur.
Avantajlar
1. oklu havuzlar kullanldnda daha az yer kaplar.
2. oklu havuz kullanldnda daha az duvar
olduundan inaat maliyeti azalr.
3. Koku durumunda yzeyi kolay kaplanr.
4. kelme iin daha uzun yola sahiptir.
5. Ksa devre aklar ok daha azdr.
6. amur toplama ve bertaraf daha az enerji harcar.
Dezavantajlar
7. l hacimler sz konusudur.
8. Debi dalgalanmalarna hassastr.

imalat

YATAY AKILI DARESEL N KTRME TANKI

Dairesel n ktrme tanklarnda besleme merkezden yaplr.
Atksu merkezden d duvarlara doru hareket eder ve d
evre boyunca uzanan savaktan k yapar. ken amur
syrclarla merkeze doru itilir. stte toplanan yzer maddeler
dner bir syrc ile toplanarak bir haznede birikir. Dairesel bir
ktrme tank aada verilmitir.

KATI TEMAS HAVUZLARI

Giri atksuyu havuzun dibine yakn yerdeki youn tabakaya
verildiinde, bu tabaka bir battaniye etkisi gsterip katlar
birbirine arpacak ve kelme oluacaktr. Bu tip havuzlarn
hidrolik koullar olduka iyi olup, yatay akllardaki verime
ok daha ksa bekleme srelerinde ulalabilmektedir. Biyolojik
amurlardan ziyade kimyasal amurlarn ktrlmesinde sk
kullanlr.

EK YZEYL HAVUZLAR
Bu havuzlarda havuz boyunca eik ekilde yerletirilmi
yzeyler veya tpler bulunmaktadr. Bunlar vastasyla
partikllerin kelme derinlii azaltlm olur. Tpl ve paralel
yzey ayrcl olmak zere 2 trdr. Bu tr havuzlarda rzgar
etkisi yoktur ve ak laminardr. Dezavatajlar ise;
1. Tabakalar arasnda amur birikimi olabilir ve septik koullar
meydana gelebilir.
2. k suyu kalitesi dip amurunun kalkmas durumunda
azalr.
3. Kanallarda veya tplerde tkanma oluabilir.
4. Giri atksu scakl havuz scaklndan fazla olduunda
ksa devre aklar oluabilir.

TASARIM FAKTRLER

Giri Yaplar
Giri borusunda/kanalnda yatay hz 0.3 m/sn olmaldr.
Dairesel havuzlarda atksu girii merkezden veya yandan
olabilir.
Merkezden
beslemenin
avantaj/dezavantajlar
aadaki
gibidir;
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Dk maliyetli,
Kolay dizayn ve inaat avantaj vardr
Ksa devre olabilir
Dk alkonma sresi gereklidir
Kpk kontrol zayftr
k suyunda amur kamas muhtemeldir.

k Yaplar
Ayarlanabilir savaklar en sk kullanlanlardr.
En verimli olanlar gen savaklardr.
Ort. Debi < 44L/sn ise savak yk 124 m3/m2/gn
Ort. Debi > 44L/sn ise savak yk 186 m3/m2/gn alnr.
Dikdrtgen havuzlarda taban eimi %1-2, dairesel
havuzlarda ise 40-100 mm/m.ap olabilir.
amur kazyc hz 0,02-0,06 rpm alnabilir.

YATAY AKILI DKDRTGEN

N KTRME TANKI TASARIMI

GENEL KRTERLER
1. Birbirinden bamsz olarak alan iki veya drt dikdrtgen
nite olarak tasarlanacaktr.
2. YHY ve bekleme sresi ortalama debiye (0.916 m 3/sn) ne
bal hesaplanacaktr (her bir nitede 0,229 m3/ sn).
3. YHY 36 m3/m2.gn den daha az olmaldr (ortalama debide).
4. Bekleme sresi 1,5 saatten daha az olmamaldr (ortalama
tasarm debisinde).
5. Pik tasarm debisinde (iki havuzda 0,661 m 3/sn) giri
kanalndaki hz 0,35 m/sn den daha az olmaldr.
6. Havalandrma havuzundan geri devir vardr.
7. Ortalama tasarm debisinde savak yk 186 m 3/m.gn den
daha az olmaldr.
8. Oluk ve k kanallar pik tasarm debisi 1.321 m 3/sn (her bir
nitede 0.661 m3/sn) gre hesaplanacaktr.
9. Havuzdaki su derinlii 2 metreden az olmamaldr.

