Professional Documents
Culture Documents
Dien Tu Tuong Tu
Dien Tu Tuong Tu
BI TP IN T TNG T
Ti liu dng cho h i hc - Cao ng ngnh
in - in t v in t - Vin thng
H NI 2009
2
Li ni u
Cun ny c dng gip sinh vin hc mn in t tng t. y l cun
ti liu tham kho b ch cho sinh vin ngnh in t - Vin thng v in - in t.
Trong qu trnh bin son tc gi trnh by ni dung theo trnh t cc chng ca
cun bi ging in t tng t.
Ni dung cun sch c chia lm 3 phn:
Phn 1 Tm tt ngn gn l thuyt theo th t cc chng.
Phn 2 Bi tp c li gii gip sinh vin lm quen vi cch gii.
Phn 3 Bi tp cho sinh vin t gii.
Trong qu trnh bin son mc d c nhiu c gng, nhng khng th trnh
c sai st, tc gi mong nhn c s gp ca bn c sa cha v b sung
thm.
Tc gi
PHN I
Chng I
TM TT L THUYT
i lng u ra
i lng tng ng u vo
Khuch i in p ta c KU.
UV
.
IV
Zr =
Ur
.
Ir
3. Mo tn s
Mo tn s l mo do khuch i ca mch khuch i b gim vng hai u
gii tn. vng tn s thp c mo thp M t, vng tn s cao c mo tn s cao M C.
Chng c xc nh theo biu thc:
Mt =
Trong :
K0
;
Kt
MC =
K0
KC
4. mo phi tuyn
Mo phi tuyn l khi UV ch c thnh phn tn s m u ra ngoi thnh phn hi co
bn cn xut hin cc thnh phn hi bc cao n (n = 2, 3, 4...) vi bin tng
^
ng U 2 , U 3 ,......U n gim dn. Mo phi tuyn l do tnh cht phi tuyn ca cc phn t
nh tranzito gy ra.
H s mo phi tuyn c tnh:
)
)
)
U 2 2 + U 32 + ... + U n 2
=
%
)
U1
Pr
%
P0
RB
Rc
+Ucc
IP
Cr
+
Cv
+
Uv
R1
IB0
Cv
Rc
Cr
+
Ur
Ur
Uv
R2
U CC U BE 0 U CC
(v UBE0 nh).
RB
RB
U CC
.R2
R1 + R2
+12V
Rc
Cr
+
RB
Cv
+
Ur
Uv
Hnh 1-3
+12V
R1
Cv
Cr
+
Uv
Rc
Ur
R2
RE
Hnh 1-4
thng qua ID, UGS, v UDS. JFET lm vic trong min khuch i phi c cc iu
kin sau:
1. 0 < |ID| < |IDSS|
2. in p cc ca cc ngun: UP < UGS vi knh n
UP > UGS vi knh p
+UD
+UD
RD
R1
Cr
Uv
+
Q1
RG
Ur
Rs
Q1
+
Uv
Cr
Cv
Ur
Cv
RD
Cs
R2
Rs
Cs
b.
Hnh 1-5. S cung cp v n nh im lm vic cho JFET
Phng trnh hm truyn t ca JFET:
I D = I DSS (1
U GS 2
)
UP
(1)
(2)
XR
K
Xht
K ht
XV
K
Xh
Xht
XR
K ht
K
(*)
1 + K .K ht
Trong :
K l h s khuch i ca mng 4 cc khuch i c hi tip m.
KV = K.Kht gi l h s khuch i vng.
g = 1 + K.Kht gi l su hi tip.
Khi K.Kht>>1 theo biu thc (*) ta c:
K'=
1
.K ht
K
g
g = 1 + K.Kht l su hi tip.
2.2. Lm thay i tr khng vo, tr khng ra ca mch.
- Hi tip m song song lm gim tr khng vo ca tng khuch i c hi tip g ln.
ZV = Zv/g
- Hi tip m ni tip lm tng tr khng vo ca tng khuch i c hi tip g ln.
ZV = ZV.g
- Hi tip m in p lm gim tr khng ra ca tng khuch i c hi tip g ln.
ZR = ZR/g
- Hi tip m dng in lm tng tr khng ra ca tng khuch i c hi tip g ln.
ZR = ZR.g
Trong Zv, ZR l tr khng vo ra ca tng khuch i. Zv, ZR l tr khng vo
ra ca tng khuch i c hi tip m.
2.3. Tng rng di thng
Trn hnh 1-8 ng nt lin l c tuyn bin tn s ca b khuch i khng
c hi tip m. Nt t l c tuyn bin tn s ca b khuch i c hi tip m.
Ta c th nhn thy khi c hi tip m h s khuch i ca ton tng gim nhng gii
thng ca n c tng ln (f > f).
K / 2
K'/ 2
f
f
TN HIU NH
I. S dng Tranzito lng cc
1. S Emit chung (EC)
+12V
+UCC
R1
IB
Rc
+
Cv
Cr
+
Uv
Ur
+
R2 RE
rBE I
B
Uv
rCE
Rc
Ur
CE
Tr khng vo ca mch
ZV = rBE
Tr khng ra
ZR = rCE//RC RC
H s khuch i dng
Ki =
H s khuch i in p
KU = - S.RC = -
.R
rBE C
Gc pha
Tn hiu ra ngc pha tn hiu vo.
2. S Colect chung (CC)
Tr khng vo ca mch
ZV = rBE + (+1)RE.
Tr khng ra
ZR = RE// (
rBE
).
+1
H s khuch i dng
11
Ki = + 1
H s khuch i in p
KU = 1.
Gc pha
Tn hiu ra cng pha tn hiu vo.
+Ucc
R1
IB
rBE
Cv
RCE
Uv
Cr
RE
Uv
R2
RE
Ur
Ur
R1
Rc
Cv
rCE
+
Cr
RE
U Ur v
+
Uv
CB
R2
RE
rBE
IB
Ur
Rc
Tr khng vo ca mch
ZV = RE //
rBE
Tr khng ra
ZR = rCE//RC RC
H s khuch i dng
12
Ki = 1
H s khuch i in p
.R
rBE C
KU = S.RC =
Gc pha
Cr
gmUGS
Ur
Cv
Uv
UV
+
Q1
Rs
RG
RG
Rgs
Rds
RD
UR
Cs
Tr khng vo ca mch
ZV = RG//RGS = RG
Tr khng ra
ZR = RD//RDS
H s khuch i in p
KU = -gm.(RD//RDS)
Gc pha
Tn hiu ra ngc pha tn hiu vo.
2. S cc mng chung (DC)
Tr khng vo ca mch
ZV = RG.
Tr khng ra
Z R = RS //
1
.
gm
13
+UD
gmUGS
Rgs
Cv
Uv
Q1 Cr
Rds
RG
Uv
Ur
RG
Rs
Rs
Ur
H s khuch i in p
KU = 1
Gc pha
Tn hiu ra cng pha tn hiu vo.
3. S cc cng chung (GC)
+UD
gmUGS
Rds
RD
Cv
Cr
Q1
Uv
Ur
Ur
Uv
Rs
Rgs
RD
Rs
Tr khng vo ca mch
ZV = RS //
1
gm
Tr khng ra
Z R = RD
H s khuch i in p
KU = g m R D
Gc pha
Tn hiu ra cng pha tn hiu vo.
III. nh hng ca ni tr ngun tn hiu v in tr ti n mch khuch i
14
Iv
Rn
Ir
Zr
Un Uv
Ur
Zv
Rt
K.Uv
Ta c:
UR =
UR
Un
(1)
K .UV
U ( Z + Rn )
.Rt v U n = V V
Z R + Rt
ZV
ZV
Rt
.
ZV + Rn Rt + Z R
(2)
Pr
PV
Pr
.%
P0
Hiu sut cng ln th cng sut tn hao trn cc gp ca tranzito cng nh.
Tu thuc vo im l vic tnh ca tranzito m tng khuch i cng sut c th
lm vic cc ch A, AB, B v C.
IC
PCma
Cmax
x
Khu vc
bo ha
A
AB
B
0
IB=0
UCC
Khu vc tt
UCE
b)
Hnh 3-1. im lm vic ca cc ch khuch i
Ch A l ch m im lm vic tnh ca Tranzito nm gia ng ti mt
chiu, ch ny tn hiu c khuch i c hai bn chu k. ch ny dng
tnh lun ln hn bin dng in ra nn mo nh nhng hiu sut rt thp (<50%),
ch ny ch dng khi yu cu cng sut ra nh.
Ch B l ch m im lm vic tnh ca Tranzito l im chuyn tip gia
vng tt v vng khuch i ca n. ch ny tn hiu c khuch i mt na
chu k. Nh vy ch B c dng tnh bng khng nn hiu sut cao (trn di 78%).
16
IC
(A)
IC
IC
(AB)
IC0
(C)
(B)
IC0
0
c)
Hnh 3-2. Dng dng in ra ng vi cc ch cng tc ca Tranzito.
II. Tng khuch i cng sut ch A
1. S E chung
+Ucc
RB
Rc
Cr
+
Cv
+
Ur
Uv
PR ~ =
U R .I R
2 2
U Rmax U CE 0 =
U CC
2
I Rmax I C 0
17
U CC .I C 0
4
PR ~ max
1
.100% = .100% = 25%.
