JU UNIVERZITET U TUZLI

MAINSKI FAKULTET

SEMINARSKI RAD
Predmet: Savremeni materijali
Tema: Aluminij i njegove legure

Samel Salibai III-164/08

Almedin Hrelji II-293/08

Profesor: Dr. Sc. Dafer Kudumovi

Tuzla, 2010
SADRAJ:

1.0

UVOD.....................................................................................2

2.0

ALUMINIJ I NJEGOVE LEGURE...........................................3

2.1 Aluminij
2.2 Osobine aluminija
2.3 Dobijanje aluminija
2.4 Uticaj prateih elemenata

3.0

LEGURE ALUMINIJA.............................................................4
3.1 Oznaavanje legura aluminija
3.2 Podjela legura aluminija
3.3 Legure za obradu deformacijom
3.3.1 Legure ojaane termikom obradom
3.3.2 Legure koje se termiki ne obrauju

4.0

LEGURE ZA LIVENJE...........................................................9
4.1 Aluminij-silicij
4.2 Aluminij-bakar
4.3 Aluminij-magnezij

5.0

ZAKLJUAK..........................................................................12

6.0

KORITENA LITERATURA...................................................13

ALUMINIJ

1.0.

UVOD
1

Tokom kolovanja susreemo se sa predmetom materijali,uimo njihova mehanika, fizika,

hemijska svojstva.Obino gledamo na njihovu primjenu,ali takoe na njihovu
ekonominost.Ovo poglavlje opisuje materijal s kojim veoma esto dolazimo u kontakt,ovo
poglavlje opisuje aluminij,njegove legure,njegova mehanika i fizika svojstva kao i
korozionu sposobnost.Jednom rijeju opisuje aluminij i njegove karakteristike.
Kada je est funti aluminija smjeteno na vrh Vaingtonskog spomenika do njegovog
zavretka 1884. godine,aluminij je bio tako rijedak da je bio smatran dragocjenim materijalom
i novitetom. U manje od stotinu godina postaje najee koriteni materijal poslije
eljeza.Njegovu iroku primjenu zahvaljujemo samom kvalitetu materijala i njegovih
legura,kao i prednostima gledanih sa ekonomine strane.U samoj prirodi aluminij je pronaen
sa drugim komponentama kao to su oksigen i silicij.Od 92 elementa koja se nalaze u
zemlji,aluminij je trei,njega ima oko 8% dok oksigena ima oko 42%,a silicija oko 28%.
Izdvojiti isti aluminij bilo je veoma teko,ak to vie tada je bilo nepojmljivo, sve do 1807.
godine.Te davne 1807.godine na ovom polju okuao se jedan englez sir Humphry Davy.On je
ujedno i materijalu dao ime po alumineu.Njegov pokuaj da se izdvoji isti aluminij je
propao.Godine 1825.Hans Oersted iz Njemake konano proizvodi malu dozu
aluminijuma,zagrijavajui patasijum-amangan sa aluminijhloridom. Napoleon III iz
Francuske je bio intrigiran moguim vojnim aplikacijama metala i time je podstakao daljnja
istraivanja.

