Co To Jest Triz

Strona 1 z 252
Co to jest triz ? - www.triz-innowacje.pl
Strona 2 z 252
Opracowanie: Jan Boratyski,

na podstawie wasnych tumacze tekstw publikowanych na stronach
"Oficjalnej Fundacji H.S.Altszullera"
www.altshuller.ru
oraz stronach instytutw TRIZ.
Wydanie I
(najnowsze wydanie tej publikacji znajdziesz zawsze na stronie
www.triz-innowacje.pl)
Copyright www.triz-innowacje.pl
Strona 3 z 252
Spis treci
Wstp.......................................................................................................................................... 5
Henryk Saulowicz Altszuller - biografia.................................................................................... 5
Pocztek TRIZ - wektor inercji.................................................................................................. 8
Odmiany wektora inercji........................................................................................................... 14
Idealny Wynik Kocowy (IWK) - drogowskaz dla................................................................. 22
Sprzeczno techniczna............................................................................................................. 28
WYKAZ WSKANIKW SYSTEMU TECHNICZNEGO,
KTRE TRZEBA POPRAWI I KTRE POGARSZAJ SI,
W PRZYPADKU KONTYNUACJI ICH DROGI ROZWOJU
................................................................................................................................................... 30
PODSTAWOWE ZASADY USUWANIA SPRZECZNOCI TECHNICZNYCH
................................................................................................................................................... 32
UZUPENIAJCY SPIS ZASAD USUWANIA SPRZECZNOCI TECHNICZNYCH
................................................................................................................................................... 43
CO ZGODNIE Z WARUNKAMI ZADANIA - NALEY ZMIENI I CO ULEGNIE
POGORSZENIU PO ZMIANIE
................................................................................................................................................... 45
Analiza wepolowa..................................................................................................................... 59
Linie rozwoju systemw technicznych..................................................................................... 72
ARIZ - 56.................................................................................................................................. 75
ARIZ 64................................................................................................................................. 76
ARIZ 85 - c............................................................................................................................... 82
KLASA 2. ROZWJ SYSTEMW WEPOLOWYCH ...................................................... 143
Strona 4 z 252
ZADANIE 5............................................................................................................................ 159
KLASA 3. PRZEJCIE DO NADSYSTEMU I NA MIKROPOZIOM......................... 187
KLASA 4. STANDARDY NA WYKRYWANIE I POMIARY PARAMETRW
SYSTEMW......................................................................................................................... 200
KLASA 5. STANDARDY NA STOSOWANIE STANDARDW.................................. 220
Strona 5 z 252
Wstp
Cay blok wstpu do TRIZ - to nieznaczny skrt artykuw
publikowanych na amach "Modego Technika' w latach 2005 - 2007. To
nie jest podrcznik TRIZ, a jedynie do dokadna prezentacja metod i
narzdzi
tej
metodyki.
Niektre
fragmenty
prezentacji
bd
tumaczeniem podrcznikw TRIZ, a cay tekst bdzie stopniowo, w

miar rozwoju strony, zastpowany wersj podrcznikow, dostpn w
trybie e-ksiki. Cao publikowanych tu tekstw jest czciowo
wolnym tumaczeniem, czciowo adaptacj tekstw dostpnych na
rosyjskich stronach internetowych Fundacji Alschuller TRIZ,
czciowo wynika z praktyki wasnej autora, opartej w caoci na teorii

Henryka Saulowiocza Alszullera.
Uwaga! Cay podstawowy blok TRIZ zosta udostpniony na zasadzie:
"jak najszybciej". Bdzie jednak podlega zmianom i uzupenieniom w
miar upywu czasu i napywania uwag czytelnikw.
Henryk Saulowicz Altszuller - biografia

Henryk Altszuller urodzi si 15.10.1926 roku w Taszkiencie.
Rodzice jego byli dziennikarzami. W 1931 roku przeprowadzili si
do Baku (Azerbejdan) gdzie spdzi dziecistwo i modo. W szkole
podstawowej i redniej by bardzo dobrym uczniem. Po maturze
wstpi do Azerbejdaskiego Instytutu Przemysowego na Wydzia
Technologii i Mechanizacji Przemysu Naftowego.
Bdc na I roku studiw, zgosi si ochotniczo do wojska, gdzie
podj nauk w 21 Wojskowej Szkole Lotniczej. Po wojnie skierowano
Strona 6 z 252
go do Baku i tam pracowa w sekcji wynalazczoci Kaspijskiej Floty

Wojennej.
Od 1946 roku gwnym jego yciowym celem staa si teoria
wynalazczoci, w postaci ju dojrzaej - po 50 latach pracy znana
powszechnie jako TRIZ.
Zasadniczym postulatem TRIZ jest twierdzenie: skoro techniczne
systemy rozwijaj si wg okrelonych prawide, to te prawida mona
odkry i wykorzysta dla stworzenia algorytmw rozwizywania zada
wynalazczych.
Zadaniu stworzenia i cigego ulepszania TRIZ Altszuller powici
cae swoje dojrzae ycie, tj. ok. 50 lat.
Jak kady twrca nowej idei, pragn natychmiast i wszdzie
wdroy j w caym kraju. Razem ze swoim wsppracownikiem
Rafaelem
Szapiro
opracowa
oficjalne
wystpienie
do
Stalina,
zawierajce ostr krytyk sytuacji wynalazcw i wynalazczoci w ZSRR.

Reakcja Stalina bya standardowa: 28 czerwca 1950 roku
Altszuller zosta aresztowany przez aparat bezpieczestwa i skazany
bez sdu na 25 lat agra! Skierowano go do Rieczagru w okrgu
Workuty. Jego numer obozowy: 1- -502.
22
padziernika
1954
po
mierci
Stalina
zosta
zrehabilitowany - ju przez KGB - i powrci do Baku, gdzie dziaa do

roku 1990.
W byym ZSRR byy agiernik nie mia szansy na legalne
zatrudnienie. Swj yciowy problem
duchu
opracowa
techniczn:
wynalazczych
Altszuller sformuowa wic w

i
zdefiniowa
sprzeczno
trzeba pracowa, ale nie wolno dosta pracy.
Rozwizaniem zadania byo: tworzy literatur fantastyczn!

Strona 7 z 252
Jak powiedzia, tak zrobi i ju w 1958 roku ukazao si

debiutanckie opowiadanie Dedal i Ikar. Nastpnym, by zbir
opowiada: Legendy o gwiezdnych kapitanach.
W 1960 roku by ju uznanym twrc literatury science-fikcion,
znanym pod pseudonimem Henryk Altow, ale e natura cignie wilka
do lasu - niejako na uboczu swego pisarstwa (przymusowego, bo dla
chleba! ) zaj si
metodyk tworzenia literatury fantastyczno -
naukowej. W ten sposb powsta pierwszy w wiecie Rejestr

fantastyczno - naukowych idei i sytuacji.
W 1958 roku Altszuller przeprowadzi pierwsze seminarium z
metodyki TRIZ, na ktrym po raz pierwszy wprowadzi pojcie IWK
(idealny wynik kocowy ).
W 1974 roku powsta film: Algorytm wynalazku - nakrcony w
Azerbejdaskim Instytucie Twrczoci Wynalazczej.
Od 1989 do 1998 peni funkcj prezesa Stowarzyszenia TRIZ.
W 1973 roku wprowadzi do TRIZ metod analizy wepolowej, a w
1975 Standardy rozwizywania zada wynalazczych.
W
1985
roku
sformuowa
zasady
TRTL
(Teoria
Razwitia
Tworczeskoj Licznosti ), co mona wyrazi w jzyku polskim jako:

Teoria Rozwoju Osobowoci Twrczej ( TROT ).
Zmar 24.09.1998 r.
Tyle
krtka
biografia
twrcy
niewtpliwie
jednego
najwybitniejszych, w trudnej dziedzinie pracy nad rozwojem twrczych

umiejtnoci umysu.
Zastanawiajcym zjawiskiem jest fakt, e w Polsce Altszuller i
jego dzieo, poza dwiema ksikami (Algorytm wynalazku 1974 i
Elementy Twrczoci inynierskiej 1983 - obie wydao WNT ) nie
Strona 8 z 252
doczeka si jakiego porzdnego monograficznego wydania i jest

waciwie nie znany!
W ogle inwentyka jest przedmiotem skpo
wydzielanych godzin, na kilku zaledwie uczelniach! Koresponduje to z

faktem
zajmowania jednego z ostatnich miejsc w Europie, w iloci
zgoszonych patentw na gow mieszkaca.

Publikujc niniejsz stron - chcemy ten stan rzeczy zmieni!
Pocztek TRIZ - wektor inercji

Henryk Altszuller
spdzi jaki czas w komrce wynalazczoci
Kaspijskiej Floty Wojennej. Ciekawostk by moe bez znaczenia

jest fakt, e Albert Einstein te pracowa w biurze patentowym!
Przegldanie dziesitkw i setek opisw wynalazkw, ulepsze i
wnioskw racjonalizatorskich, to najwyraniej bardzo rozwijajce
zajcie! Rodzi szereg pyta, w rodzaju:
- czy to tak trudno zosta wynalazc?
- w czym tkwi istota wynalazczoci?
- dlaczego Edison musia wykona 1200 prb z wknem do
arwki, skoro ju od 10 lat znany by ukad okresowy
Mendelejewa, pozwalajcy rozwiza ten problem jednym
ruchem?
- dlaczego wiele wynalazkw czekao wiele lat, mimo e
znacznie wczeniej byy warunki na ich wynalezienie i
realizacj?
Strona 9 z 252
Mylcy czowiek - a takim bez wtpienia by Altszuller

prbuje w takiej sytuacji dostrzec jakie reguy, jakie prawidowoci.
Rzecz jasna, nie wie nawet, czy takie reguy w ogle istniej!
Pierwszym
wystpujce
zjawiskiem
jakie
wikszoci
rzucio
opracowa
mu
si
wynalazczych
oczy,
to
uporczywe
poszukiwanie rozwizania nowego problemu w starych mieciach.

Taka ju jest niestety sabo ludzkiej natury, e to, co znane, co ju
oswojone wydaje si nam bezpieczniejsze. Nie jest to pogld
nieracjonalny. Wszystko, co nowe budzi niepewno. Nie wiadomo jak
to bdzie! to stare haso bojowe wszystkich przeciwnikw postpu.
Ale, czy mona ich wycznie potpia?
Czy odwaylibycie si powierzy swoje ycie samolotowi braci
Wright 17 grudnia 1903 roku?
Albo skoczy na spadochronie braci
Garnerinw w 1797 roku?

wczesne gazety doniosy, e pierwsza prba zakoczya si
niepowodzeniem. A co to tak naprawd oznaczao? Ot niewiele
brakowao, eby nieszczsny Garnerin przypaci prb yciem, bo...
tum, obserwujcy napenianie balonu, gdy ten z hukiem pk, rzuci
si rozwcieczony na niedoszego skoczka i mocno go poturbowa!
Wynalazcy musz si niestety liczy i z takim obliczem
nietolerancji
na
nowoci
techniki!
Altszuller,
zjawisko
tego
przywizania do znanych metod i rodkw, nazwa wektorem inercjii

zilustrowa
to
pojcie
jako
ukierunkowanie
zainteresowa
kompetencji jednostki, w wskim wycinku kultury technicznej.
Wi
Strona 10 z 252
Strona 11 z 252
Dzi, w tej pejoratywnej nazwie, obejmujcej nie tylko niech

otoczenia wobec nowoci, ale take nasze wasne saboci jest jednak
sporo prawdy. Rozwj nauki, technik komputerowych, metod symulacji
spowodowa, e czowiek nie jest ju tak bezporednio naraony na
niebezpieczestwo eksperymentw z nowym. Wektor inercji jednak
dziaa i powoduje, e poszukiwanie nowego rozwizania zaczynamy w
dobrze sobie znanych obszarach techniki. Nie dostrzegamy nonsensu
takiej sytuacji, nie zauwaamy, e przecie co nowego nie moe by
jednoczenie czym znanym!
Z jakimi odmianami wektora inercji moemy si spotka?
Przede wszystkim, moemy pa jego ofiar ju w kontakcie ze
sformuowaniem zadania! Henryk Altszuller opisuje sytuacj na jednym
z seminariw wynalazczoci, kiedy to uczestnikom inynierom
przemysu naftowego postawiono taki oto problem:
Przypumy, e 300 elektronw powinno przej kilkoma
grupami kwantowymi z poziomu 5p10 na 5d5. Na skutek bdw regulacji
akceleratora, kwantowe przejcie odbyo si mniejsz iloci grup, o 2
mniejsz od zaoonej. W rezultacie w kad z grup weszo po 5
elektronw wicej. Jaka bya projektowana liczba grup elektronowych.
To zoony problem, waciwie do dzi dokadnie nie rozwizany.
Oczywicie natychmiast podniosy si protesty: to nie dla nas! To
to fizyka kwantowa, a my przemysowcy!
Altszuller przeprosi: to rzeczywicie nie dla was zadanie, dla
was jest zupenie inne, o, prosz:
eby wysa 300 pionierw na obz, zamwiono autokary, ale na
oznaczon godzin przyjechao ich o dwa za mao, wobec czego do
Strona 12 z 252
kadego z przybyych autokarw musiao wej po 5 pionierw wicej.

Ile autokarw zamwiono?
Rzecz jasna to zadanie rozwizano w try miga! Dopiero teraz
uczestnicy seminarium zobaczyli, e to jest...to samo zadanie!
Rzeczywiste problemy techniczne bywaj ucharakteryzowane
na trudny i odpowiedzialny problem.
Wasz szef, stawiajc Wam zadanie, bdzie patrzy na nie z
punktu widzenia menedera: ma to by szybko i skutecznie
zaatwione, a to oznacza, e nie ma mowy o jakimkolwiek ryzyku!
adnym ryzyku: ani strat czasu, ani materiau, ani kosztw! Trudno
odmwi racji takiemu rozumowaniu, ale gdyby wszyscy tak myleli, to
ten tekst pisabym gsim pirem na pergaminie!
Oto kolejny przykad wektora inercji wyrosego na gruncie
sformuowania zadania.
Przez ulic trzeba przerzuci rur, ale tak, eby zachowaa jednakow
wysoko (Rys. 04) pooenia na caej dugoci, a jednoczenie nie
mona wygina rury w ksztat uku, jak przso mostu
W pierwszym odruchu natychmiast obliczamy rur tzn. jej
rednic i grubo cianek tak, eby uzyska odpowiedni sztywno,
speniajc warunki zadania. Okazuje si jednak, e z powodu duej
rozpitoci podpr, rura wychodzi niedopuszczalnie gruba i cika!
Co robi? Nie da si? Oczywicie, e si da, tylko trzeba zapomnie o
sowie rura. Kto powiedzia, e to w ogle ma by okrga,
pojedyncza rura? Czy rurocig musi zawsze oznacza pojedyncz
rur?
Konstrukcja zoona z dwch rur - jedna nad drug
- jest
znacznie sztywniejsza ni pojedyncza rura o tym samym przekroju!
Strona 13 z 252
eby wpa na takie rozwizanie trzeba jednak pozby si sugestii

zawartej w sowie rura.
Zjawisko wektora inercji ma kilka poziomw. Jeeli ja - inynier
mechanik - od duszego czasu zajmuj si konstruowaniem automatw
produkcyjnych i pakujcych, to jasne jest, e gow mam pen
rnych standardowych rozwiza z tej dziedziny.
Jeeli
postawi
mi
zadanie:
zaprojektowa
sprzt
do
higienicznej sprzeday jednorazowych plastikowych sztucw, to

bardzo atwo przyjdzie mi zobaczy oczyma duszy automat z
fotokomrkami, moe programowany, z tamocigiem itp. Na pewno
bdzie dziaa. Ale czy bdzie niezawodny, tani, trway?
W takiej sytuacji dobrze jest skorzysta z pomocy ludzi o inaczej
zorientowanych wektorach ich inercji
Dobrym przykadem takiego odwieania sposobu widzenia
techniki jest synny samochd Citroen DS19. Powsta, jako wsplne
dzieo dwch skrajnie nieszablonowych ludzi: Andre Lefevrea
Flamino Bertoniego. Pierwszy byy pracownik zakadw Renault, gdzie

zasyn jako twrca zwariowanych pomysw, drugi - z zamiowa:
astronom, architekt i biolog! Z gw i rk takich ludzi nie mogo wyj
co zwykego. W rezultacie ich wsppracy i... zaufania dyrekcji
Citroena, powsta samochd stulecia, ksiniczka szos kultowy
pojazd, ktry mimo daty debiutu 1955 rok (!) jeszcze dzi po 50
latach! - wcale nie wyglda staromodnie na tle standardowych
wytworw wspczesnego przemysu samochodowego:
Strona 14 z 252
Jego fani mwi: ten samochd ma swj styl, jedyny i

niepowtarzalny, ma dusz, jest zupenie inny ni caa reszta!
Najwaniejszym problemem zwizanym ze zjawiskiem wektora
inercji jest uwiadomienie sobie, e: ja te podlegam temu zjawisku!
Mona wtedy wiadomie wysterowa nasz tok rozumowania i
przynajmniej
czciowo
wyzby
si
standardowego
mylenia,
prowadzcego do zwykych, typowych rozwiza.
Odmiany wektora inercji

Naturalny i waciwy kademu twrcy techniki ( i nie tylko
techniki! ) wektor inercji ma kilka odmian, ktre jak wirus
komputerowy
wywouj
zupenie
wymierne
szkody
naszej
dziaalnoci. Jedn z najgroniejszych jego odmian jest wektor inercji z

autosugestii.
Zdarza si, e twrca, wpadszy na trop

Strona 15 z 252
interesujcej ( jego zdaniem! ) idei, tak dugo j opracowuje, e

a....przestaje dziaa i myle racjonalnie. Nie syszy gosw
krytycznych, nie dowierza matematyce i fizyce, cay horyzont mylowy
przesania mu ta jedna jedyna myl ulepszenia wiata wedug
swojego genialnego pomysu.
Ofiarami tego typu wektora inercji z autosugestii bywali
najwiksi, z Tomaszem Alva Edisonem na czele!
Mao kto wie, e w yciu Edisona zaistnia kiedy okres
betonowy. Tak dalece zachwycia go moliwo odlewania z betonu
dowolnych ksztatw, e zapragn wcieli w ycie ide taniego
budowania caych domw, metod skadania stalowych form i
zalewania ich przez komin. Cz umeblowania tych domkw miaa
oczywicie te powsta w ten sposb. W prasie amerykaskiej
pojawiay si rysunki satyryczne, przedstawiajce Edisona w betonowej
szlafmycy, siedzcego przy betonowym fortepianie!
Szkoda, e nasi rodzimi twrcy idei betonowych blokw,
budowanych w systemie W70, nie znali tej historii!
atwo sobie z tego artowa, ale to szalestwo kosztowao
Edisona kilkadziesit milionw dolarw! Dobrze, e inne jego wynalazki
byy bardziej udane i pozwoliy sfinansowa okres betonu.
Historia nauki i techniki odnotowaa mnstwo pomysw, zupenie
beznadziejnych, ktrych twrcy powicali cae ycie na udowodnienie
sobie i wiatu, e to wanie oni maj racj. Do wspomnie o
promieniach N odkrytych przez prof. Rene Blondlota , energii
orgonowej odkrytej przez prof. Wilhelma Reicha i wielu, wielu
innych, z twrcami perpetuum mobile na czele.
Strona 16 z 252
Bardzo trudno jest walczy z kim, kto jest wicie przekonany,

e on i tylko on ma racj, a og si myli. Optani ide ludzie nie
uznaj adnej krytyki. ONI WIEDZ, e og nie zawsze ma racj:
Kopernik by osamotniony w swoich pogldach, a jednak to on, a nie
tum krytykw, odkry prawd!
W codziennej praktyce twrcy nie tylko twrcy techniki najwicej problemw psychologicznych sprawia jednak profesjonalna
terminologia, z ktr trzeba walczy, gdy ona jest rdem
najczstszych zahamowa drobnych krokw postpu.
Nie wierzycie? No to posuchajcie.
Wyobramy sobie takie oto zadanie: potrzebny jest specjalny
rodzaj filtru kanalikowego, wykonanego ze szka. Trzeba wic znale
sposb na wykonanie malekich otworkw w kostce szklanej. Otworki
powinny mie redni rednic na poziomie ok. 10 15 m.
Warunki zadania narzucaj (mimo woli ) typowy obraz: jest
szecian szklany, trzeba w nim wywierci, wypali lub wytopi kanaliki
kapilary.
Ogromna wikszo czytelnikw, ale take specjalistw od
obrbki szka bdzie rozmylaa nad laserem, moe plazm, albo
hydrojetem? Moe przestrzeliwanie szka strumieniem elektronw ? I
zaczyna si pasmo prb i bdw!
Wspomniany tu ju Edison potrzebowa 1200 prb dla znalezienia
optymalnego materiau na wkno arwki, bo zacz od tego, e
musi to by zwglone wkno jakiej substancji. Te dwa elementy:
wkno i wgiel zdominoway jego wyobrani tak dalece, e nie
umia si od nich wyzwoli.
Strona 17 z 252
Sprbujmy wic inaczej sformuowa nasze zadanie, np. tak:

znale sposb na wykonanie powietrznego szecianu ze szklanymi
prcikami, wypeniajcymi ca jego objto.
To zadanie to dziecinna fraszka, po prostu naley wzi pk
wkien szklanych, ciasno je uoy, zacisn, sklei od zewntrz
ywic i rwno zeszlifowa koce. A przestrzenie pomidzy wknami
to co? - to przecie zadane w poprzednim zadaniu kapilary! Taaakie
kapilary?
A kto powiedzia, e kapilary maj by okrge w przekroju?
NIKT!
Jeeli syszymy haso otwr natychmiast na zasadzie
wektora inercji widzimy oczyma duszy rne urzdzenia do
wykonania tego otworu. Technologia pku wkien dajca ten sam
efekt - to synna dziura oblana elazem jak to w starych
anegdotach wojskowych mwio si o lufie karabinu.
Rne tajemne sposoby starych mistrzw te najczciej
polegay na umiejtnym obejciu ogranicze, narzucanych wektorem
inercji. Przyjrzyjmy si takiemu oto zadaniu:
W pytce stalowej o gruboci 3 mm, naley wykona wgbienie,
gbokie na 1,5 mm, szerokie na 20 i dugie na 30 mm netto. To
netto oznacza tyle, e tzw. dobieg i wybieg narzdzia moe
powodowa zmniejszajc si gboko wgbienia, ktre ju do
dugoci netto nie wchodzi. Warunki wykonania: wycznie rcznymi
narzdziami, poniewa nie ma w pobliu adnej odpowiedniej
obrabiarki ( frezarki ).
W dziewiciu na dziesi
przypadkach padnie propozycja
dutowania, nawiercania wiertark, rzebienia wrcz tego wgbienia,

Strona 18 z 252
ale znw jako tej roboty, chropowato dna, no i pracochonno!

Horror!
Jeeli zapomnie o sowie pytka i zastpi je sowem
blacha to zadanie ju inaczej wyglda. Blach mona zgi w ksztat
U i w tej postaci wypiowa pilnikiem dane wgbienie. Oczywista,
e blach po operacji piowania trzeba wyprostowa, ale to drobiazg w
porwnaniu z operacj dutowania, a pniej wygadzania dna!
Dlaczego tak trudno byo wpa na dobry sposb w pierwszym
sformuowaniu
zadania?
Po
prostu
sowo
pytka
kojarzy
si
mimowolnie z czym sztywnym, o ustalonej postaci. Blacha to co

innego! Blach mona zgina i kady o tym wie! Nie dostrzegamy, e
pytka o gruboci 3 mm to przecie ... blacha!
Istnieje jeden, najpotniejszy wektor inercji, jaki panoszy si w

nauce i technice od czasw, gdy pierwotny czowiek wymyli pierwsze
narzdzia. Ten wektor narzuci sposb mylenia milionom ludzi na
tysice lat!
To wszechwadna i najpowszechniejsza, a zarazem
najbardziej beznadziejna: metoda prb i bdw, w skrcie: MPiB.

Bya ona gwnym narzdziem pracy Edisona. Jej zudny
charakter wynika z uomnoci psychiki ludzkiej. Normalny, zdrowy na
ciele i umyle
czowiek to czowiek czynu. Chce mie co
natychmiast i na wczoraj. le toleruje chwile namysu, kiedy to:

siedzi facet za biurkiem i NIC NIE ROBI !!!
MPiB ma kilka poziomw:
Strona 19 z 252
poziom edisonowski: od razu bierzemy materiay,

narzdzia i natychmiast co robimy, wyrzucamy i znw
robimy itd., a do skutku, zgodnie z zasad postpu w
chemii: wlaem, dolaem, zobaczyem wylaem!
poziom intelektualny: leymy sobie na dowolnie

wybranym boku i rozmylamy: moe by tak - nie, nie,
moe jednak tak... itd. itp.!
naukowy: kad now koncepcj poddajemy wielkiej

analizie
matematycznej,
mechanicznej,
wytrzymaociowej itd., po czym stwierdzamy: otrzymane

wyniki
oblicze,
nie
wr
powodzenia
naszemu
przedsiwziciu i ... prbujemy na nowo!

-
nowoczesny -
stosujemy symulacj komputerow,
katujemy nasz problem
programami typu Cosmos,
Nastran, Solid, itp. i bawimy si tak a do skutku.

Prosz zauway, e jedyne, co udao si osign, to spadek
kosztw MPiB!
W kocu kilka godzin pracy przy komputerze, to jednak inna skala
kosztw ni np. kilkadziesit milionw dolarw, jakie wyda Edison na
bezsensowne prby uszczliwienia ludzkoci domkami z betonu! Ale
Edison - to czowiek czynu!
Ciekawe jest te i to, e podrcznikw wynalazczoci w zasadzie
nie ma! Oczywicie
przecz tu sam sobie, bo przecie TRIZ Henryka Altszullera,
stymulatory Mirosawa Stecewicza - s! Jednake na tle morza
podrcznikw z wszelkich dziedzin aktywnoci ludzkiej: od sztuki
Strona 20 z 252
kochania, poprzez poradniki kulinarne, poradniki dla hodowcw

kanarkw, rybek, podrczniki fachowe i tysice innych sztuka
wynalazczoci wyglda blado.
Do niedawna jeszcze w tych nielicznych ksikach ktre
prboway dopomc wynalazcom i racjonalizatorom pisano, e:
trzeba koncentrowa uwag na przedmiocie wynalazku, i do celu
metod prb i bdw , a przede wszystkim - oczekiwa na
olnienie!
Problem w tym, e dzi trzeba rozwizywa zadania wynalazcze
w konkretnym czasie i skutecznie. Olnienie za, czy te natchnienie
to ulotne i kapryne stany umysu i jak si wydaje, niezbyt poddajce
si planowaniu. Jednoczenie za, do niedawna panowao powszechne
przekonanie, e nauczy wynalazczoci nie mona. Nie da si i ju!
TRIZ ( wczeniej by tylko ARIZ - Algorytm Rozwizywania
Innowacyjnych Zada ) jest pierwsz dojrza prb ujcia zasad
analizy problemu wynalazczego w jeden logiczny system, ktrego
mona si nauczy, tak jak mona si nauczy strategii gry w szachy.
Altszuller pisze: jeeli zamierzasz podpali du bry wgla, to
szybko przekonasz si, e nie jest to proste zadanie. Jeli jednak bry
rozbijesz na mae kawaeczki, to podpalenie jest ju atwe! Podobnie
jest z zadaniem typu innowacyjnego, wynalazczego: problem zawsze
wydaje si trudnym, bo nie ma metod rozwizywania czego
nieznanego i duego zarazem. Dlatego Altszuller proponuje rozgryzanie
problemu metod: po kawaeczku i metodycznie. Tymczasem przez
wieki atakowano problemy caociowo, metod na chybi trafi".
atwo zauway, e rozwj techniki podlega swoistej logice,
polegajcej m.in. na tym, e jeden wynalazek pociga za sob inne, i
Strona 21 z 252
e dziaaj tu pewne prawida. Wystarczy odkry te prawida i mona

znacznie uatwi ycie twrcom nowych rozwiza.
Wikszo zna powszechne dzi urzdzenie, jakim jest ploter.
Okoo 40 lat temu nalea on do tzw. urzdze peryferyjnych
komputera i suy zasadniczo do wykonywania prac graficznych:
krelenia dokumentacji, rysowania wykresw itd.
Idea
komputerowego
sterowania
dowolnym
narzdziem,
zaowocowaa jednak caym szeregiem urzdze bardzo ju odlegych

od plotera, ale posiadajcych z nim wsplne korzenie. S to tak
powszechne dzi rzeczy jak:
- ploter wycinajcy z folii samoprzylepnej dowolne ksztaty,
-
ploter wycinajcy rozarzonym drutem rne ksztaty ze
styropianu,
- urzdzenie do wycinania promieniem lasera ksztatek z blachy,
- urzdzenie hydrojet wycinajce strumieniem wody,
-
urzdzenia
grupy
tzw.
wielowarstwowe nakadanie
rapid-technologii:
przez
kropelek metalu, wosku lub
tworzywa sztucznego, wykonujce skomplikowane
odlewy
dla pojedynczych egzemplarzy prototypw,

-
obrabiarki 3D i 5D frezarki, centra obrbcze i tokarki
sterowane programowo.
Gwn
ide
tych
urzdze
jest
programowe
sterowanie
czymkolwiek. Rnica w budowie i przeznaczeniu poszczeglnych

maszyn ley jedynie w konfiguracji geometrycznej, mocy napdu
ruchw roboczych, sztywnoci maszyny i dokadnoci prowadzenia
Strona 22 z 252
narzdzia. Jednake jest to ta sama rodzina, tak samo jak syrenka i

mercedes to samochody!
Wida do jasno, e ta sama idea oglna moe wydawa rne
owoce.
Henryk Altszuller zauway, e wszystkie wynalazki powstay w wyniku
zastosowania
niewielkiej
liczby
powtarzajcych
si
idei,
zasad
wynalazczych, inaczej chwytw inynierskich. Po analizie; najpierw

ok. 12 000 wynalazkw ( jak ju informowaem - pracowa w dziale
wynalazczoci Kaspijskiej Floty Wojennej ), pniej ju ze
wsppracownikami po analizie ponad 1 200 000 wynalazkw,
stwierdzi,
tych
chwytw
wynalazczych
jest
okoo
40
(czterdzieci! ) Pxniej doszo jeszcze 10 nowych oraz tzw. :fizefekty,

chemefekty i bioefekty.
Niech
nikomu
si
nie
wydaje,
czterdzieci
zasad
wynalazczych to miesznie mao, na tle rzeki wynalazkw, corocznie

przelewajcych si przez biura patentowe caego wiata.
Prosz to sobie zestawi z caym kosmosem: ca nasz Ziemi,
nauk, kultur, sztuk, zoci, mioci, osigniciami i aferami, ktre
WSZYSTKIE s rezultatem gry ok. 115 pierwiastkw! Jeeli przyj
czynnik transcedentalny, to Wielki Twrca mia te tylko te same 115
pierwiastkw!
50 chwytw we wprawnych rkach twrczego wynalazcy innowatora to jak atwo si przekona potne narzdzie postpu!
Idealny Wynik Kocowy (IWK) - drogowskaz dla

Innowatora i wynalazcy
Strona 23 z 252
Jak powstaje nowa idea, innowacja lub wynalazek?

Najpierw rodzi si zasadnicza idea. Idea taka wymaga jak o tym
pisa Altszuller ubrania w elazo, czyli po prostu zaprojektowania,
zgodnie
zasadami
zrealizowania
inynierskimi
okrelonych
ukadu
warunkach
nadajcego
si
technologicznych.
do
Taki
pierwotny ukad np. maszyna, jest rdem caego szeregu problemw,

ktre trzeba rozwizywa w biegu, jeszcze w trakcie wdraania. Po
tym wstpnym etapie nastpuje okres mniej lub bardzie stabilnej
eksploatacji dostarczajcej szeregu spostrzee, co do istotnych cech
maszyny. Zakadajc, e podstawowa idea pozostaje nienaruszona,
ewolucja ta jest po prostu okresem dojrzewania konstrukcji. Wie
si z tym konieczno rozwizania wielu problemw majcych
charakter wynalazkw wtrnych. Wystarczy wspomnie, e np. tak
prosty wynalazek jak drewniany owek z grafitowym rysikiem jest
przedmiotem
Nie
jest
ok.
20
000
moliwe
wynalezienie
wynalazkw!
maszyny
gotowej,
doskonaej postaci. Konkretna posta maszyny jest rezultatem procesu

ewolucyjnego, dajcego si przedstawi z pomoc tzw. dendrytu
decyzyjnego (Altszuller nie posugiwa si pojciem procesu i dendrytu
decyzyjnego).
Dendryt
ten
elementarnych;
jest
zbudowany
zawiera
wdroone i potencjalnie moliwe, chocia nie wdroone.
Idealny Wynik Kocowy (IWK)

tzw.
decyzji
decyzje
Strona 24 z 252
Poddajc analizie du liczb wynalazkw, Altszuller zauway

pewne
prawidowoci,
ktre
pozwoliy
mu
na
sformuowanie
zasadniczych ustale przyszej Teorii Rozwizywania Innowacyjnych

Zagadnie (TRIZ). Zanim jednak doszo do sformuowania TRIZ,
najpierw by skromny pocztek: ARIZ, czyli Algorytm Rozwizywania
Innowacyjnych
Zada.
(oryg.
)
Pierwsza sprawa to pojcie Idealnego Wyniku Kocowego (IWK).
Jest to bardzo wany parametr, pozwalajcy ju na wstpie zacieni
zakres
poszukiwa
do
stosunkowo
niewielkiego obszaru potencjalnie moliwych rozwiza.

Z zagadnieniem tym wie si kwestia sformuowania zadania.
Nie zdajemy sobie czsto sprawy z tego, e samo postawienie zadania
zawiera w sobie sugesti, ktra natychmiast zaczyna budowa wektor
inercji,
wicy
wyobrani
twrcy
niekoniecznie
owocnym
kierunkiem poszukiwa.
atwo to pokaza na nastpujcym przykadzie. W latach 1966
67 krakowski Instytut Obrbki Skrawaniem (dzisiejsza nazwa to Instytut
Zaawansowanych Technologii Wytwarzania) zbudowa na zlecenie
gdaskiego Bimetu automat do pomiaru gruboci ppanewek
silnikw samochodowych. Przyjto pneumatyczny system pomiarowy
wtedy najdokadniejszy - ktrego istotnym elementem bya gowica
pomiarowa. Gowic t, po zamocowaniu ppanewki na stanowisku
pomiarowym
naleao
delikatnie
opuci
na
bazy
ustalajce
Strona 25 z 252
zadrga dla dokadnego uoenia si czopw ustalajcych na bazach.

Do
operacji
tej
zaprojektowano
elektrycznego,
napdzanego
maym
hamulcem,
sterowany
kilkoma
system
silniczkiem
ze
podnonika
sprzgem
mikrowycznikami.
Awaryjno tego podzespou przekraczaa wszelkie rozsdne

normy! Gwn przyczyn byy wiecznie psujce si mikrowyczniki.
Jako modemu czowiekowi o zdrowych nerwach zlecono mi

usprawnienie pracy tego zespou. Wanie takie sformuowanie
zadania
okazao
si
niemal
katastrof!
Podczas kilkumiesicznej delegacji do Gdaska zmarnowaem

kilka tygodni na walk z mikrowycznikami, by wreszcie uwiadomi
sobie, e tak naprawd nie jest istotne usprawnienie pracy tego
zespou, a zapewnienie powolnego i delikatnego osadzania
gowicy na jej bazach!
Natychmiast
wyrzuciem
cay
ten
elektryczny
kram
zastosowaem pneumatyczne tumienie ruchu osadzania gowicy i may

elektromagnes prdu zmiennego dla jej zadrgania. To oczywicie
drobny, ale znamienny przykad, jak mona nieumylnie zwiza
wyobrani konstruktora samym tylko sformuowaniem zadania.
Strona 26 z 252
Tego rodzaju spostrzeenia doprowadziy Altszullera do

sprecyzowania regu formuowania IWK.
Regua 1. Nie wolno zawczasu myle o tym, czy moliwe lub

niemoliwe jest uzyskanie wyniku idealnego.
Regua 2. Nie wolno zawczasu myle o tym, jak drog mona

osign wynik idealny.
Regua 3. Sformuowanie IWK nie powinno by wyraone jzykiem

fachowym; naley uy sw potocznych, prostych, oglnie
znanych.
Regua 4. IWK naley formuowa, posugujc si minimaln,

konieczn iloci sw.
Poniej
znaczenie
przedstawione
regu
zostay
przykady,
wyjaniajce
sprecyzowanych przez Altszullera.
Regua 1.
Nie wolno zawczasu myle o tym, czy moliwe lub niemoliwe jest
uzyskanie
wyniku
idealnego.
Zadanie: potrzebny jest podnonik, stanowicy integralne wyposaenie

samolotu do zaadunku towarw. Zrozumiae jest, e musi on by jak
najlejszy. IWK mona wic sformuowa tak: potrzebny jest podnonik
w chwili zaadunku towaru, ktry znika w locie. Krtsza forma brzmi:
przy zaadunku podnonik jest, w locie nie ma. Pozornie
niewykonalne zadanie. Zostao jednak rozwizane! Rami robocze
podnonika byo jednoczenie elementem kratownicowego szkieletu
kaduba. W pooeniu zaadunek wykonywao prac podnonika,
Strona 27 z 252
a w locie jest czci samolotu!

Regua 2.
Nie wolno zawczasu myle o tym, jak drog mona osign wynik
idealny.
Zadanie: naley opracowa sposb na przytrzymywanie zespou rolek
tocznych przy montau gowic wierte geologicznych. IWK mona tu
sformuowa nastpujco: rolki same trzymaj si bieni umoliwiajc
naoenie gowicy. W tym momencie nie zastanawiamy si, jak to
osigniemy. Po krtkiej analizie, przytrzymywanie z zastosowaniem si
magnetycznych
stao si oczywistym rozwizaniem problemu.
Regua 3.
Sformuowanie IWK nie powinno by wyraone jzykiem fachowym;
naley
uy
potocznych sw, prostych, oglnie znanych.
Jest to do nietypowy warunek, zmuszajcy do odwieszenia na

wieszak codziennej szaty inyniera konstruktora, a naoenie
fartuszka pani domu. Gdyby mj szef w przypadku wspomnianej
gowicy powiedzia po prostu: prosz to zaatwi tak, eby byo
dobrze nie zawaby zakresu moich wysikw do usprawnienia
pracy
caego
mechanizmu.
Regua 4.
IWK naley formuowa posugujc si minimaln, konieczn iloci s
w.
Strona 28 z 252
Przykad w zasadzie jest ju przytoczony w komentarzu do Reguy 1.