P0
4
IC
EC
RC
IC0
O
Q
IB0
IB= 0
0
UCE0
UCC
UCE
UCE
U
C
t
18
+Ucc
R1
Uv
W1
W2
Rt
C
Q
ng ti 1 chiu
IBmax
B
Q
IC0
IC
IB0
IBmin
U 0 U CEmaxA
U CE minCEU
CC
UCE
UC
PR ~ =
U R .I R
2. 2
T th ta thy:
^
U Rmax U CE 0 = U CC
^
I Rmax I C 0
19
U CC .I C 0
2
PR ~ max
1
.100% = .100% = 50%.
P0
2
IE
3. S C chung
IBmax
+Ucc
B
RB
Cv
IE0
IE
IB0
IBmin
Rt
Uv
Ur
U
U CE minCE 0 U CEmaxA
PR ~ =
UCE
UR
U R .I R
2 2
U Rmax U CE 0 =
U CC
2
I Rmax I E 0
U CC .I E 0
4
20
PR ~ max
1
.100% = .100% = 25%.
P0
4
RB
Cv
+
+
Uv
T1
Cr
Cr
+
+
RE
R1
Uv
Rt
T2
D
Rt
21
+Ucc
R1
Q1
BA1
BA2
R2
Uv
W1
W1
W2
Ur
Rt
Q2
Trong :
n=
w1
l t s BA2.
w2
22
IC
I
C
IC0
0
UCEmin
UCEmax UCC
UCE
UC
Hnh 3-12. ng ti 1 chiu, xoay chiu v
dng tn hiu ra.
Cng sut ra ca mch c tnh:
^
U R .I R
PR ~ =
2
Cng sut ra cc i:
^
PR ~ max
U R ~ max . I R ~ max
=
2
Cn c vo th ta thy:
^
I R ~ max = I C ~ max
U CC
Rt'
2
U CC
2.Rt'
23
P0 = iTB .U CC
^
iTB
1 ^
2. I C ~ max
= I C ~ max sin( t ).d ( t ) =
0
2
2.U CC
2. I C ~ max
P0 =
.U CC =
.Rt'
PR ~ max
+Ucc
R1
RC
T1
Cv
T3
Uv
T2
R2
RE
Rt
UR
-Ucc
24
ng ti xoay chiu
IC
IR
IC0
0
UCEmin
UR
Hnh 3-14. ng ti xoay chiu v dng tn hiu ra.
Ta c th tnh
v hiu sut ln nht ca mch nh sau:
cng sut ra
U R .I R
PR ~ =
2
Cng sut ra cc i:
^
PR ~ max
U R ~ max . I R ~ max
=
2
Cn c vo th ta thy:
^
I R ~ max = I C ~ max
U CC
Rt
2
U CC
2.Rt
25
P0 = iTB .U CC
^
iTB
1 ^
2. I C ~ max
= I C ~ max sin( t ).d ( t ) =
0
2
2.U CC
2. I C ~ max
P0 =
.U CC =
.Rt
PR ~ max
2.2. Tng khuch i cng sut y ko ni tip dng Tranzito khc loi
+Ucc
T1
Cv
+
Uv
UR
Rt
T2
-Ucc
IB
T1
T1
UBE0
IB1
IB0
IB0
0
UBE
IB2
IB1
UBE0
t
IB2
T2
T2
b.
26
+Ucc
Rc
Rc
T1
T1
R1
D2
R1
D2
D1
D1
Cv
+
Uv
Cv
T2
T3
R2
Rt
CR
+
Uv
T2
T3
R2
Rt
-Ucc
a.
b.
Hnh 3-17. Tng y ko lm vic ch AB
R1
D3
D2
D1
Cv
Rt
+
Uv
R2
T3
T2
-Ucc
UR
Ud
-E
Ud = U P - U N
UR
UR
=
Ud UP U N
28
ca b KTT
29
G=
I1 + Iht = 0
(1)
Ta li c:
Ud = UP - UN = 0V.
M UP = 0V nn UN = 0V.
I1 =
UV U N UV
=
R1
R1
I ht =
UR UN UR
=
Rht
Rht
(2)
(3)
30
UV U R
R
+
= 0 U R = ht UV
R1 Rht
R1
Kd =
Rht
R1
ZV =
UV
UV
=
= R1 .
I1
(UV U d ) / R1
Rht
Uv
Ur
R1
UR
R1
R1 + Rht
R
UR
= 1 + ht
UV
R1
Tr khng vo ca mch:
ZV = rd + ( R1 // Rht ) = . (rd l tr khng vo ca b KTT).
Rht
R1
Rht
Uv
Uv
Ur
Ur
R1
I1
R1
I2
R2
Rht
Iht
In
Rn
Un
P
Ur
Rht
R
R
.U1 + ht .U 2 + ..... + ht .U n )
R1
R2
Rn
32
U1
U2
I1
I2
In
Un
P
Ur
N
Rht
R1
UR
R1
Rht + R1
(1)
Un U p
U1 U P U 2 U p
+
+ ..... +
=0
R
R
R
(2)
UR
.R1
R1 + Rht
R1 + Rht
(U1 + U 2 + .... + U n )
nR1
2. Mch tr
I1
R1
R2
U1
U2
R3
I2
Ur
P
R4
Ti nt P:
UP =
U2
R4
R3 + R4
(1)
Ti nt N:
I1 + I 2 = 0
U1 U N U R U N
+
=0
R1
R2
(2)
UR =
U2
U2
R4 U R
R4
R3 + R4
R3 + R4
+
=0
R1
R2
R4 ( R1 + R2 )
R
U 2 2 U1
R1 ( R3 + R4 )
R1
Nu chn R2 = R1, R4 = R3 ta c:
UR = (U2 U1)
3. Mch tch phn
Mch tch phn l mch c tn hiu ra t l vi tch phn tn hiu vo.
t
U R = K U v dt
0
Iv
Uv
Ic
Ur
34
UR =
1
1
UV dt = UV dt
RC 0
0
dUV
dt
R
C
Ic
Uv
IR
Ur
dU C U R
+
=0
dt
R
IR
Uv
ID
Ur
I D = I S (e
U AK
mUT
1)
Trong :
ID
IS
Dng ngc bo ha
UT
in p nhit (26mV/250C)
UAK
in p thun trn it
U AK
mU T
Ti ca o ca b KTT:
ID = IR
ID =
I S .e
UV
R
U AK
mU T
UV
R
y UAK = -UR
U R = U AK = mU T ln(
UV
)
IS R
6. Mch to hm i logarit
R
ID
Uv
IR
Ur
U AK
mU T
Do Ud = 0V nn UV = UAK
Ti ca o ca b KTT:
36
IR = ID
U
AK
U
R = I D = I S .e mUT
R
U R = R.I S .e
U AK
mU T
7. Mch nhn
8. Mch chia
T s ta c:
U Z = exp(ln U X - ln U Y )
UZ =
UX
UY
UZ = K.
UX
UY
Tng qut :
9. Mch so snh
Mch so snh li dng h s khuch i K 0 rt ln ca b KTT. c tuyn truyn
t ca b KTT gm hai min bo ha v mt min tuyn tnh. V K 0 rt ln nn c
tuyn trong min tuyn tnh gn nh thng ng, nu l tng th c tuyn trng vi
trc UR.
38
Uv
Ur
Uch
Uv
Ur
Uch
39
Chng V
MCH TO DAO NG IU HA
L1
L
*
Cr
C1
Ur
R2
RE
CE
40
v cun th cp phi qun ngc chiu. Khi tha mn c iu kin cn bng bin
(tc l K.Kht =1) th mch s pht sinh dao ng ti tn s: fdd =
1
2 LC
2. Mch to dao ng ba im
S khi mch to dao dao ng ba im hnh 5-3.
Z3
Z2
Z1
1
2 ( L1 + L2 )C
1
2 LC
41
+Ucc
+Ucc
R1
Rc
C2
R1
+
C1
Rc
Cv
C1
CE
RE
R2
L1
R2
L2
CE
C2
RE
Rc
Cr
Ur
a.
R2
RE
CE
Hnh 5-6. Mch dao ng 3 mt RC dng b KTT (a), dng Tranzito (b)
Khu hi tip gm 3 mt RC c tch ra nh hnh 5-7.
C
Ur
Uht
42
K ht =
Vi =
U ht
UR
1
.
1 5 j (6 2 ) 2
2
1
.
RC
Vi ht = khi 2 = 6 v K ht =
1
29
1
= 6 =
RC
1
6 RC
1
2 6 RC
Rht
Rht = 29 R1 .
R1
Mch dng tranzito phi chn sao cho R = R 1//R2//rbe v phi c K =29 cn K
bng v mch khuch i mc Emiter chung.
2. Mch dao ng dng mch cu Vin trong khu hi tip
R2
R1
+E
Ur
+
-E
C
R
U ht
UR
UP
UR
1
1
3 + j ( RC
)
RC
43
Khi RC
1
1
= 0 th ht = 0 v K ht =
RC
3
R2
R2 = 2 R1 .
R1
Trong : Cp l in dung gi .