2.0. ALUMINIJ I NJEGOVE LEGURE

2.1. Aluminij

Aluminij je poslije eljeza drugi po redu metal koji se koristi u savremenoj mainskoj tehnici.
Upotrebljava se kao ist metal u elektrotehnici,metalnoj-preraivakoj,predhrambenoj i
hemijskoj industriji,ali mu je mnogo znaajnija primjena u vidu razliitih vie komponentnih
legura koje se iroko upotrebljavaju u mainskoj industriji.
2.2. Osobine aluminija
Aluminij je elemenat koji pripada treoj grupi periodnog sistema sa atomskim brojem 13 i
atomskom masom od 27. Gustina istog aluminijuma iznosi 2,7 g/cm3,to znai da je za istu
veliinu zapremine aluminij skoro tri puta laki od eljeza. Kristalie se po povrinski
centriranoj kubnoj reetci.Aluminij se odlikuje velikoj elektro provodljivosti,koja 57%
el.provodljivosti koristi bakar (Cu) koji se u tehnici koristi kao etalon.Temperatura topljenja
istog aluminijuma je 660 C.
Mehanika svojstva aluminijuma su veoma niska;Rm u zavisnosti od prerade se kree od 90180 MPa,a tvrdoa od 20-40 HB,a plastinost je veoma visoka to omoguava valjanje
aluminijuma do veoma malih debljina (folije nalaze svoju primjenu u predhrambenoj
industriji).Veoma se teko obrauje rezanjem,ima dobru otpornost prema koroziji,a u
atmosferskim uslovima tokom vremena obrazuje se na povrini zatitna prevlaka oksida
aluminija (Al2O3).
2.3. Dobijanje aluminija
Aluminij se u prirodi ne sree u samostalnom obliku,ve u obliku razliitih minerala kojih ima
veoma mnogo.Iako ih prema podacima ima oko 250,ne koriste se svi kao rude za dobijanje
aluminijuma.Osnovna ruda iz koje se procesom prerade dobija aluminij je boksit u kojem je
aluminij vezan u obliku hidroksida,mada se koriste i druge rude kao to su apatit,alunit i
kijanit.Uproena ema dobijanja aluminija iz boksita sastoji se iz sljedeih glavnih operacija:
- mljevenje i peenje boksita,
- rastvaranje u natrijum hidroksidu u autoklavima pri emu se dobija luina natrijum
aluminijata,
- dobijanje bistre luine i oslobaanje od jalovine,
- dobijanje i topljenje hemijski skoro iste glinice (Al2O3) sa kriolitom,
- elektrolize rastopa sa izdvajanjem metalnog aluminijuma u tenom stanju.
Teni aluminij se zatim pretapa u grafitne lonce i lije. Ovako dobijeni aluminij se naziva
topioniki ili tehniki aluminij istoe 99%-99,8%.Aluminij visoke istoe 99,99% se dobija
elektrolitikom rafinacijom,a koristi se za zatitu i izradu dijelova koji su izloeni koroziji.
2.4. Uticaj prateih elemenata
Osobine tehniki istog aluminija,a posebno fizika svojstva zavise od njegove istoe.
Najee primjese prisutne u tehniki istom aluminijumu su Ti,V,Cr i Mn iji ukupni sadraj
ne smije da bude vei od 0,03%,a osim njih prisutni su u tragovima Si,Fe,Ca,Co,Cu i Zn.

3.0. LEGURE ALUMINIJA

Najvaniji legirajui elementi koji znaajno poveavaju osobine istog aluminijuma
su;Cu,Mg,Mn,Si,Zn i Li. Legure aluminijuma se dijele na legure za gnjeenje (deformabilne)

i legure za livenje. Legure za gnjeenje se dalje dijele na one koje se termiki ne obrauju i
one koje se termiki obrauju.

Slika 1.opa ema dijagrama stanja legura

3.1. Oznaavanje legura aluminija
Prema bivem jugoslovenskom standardu legure aliminija se oznaavaju slovnim i brojanim
simbolima u osnovnoj oznaci i brojanim simbolima koji slijede osnovnu oznaku i od nje su
odvojeni takom. Prva slovna oznaka u osnovnoj oznaci pripada hemijskom simbolu Al,kao
osnovnom metalu,poslije koje se u nizu nalaze hemijski simboli legirajuih elemenata po
uticajnosti,i brojane oznake koje pokazuju njihov procentualni sadraj. Brojani simboli koji
se nalaze iza osnovne oznake su dvocifreni i oznaavaju stanje legura Al.
2023
proizvodno
stanje

3039
stanje
meko,meko
areno i
rekristalizovan
o

40
proizvodno
stanje

4248
stanje
hladne
plastine
deformacije

6089
termiki
obraeno
stanje

9098
druga
stanja

Tabela 1: Oznake stanja legura Al

Naprimjer:
AlMg2Mn 1.60 oznaava leguru aluminijuma sa 2%Mg i 1%Mn,a dodatna oznaka 60
pokazuje da je legura u termiki obraenom stanju.
Klasifikacija legura Al prema glavnim legirajuim elementima:
Al-Mn legure za gnjeenje;sadre do 28% Mn
Al-Mg legure za gnjeenje i livenje;sadre do 7% Mg
4