Wane,
eby
zbdnym wielosowiu nie traci istoty zadania.
IWK to pierwszy istotny fragment ARIZ, ktry jest elementem TRIZ,

pozwalajcym
na
usystematyzowane podejcie do rozwizywania problemw.
Sprzeczno techniczna
Z analizy rozwoju rnych systemw technicznych wynika jedno
wsplne dla nich wszystkich zjawisko. Wszystkie systemy techniczne,
organizacyjne, nawet filozoficzne i polityczne - rozwijaj si wg tzw.
krzywej
S-ksztatnej.
Wspln
charakterystyczny przebieg krzywej.
cech
tego
rozwoju
jest
Na odcinku A - B odbywa si
mozolne "zdobywanie rynku", odcinek B-C to okres akceptacji i na og

ekspansji produktu lub idei. W fazie C-D nastpuje stopniowe
wyczerpywanie si moliwoci dalszego rozwoju systemu na
dotychczasowej drodze. Klasycznym przykadem s to np. silniki
samolotw myliwskich w okresie II Wojny wiatowej. Prdko takiego
samolotu jest funkcj mocy silnika do oglnego ciaru i oporu
czoowego kaduba i patw nonych. Na przykadzie silnikw samolotu
serii Spitfire mona przeledzi wzrost mocy silnikw i tak:
w 1937 roku silnik Rolls-Royce mia moc 1030 KM,
w 1940 roku silnik MerlinXII mia moc 1175 KM
w 1940 ( pniej ) silnik Merlin XX mia moc 1410 KM
Strona 29 z 252
w 1940 (pod koniec ) silnik Merlin 45 mia moc 1440 KM

w 1941 roku silnik Merlin 63 mia moc 1710 KM
Oczywiste, e silniki te miay ju wszystko to, czym technika

tokowych silnikw spalinowych dysponowaa, a wic turbosprarki,
jedno i dwustopniowe, specjalne ganiki,
Strona 30 z 252
doadowanie ciekym tlenem itp. Dalszy wzrost mocy nie by moliwy

bez zbudowania po prostu wikszego silnika, a wic ciszego. Pojawia
si wic sprzeczno typu: ciar - moc.
Sprzecznoci tego typu mona wyliczy wicej. Altszuller zestawi
tabel wskanikw, ktrych dalsze podnoszenie dotychczasowymi
metodami musi doprowadzi do sprzecznoci - w tabel wskanikw
konfliktogennych.
Zadziwia stosunkowo skromna ilo takich konfliktogennych
wskanikw, ale - jak si okazao - pokrywaj one ogromn ilo
opracowa innowacyjnych i wynalazczych!
Oczywicie Altszuller kadorazowo analizowa problem: w jaki
sposb konkretna sprzeczno zostaa usunita lub co najmniej
zagodzona.
Udao
mu
si
ustali
40
elementarnych
zasad
wynalazczych tzw. "chwytw", ktrych naprzemienne stosowania byo

kluczem do ponad 1 200 000 wynalazkw!
Poniej przytoczono obie tabele.
WYKAZ
WSKANIKW
SYSTEMU
TECHNICZNEGO,
KTRE
TRZEBA
POPRAWI
I
KTRE
POGARSZAJ
SI,
W
PRZYPADKU
KONTYNUACJI
ICH
DROGI
ROZWOJU
01. Ciar obiektu ruchomego
21. Moc
02. Ciar obiektu nieruchomego
22. Straty energii
03. Dugo obiektu ruchomego
23. Straty substancji
04. Dugo obiektu nieruchomego
24. Straty informacji
05. Powierzchnia obiektu

ruchomego
25. Straty czasu
Strona 31 z 252
06. Powierzchn. obiektu
nieruchomego
26. Ilo substancji
07. Objto obiektu ruchomego
27. Niezawodno
08. Objto obiektu nieruchomego
28. Dokadno pomiaru
09. Prdko
29. Dokadno wytwarzania

30. Szkodliwe czynniki, dziaajce na
10. Sia
obiekt
11. Napicie, cinienie
31. Szkodliwe czynniki samego

obiektu
12. Ksztat
32. atwo wytwarzania
13. Stabilno struktury obiektu
33. atwo eksploatacji
14. Wytrzymao
34. atwo naprawy
15. Czas dziaania ruchomego

obiektu
16. Czas dziaania nieruchomego
obiektu
35. atwo adaptacji, uniwersalno

36. Zoono ustroju
17. Temperatura
37. Zoono kontroli i pomiaru
18. Jasno (promieniowanie )
38. Stopie automatyzacji
19. Nakady energii na ruch obiektu
39. Wydajno
20. Nakady energii przy

nieruchomym
obiekcie
Strona 32 z 252
PODSTAWOWE ZASADY USUWANIA SPRZECZNOCI
TECHNICZNYCH
01. ZASADA ROZDROBNIENIA:
21. ZASADA PRZESKOKU:
a) rozdzieli obiekt na niezalene
a) prowadzi proces lub niektre
czci;
jego fragmenty (na przykad,

szkodliwe lub niebezpieczne) z du
b) uczyni obiekt skadanym;
prdkoci.
c) powikszy stopie rozdrobnienia

obiektu.
02. ZASADA WYODRBNIENIA:
22. ZASADA: PRZEKSZTACI

STRAT W ZYSK:
oddzieli od obiektu
"przeszkadzajc" cz
a) wykorzysta szkodliwe czynniki (w
("przeszkadzajc" waciwo) lub,
szczeglnoci, szkodliwe
na odwrt, wydzieli jedynie
oddziaywania rodowiska dla
potrzebn cz lub potrzebn
uzyskania pozytywnego efektu;
waciwo.
b) usun szkodliwy czynnik, metod
sumowania z innymi szkodliwymi
czynnikami;
c) wzmocni szkodliwy czynnik do
takiego stopnia, by przesta by
szkodliwym.
Strona 33 z 252
3. ZASADA MIEJSCOWEJ JAKOCI:
23. ZASADA RELACJI ODWROTNEJ
a) przej od jednorodnej struktury
a) wprowadzi sprzenie zwrotne;
obiektu lub zewntrznego

rodowiska (zewntrznego
b) jeeli sprzenie zwrotne jest,
oddziaywania) do niejednorodnej;
usun je.
b) rne czci obiektu powinny

peni rne funkcje;
c) obiekt powinien znajdowa si w
optymalnych dla jego pracy
warunkach.
04. ZASADA ASYMETRII:
24. ZASADA "POREDNIKA":
przej od symetrycznej formy
wykorzysta czon, dzielcy obiekt
obiektu do asymetrycznej.
Strona 34 z 252
05. ZASADA JEDNOCZENIA:
25. ZASADA SAMOOBSUGI:
a) poczy jednorodne lub bliskie
a) obiekt powinien sam siebie
operacyjnie obiekty;
obsugiwa, wykonujc pomocnicze i

remontowe operacje;
b) poczy w czasie jednorodne lub

bliskie operacje.
b) wykorzysta odpadki (energii,

substancji).
06. ZASADA UNIWERSALNOCI
26. ZASADA KOPIOWANIA:
a) obiekt wykonuje kilka rnych
a) zamiast niedostpnego,
funkcji, dziki czemu odpada
zoonego, kosztownego,
konieczno korzystania z innych
niewygodnego lub kruchego obiektu,
obiektw.
wykorzysta jego uproszczone i tanie

kopie;
b) zastpi obiekt lub system
obiektw ich modelami optycznymi
(wirtualnymi). Wykorzysta przy tym
zmian skali (powikszy lub
zmniejszy kopie);
c) jeeli wyczerpi si moliwoci
widzialnych modeli optycznych ,
przej do modeli podczerwonych
lub ultrafioletowych
Strona 35 z 252
07. ZASADA "MATRIOSZKI":
27. ZASADA TANIEJ NIETRWAOCI

W ZAMIAN ZA DROG
a) jeden obiekt umieszczony
DUGOWIECZNO:
wewntrz innego, ktry z kolei,

znajduje si wewntrz trzeciego
zastpi drogi obiekt stosowaniem
itd;
tanich obiektw, wyrzekszy si przy

tym pewnych wskanikw jakoci (na
b) jeden obiekt przechodzi przez
przykad, dugowiecznoci).
luk w innym obiekcie.
08. ZASADA ANTYCIARU:
28. ZASADA ZAMIANY

MECHANICZNEGO SCHEMATU:
a) kompensowa ciar obiektu

poczeniem z innym obiektem,
a) zastpi mechaniczny schemat
posiadajcym zdolno
optycznym, akustycznym lub
podnoszenia,
"zapachowym";
b) kompensowa ciar obiektu
b) wykorzysta elektryczne,
wspdziaaniem z innym
magnetyczne i elektromagnetyczne
rodowiskiem (przewanie kosztem
pole dla wspdziaania z obiektem;
aero i hydrodynamicznych si).

c) przej od nieruchomych pl do
ruchomych, od staych - do
zamieniajcych si w czasie, od
jednorodnych - do majcych
okrelon struktur;
d) wykorzysta pole w poczeniu z
ferromagnetycznymi czstkami.
Strona 36 z 252
09. ZASADA WSTPNEGO
29. ZASADA WYKORZYSTANIA
NAPRENIA:
KONSTRUKCJI PNEUMO I
HYDRODYNAMICZNYCH
zawczasu nada obiektowi

naprenie, o zwrocie przeciwnym
zamiast sztywnych czci obiektu
do zwrotu niedopuszczalnych lub
wykorzysta gazowe i pynne:
niepodanych napre roboczych.
nadmuchiwane i hydrauliczne,
powietrzn poduszk, ukady
hydrostatyczne i hydrodynamiczne
10. ZASADA WSTPNEJ
ARANACJI:
ELASTYCZNYCH POWOK I
CIENKICH BON:
a) zawczasu zrealizowa wymagane

dziaanie (cakowicie lub chociaby
a) zamiast zwyczajnych konstrukcji
czciowo);
wykorzysta elastyczne powoki i

cienkie bony;
b) zawczasu rozmieci obiekty tak,

by mogy wej w dziaanie bez
b) izolowa obiekt od zewntrznego
strat czasu na ich przemieszczanie i
rodowiska za pomoc elastycznych
z najbardziej wygodnego miejsca,
powok i cienkich bon.
Strona 37 z 252
11. ZASADA "ZAWCZASU
31. ZASADA ZASTOSOWANIA
PODOONEJ PODUSZKI":
POROWATYCH MATERIAW:
a) kompensowa niewysok
a) wykona obiekt jako porowaty lub
pewno obiektu zawczasu
wykorzysta dodatkowe, porowate
przygotowanymi rodkami
elementy (wstawki, pokrycia itd.),
awaryjnymi
b) jeeli obiekt ju jest porowaty,
wstpnie zapeni pory jak
substancj.
12. ZASADA EKWIPOTENCJALNOCI

Zmieni warunki pracy tak, by nie
trzeba byo podnosi lub opuszcza
32. ZASADA ZMIANY ZABARWIENIA:

a) zmieni zabarwienie obiektu lub
otoczenia zewntrznego;
obiektu.
b) zmieni stopie przeroczystoci
obiektu lub otoczenia zewntrznego;
c) dla obserwacji le widocznych

obiektw lub procesw, wykorzysta
barwne dodatki lub malowanie;
d) jeeli takie dodatki ju s,
wykorzysta luminofory.
Strona 38 z 252
13. ZASADA "NA ODWRT":
33. ZASADA JEDNORODNOCI:
a) zamiast dziaania, dyktowanego
obiekty, wspdziaajce z danym
warunkami zadania, zrealizowa
obiektem, powinny byy by
dziaanie odwrotne (na przykad, nie
wykonane z tego samego materiau
ochadza obiekt, a nagrzewa);
(lub bliskiego mu waciwociami).
b) unieruchomi ruchom cz
obiektu, a nieruchom uruchomi;
c) przewrci obiekt "do gry

nogami", odwrci go;
14. ZASADA SFEROIDALNOCI:
34. ZASADA ODRZUCANIA I

REGENERACJI CZCI:
a) przej od prostych czci do

krzywoliniowych, od paskich
a) cz, ktra spenia swoje
powierzchni do sferycznych, od
zadanie i ktra staa si
czci wykonanych w formie
niepotrzebn - powinna by
szecianu lub rwnolegocianu, do
odrzucona (rozpuszczona,
kulistych konstrukcji;
odparowana itd.) lub zmodyfikowana

bezporednio w toku pracy;
b) wykorzysta rolki, kulki, spirale;

b) zuywajce si czci obiektu
c) przej od prostego ruchu do
powinny by regenerowane
obrotowego, wykorzysta
bezporednio w toku pracy.
odrodkow si.
Strona 39 z 252
15. ZASADA DYNAMIKI:
35.ZASADA ZMIANY
FIZYKOCHEMICZNYCH
a) charakterystyki obiektu (lub
PARAMETRW OBIEKTU:
zewntrznego rodowiska) powinny

zamienia si tak, aby by
a) zmieni stan skupienia obiektu;
optymalnymi na kadym etapie

pracy;
b) zmieni koncentracj lub

konsystencj
b) rozdzieli obiekt na czci,

zdolne przemieszcza si wzgldem
siebie.
c) zmieni stopie elastycznoci;

d) zmieni temperatur.
16. ZASADA CZCIOWEGO LUB
NADMIERNEGO DZIAANIA:
FAZOWYCH PRZEJ:
jeeli trudno otrzyma 100%
wykorzysta zjawiska, powstajce
wymaganego efektu, trzeba
przy przejciach fazowych, na
prbowa otrzyma "troch mniej"
przykad zmiana objtoci,
lub "troch wicej" - zadanie moe
wydzielanie lub pochanianie ciepa
si wtedy istotnie uproci;
itd.
Strona 40 z 252
17. ZASADA PRZEJCIA W INNY
POMIAR:
TERMICZNEGO ROZSZERZENIA:
a) trudnoci, zwizane z ruchem
a) wykorzysta cieplne rozszerzanie
(lub lokalizacj) obiektu po linii,
si (lub skurcz) materiaw;
zmniejszaj si, jeeli obiekt

uzyskuje moliwo
b) wykorzysta kilka materiaw z
przemieszczania si w dwu
rnymi wspczynnikami
wymiarach (tj. na paszczynie);.
rozszerzalnoci cieplnej;
Odpowiednio: zadania, zwizane z

ruchem (lub lokalizacj) w jednej
paszczynie, uatwia przejcie do
przestrzeni trjwymiarowej;
b) wielopitrowa struktura obiektw
zamiast jednopoziomowej;
c) pochyli obiekt lub pooy "na
bok";
d) wykorzysta odwrotn stron
danego obiektu;
e) wykorzysta strumienie wiata,
padajce na ssiedni obiekt lub na
odwrotn stron zasadniczego
obiektu.
Strona 41 z 252
DRGA MECHANICZNYCH:
SILNYCH UTLENIACZY
a) Wprawi obiekt w ruch
a) zastpi zwyke powietrze,
wahadowy;
powietrzem wzbogaconym ( o
wyszym cinieniu, lub prdkoci);
b) jeeli taki ruch ju zachodzi,

powikszy jego czsto (a do
b) zastpi zwyke powietrze.
ultradwikowej);
powietrzem wzbogaconym tlenem;
b) wykorzysta czsto
c) podziaa na powietrze lub tlen
rezonansow;
promieniowaniem jonizujcym;
c) zastosowa zamiast
d) wykorzysta ozonowany tlen;
mechanicznych wibratorw
piezowibratory;
e) zastpi ozonowany tlen (lub

jonizowany) czystym ozonem.
d) wykorzysta ultradwikowe
drgania w poczeniu z polami
elektromagnetycznymi.
Strona 42 z 252
19. ZASADA PERIODYCZNEGO
DZIAANIA:
INERCJALNEGO RODOWISKA:
a) przej od nieprzerwanego
a) zastpi oglne rodowisko;
dziaania do periodycznego
inercjalnym
(impulsowego);
b) prowadzi proces w prni.
b) jeeli dziaanie ju zachodzi
periodycznie, zmieni
czstotliwo;
c) wykorzysta pauzy midzy
bodcami dla realizacji innego
dziaania.
20. ZASADA NIEPRZERYWANEGO
DODATNIEGO DZIAANIA:
MATERIAW KOMPOZYTOWYCH
a) wprowadzi prac cig
przej od jednorodnych materiaw
(wszystkie czci obiektu powinny
do kompozytowych.
bez przerwy pracowa z penym

obcieniem);
b) usun jaowe i porednie ruchy.
Strona 43 z 252
UZUPENIAJCY
TECHNICZNYCH
SPIS
ZASAD
41. WYKORZYTSANIE PAUZ
USUWANIA
SPRZECZNOCI
46. ZASTOSOWANIE SUBSTANCJI

WYBUCHOWYCH I PROCHW
Jedno dziaanie wstawione w pauzy
Zastpi pojedyncze elementy obiektu
w dziaaniu innego rodzaju.
substancjami wybuchowymi lub

prochami, detonowanymi po
wprowadzeniu obiektu w
trudnodostpne miejsce
42. ZASADA DZIAANIA
47. ZASADA MANIPULACJI W
WIELPOSTOPNIOWEGO
WODZIE
Wykorzystujc wypr wody i pozorn
Efektywno dziaania zwiksza si
utrat ciaru mona pewne operacje
metoda szeregowego stosowania
przeprowadza w zanurzeniu.
grupy jednorodnych obiektw.
43. ZASADA STOSOWANIA PIANY
48. ZASADA WYKORZYSTANIA PRNI

Prnia w znaczeniu pustka tzn.
Termoizolacja, lekkie wypenienia,

czasowa ochrona pyoszczelna itp.
rwnie powietrze, jako substancja

dodawana do istniejcej, a take dla
wspomagania efektw siowych, z
wykorzystaniem cinienia
atmosferycznego.
Strona 44 z 252
44. ZASADA STOSOWANIA WSTAWEK
49. DYSOCJACJA - ASOCJACJA
Tam, gdzie to moliwe stosowa
Zasada pozwalajca na poziomie
elementy wstawiane do obiektw
molekularnym na rozkadanie i
zasadniczych.
skadanie substancji.
45. BI ZASADA
50. ZASADA SAMOPORGANIZACJI
Wykorzystujc jednoczenie dwa
Wykorzystanie procesw typu:
podobne obiekty, o rnych
wyrwnowaanie dynamiczne tarcz
charakterystykach mona uzyska
ciernych metoda lunych elementw
nowe efekty. ( bimetal, skadanie
zaciskanych po uzyskaniu wywaenia.
drga itp. )
Aby mc skorzysta z "chwytw" potrzebna jest tabela skojarze

sprzecznoci i "chwytw". Postpujc wg kolejnych krokw ARIZ
na
odpowiednim etapie analizy dochodzi si do momentu gdy - w pewnej

klasie problemw - trzeba skorzysta z tego bardzo silnego narzdzia
TRIZ. Niej przytoczono tabel skojarze.
Strona 45 z 252
CO ZGODNIE Z WARUNKAMI ZADANIA - NALEY ZMIENI I CO

ULEGNIE
POGORSZENIU
PO
ZMIANIE
01/01
14/01
01.08.40.15
27/01
03.08.10.40
01/02
14/02
40.26.27.01
27/02
03.10.08.28
01/03
15.08.29.34
14/03
01.15.08.35
27/03
15.09.14.04
01/04
14/04
15.14.28.26
27/04
15.29.28.11
01/05
29.17.38.34
14/05
03.34.40.29
27/05
17.10.14.16
01/06
14/06
09.40.28
27/06
32.35.40.04
01/07
29.02.40.28
14/07
10.15.14.07
27/07
03.10.14.24
01/08
14/08
09.14.17.15
27/08
02.35.24
01/09
02.08.15.38
14/09
08.13.26.14
27/09
21.35.11.28
01/10
08.10.18.37
14/10
10.18.03.14
27/10
08.28.10.03
01/11
10.36.37.40
14/11
10.03.18.40
27/11
10.24.35.19
01/12
10.14.35.40
14/12
10.30.35.40
27/12
35.01.16.11
01/13
01.35.19.39
14/13
13.17.35
27/13
01/14
28.27.18.40
14/14
27/14
11.28
01/15
05.34.31.35
14/15
27.03.26
27/15
02.35.03.25
01/16
14/16
27/16
34.27.06.40
01/17
06.29.04.38
14/17
30.10.40
27/17
03.35.10
01/18
19.01.32
14/18
35.19
27/18
11.32.13
01/19
35.12.34.31
14/19
19.35.10
27/19
21.11.27.19
01/20
14/20
35
27/20
36.23
01/21
12.36.18.31
14/21
10.26.35.28
27/21
21.11.26.31
01/22
06.02.34.19
14/22
35
27/22
10.11.35
01/23
05.35.03.31
14/23
35.28.31.40
27/23
10.35.29.39
01/24
10.24.35
14/24
27/24
10.28
01/25
10.35.20.28
14/25
29.03.28.10
27/25
10.30.04
01/26
03.26.18.31
14/26
29.10.27
27/26
21.28.40.03
01/27
03.11.01.27
14/27
11.03
27/27
01/28
28.27.35.26
14/28
03.27.16
27/28
32.03.11.23
01/29
28.35.26.18
14/29
03.27
27/29
11.32.01
01/30
22.21.18.27
14/30
18.35.37.01
27/30
27.35.02.40
01/31
22.35.31.39
14/31
15.35.22.02
27/31
35.02.40.26
01/32
27.28.01.36
14/32
11.03.10.32
27/32
01/33
35.03.02.24
14/33
32.40.28.02
27/33
27.17.40
01/34
02.27.28.11
14/34
27.11.03
27/34
01.11
Strona 46 z 252
01/35
29.05.15.08
14/35
15.03.32
27/35
13.35.08.24
01/36
26.30.36.34
14/36
02.13.28
27/36
13.35.01
01/37
28.29.26.32
14/37
27.03.15.40
27/37
27.40.28
01/38
26.35.18.19
14/38
15
27/38
11.13.27
01/39
35.03.24.37
14/39
29.35.10.14
27/39
01.35.29.38
02/01
15/01
19.05.34.31
28/01
32.35.26.28
02/02
15/02
28/02
28.35.25.26
02/03
15/03
02.19.09
28/03
28.26.05.16
02/04
10.01.29.35
15/04
28/04
32.28.03.16
02/05
15/05
03.17.19
28/05
26.28.32.03
02/06
35.30.13.02
15/06
28/06
26.28.32.03
02/07
15/07
10.02.19.30
28/07
32.13.06
02/08
05.35.14.02
15/08
28/08
02/09
15/09
03.35.05
28/09
28.13.32.24
02/10
08.10.19.35
15/10
19.02.16
28/10
32.02
02/11
13.29.10.18
15/11
19.03.27
28/11
06.28.32
02/12
13.10.29.14
15/12
14.26.28.25
28/12
06.28.32
02/13
26.39.01.40
15/13
13.03.35
28/13
32.35.13
02/14
28.02.10.27
15/14
27.03.10
28/14
28.06.32
02/15
15/15
28/15
28.06.32
02/16
02.27.19.06
15/16
28/16
10.26.24
02/17
28.19.32.22
15/17
19.35.39
28/17
06.19.28.24
02/18
19.32.35
15/18
02.19.04.35
28/18
06.01.32
02/19
15/19
28.06.35.18
28/19
03.06.32
02/20
18.19.28.01
15/20
28/20
02/21
15.19.18.22
15/21
19.10.35.38
28/21
03.06.32
02/22
18.19.28.15
15/22
28/22
26.32.27
02/23
05.08.13.30
15/23
28.27.03.18
28/23
10.16.31.28
02/24
10.15.35
15/24
10
28/24
02/25
10.20.35.26
15/25
20.10.28.18
28/25
24.34.28.32
02/26
19.06.18.26
15/26
03.35.10.40
28/26
02.06.32
02/27
10.28.08.03
15/27
11.02.13
28/27
05.11.01.23
02/28
18.26.28
15/28
03
28/28
02/29
10.01.35.17
15/29
03.27.16.40
28/29
02/30
02.19.22.37
15/30
22.15.33.28
28/30
28.24.22.26
02/31
35.22.01.39
15/31
21.39.16.22
28/31
03.33.39.10
02/32
28.01.09
15/32
27.01.04
28/32
06.35.25.18
Strona 47 z 252
02/33
06.13.01.32
15/33
12.27
28/33
01.13.17.34
02/34
02.27.28.11
15/34
29.10.27
28/34
01.32.13.11
02/35
19.15.29
15/35
01.35.13
28/35
13.35.02
02/36
01.10.26.39
15/36
10.04.29.15
28/36
27.35.10.34
02/37
25.28.17.15
15/37
19.29.39.35
28/37
26.24.32.28
02/38
02.26.35
15/38
06.10
28/38
28.02.10.34
02/39
01.28.15.35
15/39
35.17.14.19
28/39
10.34.28.32
03/01
08.15.29.34
16/01
29/01
28.32.13.18
03/02
16/02
06.27.19.16
29/02
28.35.27.09
03/03
16/03
29/03
10.28.29.37
03/04
16/04
01.40.35
29/04
02.32.10
03/05
15.17.04
16/05
29/05
28.33.29.32
03/06
16/06
29/06
02.29.18.36
03/07
07.17.04.35
16/07
29/07
32.28.02
03/08
16/08
35.34.38
29/08
25.10.35
03/09
13.04.08
16/09
29/09
10.28.32
03/10
17.10.04
16/10
29/10
28.19.34.36
03/11
01.08.35
16/11
29/11
03.35
03/12
01.08.10.29
16/12
29/12
32.30.40
03/13
01.08.15.34
16/13
39.03.35.23
29/13
30.18
03/14
08.35.29.34
16/14
29/14
03.27
03/15
19
16/15
29/15
03.27.40
03/16
16/16
29/16
03/17
10.15.19
16/17
19.18.36.40
29/17
19.26
03/18
32
16/18
29/18
03.32
03/19
08.35.24
16/19
29/19
32.02
03/20
16/20
29/20
03/21
01.35
16/21
16
29/21
32.02
03/22
07.02.35.39
16/22
29/22
13.32.02
03/23
04.29.23.10
16/23
27.16.18.38
29/23
35.31.10.24
03/24
01.24
16/24
10
29/24
03/25
15.02.29
16/25
28.20.10.16
29/25
32.26.28.18
03/26
29.35
16/26
03.35.31
29/26
32.30
03/27
10.14.29.40
16/27
34.27.06.40
29/27
11.32.01
03/28
28.32.04
16/28
10.26.24
29/28
03/29
10.28.29.37
16/29
29/29
03/30
01.15.17.24
16/30
17.01.40.33
29/30
26.28.10.36
Strona 48 z 252
03/31
17.15
16/31
22
29/31
04.17.34.26
03/32
01.29.17
16/32
35.10
29/32
03/33
15.29.35.04
16/33
01
29/33
01.32.35.23
03/34
01.28.10
16/34
01
29/34
25.10
03/35
14.15.01.16
16/35
02
29/35
03/36
01.19.26.24
16/36
29/36
26.02.18
03/37
35.01.26.24
16/37
25.34.06.35
29/37
03/38
17.24.26.16
16/38
01
29/38
26.28.18.23
03/39
14.04.28.29
16/39
20.10.16.38
29/39
10.18.32.39
04/01
17/01
36.22.06.38
30/01
22.21.27.39
04/02
35.28.40.29
17/02
22.35.32
30/02
02.22.13.24
04/03
17/03
15.19.09
30/03
17.01.39.04
04/04
17/04
15.19.09
30/04
01.18
04/05
17/05
03.35.39.18
30/05
22.01.33.28
04/06
17.07.10.40
17/06
35.38
30/06
27.02.39.35
04/07
17/07
34.39.40.18
30/07
22.23.37.35
04/08
35.08.02.14
17/08
35.06.04
30/08
34.39.19.27
04/09
17/09
02.28.36.30
30/09
21.22.35.28
04/10
28.10
17/10
35.10.03.21
30/10
13.35.39.18
04/11
01.14.35
17/11
35.39.19.02
30/11
22.02.37
04/12
13.14.15.07
17/12
14.22.19.32
30/12
22.01.03.35
04/13
39.37.35
17/13
01.35.32
30/13
35.24.30.18
04/14
15.14.28.26
17/14
10.30.22.40
30/14
18.35.37.01
04/15
17/15
19.13.39
30/15
22.15.33.28
04/16
01.40.35
17/16
19.18.36.40
30/16
17.01.40.33
04/17
03.35.38.18
17/17
30/17
22.33.35.02
04/18
03.25
17/18
32.30.21.16
30/18
01.19.32.13
04/19
17/19
19.15.03.17
30/19
01.24.06.27
04/20
17/20
30/20
10.02.22.37
04/21
12.08
17/21
02.14.17.25
30/21
19.22.31.02
04/22
06.28
17/22
21.17.35.38
30/22
21.22.35.02
04/23
10.28.24.35
17/23
21.36.39.31
30/23
33.22.19.40
04/24
24.26
17/24
30/24
22.10.02
04/25
30.29.14
17/25
35.28.21.18
30/25
35.18.34
04/26
17/26
03.17.30.39
30/26
35.33.29.31
04/27
15.29.28
17/27
19.35.03.10
30/27
27.24.02.40
04/28
32.28.03
17/28
32.19.24
30/28
28.33.23.26
Strona 49 z 252
04/29
02.32.10
17/29
24
30/29
26.28.10.18
04/30
01.18
17/30
22.33.35.02
30/30
04/31
17/31
22.35.02.24
30/31
04/32
15.17.27
17/32
26.27
30/32
24.35.02
04/33
02.25
17/33
26.27
30/33
02.25.28.39
04/34
03
17/34
04.10.16
30/34
35.10.02
04/35
01.35
17/35
02.18.27
30/35
35.11.22.31
04/36
01.26
17/36
02.17.16
30/36
22.19.29.40
04/37
26
17/37
03.27.35.31
30/37
22.19.29.40
04/38
17/38
26.02.19.16
30/38
33.03.34
04/39
30.14.07.26
17/39
15.28.35
30/39
22.35.13.24
05/01
02.17.29.04
18/01
19.01.32
31/01
19.22.15.39
05/02
18/02
02.35.32
31/02
35.22.01.39
05/03
14.15.18.04
18/03
19.32.16
31/03
17.15.16.22
05/04
18/04
31/04
05/05
18/05
19.32.26
31/05
17.02.18.39
05/06
18/06
31/06
22.01.40
05/07
07.14.17.04
18/07
02.13.10
31/07
17.02.40
05/08
18/08
31/08
30.18.35.04
05/09
29.30.04.34
18/09
10.13.19
31/09
35.28.03.23
05/10
19.30.35.02
18/10
26.19.06
31/10
35.28.01.40
05/11
10.15.36.28
18/11
31/11
02.33.27.18
05/12
05.34.29.04
18/12
32.30
31/12
35.01
05/13
11.02.13.39
18/13
32.03.27
31/13
35.40.27.39
05/14
03.15.40.14
18/14
35.19
31/14
15.35.22.02
05/15
06.03
18/15
02.19.06
31/15
15.22.33.31
05/16
18/16
31/16
21.39.16.22
05/17
02.15.16
18/17
32.35.19
31/17
22.35.02.24
05/18
15.32.19.13
18/18
31/18
19.24.39.32
05/19
19.32
18/19
32.01.19
31/19
02.35.06
05/20
18/20
32.35.01.15
31/20
19.22.18
05/21
19.10.32.18
18/21
32
31/21
02.35.18
05/22
15.17.30.26
18/22
13.16.01.06
31/22
21.35.02.22
05/23
10.35.02.39
18/23
13.01
31/23
10.01.34
05/24
30.26
18/24
01.06
31/24
10.21.29
05/25
26.04
18/25
19.01.26.17
31/25
01.22
05/26
29.30.06.13
18/26
01.19
31/26
03.24.39.01
Strona 50 z 252
05/27
29.09
18/27
31/27
24.02.40.39
05/28
26.28.32.03
18/28
11.15.32
31/28
03.33.26
05/29
02.32
18/29
03.32
31/29
04.17.34.26
05/30
22.33.28.01
18/30
15.19
31/30
05/31
17.02.18.39
18/31
35.19.32.39
31/31
05/32
13.01.26.24
18/32
19.35.28.26
31/32
05/33
15.17.13.16
18/33
28.26.19
31/33
05/34
15.13.10.01
18/34
15.17.13.16
31/34
05/35
15.30
18/35
15.01.19
31/35
05/36
14.01.13
18/36
06.32.13
31/36
19.01.31
05/37
02.36.26.18
18/37
32.15
31/37
02.21.27.01
05/38
14.30.28.23
18/38
02.26.10
31/38
02
05/39
10.26.34.02
18/39
02.25.16
31/39
22.35.18.39
06/01
19/01
12.18.28.31
32/01
28.29.15.16
06/02
30.02.14.18
19/02
32/02
01.27.36.13
06/03
19/03
12.28
32/03
01.29.13.17
06/04
26.07.09.39
19/04
32/04
15.17.27
06/05
19/05
15.19.25
32/05
13.01.26.12
06/06
19/06
32/06
16.40
06/07
19/07
35.13.18
32/07
13.29.01.40
06/08
19/08
32/08
35
06/09
19/09
08.15.35
32/09
35.13.08.01
06/10
01.18.35.36
19/10
16.26.21.02
32/10
35.12
06/11
10.15.36.37
19/11
23.14.25
32/11
35.19.01.37
06/12
19/12
12.02.29
32/12
01.28.13.27
06/13
02.38
19/13
19.13.17.24
32/13
11.13.01
06/14
40
19/14
05.19.09.35
32/14
01.03.10.32
06/15
19/15
28.35.06.18
32/15
27.01.04
06/16
02.10.19.30
19/16
32/16
35.16
06/17
35.39.38
19/17
19.24.03.14
32/17
27.26.18
06/18
19/18
02.15.19
32/18
28.24.27.01
06/19
19/19
32/19
28.26.27.01
06/20
19/20
32/20
01.04
06/21
17.32
19/21
06.19.37.18
32/21
27.01.12.24
06/22
17.07.30
19/22
12.22.15.24
32/22
19.35
06/23
10.14.18.39
19/23
35.24.18.05
32/23
15.34.33
06/24
30.16
19/24
32/24
32.24.18.16
Strona 51 z 252
06/25
10.35.04.18
19/25
35.38.19.18
32/25
35.28.34.04
06/26
02.18.40.04
19/26
34.23.16.18
32/26
35.23.01.24
06/27
32.35.40.04
19/27
19.21.11.27
32/27
06/28
26.28.32.03
19/28
03.01.32
32/28
01.35.12.18
06/29
02.29.18.36
19/29
32/29
06/30
27.02.39.35
19/30
01.35.06.27
32/30
24.02
06/31
22.01.40
19/31
02.35.06
32/31
06/32
40.16
19/32
28.26.30
32/32
06/33
16.04
19/33
19.35
32/33
02.05.13.16
06/34
16
19/34
01.15.17.28
32/34
35.01.11.09
06/35
15.16
19/35
15.17.13.16
32/35
02.13.15
06/36
01.18.36
19/36
02.29.27.28
32/36
27.26.01
06/37
02.35.30.18
19/37
35.38
32/37
06.28.11.01
06/38
23
19/38
32.02
32/38
08.28.01
06/39
10.15.17.07
19/39
12.28.35
32/39
35.01.10.28
07/01
02.26.29.40
20/01
33/01
25.02.13.15
07/02
20/02
19.09.06.27
33/02
06.13.01.25
07/03
01.07.04.35
20/03
33/03
01.17.13.12
07/04
20/04
33/04
07/05
01.07.04.17
20/05
33/05
01.17.13.16
07/06
20/06
33/06
18.16.15.39
07/07
20/07
33/07
01.16.35.15
07/08
20/08
33/08
04.18.39.31
07/09
29.04.38.34
20/09
33/09
18.13.34
07/10
15.35.36.37
20/10
36.37
33/10
28.13.35
07/11
06.35.36.37
20/11
33/11
02.32.12
07/12
01.15.29.04
20/12
33/12
15.34.29.28
07/13
28.10.01.39
20/13
27.04.29.18
33/13
32.35.30
07/14
09.14.15.07
20/14
35
33/14
32.40.03.28
07/15
06.35.04
20/15
33/15
29.03.08.25
07/16
20/16
33/16
01.16.25
07/17
34.39.10.18
20/17
33/17
26.27.13
07/18
02.13.10
20/18
19.02.35.32
33/18
13.17.01.24
07/19
35
20/19
33/19
01.13.24
07/20
20/20
33/20
07/21
35.06.13.18
20/21
33/21
35.34.02.10
07/22
07.15.13.16
20/22
33/22
02.19.13
Strona 52 z 252
07/23
36.39.34.10
20/23
28.27.18.31
33/23
28.32.02.24
07/24
02.22
20/24
33/24
04.10.27.22
07/25
02.06.34.10
20/25
33/25
04.28.10.34
07/26
29.30.07
20/26
03.35.31
33/26
12.35
07/27
14.01.40.11
20/27
10.36.23
33/27
17.27.08.40
07/28
25.26.28
20/28
33/28
25.13.02.34
07/29
25.28.02.16
20/29
33/29
01.32.35.23
07/30
22.21.27.35
20/30
10.02.22.37
33/30
02.25.28.39
07/31
17.02.40.01
20/31
19.22.18
33/31
07/32
29.01.40
20/32
01.04
33/32
02.05.12
07/33
15.13.30.12
20/33
33/33
07/34
10
20/34
33/34
12.26.01.32
07/35
15.29
20/35
33/35
15.34.01.16
07/36
26.01
20/36
33/36
32.26.12.17
07/37
29.26.04
20/37
19.35.16.25
33/37
07/38
35.34.16.24
20/38
33/38
01.34.12.03
07/39
10.06.02.34
20/39
01.06
33/39
15.01.28
08/01
21/01
08.36.38.31
34/01
02.27.35.11
08/02
35.10.19.14
21/02
19.26.17.27
34/02
02.27.35.11
08/03
19.14
21/03
01.10.35.37
34/03
01.28.10.25
08/04
35.08.02.14
21/04
34/04
03.18.31
08/05
21/05
19.38
34/05
15.13.32
08/06
21/06
17.32.13.38
34/06
16.25
08/07
21/07
35.06.38
34/07
25.02.35.11
08/08
21/08
30.06.25
34/08
01
08/09
21/09
15.35.02
34/09
34.09
08/10
02.18.37
21/10
26.02.36.35
34/10
01.11.10
08/11
24.35
21/11
22.10.35
34/11
13
08/12
07.02.35
21/12
29.14.02.40
34/12
01.13.02.04
08/13
34.28.35.40
21/13
35.32.15.31
34/13
02.35
08/14
09.14.17.15
21/14
26.10.28
34/14
01.11.02.09
08/15
21/15
19.35.10.38
34/15
11.29.28.27
08/16
35.34.38
21/16
16
34/16
01
08/17
35.06.04
21/17
02.14.17.25
34/17
04.10
08/18
21/18
16.06.19
34/18
15.01.13
08/19
21/19
16.06.19.37
34/19
15.01.28.16
08/20
21/20
34/20
Strona 53 z 252
08/21
30.06
21/21
34/21
15.10.32.02
08/22
21/22
10.35.38
34/22
15.01.32.19
08/23
10.39.35.34
21/23
28.27.18.38
34/23
02.35.34.27
08/24
21/24
10.19
34/24
08/25
35.16.32.18
21/25
35.20.10.06
34/25
32.01.10.25
08/26
35.03
21/26
04.34.19
34/26
02.28.10.25
08/27
02.35.16
21/27
19.24.26.31
34/27
11.10.01.16
08/28
21/28
32.15.02
34/28
10.02.13
08/29
35.10.25
21/29
32.02
34/29
25.10
08/30
34.39.19.27
21/30
19.22.31.02
34/30
35.10.02.16
08/31
30.18.35.04
21/31
02.35.18
34/31
08/32
35
21/32
26.10.34
34/32
01.35.11.10
08/33
21/33
26.35.10
34/33
01.12.26.15
08/34
01
21/34
35.02.10.34
34/34
08/35
21/35
19.17.34
34/35
07.01.04.16
08/36
01.31
21/36
20.19.30.34
34/36
35.01.13.11
08/37
02.17.26
21/37
19.35.16
34/37
08/38
21/38
28.02.17
34/38
34.35.07.13
08/39
35.37.10.02
21/39
28.35.34
34/39
01.32.10
09/01
02.28.13.38
22/01
15.06.19.28
35/01
01.06.15.08
09/02
22/02
19.06.18.09
35/02
19.15.29.16
09/03
13.14.08
22/03
07.02.06.13
35/03
35.01.29.02
09/04
22/04
06.38.07
35/04
01.35.16
09/05
29.30.34
22/05
15.26.17.30
35/05
35.30.29.07
09/06
22/06
17.07.30.18
35/06
15.16
09/07
07.29.34
22/07
07.18.23
35/07
15.35.29
09/08
22/08
07
35/08
09/09
22/09
16.35.38
35/09
35.10.14
09/10
13.28.15.19
22/10
36.38
35/10
15.17.20
09/11
06.18.38.40
22/11
35/11
35.16
09/12
35.15.18.34
22/12
35/12
15.37.01.08
09/13
28.33.01.18
22/13
14.02.39.06
35/13
35.30.14
09/14
08.03.26.14
22/14
26
35/14
35.03.32.06
09/15
03.19.35.05
22/15
35/15
13.01.35
09/16
22/16
35/16
02.16
09/17
28.30.36.02
22/17
19.38.07
35/17
27.02.03.35
09/18
10.13.19
22/18
01.13.32.15
35/18
06.22.26.01
Strona 54 z 252
09/19
08.15.35.38
22/19
35/19
19.35.29.13
09/20
22/20
35/20
09/21
19.35.38.02
22/21
03.38
35/21
19.01.29
09/22
14.20.19.35
22/22
35/22
18.15.01
09/23
10.13.28.38
22/23
35.27.02.37
35/23
15.10.02.13
09/24
13.26
22/24
19.10
35/24
09/25
22/25
10.18.32.07
35/25
35.28
09/26
10.19.29.38
22/26
07.18.25
35/26
03.35.15
09/27
11.35.27.28
22/27
11.10.35
35/27
35.13.08.24
09/28
28.32.01.24
22/28
32
35/28
35.05.01.10
09/29
10.28.32.35
22/29
35/29
09/30
01.28.35.23
22/30
21.22.35.02
35/30
35.11.32.31
09/31
02.24.35.21
22/31
21.35.02.22
35/31
09/32
35.13.08.01
22/32
35/32
01.13.31
09/33
32.28.13.12
22/33
35.32.01
35/33
15.34.01.16
09/34
34.02.28.27
22/34
02.19
35/34
01.16.07.04
09/35
15.10.26
22/35
35/35
09/36
10.28.04.34
22/36
07.23
35/36
15.29.37.28
09/37
03.34.27.16
22/37
35.03.15.23
35/37
01
09/38
10.18
22/38
02
35/38
27.34.35
09/39
22/39
28.10.29.35
35/39
35.28.06.37
10/01
08.01.37.18
23/01
35.06.23.40
36/01
26.30.34.36
10/02
18.13.01.28
23/02
35.06.22.32
36/02
02.26.35.39
10/03
17.19.09.36
23/03
14.29.10.39
36/03
01.19.26.24
10/04
28.10
23/04
10.28.24
36/04
26
10/05
19.10.15
23/05
35.02.10.31
36/05
14.01.13.16
10/06
01.18.36.37
23/06
10.18.39.31
36/06
06.36
10/07
15.09.12.37
23/07
01.29.30.36
36/07
34.26.06
10/08
02.36.18.37
23/08
03.39.18.31
36/08
01.16
10/09
13.28.15.12
23/09
10.13.28.38
36/09
34.10.28
10/10
23/10
14.15.18.40
36/10
26.16
10/11
18.21.11
23/11
03.36.37.10
36/11
19.01.35
10/12
10.35.40.34
23/12
29.35.03.05
36/12
29.13.28.15
10/13
35.10.21
23/13
02.14.30.40
36/13
02.22.17.19
10/14
35.10.14.27
23/14
35.28.31.40
36/14
02.13.28
10/15
19.02
23/15
28.27.03.18
36/15
10.04.28.15
10/16
23/16
27.16.18.38
36/16
Strona 55 z 252
10/17
35.10.21
23/17
21.36.39.31
36/17
02.17.13
10/18
23/18
01.06.13
36/18
24.17.13
10/19
19.17.10
23/19
35.18.24.05
36/19
27.02.29.28
10/20
01.16.36.37
23/20
28.27.12.31
36/20
10/21
19.35.18.37
23/21
28.27.18.38
36/21
20.19.30.34
10/22
14.15
23/22
35.27.02.31
36/22
10.35.13.02
10/23
08.35.40.05
23/23
36/23
35.10.28.29
10/24
23/24
36/24
10/25
10.37.36
23/25
15.18.35.10
36/25
06.29
10/26
14.29.18.36
23/26
06.03.10.24
36/26
13.03.27.10
10/27
03.35.13.21
23/27
10.29.39.35
36/27
13.35.01
10/28
35.10.23.24
23/28
16.34.31.28
36/28
02.26.10.34
10/29
28.29.37.36
23/29
35.10.24.31
36/29
26.24.32
10/30
01.35.40.18
23/30
33.22.30.40
36/30
22.19.29.40
10/31
13.03.36.24
23/31
10.01.34.29
36/31
19.01
10/32
15.37.18.01
23/32
15.34.33
36/32
27.26.01.13
10/33
01.28.03.25
23/33
32.28.02.24
36/33
27.09.26.24
10/34
15.01.11
23/34
02.35.34.27
36/34
01.13
10/35
15.17.18.20
23/35
15.10.02
36/35
29.15.28.37
10/36
26.35.10.18
23/36
35.10.28.24
36/36
10/37
36.37.10.19
23/37
35.18.10.13
36/37
15.10.37.28
10/38
02.35
23/38
35.10.18
36/38
15.01.24
10/39
03.28.35.37
23/39
28.35.10.23
36/39
12.17.28
11/01
10.36.37.40
24/01
10.24.35
37/01
27.26.28.13
11/02
13.29.10.18
24/02
10.35.05
37/02
06.13.28.01
11/03
35.10.36
24/03
01.26
37/03
16.17.26.24
11/04
35.01.14.16
24/04
26
37/04
26
11/05
10.15.36.28
24/05
30.26
37/05
02.13.18.17
11/06
10.15.36.37
24/06
30.16
37/06
02.39.30.16
11/07
06.35.10
24/07
37/07
29.01.04.16
11/08
35.24
24/08
02.22
37/08
02.18.26.31
11/09
06.35.36
24/09
26.32
37/09
03.04.16.35
11/10
36.35.21
24/10
37/10
36.28.40.19
11/11
24/11
37/11
35.36.37.32
11/12
35.04.15.10
24/12
37/12
27.13.01.39
11/13
35.33.02.40
24/13
37/13
11.22.39.30
11/14
09.18.03.40
24/14
37/14
27.03.15.28
Strona 56 z 252
11/15
19.03.27
24/15
10
37/15
19.29.39.25
11/16
24/16
10
37/16
25.34.06.35
11/17
35.39.19.02
24/17
37/17
03.27.35.16
11/18
24/18
19
37/18
02.24.26
11/19
14.24.10.37
24/19
37/19
35.38
11/20
24/20
37/20
19.35.16
11/21
10.35.14
24/21
10.19
37/21
19.01.16.10
11/22
02.36.25
24/22
19.10
37/22
35.03.15.19
11/23
10.36.03.37
24/23
37/23
01.18.10.24
11/24
24/24
37/24
35.33.27.22
11/25
37.36.04
24/25
24.26.28.32
37/25
18.28.32.09
11/26
10.14.36
24/26
24.28.35
37/26
03.27.29.18
11/27
10.13.19.35
24/27
10.28.23
37/27
27.40.28.08
11/28
06.28.25
24/28
37/28
26.24.32.28
11/29
03.35
24/29
37/29
11/30
22.02.37
24/30
22.10.01
37/30
22.19.29.28
11/31
02.33.27.18
24/31
10.21.22
37/31
02.21
11/32
01.35.16
24/32
32
37/32
05.28.11.29
11/33
11
24/33
27.22
37/33
02.05
11/34
02
24/34
37/34
12.26
11/35
35
24/35
37/35
01.15
11/36
19.01.35
24/36
37/36
15.10.37.28
11/37
02.36.37
24/37
35.33
37/37
11/38
35.24
24/38
35
37/38
34.21
11/39
10.14.35.37
24/39
13.23.15
37/39
35.18
12/01
08.10.29.40
25/01
10.20.37.35
38/01
28.26.18.35
12/02
15.10.26.03
25/02
10.20.26.05
38/02
28.26.35.10
12/03
29.34.05.04
25/03
15.02.29
38/03
14.13.17.28
12/04
13.14.10.07
25/04
30.24.14.05
38/04
23
12/05
05.34.04.10
25/05
26.04.05.16
38/05
17.14.13
12/06
25/06
10.35.17.04
38/06
12/07
14.04.15.22
25/07
02.05.34.10
38/07
35.13.16
12/08
07.02.35
25/08
35.16.32.18
38/08
12/09
35.15.34.18
25/09
38/09
28.10
12/10
35.10.37.40
25/10
10.37.36.05
38/10
02.35
12/11
34.15.10.14
25/11
37.36.04
38/11
13.35
12/12
25/12
04.10.34.17
38/12
15.32.01.13
Strona 57 z 252
12/13
33.01.18.04
25/13
35.03.22.05
38/13
18.01
12/14
30.14.10.40
25/14
29.03.28.18
38/14
25.13
12/15
14.26.09.25
25/15
20.10.28.18
38/15
06.09
12/16
25/16
28.20.10.16
38/16
12/17
22.14.19.32
25/17
35.29.21.18
38/17
26.02.19
12/18
13.15.32
25/18
01.19.26.17
38/18
08.32.19
12/19
02.06.34.14
25/19
35.38.19.18
38/19
02.32.13
12/20
25/20
01
38/20
12/21
04.06.02
25/21
35.20.10.06
38/21
28.02.27
12/22
14
25/22
10.05.18.32
38/22
23.28
12/23
35.29.03.05
25/23
35.18.10.39
38/23
35.10.18.05
12/24
25/24
24.26.28.32
38/24
35.33
12/25
14.10.34.17
25/25
38/25
24.28.35.30
12/26
36.22
25/26
35.38.18.16
38/26
35.13
12/27
10.40.16
25/27
10.30.04
38/27
11.27.32
12/28
28.32.01
25/28
24.34.28.32
38/28
28.26.10.34
12/29
32.30.40
25/29
24.26.28.18
38/29
28.26.18.23
12/30
22.01.02.35
25/30
35.18.34
38/30
02.33
12/31
35.01
25/31
35.22.18.39
38/31
02
12/32
01.32.17.28
25/32
35.28.34.04
38/32
01.26.13
12/33
32.15.26
25/33
04.28.10.34
38/33
01.12.34.03
12/34
02.13.01
25/34
32.01.10
38/34
01.35.13
12/35
01.15.29
25/35
35.28
38/35
27.04.01.35
12/36
16.29.01.28
25/36
06.29
38/36
15.24.10
12/37
15.13.39
25/37
18.28.32.10
38/37
34.27.25
12/38
15.01.32
25/38
24.28.35.30
38/38
12/39
17.26.34.10
25/39
38/39
05.12.35.26
13/01
21.35.02.39
26/01
35.06.18.31
39/01
35.26.24.37
13/02
26.39.01.40
26/02
27.26.18.35
39/02
28.27.15.03
13/03
13.15.01.28
26/03
29.14.35.18
39/03
18.04.28.38
13/04
37
26/04
39/04
30.07.14.26
13/05
02.11.13
26/05
15.14.29
39/05
10.26.34.31
13/06
39
26/06
02.18.40.04
39/06
10.35.17.07
13/07
28.10.19.39
26/07
15.20.29
39/07
02.06.34.10
13/08
34.28.35.40
26/08
39/08
35.37.10.02
13/09
33.15.28.18
26/09
35.29.34.28
39/09
13/10
10.35.21.16
26/10
35.14.03
39/10
28.15.10.36
Strona 58 z 252
13/11
02.35.40
26/11
10.36.14.03
39/11
10.37.14
13/12
22.01.18.04
26/12
35.14
39/12
14.10.34.40
13/13
26/13
15.02.17.40
39/13
35.03.22.39
13/14
17.09.15
26/14
14.35.34.10
39/14
29.28.10.18
13/15
13.27.10.35
26/15
03.35.10.40
39/15
35.10.02.18
13/16
39.03.35.23
26/16
03.35.31
39/16
20.10.16.38
13/17
35.01.32
26/17
03.17.39
39/17
35.21.28.10
13/18
32.03.27.15
26/18
39/18
26.17.19.01
13/19
13.19
26/19
34.29.16.18
39/19
35.10.38.19
13/20
27.04.29.18
26/20
03.35.31
39/20
01
13/21
32.35.27.31
26/21
35
39/21
35.20.10
13/22
14.02.39.06
26/22
07.18.25
39/22
28.10.29.35
13/23
02.14.30.40
26/23
06.03.10.24
39/23
28.10.35.23
13/24
26/24
24.28.35
39/24
13.15.23
13/25
35.27
26/25
35.38.18.16
39/25
13/26
15.32.35
26/26
39/26
35.38
13/27
26/27
18.03.28.40
39/27
01.35.10.38
13/28
13
26/28
03.02.28
39/28
01.10.34.28
13/29
18
26/29
33.30
39/29
18.10.32.01
13/30
35.24.30.18
26/30
35.33.29.31
39/30
22.35.13.24
13/31
35.40.27.39
26/31
03.35.40.39
39/31
35.22.18.39
13/32
35.19
26/32
29.01.35.27
39/32
35.28.02.24
13/33
32.35.30
26/33
35.29.25.10
39/33
01.28.07.19
13/34
02.35.10.16
26/34
02.32.10.25
39/34
01.32.10.25
13/35
35.30.34.02
26/35
15.03.29
39/35
01.35.28.37
13/36
02.35.22.26
26/36
03.13.27.10
39/36
12.17.28.24
13/37
35.22.39.23
26/37
03.27.29.18
39/37
35.18.27.02
13/38
01.08.35
26/38
08.35
39/38
05.12.35.26
13/39
23.35.40.03
26/39
13.29.03.27
39/39
Strona 59 z 252
Analiza wepolowa
Ostatecznym rozwizaniem sprawy wektora inercji jest tzw. analiza
wepolowa. Samo sowo "wepole" jest neologizmem w jezyku polskim,
pochodzi od sw "wieszczestwo" i "pole", czyli" "substancia" i "pole". W
tumaczeniu ksiki "Twrczo jako nauka cisa" Andrzej Gralski uzy
sowa "wepole" uwaajc, ze trudno znale odpowioednie polskie
sowo. Zgadzajc si z Jego argumentacja w dalszej czci przezentacji
TRIZ te bdziemy uzywali pojecia "wepole".
Strona 60 z 252
1. Oznaczenia przyjte w analizie wepolo
Strona 61 z 252
2. Reguy dziaa na wepolach
Regua pierwsza - zasada uzupeniania systemu do penego wepola