Lq, Cq, rq ph thuc vo kch thc thch anh v cch ct n. Thch anh c kch
thc cng nh th Lq, Cq, rq cng nh v tn s dao ng cng cao.
thay i tn s cng hng ring ca thch anh ngi ta mc ni tip n vi
mt t in nh hnh 5-11.
Hnh 5-11.
Thch anh c hai tn s cng hng: Mt tn s cng hng song song f p v mt
tn s cng hng ni tip f q. Ty theo cch mc m mch s cho tn s dao ng l f p
hay fq.
kch thch phn t thch anh hot ng trong mch cng hng ni tip (hnh
5-12), ngi ta mc n ni tip vi phn t hi tip. Ti tn s cng hng ni tip tr
khng ca thch anh l nh nht v khi hi tip dng l ln nht.
44
Khi thch anh cng hng song song (hnh 5-13) th tr khng ca n l ln nht.
Ti tn s cng hng song song thch anh c coi nh mt phn t in khng ln
nht. V mch in lc ny l mch dao ng 3 im in dung.
Mt s mch dao ng dng thch anh:
45
Chng VI
MCH XUNG
t
T
tq
tqn
T
tx
t
T
H s lp y = tx/T.
U
U
ttr
tx
ts
Uv
Ur
UP(+)
R1
UP(-)
R2
Tra
Hnh 6-3. Trig o
+U r max
.R2 .
R1 + R2
U r max
.R2 .
R1 + R2
47
R2
R1
Uv
Ur
Ti ca thun ca b KTT ta c:
UV U P U R U P
+
=0
R1
R2
UP =
UV .R2 + U R .R1
R1 + R2
R1
.U R
R2
(1)
R1
.U R
R2
(2)
R1
U Rmax
R2
48
R1
C1
R2
T1
Ura1
R3C
R4
T2
Ura2
Dng phng gim lm cho UB2 tng ln . Khi UB2 > 0 T2 thng tr li, T1 tt mch
chuyn sang trng thi ban u.
Cc tham s xung ra:
Bin xung ra:
U r U CC
rng xung tx1 l thi gian T1 tt, t C2 phng in qua R 3 nn tx1 c tnh:
tx1 = R3.C2ln2 0,7 R3.C2.
Tng t tx2 l thi gian T2 tt, t C1 phng in qua R2 nn tx2 c tnh:
tx2 = R2.C1ln2 0,7R2.C1
Chu k dao ng ca mch:
T = tx1+ tx2 = 0,7(R3.C2+R2.C1)
Tn s dao ng ca mch:
f =
1
1
=
T 0, 7( R3 .C2 + R2 .C1 )
Vi mch i xng ta c:
R1 = R4 = RC; R2 = R3 = RB; C1 = C2 = C; cc tranzito T1, T2 cng loi:
tx1 = tx2 = 0,7.RB.C
T = 2tx = 1,4.RB.C
f =
1
1
=
T 1, 4.RB .C
Ur
P
R2
R1
U P (+) =
+U R max
R1
R1 + R2
U R max
R1 .
R1 + R2
2R 1
)
R2
Nu chn R1 = R2 th:
tx = R.C.ln3 1,1R.C
Chu k dao ng:
51
1
1
=
T 2,2R.C
R
D
Uv
Ur
UV
UR
2. Hn ch di
Hn ch trn l mch m khi UV < Ung th UR = UV, khi UV > Ung th UR = Ung.
VD: Mch in hnh 6-13.
52
UU
RR
R
D
Uv
+
Ur
E
UV
3. Hn ch hai pha
Hn ch trn l mch m khi Ung1 < UV < Ung2 th UR = UV, khi UV > Ung2 th
UR = Ung2 v khiUV < Ung1 th UR = Ung1.
VD: Mch in hnh 6-15.
D1
Uv
+
E1
D2
+
Ur
E2
U
E2
UV
UR
t
0
E1
53
tqt
tqn
T
Hnh 6-17: Tn hiu xung rng ca
Trn hnh 6-17 l mt tn hiu xung rng ca thng thng. N bao gm hai phn,
phn bin thin tuyn tnh theo thi gian gi l thi gian qut thun t qt v phn cn li
l thi gian qut ngc tqn. Cc mch to tn hiu rng ca phi bo m sao cho thi
gian qut thun ln hn rt nhiu thi gian qut ngc. Bin ca xung rng ca l
^
U . Tn hiu rng ca c th dng hay m, thc hin qut ln hoc qut xung v
mch to xung rng ca c th hot ng ch i hay t dao ng.
Trong thc t, phn qut thun ca xung rng ca khng hon ton tuyn tnh. Do
nh gi cht lng ng qut ca xung rng ca, ta a ra h s phi tuyn , nh
ngha nh sau:
=
trong :
'
U (0)
U ('tqt )
'
U (0)
'
U (0)
l dc im bt u ng qut thun.
Ngoi ra mch qut cn c nh gi theo hiu sut s dng ngun cung cp.
^
U
=
EC
^
54
+Ec
RB
t
0
Rc
Cv
Uv
UR
Ur
EC
Ur
t
0
Ubh
tqt
tqn
EC U C
RC
55
Dz
Uv
T1
Cv
Ur
56
UA
Mch ly
mu
ADC
UM
UD
Lng t M ha
ha
fm
fh
1
c gi l tn s ly mu.
Tm
Trong :
B l di tn ca tn hiu.
- Mu tn hiu ny c gi trong qu trnh chuyn i n thnh tn hiu s.
2. Mch lng t - M ha
- Tn hiu ra ca mch ly mu c a n mch lng t lm trn vi chnh
xc
Q
.
2
Nu tn hiu s c N bt th mc lng t Q c gi tr
Q=
Trong :
U Amax
2N 1
Q l mc lng t
UAmax l gi tr in p tng t ln nht m b chuyn i c th chuyn
i c.
57
Q
gi l sai s lng t. Sai s ny cng nh khi s bt cng ln.
2
58
+Uch
_
UM
S1
+
FF
_
S2
+
UD
FF
Mch
m
ha
_
S3
+
FF
_
Sm
+
R
2
FF
Nhp
K U
h
SS
+A
Logic
Nhp
-A
m
UD
UM
DAC
Q
; lc +A = -A = 0, do mch m gi nguyn trng thi v ta
2
UA
UC
SS1
USS1
To in p
rng ca
+
-
SS2
USS2
UG
UD
Tonhp
in p vo UA c so snh vi
in p chun dng rng ca UC nh
b so snh SS1. Khi UA > UC th
SS1 = 1, khi UA < UC th SS1 = 0.
B so snh SS2 so snh in p rng
ca vi mc 0V (t). USS1 v USS2
c a n mt mch "V". Xung ra
UG c rng t l vi ln ca in
p vo tng t UA, vi gi thit xung
chun dng rng ca c dc khng
i.
Mch "V" th 2 ch cho ra cc xung
nhp khi tn ti UG, ngha l trong
khong thi gian t1 n t2(0 < UC <
UA). Mch m u ra s m s xung
nhp . ng nhin, s xung ny t
l vi ln ca UA.
III. Chuyn i DA
UM
B chuyn i
DA
B lc thng
thp
Tn hiu
tng t
21
I1
R
2
2N-1
IN-1
_
+
2 N 1
UM
= U Tn hiu iu khin s
ch
R
2 N 1
I0 . . .
I0
I0
I0
Tn hiu K
iu khin
i0
R
2R
iN-2
i1
R
2R
iN-1
2R
2R
Rht
_
+
UM
I0
khu cui cng cng ging nh cc khu trc.
2
63
U2
^
U2
t
Hnh 8-2. Mch in chnh lu
na chu k
URt
^
U2
D1
U21
Rt
U1
U22
U2
U21
U22
D2
URt
U2
U1
U2
Rt
U R 2U 2 .
64
U2
C1 np y ti gi tr U 2 , na chu k
m D2 thng C2 c np y ti gi
U21
U22
tr U 2 nh vy trn ti s c in p
bng hai ln U 2 .
Mch nhn in p c n tng nh
hnh 8-9.
- Gi s na chu k m D1 thng C1
URt
U2
np y ti gi tr U 2 , na chu k
dng D2 thng C2 c np y vi
^
gi tr UC2 = UC1 + U 2 = 2 U 2 , nh vy
nu c n tng th trn ti s c in p
bng n U 2 .
U2
U1
C1
D1
Rt
Ur
D2
C2
C1
+
U1
U2
D1
D2
U2
Cn+1
C2
+
Ur
Ur
.100%
U DC
U kt U ct
.100%
U ct
U DC = 0,318U 2
^
U r = 0,385U 2
Ta c gn sng ca mch l:
^
U
0,385U 2
r = r .100% =
.100% = 121%
^
U DC
0,318U 2
U DC = 0, 636U 2
^
U r = 0,308U 2
Ta c gn sng ca mch l:
^
U
0, 608U 2
r = r .100% =
.100% = 48%
^
U DC
0, 636 U 2
1. B lc dng t in
Mch lc thng dng hin nay l dng t in nh hnh 8-12. T s ngn mch
thnh phn xoay chiu lm gn sng trn ti t nh hn nhng vn cn nhp nh.
Hnh 8-11 l dng in p sau nn, in p c mp m ln.