Al-Si legure za livenje;sadre do 21 % Si

Al-Si-Mg kaljive legure za gnjeenje i livenje;sadre do 5 % Si i 2,5%Mg
Al-Cu kaljive legure za gnjeenje i livenje;sadre do 12 % Cu
Al-Cu-Mg kaljive legure za livenje;sadre do 8 % Cu i do 10 % Mg
Al-Zn-Mg kaljive legure za gnjeenje i livenje;sadre do 8 % Zn i do 4 % Mn .
Aluminijum se najee legira sa bakrom, cinkom, magnezijumom, silicijumom, manganom i
litijumom. Mali dodatci kroma, titanijuma, cirkonijuma, olova, bizmuta, i nikla su mogui, a
prisustvo eljeza je neizbjeno u malim koliinama. Postoji preko 300 kovanih legura od je 50
u stalnoj primjeni. One su identifikovane sa etvero znamenkastim sistemom brojeva koje
potiu iz USA, a nesebino su prihvaene od mnogih drugih drava i institucija. Slijedea
tabela opisuje sistem kovanih legura aluminijuma. Livene legure imaju slian sistem
obiljeavanja i koriste petoznamenkaste sisteme.
Tabela 2. Oznake za kovane aluminijumske legure:
Legirajui elemenat
None (99%+ Aluminium)
Bakar
Mangan
Silicijum
Magnezijum
Magnezijum + Silicijum
Cink
Litijum

Kovane
1XXX
2XXX
3XXX
4XXX
5XXX
6XXX
7XXX
8XXX

Za nelegirani kovani aluminijum oznaka je 1XXX, gdje zadnja dva broja

predstavljaju istou
metala. Oni su ekvivalent dvije zadnje brojke poslije decimalnog zareza
kada je istoa aluminijuma izraena najblioj od 0,01 %. Druga brojka
predstavlja modifikaciju u granici neistoe. Ako je druga brojka 0, to znai
da nelegirani aluminijum ima granicu prirodne neistoe od 1 - 9 i
predstavlja individualnu neistou ili legirajui elemenat. Za 2XXX - 8XXX
grupe, zadnje dvije brojke predstavljaju razliite aluminijumske legure u
grupi.
Druga brojka predstavlja modifikaciju legure. Ako je druga brojka 0, to
znai da legura originalna, a brojevi od 1 - 9 predstavljaju uzastopne
modifikacije legure.
Tabela 3. Oznake temperaturno obradivih aluminijevih legura:
Term
T1
T2
T3
T4
T5

Opis
Ohlaene od podignute temperature i prirodno dozrijevane.
Ohlaene od podignute temperature, hladno raene i prirodno
dozrijevane.
Toplotno tretiran u otopini, hladno raene i prirodno dozrijevane do
krajnje jakosti
Toplotno tretiran u otopini i prirodno dozrijevane do krajnjeg stalnog
oblika.
Ohlaene od podignute temperature a zatim umjetno dozrijevane.
5

Toplotno tretiran u otopini a zatim umjetno dozrijevane.

Toplotno tretiran u otopini prestaren/postojan.

T6
T7

Temperaturno neobradive legure mogu imati svoje osobine prilagoene radu na hladno.
Hladno valjanje je klasini primjer.Ove osobine zavise od stepena hladnog rada i dali je
praeno ikakvim arenjem ili termalnim tretmanom. Nomenklatura koja opisuje ovakve
tretmane koristi slovne oznake O, F ili H popraene sa brojnom oznakom. Kao to je
oznaeno u tebeli 6, prvi broj se odnosi na radne uslove, a drugi broj na stepen kaljenja.
Tabela 4. Oznake za temperaturno neobradive legure:
Term
H1X
H2X
H3X
H4X
HX2
HX4
HX6
HX8

Opis
Ovrsnut
Ovrsnut i djelimino aren
Ovrsnut i stabilizovan pomou tretmana niskom
temperaturom
Ovrsnut i obraen u pei
etvrtina tvrdoe stepen rada
Polovina vrstoe stepen rada
Tri etvrtina tvrdoe stapen rada
Puna vrstoa stepen rada

Stari BS1470 standard je zamjenjen sa 9 EN standarda.