A. HAVUZ BOYUTLARI
1. Ortak duvarlardan oluan 4 dikdrtgen havuz
yaplacaktr.
. Her bir havuzdaki ortalama tasarm debisi = 0,229 m 3/ sn
. Ortalama tasarm debisindeki stten ak hz = 36 m 3/ m2 gn
. Yzey alan = [ 0,229 (m3/ sn) x 86400 (sn/ gn) ] / [ 36 (m3/ m2
gn) ] = 549,6 m2
. Uzunluk genilik oran = L : W = 4 : 1 kullanlacaktr;
. 4 (W) (W) = 549,6 m2 W = 11,72 m (kabul edilebilir)
Ekipman montaj srasnda 0.61 cm bir fazlalk oluur bu nedenle ;
Genilik = 12.33 m
Uzunluk = 49,32 m
Uzunluk genilik oran = 4 : 1
Ortalama su derinlii = 3.1 m
Uzunluk derinlik oran = 49,32 m / 3.1 m = 15,91 (uygun)
Hava Pay = 0. 6 m

2. YHY kontrol
Ortalama tasarm debisinde stten ak hz =
[ 0.229 (m3/ sn) x 86400 (sn/ gn) ] / [12,33 m x 49,32 m] = 32,53 m 3/
m2 gn
Pik tasarm debisinde stten ak hz =
[ 0.661 (m3/ sn) x 86400 (sn/ gn) ] / 2*[12,33 m x 49,32 m] = 46,96
m3/ m2 gn
3. Bekleme sresi kontrol
Havuzun ortalama hacmi = 3.1 m x 12,33 m x 49,32 m = 1885,16 m 3
Ortalama tasarm debisinde bekleme sresi =
[1885,16 m3] / [ 0.229 (m3/sn) x 3600 (sn/saat) ] = 2.29 saat
Pik tasarm debisinde bekleme sresi =
[1885,16 m3] / [ (0,661 (m3/sn)/2) x 3600 (sn/saat) ] = 1,58 saat

B. GR YAPISI
1. Giri yaps dzeni seimi
Giri yaps; tank genilii boyunca 1 metre geniliinde giri
kanalndan olumaktadr. Bu Kanaln duvarlarndaki 8 adet 34
cm lik kare deliklerle kanal duvarndan havuz ierisine su girii
salanmaktadr. Giri perdesi bu deliklerin 0.8 m gerisinde, 1 m
derinliinde ve su yzeyinin 5 cm aasnda konumlanmtr,

12,33 m

2. Kum tarafnda bulunan balant box na bal giri

borusu ve ktrme havuzu giri yapsndaki yk
kayplarnn hesaplanmas
Kum tutucu altndaki balant kutusu ile giri kanal n ktrme
havuzuna giri ile balanmaktadr. Normalde bu borular ters
sifondur. Havuza giri kanalndaki su yzeyi ykseklii, kum
tutucu kndaki boxtaki su yksekliinden daha dktr. Bu
fark (H); giri borularndan kaynaklanan, srtnme, dirsek,
balant ekipmanlar ve giri kanalndan keltim havuzuna k
kayplar toplamn ierir.
0,75 m
0,75 m

13 c m

3. Giri yapsnda yk kayb hesab

Bu tasarmda enerji denklemi kullanlarak kayplarn yaklak zm
verilmitir. ktrme havuzundaki yatay hz (v 2) kktr ve yok saylr.
Giri kanalndaki ortalama hz (v1); pik tasarm debisinde hesaplanr.
Havuzun her tarafnda olmas iin akm ikiye ayrlr.
Giri yapsndaki debi:
Q = her havuzdaki pik tasarm debisi/2 = [0,33)]/2 = 0,165 m 3/sn
Giri kanal giriindeki su derinliini 0.75 m ve giri kanalndaki su
derinliini 0,75 m varsaylsn.
Pik tasarm debisinde kanaldaki hz:
V= [ 0,165 (m3/ sn) ] / (0,75 m x 0,75 m) = 0,29 m/sn
z terimi; srtnme kayplar, ksa borulardaki ve suya batk haldeki
deliklerdeki yk kayplarnn toplamna eittir. Her bir delikteki debi
0.33 / 8 = 0.041 m3/ sn dir. z hesab aadaki gibidir.
Q = Cd A (2gz)1/2
z = [ [0.041 (m3/ sn)] / [ 0.6 x (0.34 m)2 x (2 x 9.81 m/s2)1/2]2 = 0.13 m