D1
U21
U22
URt
Rt
D2
D1
U2
U2
UC
D2
+
U1
UC
U2
Rt
t
Hnh 8-12. Mch chnh lu c
t lc ngun
U2 .
I DC
4 3. f .C
U DC = U 2
Trong :
I DC
4. f .C
2. B lc RC
gim nh gn sng, u ra b lc t in ta mc thm khu lc RC nh
hnh 8-14.Vi mch ny gn sng sau R l kh nh, tuy nhin mch ny
D1
U2
D2
C1
U2
R
+
U1
C2
Rt
'
in p mt chiu trc v sau in tr R l U DC v U DC
c tnh nh sau:
'
U DC
=
Rt
.U DC
R + Rt
Vi mch lc RC, gn sng sau R l kh nh, tuy nhin mch ny ch dng khi
dng ti nh, khi dng ti ln cng sut tn hao trn R l ln, trnh iu ny ngi
ta thay in tr R bng cun cm (hnh 8-15). in tr thun cun cm l rt nh nn
tn hao cng sut trn n l nh, cn in p xoay chiu s b chn li khng cho ra
ti.
D1
L
U2
D2
C1
U2
U1
C2
Rt
IV. Mch n p
Mch n p c nhim v n nh in p ra khi in p trn U 2 thay i hoc khi ti
thay i.
Hnh 8-15. Mch chnh lu c khu lc LC
I
1. n p dng it Zener
S mch n p dng it Zener
trn hnh 8-16.
UZ
UZMax
UZMin
U
Uv
A
Z
IZTB
Rt
IZmin
Vng n p
IZMax
T cng thc trn ta thy khi U V tng hoc gim th dng qua it s tng hay
gim theo nn st p trn R cung tng hoc gim lm cho in p ra n nh. n
68
nh in p cn bng v hai pha (tng v gim) ta phi chn R sao cho im lm vic
nm gia c tuyn vng nh thng ca it.
2. n p dng tranzito
C hai loi n p dng tranzito l n p ni tip v n p song song. n p ni tip
l tranzito c mc ni tip vi ti, n p song song l tranzito c mc song song
vi ti.
2.1. n p ni tip
S khi mch n p ni tip hnh 8-18.
UV
Ur
PTHC
Khuch i
Ngun
chun
Ti
Ly mu
So snh
Ur
Rt
69
Hnh 8-19. n p vng khuch i
2.1.2. n p c khuch i
n p c khuch i hnh 8-20.
T1
R
R1
T2
Uv
Ur
R2
R1 + R2
.(U BE 2 + U Z )
R2
R3 + R2
).U Z
R3
R1
R2
Uv
Ur
Z
R3
70
R4
R1
T2
Ur
R2
Uv
Z
R3
Ly mu
Ngun
chun
So snh
Khuch
i
PTHC
Rt
Gi s UR tng ln s lm cho
71
UBE = UR-UZ tng ln, do T s thng mnh hn, dng qua T s tng lm cho st p
trn R tng, ko UR gim xung, nn UR c duy tr n nh. Nu U R gim ta gii
thch ngc li.
R
Uv
Rt
Ur
T2
T1
Uv
Rt
Ur
R2
Gi s UR tng ln s lm cho UB2 tng ln, do T2 s thng mnh hn, dng qua
T2 s tngtc l dng IB1 tng, lm cho dng qua T 1 tng, do st p trn T tng, ko
UR gim xung, nn UR c duy tr n nh. Nu UR gim ta gii thch ngc li.
2.2.3. n p dng KTT
in p U Z n nh c so snh vi in p hi tip t b phn p R 3 v R4
iu khin Tranzito.
Gi s UR tng lm cho in p ti ca thun ca b KTT tng theo nn in p ra
ca b KTT tng ln, do Tranzito thng mnh hn lm cho st p trn R 2 tng
R2 in p ra. Nu UR gim ta gii thch ngc li.
UR gim xung, do duy tr n nh
R1
R3
Ur
Uv
Z
R4
72
Hnh 8-26. Mch n p dng b KTT
3. n p dng IC
Cc mch n p ni tip hay song song hin nay c tch hp thnh IC n p, mc
d cu to bn trong IC c th khc nhau nhng tc dng ca chng l nh nhau. in
p ra n nh c th thay i c bng cch ni thm linh kin bn ngoi.
3.1. IC n p c nh
H IC 78xx cung cp in p ra t +5V n +24V. k hiu xx ch in p ra.
VD: 7805 cho in p ra l 5V, 7812 cho in p ra 12V. H IC 78xx cung cp dng
cho ti ti a l 1A.
H 78xx c 3 chn mt chn vo, mt chn ra v mt chn ni t (hnh 8-27)
Uv
78xx
C1
Ur
C2
78xx
Uv
Ur
Dz
Uv
78xx
Ur
VR
) + I adj .(VR )
R
LM317
R
Uv
Ur
Iadj
VR
PHN II BI TP C LI GII
Bi 1.1 Cho mch in hnh 1. UCC = +12V; Rc = 3,3k; RE = 1k; R1 = 22k;
R2 = 5,6k; Rt = 8k; = 99. Bit UBE0 ch d A l 0,6V.
74
Rc
R1
Cr
+
Cv
Uv
+
Rt
R2 RRE
E
C
CE
E
Hnh 1
Bi gii:
a. Tnh cc gi tr dng v p trn cc cc ca tranzito
- Chn chiu dng in nh hnh 2
+U
+12V
cc
IR1
IC0
Rc
R1
IB0
+
IR2
IE0
R2 RRE
E
Rt
+
Cv
Uv
Cr
+
C
CE
E
Hnh 2
- V IB0 rt nh so vi IR1v IR2 nn IR1 IR2 do ta c:
U B0 =
U cc
12V
.R2 =
.5, 6k = 2, 43V
R1 + R2
22k + 5, 6k
Do :
75
U E 0 = U B 0 U BE 0 = 2, 43V 0, 6V = 1,83V
Suy ra:
Dng in mt chiu trn cc cc ca tranzito
IE0 =
U E 0 1,83V
=
= 1,83.103 A = 1,83mA
RE
1k
I B0 =
IE0
1,83mA
=
= 0, 0183mA = 18,3 A
1+
1 + 99
Suy ra:
U C 0 = U CC I C 0 .RC = 12V 1,81mA.3,3k = 6, 03V
U CC
12V
=
= 2, 79mA.
RC + RE 3,3k + 1k
IB0 = 18,3A
UCE
4,22V
+12V
Hnh 3
- Ti im lm vic:
76
Rt ~ = RC // Rt =
RC .Rt
3,3k .8k
=
= 2,34k
RC + Rt 3,3k + 8k
UT
)
IC 0
26mV
) = 1,08k
1,81mA
Z R = RC // RCE RC = 3,3k
KU =
I C 0. ( Rc // Rt )
1,81mA.(3,3k // 8k )
=
= 162, 64 ln
UT
26mV
KI =
+12V
Cv
Hnh 4
Uv
Cr
+
RE
Rt
+12V
IB0
R
IC0
Cv
Bi gii
a. Chn chiu dng in nh hnh 5
Uv
+
IE0
Cr
+
RE
Rt
77
Hnh 5
U CC = I B 0 .RB + U BE 0 + U E 0
U CC = I B 0 .RB + U BE 0 + I E 0 .RE
Ta c:
U CC = I B 0 .RB + U BE 0 + I B 0 ( + 1).RE
I B0 =
=
U CC U BE 0
RB + ( + 1) RE
12V 0, 6V
= 23 A
220k + (99 + 1).2, 7 k
T y ta c:
I C 0 = .I B 0 = 99.23 = 2, 28mA
I E 0 = ( + 1).I B 0 = (99 + 1).23 = 2,3mA
U E 0 = I E 0 .RE = 2,3mA.2, 7k = 6, 21V
U B 0 = U E 0 + U BE 0 = 6, 21V + 0, 6V = 6,81V
U CC
12V
=
= 4, 44mA.
RE
2, 7 k
RE .Rt
2, 7 k .2, 7 k
=
= 1,35k
RE + Rt 2, 7 k + 2, 7 k
= 220k // 99
+ (99 + 1)(
) = 84 k
2, 7k + 2, 7k
2, 28mA
Z R = RE //
rbe
U
26mV
RE // T = 2, 7 k //
= 11,35
( + 1)
IC 0
2, 28mA
78
KU 1
2, 7 k .2, 7 k
R // Rt
2, 7 k + 2, 7 k
K I = ( + 1) E
= (99 + 1)(
) = 50 ln
Rt
2, 7 k
IE
4,44mA
QA
IB0 = 23A
2,3mA
UCE
0
5,79V
+12V
Hnh 6
Bi 1.3. Cho mch in nh hnh 7. Cho UCC = +12V; RC = 3,3k; RE = 1k;
= 99; UBE0 ch d A l 0,6V.
Xc nh gi tr R1 v R2 in p mt chiu ti cc C ca Tranzito l 6V.