System
niewepolowy
(jednoelementowy,
zoony
tylko
substancji lub pola) i niepeny wepolowy (zoony z dwch tylko

elementw) musi by dla podwyszenia sterowalnoci i efektywnoci
uzupeniony do penego wepola.
Formaln zasad jest, e S1
zazwyczaj dotyczy przedmiotu
(detalu), a S2 to narzdzie, ale w rozumieniu Altszullera, a wic nie

palnik, a pomie!
Kierunek oddziaywania pola i substancji pokazuj strzaki:
Jzyk wepoli pozwala zapisa to, co jest dane (tj. model

zadania) i to, co otrzymano w rezultacie rozwizania problemu.
Przyjrzyjmy si tej procedurze na prostych i atwych zadaniach.
Strona 62 z 252
Przykad 1
Jak dokadnie i z du wydajnoci malowa drobne detale.
Wydaje si, e malowanie zanurzeniowe jest najszybsz z metod, ale
wtedy na powierzchni detali pozostaje zbyt duo farby i jej grubo
jest nierwnomierna. Co zrobi?
Sytuacj t i rozwizanie mona zapisa w symbolice wepolowej
wedug schematu przedstawionego na rysunku:
Strzaka
falista
oznacza
niezadowalajce
oddziaywanie,
Podwjna strzaka zastpuje sowa: dla rozwizania zadania naley

przej do. S1 substancja, (na og narzdzie), a czasem detal, S2 farba (czasami cz narzdzia bezporednio dziaajca na detal np.
pomie palnika)
Zapis
odczytujemy:
model
zadania
dwie
substancje
niezadowalajco wsppracujce ze sob. Dla rozwizania zadania

naley przej do wepola, w ktrym mechaniczne pole dziaa na detal,
wzajemnie oddziaujcy na farb.
Strona 63 z 252
Dziaanie
zbdne
(niekorzystne)
mona
pokaza
dwoma
strzakami: prost oznaczajca korzystn cz dziaania i falist

niekorzystn, niepotrzebn cz dziaania.
W omawianym przykadzie zastosowano ruch wirowy, czyli pole
si odrodkowych, ktre pozwalaj zrzuci zbdn ilo farby,
naoonej technik zanurzeniow.
Przykad 2
Jak szybko i wydajnie zatapia szklane ampuki z lekarstwami.
Wiadomo, e palnik o duej mocy lub duej powierzchni dziaania,
pozwoli na szybkie zatapianie ampuek, ale cz zapewne zniszczy lub
uszkodzi. Co robi?
Pole cieplne - Pt dziaa z nadmiarem na detal ampuk S1, cz

dziaania jest oczywicie korzystna (chodzi o zatapianie szka), ale
cz dziaa szkodliwie (moe za bardzo przegrza ampuki, a
zwaszcza ich zawarto ). Dla rozwizania problemu naley przej do
wepola, w ktrym S2 przepuci dziaanie korzystne, ale zatrzyma
niekorzystne.
Strona 64 z 252
Zapis pokazuje wyranie w czym ley sens rozwizania. Dana bya

substancja i pole, le wsppracujce ze sob. Zmieni t wspprac
trudno
(w
tym
akurat
przypadku),
Stosujemy
zatem
metod
obejciow i dobieramy substancj S2, ktra dobrze wsppracuje z

polem. Naley przy tym zapewni dobr wspprac substancji S1 i
substancji S2 , a to ju nie stanowi problemu.
W danym przypadku zastosowano zatapianie ampuek czciowo
zanurzonych w biecej wodzie, ktra stanowi ochron przed zbyt
silnym dziaaniem palnika o duej mocy grzewczej (chodzi przecie o
du wydajno zatapiania).
Przykad 3
Po
zakoczeniu
montau
agregatw
chodniczych
naley
sprawdzi szczelno instalacji. Wane jest, eby ujawni nawet

malekie przecieki. Jak robi to szybko i skutecznie?
Model tego zadania zbudowa nietrudno: dana jest substancja S1
ktr trzeba ujawni:
Strzaka przerywana oznacza: naley wprowadzi korzystne

dziaanie, tu: otrzyma sygna na wyjciu. Sytuacj t mona zapisa
te inaczej:
Strona 65 z 252
Teraz ju wida jasno, jak naley przeksztaci model zadania,

eby doj do rozwizania. Do zbudowania wepola brakuje drugiej
substancji, a wic trzeba j wprowadzi:
Gdyby pole sygnau dao si otrzyma z substancji S1 zadania

po prostu by nie byo. Dlatego w prawej czci zapisu strzaka jest
skierowana do P i moe wychodzi jedynie z S2. Jasny jest sens
rozwizania: S1 nie daje dobrego sygnalnego pola, a wic stosujemy
obejcie: dodajemy substancj S2, ktr mieszamy z substancj S1 i
ktra w odrnieniu od niej daje dobry sygna.
Zadanie sprowadzono wic do doboru substancji, ktra daje si
zmiesza np. z freonem i moe si w prosty sposb ujawni w
miejscach
wyciekw.
Ten
dobr
przeprowadzamy
rwnie
metodycznie, ale o tym innym razem.

Powysze zadanie byo rozwizane w zakadzie, produkujcym
domowe chodziarki. Zgodnie z patentem nr 277 805 do roboczego
pynu chodzcego dodaje si niewielk ilo luminoforu, ktry
powoduje wiecenie si nawet malekiej kropelki w promieniach lampy
ultrafioletowej. Mamy wic to, o co chodzio: szybkie i dokadne
sprawdzenie szczelnoci instalacji.
Strona 66 z 252
Regua druga - regua przechodzenia do fepola

Systemy wepolowe maj tendencj przechodzenia do systemw
fepolowych, tj. wykorzystujcych pole magnetyczne i substancje
ferromagnetyczne.
T regu mona zapisa w systemie wepolowym jak na rysunku
poniej.
Tendencja do zwikszania stopnia dyspersji substancji S2,

zastpowanie litego narzdzia, narzdziem proszkowym - jest do
typowa
dla
czsteczki
wszystkich
systemw
narzdzia,
tym
wepolowych.
atwiejsze
Im
sterowanie
drobniejsze
i
wysza
dokadno. Sterowanie substancjami typu proszki jest moliwe

wycznie z pomoc pl i tu najczciej znajduje zastosowanie atwe
do wygenerowania i sterowania pole magnetyczne. Dlatego te w
wiecie wepoli czsto spotyka si fepole, czyli wepole, w ktrych
narzdziami s ferroczsteczki lub magnetyczne czsteczki, sterowane
polem magnetycznym lub czciej elektromagnetycznym.
Strona 67 z 252
Przejcie do fepola moliwe jest w tych przypadkach, kiedy ju

dane s dwie wzajemnie oddziaujce, ale nie wsppracujce
substancje i wtedy ferroczstki wprowadza si w jedn z nich
Dwie substancje: S1 i S2 le lub wcale nie wsppracuj ze sob.

Zamiast jednej z nich - tu S2
- wprowadzamy mieszanin S2
substancja ferromagnetyczn Sf . Taka mieszanina reaguje na pole

magnetyczne Pm .
Regua trzecia - regua burzenia wepola

eby zburzy niepotrzebny lub szkodliwie dziaajce wepole,
pomidzy dwie posiadane substancje naley wprowadzi trzeci,
bdc odmian jednej z dwch wyjciowych substancji.
Wepole mona zburzy dwoma zasadniczymi metodami: przez
usunicie lub wymian elementw systemu lub przez wprowadzenie
rnych uzupeniajcych elementw.
Powstaje przy tym problem: wepole najatwiej zburzy metoda
wprowadzeni trzeciej substancji, ale warunki zadania zazwyczaj na to
nie pozwalaj. Sens tej zasady polega na tym, eby wprowadzi trzeci
substancje i jednoczenie jej nie wprowadza.
Strona 68 z 252
eby zrealizowa to sprzeczne zalecenie, naley stara si

przygotowa t trzeci substancje z tych, ktre ju istniej w
systemie. Wtedy trzecia substancja bdzie i jednoczenie jej nie
bdzie! Moe by rozpatrywana jako cz posiadanych substancji:
Przykad 3
Podwodne skrzyda wodolotu zuywaj si na skutek zjawiska
kawitacji. Mona je oczywicie pokry substancj ( t trzeci ) ktra
jednake te bdzie si zuywaa. Zgodnie z regu trzeci mona
wprowadzi inny rodzaj metalu na materia skrzyde to jednak nic
nie da, lub wprowadzi inny rodzaj wody na przykad ld! Wystarczy
wic namraa na powierzchni skrzyde cienk warstw lodu, eby
uzyska obiekt niezniszczalny; wody jest przecie pod dostatkiem, a
schadzanie skrzyde to znany problem.
Strona 69 z 252
Regua czwarta - regua przechodzenia do wepola acuchowego

Systemy wepolowe maja tendencj do rozwijania substancji S2 w
samodzielne wepole:
Oczywicie substancja S4 moe utworzy nowe wepole. W ten

sposb powstaje wepole acuchowe.
Przykad 4
Do dnia dzisiejszego w technice wykorzystuje si jedn z maszyn
prostych klin. atwo go wbi lub wsun lecz ciko wyj.
Prbowano konstruowa rnego rodzaju kliny zmechanizowane
skadane itp. Okazay si jednak zoone i zawodne.
Model tego zadania atwo przedstawi w postaci wepola: klin,
powierzchnia na ktr dziaa i wzajemne oddziaywania midzy nimi.
Wepole zawiera trzy elementy, jest wic kompletne, ale aden z
elementw nie poddaje si atwemu sterowaniu.
Zadanie rozwizano przez wprowadzenie klina zoonego z dwch
czci, z ktrych jedna wykonana jest z atwo topliwego stopu. Gdy
Strona 70 z 252
trzeba klin wyj, wystarczy podgrza t cz i klin atwo daje si

usun.
Regua pita - regua ujawniania efektw fizycznych

Jeli w warunkach zadania dane jest wepole zawierajcy pole P1 ,
a na wyjciu trzeba mie pole P2, to okrelenie potrzebnego pola
mona otrzyma, czc nazw pola P1 i P2:
Przykadowo: jeli dane jest pole mechaniczne, a na wyjciu

podane
jest
pole
magnetyczne,
to
potrzebny
jest
efekt
mechanomagnetyczny ( np. magnetostrykcyjny ) Znajc okrelenie pola

mona podebra
substancje S2
realizujc ten efekt lub rozwin
substancj S2 w wepole acuchowe, w ktrym S4
bdzie moga
realizowa podany efekt.

W zdaniach na zmian S1 ( obrbka, przemieszczanie, itp. ) pole
P2 jest konieczne dla wywarcia oddziaywania na S1:
Strona 71 z 252
Regua 5 zachowuje swoj moc take i w tym przypadku.
Linie rozwoju systemw technicznych

Altszuller pisa: Poznalimy wiele linii rozwoju systemw
technicznych. Okazay si do skomplikowane z nieoczekiwanymi
przejciami, spiralnymi zakrtami, liniami wewntrz innych linii.
Oprcz tego okazao si, e linie rozwoju niekiedy udaje si zwiza
jedn z drug. Mona to zobaczy na poniszym schemacie :
Strona 72 z 252
Konsekwencj tego jest koncepcja zwizania wszystkich linii

rozwoju systemw i zbudowanie czego w rodzaju oglnego schematu
rozwoju, przedstawionego na poniszym rysunku w nieco uproszczonej
formie:
Strona 73 z 252
Osi systemu, jego krgosupem jest linia rozwoju systemw

wepolowych: od niewepoli, poprzez proste wepola, do zoonych i dalej
do wepoli forsowanych i kompleksowo forsowanych. Na kadym etapie
tej linii jest moliwo realizacji drogi w gr: przejcie do
nadsystemu. Na schemacie pokazano to wycznie dla prostych
wepoli. Zrobiono tak, eby nie zaciemnia przejrzystoci rysunku.
Schemat narysowano w jednej paszczynie, chocia wida, e strzaki
mono bi
- poli mono - ...
tworz spirale przestrzenn.
uproszczeniu pokazano te drog w d tj. do mikropoziomu.

Przykad 5
Wspczesne
akumulatory
energii
mechanicznej
superszybkobiene koa zamachowe - wykonuje si jako struktury

wielowarstwowe, nawijajc tam stalow na szpul. Poszczeglne
zwoje s sklejane wysokowytrzymaymi klejami. Takie koo jest
wytrzymae, ale i ono ma swoj granic obrotw krytycznych, powyej
ktrej dochodzi do rozerwania go siami odrodkowymi. Jak podnie
poziom obrotw krytycznych?
Rozwizujc to zadanie wg oglnego schematu zauwaamy, e
dany jest niewepolowy system: stalowa tama. Takie niepene wepole
naley zgodnie z regu 1 przeksztaci w kompletne wepole. Oznacza
to, e do systemu powinno wej pole i substancja. Z wprowadzeniem
substancji kopot, bo nie wolno wprowadza nowych cia, eby nie
pogarsza charakterystyki koa, a jednoczenie powinna by doczona
druga substancja, eby skompletowa wepole. Rozwizaniem jest druga
stalowa tama, czyli w sumie - tama podwjna. To jednak nie do
Strona 74 z 252
koca zaatwia problem: bya tama i jest nadal tama., Trzeba

wprowadzi pole. Jakie pole moe przyciga zwoje tamy jeden do
drugiego? Odpowied jest prosta: pole elektryczne, czyli dziaanie si
wzajemnego przycigania rnoimiennych adunkw.
Klej, ktry
pozostaje w systemie bdzie tym razem peni dodatkowo funkcj

dielektryka. Rozwizanie opatentowano. Na tym jednak nie koniec.
Kolo zamachowe ma przecie magazynowa energi, a energia adunku
elektrycznego te wchodzi w rachub. Jeeli wic tamy potraktowa
jako okadki kondensatora to koo moe zmagazynowa wicej energii.
W sensie wepolowym, oznacza to jedynie rozbudow wepola o czon
sterowania tym adunkiem, dla odzyskiwania energii.
ARIZ - 56
I Stadium analityczne
1. Wybr zadania.
2. Sprecyzowania podstawowego ogniwa zadania.
3. Ujawnienie zasadniczej sprzecznoci technicznej.
4. Sprecyzowanie bezporedniej przyczyny sprzecznoci.
II Stadium operacyjne
Strona 75 z 252
1.
Zbadanie
typowych
metod
usuwania
sprzecznoci
zastosowanych:
a) w przyrodzie,
b) w technice.
2.
Poszukiwanie nowych chwytw wynalazczych metod
wprowadzania zmian:
a) w ogniwach systemu,
b) w rodowisku zewntrznym,
c) w systemach wsppracujcych.
III Stadium syntetyczne
1. Wprowadzenie uwarunkowanych funkcjonalnie zmian do
systemu.
2. Wprowadzenie uwarunkowanych funkcjonalnie zmian do
metody wykorzystywania systemu
3. Sprawdzenie moliwoci wykorzystania przyjtej zasady do
rozwizywania innych
technicznych zagadnie.
3. Ocena opracowanego rozwizania.
Jak wida, by to dopiero pocztek metodycznego dziaania w
dziedzinie twrczoci technicznej.
To, co si rzuca w oczy
Strona 76 z 252
natychmiast to brak Idealnego Wyniku Kocowego ( IWK ) bardzo

wanego elementu TRIZ i tabeli typowych chwytw wynalazczych.
IWK to drogowskaz dla twrcy: jasno precyzuje cel do
osignicia. Tabela chwytw to narzdzia. Rzecz jasna Altszuller i
jego zesp dostrzegli t i inne niedogodnoci ARIZ i wkrtce pojawi
si:
ARIZ 64
I. Ucilenie sformuowania zadania
1. Krok. Okreli, jaki jest ostateczny cel, jaki sobie stawiamy.
2. Krok.
Sprawdzi,
czy
mona
osign
cel
metod
obejciow, czyli rozwizujc inne zadanie, ale prowadzce

do tego samego celu.
3. Krok. Zbada ktre rozwizanie: zadania zasadniczego, czy
obejciowego, moe da wikszy efekt.
4. Krok. Sprecyzowa wymagane wskaniki ilociowe: prdko,
podatno technologiczn, dokadno, gabaryty itd.
5. Krok. Sprecyzowa wymagania, wynikajce z konkretnych
warunkw, w jakich nastpi wdroenie nowego opracowania.
II. Stadium analityczne
1. Krok.
Sformuowa
Idealny
Wynik
Kocowy
Odpowiedzie na pytanie:
co chcemy otrzyma w przypadku idealnym?
IWK
).
Strona 77 z 252
2. Krok. Okreli, co przeszkadza w drodze do osignicia IWK, w

czym tkwi przeszkoda?
3. Krok.
Ustali, dlaczego przeszkadza? ( Odpowiedzie na
pytanie:
w czym tkwi bezporednia przyczyna istnienia
przeszkody? )
4. Krok.
Ustali: w jakich warunkach udaoby si zrealizowa
IWK, czyli: w jakich warunkach zniknie przeszkoda?

III. Stadium operacyjne
1. Krok. Sprawdzi moliwo usunicia sprzecznoci technicznej
metod zmiany danego obiektu ( maszyny, mechanizmu,
procesu
),
wykorzystujc
tabel
typowych
chwytw
wynalazczych
2. Krok. Sprawdzi moliwo dokonaa zmian w otoczeniu
obiektu i w innych
obiektach, wsppracujcych z danym.
3. Krok. Zaadaptowa rozwizania z innych dziedzin techniki

( odpowiedzie na
pytanie: jak rozwizano podobne problemy
w innych dziedzinach techniki )

4. Krok.
Sprbowa
zastosowa
(odpowiedzie na pytanie:
odwrotne
rozwizania
jak rozwizywano w technice
zadania odwrotne do danego i czy nie daoby si
ich
zastosowa, biorc je ze znakiem minus)

5. Krok. Wykorzysta prototypy przyrody. ( odpowiedzie sobie
na pytanie: jak przyroda rozwizuje podobne problemy )
IV. Stadium syntetyczne
Strona 78 z 252
1. Krok. Zbada, jak powinny zosta zmienione inne elementy

danego obiektu po wprowadzeniu zmiany w obiekt zasadniczy.
2. Krok.
Zbada, jak powinny zosta zmienione obiekty
wsppracujce z danym.
3. Krok.
Zbada moliwoci wykorzystania zmienionego obiektu
dodatkowo, w inny sposb.

4. Krok. Wykorzysta uzyskan now ide ( lub ide odwrotn do
uzyskanej ) przy rozwizywaniu innych zada technicznych.
Jak wida, Altszuller znacznie rozszerzy problem analizy istoty
zadania, wprowadzajc cae pierwsze stadium, powicone ucileniu
problemu.
Wie si to z badaniami nad wektorem inercji i
konsekwencjom jego istnienia i dziaania. Altszuller doszed do

wniosku, e najpowaniejsz przeszkod na drodze postpu, jest
nawykowe mylenie i dziaanie, w myl zasady: consuetudo est altera
natura ( przyzwyczajenie jest drug natur - Cicero)
Jak to dziaa w praktyce, pokaemy
na przykadzie prostego
zadania technicznego:
Zadanie:
Trzeba przerzuci rurocig naftowy przez do szeroki wwz.
Warunki wykluczay zastosowanie podpr, supw itp. Nie wolno byo
te wygin rurocigu w gr, w ksztat uku ( jak czsto si to robi w
podobnych przypadkach )
Strona 79 z 252
Rozwizanie:
Postpujemy zgodnie z ARIZ-64, a zatem:
I. Ucilenie sformuowania zadania
1. Krok. Kocowy cel: rurocig biegnie przez wwz i nie wygina
si w ogle lub wygina bardzo mao.
2. Krok. Metoda obejcia: np. przeprowadzi rurocig pod
ziemi, pod dnem wwozu.
3. Krok. Podziemne przejcie bdzie drogie.
4. Krok. Zadanie ma by wykonane tanio. Przy kosztach nie
wyszych ni o ok. 30% od kosztw prowadzenia rury na innych
odcinkach.
5. Krok.
Warunki
geologiczne
topograficzne
wykluczaj
prowadzenia podziemnej trasy i budow jakichkolwiek podpr.

II. Stadium analityczne
1. Krok. Rurocig utrzymuje si sam i w ogle si nie wygina.
2. Krok.
Rura wygina si pod ciarem wasnym i cieczy
wypeniajcej jej wntrze.

3. Krok. Bezporednia przyczyn jest ciar rury i sia grawitacji.
4. Krok.
Przeszkoda zniknie, gdy sia cikoci nie spowoduje
znaczcego wygicia rury.

III. Stadium operacyjne
Strona 80 z 252
1. Krok.
Sprzeczno techniczna zniknie, gdy zmniejszymy
radykalnie ciar naf tocigu lub zwikszymy sztywno rury.

2. Krok. Nie ma moliwoci zrealizowania jakiejkolwiek zmiany
w rodowisku otaczajcym wwz i rur.
3. Krok.
Jak zwiksza si sztywno struktur nonych np. w
budownictwie mostw? - Stosuje si struktury kratownicowe

lub linowe.
4. Krok.
Gdy chcemy zmniejszy sztywno zmniejszamy
grubo, rednic i korygujemy ksztat.

5. Krok.
Przyroda te tworzy struktury kratownicowe tam,
gdzie potrzebna jest dua sztywno.

IV. Stadium Syntetyczne
1. Krok.
Zwikszenie sztywnoci rurocigu moliwe jest w
warunkach zadania - przez powikszenie jego wskanika

zginania, czyli wykonanie go np. z dwch rur
pooonych jedna nad drug i poczonych krzyulcami,
tworzcymi kra
2. Krok.
townic. (Rys. 06 )
Rurocig doprowadzajcy naft i doprowadzajcy j z
miejsca przekroczenia wwozu musi by zaopatrzony w

trjniki. Mona tego unikn, stosujc odrbn kratownic
non dla rurocigu, (Rys.07) ale wtedy decydowa bdzie
koszt.
Strona 81 z 252
3. Krok.
Po analizie by moe udaoby si wykorzysta
kratownicow
struktur
dla
skonstruowania
kadki
dla
pieszych.
4. Krok. Idea rozwinicia przekroju dla powikszenia wskanika
wytrzymaoci
na
zginanie
jest
powszechnie
znana
wielokrotnie wykorzystywana.
Powyszy przykad jest do banalny i kady absolwent technikum
budowlanego lub
Mechanicznego, natychmiast bez gbszej analizy moe takie
rozwizanie wymyli. W przytoczonym przykadzie chodzio jedynie o
pokazania konsekwencji, z jak algorytm prowadzi do celu, jakkolwiek
nie daje recepty cakiem gotowej np. zastpi jedn rur dwiema,
pooonymi jedna nad drug i poczonymi krzyulcami. Sugestie
algorytmu s jednak na tyle przejrzyste, e kady czowiek z brany
natychmiast widzi rozwizanie. Nastpne przykady nie bd ju takie
oczywiste i bdziemy je sobie po kolei analizowa, a do czego
naprawd trudnego!
ARIZ 85 - c
Po pocztkowych (wielu ) prbach sformuowania "algorytmu"
rozwiazywania innowacyjnych zadan, jako ostatnie dzieo zycia

Henryka Altszullera pojawi si ARIZ - 85, a
uzupenieniach - ARIZ-85-c
po poprawkach i
Strona 82 z 252
Peny przykad analizy problemu z zastosowaniem regu ARIZ -85c pokazano niej na przykadzie ochrony radioteleskopu przed
wyadowaniami atmosferycznymi.
Cz I
Krok 1.1 Zapisa warunki zadania minimum, unikajc fachowych

okrele
w nastpujcej postaci:
- techniczny system (dla... sucy do...)
- elementy systemu (na tle siatki operatora systemowego, patrz
niej )
- sprzeczno technologiczna 1 (wskaza konkretn sprzeczno)
- sprzeczno technologiczna 2 (wskaza)
- przy minimalnych zmianach w systemie naley uzyska (opisa,
jaki rezultat powinien by uzyskany)
Przykad:
Techniczny
system
odbioru
kosmicznych
fal
radiowych;
elementy systemu: radioteleskop, wyadowania atmosferyczne,

instalacja odgromowa, piorunochrony, przewody uziemienia itd.
Strona 83 z 252
- ST-1 sprzeczno technologiczna, 1: jeli zastosowa dobr

ochron przed skutkami uderzenia pioruna pogorszymy
czuo odbioru, z powodu duej iloci odgromnikw.
- ST-2 sprzeczno technologiczna, 2: jeli odgromnikw mao,
zakcenia odbioru nie wystpi, ale pogorszymy ochron
radioteleskopu.
Naley przy minimalnych zmianach zapewni ochron anteny
przed
wyadowaniami
atmosferycznymi,
nie
pogarszajc
czystoci odbioru fal radiowych.

Uwagi:
1. Zadanie minimum jest wynikiem wstpnej analizy sytuacji
innowacyjnej, wprowadzajcym ograniczenia:
- wszystko pozostaje bez zmian lub wprowadza si uproszczenia, ale
jednoczenie
pojawia si oczekiwane dziaanie (lub waciwo),
albo:
- znika dziaanie szkodliwe (lub waciwo).
Przejcie od
minimum,
kompletnej
nie
sytuacji
innowacyjnej
do
zadania
oznacza pjcia drog rozwizania niewielkiego
problemu. Przeciwnie wprowadzenie dodatkowych wymaga (rezultat

powinien
by
sprzecznoci
otrzymany
bez
technologicznej
niczego)
pozwala
oznacza
zawczasu
nieracjonalnego kompromisu.
zaostrzenie
odci
drog
Strona 84 z 252
2. Przy formuowaniu zadania minimum, wskaza wszystkie elementy

operatora systemowego. Naley wskaza nie tylko techniczne elementy
systemu, ale take jego powizania z przyrod i ich wzajemne
oddziaywanie.
W zadaniu o ochronie radioteleskopu takimi naturalnymi elementami
systemu s wyadowania atmosferyczne i odbierane przez radioteleskop
fale radiowe, pochodzenia kosmicznego.
3. Sprzeczno techniczna (ST) zachodzi
wtedy,
gdy
korzystne
dziaanie powoduje jednoczenie szkodliwe efekty. Take wtedy, gdy

wzmocnienie dodatniego efektu lub osabienie szkodliwego (ujemnego)
powoduje pogorszenie jednego z elementw systemu lub nawet caego
systemu.
Sprzeczno techniczn formuujemy, zapisujc zastany stan elementu
systemu i wyliczajc
formuujemy obraz
jego cechy dodatnie i ujemne. Nastpnie
przeciwnego stanu elementu i znw wyliczamy
jego cechy dodatnie i ujemne.

Niekiedy
warunkach
zadania
dany
jest
tylko
przedmiot
(podlegajcy obrbce), a technicznego systemu brak i w zwizku z tym

nie wystpuje jawna sprzeczno techniczna ST. W takich przypadkach
ST otrzymujemy, umownie rozpatrujc dwa stany przedmiotu, chocia
wiadomo, e jeden z nich jest wykluczony.
Przykad:
Strona 85 z 252
Dane jest zadanie: jak nieuzbrojonym okiem obserwowa

mikroczstki, wprowadzone do optycznie czystego pynu, jeli
te czstki s na tyle mae, e fala wietlna ugina si na nich?
Sprzeczno techniczna ST-1:
Jeli czsteczki s mae, ciecz pozostanie optycznie
czyst, ale nie jest moliwa
ich obserwacja nieuzbrojonym
okiem.
Sprzeczno techniczna ST-2:
Jeli
czsteczki
bd
due,
da
si
je
swobodnie
obserwowa, ale ciecz przestanie by optycznie czyst, a to jest

niedopuszczalne.
Warunki
zadania
jak
si
wydaje
zawczasu
wykluczaj
rozpatrzenie ST-2 : nie wolno zmienia obiektu! I rzeczywicie w

dalszej analizie
bdziemy kontynuowa ciek wytyczon
przez ST-1, ale ST-2 daje warunki uzupeniajce co do obiektu:

malekie
czsteczki
musz
pozosta
malekimi,
ale
dla
obserwacji powinny sta si duymi...

