SUSRET I SUKOB

RELIGIJA I
CIVILIZACIJA NA
PROSTORU BIH

Mentor:
Doc.Dr Igor Zekanovi

Student:
Branka Kukri

UVOD

Bosna i Hercegovina kao zemlja JI Evrope

zanimljiva je i kao geografska cjelina, kao i
njen istorijsko geografski razvoj,
naseljavanje, susret raznih religija i civilizacija
i mnogih drugih njenih inilaca
Najznaajnije civilizacije koje su ostavile
najvie traga na ovim prostorima su
vizantijska, tursko istonjaka,
zapadnoevropska civilizacija. U religije koje su
ostavile najvie traga na naim prostorima, a i
danas su najznaajnije, spadaju hrianska
( pravoslavna i katolika ) i islamska religija.

-slika 1. karta Bosne i Hercegovine

Izvor: http://img20.imageshack.us/img20/8919/94857326.jpg

GEOGRAFSKE KARAKTERISTIKE
BOSNE I HERCEGOVINE
Bosna i Hercegovina se nalazi u
centralnom tj. sredinjem djelu
Balkanskog poluostrva. Povrina joj
iznosi 5.129 km2 i imala je
4.394.574 stanovnika ( po popisu iz
1991. godine ). Na sjeveru, zapadu i
jugozapadu granii sa Republikom
Hrvatskom, na istoku sa Srbijom i
na jugoistoku sa Crnom Gorom.

-Sastoji se od etiri geografske

cjeline:
1.Srednja Bosna planinski
srednjobosanski prostor
2.Peripanonska Bosna
poljoprivredno najvaniji dio
drave
3.Bosansko Hercegovaki
visoki kr planinsko kraki
prostor zapadne Bosne i
Hercegovine
4.Niska Hercegovina
mediteranska regija,
breuljkasti i planinski kraj

ISTORIJSKO GEOGRAFSKE
OSNOVE BOSNE I
HERCEGOVINE
Bosna i Hercegovina je prostor na
kojem se vijekovima susreu,
sukobljavaju i proimaju civilizacije
i religije sa svim svojim dobrim i
loim osobinama. Na ovom prostoru
sueljavju se tri razliita kulturno
istorijska kruga: pravoslavni ili
istonohrianski, katoliki ili
zapadnohrianski i islamski ili
tursko istonjaki

Kao vaan vojni i politiki faktor

za Bosnu i Hercegovinu,
Osmanlijsko carstvo se spominje
tek u drugoj polovini 14 v.
Turska vojska sa sultanom
Mehmedom 2 na elu osvojila je
Bosnu 1463. godine, a
Hercegovinu dvadesetak godina
kasnije. Od tada na ovim
prostorima poinje uticaji
islamske kulture i tradicije.

Okupacijom Bosne i
Hercegovine 1878. godine
zapoinje period austrougarske
vladavine koje karakteriu
politike, ekonomske i socijalne
promjene.
Poslije Prvog svjetskog rata
geoprostor Bosne i Hercegovine
ulazi u sastav Kraljevine Srba,
Hrvata i Slovenaca.

Odlukama sa drugog
zasjedanja AVNOJ a novembra
1943. godine u Jajcu,
zavretkom Drugog svjetskog
rata i proglaenjem
Federativne Narodne Republike
Jugoslavije, uspostavljena je
administrativno politika
jedinica Bosne i Hercegovine
kao jedna od est republika
FNR Jugoslavije.

CIVILIZACIJE U BOSNI I
HERCEGOVINI

Ljudska civilizacija je istorija

civilizacija. Kultura je kao ivi
organizam koji ima period nastanka,
rasta i nestanka, dok civilizacija
predstavlja poslednji stadij u razvoju
kulture, kada poslije njenog procvata
dolazi do zastoja i nestanka.

Prostor Bosne i Hercegovine je svojim

geografskim poloajem bio pogodan
za naseljavanje raznih civilizacija kroz
vijekove. Na ovim prostorima se
susreu ispreplitani razni kulturni
uticaji, od vizantijskih, tursko
istonjakih, zapadnoevropskih,
patrijahalni koji su ostavili najvie
uticaja na naim prostorima.

Vizantijska civilizacija
Vizantijska civilizacija se
rasprostirala u srpskoj i bugarskoj
zemlji Srednjeg Vijeka. Prema
pojedinim arheolozima i
istoriarima pretean uticaj ove
kulture moe se nai na
arhitekturi, u administraciji, u
vjerskoj organizaciji,
zakonodavstvu, literature itd.

Tursko istonjaki uticaji

Prije turske invazije istonjaki

uticaji su se osjeeli u
Jugoistonim djelovima
Balkanskog poluostrva. Tursko
istonjaki uticaji su se
rasprostirali po Poluostrvu
naroito u doba turske
vladavine.