Bi gii
+U
+12V
cc
V UC0 = 6V nn ta c:
Rc
R1
Uv
Cv
Cr
+
+
R2
RE
U CC U C 0 12V 6V
=
= 1,82mA
RC
3,3k
( + 1)
(99 + 1)
IE0 =
.I C 0 =
.1,82mA
99
= 1,84mA
IC 0 =
CE
Ta tnh c UB0:
Hnh 7
U B 0 = U E 0 + U BE 0 = I E 0 .RE + 0, 6V
= 1,84mA.1k + 0, 6V = 2, 44V
79
U B0 =
U CC
12
.R2 =
.R2 = 2, 44V
R1 + R2
R1 + R2
RD
Cr
Ur
Cv
Hnh 8
RG
RS
Uv
Cs
Bi gii
V dng qua RG rt nh(coi nh bng 0) nn:
U GS = I D .RS
(1)
U GS 2
)
UP
(2)
Nghim ca phng trnh chnh l dng tnh I D0. Gii phng trnh ta c 2 nghim: I D
bng 2mA v 8mA. V nghim phi nh hn I DSS nn ch c nghim ID = 2mA l tho
mn.
Nh vy:
I D 0 = 2mA.
U GS 0 = I D 0 .RS = 2mA.1k = 2V .
U DS 0 = U D I D 0 ( RD + RS ) = 12 2.103 (1,5.103 + 1.103 ) = 7V .
80
UGSQ = -2V
2mA
UDS
0
7V
12V
Hnh 9
Bi 1.5. Cho mch in nh hnh 10. Cho UD = +12V; RD = 1,5k; RS = 1k, RG1 =
50k, RG2 = 10k, Up = - 4V, IDSS = 8mA. Xc nh im lm vic tnh ca mch.
UD
RG1
RD
Cr
Ur
Cv
RG2
RS
Uv
Cs
Hnh 10
Bi gii
Do IG 0 nn:
UG =
UD
12V
RG 2 =
10k = 2V
RG1 + RG 2
50k + 10k
U S = I D RS
3
U GS = U G U S = 2V I D .10
(1)
U GS 2
)
UP
(2)
I D = 8.103 (1
2 I D 103 2
)
4
103 I D2 14 I D + 36.103 = 0
UGSQ = -1,39V
3,39mA
UDS
0
12V
3,5V
+Ucc
Hnh 11
Bi 1.6. Cho mch in hnh 12.
Bit UCC = +24V, Rt = 4, h s bin p l
R1
n = W2/W1 = 0,2.
Uv
W1
W2
Rt
C
+
Bi gii
a. Tnh cng sut xoay chiu
^
PR ~ max =
U C . IC
2
^ 2
U
= C'
2 2.Rt
(*)
T hnh 1.13 ta c:
82
U CEmax U CE min
U CC = 24V .
2
R
4
Rt' = 2t =
= 100
n
0, 22
^
UC
Thay vo (*) ta c:
^ 2
PR ~ max
U
242
= C' =
= 2,88W
2.Rt 200
P0 = I C 0 .U CC = I ~ .U CC =
U CC
242
.
U
=
= 5, 76W
CC
100
Rt'
PR ~ max 2,88
=
= 50%
P0
5, 76
IC
ng ti 1 chiu
IBmax
M
IC0
IC
IB0
IBmin
U 0 U CEmaxN
U CE minCEU
CC
UCE
UC
Hnh 13
b. Cng sut
^
IC 0 = IC =
I B0 =
ra ln nht khi
U CC
24V
=
= 0, 24 A
'
100
Rt
I C 0 0, 24
=
= 4,8mA
50
T y ta c:
83
R1 =
U CC U BE 0 24V 0, 6V
=
= 4,8k .
I B0
4,8mA
Bi 1.7. Cho mch in hnh 14. Bit +UCC = +12V, -UCC = -12V;
UD = UBE0 = 0,4V. Coi Tranzito l l tng. Dng phn cc bng 1mA. Tnh R 1, R2,
PRmax v hiu sut ca tng khuch i, bit Rt = 8.
Bi gii
+Ucc
R1
Q1
Uv
D1
D2
Rt
Q2
R2
-Ucc
Hnh 14
y l tng khuch i cng sut y ko ch AB khng bin p. Ta coi dng I B0
ca Q1 v Q2 l rt nh hn dng phn cc Ip, nn mch lm vic i xng ta c:
R1 = R2 =
U CC U D 12V 0,5V
=
= 11,5k .
IP
1mA
2
hd
U
=
Rt
12
2
8
)2
= 9W.
(1)
- Dng trung bnh trong mt na chu k c tnh theo cng thc sau
ITB =
2I
1
I Cmax .sin(t )d (t ) = Cmax
(2)
Ta li c:
84
I Cmax =
U CC 12
=
= 1,5 A.
Rt
8
(3)
PR ~ max
9
%=
% = 78,5%.
P0
11, 46
Q1
R2
Uv
W1
W1
W2
Ur
Rt
Q2
Hnh 15
Bit UCC = +48V, R2 = 100, Rt = 4, h s bin p l n = W2/W1 = 0,2.
a. Xc nh R1 mch lm vic ch AB.
b. Tnh cng sut ra ln nht trn ti v hiu sut ca mch.
c. mch lm vic ch B th phi ni mch nh th no?
Bi gii
a. mch lm vic ch AB th UBE0 = 0,4V ta c:
U CC
.R2 = 0, 4V
R1 + R2
R1 = 11,9k .
Rt
4
=
= 100.
2
n
0, 22
85
2
U CE I C U CC
482
=
.
=
= 11,52W
'
2.100
2 2 2 Rt
P~ max
U CC
48
=
= 0, 48 A
'
100
Rt
P0 =
96.0, 48
= 14, 67W.
P~ max
.100% = 78,5%.
P0
1 ^
96 I C
= U CC . I C .sin(t )d ( t ) =
0
ng ti 1 chiu
IC
I
C
IC0
0
VCEmin
UC
Hnh 16
c. mch
ch B
UBE0 = 0V, do phi ngn mch R2 v on mch R1.
lm vic
yu
cu
VR
R2
R1
+
Uv
+E
-E
Hnh 17
Ur
86
R1
Uv
I1
N
Iht V R
+E
-E
Ur
Hnh 18
UV U N U R U N
+
=0
R1
R2 + VR
Ta li c UN = UP = 0 (b KTT l tng) do :
UV
UR
+
=0
R1 R2 + VR
UR =
( R2 + VR )
.UV
R1
b. Khi VR = 0 thay s ta c:
UR =
(3,3k + 0)
.( 0, 2V ) = 0,3V
2, 2k
Khi VR = 200k ta c:
UR =
(3,3k + 200k )
.(0, 2V ) = 18, 48V
2, 2k
(3,3k + VR )
.(0, 2V ) 12V
2, 2k
VR 128, 7 k
Bi 1.10. Cho mch in hnh 19. Bit URmax = 12V; R1 = 2,7k; R2 = 5,6k;
VR = 200k.
a. Xc nh biu thc tnh UR theo UV, R1, R2 v VR.
b. Cho UV = - 0,2V, tnh gii in p UR khi VR thay i t 0 200k. Xc nh gi
tr VR ln nht m BKTT vn lm vic trong min tuyn tnh.
87
+E
Uv
Ur
-E
R2
VR
R1
Hnh 19
Bi gii
V dng vo b KTT bng 0 nn ta c:
U R1 =
UR
.R1
(VR+R1 +R 2 )
UR =
(VR+R1 +R 2 )
.U R1
R1
(VR+R1 +R 2 )
VR+R 2
.UV = (1 +
).UV
R1
R1
b. Khi VR = 0 thay s ta c:
U R = (1 +
5, 6k + 0
).(0, 2V ) = 0, 61V
2, 7k
Khi VR = 200k ta c:
U R = (1 +
5, 6k + 200k )
.(0, 2V ) = 15, 43V
2, 7 k
5, 6k + VR
).(0, 2V ) 12V
2, 7 k
VR 153, 7 k
U1
U2
R1
+E
R2
Ur
-E
R4
R3
88
Hnh 20
U1 U p
R1
U 2 I2
R2
U1
R1
P +
N
+E
Ur
-E
U UP
I2 = 2
R2
R4
R3
I1 + I 2 = 0
U1 U P U 2 U P
+
=0
R1
R2
(1)
UR
.R3
R3 + R4
(2)
UN =
Hnh 21
UR
UR
.R3 U 2
.R3
R3 + R4
R3 + R4
+
=0
R1
R2
UR = (
R3 + R4
R .U
R .U
).( 2 1 + 1 2 )
R3
R1 + R2 R1 + R2
(3)
b. Thay s vo (3) ta c:
U R = (1 +
90 U1 U 2
)( + ) = 2(U1 + U 2 )
30 2
2
U1
R1
U2
R2
R3
+E
+
Ur
-E
R4
R3 = 150k;
Hnh 22
Bi gii
a. Chn chiu dng in nh hnh 23
Do dng vo b KTT l bng 0 nn ti nt P ta c:
I1 + I 2 + I ht = 0
U1 U P U 2 U P U R U P
+
+
=0
R1
R2
R3
hay
V UN = UP = 0V
U R = R3 (
U1 U 2
+
)
R1 R2
U1
U2 I2
R3
R1
ht
+E
R2 P
Ur
-E
R4
Hnh 23
90
U1
Bit E = 15V;
U2
R1
+E
R2
Ur
-E
R4
R3
Hnh 24
Bi gii
a. Chn chiu dng in nh hnh 25.
