148, VIEN DUOC LIEU
NGHIEN CUU PHAN BIET CAY SAI DAT
(WEDELIA CHINENSIS (OSBECK) MERR.)
VGI SAI LAN (TRIDAX PROCUMBENS L.)
VA CHE RUNG (PHYLA NODIFLORA (L.) (REENE)
Nguyén Thj Xuan Hoa', Trén Céng Kharh’,
Pham Van Thanh', Pham Kim Min!
(DVién Due ligu,(2) Trung dai hoc Dude Ha Voi
Cay sai dét (Wedelia chinensis (Osbeck) Merr., tén déng nghia W.
calendulacea Less.), ho Ctic (Asteraceae) 1A cay thuéc dan gian va moc hong
nhiéu ni Vigt Nam. Sai d&t duge ding phé bién trong nhan dan. Tuy nhién, di cd
su nhdm lin gidta sai d&t véi cay sai lan, con goi 1A cd mui (Tridax procumbens L..,
ho Ctic (Asteraceae) hay cay ché riing, con goi lA cay lite (Phyla nodiflora (L.)
Greene, ho Cé roi ngya (Verbenaceae). Mét s6 sich vé cay thude da luu ¥ tranl su
nhdm ln giiia cdc céy trén, song nhing mé ta dé phan biét rat so luge vé dic
diém hinh thai bén ngoai.
‘Trong pham vi bai nay, chting tdi dua ra nhiing dic diém chi tiét hon vé linh
thai, gidi phdu bgt duge ligu va ph&n hoa dé so sinh giita ba loai, gop phan prin
biét ching, cing nhu g6p phan vao vige tiéu chudn héa duge ligu sai dét,
- Dac diém phan bé: Sai dat, sai lan va ché ritng déu moc hoang va bé lar, ré
moe tif cde dét thin nén méi nhin qua thi dé gay nhdm ldn. Nghién cttu trén niu
tudi cia 3 loai nay cho thay:
- Hinh dang bén ngoai: Cum hoa cia sai dat va sai lan mang dae diém ct: ho
Cuic 1a cum hoa déu. Cudng cum hoa sai dat dai 3 - 10 cm cén 4 sai lan dai tén
20 em. Cum hoa ché ring dang bong day dac, cudng dai 3 - 8 cm.
Sai dt va sai lan cé hai loai hoa trén mt déu. Cum hoa sai dit c6 hdn 12hoa
cai, mau ving tuoi, cdn d sai lan ¢6 5 hoa cai, mau vang nhat. Che ritng chi 6 not
logi hoa ludng tinh, trang hinh chudng, chia 5 thay khong déu nhau, mau trang hwi
lam tim.
‘au tao gidi phdu: Phan mé mém v6 cua sai dat co mang khuyét. Mé day gc
cla ché ring khong tao mot vong lién tye ma xép tap trung d 4 ché Idi ingKY YEU CONG TRINH NGHIEN CUU KHOA HQC VA CONG NGHE 2001-2005 149
ciia than cay. Hé théng libe-gé: 6 sai dat phat trién lién tuc khong déu nhau, 6 sai
Jan phat trién khong lién tue, d ché rimg phat trién lién tuc kha déu
Bot duge liéu: Sai d&t mang long che ché da bao, gom 3-4 té bao chita nang
thaeh; sai lan mang léng che ché chi ¢6 2 t@ bao; ché ring mang ldng che chd don
bao hinh cha T cé chan ngan. O bét sai lan cdn thay dai bién thanh léng, trén
nhiing chiée long dé cdn cé nhiéu long nhd, ngan.
Hat phan: Sai dat va sai lan mang dac diém cua ho Cuic: Mat ngoai hat phén
6 gai; bé mat hat phan ché ring c6 mau Idi. Cau tao hat phan cua ca 3 loai déu 1a
6 8 ranh - ora, xép mot vong quanh xich dgo (NPC 345).