Uwagi:
4. Terminy odnoszce si do narzdzia i otoczenia naley zastpi
prostymi, potocznymi
okreleniami, dla uniknicia zjawiska wektora psychologicznej inercji,
wywoanego tym, e tradycyjna terminologia:
Strona 86 z 252
- utrwala stare wyobraenia o przedmiocie i technologii pracy

narzdzia np.: lodoamacz amie ld, chocia mona przecie
porusza si poprzez ld, nie amic go w ogle,
- zawa wyobraenie o moliwych postaciach substancji: termin
farba przywouje w wyobrani obraz farby ciekej lub twardej
farbki akwarelowej, chocia farba moe mie przecie posta
proszku, mgy lub pasty,
- zaciemnia obraz specyficznych cech substancji i przedmiotw:
termin oszalowanie kojarzy si zazwyczaj z odeskowaniem. Do
niedawna raczej trudno byo kojarzy je ze stalow form do
formowania caych elementw budynku.
Po tych uwagach wracamy do zadania o ochronie radioteleskopu i
wykonujemy kolejny krok:
Krok 1.2. Wyodrbni i zapisa par skonfliktowanych elementw:
narzdzie i przedmiot (obiekt oddziaywania narzdzia) przestrzegajc
nastpujcych zasad:
Zasada 1.
Jeeli narzdzie zgodnie z warunkami zadania moe mie np. dwie
rne formy naley pokaza je obie.
Zasada 2.
Strona 87 z 252
Jeli w zadaniu istnieje kilka par jednorodnych, wzajemnie

oddziaujcych na siebie elementw wystarczy podda analizie
jedn taka par.
Przykad:
W naszym zadaniu o radioteleskopie: przedmioty to: pioruny i
fale radiowe. Narzdzia: odgromniki (duo odgromnikw, mao
odgromnikw)
Uwagi:
5. Przedmiotem nazywamy element, ktry zgodnie z warunkami
zadania naley obrobi, przemieci, zmieni, chroni przed szkodliw
substancj, odsoni, zmierzy, itp. W zadaniach zwizanych z
odsoniciem i wymian - przedmiotem moe okaza si element,
ktrego podstawow funkcj jest rola narzdzia, jak na przykad tarcza
szlifierska.
6. Narzdziem nazywamy element z ktrego pomoc bezporednio
oddziaujemy na przedmiot (frez, ale nie frezarka, ogie, nie palnik
itd.) Narzdziem bywaj standardowe detale, z ktrych montuje si
przedmioty. Przykadowo: elementy Maego konstruktora - to w
sumie
narzdzie,
suce
do
montowania
(przedmiotw).
rnych
modeli
Strona 88 z 252
7. Jeden z elementw skonfliktowanej pary moe by zdublowany.

Przykadowo:
dane
dwa
rne
narzdzia,
ktre
powinny
jednoczenie oddziaywa na przedmiot, przy czym jedno narzdzie

przeszkadza drugiemu. Mog te by dwa przedmioty, ktre powinny
by obrabiane tym samym narzdziem, a wtedy jeden przedmiot
przeszkadza drugiemu.
Strona 89 z 252
Krok 1.3. Zestawi graficzne schematy sprzecznoci technicznych (ST),

wykorzystujc Tablic sprzecznoci
Przykad: ST-1 duo przewodzcych prtw ( odgromnikw )
Rys. 01
i
ST-2.
mao
przewodzcych prtw (odgromnikw )
Rys. 02
Pierwszy przypadek pokazuje sprzeczno: duo odgromnikw
pogorszenie czuoci anteny.
W przypadku drugim jest
odwrotnie: mao odgromnikw, odbir dobry, ale ochrona

anteny za.
Uwagi:
Strona 90 z 252
8. W tablicy 1 przytoczono schematy typowych sprzecznoci.

analizie dopuszcza
si wykorzystanie innych,
pozatablicowych
schematw, jeli lepiej wyraaj sprzeczno techniczn.

9. W niektrych zadaniach spotyka si wieloogniwowe schematy
sprzecznoci, przykadowo takie jak na Rys. 03. Takie schematy atwo
sprowadzi do jednoogniwowych , jeli zaoy, e B - to obrabiany
Przedmiot lub przenie na B podstawow waciwo (lub stan) A.
(Rys. 04 )
Rys. 03
Rys. 04
10. Sprzeczno mona rozpatrywa nie tylko w przestrzeni, ale take
w czasie. Przykadowo: analizujc problem poprawy stopnia zapylenia
kwiatw
wiatropylnych
zauwaamy,
silny
wiatr
pocztkowo
powoduje zamykanie si kielichw niektrych kwiatw, a zatem nie

zapyla ich, chocia mgby to robi bardziej efektywnie ni saby
Strona 91 z 252
wietrzyk, nie zamykajcy kielichw. Takie podejcie pozwala niekiedy

wyraniej sprecyzowa zadanie, jakie naley rozwiza.
11. Kroki 1.2 i 1.3
udokadniaj oglne sformuowanie zadania,
eliminuj wektor inercji. Dlatego te po kroku 1.3 naley wrci do

kroku 1.1 i sprawdzi, czy nie zaistniaa niezgodno w rozumowaniu
na linii 1.1 1.2 1.3. Jeeli niezgodno zaistniaa, naley j usun.
Krok 1.4 Z dwch schematw sprzecznoci (ST-1 i ST-2) naley wybra
ten,
ktry
zapewnia
technologicznego
(lub
najlepsz
gwn
realizacj
funkcj
gwnego
systemu
procesu
technicznego,
wskazanego w warunkach zadania). Naley wskaza co stanowi

najwaniejszy proces.
Przykad:
W zadaniu o ochronie anteny radioteleskopu gwn funkcj
systemu jest odbir kosmicznych fal radiowych. Dlatego naley
wybra schemat ST-2, w ktrym system odgromowy nie moe
zakca pracy anteny.
Uwagi:
12. Wybierajc jeden z dwch schematw sprzecznoci, wybieramy
zarazem jeden z dwch moliwych, przeciwnych
stanw narzdzia.
Dalsza analiza powinna wiza si wanie z tym stanem. Nie wolno na

przykad myle o jakiej maej iloci odgromnikw, jakiej
Strona 92 z 252
optymalnej
iloci.
ARIZ
wymaga
zaostrzenia,
uwyranienia
sprzecznoci, a nie jej osabiania.

Przyjmujc ide zwizan z jednym stanem narzdzia, musimy dy
do tego, by
przy tym stanie pojawi si jaki korzystny
czynnik,
waciwy dla drugiego stanu. Odgromnikw mao, zwiksza ich iloci

nie bdziemy, ale w rezultacie rozwizania problemu, pioruny powinny
by odprowadzane tak, jakby odgromnikw byo bardzo duo.
13. Z okreleniem gwnego procesu technologicznego (GPT) niekiedy
wynikaj trudnoci w zadaniach zwizanych z pomiarami. Pomiary
prowadzi si niemal zawsze w zwizku z obrbk przedmiotu, z
prowadzeniem produkcji. Dlatego GPT w zadaniach pomiarowych, to
GPT
caego systemu pomiarowego, a nie kontrolowanej czci.
Przykadowo: trzeba sprawdza cinienie szcztkowe wewntrz lamp

elektronowych. W tym przypadku GPT to nie pomiar cinienia, a
produkcja lamp. Wyjtkiem s pomiary prowadzone w celach naukowo
badawczych.
Krok 1.5.
Wzmocni sprzeczno, ukazujc graniczny stan
(lub
dziaanie) elementw.
Zasada 3.
Dua cz zada dotyczy sprzecznoci typu: duo elementw
mao elementw
(lub: silny element saby element
itd.)
Strona 93 z 252
Sprzeczno
typu:
mao
elementw
naley
traktowa
wzmacniajc j - jako: zero elementw (nieobecny element)

Przykad:
Bdziemy w dalszej analizie problemu anteny zakada, e
zamiast maej iloci odgromnikw
w ST-2 pokazano nieobecny
odgromnik.
Krok 1.6. Sformuowa na pimie model zadania, wskazujc:
1. skonfliktowan par,
2. zaostrzone sformuowania istoty konfliktu,
3. jak powinien zadziaa wprowadzony do systemu x-element
(co
powinien
zacho
wa,
co
usun
lub
ulepszy,
zabezpieczy itd.)
Przykad:
Dane
s:
nieistniejcy
Nieobecny
przewodnik
(nieobecny)
nie
przewodnik
powoduje
strat
piorun.
odbioru
radioteleskopu, ale nie zabezpiecza anteny przed skutkiem

wyadowania
atmosferycznego.
Naley
znale
taki
x-
element, ktry zachowujc waciwo nie zakcania odbioru

przez nieistniejcy przewodnik, zabezpieczaby radioteleskop
przed piorunami.
Strona 94 z 252
Uwagi:
14. Model zadania - jak wida zosta sztucznie uproszczony. Umownie
wydzielono tylko cz elementw technicznego systemu. Iloci
pozostaych moemy si tylko domyla. W modelu zadania o ochronie
radioteleskopu z czterech elementw koniecznych dla sformuowania
zadania (antena, fale radiowe, przewodnik i piorun) pozostay tylko
dwa, pozostae z
wymienionych w nawiasach mona by w ogle
pomin.
15. Po kroku 1.6 naley obowizkowo powrci do kroku 1.1 i
sprawdzi prawidowo budowy modelu zadania. Czsto ujawnia si
wtedy
moliwo
udokadnienia
wybranego
wczeniej
schematu
konfliktu, przez wskazanie w nim X-elementu, na przykad tak, jak

pokazuje to Rys. 05
Rys. 05
.
Strona 95 z 252
16. X-element nie koniecznie musi okaza si jak now, materialn

czci systemu.
X-element to jaka zmiana w systemie, jakie X-oglne. Moe
oznacza np. zmian temperatury, zmian ukadu elementw systemu,
lub zmian parametrw zewntrznego rodowiska.
Krok
standardw
1.7
Sprawdzi
(inaczej:
moliwo
tablicy
zastosowania
elementarnych
systemu
chwytw
wynalazczych) do rozwizania modelu zadania. Jeli zadanie nie daje

si rozwiza, przej do drugiej czci ARIZ-85. Jeli zadanie zostao
rozwizane mona przej do sidmej czci ARIZ, chocia w tym
przypadku zaleca si kontynuacj analizy od drugiej czci.
Uwagi:
17. Analiza w ramach pierwszej czci ARIZ i budowa modelu zadania,
w duym stopniu upraszcza zadanie i w wielu przypadkach pozwala
zauway typowe cechy w nietypowym problemie. To otwiera
moliwo bardziej efektywnego wykorzystania systemu standardw
ni
przypadku
prby
zastosowania
ich
wyjciowego sformuowania zadania.

Cz II
Krok 2.1 Okreli stref operacyjn (SO)
odniesieniu
do
Strona 96 z 252
Celem drugiej czci ARIZ jest sprawdzenie wszystkich elementw

systemu, jakie s do dyspozycji, a ktre mona wykorzysta przy
rozwizywaniu zadania: przestrzeni, czasu, i pl.
Uwagi:
18. W najprostszym przypadku strefa operacyjna to przestrze, w
ktrej dochodzi do konfliktu, zdefiniowanego w modelu zadania.
Przykad:
W zadaniu o antenie SO do dyspozycji jest przestrze, wczeniej
zajta przez odgromnik, tj. mylowo wydzielony pusty sup, pusty
prt.
Strona 97 z 252
Krok 2.2 Okreli czas operacyjny (CO)

Uwagi:
19. Czas operacyjny (TO), to czas akcji lub oczekiwania na akcj
systemu, czas w ktrym mona co zrobi
- czas trwania konfliktu T1 , oraz
- czas do kolejnego konfliktu T2.
Konflikt (tu szczeglnie krtkotrway, byskawiczny) niekiedy moe by
zlikwidowany w czasie T2.
Przykad:
W zadaniu o antenie czas operacyjny okazuje si by sum T 1
(czas wyadowania pioruna) oraz
T2
(czas do nastpnego
wyadowania). Czasu T2 w rzeczywistoci nie ma, tzn. nie da si nim

sterowa, ani jako wykorzysta.
Krok 2.3 Okreli moliwoci (resursy) substancji i pl (RSP)
istniejcych w rozpatrywanym systemie, w rodowisku zewntrznym i
w przedmiocie. Zestawi spis RSP
Uwagi:
Strona 98 z 252
20. Moliwoci substancji i pl (RSP) to te substancje i pola, ktre ju

znajduj
si
systemie
lub mog
by
atwo
uzyskane
przy
uwzgldnieniu warunkw zadania.

RSP mog wystpowa w trzech postaciach:
1) Wewntrzsystemowe:
a) RSP narzdzia,
b) RSP przedmiotu,
2) Zewntrzsystemowe
a) RSP rodowiska specyficznego wanie dla danego zadania,
przykadowo: woda w zadaniu o czsteczkach w pynie
optycznie czystym;
b) RSP, oglne dla dowolnego zewntrznego rodowiska, pola
ta, przykadowo: grawitacyjne, ziemskie pole magnetyczne,
itp.
3) Nadsystemowe:
a) odpady obcego systemu (jeli taka sytuacja jest dopuszczalna
zgodnie z warunkami zadania),
b) groszowe, obce elementy, ktrych warto moe by
pominita.
Przy rozwizywaniu konkretnego mini-zadania wskazane jest denie
do otrzymania rezultatw przy minimalnych kosztach w postaci strat
na RSP. Celowe jest wykorzystywanie najpierw wewntrzsystemowych
moliwoci RSP, a pniej zewntrzsystemowych. W przypadku
rozrastania
si
rozwojowych,
zadania
celowe
jest
pojawiania
si
wykorzystanie
korzystnych
maksimum
wszystkich dostpnych RSP.
prognoz
moliwoci
Strona 99 z 252
21. Jak wiadomo, przedmiot - to niezmienny element. Jakie

moliwoci (resursy) mog tkwi w przedmiocie? Przedmiotu w
rzeczywistoci nie mona zmienia, tj. nie jest celowe zmienianie ich
na etapie mini-zadania. Ale niekiedy przedmiot moe:
- zmieni si sam,
- dopuci zuycie jakiej jego czci (tzn. zmian) gdy w caym
systemie jest go duo np. wiatr, deszcz itp.
- dopuci przejcie w nadsystem (cegy si nie zmieniaj, ale dom
moe si zmieni)
- dopuci wykorzystanie mikrostruktur,
- dopuci poczenie z niczym np. z prni,
- dopuci czasow zmian.
Takim sposobem przedmiot wchodzi w RSP tylko w tych stosunkowo
rzadkich przypadkach, gdy mona go lekko zmieni, nie zmieniajc.
22. RSP zawiera potencjalne moliwoci. Wygodnie jest skorzysta z
nich w pierwszej kolejnoci. Jeeli oka si nie wystarczajce, mona
doda inne substancje i pola. Analiza RSP w kroku 2.3, jest wstpn
analiz.
Przykad:
W zadaniu o ochronie anteny figuruje nieobecny piorunochron.
Dlatego do RSP wchodz tylko substancje i pola zewntrzne. W danym
przypadku RSP to powietrze, atmosfera!
Cz III
Strona 100 z 252
Sformuowanie idealnego wyniku kocowego (IWK-1)

W rezultacie zastosowania trzeciej czci ARIZ naley sformuowa
wizj idealnego rozwizania (IWK) Precyzuje si tu take sprzecznoci
fizyczne (SF) stojce na przeszkodzie do osignicia IWK. Ale IWK
wskazuje kierunek najbardziej efektywnego rozwizania.
Krok 3.1. Sformuowa IWK-1
- iks-element,
absolutnie nie komplikujc systemu ani nie powodujc szkodliwych
zjawisk,
usuwa
(wskaza szkodliwe dziaanie)
w czasie operacyjnym TO
w strefie operacyjnej,
zachowujc zdolno narzdzia do (wskaza korzystne dziaanie
narzdzia)
Przykad:
Iks-element,
absolutnie nie komplikujc systemu i nie powodujc szkodliwych
zjawisk, usuwa w czasie TO,
nieprzyciganie: piorunw nieistniejcym przewodzcym prd
prtem, ale zachowuje waciwoci tego prta,
nie powoduje strat czuoci anteny.
Strona 101 z 252
Uwagi:
23. Oprcz sprzecznoci: szkodliwe dziaanie zwizane z korzystnym
dziaaniem
moliwe
te
inne
konflikty,
przykadowo:
wprowadzenie nowego, korzystnego dziaania powoduje komplikacj

systemu lub jedno dziaanie niezgodne z drugim. Dlatego te
sformuowanie IWK w punkcie 3.1 to tylko wzr, wedug ktrego naley
obowizkowo formuowa IWK.
Ogln ide dowolnych sformuowa IWK jest: uzyskanie korzystnych
waciwoci
(lub
usunicie
szkodliwego
dziaania)
nie
powinno
prowadzi do pogorszenia innych waciwoci (lub pojawienia si

szkodliwego dziaania)
Krok 3.2 Wzmocni sformuowania IWK-1 dodatkowymi wymaganiami:
do systemu nie wolno wprowadza nowych substancji i pl, naley
wykorzysta RSP (moliwoci substancji i pl)
Przykad:
W modelu zadania o ochronie anteny, narzdzia nie ma
(nieobecny piorunochron).
Zgodnie z uwag nr 24 do sformuowania IWK-1 naley
wprowadzi zewntrzny czynnik, tj. zastpi x-element sowem
powietrze (mona dokadniej: sup powietrza w miejscu
nieistniejcego piorunochronu)
Strona 102 z 252
Uwagi:
24. Przy rozwizywaniu mini-zadania, zgodnie z uwagami 20 i 21 naley
rozpatrywa wykorzystanie RSP w nastpujcej kolejnoci:
- RSP narzdzia,
- RSP zewntrznego rodowiska,
- RSP uboczne RSP,
- RSP przedmiotu (jeli nie sprzeciwia si treci uwagi 21)
Obecno rnych RSP warunkuje prowadzenie czterech linii dalszej
analizy. W praktyce warunki zadania zwykle eliminuj cz linii. Przy rozwizywaniu
mini zadania wystarczy prowadzi analiz do otrzymania idei
rozwizania; jeli idea pojawia si na linii narzdzia , mona ju nie
sprawdza innych drg analizy.
Przy rozwizywaniu maksi-zadania celowe jest sprawdzenie wszystkich
moliwoci, tj. po otrzymaniu rozwizania na linii narzdzia, naley
jeszcze sprawdzi moliwo uzyskania wyniku na linii rodowiska i
ubocznych RSP oraz przedmiotu.
Podczas
nauki
wielowtkow:
ARIZ-u
postpujca
wyksztaca
si
analiza
przeksztaca
umiejtno
si
przenoszenia
w
idei
odpowiedzi z jednej linii na drug. To tzw. wieloekranowe mylenie:

umiejtno dostrzegania zmian jednoczenie w systemie, nadsystemie
i podsystemie.
Strona 103 z 252
Uwaga!
Rozwizywanie takich zada prowadzi do przeamywania starych
wyobrae (wektora inercji). Powstaj nowe idee, niekiedy z trudem
dajce si wyrazi sowami. Jak np. okreli waciwoci farby:
rozpuszczalna i zarazem nierozpuszczalna (barwi, nie barwic)?
Pracujc z ARIZ-em, notatki naley prowadzi prostymi, nie techniczno
profesjonalnymi sowami, nawet dziecinnymi, wiadomie unikajc
terminologii fachowej, ktra powiksza psychologiczn inercj.
Krok 3.3 Sformuowa sprzeczno fizyczn na makro poziomie:
strefa operacyjna........
w czasie czasu operacyjnego....
powinna (wskaza fizyczny makro - stan, np. by gorc)
eby zrealizowa (wskaza jedno ze skonfliktowanych dziaa)
i nie powinna (wskaza przeciwny makro stan fizyczny np. by
chodn)
eby zrealizowa (wskaza inne konfliktowe dziaanie lub danie)
Uwagi:
25. Fizyczn sprzecznoci (FS) nazywamy przeciwstawne oczekiwania
w stosunku do stanu fizycznego strefy operacyjnej.
Strona 104 z 252
26. Jeeli sformuowanie cisego okrelenia FS przysparza trudnoci,

mona sformuowa krtkie okrelenie:
element (lub cz elementu w strefie operacyjnej)
powinien by (wskaza)
i nie powinien by (wskaza)
Przykad:
Sup powietrza w czasie operacyjnym (CO) powinien mie
waciwo przewodzenia prdu, (by przewodnikiem) eby
odprowadzi adunek wyadowania
atmosferycznego
i nie
powinien by przewodnikiem, eby nie zakca odbioru fal

radiowych.
To sformuowanie prowadzi do odpowiedzi: sup powietrza
powinien by przewodnikiem w chwili uderzenia pioruna, a nie
powinien by przewodnikiem w pozostaym czasie.
Wyadowanie atmosferyczne to stosunkowo rzadkie zjawisko i do
tego zachodzce bardzo szybko. Prawo uzgodnienia rytmu:
okresowo pojawiania si waciwoci odgromowych powinna
by zgodna z okresowoci pojawiania si piorunw.
To oczywicie nie caa odpowied. Jak przykadowo zrobi,
eby
sup
powietrza
przy
pojawieniu
si
wyadowania
atmosferycznego przeksztaca si w przewodnik? Jak zrobi,

Strona 105 z 252
eby jego waciwoci przewodzce znikay natychmiast po

zakoczeniu wyadowania?
Uwaga!
Przy rozwizywaniu zada metod ARIZ, odpowied pojawia si
stopniowo, jak gdyby wyaniajc si. Niebezpiecznie jest przerywa
rozwizywanie przy pierwszym ladzie odpowiedzi i zatwierdza
jeszcze nie w peni gotowe rozwizanie. Analiza wg ARIZ powinna by
doprowadzona do koca.
Strona 106 z 252
Krok 3.4. Zapisa sformuowanie sprzecznoci fizycznej (SF) na mikro

poziomie:
w operacyjnej strefie...
powinny by czsteczki substancji (wskaza na ich stan fizyczny lub
dziaanie)...
eby zapewni (wskaza oczekiwanie wg 3.3; makro stanu).....
i nie powinny by takich czsteczek (lub powinny by, ale o
przeciwnym stanie fizycznym lub o przeciwnym dziaaniu)....
eby zapewni (wskaza dany, wg 3.3 inny makro stan).
Przykad:
W supie powietrza (w chwili wyadowania atmosferycznego)
powinny by swobodne adunki, eby zapewni przewodzenie
prdu (dla odprowadzenia piorunu) i nie powinno ich by w
pozostaym
czasie,
eby
nie
zaistniao
przewodzenie
elektryczne, ktre pogarsza prac anteny.

Uwagi:
27. Przy wykonywaniu kroku 3.4 nie trzeba jeszcze precyzowa pojcia
czsteczek. To mog by domeny, molekuy, jony, itp.
28. Czsteczki mog okaza si:
a. czsteczkami substancji,
b. czsteczkami substancji skojarzonymi z jakim polem,
c. rzadziej czsteczkami pola.
Strona 107 z 252
29. Jeeli zadanie posiada rozwizanie tylko na makro poziomie,

wtedy krok 3.4 moe nie da rezultatw, ale daje informacj: zadanie
naley rozwiza na makro poziomie.
Uwaga!
Trzy pierwsze czci ARIZ w istocie przebudowuj pierwotne
zadanie. Fina
tej przebudowy przyblia krok 3.5. Precyzujc
sformuowanie IWK (Idealnego Wyniku Kocowego) otrzymujemy

jednoczenie nowe zadanie fizyczne. W dalszej czci trzeba po
prostu rozwiza to wanie fizyczne zadanie.
Krok 3.5 Zapisa sformuowanie IWK-2
strefa operacyjna (wskaza)....
w czasie operacyjnym (wskaza kiedy)....
powinna sama
zapewni (wskaza przeciwne fizyczne makro lub
mikro stany)....
Przykad:
Obojtne
molekuy
supie
powietrza
powinny
same
przeksztaca si w swobodne, naadowane czsteczki w

momencie wyadowania atmosferycznego, a po wyadowaniu z
powrotem powinny przeksztaca si w neutralne czsteczki.
Strona 108 z 252
Sens nowego zadania: na czas wyadowania atmosferycznego w

supie powietrza w odrnieniu od okrajcego powietrza
powinny
same
siebie
pojawia
si
swobodne,
naelektryzowane czstki, wtedy sup zjonizowanego powietrza

wykona prac piorunochronu i przycignie wyadowanie do
siebie. Po wyadowaniu pioruna swobodne adunki w supie
powietrza powinny same z siebie sta si obojtnymi
molekuami. Do rozwizania takiego zadania wystarczy zna
fizyk na poziomie 3 klasy gimnazjum!
Krok 3.6 Sprawdzi moliwo zastosowania systemu standardw do
rozwizania fizycznego zadania, sformuowanego w postaci IWK-2.
Jeeli system standardw nie zawiera podobnego przykadu przej do
czwartej czci ARIZ.
Jeeli takie zadanie znajduje si w zbiorze standardw, mona przej
do sidmej czci ARIZ, chocia i w tym przypadku zaleca si
kontynuowa analiz zgodnie z treci czci czwartej.
Cz IV
Wczeniej, w ramach kroku 2.3 byy okrelone te moliwoci
(resursy)
substancji i pl (RSP) istniejcych w rozpatrywanym
systemie, ktre moemy wykorzysta za darmo. Czwarta cz ARIZ

zawiera metodyczne dziaania, zmierzajce do zwikszenia moliwoci
substancji i pl (RSP); rozpatrujemy pochodne RSP, te ktre mona
Strona 109 z 252
uzyska niemal za darmo, drog minimalnych zmian w posiadanych

na wstpie RSP.
Kroki 3.3 i 3.5 to pocztek formuowania
rozwizania zadania,
opartego na wykorzystaniu fizyki; czwarta cz ARIZ - to kontynuacja

tej linii.
Zasada 4.
Kady rodzaj czsteczek znajdujc si w jednym stanie fizycznym,
powinien wypenia jedn funkcj. Jeli czsteczki A nie radz
sobie z dziaaniami 1 i 2, trzeba wprowadzi czsteczki B;
czsteczki A wykonaj dziaanie 1, a czsteczki B - dziaanie 2.
Zasada 5.
Wprowadzane czsteczki B mona podzieli na dwie grupy: B-1 i B-2.
To pozwala za darmo - skutkiem wzajemnych oddziaywa midzy
czsteczkami B uzyska nowe dziaanie 3.
Zasada 6.
Rozdzielanie czstek na grupy jest korzystne take i w tych
sytuacjach, gdy w systemie powinny by wycznie czsteczki A;
wtedy
jedn
grup
czsteczek
pozostawiamy
w pierwotnym stanie, a w drugiej zmieniamy najwaniejszy dla

danego zadania parametr.
Strona 110 z 252
Zasada 7.
Rozdzielone lub wprowadzone czsteczki po wykonaniu zadania
powinny przej w stan jednorodny
lub identyczny ze stanem
wyjciowym posiadanych czsteczek.

Uwagi:
30. Zasady 4 7 odnosz si do wszystkich krokw czwartej czci
ARIZ.
Strona 111 z 252
Krok 4.1. Metoda malekich ludzikw - MML

a) korzystajc z MML (modelowanie malekimi ludzikami) zbudowa
schemat konfliktu;
b) zmieni schemat A tak, eby malekie ludziki dziaay, nie
wywoujc konfliktu;
c) przej do systemu technicznego.
Uwagi:
31. Idea modelowania malekimi ludzikami polega na tym, e
pozostajce w sprzecznoci elementy zadania przedstawia si w formie
umownego rysunku (lub sekwencji rysunkw) przedstawiajcych du
ilo malekich ludzikw (grup, kilka grup, tum). W formie
malekich ludzikw przedstawia mona jedynie zmienne elementy
modelu zadania (narzdzie, x-element)
Pozostajce w sprzecznoci elementy zadania to konflikt,
wynikajcy z modelu zadania lub przeciwstawne stany fizyczne,
wskazane w kroku 3.5. Zapewne wygodniejsza byaby ta druga
sytuacja, ale dopki nie istniej cise zasady przejcia od zadania
fizycznego (3.5) do MML, atwiej rysowa konflikt w modelu zadania.
Krok 4.1 (b) niekiedy atwiej zrealizowa, umieszczajc na jednym
rysunku dwa wyobraenia: negatywne dziaanie i pozytywne. Jeli
akcja rozgrywa si w czasie, celowe jest naszkicowanie sekwencji
rysunkw.
Strona 112 z 252
Uwaga!
W tym miejscu bardzo czsto popenia si bd, ograniczajc si do
zbyt schematycznych, niestarannych rysunkw. Dobre rysunki:
a) powinny by wyraziste i zrozumiae bez sw, (Rys. 05)
b) daj
dodatkow
informacj
sprzecznociach
fizycznych,
wskazujc w oglnym zarysie drogi jego usunicia.

32. Krok 4.1. pomocniczy.
Potrzebny po to, eby przed wejciem w akcj RSP (resursw substancji
i pl) pogldowo przedstawi, co waciwie powinny zdziaa czsteczki
substancji w strefie operacyjnej lub w jej pobliu. Metoda MML
pozwala wyranie zobaczy idealne dziaanie (co trzeba zrobi)
bez wnikania w fizyk zjawisk (jak to zrobi). Dziki temu zniesiona
jest inercja psychologiczna i nastpuje lepsza koncentracja wyobrani.
Jak wida metoda malekich ludzikw (MML) to metoda
psychologiczna.
Jednake
modelowanie
MML
realizuje
si
uwzgldnieniem praw rozwoju systemw technicznych.

Dlatego
te
nierzadko
MML
prowadzi
jednak
do
rozwizania
technicznego. Mimo to nie naley przerywa w tym miejscu procedury

rozwizywania
zadania
aktywizacja
RSP
powinna
kontynuowana.
by
nadal
Strona 113 z 252
Rys. 06
a) Ludziki wewntrz mylowo wydzielonego supa powietrza ( Rys.
06
niczym
nie
rni
si
od
ludzikw
przestrzeni
zewntrznej. Jedne i drugie jednakowo neutralne (na rysunku

pokazano to umownie: ludziki trzymaj jeden drugiego, maj
zajte rce nie api piorunu)
Strona 114 z 252
Strona 115 z 252
Rys. 07
b) Zgodnie z zasad 6 trzeba rozdzieli ludziki na dwie grupy:
ludziki na zewntrz supa niech pozostan bez zmian (pary
neutralne) a ludziki wewntrz supa niech wycigaj jedna
rk, jak gdyby symbolizujc ch zapania byskawicy.
(Moliwe s jeszcze inne rysunki. Ale w oglnym przypadku jasna

jest konieczno rozdzielenia ludzikw na dwie grupy i zmiana
stanu ludzikw wewntrz supa)
c) Czsteczki powietrza wewntrz supa, pozostajc neutralnymi
powinny
by bardziej
skonne
do
jonizacji.
Najprostszy
chwyt zmniejszenie cinienia powietrza wewntrz supa!

Uwaga!
Cel analizy resursw substancji i pl (RSP) przy rozwizywaniu mini
zadania nie polega na tym, eby wykorzystywa wszystkie resursy
(moliwoci). Celem jest - przy minimalnym zuyciu resursw - uzyska
jedn, maksymalnie siln odpowied.
Krok 4.2. Jeeli z warunkw zadania wiadomo jaki powinien by
gotowy system i zadanie sprowadza si do okrelenia sposobu jego
realizacji, mona wykorzysta metod krok w ty od IWK (idealnego
Strona 116 z 252
wyniku kocowego). Wyobraamy sobie gotowy system i wprowadzamy

do niego minimaln, regresyjn (demontujc go) zmian.
Przykadowo, jeli w IWK dwa detale pracuj na styk, to przy
minimalnym odstpieniu od IWK, midzy detalami trzeba zaoy luz.
Powstaje nowe zadanie (mikrozadanie): jak usun defekt?
Rozwizanie takiego mikrozadania zwykle nie stanowi problemu, a
czsto podpowiada sposb rozwizania oglnego problemu.
Krok 4.3. Zbada, czy da si rozwiza zadanie metod wykorzystaniu
mieszanki istniejcych substancji.
Uwagi:
33. Gdyby dla rozwizania zadania mogy by wykorzystane istniejce
substancje (w takiej postaci w jakiej s dane w warunkach zadania)
najprawdopodobniej zadanie byoby ju dawno rozwizane lub nie
zaistniaoby jako problem. Zwykle potrzebne s nowe substancje, ale
ich wprowadzanie wie si z komplikacj systemu, pojawieniem si
szkodliwych zjawisk, itp. Istota pracy z RSP w czwartej czci ARIZ
polega na tym, eby obej sprzeczno wprowadzajc substancje i nie
wprowadzajc ich.
34. Krok 4.3 polega wic (w prostszym przypadku) na przejciu od
dwch monosubstancji do niejednorodnej bisubstancji.
Strona 117 z 252
Krok 4.4.
Zbada, czy da si rozwiza zadanie przez zastpienie
istniejcych substancji prni lub mieszanin prni z substancj.

Przykad:
Mieszanina powietrza z prni to po prostu rozrzedzone
powietrze. Z fizyki na poziomie 3 klasy gimnazjum wiadomo, e
przy rozrzedzeniu powietrza zmniejsza si napicie konieczne
dla zaistnienia wyadowania elektrycznego. I w tym momencie
odpowied na zadanie o antenie i jej ochronie przed
piorunami jawi si ju w caej okazaoci.
Patent Nr 177 497 piorunochron znamienny tym, e w celu
nadania mu cech radioprzejrzystoci jest wykonany w postaci
hermetycznej rury z materiau izolujcego, w ktrej cinienie
powietrza okrelono dla najlepszych warunkw jonizacji, wywoanej
rozwijajcym si wyadowaniem atmosferycznym.
Standardowe rozwizania zada wynalazczych
KLASA 1. SYNTEZA I ANALIZA SYSTEMW WEPOLOWYCH

KLASA 2. ROZWJ SYSTEMW WEPOLOWYCH
KLASA 3. PRZEJCIE DO NADSYSTEMU I NA MIKROPOZIOM
KLASA 4. STANDARDY NA WYKRYWANIE I BADANIE SYSTEMW
Strona 118 z 252
KLASA 5. STANDARDY NA ZASTOSOWANIE STANDARDW

ZADANIA NA ZASTOSOWANIE STANDARDW
ZALECENIA NA WYKORZYSTYWANIE SYSTEMU STANDARDW
ODPOWIEDZI DO ZADA KONTROLNYCH
Od samego pocztku opracowywania TRIZ byo jasne - trzeba
mie potny bank informacji, zawierajcy przede wszystkim typowe
metody
usuwania
tworzeniem
technicznych
trway
wiele
lat:
sprzecznoci.
Prace
przeanalizowano
nad
ponad
jego
40
000
wynalazkw, ujawniono 40 typowych metod (razem z podmetodami ponad 100). Wewntrz technicznych sprzecznoci tkwi sprzecznoci
fizyczne.
W samej swej istocie fizyczne sprzecznoci (FS)prowadz do
podwjnych wymaga w stosunku do obiektu: by ruchomym i
nieruchomym, ogrzewanym i chodnymi itp.
Nic dziwnego, e badanie metod usuwania FS doprowadzio do
wniosku, e powinny istnie parzyste metody, bardziej skuteczne, ni
pojedyncze. Bank informacyjny TRIZ uzupeniono spisem parzystych
metod (rozdrobienie - czenie itd.).
rozwizywanie
zoonych
zastosowaniem
metod
zada
Pniej okazao si, e
zazwyczaj
kompleksowych,
zwizane
zawierajcych
jest
kilka
zwyczajnych (w tej liczbie i parzystych) metod i fizyczne efekty.

Ostatecznie wic wydzielono osobno silne poczenia metod i efektw
fizycznych - i zestawiono pierwsz, jeszcze nieliczn grup standardw
rozwizywania
zada wynalazczych.
Pierwsze standardy ustalono
empirycznie: pewne poczenia metod i efektw fizycznych spotykao

Strona 119 z 252
si w praktyce tak czsto i daway rozwizania tak silne, e narzucaa

si myl o przeksztaceniu ich w standardy. W rezultacie wic:
Standardy - to przepisy syntezy i przeksztacenia technicznych
systemw,
bezporednio
wynikajce
praw
rozwoju
tych
systemw.
Pocztkowo standardy nie byy uporzdkowane: byy wczane
do bazy w miar ujawniania. Liczba ich szybko powikszaa si: 5, 9,
11, 18... W 1979 roku zestawiono pierwszy system, zawierajcy 28
standardw. Systematyk
prowadzono z pozycji analizy wepolowej.
Okrelono podstawowe klasy standardw:

1. standardy na zmian systemw (i zmiany w systemach);
2. standardy na zdefiniowanie i ilociowe ujcie systemw (i w
systemach);
3. standardy na zastosowanie standardw.
Do koca 1984 roku w wikszoci szk TRIZ stosowano systemy,
zawierajce 54, 59 i 69 standardw. Praktyka pokazaa, e standardy
to bardzo silne narzdzie TRIZ.
Zaznaczya si perspektywa: podstawowa cz zada powinna
by rozwizywana z wykorzystaniem standardw, podczas gdy ARIZ
naley wykorzysta przede wszystkim dla analizy nietypowych zada i
gromadzenia informacji, pomagajcej formuowa nowe standardy.
Prcz tego, pojawia si nadzieja, e przy dalszym udoskonalaniu
Strona 120 z 252
system standardw przeksztaci si - w odrnieniu od ARIZ - w

narzdzie prognozowania rozwoju technicznych systemw.
W 1983-1986 latach prowadzono intensywne prace badawcze
praw rozwoju technicznych systemw. Wg nowoczesnych poj rozwj
systemw przebiega przez kolejne etapy: niepene wepolowe systemy pene wepola - zoone wepola - wzmacniane wepola i kompleksowowzmacniane wepola. W kadym ogniwie tego acucha moliwe jak
przejcie wzwy, na kolejny systemowy poziom, jak i przejcie w
d, na niszy systemowy poziom.
Udao si odkry pewne mechanizmy, realizujce ten oglny
schemat: przejcie do bi i polisystemw, operacje zwijania, przejcie
na mikropoziom itd. Nowa wiedza o prawach rozwoju systemw
technicznych
pozwolia
wnie
korekty
struktur
systemu
standardw i uzupeni j o nowe, silne standardy. Innowacje byy

wyprbowane na seminariach w 1984-1986 latach. Okazao si
moliwym przejcie do systemu, liczcego 76 standardw.
Rnice nowego systemu:
1.
Klasyfikacja standardw doprowadzona do zgodnoci z oglnym

schematem rozwoju technicznych systemw: proste wepola zoone wepola - silne wepola - kompleksowo-silne wepola,
przejcie w nadsystem i do podsystemw.
2.
Wprowadzony szereg nowych standardw. Ukazanie niektrych z

nich uwarunkowane przez pogbienie wiedzy o prawach rozwoju
technicznych systemw, podpowiedziane przez logik samego
systemu standardw (zapenienie <pustych> klatek).
Strona 121 z 252
3.
Znacznie powikszono liczb typowych przykadw na standardy.

Przykady dopeniaj ogln formu standardu praktycznie
wanymi szczegami i niuansami. W tym
celu w baz
standardw wczono 15 szkolnych zada.

Standardy to narzdzia usuwania technicznych i fizycznych
sprzecznoci. Ich cel - pokonanie sprzecznoci, w ostatecznym razie ich
obejcie.
Zwyciy
sprzeczno,
poczy
sprzeczne,
urzeczywistni niemoliwe - w tym sens standardw. Wierzymy, e

znajomo z systemu 76 standardw da innowatorowi silne narzdzia
twrczego rozwizania praktycznych produkcyjnych zada.
KLASA 1. BUDOWA I ANALIZA SYSTEMW WEPOLOWYCH

1.1. Synteza wepola
1.1.1.Synteza wepola
1.1.2.Przejcie do wewntrznego kompleksowego wepola
1.1.3.Przejcie do zewntrznego kompleksowego wepola
1.1.4.Przejcie do wepola na obszarze zewntrznego otoczenia
Strona 122 z 252
1.1.5.Przejcie do wepola na obszarze zewntrznego otoczenia

z dodatkami
1.1.6. Minimalne parametry dziaania na substancj
1.1.7. Maksymalne parametry dziaania na substancj
1.1.8.Selektywnie maksymalne parametry
1.2. Analiza wepoli
1.2.1. Usuwanie szkodliwych oddziaywa przez wprowadzenie
obcej substancji
1.2.2. Usuwanie szkodliwych oddziaywa metod modyfikacji
posiadanych
substancji
1.2.3. Osabianie szkodliwego dziaania pola

1.2.4. Przeciwdziaanie szkodliwym oddziaywaniom za pomoc
pola
1.2.5. "Wyczenie" magnetycznych oddziaywa
1.1.SYNTEZA WEPOLI
Gwna idea tej podklasy wyraa si w standardzie 1.1.1: dla
syntezy
zdolnego
do
pracy
technicznego
systemu
trzeba -
najprostszym wypadku - przej od niewepola do wepola. Nierzadko

zbudowanie wepola napotyka na trudnoci, wynikajce z rnych
ogranicze swobody we wprowadzaniu substancji i pl. Standardy 1.1.2
- 1.1.8 pokazuj typowe drogi obejcia w takich wypadkach.
Strona 123 z 252
1.1.1.Synteza wepola
Jeeli dany obiekt, le poddajcy si potrzebnym zmianom, a
warunki nie nakadaj ogranicze na wprowadzanie substancji i pl,
zadanie rozwizuje synteza wepola i wprowadzenie brakujcych
elementw
.
PRZYKAD:
Patent Nr 283885.
Sposb deaeracji proszkowych substancji, znamienny tym, e w
celu intensyfikacji procesu deaeracj bdzie si przeprowadza pod
dziaaniem si odrodkowych.
Dane dwie substancje - proszek i gaz - same ze sob nie
wspdziaajce. Wprowadzono pole, utworzyo si wepole:
Strona 124 z 252
Inny PRZYKAD.
Grawitacyjne pole i cite drzewo jeszcze nie utworz wepola systemu nie ma drugiej substancji, dlatego pole nie obrabia drzewo.
Patent Nr 461722: padajce drzewo spotyka na swojej drodze
urzdzenie noowe, ktre cina ski:
eby dokadnie dozowa sypkie lub pynne substancje, trzeba

nanie je rwn warstw na atwo usuwalny materia (na przykad,
papier). Przy przygotowywaniu takiej "kanapki" odbywa si przejcie od
jednej substancji do dwu, a dla usunicia podkadu wepole wprowadza
pole (na przykad, cieplne lub mechaniczne).
Patent Nr 305363.
Sposb nieprzerwanego dozowania sypkich materiaw przy
zachowaniu staej masy w jednostce objtoci, na przykad cierniwa,
przy przypieszonych badaniach trwaociowych silnika spalinowego,
znamienny tym, e w celu podniesienia dokadnoci, cierniwo
wstpnie nanosi si rwnomiern warstw na powierzchni gitkiej
tamy z atwopalnej substancji, i podaje si j z zadan prdkoci w
Strona 125 z 252
stref grzania i spala, a cierniwo wchodzi do strefy pracy badanej pary

kinematycznej.
Analogicznie przeprowadza si mikrodozowanie wg patentu Nr
421327: roztwr preparatw biochemicznych nanosi si na papier, a
pobranie
niezbdnej
mikrodozy
wykonuje
si
przez
odcicie
odpowiedniego kawaka papieru.