I
R1
U 2 I2
R2
U1
+E
Ur
-E
R4
R3
Hnh 25
Ta c:
I1 =
I2 =
U1 U p
R1
U2 UP
R2
U1 U P U 2 U P
+
=0
R1
R2
(1)
V dng vo b KTT l rt nh nn ta li c:
91
UN =
UR
.R3
R3 + R4
(2)
UR
UR
.R3 U 2
.R3
R3 + R4
R3 + R4
+
=0
R1
R2
UR = (
R3 + R4
R .U
R .U
).( 2 1 + 1 2 )
R3
R1 + R2 R1 + R2
R4 5k 5k 3k
R4 = 15k
Bi 1.14. Cho mch in hnh 26.
U1
Bit E = 12V;
a. Xc nh biu thc tnh U R theo U1, U2, U3,
R1, R2, R3, R4, R5.
b. Gi s b KTT c dng d, cho
U2
R2
+E
Ur
U3
-E
R3
R5
R1
R4
Ti N ta c: I1 + I 2 + I ht = I 0 = 0
U1 U N U 2 U N U R U N
+
+
=0
R1
R2
R5
(1)
92
U1
U2
R1
R2 I
2
I
U3
R3
R5
1
ht
+E
Ur
P
I
-E
R4
Hnh 27
UP =
Ti P:
U3
.R4
R3 + R4
(2)
Ta li c UN = UP (B KTT l l tng) nn thay (2) vo (1) ta c:
U R = U3 .
R4 .R5 1
R
R
1
1
( +
+ ) U 2 . 5 U1 . 5
R3 + R4 R1 R2 R5
R2
R1
R4 = 6, 25k .
Thay s ta c:
93
R1
Uv1
R2
Uv2
R3
Uv3
+E
Ur
-E
Hnh 28
6, 25.100 1
1
1
100
100
( + +
) 0, 2.
0,1.
20 + 6, 25 10 10 100
10
10
U R = 1,5V .
U R = 0,3.
R1
R2
Uv1
Uv2
I
R3
Uv3
ht
+E
Ur
-E
Hnh 29
94
Ti ca o ca b KTT ta c:
I1 + I 2 + I 3 + I ht = 0
UV 1 U N U V 2 U N UV 3 U N
d (U C )
+
+
+C
= 0;
R1
R2
R3
dt
UV 1 U N UV 2 U N UV 3 U N
d (U R U N )
+
+
+C
= 0;
R1
R2
R3
dt
1
1
1
U R (t ) =
UV 1 dt
UV 2 dt
UV 3 dt
R1C 0
R2 C 0
R3C 0
UR =
1
2
3
sin100 t
sin100 t
sin100 t (*)
100 R1C.
100 R2 C
100 R3C
Uv1
+E
Ur
Uv2
-E
(1)
Ti ca N ta c:
95
I1 + I ht = 0
UV 1 U N
d (U R U N )
+C
=0
R
dt
(2)
1
U R (t ) =
(UV 2 UV 1 ).dt (*)
RC 0
Uv1
C Iht
+E
Ur
Uv2
I
-E
Hnh 31
b. Thay cc gi tr cho vo (*) ta c:
t
U R (t ) =
1
(0,5 + 0,5)dt
10k .2, 2 F 0
U R (t ) = 45, 45.t (V )
(*)
- Ti thi im t = 1ms ta c:
U R (t = 1ms ) = 45, 45.103 = 0, 04545 (V )
th
t1 = 0.26s.
in p ra:
+12V
t
0
0,26s
96
Hnh 32
RN
C
R1
+E
Ur
-E
Hnh 33
Bi gii
a. Mch dao ng 3 mt RC cho ra tn hiu sin, dng in p nh sau
UR(t)
t
0
Hnh 34
b. V ca o ca BKTT l im t o nn R 1 l in tr th 3 ca ba mt RC do
:
R1 = R = 1k.
Ngoi ra R1 cn tham gia vo mch khuch i.
V mch dao ng khi 3 mt RC c Kht = 1/29, mch c th dao ng ch
xc lp phi tho mn iu kin cn bng bin :
K K ht = 1
97
RN 1
. =1
R1 29
RN = 29R1 = 29k.
Tnh tn s:
f dd =
1
2 6 RC
1
2 6.103.10 7
= 650 Hz.
Bi 1.18. Cho mch in hnh 35. R = 10k, RN = 580k, C = 10nF 100nF. Khi
mch hot ng ch xc lp:
a.V dng in p ra.
b. Tnh R1, Di tn ca in p UR khi t C thay i trong khong cho.
c. Gii thch tc dng ca b KTT ni gia khu hi tip v khu khuch i.
RN
C
+E
R1
+
+
R
-E
+E
Ur
-E
Hnh 35
Bi gii
t
0
Hnh 36
K =
RN
R
580k
= 29 R1 = N =
= 20k .
R1
29
29
98
(*)
2 6 RC
1
2 6.10.103.100.109
1
2 6.10.103.10.109
= 65Hz.
= 650 Hz.
+E
Ur
+
-E
C
R
Hnh 37
Bi gii
a. y l mch dao ng cu Vin, khi ch xc lp mch cho ra in p c tn s:
f =
1
2 RC
(*)
99
1
= 159 Hz.
2 .10.103.100.109
1
=
= 1592 Hz.
2 .10.103.10.109
f min =
f max
thun nn ta c:
R2
R
= 3 R1 = 2 = 50k .
R1
2
+E
Ur
-E
R2
C
R1
Hnh 38
Bi gii
a. Mch dao ng gm hai khu
Khu khuch i bao gm R1, R2 v b KTT.
Khu hi tip dng gm R3 v khung L, C.
Khu khuch i c h s khuch i:
K = 1+
R2
= 2.
R1
Rtd
.
R3 + Rtd
Rtd
R2
).(
) =1
R1 R3 + Rtd
100
Rtd
1
=
R3 + Rtd 2
Rtd = R3 = 1, 2k .
1
j C
=
1
r + j L +
jC
Z L // C
1
L
jC
C
=
1
1
r + j ( L
) r + j ( L
)
C
C
(r + j L).
V r rt nh nn:
j L.
1
2 LC
, tc l L
1
= 0 ngi ta gi tr khng ca
C
(1)
(2)
T (1) v (2) ta c:
Rtd = Q.
L
C
(a)
V c:
f ch =
1
2 LC
(b)
19 H
.
0,13 F
= 0,12
100
101
W1
W2
RB
CB
RE
CE
Hnh 39
Bi gii
a. y l mch dao ng ghp bin p, c th dao ng c mch phi tho mn
iu kin cn bng pha ( K + K = 2n , n = 1, 2, 3..... ) v cn bng bin (
K .K ht = 1 ).
ht
1
1
.(rbe // RB ) ; 2 .rbe
2
n
n
H s khuch i:
K = S ( Rtd // Z pa )
H s h tip:
102
K ht = n
n2 ) = 1
n. (
r
rbe
825 + be2
n
2
825n 825.102 n + 25.102 = 0
825.
Hay
1
2 LC
1
2 15 H.0,22 F
= 87, 656kHz.
-E
VR
Ur
+
+E
P
R1
R2
Hnh 40
Bi gii
a. Dng in p trn hnh 41.
b. V R1 = R2 nn ta c:
f dd =
1
2, 2( R + VR ).C
1
= 103Hz.
2, 2.(10.10 + 10.103 ).0, 22.106
1
=
= 206 Hz.
3
2, 2(10.10 + 0).0, 22.106
f min =
f max
UN
+Urmax
+6V
0
- 6V
-Urmax
UP
+6V
0
U-6V
ra
+12V
-12V
+E C
Hnh 41
Bi 1.23. Cho mch in a hi t
dao ng hnh 42.
Cho +E = 12V, R3 = 10k, R2 thay
i t 5k n 15k;
C1 = C2 = C = 2F.
R1
C1
R2
T1
R3
C2
R4
T2
Ura1
Ura2
Tmax
1
1
=
= 28,5 Hz.
2
t x1 + t x 2 max 1, 4.10 + 2,1.102
1
1
1
=
=
= 47, 6 Hz.
2
Tmin t x1 + t x 2min 1, 4.10 + 0, 7.102
+
+E
-E
Uv
R1
R2
Ur
Hnh 43
Bi gii
a. Dng dng in p vo v ra hnh 44.
b. tm khong thi gian lt trng thi ln u tin t mc to ta gii phng
trnh sau:
6 2 sin100 t = 6
1
sin100 t =
= sin
4
2
t = 2,5ms.
U
+12V
Uvo
Ura
+6V
0
-6V
-12V
Tra
Hnh 44
105
Bi 1.25. Cho mch hn bin hnh 45. Cho E1 = E2 = 6V, Dit l l tng.
a. Gii thch hot ng ca mch.
b. Cho uv = 6 2 sin t , V dng UV, UR. V c tuyn truyn t ca mch.
R
D1
Uv
+
E1
D2
+
Ur
E2
Hnh 45
Bi gii
a. Nguyn l hot ng ca mch:
- Khi UV < E1 th D1 thng, D2 tt nn UR = E1.
- Khi UV > E2 th D2 thng, D1 tt nn UR = E2.
- Khi E1 UV E2 th D1 v D2 u tt nn UR = UV.
b. Dng in p vo v ra hnh 46.