Tabela 5. En standardi za aluminijum:
Standard
EN485-1
EN485-2
EN485-3
EN485-4
EN515
EN573-1
EN573-2
EN573-3
EN573-4

Svrha
Tehniki uslovi za inspekciju i isporuku
Mehanike osobine
Tolerance za toplo valjane materijale
Tolerance za hladno valjane materijale
Temperaturna oznaavanja
Brojni legurni sistem oznaavanja
Hemijski sistem oznaavanja
Hemijski sastav
Oblici proizvoda u razliitim legurama

3.2. Podjela legura aluminija

Prema tehnolokoj namjeni legure moemo podjeliti na:
Legure za obradu deformacijom(gnjeenjem)
Legure za livenje.
Odnosi izmeu legura za livenje i legura za gnjeenje je dat na (slici 1.)

Slika. 1.Odnos izmeu legura za livenje i legura za gnjeenje

3.3. Legure za obradu deformacijom

Legure za obradu deformacijom (legure za gnjeenje) moemo podjeliti u dva osnovna tipa:
Legure ojaane termikom obradom (kaljive)
Legure koje se termiki ne obrauju (nekaljive)

3.3.1 Legure ojaane termikom obradom (kaljive)

U ovu skupinu legura aluminija u prvom redu spadaju legure tipa dural ( duraluminij). Radi
se o leguri Al-Cu, odnosno Al-Cu-Mg, kod koje se alternativno kao dalji dodatak moe
koristiti mangan. Legure duraluminijuma dijele se u dva osnovna tipa :
-Prvi tip legure sadrzi - Al; 3,8-4,8 %Cu; 0,5%Mg; 0,5%Mn; 7%Si;
-Drugi tip legure sadrzi - Al; 3,8-4,5%Cu; 1,2-1,8%Mg; 0,5%Mn; 5%Si.
Legure durala se koriste za izradu konstrukcionih dijelova srednje i poviene vrstoe , kada
se trae dobre zamorne karakteristike i zadovoljavajua postojanost prema koroziji.
7

Slijedeu skupinu legura, koje se koriste u termiki obraenom stanju ine avijali. Kod ovog
tipa legure, sadraj Cu u odnosu na dural je znatno snien, dok je sadraj Si relativno visok
takoe sadri i Mg. Ima nii nivo vrstonih karakteristika ali bolje duktilne osobine u odnosu
na dural.Zavarivi su i imaju korozivnu postojanost . Njihova prednost je i dobra otpornost
prema lomu usljed zamora .Ojaanje u avijalima je rezultat djelovanja intermetalne faze
Mg2Si. Uticaj dodatka silicija (Mg2Si) na vrstou kod legure Al-Mg-Si (slika 2.)

Slika 2. Uticaj dodatka silicija (Mg2Si) na vrstou kod legure Al-Mg-Si

Iz legura tipa avijal izrauju se limovi, profili, cijevi i sl. Ova legura se obino koristi za
konstrukcione dijelove koji nisu izloeni naroitim optereenjima , ali uglavnom gdje se trai
visoka plastinost na normalnim i povienim temperaturama.

3.3.2 Legure aluminijuma koje se termiki ne obrauju

Osnovni tip ovih legura su legure sa dodacima magnezija i mangana. Glavni izvor ojaanja je
poviena vrstoa osnovnog vrstog rastvora , dok izluene faze samo minorno doprinose
ukupnom nivou dostignute vrstoe. Navedene legure se dobro oblikuju, zavaruju i dostiu
dobar nivo korozione postojanosti.Obrada rezanjem naroito u arenom stanju prilino je
oteana. Ove legure se mogu uspjeno koristiti za dijelove konstrukcija od kojih se trai
visoka koroziona postojanost kod niih nivoa mehanikih optereenja. Uopteno se moe rei
da se ove legure odlikuju velikom plastinou, korozionom otpornou i sposobnou
zavarivanja ali im vrstoa nije naroito velika.