C. IKI YAPISI
1. k yaps seimi
k yaps savaklar, oluk, k kutusu, ve k borusundan oluur.
Savaklar; keskin kenarl, serbest dl yada V tipidir. Savak
uzunluu, savak ykleme kullanlarak hesaplanr. Savak plakalar,
oluk formundaki beton yaplar zerine kurulur.
2. Savak uzunluu hesab
Savak yklemesi = 186 m3/ m. gn ortalama tasarm debisi iin;
Ortalama tasarm debisinde her havuzdaki debi:
= 0.229 (m3/ sn)x 86400(sn/ gn)=19786 m3/gn
Savak uzunluu = [19786(m3/gn)] / [186 (m3/ m. gn)] = 106,4 m
Savak plakalarnn toplam uzunluu = 2 (29,5 + (12,33-1,20))m +
2(28,3 + (12,33-1,8))m 1.0 = ???? m
Gerek savak yklemesi = [ 19786 (m3/ gn) ] / [??? m ] = 186,8 m3/
m. gn

3. V tipi savak says :

Oluun her iki tarafnda merkezden merkeze 20 cm uzunluunda
standart 900 V tipi savak vardr. Toplam entik says = her metrede 5
entik x ??? m = 530 adet
4. Savak zerindeki YHY hesab
Ortalama tasarm debisinde her savaktaki dearj (boaltm) :
= 0.229 (m3/sn) / ??? adet = 4.53 x 10-4 m3/ sn
Savak zerindeki su ykseklii aada verilen denklem ile bulunabilir.
Q = (8/15) Cd (2g)1/2 tan(/2) H5/2
Burada;
Q= her bir savaktaki debi, m3/sn
Cd = dearj kat says = 0,584
H = savak zerindeki yk, m
4,53 x 10-4 = (8/ 15) 0,584 (2 x 9,81)1/2 tan(90/2) H5/2 H = 0,04 m = 4,0

5. Pik tasarm debisinde savak zerindeki yk hesab;

Pik tasarm debisinde her bir savaktaki dearj;
= 0.33 (m3/ sn)/ ??? adet = 6,53 x 10-4 m3/sn
6,53x10-4 = (8/15) 0.584 (2x 9.81)1/2 tan45 H5/2 H = 0.06 m = 6.0 cm
6. Savak derinlii kontrol
entiin toplam derinlii 8 cm dir. Pik tasarm debisinde entik zerindeki maksimum sv yk 6.0 cmdir. Bu batmaya kar 2 cmlik bir
gvenlik sz konusudur.

7. k oluu hesab
k oluu genilii = 0.6 m
Box genilii = 1.0 m
k borusu ap = 0.92 m
k box su derinlii = 1.00 m
Oluk k noktasnda 0.46 m derinliinde k box vardr. k boxndaki su ykseklii = 1.0 m 0.46 m = 0.54 m

Oluun her iki tarafndaki debi

= [ 0.33 (m3/ sn) ] / 2 = 0.165 m3/ sn
Yolluun ortalama yar- uzunluu
= (9.78 m / 2) + 15.90 m + [(9.79 1 )m / 2 ] = 25.18 m
Oluun her iki taraf zerindeki toplam savak uzunluu = 50.86 m
Her nite uzunluundaki savak dearj
= 0.33 (m3/ sn) / 50.86 m = 0.0065 m3/ sn m
Ak alnan tarafn says N = 2
y1 = [ (0.54 m)2 + [ (2(0.0065 x 25.18 x 2)2 ) / (9.81 x 0.62 x 0.54 ) ] ]1/2
= 0.64 m
Trblans, srtnme ve dirsek kayplar iin % 42 ve hava pay iin
0.49 m ilave edilir. k yolluundaki toplam su derinlii
= ( 0.64 m x 1.42 ) + 0.49 m = 1.40 m