UV
+6V
UR
t
0
-6V
UR
Hnh 46
- c tuyn truyn t ca mch:
+6V
-6V
UV
0 +6V
-6V
106
Hnh 47
U db = U t (1 + m.coss t ).cost t
Thay s ta c:
U db = 10.103 (1 + 0,5cos2 .10 4 t )cos2 106 t
(*)
b. Tnh v v ph
Ta trin khai biu thc (*):
U db
10.103.0,5
10.103.0,5
6
4
= 10.10 cos2 10 t +
cos2 (10 -10 )t +
cos2 (106 +104 )t
2
2
3
10
f(kHz)
2,5
0
107
Hnh 48
f thmax
f m 44,1kHz
=
= 22, 05kHz
2
2
1
1
=
= 22, 67 s.
f m 44,1kHz
Tn s xung ng h
+ Nu u ra l ni tip:
f dh = N . f m = 8.44,1kHz = 352,8kHz.
+ Nu u ra l song song:
f dh = f m = 44,1kHz.
T 22, 67 s
=
= 2,83 s.
8
8
108
21
I0
R
2N
22
I1
IN-1
R
2
RN
UM
2 N 1
Hnh 49
+
Tn hiu s iu khin
Uch
Bi 1.29. Mch in bin i D/A theo phng php thang in tr hnh 49.
Cho R = 80k, RN = 10k, Uch = 5V. S bt ca tn hiu s l 4 bt (N=4).
a. Xc nh in p ra ln nht (in p ton thang).
b. Tnh in p ra tng ng cho cc tn hiu s: 0001; 0010; 1000; 1001.
Bi gii
a. T mch in ta c:
U M = RN .I ht = RN .[I 3 + I 2 + I1 + I 0 ]
U M = RN .(b3
UM =
U ch
U
U
U
+ b2 ch + b1 ch + b1 ch )
R /8
R/4
R/2
R
RN .U ch
(8b3 + 4b2 + 2b1 + b0 )
R
U Mmax =
10.103.5V
(8 + 4 + 2 + 1) = 9,375V .
80.103
10.103.5V
(0 + 0 + 0 + 1) = 0, 62V .
80.103
- Vi tn hiu 0010(b3 = 0, b2 = 0, b1 = 1; b0 = 0)
U M 0010 =
10.103.5V
(0 + 0 + 2 + 0) = 1, 25V .
80.103
10.103.5V
(8 + 0 + 0 + 0) = 5V .
80.103
Uch
b0
R0
b1
R1
UM
Rc
b2
R2
b3
R3
Hnh 50
U M 1001 =
10.103.5V
(8 + 0 + 0 + 1) = 5, 62V .
80.103
110
U M = RN (b3 .
U ch
U
U
U
+ b2 . ch + b1. ch + b0 . ch )
R3
R2
R1
R0
U M = RNU ch (8.b3 .
UM =
1
1
1
1
+ 4.b2 . + 2.b1
+ b0 . )
R0
R0
R0
R0
RNU ch
(8b3 + 4b2 + 2b1 + b0 )
R0
(*)
RNU ch
(8.1 + 4.1 + 2.1 + 1)
R0
Thay s ta c:
RN 5V
(8.1 + 4.1 + 2.1 + 1)
80k
5 RN
10 =
(15)
80k
80.10
RN =
= 10, 67 k .
5.15
10V =
b. T (*) ta c:
10, 67 k .5V
(0.1 + 0.1 + 0.1 + 1.1)
80k
U M 0001 = 0, 67V .
U M 0001 =
- Vi 0001:
10, 67 k .5V
(8.0 + 4.0 + 2.1 + 1.0)
80k
U M 0010 = 1,33V .
U M 0010 =
- Vi 0010:
10, 67 k .5V
(8.0 + 4.1 + 2.0 + 1.1)
80k
U M 0101 = 3,33V .
U M 0101 =
- Vi 0101:
10, 67 k .5V
(8.1 + 4.0 + 2.0 + 1.0)
80k
U M 1000 = 5,33V .
U M 1000 =
- Vi 1000:
I0 . . .
I0
I0
I0
Bi 1.31. Cho mch in bin i D/A theo phng php mng in tr nh hnh 51.
Tn hiu K
Tn hiu s l 4bt, ngun dng c gi tr I0 = 1mA, RN = 5k. Xc nh gi tr UM ln
iu khin
nht v ULSB.
i0
R
R
iN-2
i1
R
2R
2R
2R
Hnh 51
iN-1
Rht
_
+
UM
111
Bi gii
+ Xc nh UMmax:
T mch in ta thy rng: I0 = i3 = 2i2 = 4i1 = 8i0.
Ta c:
U M = RN .I ht
U M = RN .(b3i3 + b2i2 + b1i1 + b0i0 )
1 1 1
+ + )
2 4 8
15
) = 9,375V .
8
1mA.
= 0, 625V .
8
Bi 1.32. Cho mch n p nh hnh 52. R1 = 330, IDmin = 5mA, IDmax = 15mA,
UDZ = 5V.
a. Tnh khong bin i ca UV UR vn n nh, tnh tn hao cng sut ln nht trn
R1 khi h ti (Rt = ) vi UVmax.
b. Tnh khong bin i ca UV UR vn n nh v tnh tn hao cng sut ln nht
trn R1 khi Rt = 1k
vi UVmax.
R1
IR
It
R
ID
Uv
DZ
Ur
Rt
112
Hnh 52
Bi gii
a. Khi h ti (Rt = ) ta c:
UV = U R + I D .R1
UV = 5V + 330.I D
b. Khi Rt = 1k ta c:
UV = U R + ( I t + I D ).R1
UV = 5V + 330.(
UR
+ ID )
Rt
UV = 5V + 330.(
5V
+ ID )
1k
5V
+ 5mA) = 8,3V .
1k
5V
+ 15mA) = 11, 6V .
1k
5V
)=0,13W.
1k
Bi 1.33. Cho mch in n p song song hnh 53. Bit R 1 = 10, UD = 4,4V,
Tranzitor Q c = 40, Rt = 100, dng IDmax = 10mA.
a. Xc nh in p UR.
b.Tnh UVmax, cng sut chu ng ln nht ca R1.
113
R1
Dz
Uv
Ur
Rt
Hnh 53
Bi gii
a. Chn chiu dng in nh hnh 54
IR1
It
R1
ID
Ic
Dz
Uv
Ur
Rt
Hnh 54
T s mch in ta c:
U R = U D + U BE = 4, 4V + 0, 6V = 5V .
b.
I R1max = I t + I Dmax + I Cmax =
UR
+ I Dmax + I Dmax
Rt
5V
+ 10mA + 40.10mA
100
= 0, 46 A.
=
Bi 1.34. Cho mch in n p hnh 55. Bit U V = 16V, R1 + R2 = 2k, UR bin thin
t 8V n 12V, UD = 5V, UBE1 = UBE2 = 0,6V.
114
It
R3
R1
Q2
Uv
Ur
Rt
R2
Dz
Hnh 55
Bi gii
a. V dng IB2 rt nh nn ta coi IR1 = IR2 t mch in ta c:
U R2 =
UR
.R2 = U D + U BE 2 = 5V + 0, 6V = 5, 6V
R1 + R2
R2 =
5, 6V .( R1 + R2 )
UR
R2 =
5, 6V .2k
= 1, 4k .
8V
R2 =
5, 6V .2k
= 933 .
12V
I B1 =
I
I E1
200mA
= t =
= 2mA.
+ 1 + 1 99 + 1
- Khi UR = 8V:
- Khi UR = 12V:
b. Tnh R3
R3 =
IB1
Q1
IE
Dz
Rt
Ur
Hnh 56
Bi gii
a. Tnh in p ra trn ti
UR
.R1 = U N = U P = U D .
R1 + R2
UR = (
R1 + R2
1k + 500
).U D =
.5V = 7,5V .
R1
1k
116
Rc
R1
Cv
Cr
+
Uv
+
R2 RRE
E
Rt
C
CE
E
Hnh 57
+12V
Cv
Uv
Cr
+
RE
Rt
Hnh 58
117
Bi 2.2. Cho mch in hnh 58. Bit UCC = +12V; RB = 200k; RE = 2,2k;
Rt = 5,6k; cho UBE0 ch A l 0,6V; = 99.
a.V s tng ng xoay chiu ca mch in.
b. Xc nh cc gi tr dng in v in p mt chiu trn cc cc ca Tranzito. V
ng ti mt chiu v xc nh im lm vic QA.
c. Xc nh ti mt chiu v xoay chiu ca tng khuch i.
d. Xc nh cc tham s ZV, ZR, KU, KI ca mch.
Bi 2.3. Cho mch in hnh 59. UCC = +12V; Rc = 2k; R1 = 100k; = 99. Bit
UBE0 ch d A l 0,6V;
a. V s tng ng xoay chiu ca mch in.
b. Xc nh ch dng in v in p mt chiu trn cc cc ca Tranzito. V
ng ti mt chiu v xc nh im lm vic QA.
d. Xc nh cc tham s ZV, ZR, KU, KI.