4.0
oznaka

Napon teenja
daN/mm2

LEGURE ZA LIVENJE

Zatezna
vrstoa
daN/mm2

Proc.
Izdu. %

Tvrdoa HB

Smjernice za primjenu

P.Al Si 12
K.Al Si 12
T.Al Si 12

7-9
9-11
9-12

14-20
15-20
18-26

8-3
9-4
4-1

60-80
70-90
60-90

Za srednje optereene tanke

zidne odlivke za ope svrhe:
hemijska otpornost dobra

P.Al Si 12 Cu
K.Al Si 12 Cu

8-10
9-12

15-22
16-26

4-1
4-1

50-65
55-75

P.Al Si 12 Mg
K.Al Si 12 Mg

18-25
20-26

24-30
25-30

8-2
8-2

75-90
75-95

P.Al Si 12 MgCu
K.Al Si 12 MgCu

17-26
18-25

20-26
22-28

4-0,5
3-0,5

75-110
80-115

najvie napregnuti odlivci i

tankozidni
odlivci
nepropusni za tenost
Za motore i vozila: legura
otporna
na
udarna
optereenja
Jako napregnuti i tankozidni
odlivci otporni na vibracije

K.Al Si 12 Ni 20 Mg

18-20

18-22

0,5-0,3

80-110

Klipovi motora

K.Al Si 8 Cu 3
T.Al Si 8 Cu 3

12-18
12-18

18-24
18-26

3-1
3-1

70-100
80-90

Odlivci vee vrstoe

T.Al Si 8

12-16

17-24

3-1

55-85

13-18
17-22

-1,5
2-1

-80
90

Hemijski
postojani
komplikov. odlivci
Za ope svrhe

T.Al Mg 8
K.Al Mg 7
P.Al Mg 4

12-14
11-14
7-9

16-24
24-28
15-17

3-1
10-7
8-5

60-80
65-75
45-55

Za dijelove izloene koroziji

P.Al Cu 10Mg
K.Al Cu 10Mg

14-15
14-16

17-20
18-20

-1
-1

85-95
85-100

Klipovi motora

P.Al Cu 5 Mg Ti
P.Al Cu 4 Mg 1 Ni 2
K.Al Cu 4 Mg 1 Ni 2

15-18
16-30

30-35
18-25
19-39

2-1
-1
-1

100-120
80-100
80-115

Za odlivke velike vrstoe

Za
dijelove
izloene
povienim temp.

P.Al Zn 5 Mg 1 Cr
K.Al Zn 5 Mg 1 Cr

13-16
14-17

18-22
22-21

6-3
8-4

60-70
70-80

Samozakaljive legure dobre

hem. otpornosti

P.Al Si 5 Cu 3
K.Al Si 5 Cu 3

Objanjenje oznaka

P-legura za pjeani
liv,
K-legura za
kokilni liv,
Tlegura za tlani liv,
Brojane oznake iza
hemijskih
znakova
glavnih
dodatnih
elemenata koji ulaze u
sastav
legure
predstavljaju
njihov
procentualni sadraj.
Sadraj
aluminija
posebno
se
ne
oznaava.
Sadraj
sporednih
dodatnih
elemenata oznaava se
samo izuzetno.

Tabela 2 aluminija za livenje prema JUS C.C2.300

JUS
P.Al Si 12
K.Al Si 12
T.Al Si 12
P.Al Si 12 Cu
K.Al Si 12 Cu
P.Al Si 12 Mg
K.Al Si 12 Mg
P.Al Si 10 Mg Cu
K.Al Si 10 Mg Cu
K.Al Si 12 Ni 2 Cu Mg
K.Al Si 8 Cu 3
T.Al Si 8 Cu 3
T.Al Si 8

DIN

GOST

G. Al Si
(Silumin)
G. Al Si(Cu)
G. Al Si Mg

(A14)