D. KTRME HAVUZU ZERNDEK YK KAYBI

n ktrme havuzu zerindeki yk kayb; (1) giri yapsndaki yk
kayb , (2) k yapsndaki yk kayb, (3) havuz ierisindeki yk
kayb, (4) giri ve k perdelerindeki yk kayb toplamdr.
E. HAVUZ ZERNDEK HDROLK PROFL
Pik tasarm debisindeki ktrme havuzu zerindeki hidrolik profil
ekilde zetlenmitir. Pik tasarm debisinde toplam yk kayb 0.99
m dir.

F. AMUR MKTARI
1. amur zelliklerinin belirlenmesi
zgl arl 1.03 ve KM ierii % 3- 6 arasndadr. Burada
tasarlanan tesisten gelen amurun KM ierii % 4.5 olacaktr.
2. Gnde retilen ortalama amur miktar
Giri TSS = 260 mg/L iin ve %63 giderim orannda, gnlk retilen
amur miktar
= 260 (g/ m3) x 0.63 x 0.229 (m3/ sn) x 86400 (sn/ gn) x (1000 gram/ kg
)-1 = 3113.5 kg/ gn
Her iki havuzda gn bana retilen ortalama amur miktar
= 2 x 3113.5 (kg/ gn) = 6227 (kg/ gn)
3. Her bir havuzda dakika bana retilen amur hacmi
amur hacmi = 3113.5 (kg/ gn her bir havuzda) / [ 1.03 x 1g/cm3 x
(1000g/kg)-1 x 0.045 x 100 cm3/m3 x 1400 dakika/gn] = 0.0467 m3/

4. amur pompas boyutu ve pompalama dngs

Her havuz iin ayr bir amur pompas salanmtr. Her pompa; dier
havuzdaki
pompa devre d kaldnda hizmet verebilecek ekilde
dzenlenmitir. Her havuzda 16.5 dk aralklar ile 1.5 dk bir pompa evrimi
yaplr (her evrim iin toplam sre 18 dk)
Pompann arzu edilen pompalama kapasitesi:
= [ 0.0467 m3/ dk. x 18 dk] / [ 1.5 dk)] = 0.56 m3/ dakika
Her iki havuzdaki amur bir pompa kullanlarak giderilmeye alld
zaman;
evrim sresi:
= (0.56 m3/ dk. x 1.5 dk.)/(0.0934 m3/dk.)
= 9 dk. evrim sresi

G. ktaki BOD5 ve TSS miktar hesab

Birincil havuz k miktar; havuza gelen ham suyun ierisindeki BOD 5 ve TSS
konsantrasyonlarna bal olarak bulunur.
ktaki BOD5:
= 250 (g/m3) x (1-0.34) x 0.916 (m3/sn) x 86400 (sn/gn) x (kg/1000 gram) = 6273 kg/gn
ktaki TSS:
= 260 (g/m3) x (1-0.63) x 0.916 (m3/sn) x 86400 (sn/gn) x (kg/1000gram) = 3657 kg/gn
= [ 0916 (m3/sn) x 86400 (sn/gn) ] [(6227 kg/gn x 1000 g/kg) / (0.045 g/g x 1.03 x 1
g/cm3 x 106 cm3/m3) ]
= 38016 (m3/gn) 134 (m3/gn) = 37882 (m3/gn)

ktaki BOD5 konsantrasyonu

= 6273 kg/gn x ( 1 / (37882 m3/gn) ) x 1000 g/kg = 165.6 g/m3
ktaki TSS konsantrasyonu
= 3657 kg/gn x (1/ (37882 m3/gn) ) x 1000 g/kg = 96.5 g/m3
H. KPK MKTARI
Ortalama syrlan madde miktar 8 kg/ 1000 m3
Gram bana ortalama kpk miktar %95 ise kpk miktar
= (8 kg / 1000 m3) x 38016 m3/ gn = 304 kg/gn
= [304 kg/gn x 1000 g/kg] / [ 0.95 x 1 g/cm3 x 106 cm3/m3] = 0.32 m3/
gn