Uticaji zapadne i
srednjeevropske
kulture

Dodiri izmeu Zapada i

balkanskog svijeta javili su se u
doba Krstakih ratova. Znaajan
je bio uticaj Mletake Republike.
Zapad je svoj uticaj vrio u 19 v.
preko Jadranskog i Jonskog mora
I odatle se irio u unutranjost.

Patrijahalni reim

Patrijahalna osnova kod junih

slovena datira jo od njihove
zakarpatske domovine, razvijala
se dalje na Balkanskom
poluostrvu i u srednjem vijeku
poela slabiti. Organizacija u
plemena i zadruge oslabila je ili
iezla pod uticajem Vizantije

RELIGIJE U BOSNI I
HERCEGOVINI

Religiju moemo odrediti kao

vjerovanje u natprirodno izraeno kroz
religijske obrede I simbole, o kojima se
brinu religijske organizacije i religijsko
vostvo. U ovom poglavlju emo se
upoznati sa religijama na prostoru
Bosne i Hercegovine, onim
najznaajnijim, a to su hrianstvo
( pravoslavno i katoliko ) i islam, koji
su obiljeili ovaj prostor.

Hrianstvo

Za hriansku religiju mnogi

vjeruju da je nastala na tlu
Palestine. Meutim zaboravlja
se da su grki i grko rimski
elementi hrianstvu otvorili put
do svjetske istorije. Raspadom
antikog drutva i postankom
Rimskog carstva, dolo je do
stvaranja predstave o
univerzalnom Bogu koji bi bio
spasilac najniih drutvenih

Katolicizam
Jedna od najrasprostranjenijih
religija u svijetu. Papa Klement 12
je 1735. godine u Bosni osnovao
apostolski vikarijat, a papa Leon 13
je osnovao vrhbosansku crkvenu
pokrajinu koja je obuhvatila i
Hercegovinu. U Vrhbosansku
nadbiskupiju spadaju dvije
biskupije: Banjaluka i Mostarsko
duvanjska i Trebinjska biskupija

-slika 2.Katolika crkva u Banjoj LuciIzvor:http://static.panoramio.com/photos/original/6027007

0.jpg

Pravoslavlje
Srpska pravoslavna crkva se djeli
na mitropolije i eparhije. Kod nas
se nalazi Dabrobosanska
mitropolija sa sjeditem u
Sarajevu, Banjaluka eparhija sa
sjeditem u Banjoj Luci,
Zvorniko Tuzlanska eparhija sa
sjeditem u Tuzli i Zahumsko
hercegovaka eparhija sa
sjeditem u Mostaru.

-slika 3.Pravoslavna crkva u Banjoj LuciIzvor:http://www.destinacije.com/Slike/BiH/CrkveiSvetista/S

rpska_Pravoslavna_Crkva_Svete_Trojice.JPG

Islam
Najmlaa religija, nastala u 7 v
n.e u Arabiji. Nastanak svoje
religije islamisti veu za proroka
Muhameda. Kuran je osnovni
pisani izvor islamskog uenja. Na
Balkanu islam je masovno
prodirao u 15 I 15 v. U Bosnu je
doao kada je ona pala pod
Tursku vlast i od tada tee proces
islamizacije.

-slika 4.Alipaina damija u Sarajevu

Izvor:http://sarajevo.co.ba/wp-content/uploads/Alipa
%C5%A1ina-d%C5%BEamija-Sarajevo.jpg

POLITIKO GEOGRAFSKE
KARAKTERISTIKE SUSRETA RELIGIJA I
CIVILIZACIJA U BOSNI I HERCEGOVINI
je u znaku
Politika istorija zemlje bila
sukobljavanja triju glavnih vjerskih i etnikih
blokova: muslimansko bonjakog,
pravoslavno srpskog i katoliko
hrvatskog. Vjerski segmenti su se poeli
oblikovati u 11 v.nakon raspada jedinstvene
hrianske zajednice na Zapadnu i Istonu
crkvu na podruju savremene
bosanskohercegovake drave, te procese
islamizacije djela bosanskog hrianskog
stanovnitva pod vlau Osmanskog carstva.

ZAKLJUAK
Bosna i Hercegovina, kao centralna balkanska

drava i dio biveg Jugoslovenskog

prostora, imala
je i jo ima najsloeniju etnodemografsku strukturu.
U dugom istorijskom periodu na ovom prostoru su
se snano proimali i spajali razliiti drutveno
istorijski i kulturno civilizacijski uticaji Istoka i
Zapada, koji su viestruko determinisali raniju i
dananju kompoziciju stanovnitva.

Raznovrsna etnika slika, izmjeanost razliitih

nacija, religija i kultura pokazuje da je formula jedna
drava jedna nacija apsolutno neprimjenjiva na
Balkanu, kao i u Bosni i Hercegovini. Za dalji razvoj
Bosne i Hercegovine neophodna je saradnja sva tri
konstitutivna naroda.

LITERATURA

1.Anita Kurtjak, Politiko geografske

karakteristike susreta religija i
civilizacija u Bosni i Hercegovini,
Diplomsi rad, Banja Luka 2011.