G. Al Si Mg (Cu)

A14

(A12)
(A16)

P.Al Si 5 Cu 3
K.Al Si 5 Cu 3
T.Al Mg 8
K.Al Mg 7
P.Al Mg 4
P.Al Cu 10 Mg
K.Al Cu 10 Mg
P.Al Cu 5 Mg Ti

A16

Ove legure sadre vee koliine legirajuih elemenata koji grade lakotopljive
euktektikume,to im daje dobra svojstva livkosti.Meutim ove legure imaju slabije mehanike
osobine legura za gnjeenje (manju vrstou,plastinost i ilavost). Kod jedne odreene
legure vrstoa opada sa poveanjem debljine zidova odlivka.Legure aluminija za livenje
mogu se podijeliti u tri glavne grupe:
-legure sistema aluminij silicij (silumini),
-legure sistema aluminij-bakar (AlCu),
-legure sistema aluminij-mangana (AlMg)
4.1. Aluminij-silicij (silumini)
Ovo je najpoznatija legura aluminija za livenje.Sadraj silicija kao glavog legirajueg
elementa je od 6-13% i oko 0,2-o,5% magnezija.Silumini nemaju veliku vrstou jer se u
njima poslije livenja obrazuje relativno gruba lamelasta struktura sa ukljucima silicijuma.
Temperatura C
577
500
400
300
250

% Si
1,65
0,8
0,3
0,1
0,05

Tabela 4 rastvorivosti Al u Si
Ove legure se odlikuju izvanrednim livakim osobinama,one ne propustaju tenosti niti
gasove.Dobro se autogeno zavaruju i imaju zadovoljavajua mehanika svojstva.Ova legura
ima poboljanu otpornost prema koroziji od istog aluminija jer se stvara zatitni sloj
SiO2x H2O.
Prisustvo silicija utie i na smanjenje koeficijenta toplotnog irenja sto je u nekim sluajevima
veoma znaajno npr. za izradu klipova motora.Nedostatak silumina je njegova izrazita
sklonost ka upijanju plinova,uslijed ega odlivci mogu postati porozni.
Takoer se nedostatkom moe smatrati primjetno opadanje vrstoe sa porastom
temperature,preporuuje se da radna temperatura ne smije da prelazi 300 C.
4.2. Aluminij-bakar Al-Cu
Aluminij gradi sa intermetalnim jedinjenjem Al2Cu eutektiki sistem. Eutektika
koncentracija iznosi 33% Cu,a temperature 548 C. Rastvorivost bakra u aluminiju data je u
sljedeoj tabeli:
Temperatura C
% Cu
548
5,7
10

500
400
300
200

4,4
1,6
0,6
0,2

Tabela 5 rastvorivost bakra u aluminiju Cu u Al

U strukturi livene legure aluminija sa 5% Cu javljaju se nehomogeni dendritni kristali vrstog
rastvora eutektikuma.U podeutektikim legurama sa 5,7-33% Cu primarne dendrite nalaze se
u eutektikumu.
Pri veim sadrajima Cu izdvajaju se primarni i tvrdi Al2Cu kristali. Dodatkom od 1%
Cu,zatezna vrstoa se povea na 210 N/mm2. Legure sa veim sadrajem bakra se mogu
poslije kaljenja na 550 C ojaavati termikim taloenjem.
Ove legure poslije silumina imaju najveu livkost, ali su slabo otporne na koroziju.
Dodavanjem manjih koliina i drugih legirajuih elemenata, kao to su magnezij,
mangan,cink, nikl, titan mogu se znatno poboljati mehanika svojstva.
4.3. Aluminij-Magnezij Al-Mg
Ove legure najee sadre od 9.5 do 11.5 % Mg i odlikuju se dobrim mehanikim svojstvima
kao i dobrom otpornou prema koroziji,a naroito prema morskoj vodi i slabim alkalnim
rastvorima. Sa poveanjem sadraja magnezija a naroito preko 10% opadaju njegova
plastinost i zavarljivost.
Ove legure se primjenjuju za srednje optereenje dijelove u opem
mainstvu,hemijskoj,predrambenoj industriji,arhitekturi itd.
Legure ovog sistema legiranja koriste se kao i za livenje tako i za gnjeenje. Praktino su
pogodne za termiko taloenje,ali posjeduju visoku vrstou i tvrdou koja ne opada
njegovim zagrijavanjem. Legure aluminij-mangana u pijesku imaju granicu teenja 100
N/mm2,zateznu vrstou 180 N/mm2 i izduenje 20%
Temperatura C
451
100
300
200
100