ZADANIE 1
Przy walcowaniu na gorco trzeba podawa pynny smar w stref
stykania si metalu z walcami. Istnieje mnstwo systemw podawania
smaru: grawitacyjnie, za pomoc rnego typu "szczotek" i "pdzli", pod
cinieniem (tj. strukami) itd. Wszystkie te systemy s bardzo ze: smar
rozbryzguje si, dostaje si w podan stref nierwnomiernie i w
niedostatecznej iloci, dua cz smaru gubi si, zanieczyszcza
powietrze.
Trzeba mie dziesi rnych receptur smarowania - znane
sposoby nie zapewniaj spenienia takich wymaga.
Potrzebny jest sposb smarowania, ktry zapewni dostarczenie w
podan stref niezbdnej iloci smaru - bez jego strat i bez istotnej
komplikacji urzdzenia.
ROZWIZANIE ZADANIA 1 wg STANDARDU 1.1.1:
Sposb podawania pynnego smaru w stref zgniatania przy
walcowaniu
na gorco
znamienny
tym,
e w celu uniknicia
zanieczyszczenia rodowiska i zmniejszenia zuycia pynnym smarem

nascza si nonik, ktry podaje si w stref zgniatania razem z
Strona 126 z 252
walcowanym metalem. W charakterze nonika wykorzystuje si

materia, likwidujcy si w temperaturze walcowania, na przykad,
papierow tam.
Wepole czsto wypada tworzy przy rozwizywaniu zada na
realizacj operacji z cienkimi, kruchymi i atwo deformujcymi si
obiektami. Na czas realizacji tych operacji obiekt czy si z
substancj, nadajca obiektowi sztywno i potrzebn wytrzymao, a
pniej usuwa si j z gotowego ju detalu.
Patent Nr 182661.
Sposb produkcji
cienkociennych rurek z chromonikieliny, z
zastosowaniem przecigania i midzyoperacyjnego wyarzania w

prni, znamienny tym, e w celu uzyskania rurek o gruboci cianek
0,01 mm i zapewnienia przy tym odchylenia w gruboci cianki w
granicach 0,002-0,003 mm, przeciganie kalibrujce wykonuje si,
osadzajc rurk na aluminiowym prcie, przeciga si razem z tym
prtem, a pniej usuwa si prt przez wytrawianie w zasadzie.
Patent Nr 235979.
Sposb wyrobu gumowych kul-separatorw drog formowania i
wulkanizacji gumowej powoki na rdzeniu, znamienny tym, e w celu
nadania kuli niezbdnych rozmiarw rdze formuje si z mieszanki
rozdrobnionej kredy z wod, z kolejnym przesuszeniem i usuwaniem
tego rdzenia po wulkanizacji przez wstrzykiwanie ig do jego wntrza
odpowiedniego pynu.
Strona 127 z 252
1.1.2. Przejcie do wewntrznego kompleksowego wepola

Jeeli
dane
jest
transformacjom, a
wepole,
le
poddajce
si
potrzebnym
warunki zadania nie zwieraj ogranicze na
wprowadzanie dodatkw w istniejce substancje, zadanie rozwizuje

si
przejciem
(staym
lub
kompleksowego
wepola,
powikszajce
sterowalno
tymczasowym)
wprowadzajc
lub
S1
nadajce
do
wewntrznego
lub
wepolu
S2
dodatki,
potrzebne
waciwoci:
Tu S1 - wyrb, S2 - narzdzie, S3 - dodatek; nawiasami oznaczono

wewntrzny kompleksowy zwizek (zewntrzny kompleksowy zwizek
rysuje si bez nawiasw).
Patent Nr 265068.
Sposb przeprowadzenia dozowania i podawania lepkich, gstych
pynw. Pyn wstpnie nasyca si gazem.
Patent Nr 1044879.
Zawr dla toksycznych i wybuchowych substancji. Zawr jest
zatkany z pomoc atwo topliwej wkadki, w materia ktrej
Strona 128 z 252
wprowadzono
ferromagnetyczne
czstki
(z
zewntrznej
strony
ustawiony jest elektromagnes).
Objanienia.
Nierzadko w warunkach zadania dane s dwie substancje, przy
czym obie le wspdziaaj z polem. Wepole niejako jest (wszystkie
trzy elementu zadania) i go nie ma, nie "skada si". Najatwiejsz
drog obejcia w tym wypadku jest wprowadzenie dodatkw wewntrznych (w jedn z substancji) i zewntrznych (na jedn z
substancji). Takie wepola otrzymay nazw kompleksowych (standardy
1.1.2 i 1.1.3).
Niekiedy jedno
i to samo rozwizanie - w zalenoci od
warunkw zadania - moe by zapisane jak budowa pojedynczego

wepola, jak i budowa kompleksowego wepola. Na przykad: "Jak
wizualnie ukaza mae kropelki pynu?" Rozwizanie: synteza wepola w
pyn
wstpnie
wprowadza
si
luminofor
owietla
stref
poszukiwania ultrafioletowym wiatem (Patent Nr 277805). Moliwa

jest jednak inne postawienie zadania: "Jak ukaza nieszczelnoci w
agregacie lodwki?" Tu substancjami s "nieszczelnoci" i przeciekajce
przez nie krople pynu. Luminofor - dodatek, tworzcy
wewntrzny
kompleks z pynem.
1.1.3. Przejcie do zewntrznego kompleksowego wepola
Strona 129 z 252
Jeeli dane wepole, le poddaje si potrzebnym transformacjom,

a z warunkw zadania wynikaj
ograniczenia na wprowadzanie
dodatkw w istniejce substancje S1 lub S2, zadanie rozwizuje si

przejciem (staym lub tymczasowym) do zewntrznego kompleksowego
wepola, przyczajc do S1 lub S2 zewntrzne S3, powikszajce
sterowalno lub nadajce wepolu potrzebne waciwoci:
Przypumy, e w warunkach zadania na wykrycie nieszczelnoci

w agregacie lodwki jest ograniczenie: nie wolno wprowadza
luminoforu w pyn chodniczy. W tym wypadku substancja ujawniajca
moe by zaaplikowana na zewntrznej powierzchni agregatu
(Patent Nr 311109). Powstaje zewntrzne kompleksowe wepole.
Strona 130 z 252
1.1.4. Przejcie do wepola z wykorzystaniem elementw otoczenia

zewntrznego
Jeeli dane wepole, le poddaje si potrzebnym transformacjom,
a z warunkw zadania wynikaj ograniczenia na wprowadzenie w nie
lub przyczenie do niego substancji, zadanie rozwizuje si przez
rozbudow wepola, wykorzystujc
w charakterze
wprowadzanej
substancji posiadane elementy zewntrznego otoczenia.

Patent Nr 175835.
Samorozadowujca si barka wg Patentu Nr 163914 znamienna
tym, e w celu podniesienia pewnoci zwrotu barki w wyjciowe
pooenie po rozadunku, przy dowolnych ktach przechyu i wywrotu
jest ona zaopatrzona
w balastow kilow cystern, majc w
zewntrznych ciankach otwory, poczone z przestrzeni zaburtow.

Trzeba mie ciki kil i nie wolno mie cikiego kila. Wyjcie:
zrobi kil z wody. W wodzie taki kil nic nie way, a kiedy barka jest
odwrcona, kil ukazuje si w powietrzu i ujawnia swj ciar. Woda
nie nada wyciec przez otwory - kil odwraca bark w normalne
pooenie.
Jeeli trzeba zmieni ciar ruchomego ciaa, a zrobi tego nie
wolno, to ciao musi uzyska form skrzyda i zmieniajc nachylenie
skrzyda w stosunku do kierunku ruchu, uzyska dodatkow si non,
skierowan wzwy lub w d.
Patent Nr 358689.
Strona 131 z 252
Odrodkowy
czujnik
prdkoci
ktowej,
zaopatrzony
dwuramienne dwignie i obciniki, odrniajcy si tym, e w celu

zmniejszania gabarytw i ciaru obciniki s wykonane w formie
patw dla wytworzenia dodatkowej siy aerodynamicznej przy obrocie.
Patent Nr 167784.
Odrodkowy regulator obrotw silnika wiatrowego, ustawiony na
pionowej osi wirnika, odrniajcy si tym, e w celu utrzymania
prdkoci obrotu wirnika w maym przedziale obrotw przy silnym
powikszeniu mocy, ciary regulatora s wykonane w postaci opat,
zapewniajcych aerodynamiczne hamowanie.
Patent Nr 526399.
Mimorodkowe wibrator, zawierajcy wa, mimord i urzdzenie
do mocowania mimorodu do wau na zadanej odlegoci od wau,
odrniajcy si tym, e w celu powikszenia siy wymuszajcej,
mimord wykonany jest w formie pata, majcego w przekroju
poprzecznym profil skrzyda.
1.1.6. Przejcie do wepola po zewntrznym rodowisku z
uzupenieniami
Jeeli
zewntrzne
rodowisko
nie
zawiera
substancji,
niezbdnych dla zbudowania wepola wg standardu 1.1.4, to substancje

te mona uzyska przez wymian zewntrznego rodowiska, jego
rozoenie lub przez wprowadzenie w nie uzupenie.
.
Strona 132 z 252
Patent Nr 796500.
W oporowym oysku lizgowym wykorzystuje si smar (w danym
wypadku - to zewntrzne rodowisko). Dla polepszenia tumienia drga
smar zgazowuje si, rozkadajc go elektrolitycznie.
1.1.6. Minimalne parametry dziaania na substancj
Jeeli
potrzebne
minimalne
(dawkowane,
optymalne)
parametry dziaania, a zapewnienie ich w warunkach zadania jest

trudne lub niemoliwe, trzeba wykorzysta maksymalne parametry, a
nadmiar usun. Przy tym nadmiar parametrw pola pochaniaj
substancje, a nadmiar substancji - pole. Nadmierne dziaanie jest
oznaczone podwjnymi strzakami:
Patent Nr 242714.
Dla uzyskania cienkiej warstwy farby, na wyrb nanosi si
nadmiern warstw, przez zanurzenie w naczyniu z farb. Nastpnie
wyrb umieszcza si w wirwce, a odrodkowe siy zrzucaj nadmiar
farby.
Patent Nr 907503.
Strona 133 z 252
Sposb
dawkowania
toneru
(zakadajcy
dodawanie
do
dwuskadnikowego zestawu wywoujcego) w miar jego zuycia w

procesie wywoywania, rnicy si tym, e w celu podniesienia jakoci
obrazu dodatek toneru jest podawany w iloci, przekraczajcej
maksymalne zuycie toneru dla wywoania jednej kopii, a z zestawu
wywoujcego jednoczenie z wywoywaniem usuwa si nadmiern ilo
toneru.
1.1.6. Maksymalne parametry oddziaywania na substancj
Jeeli trzeba zapewni maksymalne parametry oddziaywania na
substancj,
powodu
takich
lub
innych
przyczyn
jest
to
niedopuszczalnie, maksymalne oddziaywanie naley utrzyma, lecz

skierowa je na inn substancj, zwizan z pierwsz:
Patent Nr 120909.
Przy produkcji wstpnie spronego elbetu trzeba rozciga
stalowe prty. W tym celu s one nagrzewane. Prty wyduaj si, i w
takim stanie s zamocowywane. Ale, jeeli zamiast prtw wykorzysta
drut, trzeba go nagrzewa do 700 C, a dopuszczalne jest nagrzewanie
tylko do 400C (w wyszych temperaturach drut traci swoje
Strona 134 z 252
waciwoci). Zaproponowano nagrzewa pomocniczy, aroodporny

prt, ktry podczas nagrzewania wydua si i w takim stanie jest
zespalany z drutem. Ochadzajc si, prt skraca si i rozciga drut,
ktry pozosta chodny.
1.1.8. Selektywne, maksymalne parametry

Jeeli potrzebne jest dziaanie selektywne, przy maksymalnych
parametrach (maksymalnych w okrelonych strefach, przy zachowaniu
minimalnych w innych), pole powinno posiada parametry maksymalne.
1.1.8.1.
Selektywne,
maksymalne
parametry:
maksymalne
parametry pola
W pierwszym wypadku w miejsce, gdzie trzeba oddziaywa
delikatnie, wprowadza si substancj ochronn.
1.1.8.2. Selektywne maksymalne parametry: minimalne parametry
pola
W drugim - w miejsce, gdzie potrzebne jest silne oddziaywanie,
wprowadza si substancj, dajce lokalne pole, na przykad, mieszank
termitow - dla cieplnego oddziaywania lub mieszanki wybuchowe
oddziaujce mechanicznie.
Patent Nr 264619.
Strona 135 z 252
Dla zamknicia przez zatopienie fiolki z lekarstwem, palnik

nastawia si na maksymalne parametry, a nadmiar pomienia odcina
si, zanurzajc korpus fiolki w wod (tak, e wystaje z niej tylko szczyt
fiolki).
Patent Nr 743810.
W
szczelin
midzy
spawanymi
detalami
wkada
si
egzotermiczn mieszank, wydzielajc przy spawaniu dodatkowe,

lokalne ciepo.
ZADANIE 2
Cewki
na
polistyrenowych
karkasach,
nawinite
cienkim
izolowanym przewodem, s zaopatrzone w metalowe nki. Lutowanie

przewodu do nek wykonuje si przez zanurzenie do wanny z
lutowiem o temperaturze 280C. Ale przy tym zabiegu konieczne byo
oczyszczenie kocw przewodu z izolacji. W celu podniesienia
wydajnoci zaproponowano prowadzenie lutowania w temperaturze
380C. W tej temperaturze izolacja przewodu pali si i zachodzi proces
pobielania kocwek przewodu. Ale w takiej temperaturze nki
szpulki przegrzewaj si, polistyren miknie i nki krzywi si, a to
jest niedopuszczalnie. Co robi?
ROZWIZANIE ZADANIA 2
Nki
kocami
egzotermiczn mieszank
wg standardu 1.1.8.2
przewodw
wstpnie
zanurza
si
o temperaturze spalania 350-400C, a
nastpnie lutowanie prowadzi si jak poprzednio: przez zanurzenie do
Strona 136 z 252
lutowia o temperaturze 280C. Izolacja pali si przy wybuchu

egzotermicznej mieszanki, a polistyrenowa szpulka nie rozmikcza si.
1.2.BURZENIE WEPOLI
W podklas 1.2 wchodz standardy oparte na burzeniu wepoli i
usuwanie lub neutralizacj zachodzcych w nich szkodliwych zwizkw.
Najsilniejsz ide tej podklasy jest zaangaowanie niezbdnych
elementw kosztem wykorzystania posiadanych substancjalnych i
polowych resursw. Zwaszcza wany jest standard 1.2.2, wg ktrego
funkcj nowej substancji wykonuje ju znajdujca si w systemie, lecz
zmodyfikowana substancja.
1.2.1.Usuwanie szkodliwych oddziaywa
przez wprowadzenie
obcej substancji
Jeeli
midzy
dwoma
substancjami
wepolu
powstaj
oddziaywania sprzone: jednoczenie poyteczne i szkodliwe (przy

czym bezporedni kontakt substancji nie jest konieczny ), zadanie
rozwizuje si przez wprowadzenie midzy substancje obcej, trzeciej
substancji, darmowej lub taniej:
Strona 137 z 252
(Falist strzak oznaczono oddziaywanie, ktre zgodnie z warunkami

zadania naley usun.)
Patent Nr 937726.
Przy wybuchowym uszczelnianiu cianek otworu wiertniczego
gazy
wybuchowe,
wykonujc
poyteczn
funkcj,
jednoczenie
wykazuj szkodliwe dziaanie doprowadzajc do popkania cianek,

tworz nowe szczeliny. Zaproponowano "otuli" lont wybuchowy
powok z plasteliny: cinienie gazw dziaa bez przeszkd, a nowych
szczelin nie ma.
Patent Nr 460148.
Sposb
wytwarzania
produktw
bez
usuwania
wierzchniej
warstwy materiau, na przykad metodami obrbki plastycznej z

pomoc matryc i z
czyszczeniem po obrbce (na przykad,
ultradwikowym) w pynie piorcym. Wyrniajcy si tym, e w celu

intensyfikacji procesu oczyszczenia, na powierzchni wyrobu przed
Strona 138 z 252
obrbk nanosi si substancj, atwiej usuwajc si w piorcym pynie

ni substancje technologiczne (smary itp. )
Patent Nr 880889.
Sposb pakowania i konserwacji wyrobw o skomplikowanych
ksztatach,
polegajcy
na
zanurzaniu
ich
pynny
polimer.
Wyrniajcy si tym, e w celu uatwienia rozpakowania przed

zanurzaniem w cieky polimer wprowadza si warstw rozdzielcz,
zawierajc substancj lotn.
1.2.2. Usuwanie szkodliwych oddziaywa metod modyfikacji
posiadanych
substancji
Jeeli midzy dwoma substancjami w wepolu
dochodzi do
sprze: poyteczne i jednoczenie szkodliwe dziaanie, przy czym

bezporedni kontakt substancji nie jest konieczny, a wykorzystanie
obcych substancji niedopuszczalne lub niecelowe, zadanie rozwizuje
si przez wprowadzenie midzy substancje trzeciej, bdcej ich
modyfikacj.
Strona 139 z 252
Substancja S3 moe by wprowadzona w system z zewntrz w

postaci gotowej lub otrzymana (dziaaniem P1 lub P2 ) z posiadanych
substancji. W szczeglnoci, S3 by moe "pustk", pcherzykami, pian
itd.
Patent Nr 412062.
Sposb ochrony przed erozj kawitacyjn hydrodynamicznych
profili, na przykad podwodnych patw, metod pokrycia powierzchni
profilu warstw ochronn. Wyrniajcy
podniesienia
jego
efektywnoci
przy
si tym, e w celu
jednoczesnym
obnieniu
hydrodynamicznego oporu profilu, warstw ochronn tworzy si

metod cigego namraania na powierzchni profilu warstwy lodu w
miar jej zuycia przez erozj kawitacyjn, utrzymujc jej grubo w
zaoonych granicach, wykluczajcych obnaenie powierzchni profilu i
jego uszkodzenie erozyjne.
Patent Nr 783154.
Sposb transportowania pulpy piaskowo - wodnej rurocigiem,
polegajcy na wtaczaniu jej w rurocig i przemieszczeniu pod
cinieniem. Odrnia si tym, e w celu obnienia zuycia ciernego
rurocigu, zewntrzn jego ciank ochadza si tak, aby na
wewntrznej jego powierzchni powstaa warstwa lodu z zamroonej
pulpy.
ZADANIE 3
Strona 140 z 252
Przy wytrcaniu metali metod elektrolizy z roztworw wodnych,

powstaje problem zdejmowania warstwy metalu osadzonej na katodzie
(narzdzia).
Operacja
jest
bardzo
pracochonna
dotychczas
wykonywana rcznie (dobrze ilustruje j sama nazwa operacji:

zdzieranie). Co robi?
Midzy katod i warstw osadzonego na niej metalu powinna bya
by warstwa ochronna, atwo odksztacalna, elektroprzewodzca i
atwo usuwalna.
Wg patentu Nr 553309 tak warstw otrzymuje si, pokrywajc
katod pulchn gbczast warstw osadzajcego si metalu, ktr
nanosi si elektrolitycznie przy zastosowaniu wysokiego natenia
prdu.
1.2.3. Likwidacja szkodliwego dziaania pola
Jeeli trzeba zlikwidowa szkodliwe dziaanie pola na substancj,
zadanie moe by rozwizane przez wprowadzenie drugiego elementu,
przejmujcego na siebie szkodliwe dziaanie pola:
Patent Nr 152492.
Strona 141 z 252
Dla ochrony podziemnych linii kablowych przed uszkodzeniami,

powodowanymi przez powstawanie w gruncie zmarzlinowych szczelin,
zawczasu wykopuje si wskie "szczeliny" wzdu trasy kabla.
Dla ochrony rur od pkania przy zamraaniu wody w rurze
umieszcza si nadmuchiwan plastikow wstawk (w). Zamarzajc,
woda poszerza si i ciska mikk wstawk, a rura pozostaje caa.
1.2.4. Przeciwdziaanie szkodliwym oddziaywaniom za pomoc pola
Jeeli
sprzenia:
midzy
dwoma
poyteczne
substancjami
jednoczenie
wepolu
szkodliwe,
powstaj
przy
czym
bezporedni kontakt substancji - w odrnieniu od standardw 1.2.1 i

1.2.2 jest konieczny, zadanie rozwizuje si przejciem do
podwjnego wepola, w ktrym poyteczne dziaanie pozostaje za
polem P1, a neutralizacj szkodliwego dziaania (lub przeksztacenie
szkodliwego
dziaania
drugie
danie
poyteczne
dziaanie)
urzeczywistnia P2:
Patent Nr 755247.
Dla zapylania kwiatw w duych plantacjach szklarniowych
stosuje si dmuchawy powietrzne. Lecz kwiaty pod wpywem wiatru
Strona 142 z 252
zamykaj
si.
Zaproponowano
metod
otwierania
kwiatw
oddziaywaniem elektrycznego adunku.

Patent Nr 589482.
Automatyczny system ze sprzeniem zwrotnym wzbudza w
stopach fundamentowych drgania, rwne co do
wielkoci, lecz
przeciwne co do zwrotu drganiom, powstajcym przy pracy urzdze

technologicznych.
1.2.5. Wyczenie oddziaywa magnetycznych.
Jeeli trzeba zburzy wepole, zawierajce pole magnetyczne,
zadanie by moe by rozwizane z zastosowaniem efektw fizycznych,
"wyczajcych" ferromagnetyczne waciwoci substancji, na przykad
rozmagnesowanie przez uderzenie lub przez ogrzanie do temperatury
wyszej ni temperatura punktu Curie:
Patent Nr 397289.
Sposb
stykowego
nakadania
zgrzewania
proszkw
ferromagnetycznych. Przed podaniem w stref zgrzewania, proszek

nagrzewa si do temperatury punktu Curie. To zapobiega wypychaniu
proszku polem elektromagnetycznym prdu zgrzewania.
Strona 143 z 252
Patent Nr 312746.
Sposb wewntrznego szlifowania metod oddziaywania na
wyrb substancj ferromagnetyczn, ktr wprawia si w ruch za
porednictwem wirujcego pola magnetycznego. Znamienny tym, e w
celu intensyfikacji obrbki detali z materiau ferromagnetycznego,
nagrzewa si go do temperatury, rwnej lub wyej od temperatury
punktu Curie.
KLASA 2. ROZWJ SYSTEMW WEPOLOWYCH

2.1. Przejcie do zoonych wepoli
2.1.1. Przejcie do acuchowego wepola
2.1.2. Przejcie do podwjnego wepola
2.2. Wzmacnianie wepola

2.2.1. Przejcie do atwiej sterowalnych pl
2.2.2. Rozdrabnianie narzdzi
2.2.3. Przejcie do kapilarno-porowatej substancji
2.2.4. Dynamizacja wepola
2.2.5. Strukturyzacyja pola
2.2.6. Strukturyzacyja substancji
2.3. Wzmacnianie synchronizacji rytmu
Strona 144 z 252
2.3.1. Synchronizacja rytmu pola i wyrobu (lub narzdzia)

2.3.2. Synchronizacja rytmu wykorzystywanych pl
2.3.3. Synchronizacja niezgodnych lub we wczesnej fazie
niezalenych dziaa
2.4. Fepola (Kompleksowo-wzmacniane wepole)
2.4.1. Przejcie do "protofepolu"
2.4.2. Przejcie do fepola
2.4.3. Wykorzystanie magnetycznego pynu
2.4.4. Wykorzystanie kapilarno-porowatej struktury fepola
2.4.5. Przejcie do kompleksowego fepola
2.4.6. Przejcie do fepola po zewntrznym otoczeniu
2.4.7. Wykorzystanie efektw fizycznych
2.4.8. Dynamizacja fepola
2.4.9. Strukturyzacja fepola
2.4.10. Uzgodnienie rytmiki w fepolu
2.4.11. Przejcie do fepola - wepola z wspdziaajcymi
prdami
2.4.12. Wykorzystanie elektroreologicznego pynu
2.1. PRZEJCIE DO ZOONYCH WEPOLI

Podniesienie efektywnoci wepoli moe by uzyskane przede
wszystkim przejciem od prostych wepoli do zoonych: acuchowych i
podwjnych. Komplikacja tu stosunkowo niedua, tymczasem przejcie
Strona 145 z 252
zapewnia pokazanie nowych i wzmocnienie ju posiadanych jakoci,

przede wszystkim sterowalnoci systemu.
2.1.1. Przejcie do acuchowego wepola
Jeeli trzeba podnie efektywno systemu wepoli, zadanie
rozwizuje si przez przeksztacenie jednej z czci wepola w
niezalenie sterowalne wepole i utworzenie wepola acuchowego:
(S3 lub S4 z kolei by moe rozwinite w wepole )

Patent Nr 428119.
Urzdzenie do klinowania, zawierajce klin i klinow wkadk z
elementem grzejnym, wyrniajce si tym, e w celu uatwienia
wycigania klina przekadka skada si z dwch czci, z ktrych jedna
wykonana jest ze stopu atwotopliwego.
Patent Nr 1052351.
Narzdzie skadane, ktrego korpus wykonany jest z dwch
koncentrycznych tulei (zamiast jednego walca). Tuleje zmontowane s
z kontrolowanym wciskiem i wykonane z materiaw o rnym
wspczynniku
liniowej
rozszerzalnoci,
dobranych
warunkw
Strona 146 z 252
zachowania gwarantowanego naprenia i wywoania osiowego napicia

w narzdziu.
Jeeli system techniczny zawiera obiekt, ktry porusza si lub
powinien porusza si pod dziaaniem siy cikoci wok pewnej osi i
trzeba kierowa ruchem tego obiektu, zadanie rozwizuje si przez
wprowadzenie w dany obiekt substancji, dajcej si sterowa
wewntrz obiektu i powodujcej swoim ruchem przemieszczanie rodka
cikoci systemu.
Patent Nr 271763.
Samobieny dwig z ruchom przeciwwag.
Patent Nr 508427.
Traktor z ruchomym rodkiem cikoci do pracy na stromych
zboczach.
Patent Nr 329441.
Wahliwy dozownik ma czerpak, stopniowo zapeniany pynem i
przeciwwag. Kiedy czerpak napenia si, dozownik przechyla si i
wylewa pyn. Ale taki dozownik zbyt wczenie zaczyna si podnosi i
cz pynu pozostaje w czerpaku. Zaproponowano wykona kana w
przeciwwadze, w ktrym swobodnie porusza si kulka. Przy obrocie
czerpaka kulka przesuwa si do osi, przemieszczajc punkt cikoci
systemu i tym samym utrzymuje czerpak w pooeniu pochyym a do
cakowitego oprnienia.
Strona 147 z 252
acuchowe wepole moe powstawa take przy rozwijaniu wizi

w wepolu. W tym wypadku w zwizek S1 --- S2 wbudowuje si ogniwo
P2 --- S3:
Patent angielski Nr 824047.

Proponuje si urzdzenie dla przekazywania obrotu z jednego
wau na drugi (sprzgo), zawierajce zewntrzny i wewntrzny wirnik,
znajdujce si w polu elektromagnesu. W szczelinie midzy wirnikami
znajduje si magnetyczny pyn, twardniejcy w magnetycznym polu.
Jeeli elektromagnes nie jest wczony, wirniki swobodnie obracaj si
w stosunku do siebie. Przy wczaniu elektromagnesu pyn twardnieje i
zwizuje wirniki, co pozwala na przekazanie momentu obrotowego.
2.1.2. Przejcie do podwjnego wepola
Jeeli dane jest trudno sterowalne wepole i trzeba podnie jego
efektywno, przy czym zamiana elementw tego wepola jest
niedopuszczalna, zadanie rozwizuje si przez budow podwjnego
wepola metod wprowadzenia drugiego pola, dobrze poddajcego si
sterowaniu:
Strona 148 z 252
Patent Nr 275331.
Sposb
regulacji
wydatku
pynnego
metalu
czerpaka
odlewniczego, znamienny tym, e w celu zwikszenia niezawodnoci

rozlewu cinienie hydrostatyczne reguluje si wysokoci supa
pynnego metalu nad otworem wylewowym, obracajc metal w
czerpaku polem elektromagnetycznym.
ZADANIE 4
Urzdzenie do uzyskiwania sztucznych piorunw kulistych
przedstawia sob reaktor ("beczk"), wewntrz ktrego znajduje si hel
(cinienie do 0,3Mpa ). Pod dziaaniem potnego promieniowania
elektromagnetycznego w helu powstaje sznur plazmowy, kurczcy
si do postaci kulistej. Dla utrzymania tej kuli w rodkowej czci
"beczki" wykorzystuje si solenoid, piercieniowo pooony wok
"beczki". Zmieniy si warunki dowiadczenia - raptownie podniosa si
moc promieniowania elektromagnetycznego. Plazma staa si bardziej
gorca i w konsekwencji, mniej masywna, a raczej lekka. Plazmowa
kula zacza wypywa wzwy.
Strona 149 z 252
By utrzyma piorun kulisty w centrum "beczki", prbowano

podnie moc solenoidu.
wzwy
tylko
Nic z tego nie wyszo: piorun podnosi si
troch
wolniej.
Wsppracownicy
P..
Kapicy
zaproponowali zdemontowa instalacj i zbudowa now, zaopatrzon

w znacznie silniejszy solenoid. Lecz P.. Kapica znalaz inne
rozwizanie. Jakie?
Dany nie efektywny (nie dajce si kierowa) wepole: pole
grawitacyjne, uk plazmowy i gaz. Trzeba wprowadzi drugie (dajce
si kierowa) pole. Jakie? Grawitacyjne, cieplne, elektromagnetyczne
pola odpadaj z warunkw zadania. Pozostaj rne mechaniczne pola,
przede wszystkim - pole si odrodkowych.
Idea polegaa na tym, by wprawi gaz w ruch wirowy. Razem z
gazem zakrcia si i sama plazma i przestaa wypywa. A wymuszenie
wirowania gazu uzyskano z pomoc najzwyczajniejszej dmuchawy,
dobrze znanej wszystkim, z domowego odkurzacza. Zreszt, wanie
odkurzacz
by
wykorzystywany
pierwszych prbach" ("Chemia i
ycie", 1971, Nr 3, str. 8).
2.2 WZMACNIANIE WEPOLI

Oglna idea szeciu standardw, wchodzcych w t podklas,
polega na powikszeniu efektywnoci wepoli - prostych i zoonych bez
wprowadzania
nowych
pl
substancji.
Osiga
si
to
Strona 150 z 252
intensywniejszym wykorzystaniem posiadanych materialno-polowych

moliwoci (resursw).
2.2.1. Przejcie do atwiej sterowalnych pl
Jeeli dany jest system wepolowy, jego efektywno by moe
podniesiona przez zamian nie dajcego si sterowa (lub trudno
sterowalnego) roboczego pola na inne, dajce si atwo sterowa, na
przykad
przez
zamian
grawitacyjnego
pola
na
mechaniczne,
elektryczne itd.
Patent Nr 989386.
Sposb wyznaczania napicia powierzchniowego pynw metod
maksymalnego cinienia w kropli, wyciskanej z kapilary, znamienny
tym, e w celu zaoszczdzenia kosztownych materiaw, podniesienia
powtarzalnoci
rezultatw
rozszerzenia
wachlarza
badanych
materiaw, maksymalne cinienie uzyskuje si za pomoc si

odrodkowych, przy czym mierzy si prdko obrotow pynu w
kapilarze i moment wycinicia kropli.
Patent Nr 496146.
Sposb
oczyszczania
elektrolitu
procesie
obrbki
elektrochemicznej, oparty na oddzielaniu produktw rozpuszczania

anodowego, odrniajcy si tym, e w celu podniesienia jakoci
oczyszczenia
elektrolit
przed
wejciem
przepuszcza si przez pole elektrostatyczne.
szczelin
robocz
Strona 151 z 252
Patent Nr 1002259.
Sposb zagszczania biozawiesiny drog aeracji i flotacji w
pseudoskroplonej
obecnoci
warstwie
czstek
powierzchniowo-aktywnej
rozdrobnionego
substancji
materiau
i
koagulanta,
odrniajcy si tym, e w celu podniesienia stopnia stenia

biozawiesiny
mikroorganizmw
aktywnego
iu,
charakterze
rozdrobnionego materiau w strefie aeracji wykorzystuje si czsteczki

ferromagnetyczne, a w strefie flotacji ferroelektryczne.
2.2.2. Rozdrabnianie narzdzia
Jeeli dany jest system wepolowy, jego efektywno by moe
by podniesiona drog powikszenia stopnia rozdrobnienia substancji,
penicej rol narzdzia:
Objanienia.
1.
Symbolem S 2M oznaczono substancj, skadajc si z mnstwa
drobnych czstek (ziarnka
piasku, proszek, drobinki itd.).
2. Standard 2.2.1 wyraa jedn z podstawowych prawidowoci

rozwoju technicznych systemw - tendencj do rozdrabniania
narzdzia
lub
jego
czci,
bezporednio
wyrobem.
Patent Nr 272737.
wspdziaajcej
Strona 152 z 252
Przy kolejnym
przepompowywaniu
rnych
pynw
jednym
rurocigiem wykorzystywano tokowe i kuliste rozdzielacze. Pracoway

one
le,
szybko
si
wycieray,
wizy
itd.
Zaproponowano
wprowadzenie w stref kontaktu pynw rozdzielacz z drobinek o

rozmiarach 0,3-0,5 mm o gstoci rwnej redniej gstoci pynw.
Patent Nr 354145.
W tarczy dla drenia chodnikw wglowych zamiast belek o
duej rednicy zaproponowano wykorzysta pczki z cienkich prtw.
Widoczna linia dalszego rozwoju: od pczkw prtw do pczkw
drutw.
2.2.3. Przejcie do kapilarno-porowatej struktury
Szczeglny wypadek kruszenia substancji - przejcie od zwartych
substancji do kapilarno-porowatych. Przejcie to jest realizowane po
linii:
"zwarta substancja -->
zwarta substancja z jedn pustk -->
zwarta substancja z wieloma pustkami (perforowana substancja)-->
kapilarno-porowata substancja -->
kapilarno-porowata substancja z okrelon struktur (i rozmiarami)
por".
W miar rozwoju tej linii zwiksza si moliwo lokalizacji w jamachporach pynnej substancji i wykorzystania fizycznych efektw:
Strona 153 z 252
Patent Nr 243177.
Konstrukcja dla przekazywania nacisku stp wiey wycigowej na
fundament. Odrnia si tym, e w celu zapewnienia rwnomiernoci
nacisku na fundament jest wykonana w postaci paskiego zamknitego
naczynia, wypenionego pynem.
Patent Nr 878312.
Przegroda ogniowa, zawierajca korpus z rozmieszczon midzy
siatkami warstw granulowan, odrniajca si tym, e w celu
podniesienia
efektywnoci
pracy
przegrody
ogniowej,
warstwa
granulowana jest wykonana z atwo topliwego materiau, granule s

wypenione tumic ogie substancj.
Patent Nr 403517.
Grzejny prt lutownicy jest wykonany nie z litego materiau, a z
kapilarno-porowatego. Dziki temu mona odsysa lutowie przy
demontau lutowanych pocze.
Patent Nr 493252.
Pczek kapilarnych rurek (zamiast jednego duego pojemnika)
tworzy urzdzenie, dokadnie nanoszce klej.
Strona 154 z 252
Patent Nr 713697.
Ekstruzyjna gowica, zawierajca korpus z roboczym kanaem,
wyoonym porowatym materiaem, i z rurk do podawania smaru do
roboczego kanau przez porowate wyoenie. Znamienna tym, e w celu
podniesienia
ekonomii
dziki
moliwoci
podawania
smaru
pod
obnionym cinieniem, wyoenie jest wykonane jako dwuwarstwowe,

przy czym zewntrzna warstwa jest wykonana z duym rozmiarem por,
w stosunku do warstwy wewntrznej, kontaktujcej si z roztopionym
materiaem.
2.2.4. Dynamizacja wepola
Jeeli dany jest system wepolowy, jego efektywno moe by
podniesiona drog powikszenia stopnia dynamizacji, to jest przejcia
do bardziej elastycznej, szybko zmiennej, struktury systemu:
Objanienia.
1.
Trjktnym symbolem z falist lini oznaczono dynamiczny
system wepolowy,
przebudowujcy si w pracy.
2. Dynamizacja S2 najczciej zaczyna si od rozdzielenia W2 na

dwie przegubowo
poczone czci. Dalej dynamizacja idzie
po linii: jeden przegub - wiele
przegubw - elastyczne
S2.
Strona 155 z 252
3. Dynamizacja P w najprostszym wypadku zachodzi metod

przejcia od staego
dziaania pola (lub P wsplnie z S) do
dziaania impulsowego.
Patent Nr 324990.
Napinacz dla szpalerowych upraw, wykonany w postaci supa dla
mocowania szpalerowego drutu, odrniajcy si tym, e w celu
wykorzystania tego samego elementu dla jesiennego przyginania gazi
podwizanych do drutu, jest on wykonany z dwch, przegubowo
poczonych czci.
Patent Nr 943392.
Sposb
przygotowania
roztworu
do
tamponau
metod
oddziaywania na niego polem magnetycznym, odrniajcy si tym, e

w celu podniesienia jakoci roztworu oddziaywanie magnetycznym
polem prowadzi si impulsowo.
Efektywna dynamizacja systemu moe by zrealizowana dziki
wykorzystaniu fazowych przej pierwszego rodzaju (na przykad,
zamarzanie wody lub topienie lodu) lub drugiego rodzaju (na przykad,
efekt "pamici ksztatu").
Patent Nr 280867.
Sposb poczenia szyn zasilajcych wanny do galwanizacji atwo
topliwym stopem, umieszczonym w szczelinach midzy kocami szyn.
Odrnia si tym, e w celu obnienia utleniania stopu i polepszenia
elektrycznego kontaktu midzy szynami, iloci ciepa odprowadzana
Strona 156 z 252
od poczenia styku, reguluje si tak, by przy pracy wanny utrzymywa

stop w stanie staym, a przy demontau i montau poczenia
stykowego - w pynnym.
Patent Nr 710736.
Urzdzenie do wyginania ptli z drutu, zawierajce zmontowane
w korpusie oprawk i narzdzie wyginajce, odrniajce si tym, e w
celu
uproszczenia
konstrukcji
posiada
grzejnik
dla
narzdzia
wyginajcego. Narzdzie wyginajce jest wykonane z obrobionego

cieplnie materiau, na przykad ze stopu tytanowo niklowego,
zdolnego przy ogrzewaniu przyjmowa otrzymany w procesie obrbki
termicznej ksztat, powracajcy do pierwotnego przy ochadzaniu.
2.2.5. Strukturyzacja pola
podniesiona przez przejcie od pl jednorodnych lub majcych
nieuporzdkowan struktur, do pl niejednorodnych lub majcych
okrelon, struktur przestrzenn (sta lub zmienn):
Objanienia.
Znaczek # nad liter P wskazuje, e pole ma okrelon przestrzennoczasow struktur.
Strona 157 z 252
Patent Nr 504538.
Sposb fumigacji (zadymiania trujcym gazem ) pomieszcze na
statkach. Punkt 1 formuy wynalazku: wykorzysta pole dwikowe.
Punkt 3: rda dwiku niech pracuj w przeciwfazie i wytwarzaj fale
stojce.
Patent Nr 715341.
Czstki proszku mona naadowa rnoimiennymi adunkami
elektrycznoci. Przez naoenie warstwy jednego proszku na warstw
drugiego i przesuwanie ich w niejednorodnym polu elektrycznym,
proszki szybko mieszaj si.
Patent Nr 1044333.
Dla
wydzielenia
ze
strumienia
sabo
magnetycznych
drobnoziarnistych frakcji, zaproponowano wykorzysta niejednorodne

magnetyczne pole, generowane z pomoc ryflowanych pyt.
Jeeli substancji, wchodzcej w wepole (lub mogcej wej), ma
by nadana okrelona struktura przestrzenna, to proces naley
prowadzi w polu, ktre ma struktur, odpowiedni do wymaganej
struktury substancji:
Strona 158 z 252
Patent Nr 536874.
Sposb profilowania materiau (typu prtowego) metod poddaniu
pfabrykatu dziaaniu ultradwikowych drga i jego plastycznego
odksztacenia, znamienny tym, e w celu uzyskania na prcie
periodycznego profilu o charakterze sinusoidalnym, poddaje si go
dziaaniu ultradwikowych drga tak, by rozmieszczenie strzaek i
wzw ultradwikowej fali odpowiadao wypukociom i wklsociom
profilu, przy czym zachodzi proces plastycznego deformowania
pfabrykatu w kierunku osiowym.
Jeeli trzeba przegrupowa energi pola, na przykad w celu
koncentracji, lub na odwrt, stworzy strefy, gdzie pole nie dziaa,
naley rozway wykorzystanie fal stojcych.
Patent Nr 1085767.
Sposb zaostrzania mikropipetek szklanych, ustawionych pod
ktem do podoa, na ktre nasypuje si lune cierniwo, odrniajcy
si tym, e w celu podniesienia wydajnoci,
za porednictwem
wzbudzania stojcej fali formuje si ze cierniwa garb, w ktrym

umieszcza si obrabiany koniuszek mikropipetki.
Standard
2.2.5
czsto
wykorzystuje
si
w poczeniu
ze
standardem 1.2.5 (wyczenie zwizkw magnetycznych).