+Ucc
Rc
R1
Cr
+
Ur
Cv
Uv
+
R2
Hnh 59
Bi 2.4. Cho mch in hnh 60. UCC = +12V; Rc1 = 2k; RE1 = 1k; RB = 250k; RC2
= 2,7k; RE2 = 1,2k; R1 = 20k; R2 = 6k; Rt = 8k; 1 = 2 = 99. Bit UBE0 ch
d A l 0,6V;
a. V s tng ng xoay chiu ca mch in.
b. Xc nh cc gi tr dng in v in p mt chiu trn cc cc ca Q 1 v Q2.
c. Xc nh cc tham s ZV, ZR, KU ca mch.
d. Nu R2 b t th h s khuch i KU s thay nh th no?
118
+Ucc
Rc2
Rc1
RB
Cn
+
Cr
+
Q2
Q1
R2
RE2
RE1
Rt
Uv
R1
CE2
CE1
Hnh 60
Bi 2.5. Cho mch in hnh 61. UCC = +12V; Rc1 = 2k; RE1 = 1k; RE2 = 1,2k; RC2
= 1,5k; RB = 250k; Rt = 4k; 1 = 2 = 99. Bit UBE0 ch d A l 0,6V;
a. Xc nh cc gi tr dng in v in p mt chiu trn cc cc ca Q 1 v Q2.
b. Xc nh cc tham s ZV, ZR, KU ca mch.
+Ucc
Rc2
RB
Rc1
Cr
+
Q2
+
Q1
Rt
RE1
Uv
RE2
CE2
CE1
Hnh 61
UD
Cr
Ur
Cv
Uv
RG
RS
RD
Cs
Hnh 62
119
RG1
Cr
Ur
Cv
RG2
RS
Uv
Cs
Hnh 63
Bi 2.8. Cho mch in hnh 64. Bit UCC = +24V, Rt = 16, h s bin p l
n = W2/W1 = 0,3.
a. Tnh cng sut xoay chiu ln nht ra trn ti v hiu sut ca mch.
b. Cho = 60, tnh R1 c cng sut xoay chiu ra ln nht.
+Ucc
R1
Uv
W1
W2
Rt
C
+
Hnh 64
Bi 2.9. Cho mch in hnh 65. Bit UCC = +12V, UD = UBE0 = 0,5V. Coi Tranzito l
l tng. Dng phn cc bng 1mA.
120
+12V
R1
Q1
Cv
Uv
Cr
D1
+
Ur
D2
Q2
Rt
R2
Hnh 65
Bi 2.10. Cho mch in hnh 66. Bit U CC = +24V, R1 = 5,6k, Rt = 8, h s bin
p l n = W2/W1 = 0,1.
a. Xc nh R2 mch lm vic ch AB. mch lm vic ch B th phi
ni mch nh th no?
b. Tnh cng sut ra ln nht trn ti v hiu sut ca mch.
+Ucc
R1
Uv
Q1
R2
W1
W1
W2
Ur
Rt
Q2
Hnh 66
121
U1
U2
R1
+E
R2
Ur
-E
R4
R3
Hnh 67
Bi 2. 12. Cho mch in hnh 68. Bit E = 12V;
a Xc nh biu thc tnh UR theo U1, U2, R1, R2, R3.
b. Tnh UR, bit R1 = 15k; R2 = 20k; R3 = 200k; U1 = 0,1v; U2 = 0,2V.
c. Cho bit tc dng ca R4 v tm gi tr ti u ca R4.
U1
R1
U2
R2
R3
+E
+
Ur
-E
R4
U1
U2
R5
R1
R2
+E
Hnh 68
U3
Ur
-E
R3
R4
122
Hnh 69
U1
R2
U2
R1
R3
R5
R4
R6
R7
Hnh 70
123
1
)R4, R5 = (k - 1)R4.
k
Ua
R2
Ub
R1
R3
R7
R5
Uc
R6
R4
R8
Hnh 71
R4
R5
R3
Uv
R2
R1
+E
Ur
-E
R4
Uv
+E
Hnh 72
Ur
-E
124
Hnh 73
Uv1
Uv2
Ur
C
Hnh 74
R1
Uv1
R2
Uv2
R3
Uv3
+E
Ur
-E
b. Cho
U1 = 1cos2 .50.t V;
Hnh 75
U 2 = 2cos2 .50.t V ;
U 3 = 3cos2 .50t V ;
Tnh UR?
125
Uv1
Uv2
R
Uv3
+E
Ur
-E
Hnh 76
Bi 2.21. Cho mch in hnh 77. Bit R3 = 8,25k, R6 = 4,7 k, E = 12V
a. Xc nh UR theo Ux, Uy, Uz v cc tham s ca mch?
b. Xc nh R1, R2, R3 v R5 mch thc hin hm s:
UR = 2,5Ux 4,7Uy + 4,1Uz.
R1
R3
R6
Ux
R2
R4
Uz
Uy
R5
Ur
Hnh 77
Bi 2.22. Cho mch in hnh 78.
a. Tm Rx, Ry, Rz mch in thc hin hm s:
UR = aUx + bUy + cUz,
126
Rx
Ux
Ry
Uy
Ur
Rz
Uz
Rp
Hnh 78.
Bi 2.23. Cho mch in dao ng 3 mt RC hnh 79. Bit tn s dao ng ca mch
l fdd = 1kHz, C = 0,2F
a.V dng in p ra.
b. Tnh gi tr cc linh kin cn li ca mch.
RN
C
R1
+E
Ur
-E
Hnh 79
Bi 2.24. Cho mch in dao ng 3 mt RC hnh 80. Cho R = 1k; C = 0,1F.
a. Phn t no tham gia vo khu khuch i, khu hi tip (di pha)?
b. Tnh cc linh kin cn li trong mch?
c. Tnh tn s dao ng ca mch?
127
d. Nu tc dng ca R3 v tnh gi tr ca n?
RN
R1
R3
Ur
R2
Hnh 80
Bi 2.25. Cho mch in hnh 81.
C
R2
Ur
R1
Hnh 81
+E
Ur
-E
R2
C
R1
128
Hnh 82
VR
-E
Ur
+E
b. V dng in p UR v in p ti cc im P,
N.
R2
R1
VR
-E
Ur
+E
b. V in p UR v in p ti cc im P, N.
R1
R2
Hnh 84
R3
D1
R4
D2
R2
R1
Hnh 85
b. V dng in p UR v in p ti cc im P, N.
c. Tnh gii tn ca UR khi VR thay i trong 2 trng hp kho K v tr 1 v kho K
v tr 2.
K
2
C2
1
C1
VR
+E
Ur
-E
R2
R1
Hnh 86
Bi 2.31. Cho mch in a hi t dao ng hnh 87. Cho +E C = 5V, R3 = 10k, R2
thay i t 10k n 15k; C1 = C2 = C = 0,02F. Bit R2, R3 >>R1, R4.
a. Tnh bin xung ra (coi tranzito l l tng)
b. Tnh tx1.
c. Tnh khong thay i tx2 v tn s fdd ca mch.
Bi 2.32. Cho mch in a hi t dao ng hnh 87. Cho +E C = 9V, R2 v R3 cng
thay i t 10k n 15k; C1 = C2 = C = 0,02F. Bit R2, R3 >>R1, R4.
a. Tnh bin xung ra (coi tranzito l l tng)
b. Tnh khong thay i tx1, tx2 v tn s fdd ca mch.
+E C
R1
C1
R2
T1
R3
C2
R4
T2
Ura1
Ura2
R2
Hnh 87
+E
R1
Uv
-E
Hnh 88
Ur
130
D1
R
10k
Uv
Ur
Uv
D1
R
10k
+
5V
Hnh 89
R1
1k
Uv
Ur
D2
5V
R2
22k
+
UrR
10v
5V
Hnh 90
Hnh 91
131
Iht
21
I0
2N
22
I1
IN-1
R
2
RN
UM
2 N 1
Hnh 92
+
Tn hiu s iu khin
Uch
RN
Uch
b0
R0
b1
R1
UM
Rc
b2
R2
b3
R3
Hnh 93
Bi 2.40. Cho mch in bin i D/A theo phng php mng in tr hnh 94. Tn
hiu s l 4bt, ngun dng c gi tr I0 = 3mA, RN = 2,2k.
a. Xc nh gi tr UM ln nht v ULSB.
b. Xc nh UM tng ng vi cc tn hiu s: 0011, 0100, 1000, 1101.
I0 . . .
I0
I0
I0
Tn hiu K
iu khin
i0
R
2R
iN-2
i1
R
2R
2R
2R
Hnh 94.
iN-1
Rht
_
+
UM
132
IR
It
ID
Uv
Ur
DZ
Rt
Hnh 95
R1
Q
Uv
Dz
Ur
Rt
It
R3
R1
Q2
Uv
Ur
Rt
R2
Dz
Hnh 97
1997
2000
3. Phm Minh H
K thut mch in t
134
1997
3. L Phi Yn
K thut mch in t
NXB i hc Bch khoa Tp H Ch Minh
1996
4. William D.Stanley
B Khuch i v x l IC tuyn tnh
NXB Khoa hc k thut
1994
1989
MC LC
Li ni u
PHN I
TM TT L THUYT.....4
Chng 1
MCH TO DAO NG IU HA
Chng VI
MCH XUNG
BI TP C LI GII.....75
PHN III
BI TP T GII............................................................116
137