% Mg
15,35
11,5
6,5
3,5
2,95

Tabela 5 rastvorljivost magnezijuma u aluminiju Mg u Al

Pri neodgovarajuoj termikoj obradi legure Al-Mg postoji opasnost od naponske korozije.
Da bi se sprijeila interkristalna korozija, legura se mora termiki obraditi posebnim
postupkom.
Ovaj postupak se sastoji od toga da se ova legura ari na 530 C i tada kali u vodi. Na taj
nain se najvei dio taloga pretvori u rastvor i nastaju prezasieni kristali vrstog rastvora.
Zatim se kaljena legura odgrijava na 80 C. Jedan dio u Mg u viku se izdvaja kao Al3Mg2 u
obliku diskontinualne mree na granicama zrna. Legura Al-Mg u kojoj je Al3Mg2 izvoena
na ovaj nain postojana je prema koroziji jer se izmeu pojedinih Al3Mg2 ponovo nalazi
hemijski vrlo postojana faza vrstog rastvora, tako da se napad korozije prekida. Ako je
11

temperatura odgrijavanja u kojem sluaju vea od 80 C, otpornost prema koroziji je

umanjena.

5.0. ZAKLJUAK
U mainstvu aluminij kao i njegove legure imaju veoma veliku primjenu.Ovo je materijal koji
je nainio revoluciju u metalurgiji,ali i u drugim oblastima.Danas je nemogue zamisliti
automobilsku industriju,avio industriju bez aluminija. Ovo je materijal koji je napravio
revoluciju u ove dvije oblasti.
Nedavno sprovedena studija dokazala je da upotreba aluminijuma u konstrukciji automobila u
Evropi pokazuje stabilan rast, a isti je posebno izraen u posljednje dvije decenije.
Tokom 1990. godine automobili su u prosjeku imali oko 50 kg ovog lakog metala. Do 2005.
godine ova brojka je narasla na 132 kg, a oekuje se dodatni rast od 25 kg do 2010. godine.
Aluminijum je dosta laki od konvencionalnog elika, a omoguava smanjenje teine
vozila i poboljanje njegove ekonominosti. Jedini problem jeste cijena ovog metala. Studiju
je sproveo Knibb, Gomerzano & Partners sa Evropskom asocijacijom za aluminijum, a studija
je bazirana na 15 miliona automobila proizvedenih u Evropi tokom 2006. godine.
Aluminijum se moe koristiti za proizvodnju brojnih komponenti automobila, ukljuujui
dijelove motora, karoserije, pa ak i enterijera. Automobili poput Jaguara XJ intenzivno
koriste aluminijum za konstrukciju karoserije, omoguavajui smanjenje teine u odnosu na
automobile slinih dimenzija. Sa sniavanjem trokova proizvodnje aluminijuma sigurno je da
e njegova primjena u konstrukciji automobila biti sve ea.
Takoe svoju primjenu je naao i u prehrambenoj industriji,ali ne samo da je naao nego jo
uvijek pronalazi.

12

6.0. Koritena literatura:

ININJERSKI METALNI I NEMETALNI MATERIJALI
Dr.Naija Harai
Izdava: Mainski fakultet u Zenici, 2005. godina
MATERIJALI U MAINSTVU
Dr.Ahmet Hadipai
Izdava: Dom tampe Zenica , 2000. godina
KATALOG BOSANSKOHERCEGOVAKIH STANDARDA 2002
Institut za standarde,mjeriteljstvo i intelektualno vlasnitvo BiH
tampao: MULTIPRINT Sarajevo , 2001 godina
INTERNET dostupne stranice

13