Patent Nr 729658.
Sposb wyrobu ferrytowych detali ze skomplikowanym obwodem
magnetycznym, wykorzystujcy toczenie ferrytowej pyty, z kolejnym
wypalaniem i wykonywaniem w niej stref neutralnych, znamienny tym,
e w celu podniesienia mechanicznej wytrzymaoci wyrobw neutralne
Strona 159 z 252
strefy wykonuje si metod miejscowego grzania, a do utraty

magnetycznych waciwoci.
Patent Nr 880570.
Sposb montau tocznika wg rysunku technicznego, metod
ustawiania na pycie elektromagnesu
elementw ksztatujcych i
kolejnego utrwalania ich pozycji przez przepuszczanie przez ni prdu.

Znamienny tym, e w celu podniesienia wydajnoci pracy elementy
ksztatujce tocznika wykonuje si z termomagnetycznego stopu,
rozmieszczajc je na paszczynie pyty elektromagnesu rwnomiernie,
po czym metod projekcji promieniami podczerwonymi rysunku
technicznego, nagrzewa si owietlone fragmenty narzdzia do
temperatury
przejcia
przez
punkt
Curie,
po
czym
przez
elektromagnes przepuszcza si prd.

ZADANIE 5
Przypumy,
na
jednej
planet
systemu
Tau,
gwiazdozbiorze Wieloryba odkryto ycie. Prawda, zaledwie na poziomie

planktonu. Automaty dostarczyy na Ziemi prbki wody z malusiekimi
(50-100 mikron) czsteczkami ywej materii. Natychmiast powsta
problem: jak obserwowa "kosmitw" przez mikroskop, jeeli znajduj
si oni w staym brownowskim ruchu? Popatrzysz w mikroskop i niczego
nie dojrzysz: Tau-Wielorybianie, jak powiedzia poeta: "to przybd,
to rozpuszcz si"...
By prowadzi obserwacje za pomoc mikroskopu, obiekt trzeba
zatrzyma i pewien czas (1-2 minuty) przytrzyma w miejscu.
Strona 160 z 252
Konieczne jest znale sposb utrwalania mikroobiektw w pynie (w

warunkach maksymalnie bliskich do naturalnych).
Informacja
uzupeniajca:
czstki
planktonu
praktycznie
niezdolne s do samodzielnego ruchu. One przenosz si razem z wod,

albo na zasadzie ruchw Browna.
ROZWIZANIE ZADANIA 5 wg STANDARDu 2.2.5:
Patent Nr 523397.
Naley zastosowa fal stojc. Czsteczki zatrzymaj si w
wzach.
2.2.6. Strukturyzacyja substancji

podniesiona przez przejcie od substancji jednorodnych lub majcych
nieuporzdkowan
struktur,
do
substancji
niejednorodnych
majcym okrelon przestrzenn struktur (sta lub zmienn):
Objanienia.
lub
Strona 161 z 252
Znaczek # nad liter W# wskazuje, e substancja ma okrelon

przestrzenno-czasow struktur.
Patent Nr 713146.
Sposb wyrobu porowatych zapr ogniowych: dla stworzenia
skierowanej
porowatoci
wykorzystuje
si
metod
wypalania
jedwabnych nici.
Jeeli trzeba uzyska intensywne cieplne oddziaywanie w
okrelonych miejscach systemu (punktach, liniach), naley zawczasu
wprowadzi w te miejsca substancje egzotermiczne.
2.3. WZMACNIANIE SYNCHRONIZACJI RYTMU
Podklasa 2.3 zawiera standardy,
suce wzmacnianiu wepoli,
metodami szczeglnie oszczdnymi. Zamiast wprowadzania istotnej

zmiany substancji i pl, standardy podklasy 2.3 przewiduj czysto
ilociowe zmiany - czstoci, rozmiarw i masy. W ten sposb, znaczny
efekt osiga si przy minimalnych zmianach systemu.
2.3.1. Synchronizacja rytmu pola i wyrobu (lub narzdzia)
W
systemach
wepolowych
dziaanie
pola
powinno
by
synchroniczne z czstoci (lub wiadomie asynchroniczne) z czstoci

wasn wyrobu (lub narzdzia).
Patent Nr 614794.
Strona 162 z 252
Urzdzenie do masau synchronicznego z uderzeniami serca. W

ciank wanny, w ktrej umieszcza si chorego, wmontowana jest
przepona pompy, przekazujca poprzez leczniczy pyn lub borowin,
bodce sterowane czujnikiem, kontaktujcym si z jego ciaem.
Patent Nr 787017.
Sposb usuwania kamieni z moczowodw metod wprowadzania
w moczowd ptli, zaciskania jej na kamieniu i wycigania. Znamienny
tym, e w celu umoliwienia wycigania wikszej liczby rodzajw i
rozmiarw kamieni, jak rwnie zmniejszania urazw moczowodu i
bolesnych odczu pacjenta czsto impulsw cigncych jest zgodna z
czstoci perystaltyki moczowodu.
Patent Nr 317797.
Sposb wstpnego rozspojenia pokadu wglowego metod
oddziaywania
odrniajcy
na
si
grotwr
tym,
bodcami
w
celu
wymuszajcymi
podniesienia
drgania,
efektywnoci
oddziaywania na masyw wstpnie doprowadzony do stanu pobudzenia,

oddziauje si skoncentrowanymi bodcami o czstoci, rwnej
czstoci drga wasnych masywu.
Patent Nr 856706.
Sposb spawania ukowego elektrod topliw, przy ktrym na uk
oddziauje
si
magnetycznym,
zmiennym
polem
wysokiej
czstotliwoci, odrniajcy si tym, e w celu podniesienia wydajnoci

procesu zmienne pole magnetyczne drga z czstoci, rwn wasnej
czstoci drga elektrody.
Strona 163 z 252
Patent Nr 641229.
Sposb pracy koryta odprowadzajcego uel w kopalni metod
spalania w nim paliwa, odrniajcy si tym, e w celu polepszenia
wypywania ula, spalanie
paliwa
prowadzi si
rytmicznie,
czstotliwoci rwn wasnej czstoci drga koryta.

Patent Nr 307896.
Sposb bezodpadowego cicia drewna przy pomocy zmieniajcego
swoje geometryczne rozmiary narzdzia tncego, odrniajcy si tym,
e w celu obnienia oporu penetracji narzdzia w drewnie, cicie
wykonuje si narzdziem, ktrego czsto drga jest bliska wasnej
czstoci drga citego drewna.
Patent Nr 940714.
Sposb rozpuszczania skrystalizowanego w plastrach miodu,
polegajcy na umieszczeniu plastra w elektromagnetycznym polu o
wysokiej czstotliwoci. Znamienny tym, e w celu uniknicia
znieksztace komrek plastra, jednoczenie z obrbk w polu wysokiej
czstotliwoci plastry z miodem s ochadzane, a obrbk w tym polu
przeprowadza si
przy czstoci drga pola rwnej rezonansowej
czstoci dipoli wody.
PRZYKADY na ANTYREZONANS:
Patent Nr 514141.
Strona 164 z 252
Uszczelnienie
typu
czoowego,
dwoma
lub
wicej
koncentrycznie uoonymi parami piercieni, odrniajce si tym, e

w celu podniesienia niezawodnoci pracy w warunkach silnej wibracji,
pary piercieni czoowych wykonuje si tak, aby czstoci ich drga
wasnych byy nierwne, i nie posiaday wsplnych podzielnikw.
Patent Nr 714509.
Kabel zasilania elektrycznego, zawierajcy jedn lub kilka
splotek drutw, odrniajcy si tym, e w celu podniesienia jego
niezawodnoci przez zmniejszenie amplitudy waha przy obcieniach
wiatrem i oblodzeniem, rednica jednego z drutw zewntrznej splotki
jest wiksza od rednicy pozostaych.
ZADANIE 6
W pitym numerze biuletynu "Wynalazki, odkrycia rocznik 1985,
na str. 99 przytoczono tre Patentu Nr 1138511: "Sposb utrwalania
spkanych grotworw, metod wtaczania w szczeliny roztworu
uszczelniajcego, znamienny tym, e w celu obnienia kosztw poprzez
powikszenie zasigu strefy utrwalania, w czasie toczenia roztworu
uszczelniajcego aplikuje si drgania do samego roztworu i do
otaczajcego miejsce wtaczania grotworu."
Sprbujcie sformuowa koncepcj nastpnego technicznego
rozwizania, logicznie rozwijajcego ide wynalazku opatentowanego
pod numerem 1138511.
Strona 165 z 252
ROZWIZANIE ZADANIA 6 wg STANDARDU 2.3.1

Oczywista analogia do przytoczonego wyej Patentu Nr 317797,
wg. ktrego rozspojenie grotworu osiga si przez toczenie pynu w
rezonansie z czstoci burzonego masywu. W Patencie Nr 1138511
nie chodzi o osabianie, a wrcz przeciwnie, o umacnianie masywu
grotworu. Mona oczekiwa, e nastpny wynalazek rozstroi (a by
moe i zestroi ) czsto toczenia roztworu uszczelniajcego z
czstoci drga wasnych grotworu.
2.3.2. Synchronizacja rytmu wykorzystywanych pl

W zoonych systemach wepolowych czstoci wykorzystywanych
pl powinny by synchroniczne (lub wiadomie asynchroniczne)
Patent Nr 865391.
Sposb
wzbogacania
drobnoziarnisto
zmielonych
silnie
magnetycznych rud, polegajcy na jednoczesnym oddziaywaniu na

rud zmiennym polem magnetycznym i wibracjami. Znamienny tym, e
w celu podniesienia efektywnoci procesu separacji, czstotliwo
zmiennego pola jest synchroniczna z czstotliwoci wibracji.
Strona 166 z 252
Patent Nr 521107.
Sposb nanoszenia pokry lakierniczych metod elektrycznych
wyadowa z wykorzystaniem materiau nanoszonego w postaci
proszku,
wykorzystujcy
impulsowe
podawanie
prdu
ze
wspdziaaniem pola magnetycznego. Znamienny tym, e w celu

podniesienia twardoci pokrycia i zapewnienia drobnoziarnistoci
struktury aplikacj pola magnetycznego wykonuje si impulsami, przy
czym kademu impulsowi pola magnetycznego odpowiada impuls
prdu.
2.3.3.
Uzgodnienie
sprzecznych
lub
we
wczeniejszej
fazie
niezalenych dziaa
Jeeli dwa dziaania (na przykad obrbka i pomiar ) s
sprzeczne,
jedno
dziaanie
realizuje
si
pauzach
drugiego.
Pamitajcie: pauzy w jednym dziaaniu powinny by wykorzystane na

inne, poyteczne dziaanie.
Patent Nr 336120.
Sposb
automatycznego
sterowania
termicznym
cyklem
zgrzewania punktowego (przewanie detali o maej gruboci), oparty

na pomiarze termo-elektrodynamicznej siy, znamienny tym, e w celu
podniesienia
dokadnoci
sterowania
przy
zgrzewaniu
impulsami
podwyszonej czstoci si termo elektrodynamiczn mierzy si w

pauzach midzy impulsami prdu zgrzewania
Strona 167 z 252
Patent
Nr 343722.
Sposb produkcji cienkich, szerokich arkuszy
blachy metod walcowania na nieruchomej powierzchni oporowej,

znamienny tym, e w celu uzyskania wikszej szerokoci arkusza,
arkusz czciami rozwalcowuje si w kierunku poprzecznym, ze
wzdunym przemieszczaniem go w czasie pauz pomidzy ruchami
roboczymi walca.
Patent Nr 778981.
Sposb elektrochemicznej obrbki detali impulsami prdu z
indukcyjnym ogrzewaniem ich w procesie obrbki, znamienny tym, e
w celu podniesienia wydajnoci pracy indukcyjne grzanie prowadzi si
w pauzach midzy prdu roboczego.
2.4. FEPOLE (Kompleksowo forsowane wepole)
Forsowanie mona prowadzi od pocztku kilkoma standardowymi
drogami. Najwikszemu forsowaniu poddaj si fepole (to jest wepole
z rozproszonymi czsteczkami ferromagnetycznymi i magnetycznym
polem).
2.4.1. Przejcie do "protofepolu"

podniesiona drog wykorzystania substancji ferromagnetycznej i pola
magnetycznego:
Strona 168 z 252
Objanienia.
1. Standard o zastosowaniu substancji nie znajdujcej si w stanie
rozdrobnionym. Chodzi o "protofepola", "pfepola" struktury
porednie w trakcie rozwoju do stadium fepoli.
2. Standard zastosujemy nie tylko do prostego wepola, lecz rwnie
do kompleksowego, a take do wepoli, aktywizujcych rodowisko
otoczenia ( zewntrzne ).
Patent Nr 794113.
Sposb ukadania rur drenujcych, polegajcy na mechanicznym
kopaniu rowu z jednoczesnym ukadaniem w nim rur, oboeniu stykw
rur filtrujcym materiaem i zasypywaniu rowu gruntem. Znamienny
tym, e w celu podniesienia jakoci ukadania dziki likwidacji
przemieszczania si rur (jedna w stosunku do drugiej), powierzchni
rur i filtrujcy materia przed ukadaniem w rowie pokrywa si warstw
ferromagnetyku i magnesuje.
Patent Nr 499898.
Strona 169 z 252
Zasilacz
(zwaszcza
dla
uzyskiwania
mieszanki
proszkowo-
powietrznej), zawierajcy hermetyczne naczynie z dysz wylotow,

przewodem doprowadzenia powietrza i przewodem odprowadzania
mieszanki, komor
mieszania i
mechanizm
dozowania
proszku.
Znamienny tym, e w celu podniesienia trwaoci mechanizmu

dozowania, jego roboczy organ jest wykonany w formie elastycznego
ferromagnetycznego elementu, na przykad stalowej liny, umieszczonej
w osi dyszy wylotowej, wykonanej z materiau paramagnetycznego i
umieszczonej
pomidzy
hermetycznym
naczyniem,
komor
mieszania. Ruch elastycznego elementu realizowany jest przez kolejne

wczanie elektromagnesw, zmontowanych wok dyszy wylotowej na
jej zewntrznej stronie.
2.4.2.
Przejcie do fepola
By podnie efektywno sterowania systemem, trzeba przej od

wepolu lub "protofepolu do fepolu, zastpiwszy jedn z substancji
ferromagnetykiem:
(lub
dodajc
czsteczki
materiau
ferromagnetycznego) - wirami, granulkami, ziarenkami itd. - i

wykorzystujc magnetyczne lub elektromagnetyczne pole.
Efektywno
sterowania
podnosi
si
wraz
ze
stopniem
powikszeniem rozdrobnienia substancji ferromagnetycznej, dlatego

rozwj fepoli przebiega etapami:
brya masywna - granulki - proszek pyn:
Strona 170 z 252
Objanienia.
1. Przejcie
do
fepola
mona
rozwaa
jako
jednoczesne
zastosowanie dwu standardw - 2.4.1 (wprowadzenie substancji

ferrytycznej i pola magnetycznego) i 2.2.1 (rozdrobnienie
substancji).
3. Przeksztaciwszy si w fepole, system wepolowy powtarza cykl
rozwoju wepoli - lecz na nowym poziomie, poniewa fepola
odrniaj si wysok sterowalnoci i efektywnoci. Wszystkie
standardy, nalece do grupy 2.4, mona uwaa za swego
rodzaju "izotopy" normalnego szeregu standardw (grupy 2.1-2.3).
Przypisanie "fepolowej linii" do oddzielnej grupy 2.4 jest
usprawiedliwione (w kadym razie na tym etapie rozwoju systemu
standardw) przez wyjtkowe, praktyczne znaczenie fepoli. Prcz
tego, "fepolowy szereg" jest wygodny jako precyzyjne narzdzie
badawcze
do
badania
grubszego
"wepolowego
szeregu"
prognozowania jego rozwoju.

Patent Nr 1045945.
Rozpylacz, zawierajcy pojemnik dla pynu z dyszkami rozpylania
i zlewania pynu, elektrod, podczon do rda wysokiego napicia,
Strona 171 z 252
znamienny tym, e w celu podniesienia stopnia rozpylenia strugi

aerozolowej i uproszczenia uytkowania rozpylacza, na zewntrznej
powierzchni pojemnika jest nawinita cewka, a wewntrz umieszczone
granulki z magnetycznie-twardego materiau, namagnesowane w polu
magnetycznym.
Patent Nr 1006598.
Sposb
wodnego,
zapobiegania
polegajcy
termoizolacyjnej
na
warstwy,
oblodzeniu
stworzeniu
utworzonej
na
na
powierzchni
chronionej
granul
zbiornika
powierzchni
hydrofobowego
termoizolacyjnego materiau o ciarze waciwym mniejszym od

wody. Znamienny tym, e w celu podniesienia niezawodnoci ochrony,
drog likwidacji dryfowania termoizolacyjnego materiau wywoanego
prdem
wody,
metalizowanych
warstw
termoizolacyjn
ferromagnetycznym
wykonan
materiaem,
granuli
umieszczono
pomidzy przeciwnie skierowanymi magnetycznymi polami.

Patent Nr 1068693.
Tarcza
strzelnicza
dla
ucznictwa.
Wykonana
formie
piercieniowego elektromagnesu, zapenionego sypkim materiaem

ferromagnetycznym.
Patent Nr 329333.
Pneumatyczny
dawikowy
zawr
regulujcy,
sterowany
elektromagnetycznie, w korpusie ktrego znajduje si: kana dla

Strona 172 z 252
spronego powietrza, poczone z nim krce: wlotowy i wylotowy,

elektromagnes,
ktrego
cewka
podczona
jest
do
zaciskw
sterownika, i zawr. Znamienny tym, e w celu podniesienia

niezawodnoci
uproszczenia
konstrukcji
dawika,
jego
organ
zamykajcy jest wykonany z ferromagnetycznego proszku, pooonego

midzy siatkami, ustawionymi w kanale.
Patent Nr 708108.
Sposb czasowego zamknicia rurocigu metod podania do jego
wntrza
kompozycji,
zdolnej
stwardnie
do
utworzenia
hermetycznego tamponu, znamienny tym, e przed podaniem do

rurocigu, w celu podniesienia efektywnoci, do kompozycji dodaje si
dyspersyjny absorbent o waciwociach ferromagnetycznych, a w
procesie ustalania w strefie formowania uszczelniajcego tamponu, na
kompozycj oddziauje si polem magnetycznym.
Patent Nr 933927.
Sposb kruszenia
grotworw skalnych, polegajcy na tym, e
kruszenie prowadzi si pynem, zawierajcym ferromagnetyczne

czstki, na ktre oddziauje si polem elektromagnetycznym.
ZADANIE 7
Stalowy drut wytwarza si metod przecigania przez oczka cigarskie.
Przy tym drut szybko niszczy cigado, rednica otworu (a wic, i
Strona 173 z 252
rednica drutu) powiksza si, cigado trzeba czsto wymienia. Co

robi?
ROZWIZANIE ZADANIA 7 na podstawie STANDARDU 2.4.2
Jest to jeden z typowych wypadkw, kiedy rozwizaniem jest
przejcie od wepola do fepola.
Patent Nr 499912: "Sposb bezcigadowego cignienia stalowego
drutu, opierajcy si na odksztacaniu drutu przez rozciganie,
znamienny tym, e w celu uzyskania drutu o staej rednicy, bez zagi
i przegrzania, niezbdn deformacj uzyskuje si metod przecigania
przez ferromagnetyczn mas, umieszczon w polu magnetycznym.
2.4.3.
Wykorzystanie magnetycznego pynu
Efektywno fepoli by moe podniesiona metod wykorzystania

magnetycznych pynw koloidalnych ferroczsteczek, zawieszonych w
nafcie, silikonie lub wodzie.
Standard 2.4.3 mona uwaa za szczytowy przypadek rozwoju
wg standardu 2.4.2.
Patent Nr 1124152.
Urzdzenie do obniania oporu hydraulicznego w rurocigu,
zawierajce elementy do wytworzenia piercieniowej przyciennej
warstwy rzadkopynnej cieczy, znamienne tym, e w celu obnienia
kosztw urzdzenie do wytworzenia piercieniowej przyciennej
warstwy wykonane jest w postaci staych magnesw, usytuowanych na
Strona 174 z 252
zewntrznej powierzchni rurocigu w odlegoci rwnej 0,5-10% ich

szerokoci,
przy
czym
charakterze
rzadkopynnej
cieczy
wykorzystano magnetyczny pyn.

Patent Nr 1068574.
Zastawka ze zmiennym, wieloelementowym stanem, zawierajca
umocowan na pywaku zamknit powok z elastycznego materiau i
wypeniacz, znamienna tym, e w celu podniesienia niezawodnoci
pracy zastawki wewntrz powoki umieszczono cewk, a w charakterze
wypeniacza
zastosowano
twardniejcy
magnetycznym
polu
ferromagnetyczny pyn.
Patent Nr 438829.
Dawik, na przykad do hermetyzacji rurocigw i otworw,
wykonany w postaci szklanki pod uszczelk, znamienny tym, e w celu
skrcenia czasu montau i demontau, na zewntrznej powierzchni
szklanki zamontowano cewk elektromagnetyczn, a w charakterze
uszczelki wykorzystano ferromagnetyczny pyn.
Patent Nr 740646.
Magnetyczne
przemieszczania
urzdzenie
wewntrz
transportowe,
wodoszczelnych
przeznaczone
komr,
do
zawierajce
przesuwny mechanicznie w niemagnetycznym rurocigu magnetyczny

element i zwizany z nim z pomoc staego magnesu wzek
prowadzcy, umieszczony na zewntrz rurocigu. Znamienny tym, e w
celu podniesienia niezawodnoci element prowadzcy jest wykonany z
magnetycznego pynu.
Strona 175 z 252
Patent Nr 985076.
Zastosowanie
magnetycznego
pynu
charakterze
cieczy
hartowniczych.
2.4.4.
Wykorzystanie kapilarno-porowatej struktury fepola.
Efektywno fepoli by moe podniesiona metod wykorzystania

kapilarno-porowatej
struktury,
typowej
dla
wielu
fepolowych
systemw.
Patent Nr 1013157.
Urzdzenie do lutowania na fali lutowia, wykonane w postaci
magnetycznego
cylindra,
pokrytego
warstw
ferromagnetycznych
czstek. Podstawowe przeznaczenie - usuwanie nadwyek lutowia.

Jednoczenie porowata struktura wykorzystana jest do podawania (na
podobiestwo knota ) topnika z wewntrznej przestrzeni cylindra.
2.4.5.
Przejcie do kompleksowego fepola
Jeeli trzeba podnie efektywno sterowania systemem metod

przejcia do fepola, a zastpienie danej substancji substancj
ferromagnetyczn jest niedopuszczalne, przejcie realizuje si przez
zbudowanie wewntrznego lub zewntrznego kompleksowego fepola,
wprowadzajc dodatki do jednej z substancji:
Strona 176 z 252
Patent Nr 751778.
Sposb transportowania detali za pomoc elektromagnesu,
znamienny
tym,
niemagnetycznych
detali,
celu
s
zapewnienia
one
transportowania
wstpnie
wypeniane
ferromagnetycznymi proszkami.
2.4.6.
Przejcie do fepola po zewntrznym rodowisku
Jeeli trzeba podnie efektywno sterowania systemem metod

przejcia od wepola do fepola, a zastpienie danej substancji
substancj ferromagnetyczn jest niedopuszczalne, to substancj
ferromagnetyczn naley wprowadzi do zewntrznego rodowiska i
dziaajc magnetycznym polem, zmienia parametry rodowiska, a
wic, kierowa znajdujcym si w nim systemem (standard 2.4.3):
Patent Nr 469059
Strona 177 z 252
Sposb tumienia mechanicznych drga, metod przemieszczenia

metalowego nieferromagnetycznego, ruchomego elementu midzy
biegunami magnesu, znamienny tym, e w celu przyspieszenia
tumienia w szczelin midzy biegunami magnesu i ruchomym
elementem wprowadza si magnetyczny pyn i zmienia si natenie
pola magnetycznego proporcjonalnie do amplitudy drga.
Jeeli w systemie wykorzystuje
systemu
jest
pywakiem,
ferromagnetyczne
czstki
to
si pywaki lub jedna cz
sterowa
pyn
naley
pozorn
wprowadzi
gstoci
pynu.
Sterowanie mona take zrealizowa, przepuszczajc przez pyn prd i

dziaajc polem elektromagnetycznym.
Patent Nr 527280
Manipulator do robt spawalniczych, zawierajcy obrotowy st i
wze, wykonany w formie pywajcego podzespou, oyskowanego w
korpusie stou i umieszczony w naczyniu z pynem. Znamienny tym, ze
w
celu
podniesienia
szybkoci
ruchu
stou
do
pynu
dodano
ferromagnetyczn mieszanin, a pojemnik z pynem umieszczono w

elektromagnetycznej cewce.
W charakterze zewntrznego rodowiska mog by wykorzystane
take
elektroreologiczne
pyny,
sterowane
elektromagnetycznym.
2.4.7.
Wykorzystanie efektw fizycznych
polem
Strona 178 z 252
Jeeli dany jest system fepolowy, jego sterowalno moe by

podniesiona dziki wykorzystaniu efektw fizycznych.
Patent Nr 452055
Sposb
podniesienia
czuoci
magnetycznych
wzmacniaczy
pomiarowych, polegajcy na wykorzystaniu termicznego oddziaywania

na rdze wzmacniacza magnetycznego. Znamienny tym, e w celu
obnienia poziomu magnetycznego szumu podczas pracy wzmacniacza
utrzymuje si bezwzgldn temperatur rdzenia rwn o,92 do 0,99
temperatury punktu Curie materiau rdzenia. ( Wykorzystano efekt
Hopkinsa )
2.4.8.
Dynamizacja fepola
Jeeli dany jest system fepolowy, jego sterowalno moe by

podniesiona dziki podniesieniu jego dynamiki tj. przejcia do
elastycznego, zmieniajcego struktur systemu.
Patent Nr 750264
Strona 179 z 252
Urzdzenie do kontroli gruboci cianek, pustych wewntrz detali

z
nieferromagnetycznego
materiau,
zawierajce
przetwornik
indukcyjny z systemem pomiarowym i ferromagnetyczny element

rozmieszczone po obu stronach kontrolowanej cianki. Znamienny tym,
e dla podniesienia dokadnoci pomiaru, ferromagnetyczny element
wykonano w postaci nadmuchiwanej elastycznej poduszki, pokrytej
ferromagnetyczn warstw.
Patent Nr 792080
Sposb symulacji rnych waciwoci gleby na stanowiskach
badawczych do badania roboczych organw maszyn rolniczych,
polegajcy na wprowadzeniu do gleby czsteczek ferromagnetycznych.
Znamienny tym, e dla poszerzenia warunkw badania sprawnoci
roboczych organw maszyn rolniczych, na czsteczki oddziauje si
regulowanym polem elektromagnetycznym.
ZADANIE 8
Z opisu patentu nr. 903090 : Znana jest metoda szlifowania
czci form wtryskowych narzdziem w postaci balonu z elastycznego
materiau, ktrego robocza powierzchnia pokryta jest materiaem
ciernym. Szlifowanie odbywa si w warunkach cigego docisku
narzdzia do obrabianego detalu. Dla uzyskanie rwnomiernego docisku
materiau ciernego, do wntrza balona wprowadza si zawiesin
materiau ferromagnetycznego na ktry oddziauje si staym polem
magnetycznym. Sposb ten pozwala na uzyskanie rwnomiernego
docisku cierniwa do powierzchni obrabianej i podniesienie dokadnoci
obrbki. Jednake jednoczenie na skutek powikszenia powierzchni
Strona 180 z 252
kontaktu narzdzia z detalem, w strefie skrawania podnosi si

temperatura i przyspieszajc tpienie si ostry cierniwa, co prowadzi
do podniesienia chropowatoci powierzchni i pogarsza wydajno
procesu.
ROZWIZANIE ZADANIA NR 8 wg STANDARDW 2.4.3, 2.4.7., 2.4.8:

Stay docisk cierniwa zastpi zmiennym, narzdzie wibruje i
tarcie si zmniejsza. W tym celu naley wprowadzi dodatkowe
zmienne pole magnetyczne, dziaajce na ferrozawiesin ( dynamizacja
procesu ), eby za dziaanie magnetycznego pola na ferrozawiesin
byo moliwie maksymalne, czsteczki ferromagnetyczne produkuje si
z materiau o waciwociach
magnetostrykcyjnych.
(Kolejne
wykorzystanie efektu fizycznego )
2.4.9.
Przebudowa strukturalna fepola
Jeli dany jest system fepolowy, jego efektywno moe by

podniesiona przez przejcie od pl jednorodnych lub majcych nieuporzdkowana struktur do
pl niejednorodnych lub majcych struktur uporzdkowan. ( procesy
cige lub przemienne )
Strona 181 z 252
Patent Nr 545479
Metoda formowania detali z tworzyw termoplastycznych. W
charakterze stempla ksztatujcego wykorzystuje ferroproszek, na
ktry
dziaa
pole
termiczne,
przekraczajce
miejscach
najmniejszego odksztacenia punkt Curie.
Jeeli substancji wchodzcej w fepole ( lub mogcej wej w

fepole ) powinna by
dodana okrelona przestrzenna struktura, to proces naley prowadzi w
polu, o strukturze, odpowiadajcej danej strukturze substancji:
Strona 182 z 252
Patent Nr 587183
Sposb uzyskiwania wosw na powierzchni termoplastycznego
materiau, polegajcy na wyciganiu powierzchniowych warstw z
nastpujcym pniej ochodzeniem. Znamienny tym, e w celu
podniesienia wydajnoci i moliwoci sterowania procesem tworzenia
wosw, przed przeprowadzeniem operacji, do powierzchniowych
warstw materiau wprowadza si ferroczsteczki, nastpnie nagrzewa
si materia do temperatury miknicia, a ksztatowanie wosw
prowadzi
si
metod
wycigania
ferroczsteczek
pomoc
elektromagnesu.
2.4.10. Uzgadnianie rytmu w fepolu

Jeeli dany jest przedfepolowy lub fepolowy system, jego
efektywno
mona
podnie
metod
synchronizacji
rytmu
wchodzcych w jego skad elementw.

Patent Nr 698663
Przy wibromagnetycznej separacji materiau, zaproponowano
zsynchronizowa czstotliwo wirujcego pola magnetycznego z
czstotliwoci
wibracji.
Powoduje
to
zmniejszenie
si
tarcia
Strona 183 z 252
wzajemnego
czsteczek
materiau
prowadzi
do
podniesienia
efektywnoci separacji.
Patent Nr 267455
Sposb
transportu
ferromagnetycznych
materiaw
sypkich,
drobno i gruboziarnistych metod poddania ich dziaaniu wibracji,

znamienny tym, e w celu podniesienia szybkoci transportu na
wirowany materia w momencie pocztkowym fazy odrywania, dziaa
si impulsami magnetycznego pola, ktrego linie si biegn rwnolegle
do
kierunku
transportu.
Czstotliwo
impulsw
magnetycznych
synchronizuje si z odpowiednio z faz odrywania wibrowanego

materiau.
2.4.11. Przejcie do epola wepola z wzajemnie oddziaujcymi

prdami elektrycznymi.
Jeeli wprowadzanie ferromagnetykw lub magnesowanie s
niemoliwe
oddziaywanie
lub
zbyt
trudne,
zewntrznego
naley
pola
wykorzysta
wzajemne
elektromagnetycznego
bezporednio doprowadzonymi lub bezstykowo indukowanymi prdami

lub wzajemne oddziaywanie prdw.
Patent Nr 994726
Metoda urabiania grotworu: dla podniesienia efektywnoci
urobku, przepuszcza si przez ska impulsy elektryczne pomidzy
dwoma rwnolegymi przewodnikami.
Strona 184 z 252
Patent Nr 1033417
Sposb
chwytania
przytrzymywania
metalowych
nieferromagnetycznych detali znamienny tym, e w celu podniesienia

pewnoci procesu chwytania i przytrzymywania detalu, przez jego mas
w
strefie
dziaania
pola
magnetycznego
przepuszcza
si
prd
elektryczny w kierunku prostopadym do linii si pola.

Patent Nr 865200
Sposb
zbirki
jagd
uprawach
szpalerowych
metod
wprawiania w drgania szpalerowych drutw wraz z przymocowanymi do

nich odcigami, znamienny tym, e w celu obnienia nakadw pracy i
zmniejszenia uszkodze jagd, zastosowano magnes o staym polu,
obejmujcy biegunami druty szpaleru, przez ktre przepuszcza si prd
zmienny, a magnes przemieszcza si wzdu drutu.
Objanienia
1. Jeeli
fepola
to
systemy,
do
ktrych
wprowadzono
ferromagnetyczne czsteczki, to epola systemy, gdzie zamiast

ferromagnetycznych
czsteczek
dziaaj
lub
wzajemnie
oddziauj ) prdy.
2. Rozwj epoli podobnie jak rozwj fepoli powtarza oglna lini:
- proste epola,
- kompleksowe epola,
- epola w rodowisku zewntrznym,
- dynamizacja,
- przebudowa strukturalna,
Strona 185 z 252
- synchronizacja rytmu.
Materia z analizy epoli wzrasta, jego analiza wykae czy jest
celowe wydziela standardy epolowe jako oddzieln grup.
3. Standard na epola opracowa I.L. Wikientiew
ZADANIE 9
Przy rozcinaniu kamieni szlachetnych i czystych krysztaw
stosuje si do cicia bardzo cienkie
piki. Im ciesza pika, tym
mniejsze odpady. Napd piki moe by rzny:9 rczny, mechaniczny,

elektromagnetyczny itd. ) Problem polega na zapewnieniu cile staej,
co do wartoci i kierunku siy docisku piy do dna szczeliny cicia.
Stao wartoci siy zapewnia jednorodno paszczyzny cicia ( bez
zmtnie, napre termicznych itp.) Zmienno kierunku dziaania siy
to gwarancja odpryskw. Potrzebna idea metody, dajcej cile sta
sil docisku piy do materiau.
ROZWIZANIE ZADANIA 9
W cytowanym wyej opisie patenty nr 865200 rozwizano zadanie
o przeciwnych warunkach: zapewnienie drga drutu szpalerowego
( taki drut zasadniczo niczym nie rni si od cienkiej piki do ciecia
mineraw) Rozwizanie zadania 9 jest analogi do zadania 8, tylko e
Strona 186 z 252
naturalnie wykorzystano nie zmienny, a stay prd (nie trzeba

wzbudza dra, lecz gasi je ) Odpowied: patent nr. 465311
2.4.12. Wykorzystanie pynw elektroreologicznych
Szczeglna
postaci
epola
elektroreologiczna
zawiesina
( wprowadzi np. drobno zmielony kwarcowy proszek do toluenu ) o

dajcej
si
sterowa
ferromagnetycznej
lepkoci.
cieczy,
mona
Jeeli
nie
da
wykorzysta
si
zastosowa
elektroreologiczn
ciecz.
Patent Nr 425660
Mimorodkowy
generator
drga.
Masy
mimorodowe
rozmieszczone w elektroreologicznej cieczy.

Patent Nr 495467
Elektroreologiczna ciecz ze zmienn lepkoci, wykorzystana w
amortyzatorach pojazdw transportowych.
Patent Nr 931471
Zastosowanie elektrolepkiej zawiesiny w urzdzeniu do cicia
materiaw, w charakterze rodka mocujcego.
Patent Nr 934143
Strona 187 z 252
W, skadajcy si z wewntrznej i zewntrznej warstwy,

pomidzy ktrymi znajduje si warstwa elektroprzewodzcych wkien,
odizolowanych od siebie warstw elastycznego materiau izolujcego.
Znamienny tym, e w celu umoliwienia sterowania sztywnoci wa
elastyczny materia izolujcy wykonano jako porowaty, przesycony
elektroreologiczn zawiesin.
KLASA 3.
PRZEJCIE
MIKROPOZIOM
DO
NADSYSTEMU
NA
2.1.Przejcie do bisystemw i polisystemw.

3.1.1.
Przejcie do bisystemw i polisystemw
3.1.2.
Rozwj zwizkw w bisystemach i polisystemach
3.1.3.
Wzmocnienie rnicy midzy elementami bisystemu i

polisystemu
3.1.4.
Skrcanie bisystemu i polisystemu
3.1.5.
Sprzeczne waciwoci systemu i jego elementw
2.2.Przejcie na mikropoziom
2.2.1.Przejcie na mikropoziom
3.1.
Przejcie do bisystemw i polisystemw.
Strona 188 z 252
Rwnolegle
wewntrz-systemowym
ulepszaniem
linia
standardw klasy 2) istnieje linia zewntrz-systemowego rozwoju:

na dowolnym etapie wewntrznego rozwoju system moe by
poczony z innym systemem w nadsystem o nowych waciwociach.
3.1.1. Przejcie do bisystemu i polisystemu
Efektywno systemu na dowolnym etapie jego rozwoju moe by
podniesiona systemowym przejciem 1-a
z poczeniem systemu z
innym systemem ( lub systemami ) w bardziej zoony bisystem lub

polisystem.
Patent Nr 722624
Sposb transportu gorcych slabw ( produkty walcarki
wstpnej tzw. slabingu) ze slabingu do odbiorczego transportera
rolkowego
walcarki,
przy
czym
slaby
cite
nastpnie
przemieszczane transporterem rolkowym. Znamienny tym, ze w celu

zmniejszenia strat ciepa slabw przez zmniejszenie powierzchni
schadzania kadego slabu, przemieszczanie ich odbywa si pakietami,
zoonymi z co najmniej dwch slabw i ciciem bezporednio przed
podaniem ich do klatki walcarki.
Wyjanienia
Strona 189 z 252
1. Do stworzenia bisystemu i polisystemu w najprostszym przypadku

czymy dwie substancje S1
S2
( bisubstancjalne i
polisubstancjalne wepola )
2. Przytoczony wyej standard 2.2.1. take mona rozpatrywa
jako przejcie do polisystemu ( chocia dokadniej naley go
uwaa za powikszenie stopnia polisystemowoci ) Jedno
przeciwstawie: rozdzielenie i poczenie prowadzi do jednego i
tego samego: tworz si bisystemy i polisystemy.
Patent USA 3567547
Dla otrzymania detali z cieniutkich szklanych pytek, pfabrykaty
s sklejane w blok, obrabiane maszynowo, a pniej rozklejane.
Przykad dobrze pokazuje jedn z gwnych cech polisystemu:
przy jego tworzeniu powstaje wewntrzne rodowisko ( lub tworz si
warunki dla jego powstania ) o szczeglnych waciwociach. W danym
przypadku pojawia si moliwo wprowadzenia do wewntrznego
rodowiska kleju i otrzymania nie tylko zwykej sumy szkieek, a
jednego bloku, o nowych waciwociach. Posmarowanie klejem jednej
pytki nic by nie dao. Wytrzymao pojedynczej pytki mona by
podnie, oblewajc pytk du iloci kleju ( standard 1.1.3.) i
tworzc bry. Wtedy jednak koszt obrbki byby znacznie wikszy.
Druga charakterystyczna cecha bisystemu i polisystemu to efekt
wielostopniowoci
Patent Nr 126079
Strona 190 z 252
Sposb podnoszenie prdkoci obrotowej turbowierte, znamienny

tym, ze w celu powikszenia liczby obrotw wirnika turbiny przy
zachowaniu dopuszczanej prdkoci roboczego pynu, turbowierto
skada si z kilku sekcji tak, e wa wirnika turbiny pierwszej sekcji jest
poczony z korpusem turbiny drugiej sekcji itd. , dziki czemu
prdko obrotw wirnika wzrasta od pierwszego do nastpnych.
Wyjanienia
3. Moliwe jest tworzenie bipolowych i polipolowych, a take
wepolowych systemw. W ktrych jednoczenie zachodzi
multiplikacja substancji i pl. Niekiedy multiplikuje si par ( P S ) lub wepole w caoci.
Patent Nr 321195
Sposb ogrzewania elektrycznego metalowych pfabrykatw
przed obrbk plastyczn, znamienny tym, e w celu uniknicia
utleniania powierzchniowych warstw detalu, w procesie nagrzewania
intensywnie si je schadza. ( schemat bipolowy )
Patent Nr 252036
Zadanie wykonania elektrochemiczn metod otworu, ktry
posiada rozszerzenie w rodku swej dugoci. Elektrod podzielono ( w
dugoci ) na trzy czci i na kad z nich podano prd pod innym
napiciem.
Strona 191 z 252
Wyjanienia
4. W
omawianych
standardw,
opracowaniach,
przejcie
do
opartych
nadsystemu
na
systemie
rozpatrywano
jako
ostateczny etap rozwoju systemu. Zakadano, e system najpierw

powinien wyczerpa rezerwy rozwoju na swoim poziomie, a
potem dopiero przej do nadsystemu. Jednakowo zgromadzono
du ilo informacji, wiadczcych o tym, e takie przejcie
moe by realizowane na dowolnym etapie rozwoju systemu. Przy
tym dalszy rozwj idzie dwoma torami: ulepsza si tworzcy si
nadsystem
jednoczenie
trwa
kontynuacja
systemu
pocztkowego ( wyjciowego ). Nieco podobna sytuacja zachodzi

w chemii: bardziej zoone chemiczne substancje tworz si nie
tylko metod dobudowywania nowych orbit elektronw ale i
kosztem nie zakoczonych orbit wewntrznych.
3.1.2. Rozwj powiza w bisystemach i polisystemach
Podniesienie efektywnoci bisystemw i polisystemw osiga si
przede wszystkim metod rozwoju powiza elementw w tych
systemach.
Nowoutworzone bisystemy i polisystemy czsto maj zerowe
powizania ( termin zaproponowany przez A.Timoszczuka ) t.j.
przedstawiaj sob po prostu kup elementw. Rozwj idzie wic w
kierunku wzmacniania midzyelementowych powiza.
Strona 192 z 252
Z drugiej strony, elementy nowoutworzonych systemw niekiedy

bywaj poczone sztywnymi wizaniami. W takich przypadkach
rozwj idzie w kierunku wzrostu stopnia dynamizacji powiza.
Przykad
usztywnienia
powiza.
Podczas
grupowego
wykorzystania dwigw ( trzy dwigi o udwigu po 60 T, podnosz

ciar 150 T ) trudno uzyska synchronizacj ich pracy. W patencie nr.
742372 zaproponowano urzdzenie (sztywny wielobok ) wice
ramiona dwigw.
Przykad dynamizacji powiza. Katamarany pocztkowo miay
korpusy sztywno poczone ze sob. Pniej wprowadzono ruchome
czniki, pozwalajce na zmian odlegoci pomidzy kadubami
(przykad: patenty nr,nr 524728 i 1094797 )
3.1.3. Zwikszenie zrnicowania elementw bisystemw i polisystem

w.
Efektywno bisystemw i polisystemw zwiksza si w wyniku
powikszenia
zrnicowania
elementw
systemw
przejcie
systemowe 1-b ) np.

- od jednakowych elementw (komplet owkw ) do:
- elementw ze zmienionymi charakterystykami (komplet
kolorowych kredek ) i wreszcie do:
- cakiem rnych elementw ( przybornik krelarski ),
a take w wyniku inwersji poczenia typu: element i antyelement
( owek i gumka )
Strona 193 z 252
Patent Nr 493350
Dwupitrowa pia, w ktrej dolne zby s rozwiedzione
bardziej ni grne czysto tnie wkniste materiay.
Patent Nr 546445
Podczas spawania grubych stalowych blach, elektrody ukadane s
jedna za druga, przy czym prd spawania dla kadej nastpnej
elektrody i gboko jej wsunicia w szczelin pomidzy blachami jest
wiksza ni u poprzedniej. ( Typowy polisystem ze zwinitymi
charakterystykami. Efekt osignito, w gruncie rzeczy kosztem
przejcia od zwykego polisystemu, do polisystemu ze zwinitymi
charakterystykami. )
Patent Nr 645773
Urzdzenie do mocowania detali na wewntrznej powierzchni,
zawierajce rozcity sprysty element, znamienne tym, e w celu
podniesienia
dokadnoci
zacisku
rozszerzenia
moliwoci
technologicznych urzdzenia sprysty element wykonano w formie

dwch poczonych ze sob piercieni z materiaw o rnych
wspczynnikach rozszerzalnoci liniowej.
Patent Nr 606233
Elektroakustyczny
aktywny
element,
przetwornik,
znamienny
tym,
zawierajcy
e
celu
wielosekcyjny
zapewnienia
temperaturowej stabilizacji parametrw elektroakustycznych, dowolne

dwie ssiednie sekcje aktywnego elementu wykonano z materiau o
Strona 194 z 252
przeciwstawnych co do znaku, temperaturowym wspczynnikom zmian

piezomoduu.
Patent Nr 1041250
Spawalniczy
generator
mechanicznych
drga,
zawierajcy
wykonany w postaci rolki cierny element roboczy, majcy moliwo

cierno-polizgowej wsppracy z obrabianym obiektem i wykonujcy
ruch obrotowy. Znamienny tym, e w celu poprawienia jakoci
spawania przez powikszenie amplitudy drga, rolk wykonano jako
wielosekcyjn z materiaw o rnych wspczynnikach tarcia.
Patent Nr 1001988
Metoda
otrzymywania
zawiesin
sposobem
oddziaywania
wibracjami na pyn w warunkach wibroturbulencji, przez wprowadzenie

do naczynia z pynem sprystego rezonatora i jednoczesnego
dziaania na naczynie drganiami o czstotliwoci rezonansowej.
Znamienny tym, e w celu podniesienia ekonomii i wydajnoci procesu
do naczynia z pynem wprowadzono kilka sprystych rezonatorw o
rnych czstotliwociach drga wasnych.
ZADANIE 10
Obiekt CIEPLARNIA. Przedstawi prognoz dalszego rozwoju.
ROZWIZANIE ZADANIA 10 wg, standardw 3.1.1 i 3.1.3:
Wg standardu 3.1.1. naley przej do bisystemu (np. podwjna
cieplarnia ). eby uzyska przy tym jak now jako, trzeba zapewni
wzajemne oddziaywanie midzy czciami bicieplarni lub pomidzy
Strona 195 z 252
znajdujcymi si w bicieplarni rolinami. Maksimum wzajemnego

oddziaywania moe nastpi wtedy, gdy roliny s pod jakim
wzgldem przeciwstawne. Odpowied: wg patentu nr. 950241 w
jednym przedziale roliny zuywajce dwutlenek wgla, a wydzielajce
tlen, a w drugim roliny zuywajce tlen i wydzielajce dwutlenek
wgla.
3.1.4. Zwijanie bisystemw i polisystemw
Efektywno bisystemw i polisystemw podnosi si przy ich
zwijaniu,
przede
wszystkim
dziki
redukowaniu
pomocniczych
elementw, na przykad dubeltwka - ma jedn kolb. W peni

zwinite bisystemy i polisystemy znw staj si monosystemami i cykl
moe si powtrzy na nowym poziomie.
Patent Nr 408586
Elektrociepownia z kotami typu wieowego, znamienna tym, ze
w
celu
skrcenia
drg
transportowych,
uproszczenia
robt
montaowych i zmniejszenia powierzchni fundamentw, wszystkie

koty zgrupowano w jednym bloku z usytuowanym nad nimi jednym
oglnym kominem.
Patent Nr 111144
Podnoszenie ochronnych waciwoci skafandra chodzcego dla
ratownikw
kopalnianych
napotykao
na
barier
ciaru.
Zaproponowano poczy system chodzcy z systemem oddechowym w

jednym skafandrze, w ktrym jedna substancja chodzca
( cieky
Strona 196 z 252
tlen )
spenia dwie funkcje: najpierw, parujc
chodzi , a potem
zostaje uyta do zasilania systemu oddychania. Odpada konieczno

budowy dwch oddzielnych systemw co pozwolio powikszy zapas
tlenu dla tych dwch zada.
Patent Nr 287967
Sposb przerbki soli kopalnej, w ktrym rozdrabnianie, mielenie
i rozpuszczanie rudy prowadzi si w jednym urzdzeniu i w jednym
cyklu. ( Przedtem do tej operacji wykorzystywano kilka oddzielnych
urzdze.)
4.
Sprzeczne waciwoci systemu i jego elementw

Efektywno
bisystemw
podniesiona
polisystemw
przez
moe
by
rozdzielenie
(izolowanie) sprzecznych waciwoci systemu i jego elementw To syst

emowe przejcie 1-c:
wykorzystuje
ide,
wg
ktrej
cay
dwupoziomowy system w caoci posiada waciwo S, a jego elementy

waciwo anty-S
Patent Nr 510350
Robocze
elementy
ciskw
do
mocowania
detali
skomplikowanym ksztacie: kada cz sztywna, a cay zacisk podatny

i zdolny do dopasowywania si do ksztatu detalu.
Strona 197 z 252
3.2.
Przejcie do mikropoziomu
S dwie drogi przechodzenia do zasadniczo nowych systemw:
5. przejcie do nadsystemu ( droga w gr standardy podklasy

3.1.) i
6. przejcie
metod
wykorzystania
gbokich
podsystemw
( droga w d podklasa 3.2 )

3.
Przejcie do mikropoziomu
Efektywno systemu na dowolnym etapie moe by podniesiona
systemowym przejciem 2:
Z makropoziomu na mikropoziom, kiedy w systemie lub jego
czci wymieniamy substancje na tak, ktra we wzajemnym
oddziaywaniu z polem moe wypenia zaoone zadanie.
Patent Nr 275751
Regulowana pompa laboratoryjna, zawierajca walcowy wirnik i
korpus wielokanaowo nacite pod przeciwnie skierowanymi ktami.
Znamienny tym, ze w celu zapewnienia moliwoci regulacji pompy z
pomoc zmiany temperatury wirnik i korpus wykonano z materiaw o
rnych wspczynnikach rozszerzalnoci liniowej.
Wyjanienie
Strona 198 z 252
1. Przytoczony przykad moe wydawa si dziwacznym: pompa

zostaa pomp, na czym wic polega zasadnicza nowo?
Skutkiem niedoskonaoci obowizujcych norm formuowania
wnioskw patentowych patent zgoszono jako regulowana
pompa laboratoryjna. W rzeczy samej pompa pozostaje nie
zmieniona, nowo polega na sposobie jej regulowania. Zamian
skomplikowanej
mao
skutecznej
metody
regulacji
mechanicznej wykorzystano sposb zasadniczo rnicy si od

poprzedniego.
Patent Nr 339397
Urzdzenie do bezodpadowego cicia drewna, zawierajce korpus
i narzdzie robocze, znamienne tym,
e w celu podniesienia
wydajnoci i jakoci cicia, narzdzie tnce jest wykonane z materiau

magnetostrykcyjnego z podwjnym zeszlifowaniem krawdzi tncej i z
pomoc elektromechanicznych przeksztatnikw zasilane z generatora
wysokiej czstotliwoci.
Wyjanienie
1. W omawianych opracowaniach opartych na standardach zalecano
( take przy rozpatrywaniu
przejcia
do
nadsystemu
por.
wyjanienie 4 do standardu 3.1.1. ) e przejcie na mikropoziom

jest celowe przy wyczerpaniu moliwoci rozwoju systemu. Wg
obecnych ustale przejcie na mikropoziom jest moliwe na
dowolnym etapie rozwoju systemu.
Strona 199 z 252
2. Przejcie makro mikro to pojcie oglne. Istnieje dua ilo

poziomw mikro ( domeny, molekuy, atomy itd. ) i
odpowiednio jest duo rnych moliwoci przejcia na
mikropoziom, a take duo moliwoci przechodzenia z jednego
mikropoziomu na drugi, bardziej niski. W wyniku realizacji
takich przej gromadzony jest materia, ktry prawdopodobnie
doprowadzi do sformuowania nowych standardw w podklasie 3.2
ZADANIE 11
W wykoczajcej, ultradokadnej obrbce otworw ( honowanie
osekami z nasypem diamentowym ) w stopach wanadu, wykorzystuje
si specjalne narzdzie, pozwalajce na zmian wartoci promienia
rozstawienia oseek. Dla nowych wyrobw potrzebne byo narzdzie o
jeszcze wyszej dokadnoci, Wyprbowano narzdzie identyczne co do
zasady dziaania, ale z jeszcze bardziej dokadn regulacj. Rezultaty
okazay
si
ze:
narzdzie
szybko
tracio
wymiar,
byo
zbyt
skomplikowane. Co robi?
Analogiczne zadanie rozwizano w przytoczonym wyej patencie
nr 275751. Prac gowicy honujcej mona regulowa, wykorzystujc
zjawisko rozszerzalnoci
cieplnej. Metoda honowania otworw, w
ktrej gowica honujca wykonuje ruch obrotowy i jednoczenie

postpowy, a oseki nastawia si na wymiar i sztywno zakleszcza przed
przystpieniem do pracy. Znamienna tym, e w celu podniesienia
Strona 200 z 252
dokadnoci wykonania otworw, przed obrbk detal ogrzewa si i

pozwala si mu stygn w czasie obrbki. ( Patent nr. 709344 )
Uwaga! Cieplnym polem oddziaujemy nie na narzdzie, a na detal!
W danym przypadku jest to moliwe i celowe ( rozmiary detalu s
duo wiksze ni narzdzia )
KLASA 4.
STANDARDY
NA
WYKRYWANIE I
POMIARY PARAMETRW SYSTEMW
4.1. Drogi obejcia problemu
4.1.1. Zamiast wykrywania i pomiaru pomiar systemu
4.1.2. Wykorzystanie kopii
4.1.3. Kolejne wykrywanie zmian w systemie
4.2. Synteza systemw pomiarowych
4.2.1. Synteza pomiarowego wepola
4.2.2. Przejcie do kompleksowego pomiarowego wepola
4.2.3. Przejcie do pomiarowego wepola po zewntrznym
otoczeniu
4.2.4. Uzyskanie uzupenie w zewntrznym otoczeniu
4.3. Forsowanie wepoli pomiarowych
4.3.2. Wykorzystanie rezonansu obiektu kontrolowanego
Strona 201 z 252
4.3.3. Wykorzystanie rezonansu obiektu przyczonego

4.4. Przejcie do fepolowych systemw pomiarowych
4.4.1. Przejcie do protofepola pomiarowego
4.4.2. Przejcie do fepola pomiarowego
4.4.3. Przejcie do kompleksowego fepola pomiarowego
4.4.4. Przejcie do fepola pomiarowego po zewntrznym
otoczeniu
4.5. Sterowanie rozwojem systemw pomiarowych
4.5.1. Przejcie do bisystemu i polisystemu pomiarowego
4.
Przejcie do pomiaru wielkoci pochodnych
4.1. Drogi obejcia problemu

Wykrywanie
pomiarowe
pomiary
systemach
obsuguj
dziaania.
gwnie
Dlatego
podana jest taka przebudowa gwnej czynnoci, eby wykluczaa on

a ( lub sprowadzaa do minimum) dziaania na wykrywanie i pomiar.
Oczywicie bez uszczerbku dla dokadnoci.
4.1.1. Zamiast wykrywania i pomiaru pomiar systemu
Strona 202 z 252
Jeeli jest dane zadanie na wyrycie lub pomiar, celowe jest tak
zmieni system, eby w ogle znika konieczno rozwizania tego
zadania.
Patent Nr 505706
Sposb
nagrzewania
samostabilizacji
indukcyjnego
temperatury,
pomidzy
detali.
Dla
induktorem
uzyskania
a
detalem
umieszczono sl o temperaturze topnienia rwnej zadanej.

Patent Nr 471395
Piec indukcyjny do ogrzewania prdami wysokiej czstotliwoci,
zawierajcy tygiel i induktor, znamienny tym, e w celu utrzymania
zadanej
temperatury,
tygiel
wykonany
jest
metalu
ferromagnetycznego o punkcie Curie rwnym temperaturze zadanej.

4.1.2. Wykorzystanie kopii
Jeeli dano zadanie na wykrycie lub pomiar, a jednoczenie nie
mona skorzysta ze standardu 4.1.1. to celowe jest zastpienie
bezporedniej operacji na obiekcie operacj na kopii lub fotografii.
Zamiast bezporedniego pomiaru drewna zaadowanego na wagony,
pomiar prowadzi si na podstawie fotografii, wykonanej w okrelonej
skali.
Patent Nr 241077
Pomiar deformacji powok jest utrudniony przez to, e powoki
czsto posiadaj zoony ksztat. Zaproponowano wykona odlewy ( np.
Strona 203 z 252
gipsowe, przed deformacj i po deformacji ) i na nich prowadzi

pomiary.
Jeeli trzeba obiekt porwna z wzorcem w celu wykrycia
odchyek, to zadanie mona wykona metod optycznej komparacji, ze
zrnicowaniem
kolorw
obrazu
wzorca
detalu.
Analogicznie
rozwizuje si zadanie na pomiar, jeli jest wzorzec lub jego obraz.

Patent Nr 350219
Kontrol
pytek
wywierconymi
otworami
prowadzi
si,
porwnujc ty obraz pytki z niebieskim obrazem wzorca. Jeeli na

ekranie pojawi si ty kolor to oznacza, e w kontrolowanej pytce
brak otworu. Pojawienie si niebieskiego koloru, oznacza zbdny
otwr.
Patent Nr 359512
Sposb
liczenia
obiektw
polegajcy
na
projekcji
obrazu
liczonych obiektw na ekran i porwnaniu go z odpowiednim obrazem

wzorcowym. Znamienny tym, e z celu podniesienia niezawodnoci
procesu liczenia, obraz liczonych detali projektuje si na ekran w
kolorze kontrastowym w stosunku do koloru obrazu wzorcowego.
4.1.3. Kolejne wykrywanie zmian w systemie
Jeeli dane jest zadanie na pomiar i nie mona zastosowa
standardw 4.1.1 i 4.1.2 , to celowe jest przeksztacenie zadania na
kolejne wykrywanie zmian.
Strona 204 z 252
Patent Nr 186366
Przy wydobywaniu rud miedzi metod komorow, powstaj
ogromne podziemne pustki komory. Na skutek detonacji i z innych
przyczyn - sufit ( dach ) komr miejscami odwarstwia si i spada.
Konieczne jest cige ledzenie stanu komory i obserwacja tworzcych
si jam. Ale jak to zrobi, gdy sufit znajduje si na wysokoci 15pietrowego
budynku?
Zaproponowano
przy
przygotowywaniu
do
eksploatacji zoa metod komorow, zawczasu z boku nad sufitem

wierci otwory i wstawia w nie rnokolorowe luminescencyjne
substancje. Jeli w jakim miejscu nastpi obryw, atwo po kolorze
luminescencyjnej substancji okreli jego wysoko.
Wyjanienie:
Kady pomiar prowadzi si z okrelon dokadnoci. Dlatego w
zadaniach na pomiar nawet jeli chodzi o pomiar cigy, zawsze mona
wydzieli
elementarny
akt
pomiaru,
skadajcy
si
dwch
nastpujcych po sobie ustale. Rozpatrzmy na przykad zadanie o

pomiarze rednicy szlifowanej tarczy. Pomiar naley prowadzi z
okrelon dokadnoci ( zwykle ograniczon! ) Zamy e dana
dokadno wynosi 0,01 mm. To oznacza, ze tarcz mona rozpatrywa
jako zoon z dwch koncentrycznych krgw o rnicy rednicy 0,01
mm. Zadanie sprowadza si do problemu: jak stwierdzi, e dokonao
si przejcie ze rednicy mniejszej na wiksz o 0,01 mm. Ustalajc
takie przejcia i znajc ich liczb zawsze moemy obliczy rednic.
Przejcie od nieostrego pojcia pomiar do wyranego modelu:
dwa nastpujce po sobie ustalenia mocno upraszcza zadanie.
Strona 205 z 252
4.2. Synteza systemw pomiarowych

W syntezie systemw pomiarowych pojawia si taktyka, typowa
dla systemw
zmiennych: dowoln metod dostroi wepole,
wprowadzajc
brakujce
substancje
pola.
Synteza
wepoli
pomiarowych rni si tym, e struktura wepola powinna zapewni

otrzymanie pola na wyjciu:
4.2.1. Synteza pomiarowego wepola
Jeli niewepolowy system nie poddaje si wykrywaniu lub
mierzeniu, zadanie rozwizuje si, dobudowujc proste lub zoone
wepole z polem na wyjciu:
Patent Nr 269558
Sposb wykrywania momentu pocztku wrzenia pynu ( to jest
pojawienia si w pynie pcherzykw pary substancji S2 ) Przez pyn
przepuszcza si prd przy pojawieniu si pcherzykw wzrasta opr
elektryczny.
Strona 206 z 252
Patent Nr 305395
Sposb wykrycia i policzenia iloci jednorodnych wtrce w pyn,
znamienny tym, e w celu podniesienia czuoci metody, badane
rodowisko
poddaje
si
dziaaniu
drga
elektromagnetycznych
ultrawysokiej czstotliwoci i rejestruje si ksztat i amplitud

rozproszonych przez czsteczki drga, po ktrych wnioskuje si o
liczbie wtrce w pyn.
Uwaga:
Wepolowe grupy:
s typowe dla rozwiza zada na wykrycie i pomiar.
ZADANIE 12
Strona 207 z 252
Jak wykry moment tworzenia si pierwszych pkni przy

badaniach zmczeniowych obiektw metalowych, np. korbowodw?

Patent Nr 246901
Od przytoczonego wyej patentu do rozwizania wynalazczego
wg patentu nr. 269558 sytuacja rni si tylko zoonoci badanej
substancji. Ale opr elektryczny ciaa staego przy pojawieniu si
pkni szybko ronie, tak jak opr elektryczny pynu przy pojawieniu
si pcherzykw pary. Zaproponowano wic przepuszcza przez
badany obiekt prd elektryczny.
4.2.2. Przejcie do kompleksowego, pomiarowego wepola
Jeeli system ( lub jego cz ) nie poddaje si wykrywaniu lub
pomiarowi, zadanie rozwizuje si przejciem do wewntrznego lub
zewntrznego
kompleksowego
wepola,
wprowadzajc
wykrywalne dodatki:
atwo
Strona 208 z 252
Patent Nr 277805
Sposb wykrywania nieszczelnoci w agregatach chodniczych,
wypenionych freonem i olejem ( przede wszystkim w domowych
lodwkach ) znamienny tym, e w celu podniesienia precyzji
okrelania miejsc przeciekw, do agregatu razem z olejem wprowadza
si luminofor, owietla si agregat w zaciemnionym pomieszczeniu i
okrela miejsca przeciekw na podstawie wiecenia luminoforu w
przesczajcym si przez nieszczelnoci oleju.
Patent Nr 110314
Sposb oznaczania powierzchni rzeczywistego styku znamienny
tym, e do zabarwiania powierzchni uywa si luminescencyjnej farby.
4.2.2.
Przejcie
do
pomiarowego
wepola
po
zewntrznym
rodowisku.
Jeeli system z trudnoci poddaje si badaniom i pomiarom i nie
ma moliwoci wprowadzenia do obiektu jakiego dodatku, to te
dodatki, stwarzajce moliwo uzyskania atwo mierzalnego pola,
naley wprowadzi do zewntrznego rodowiska ( otoczenia ) obiektu,
Strona 209 z 252
po ktrego zmianach mona wnioskowa o zmianach w samym

obiekcie:
Patent Nr 260249
Dla kontroli zuycia silnika trzeba okreli ilo startego
metalu. Jego czsteczki przechodz do zewntrznego rodowiska
oleju.
Zaproponowano
dodawa
do
oleju
luminofor:
metalowe
czsteczki swoj obecnoci tumi wiecenia luminoforu.

4.2.4. Uzyskanie uzupenie w zewntrznym otoczeniu
Jeeli do zewntrznego rodowiska nie mona wprowadzi
dodatkw wg standardu 4.2.3. to te dodatki mona otrzyma w samym
rodowisku, np. przez jego rozkad lub zmian stanu skupienia.
Czsto
pcherzyki
charakterze
gazowe
lub
takich
parowe,
dodatkw
wykorzystuje
otrzymane
si
elektrolitycznie,
kawitacyjnie lub w inny sposb.

Zadanie o pomiarze prdkoci strumienia pynu w rurze
(
wprowadzanie
Rozwizanie:
kawitacj,
dodatkw
sygna
dajc
wykluczone
pomiarowy
skupienie
warunkami
otrzymuje
drobniutkich
si,
i
pcherzykw.
zadania
wykorzystujc
dlatego
trwaych
Strona 210 z 252
4.3. Forsowanie wepoli pomiarowych

Wepola pomiarowe mog by forsowane przez zastosowanie
efektw fizycznych, a take metod synchronizacji rytmu.
Jeeli dany jest system wepolowy, to efektywno wykrywania i
pomiaru mona podnie przez wykorzystanie efektw fizycznych.
Patent Nr 170739
Zanik waciwoci luminescencyjnych niektrych substancji w
obecnoci nawet niewielkiej iloci wilgoci.
Patent Nr 415516
Gwatowna zmiana wspczynnika zaamania wiata w diamencie
przy zmianie temperatury.
W wikszoci przypadkw podane
jest, aby substancje w
wepolu tworzyy termopar, bezpatnie dajc sygnay o stanie

systemu. Pole sygnaowe moe by te uzyskane z wykorzystaniem
efektu indukcji.
Patent Nr 715838
oysko lizgowe zawierajce podczon do bloku zabezpiecze
termopar i przeciwciern wkadk, osadzon w obejmie kontaktujcej
Strona 211 z 252
si z korpusem, wykonanym z materiau przewodzcego prd

elektryczny. Znamienne tym, e w celu podniesienia szybkoci
dziaania
ochrony
przed
przegrzaniem,
termopar
uzyskano
wykorzystujc obejm i korpus.

Patent Nr 1046636
Sposb wykrywania uszkodzonych detali, zawierajcy naniesiona
na kontrolowana powierzchnie warstwy indykacyjnej, znamienny tym,
ze w celu podniesienia niezawodnoci w charakterze warstwy
indykacyjnej wykorzystano foli magnetyczn, na ktr naniesiono
elektroprzewodzc ciek, a o uszkodzeniu detalu wnioskuje si na
podstawie wartoci SEM indukcji, powstajcej w ciece.
4.3.2. Wykorzystanie rezonansu obiektu kontrolowanego

Jeeli
nie moliwe jest bezporednie wykrycie lub pomiar
zachodzcych w obiekcie zmian, a take nie mona przepuci przez

cay system pola, to zadanie rozwizuje si przez wzbudzenie w
systemie drga rezonansowych ( w caym systemie lub jakiej jego
czci ) ktrych zmiana czstotliwoci pozwala okreli zachodzce w
systemie zmiany.
Strona 212 z 252
Patent Nr 271051
Sposb pomiaru masy substancji ( na przykad pynu ) w
zbiorniku, znamienny tym, e w celu podniesienia dokadnoci i
niezawodnoci pomiaru wzbudza si drgania mechaniczne w systemie:
zbiornik pyn, mierzy si ich czstotliwo i podug jej wartoci
wnioskuje si o masie substancji.
Patent Nr 244690
Sposb okrelenia masy przemieszczajcej si nici, polegajcy na
tym, e prowadzi si j przez dwie podpory, a jedn z nich pobudza si
do mechanicznych drga. Znamienny tym, e w celu podniesienia
niezawodnoci i dokadnoci pomiaru, w charakterze nadajnika
czstotliwoci
drga
podpory,
wykorzystuje
si
miernik
drga
rezonansowych nici, a liniowy ciar okrela si na podstawie

czstotliwoci na wyjciu miernika.
Patent Nr 560690
Sposb
kontroli
stopnia
oprnienia
wymion
zwierzt
gospodarczych przy maszynowym dojeniu, polegajcy na okreleniu

stopnia oprnienia wymienia metod pomiaru fizycznych jego
waciwoci z pomoc znanych urzdze. Znamienny tym, e w celu
podniesienia dokadnoci pomiaru okrelenie stopnia oprnienia
wymion prowadzi si metoda pomiaru poziomu i czstotliwoci drga
akustycznych, generowanych podczas dojenia.
ZADANIE 13
Strona 213 z 252
Jak
kontrolowa
nie
przerywajc
pracy
proces
elektrolitycznego polerowania precyzyjnych tam ?

Rozwizanie jest identyczne do opisanego w patencie nr.
244690. Wg patentu nr. 486078 zaproponowano sposb kontroli
procesu
elektrolitycznego
elektrycznego parametru i
polerowania
tam
metod
pomiaru
poredniego okrelania geometrycznych
rozmiarw, znamienny tym, e w celu podniesienia dokadnoci, tamy

umieszcza si w polu magnetycznym, podcza do generatora i mierzy
czstotliwo drga wasnych.
4.
Wykorzystanie rezonansu obiektu przyczonego

Jeli nie jest moliwe zastosowanie standardu 4.3.2, to o stanie
systemu mona wnioskowa poprzez pomiar czstotliwoci drga

wasnych obiektu (zewntrznego rodowiska),
zwizanego z kontrolowanym systemem.
Patent Nr 438873
Sposb pomiaru iloci materiau we wrzcej warstwie (np. w
aparacie do wypalania cementowego klinkieru) znamienny tym, e w
celu podniesienia dokadnoci pomiaru ilo materiau okrela si na
podstawie zmian amplitudy drga wasnych gazw nad wrzca
warstw.
Strona 214 z 252
5.
Przejcie do fepolowych systemw pomiarowych

Pomiarowe
wepola
maj
specjalnie
wyran
tendencj
maj
tendencj
przechodzenia do szeregu fepolowego.
4.
Przejcie do pomiarowego protofepola

Wepola
niemagnetycznymi
polami
przechodzenia w protofepola to jest wepola z magnetyczn

substancj i magnetycznym polem.
Patent Nr 222892
Sposb wykrywania hermetyzowanych otworw ( na przykad, w
podwodnej czci kaduba dokowanego statku ) znamienny tym, ze w
celu podniesienia niezawodnoci i przyspieszenia procesu poszukiwania
miejsca znajdowania si hermetyzujcego otworu, w krciec otworu
przed jego hermetyzowaniem zakada si element generujcy pole
( np. magnes stay, z kierunkiem linii si normalnym do zewntrznego
poszycia kaduba statku ) i wykrywa si otwr przy pomocy indykatora
( np. magnetometru ) wg. najwyszej wartoci natenia pola
magnetycznego.
5.
Przejcie do pomiarowego fepola

Strona 215 z 252
Jeeli
trzeba
podnie
efektywno
wykrywania
lub
pomiaru protofepolowymi i wepolowymi systemami, to konieczne

jest przejcie do fepola, zastpujc jedna z substancji, substancj
ferromagnetyczn ( lub dodajc ferromagnetyczne czsteczki ) i
wykrywajc lub mierzc pole magnetyczne:
Patent Nr 239633
Sposb okrelenia stopnia twardnienia ( lub miknicia )
elementw polimerowych, znamienny tym, ze w celu nieniszczcej
kontroli do polimeru wprowadza si proszek magnetyczny i mierzy si
zmiany w przenikalnoci magnetycznej detalu w procesie jego
twardnienia.
6.
Przejcie do kompleksowego fepola pomiarowego

Jeeli trzeba podnie efektywno wykrywania lub pomiaru
systemu
metod
przejcia
fepole,
zastpienie
substancji
czsteczkami ferromagnetycznymi nie jest moliwe, to przejcie do
Strona 216 z 252
fepola realizuje si przez dobudowanie kompleksowego fepola,

wprowadzajc dodatki do substancji:
Patent Nr 754347
Hydrourabianie warstw skalnych realizuje si dziaajc pynem
pod cinieniem na grotwr. Dla kontroli do pynu wprowadza si
ferroproszek i zdejmuje si profil magnetyczny.
7.
Przejcie do fepola pomiarowego po zewntrznym otoczeniu

Jeeli trzeba podnie efektywno wykrywania lub pomiaru
systemy drog przejcia od wepola do fepola, a wprowadzenie

ferroczsteczek nie jest moliwe, to ferroczstki naley wprowadzi do
zewntrznego rodowiska.
Podczas ruchu statku w wodzie powstaj fale. Dla zbadania
przebiegu procesu tworzenia si fal, do wody dodaje si ferroproszek.
8.
Wykorzystanie efektw fizycznych

Strona 217 z 252
Jeeli
trzeba
podnie
efektywno
pomiarowego
systemu
fepolowego, konieczne jest wykorzystanie efektw fizycznych, na

przykad przejcia przez punkt Curie, efekt Hopkinsa i Backhausena,
efekt magnetostrykcyjny itd.
Patent Nr 115128
Sposb pomiaru temperatury przy pomocy czujnika indukcyjnego,
w ktrym waciwoci rdzenia magnetycznego zmieniaj si w
zalenoci od zmian temperatury, znamienny tym, e w celu
podniesienia dokadnoci pomiaru, rdze czujnika rozgrzewa si do
temperatury zewntrznego paszcza, co powoduje wyran zmian
jego przenikalnoci magnetycznej.
Patent Nr 1035426
Sygnalizator
poziomu
pynu,
zawierajcy
pojemnik
niemagnetycznego materiau, wewntrz ktrego znajduje si magnes,

okrelajcy pooenia poziomu pynu, a z zewntrz magnetron.
Znamienny
tym,
celu
podniesienia
niezawodnoci
pracy
urzdzeni, magnes wewntrz pojemnika umocowany jest na wysokoci

kontrolowanego poziomu pynu i pokryty termoczuym materiaem,
ktrego punkt Curie jest niszy od temperatury kontrolowanego pynu.
Patent Nr 332758
Urzdzenie do cigego ogrzewania indukcyjnego pojedynczych
detali, podawanych ze sta prdkoci przez mechaniczny podajnik
napdzany silnikiem elektrycznym, do komory nagrzewania prdami
Strona 218 z 252
wysokiej czstotliwoci z cylindrycznym induktorem. Znamienny tym,

e w celu zapewnienia automatycznej kontroli i regulacji temperatury
nagrzewu detali, zaopatrzone jest w cewk indukcyjn, ustawion w
komorze
nagrzewu
temperatury,
induktora,
powodujcej
strefie
utrat
nagrzewu
wasnoci
detali
do
magnetycznych
zwizanej z ni i silnikiem elektrycznym przetwornikow instalacj

wykonawcz.
Patent Nr 266029
Magnetyczne
sprzgo
cierne,
zawierajce
korpus
wielonadbiegunnikowy wirnik ze staymi magnesami, znamienny tym,

ze w celu zapewnienia automatycznego wczania i wyczania
sprzga przy zadanej temperaturze jest ono zaopatrzone w boczniki,
wstawione pomidzy nabiegunniki wirnika i wykonane z materiau
termoaktywnego,
przenikalnoci
posiadajcego
z
punktem
charakterystyk
Curie,
magnetycznej
odpowiadajcym
zadanej
temperaturze, a korpus i wirnik wykonane z materiau o punkcie Curie

odpowiadajcym temperaturze wyszej od zadanej ( bisystemowe
przejcie przez punkt Curie )
Patent Nr 504944
Sposb pomiaru napre, polegajcy na zmianie mikrostruktury
elementu,
posiadajcego
domenow
struktur
magnetyczn
przetworzeniu zmian mikrostruktury w sygna elektryczny. Znamienny

tym, e w celu podniesienia czuoci i dokadnoci pomiaru, rejestruje
si w nim ilo skokowych zmian mikrostruktury elementu, po ktrej
wnioskuje si o wartoci mierzonego naprenia. (efekt Barkhausena )
Strona 219 z 252
Patent Nr 563556
Sposb pomiaru gruboci powok metalicznych, polegajcy na
tym, e powoka metalowa podlega elektrolitycznemu rozpuszczeniu,
ktrego koniec ustala si na podstawie sygnau elektrolitycznego
oddziaywania z podkadem. Znamienny tym, e w celu podniesienia
dokadnoci
pomiaru
ferromagnetycznym
niemagnetycznych
podkadzie,
pokry
metalowych
charakterze
na
sygnau
elektrolitycznego oddziaywania z podkadem wykorzystuje si szumy

Barkausena.
9.
Sterowanie rozwojem systemw pomiarowych

Rozwj
zwykymi
pomiarowych
przejciami
systemw
systemowymi,
wepolowych
ale
istniej
realizuje
te
si
przypadki
szczeglne.
10. Przejcie do bisystemu i polisystemu pomiarowego

Efektywno systemu pomiarowego na dowolnym etapie
rozwoju moe by podniesiona drog przejcia do bisystemu lub
polisystemu.
Patent Nr 256570
Strona 220 z 252
Urzdzenie do pomiaru dugoci skoku narciarza wodnego. Jeeli

pod trampolina ustawi dwa mikrofony: jeden nad wod, drugi pod
wod,
to
rnica
czasu
przejcia
powietrznej
wodnej
fali
akustycznej, bdzie proporcjonalna do dugoci skoku narciarza.
11. Przejcie do pomiaru pochodnych

Systemy pomiarowe rozwijaj si w kierunkach:
7. pomiary funkcji,
8. pomiar pierwszej pochodnej funkcji,
9. pomiar drugiej pochodnej funkcji.
Patent Nr 998754
Sposb okrelenia stanu napre masywu grskiego, polegajcy
na pomiarze nie samego oporu elektrycznego grotworu ( jak byo
dawniej ) a prdko zmian wartoci oporu elektrycznego.
KLASA 5.
STANDARDW
STANDARDY
NA
STOSOWANIE
5.1. Problemy wprowadzania substancji

5.1.1. Drogi obejcia
5.1.2.
Rozdzielenie obiektu na wzajemnie oddziaywujce
czci
5.
Samousuwanie zuytych substancji
6.
Wykorzystanie nadmuchiwanych konstrukcji i piany

Strona 221 z 252
5.2. Wprowadzanie pl
5.2.1. Wykorzystanie pola wielofunkcyjnego
5.2.2. Wykorzystanie pola rodowiska zewntrznego
5.2.3. Wykorzystanie substancji generujcych pola
5.3. Wykorzystanie przemian fazowych
5.3.1. Zmiana stanu skupienia substancji
5.3.2. Dwojaki stan skupienia substancji
5. Wykorzystanie zjawisk towarzyszcych zmianie stanu skupienia
5.3.4. Przejcie do dwufazowego stanu skupienia substancji
5. Wykorzystanie wzajemnego oddziaywania pomidzy czciami
substancji.
5.4. Problemy wykorzystania efektw fizycznych
5.4.1. Wykorzystanie odwracalnych przeksztace fizycznych
5.
Wzmacnianie pola na wyjciu
5.5. Standardy eksperymentalne

5.5.1. Otrzymywanie czsteczek substancji przez rozkad.
5.5.2.
Otrzymywanie
czsteczek
substancji
syntezy.
wyniku
Strona 222 z 252
5.5.3.
Najprostsze
metody
otrzymywania
czsteczek
substancji.
5.1. Problemy wprowadzania substancji

Przy budowie, przebudowie i burzeniu wepoli czsto zachodzi
potrzeba wprowadzenia nowych substancji. Ich wprowadzanie byo
zwizane albo z trudnociami technicznymi albo ze zmniejszeniem
stopnia idealnoci systemu. Dlatego substancje trzeba wprowadza,
nie wprowadzajc i wykorzysta rne drogi obejciowe.
5.
Drogi obejcia
Jeeli trzeba wprowadzi do systemu substancj, a
wynika z warunkw zadania, e
jeli
jest to niemoliwe, to naley
wykorzysta drogi obejciowe:

6.
Zamiast substancji wykorzysta pustk
Patent Nr 245425
Sposb wytworzenia tensometrycznej siatki wewntrz modelu z
przeroczystego materiau metoda zalania w korpus modelu siatki z
nici. Znamienny tym, e w celu wykluczenia zafaszowania pola
napre nimi, po stwardnieniu materiau modelu zostaj one wyjte,
w rezultacie wewntrz modelu tworzy si tensometryczna siatka z
walcowych mikropustek. W charakterze materiau mona wykorzysta,
Strona 223 z 252
na przykad cienkie druciki miedziane, usuwane pniej przez

wytrawienie kwasami.
5.1.1.2. Zamiast substancji wprowadzi pole
Patent Nr 500464
Dla zmierzenia stopnia rozcignicia nici w biegu na nic nanosi
si elektryczne adunki i okrela si zmian liniowej gstoci adunku.
5.1.1.3. Zamiast wewntrznego dodatku zastosowa zewntrzny.
Patent Nr 360540
Jak zmierzy grubo cianki pustego ceramicznego naczynia? W
naczynie wlewa si pyn o wysokiej elektroprzewodnoci, podcza si
do pynu jedn z elektrod i mierzy si grubo cianki w dowolnym
miejscu, przykadajc drug elektrod omomierza.
5.1.1.4. Wprowadzi w bardzo maych dozach szczeglnie aktywny
dodatek.
Patent Nr 427982
Smar do cignienia rur na bazie skadnika mineralnego,
znamienna tym, e w celu zmniejszenia hydrodynamicznego cinienia
smaru w obszarze deformacji, w jej skad wprowadzono 0,2 0,8
procentu masowego polimetakrylu.
Strona 224 z 252
5.1.1.5. Wprowadzi w bardzo maych dozach zwyky dodatek, ale

rozkadajc jego koncentracj w oddzielnych czciach obiektu.
Do
polimeru
wprowadza
si
eby
nada
mu
elektroprzewodno ) ferroczstki i rozkada si je w postaci

oddzielnych linii nitek.
5.1.1.6. Wprowadzi dodatek na pewien czas.
Patent Nr 360116
Sposb bezkontaktowej orientacji detali, znamienny tym, e w
celu poprawienia efektu orientacji bez dodatkowych strat energii, przy
orientacji pustych detali wprowadza si w nie ferromagnetyczn
substancj.
5.1.1.7. Zamiast obiektu wykorzysta jego kopi.
Patent Nr 499577
Sposb otrzymania zbioru przekrojw drog stworzenia kompletu
modeli,
znamienny
tym,
celu
podniesienia
dokadnoci
stereometrycznych bada przekrojw bry trjwymiarowych, poziom

powierzchni paszczyzny przekroju imituje si wypenieniem pynem
przeroczystego
modelu,
ktry
przyjmuje
rne
przestrzeni.
pooenia
Strona 225 z 252
5.1.1.8. Dodatek wprowadza si w postaci chemicznego poczenia,

z ktrego pniej si go
usuwa.
Patent Nr 342761
Sposb
plastyfikacji
drewna
metod
obrbki
amoniakiem,
znamienny tym, e w celu zapewnienia plastyfikacji powierzchni tarcia

w procesie obrbki, przesycanie drewna prowadzi si solami,
rozkadajcymi si w temperaturze tarcia, na przykad (H4 )2 CO3.
5.1.1.9. Dodatek otrzymuje si przez rozoenie zewntrznego
rodowiska lub samego obiektu, na przykad metod elektrolizy, lub
przez zmian zoonego stanu czci obiektu lub zewntrznego
rodowiska.
Patent Nr 904956
Sposb wymiarowej obrbki elektrolitycznej, realizowanej w
obecnoci gazu i w elektrolicie, znamienny tym, e w celu
intensyfikacji procesu usuwania produktw obrbki, gaz w elektrolicie
wytwarza si z pomoc elektrolizy,
bezporednio poprzedzajcej
obrbk.
ZADANIE 14
Do polimerw dla podniesienia trwaoci dodaje si substancje
przechwytujce tlen, powodujcy korozj polimerw. W charakterze
substancji ochronnych wykorzystuje si drobnoziarniste proszki
metali. Te metale obowizkowo powinny mie czyst ( nie utlenion )
Strona 226 z 252
powierzchni. Jak wprowadza te proszki? W prni lub atmosferze

redukujcej ( lub obojtnej ) zbyt skomplikowane. Co robi?
ROZWIZANIE ZADANIA14 wg STANDARDU 5.1.1.
Zadanie rozwizuje si wg standardu 5.1.1.8: w zwykych
warunkach
wprowadza
podgrzewaniu.
si
sl,
charakterze
wydzielajc
takiej
soli
metal
mona,
na
dziki
przykad
wykorzysta szczawian elaza ( sl elaza i kwasu octowego )

Szczawian rozkada si w temperaturze 300 C z wydzieleniem elaza
lub podtlenku elaza ( te wychwytuje tlen)
7.
Podzia obiektu na wzajemnie oddziaywujce czci.

Jeeli jest dany system, opornie poddajcy si koniecznym
zmianom, a warunki zadania nie pozwalaj zamieni narzdzia lub

wprowadzi dodatki, zamiast narzdzia mona wykorzysta obiekt,
dzielc go na czci, wzajemnie oddziaywujce na siebie.
Patent Nr 177761
Sposb podawania szybko rozkadajcego si pynu roboczego do
komory operacyjnej anodowo-mechanicznej obrabiarki, znamienny
tym, e w celu lepszego mieszania pyn podaje si w stref obrbki
dwoma przeciwbienymi strumieniami.
Strona 227 z 252
Patent Nr 412449
Sposb obrbki termicznej materiaw sypkich ( na przykad
cukru ) w suszarce bbnowej metod konwekcyjnego suszenia z
nastpujcym
chodzeniem
przeciwstrumieniu
czynnika
wydzielajcego gaz, znamienny tym, e w celu intensyfikacji procesu i

oddzielenia drobnoziarnistej frakcji materia wstpnie poddaje si
wirowaniu, a nonik ciepa dla suszenia konwekcyjnego i czynnik
chodzcy podaje si przeciwbienie i odsysa przepracowane gazy z
zawiesin drobnoziarnistej frakcji ze strefy suszenia.
Patent Nr 719809, p.1
Sposb otrzymywania proszkw metali polegajcy na rozpylaniu
strugi pynnego metalu wirujc strug gazu, znamienny tym, e w
celu podniesienia drobnoziarnistoci proszku, strumieniowi pynnego
metalu nadaje si ruch wirowy wzgldem jego osi.
p.2 Sposb wg p.1 znamienny tym, ze wirowy ruch strugi pynnego
metalu
jest przeciwnie skierowany w stosunku do ruchu wirowego
strumienia gazu.
Patent Nr 726256
Sposb tumienia energii strumienia, polegajcy na rozdzieleniu
go na oddzielne strumienie, zawirowywanie ich i nastpnie czenie,
znamienny tym, ze w celu podwyszenia efektywnoci tumienia,
strumienie prowadzone s jeden w drugim i wiruj w przeciwnych
kierunkach.
Strona 228 z 252
Patent Nr 727942
Sposb spalania paliwa metod podawania
w stref palenia
mieszanki paliwa, powietrza i wstpnie pogrzanego paliwa sypkiego,

znamienny tym, ze w celu podniesienia intensyfikacji procesu spalania
z jednoczesnym zmniejszeniem iloci szkodliwych skadnikw spalin,
powietrze i materia sypki podawane s dwoma przeciwbienymi
strumieniami.
Patent Nr 749571
Sposb
rozdrabniania
wirw
podczas
obrbki
tokarskiej
pfabrykatw ze zdejmowaniem duego naddatku, polegajcy na

rozdzieleniu zdejmowanego naddatku na dwa, niezalene potoki
wirw. Znamienny tym, e w celu poszerzenia zakresu rozdrabniania
strugi wirw i zmniejszenia si skrawania, niezalene potoki wirw s
skierowane przeciwbienie jeden do drugiego.
Jeeli w system wchodzi strumie drobnoziarnistych frakcji i

trzeba zwikszy stopie sterowania tym drobinami, strumie naley
rozdzieli na czci, naadowane rnoimiennie lub jednoimiennie.
Jeeli cay strumie naadowany jest jednoimiennie, to przeciwny
adunek powinna posiada jedna z czci systemu.
Patent Nr 259019
Sposb elektrycznej koagulacji zawiesiny pyu wglowego w
kopalniach dla oczyszczenia powietrza metoda such, znamienny tym,
Strona 229 z 252
e w celu podniesienia efektywnoci odpylania strumie zapylonego

powietrza rozdziela si na dwie czci, z ktrych kad aduje si
rnoimiennie i kieruje naprzeciw, jedn na drug.
ZADANIE 15
Znany jest sposb rozdrabniania ciekych metali, polegajcy na
rozdzieleniu strumienia metalu na strugi, ich rozbijanie i nastpnie
ochadzanie czsteczek... Prosz przedstawi prognoz dalszego
rozwoju tej metody.
ROZWIZANIE ZADANIA wg STANDARDU 5.1.2:
Rozwizanie oczywiste:
...w celu poszerzenia moliwoci
technologicznych rozbijanie strugi prowadzi si metod skierowywania

strug przeciwbienie Patent nr. 719802
5.1.3. Samousuwanie zuytych substancji
Wprowadzona do systemu substancja- po wykonaniu zadania,
zuyta powinna znikn lub sta si nie odrnialna od substancji
znajdujcej si wczeniej w systemie lub rodowisku zewntrznym.
eby prowadzi indukcyjny przetop tlenku berylu lub aluminium,
trzeba wprowadzi do tlenku przewodnik ( tlenek jest dielektrykiem,
uzyskuje
wasno
elektroprzewodzenia
stanie
ciekym
Wprowadzenie przewodnika moe zanieczyci tlenek ( topienie

prowadzi si dla uzyskania czystych krysztaw ) Rozwizanie:
wprowadzi metaliczny beryl ( aluminium ) Zapewnia on przyjcie
Strona 230 z 252
pola
indukcyjnego
pola
nagrzewanie
tlenku.
wysokiej
temperaturze beryl spala si i przeistacza w tlenek, a wic nie

zanieczyszcza wytopu.
Patent Nr 588025
Sposb oczyszczanie wewntrznych powierzchni pustych detali
metod przetaczania przez detal strumienia pynu z wypeniaczem,
znamienny tym, e w celu podniesienia efektywnoci oczyszczania i
zapewnienia moliwoci zupenego usuwania wypeniacza, wykonuje
si jego granule z materiau atwo parujcego.
Patent Nr 1013709
Pojemnik na ld skadajcy si z korpusu, wykonanego z
termoizolacyjnego materiau znamienny tym, e w celu zapobiegania
zanieczyszczeniom wody przy rozmraaniu lodu, w charakterze
termoizolacyjnego materiau wykorzystano sztuczny, nietoksyczny,
trudnotopliwy ld, otrzymany z mieszaniny wody z metanem.
5.1.4. Wykorzystanie nadmuchiwanych konstrukcji i piany

Jeeli trzeba wprowadzi du ilo substancji, a jest to
niemoliwe na podstawie warunkw zadania lub niedopuszczalne z
powodu warunkw pracy systemu, w charakterze substancji mona
wykorzysta pustk w postaci nadmuchiwanych konstrukcji lub
piany.
Strona 231 z 252
320102
Dla przemieszczania uszkodzonych samolotw pod skrzyda
podkada si nadmuchiwane poduszki. Po ich nadmuchaniu mikko
podtrzymuj samolot. Pod poduszki mona podstawi wzki dla
transportu.
895858
Sposb formowania tratew spawnego drewna, polegajcy na
ukadaniu pni w wizki, ich obwizywaniu i formowaniu midzy nimi
pywakw, znamienny tym, e w celu podniesienia stopnia pywalnoci
pywaki formuje si
metod wypenienia przestrzeni pomidzy
belkami wewntrz wizki - mieszanin poliizocjanitu z poliestrem,

tworzc plastyczn piank.
Uwagi:
1. Zastosowanie konstrukcji nadmuchiwanych pneumatycznych
to standard na makropoziomie. Wykorzystanie piany to standard
na mikropoziomie.
2. Standard 5..1.4. czsto jest wykorzystywany wsplnie z innymi
standardami.
8.
Wprowadzanie pl
Strona 232 z 252
Przy budowaniu, przebudowie i burzeniu wepoli czsto zachodzi

potrzeba wprowadzenia nowego pola. eby nie komplikowa przy tym
systemu, naley wykorzysta standardy z podklasy 5.2.
Wykorzystanie wielofunkcyjnoci pl.

Jeeli w system wepolowy trzeba wprowadzi pole, to naley
przede wszystkim wykorzysta pola ju posiadane, ktrych nonikami

s wchodzce w system substancje.
Sposb oddzielenia pcherzykw gazu od pynu, w strumieniu
skroplonego tlenu. W systemie s dwie substancje. Obydwie s
nonikami mechanicznego pola. Dla rozwizania zadania wystarczy
przeksztaci ruch tych substancji i np. zawirowa strumie. Sia
odrodkowa wyniesie pyn na zewntrz, a gaz pozostanie w osi
rurocigu.
Wykorzystanie pl zewntrznych.
Jeeli trzeba wprowadzi pole , a wg standardu 5.2.1 nie jest to
moliwe,
to
naley
sprbowa
wykorzysta
zewntrznym otoczeniu.
Patent Nr 414354
pola
istniejce
Strona 233 z 252
Dla usuwania wody deszczowej z przejezdnej nawierzchni mostu

wykorzystano ssaw, utworzon przez eektor zanurzony w rzece.
7
Wykorzystanie substancji, bdcych rdami pl.

Jeeli do systemu trzeba wprowadzi pole, a nie jest to moliwe
wg standardu 5.2.1 i 5.2.2 to naley wykorzysta pola, ktrych

rdami mog by niektre substancje, znajdujce si w systemie lub
otoczeniu.
Patent Nr 504932
Sygnalizator poziomu pynu, zwaszcza paliwa, zawierajcy pywak
ze stykiem, korpus z drugim stykiem, izolowanym od niego i wskanik,
w ktrego obwd wczone s wymienione styki. Znamienny tym, e w
celu wyczenia rda zasilania elektrycznego z obwodu pomiarowego
i wykluczenia moliwego iskrzenia na stykach korpusu i pywaka,
wykonano je z rnych materiaw, tworzcych przy zwarciu zimny
styk termopary. Drugi styk gorcy
- pooony jest na zewntrz
obiektu kontrolowanego i zaopatrzony jest w rdo ciepa.
Patent Nr 225992
Elektromagnetyczna
pompa
suca
do
przetaczania
roztopionego metalu lub pynnego, elektrolitycznego nonika ciepa,

zawierajca elektromagnes i obwd elektryczny, znamienna tym, e w
celu eliminacji zewntrznego zasilania elektrycznego, w charakterze
zasilacza
zastosowano
obwd
zamknity,
zoony
dwch
Strona 234 z 252
pprzewodnikowych termoelementw, posiadajcych posta pytek i

pooonych
pomidzy
termoelementu,
zimn
posiadajc
gorc
pooony
pytk
midzy
stykow
biegunami
elektromagnesu rowek, ktrym przepywa gorcy, przepompowywany

elektrolityczny nonik ciepa.
Patent Nr 356489
System obrabiany detal i narzdzie skrawajce wykorzystany
jako termopara do pomiaru temperatury skrawania.
Patent Nr 568538
Materia cierny naniesiony na druciany karkas, wykonany w
postaci termopary. Tarcza szlifierska sama sygnalizuje temperatur w
strefie szlifowania.
Jeeli w systemie znajduj si ferromagnetyczne substancje,
wykorzystywane czysto mechanicznie, , naley wykorzysta take ich
waciwoci
magnetyczne,
dla
uzyskania
dodatkowych
efektw:
poprawy wspdziaania elementw, otrzymania informacji o ich pracy,

o stanie systemu itp.
Patent Nr 518591
Mechanizm
maltaski,
zawierajcy
ogniwo
napdzajce
napdzane - krzy maltaski, znamienny tym, e w celu podniesienia

trwaoci, ogniwo napdzajce zaopatrzono w sektory z materiau
magnetycznie mikkiego ze wstawionymi w nie magnesami staymi, a
Strona 235 z 252
krzy maltaski zaopatrzony jest w pytki z materiau, cechujcego si

wysok histerez magnetyczn.
9.
Wykorzystanie przej fazowych.

Przeciwstawne wymagania w stosunku do wprowadzanych
substancji i pl mog by zadowalajco spenione dziki wykorzystaniu

fazowych przej.
10.
Zmiana stanu skupienia substancji

Efektywno zastosowania substancji bez wprowadzania innych
substancji moe by podniesiona dziki fazowemu przejciu 1, tj,

zmian stanu skupienia posiadanej substancji.
Patent Nr 252262
Doprowadzenie energii do systemw pneumatycznych w
kopalniach z wykorzystaniem skroplonego, a nie spronego powietrza.
11.
Dwojaki stan skupienia substancji.

Dwojaki stan skupienia substancji moe by zrealizowany dziki
fazowemu przejciu 2, tzn. wykorzystaniu substancji zdolnych do

przechodzenia z jednego w drugi stan fizyczny w zalenoci od
warunkw pracy.
Strona 236 z 252
Patent Nr 958837
Ciepowymiennik,
powierzchni
niklowo
temperatury
patki
zaopatrzony
tytanowe
odchylaj
w
patki.
si,
przycinite
Przy
do
podniesieniu
powikszajc
jego
si
powierzchni
chodzenia.
Patent Nr 166202
Zastosowanie w charakterze mediw roboczych w urzdzeniach
gazoturbinowych z zamknitym, gazowym obiegiem roboczym ( np.
N2O4, Al2C2, CH4, CO2 i inne ) w ktrych w rezultacie odwracalnych
reakcji chemicznych, towarzyszcych przemianom cieplnym, staa
gazowa powiksza si przed turbin, a zmniejsza przed kompresorem
do wartoci pierwotnej.
( Gazowe mieszaniny maja zdolno do odwracalnej dysocjacji i
rekombinacji z wydzielaniem lub pochanianiem ciepa )
Patent Nr 1003163
Kondensator o zmiennej pojemnoci, zawierajcy dwie okadki i
izolujcy je dielektryk, z wzem regulacji temperatury dielektryka,
znamienny tym, e w celu podniesienia zakresu zmiennoci pojemnoci
elektrycznej dielektryk skada si z dwch warstw, z ktrych jedna jest
wykonana z materiau
o staej dielektrycznej niezalenej od
temperatury, a druga z materiau z fazowym przejciem typu: metal

dielektryk.
12.
Wykorzystanie zjawisk towarzyszcych zmianie stanu skupienia.

Strona 237 z 252
Efektywno
wykorzystaniu
systemu
moe
by
fazowego przejcia 3,
podniesiona
dziki
to jest dziki wykorzystaniu
zjawisk towarzyszcych przejciu fazowemu.
13.
Przejcie do dwufazowego stanu substancji.

Dwojakie waciwoci systemu mog by zapewnione dziki
fazowemu przejciu 4 czyli zastpieniu jednofazowego stanu substancji

stanem dwufazowym.
Patent USA Nr 3589468
Dla tumienia haasu, a take dla wychwytywania oparw,
zapachw i drobnych strug przy obrbce skrawaniem, strefie skrawania
pokrywa si pian. Piana jest przenikliwa dla narzdzia, ale
nieprzenikliwa dla szumu i oparw.
Patent Nr 722740
Sposb polerowania detali. Roboczy rodek skada si z pynu
( stop oowiu ) i ferromagnetycznych czsteczek ciernych.
Patent Nr 936962
Sposb przemywania filtrw z ziarnistym zoem, obejmujcy
spulchnianie
zoa
nastpnie
wypukiwania
zanieczyszcze
strumieniem biecej wody, znamienny tym, e w celu podniesienia
Strona 238 z 252
dotlenienia i zmniejszenia strat w rybach, aktywne rodki przed

podaniem ich przez dysz nasyca si powietrzem.
14.
Wykorzystanie wzajemnego oddziaywania midzy czciami

(fazami) systemu.
Efektywno
rezultacie
systemw
technicznych,
uzyskanych
fazowego przejcia nr 4, moe by podniesiona przez
wprowadzenie wzajemnego oddziaywania (fizycznego, chemicznego )

pomidzy czciami (lub fazami ) systemu.
Patent Nr224743
Dwufazowa
substancja
robocza
dla
sprarek
urzdze
cieplnych, skadajca si z gazu i drobnych czsteczek ciaa staego,

znamienna tym, ze w celu dodatkowego sprenia gazu w chodnicy i w
kompresorze oraz dodatkowego rozszerzenia si go w nagrzewnicy, w
charakterze ciaa staego wykorzystano sorbenty o oglnej lub
selektywnej zdolnoci pochaniania.
Patent Nr282342
Zastosowanie w charakterze substancji roboczej dla podwjnego
obiegu cyklu urzdzenia energetycznego, reagujcych chemicznie
substancji, dysocjujcych przy nagrzewaniu z pochanianiem ciepa i
zmniejszeniem
ciaru
molekularnego
rekombinujcych
ochadzaniu do stanu wyjciowego.
przy
Strona 239 z 252
15.
Problemy wykorzystywania efektw fizycznych.

Wiele standardw zakada zastosowania efektw fizycznych lub
mog by wykorzystane razem z nimi. Naley przy tym wzi pod

uwag niektre chwyty podnoszce efektywno zastosowania
efektw fizycznych.
16.
Wykorzystanie odwracalnych efektw fizycznych.

Jeeli obiekt powinien okresowo znajdowa si w rnych stanach
fizycznych, to przejcie naley realizowa w samym obiekcie drog

wykorzystania odwracalnych przemian fizycznych, na przykad przej
fazowych, jonizacji i rekombinacji, dysocjacji i asocjacji itd.
Patent Nr 177497
Piorunochron w postaci gazowej rury. Sam wcza si przy
powstawaniu byskawicy: gaz jonizuje, staje si przewodnikiem. Po
wyadowaniu jony same rekombinuj, gaz staje si elektrycznie
neutralnym,
piorunochron
nieprzewodzcym
nie
dajcym
radiocienia.
Patent Nr 820836
Automatyczna zasonka, zawierajc korpus, zawr i termoczuy
element, znamienna tym, e w celu podniesienia niezawodnoci i
uproszczenia konstrukcji posiada zamontowany na korpusie cznik, na
ktrym umocowany jest zawr, zoony z dwch zagitych pytek,
wykonanych z materiau posiadajcego waciwo pamici ksztatu.
Strona 240 z 252
17.
Wzmocnienie pola na wyjciu.

Jeeli trzeba otrzyma silne dziaanie na wyjciu przy sabym
dziaaniu na wejciu, konieczne jest wprowadzenie substancji

przeksztatnika w stan, bliski krytycznemu. Energia zgromadzi si w
substancji, a sygna wejciowy odegra rol jzyka spustowego.
Patent Nr 969327
Sposb
wzmocnienia
fal
sprystych,
polegajcy
na
wprowadzeniu w ciao stae fali i naoenie pola zewntrznego rda

energii, znamienny tym, ze w celu rozszerzenia funkcjonalnych
moliwoci
drog
wzmocnienia
fal
uderzeniowych,
przed
wprowadzeniem fali sprystej w ciao stae, jego bry deformuje si

do temperatury, ktra jest nisza od temperatury fazowego przejcia
drugiego rodzaju o wielko skoku temperatury przy przechodzeniu po
nim fali sprystej.
Patent Nr 416586
Sposb sprawdzania detali na szczelno, polegajcy na tym, e
detal zanurza si do odgazowanej cieczy, doprowadza si do spadku
cinienia w przestrzeni nad pynem, zapewniajc wysze cinienie we
wntrzu detalu i po pcherzykach w cieczy ujawniaj si miejsca
nieszczelnoci. Znamienny tym, e w celu podniesienia czuoci
badania, pyn podczas bada utrzymuje si w stanie przegrzanym.
Strona 241 z 252
5.5. Standardy eksperymentalne.

5.
Otrzymywanie czstek substancji przez rozkad.

Jeeli do rozwizania zadania potrzebne s czsteczki substancji
( na przykad jony ), a bezporednie ich otrzymanie zgodnie z

warunkami zadania nie jest moliwe, to potrzebne czsteczki naley
uzyska przez rozkad substancji bardziej zoonej strukturalnie ( np.
molekuy )
Patent Nr 741105
Metoda uzyskiwania wodoru pod wysokim cinieniem: substancj
zawierajc wodr umieszcza si w hermetycznym naczyniu i poddaje
si j elektrolizie z wydzielaniem wolnego wodoru.
6.
Otrzymywanie czstek substancji w wyniku syntezy.

Jeeli do rozwizania zadania potrzebne s czsteczki substancji
( na przykad molekuy ), a bezporednie ich otrzymanie lub zgodnie ze

standardem 5.5.1. nie jest moliwe, to potrzebne czsteczki naley
uzyska przez poczenie czstek mniej zoonych strukturalnie. ( np.
jonw)
Patent Nr 364493
Dla obnienia hydrodynamicznego oporu wody podczas ruchu
statkw wykorzystywano podawanie mieszanin polimerowych np.
poliakryloamidu,
duym
polioksyetylen (efekt Tomsa), Zwizane to byo z
zuyciem
spolimeryzowanych
polimerw.
czstek
wody
Zaproponowano
pod
elektromagnetycznego.
tworzenie
wpywem
pola
Strona 242 z 252
7.
Najprostsze sposoby otrzymywania substancji.
Przy stosowaniu standardu 5.5.1 atwiejsz drog jest zburzenie

najbliszego kompletnego lub zbdnego (ujemne jony ) poziomu,
a przy stosowaniu standardu 5.5.2 atwiejsz drog jest rozbudowanie
najbliszego,
niszym
poziomie
struktury,
niekompletnego
poziomu.
Patent Nr 177497
Zadanie o ochronie anteny. Jony otrzymuje si przez zburzenie
moleku gazu. Neutralne molekuy tworz si przez poczenie
odpryskw ( jony i elektrony )
Strona 243 z 252
Strona 244 z 252
Dodatek 1.
Zadania na stosowanie standardw.

1. Obrotowa deszczownia posiada poziom rur o dugoci 40 m,
obracajca si wok pionowej osi, przechodzcej przez rodek rury.
eby rura si nie zamaa, jest podtrzymywana przez ram z
duraluminiowych beleczek, i stalowych linek odcigw. W sumie
urzdzenie posiada spory ciar i wymaga zastosowania silnika o
duej mocy.
Jakie zmiany naley wprowadzi w system? Na jakich standardach
oparte bd te zmiany?
2. Naley opracowa metod produkcji dugich i cienkich stalowych
spryn. Wewntrzna rednica spryny 2mm, grubo drutu 1 mm,
dugo spryny 400 mm. W stanie nienapronym zwoje powinny
przylega ciasno jeden do drugiego.
Jaki standard falezy zastosowa? Jak bdzie wygldao konkretne
techniczne rozwizanie?
3.
Przy nagrzewaniu stalowych pfabrykatw przed obrbk
plastyczn na gorco (walcowanie, prasowanie, kucie itd.) do

temperatury 1000 - 1200C , poczwszy od temperatury 800 - 850C,
powierzchnia pfabrykatw intensywnie si utlenia i odwgla.
Strona 245 z 252
Jak zapobiega utlenianiu i odwglaniu powierzchni, zachowujc

metod ogrzewania
pfabrykatw - stykow lub indukcyjn.
Zastosowanie do tej operacji rnorodnych smarw i pokry nie

wskazane,
wykorzystanie
atmosfer
ochronnych
nadmiernie
skomplikuje proces.
4. Zatopione statki podnosi si przy pomocy pontonw, tj. wielkich
beczek, przymocowanych
do kaduba. Pontony napenia si
wod, opuszcza na dno, zamocowuje do kaduba, a potem usuwa

si z nich wod ( powietrzem spronym ) Pontony wypywaj na
powierzchni i wycigaj kadub statku.
Mocowanie pontonw wykonuj nurkowie. Pod kadubem
przeciga si liny i z dwch
stron mocuje pontony.
Wszystko to bardzo si komplikuje gdy kadub gboko siedzi w

mule. Oprcz tego pojawia si sia przyssania kaduba do podoa.
Jeeli warstwa iu cienka, mona j zmy strumieniem wody,
podawanej pod wysokim cinieniem. Najczciej jednak warstwa iu
jest gruba, ( statek caym kadubem siedzi na dnie ) i szczelna.
Rozmywanie iu
idzie
powoli ( wykorzystuje si monitory do
hydrourabiania ) , przychodzi sztorm, wzburzone morze wszystko

niszczy...
Strona 246 z 252
Potrzebny
jest
efektywny
sposb
walki
ze
szkodliwymi
waciwociami iu.
5.
dowiadczalnym
zanieczyszczanych rur
stanowisku
do
oczyszczania
wntrza
wykorzystuje si wycior szczotkowy dugi
drg ze sterczcymi na wszystkie strony
wosami z drutu. Wycior
przemieszcza si, tam i z powrotem stopniowo zdzierajc zbita

warstw zanieczyszcze ze cianek rury. Praca powolna i cika.
Zaproponowano kiedy
wycior w wibratorem, ale jako roboty
podniosa si nieznacznie.
Z warunkw zadania wynika, e nie wolno stosowa innych
sposobw i urzdze czyszczcych. Narzdziem powinien pozosta
wycior, lub wycior z wibratorem. Oczyszczane rury s sztywno
zwizane ze zoonym urzdzeniem, dlatego te prba nastawienia
si na wykorzystanie rezonansu nic nie daje. Jaki standard naley
zastosowa?
6. Przy elektrokoksowaniu wgla powietrze podawane jest od dou

przez warstw kawakowego wgla, lecego na rusztowej kracie.
(Schemat jest nastpujcy: ruszt, grube kawaki wgla, drobne
kawaki. Grube kawaki potrzebne, eby drobne nie wypaday przez
ruszt )
Ale wgiel gorcy, grube kawaki wgla rozpalaj si,
zachodzi niepodane rozgrzewanie si rusztu. Prbowano zastpi

warstw grubego wgla warstw czego podobnego, ale niepalnego:
(kwarcyt, fosforyty, wglan wapnia ) przegrzewania rusztowin nie
Strona 247 z 252
ma, ale warstwa ochronna miesza si z koksem, produkcja si

zanieczyszcza. Co robi? Rozwicie zadanie wg standardw.
7.
W opisie patentowym nr 578984 opisany jest sposb
oczyszczania przepracowanych smarw. Wg tego sposobu w

charakterze
materiau
filtrujcego
wykorzystano
porowaty
magnetyczny metaloceramiczny materia, dobrze wychwytujcy

stalowe czstki.
Prosz sformuowa zadanie, zwizane z dalszym rozwojem tej
metody. Jak rozwizywa takie zadanie?
8. Fontanna techniczny system i oczywicie powinien si rozwija.

Zaproponujcie
now
konstrukcje
fontanny,
Rzecz
idzie
konstrukcj techniczn, nie o architektur! Przy tym oprcz nowoci

powinien by osignity, jako korzy estetyczny efekt.
9. Flaga ptno umocowane na drzewcu. Prosz przedstawi
prognoz rozwoju tego
systemu, wykorzystujc standardy.
10. Metalowa baba cika brya, odlew, ktry podnosi si do

gry po to, by po zwolnieniu zaczepu pozwoli jej upa pod
wasnym ciarem, na przykad na wbijany pal. Prosz zrobi
nastpny wynalazek.
Strona 248 z 252
11. Pikne granitowe pyty to bye gazy, rozpiowane i

wypolerowane. Maszyna do cicia kamieni daje chropowat
powierzchni, nie dajc si polerowa: zbyt duy naddatek trzeba
zdj. Powierzchni kamienia wstpnie obrabia si ultradwikami
w odpowiednim rodowisku. Ale to powolny proces, ultradwiki
ledwo sobie radz z tward, chodn powierzchni kamienia.
Prbowano obrabia kamie ultradwikami w podwyszonej
temperaturze, ale wtedy obrbka idzie zbyt szybko, kamie pka i
rozsypuje si. To znaczy, e czas odzyskany na obrbce tracimy na
dokadn kontrol powierzchni, a to wymaga wielokrotnego
wstrzymywania procesu. Co robi?
12. Prototyp wynalazku: Sposb cicia szka, polegajcy na

nanoszeniu na powierzchni szka rysy i doprowadzaniu do pknicia
na wskro z wykorzystaniem drga akustycznych... Jakie powinny
by dalsze wynalazki, jeli wzi pod uwag oglny schemat
rozwoju systemw? Jakim standardom odpowiadaj te wynalazki?
13.
Odpowiedzialne detale narzdzi i mechanizmw chroni si
przez zapakowanie ich plastikow foli. Po zdjciu folii trzeba

upewni si, e na narzdziu lub detalu nie zosta nawet maleki
kawaeczek folii. Jak to zrobi?
Strona 249 z 252
14.
Znany jest sposb przeciskania rur pod nawierzchniami szos i
nasypw kolejowych. Dla zmniejszenia tarcia midzy bocznymi

powierzchniami rury i gruntem, w szczelin toczy si wod
( standard 1.2.1. ) Jak wzmocni dziaanie wody?
15.W oddziale obrbki plastycznej na zimno, podczas wykrawania

na prasie metalowych lub
plastikowych przygotwek, do strefy roboczej wykrojnika podaje
si olej. Przed podaniem wykrojw na nastpn pras naley je
umy. Jednake pracownicy myj nie zawsze i niezbyt dokadnie.
Wykroje otuszczone id do magazynka, skd robot ramieniem z
przyssawk powinien je wydosta i poda do dalszej obrbki. Z
powodu sklejania si otuszczonych wykrojw zdarza si , e robot
podaje dwie sztuki na raz, co prowadzi do awarii nastpnego
narzdzia.
Podnosi
wierzchni
wykrj
do
szczytu
kasety
nastpnym zsuwaniem - nie wolno, bo detale maj rn grubo, a

przestawianie robota wykluczone. Co robi?
Strona 250 z 252
Strona 251 z 252
Dodatek 2.
Reguy korzystania z systemu standardw
1.
najprostszym
przypadku
standardy
mona
stosowa
indywidualnie ( nie w systemie ) Przy korzystaniu ze standardw

( lub po 3 4 krotnym przeczytaniu tekstu ) wiele standardw
zapamituje si i po zaznajomieniu si z kolejnym zadaniem
potrzebny standard niejako mimo woli wypywa z pamici. Nie jest
to oczywicie najlepszy sposb ich wykorzystywania: potrzebny
standard moe si nie przypomnie, a co najwaniejsze nie
wykorzystuje si systemu standardw. Sterowa pamici trudno,
pamici nie mona nic nakaza, ale jeli przypomni si potrzebny
standard, mona z niego skorzysta. Przy rozwizywaniu prostych
zada jest to dopuszczalne.
2. Rozumie si, e celowe jest wykorzystywanie standardw cznie z
ARIZ 85-C. W tekcie ARIZ s kroki, wskazujce, kiedy konkretnie
powinien zadziaa system standardw. Przy analizie zadania metod
ARIZ, jego warunki podlegaj znaczcym zmianom: i tak model zadania
istotnie rozjania niejasne, wrcz przykre, a czasem faszywe warunki.
Dlatego te zastosowanie standardw w odniesieniu do modelu zadnia
jest
oczywisty
nieobrobionej
sposb
sytuacji
mocniejsze
wstpnej
ni
stosowanie
okrelonej
ich
zadaniu..
do
Jest
gwarancja tego, e rozwizanie rozpoczto od mini zadania

( ukierunkowanego na minimalne zmiany w wyjciowym systemie )
Strona 252 z 252
3.
Niezalenie od tego jakim sposobem rozwizano zadanie ( wg
standardw lub wg ARIZ ) do jego rozwizania dla wzmocnienia i

dalszego doskonalenia konieczne jest zastosowanie standardw jako
systemu. Ukad standardw nie jest chaotyczny, jest zgodny z oglnym
schematem rozwoju systemu. Dlatego system standardw naley
stosowa jako narzdzie prognozowania take w tym przypadku, gdy w
warunkach zadania nie ma takiego wymagania.
I tak, w oglnym przypadku kolejno dziaa podporzdkowana jest

prostej logice:
Naley bez popiechu, poprawnie i precyzyjnie zbudowa model
zadania,
Okreli RSP (Resursy Substancji i Pl )
Kolejno: dobra odpowiedni standard ( obchodzc jeli trzeba
zakazy na wprowadzanie dodatkw )
Wzmacnia istniejcy system (nawet jeli nie jest to wymaganie
w warunkach zadania )
Usun zbdne pola i substancje, a w kocu:
Maksymalnie wykorzysta otrzymana zasad

Co To Jest Triz

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Co To Jest Triz

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Strona 1 z 252

Co to jest triz ? - www.triz-innowacje.pl

Opracowanie: Jan Boratyski,

Co to jest triz ? - www.triz-innowacje.pl

Co to jest triz ? - www.triz-innowacje.pl

tumaczeniem podrcznikw TRIZ, a cay tekst bdzie stopniowo, w

czciowo wynika z praktyki wasnej autora, opartej w caoci na teorii

Henryk Saulowicz Altszuller - biografia

go do Baku i tam pracowa w sekcji wynalazczoci Kaspijskiej Floty

zawierajce ostr krytyk sytuacji wynalazcw i wynalazczoci w ZSRR.

zrehabilitowany - ju przez KGB - i powrci do Baku, gdzie dziaa do

Altszuller sformuowa wic w

trzeba pracowa, ale nie wolno dosta pracy.

Rozwizaniem zadania byo: tworzy literatur fantastyczn!

Jak powiedzia, tak zrobi i ju w 1958 roku ukazao si

metodyk tworzenia literatury fantastyczno -

naukowej. W ten sposb powsta pierwszy w wiecie Rejestr

Tworczeskoj Licznosti ), co mona wyrazi w jzyku polskim jako:

najwybitniejszych, w trudnej dziedzinie pracy nad rozwojem twrczych

doczeka si jakiego porzdnego monograficznego wydania i jest

W ogle inwentyka jest przedmiotem skpo

wydzielanych godzin, na kilku zaledwie uczelniach! Koresponduje to z

zajmowania jednego z ostatnich miejsc w Europie, w iloci

zgoszonych patentw na gow mieszkaca.

Pocztek TRIZ - wektor inercji

spdzi jaki czas w komrce wynalazczoci

Kaspijskiej Floty Wojennej. Ciekawostk by moe bez znaczenia

Co to jest triz ? - www.triz-innowacje.pl

Mylcy czowiek - a takim bez wtpienia by Altszuller

poszukiwanie rozwizania nowego problemu w starych mieciach.

Albo skoczy na spadochronie braci

Garnerinw w 1797 roku?

przywizania do znanych metod i rodkw, nazwa wektorem inercjii

kompetencji jednostki, w wskim wycinku kultury technicznej.

Co to jest triz ? - www.triz-innowacje.pl

Dzi, w tej pejoratywnej nazwie, obejmujcej nie tylko niech

Co to jest triz ? - www.triz-innowacje.pl

kadego z przybyych autokarw musiao wej po 5 pionierw wicej.

Konstrukcja zoona z dwch rur - jedna nad drug

znacznie sztywniejsza ni pojedyncza rura o tym samym przekroju!

Co to jest triz ? - www.triz-innowacje.pl

eby wpa na takie rozwizanie trzeba jednak pozby si sugestii

higienicznej sprzeday jednorazowych plastikowych sztucw, to

Flamino Bertoniego. Pierwszy byy pracownik zakadw Renault, gdzie

Co to jest triz ? - www.triz-innowacje.pl

Jego fani mwi: ten samochd ma swj styl, jedyny i

prowadzcego do zwykych, typowych rozwiza.

Odmiany wektora inercji

dziaalnoci. Jedn z najgroniejszych jego odmian jest wektor inercji z

Zdarza si, e twrca, wpadszy na trop

interesujcej ( jego zdaniem! ) idei, tak dugo j opracowuje, e

Co to jest triz ? - www.triz-innowacje.pl

Bardzo trudno jest walczy z kim, kto jest wicie przekonany,

Co to jest triz ? - www.triz-innowacje.pl

Sprbujmy wic inaczej sformuowa nasze zadanie, np. tak:

przypadkach padnie propozycja

dutowania, nawiercania wiertark, rzebienia wrcz tego wgbienia,

ale znw jako tej roboty, chropowato dna, no i pracochonno!

mimowolnie z czym sztywnym, o ustalonej postaci. Blacha to co

Istnieje jeden, najpotniejszy wektor inercji, jaki panoszy si w

To wszechwadna i najpowszechniejsza, a zarazem

najbardziej beznadziejna: metoda prb i bdw, w skrcie: MPiB.

czowiek to czowiek czynu. Chce mie co