T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN
GLENDRLMES PROJES)

METAL TEKNOLOJS

ELEKTRK DREN KAYNAI

ANKARA 2007

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak
yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda
amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim
materyalleridir (Ders Notlardr).

Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye

rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve
gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda
uygulanmaya balanmtr.

Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii

kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas
nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir.

rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik

kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler.

Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr.

Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda

satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR

GR
1
RENME FAALYET-1
3
1. ELEKTRK DREN KAYNAI
3
1.1. Elektrik Diren Kaynann Tanm Endstrideki Yeri ve nemi
3
1.2. Elektrik Diren Kayna eitleri
4
1.2.1. Nokta (Punta) Diren Kayna Yntemi
4
1.2.2. Kabartl Nokta Kayna Yntemi
6
1.2.3. Nokta ve Kabartl Nokta Kaynak Makinesi Elektrodlarnn Soutulmas ve
Bakmlar
8
UYGULAMA FAALYET
10
LME VE DEERLENDRME
12
RENME FAALYET-2
14
2. DK DREN KAYNAI
14
2.1. Diki Diren Kayna Yntemi
14
2.1.1. Diki Diren Kaynanda Kullanlan Elektrodlar
15
2.1.2. Diki Kaynann Kullanld Alanlar
15
2.2. Diren Aln Kayna Yntemi
15
2.2.1. Diren Aln Kayna eitleri
16
2.2.2. Diren Aln Kaynann Kullanld Alanlar
17
2.3. Farkl Kesitli Malzemelerin Diren Kayna
17
UYGULAMA FAALYET
18
LME VE DEERLENDRME
20
RENME FAALYET-3
22
3. DREN KAYNAI LE KAYNATILAN MALZEMELER
22
3.1. Farkl Kalnlktaki Saclarn Elektrik Diren Kayna ile Birletirilmesi
23
3.1.1. Diren Kaynaklarnda Is Balansnn Ayarlanmas
23
3.1.2. Diren Kaynanda Kullanlan Elektrodlarn Genel Kullanm Alanlar
24
3.2. Elektrik Diren Kaynanda Gvenlii
24
3.2.1. Elektrikle lgili Olas Tehlikeler ve nleme Yollar
24
3.2.2. Yanklarla lgili Tehlikeler ve nleme Yollar
24
3.2.3. Kesilme, Ezilme Sonucunda Yaralanmalar ve nleme Yollar
25
3.2.4. Scak Metal Sramas ile Oluabilecek Kazalar ve nleme Yollar
25
3.2.5. Zehirlenmeyle Oluabilecek Kazalar ve nleme Yollar
25
UYGULAMA FAALYET
26
LME VE DEERLENDRME
28
MODL DEERLENDRME
30
CEVAP ANAHTARLARI
32
KAYNAKA
33

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD

521MMI059

ALAN

Metal Teknolojisi

DAL/MESLEK

Ortak Alan

MODLN ADI

Elektrik Diren Kayna

MODLN TANIMI

Elektrik diren kaynak yntemi ve eitlerini ieren renim

materyalidir

SRE

40/16

N KOUL
YETERLK

Farkl kesit ve kalnlktaki, farkl malzemelerin diren kaynan

yapmak
Genel Ama: Bu modl ile gerekli ortam ve donanm
salandnda teknie uygun olarak elektrik diren kaynan
yapabileceksiniz
Amalar :

MODLN AMACI

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLENDRME

1.

Teknie uygun olarak sa paralar diren kayna

yapabileceksiniz
2.
Teknie uygun olarak farkl kesitteki malzemelere diren
kayna yapabileceksiniz
3.
Teknie uygun olarak farkl kalnlktaki malzemelere
diren kayna yapabileceksiniz
Ortam: Metal ileri atlyesi, snf, iletme, internet ortam
Donanm: Bu modln uygulanabilmesi iin nokta kaynak
makinesi, tel fra, zmpara; farkl trde, kalnlkta ve kesitte
malzemeler
Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra verilen uygulama
faaliyetlerinde kazandnz bilgi ve becerileri lerek kendi
kendinizi deerlendireceksiniz
retmen, modl sonunda size lme aralarn uygulayarak
modl ile kazandnz bilgi ve becerilerinizi lerek
deerlendirecektir.

ii

GR
GR
Sevgili renci,
Metaller insanlar tarafndan binlerce yldan beri kullanlmaktadr. nsanlar gemiten
gnmze malzemeleri birbirine balama yntemlerini srekli aramlardr. Gnmzde pek
ok sayda birletirme teknii vardr. Bugn sorulan soru ise artk uygun birletirme
tekniklerinin hangileri olduudur. Kaynakla birletirme teknii de bu yntemlerden biridir.
Gnlk yaantmzda ince metallerden retilmi pek ok rn kullanmaktayz. Farkl
kalnlkta, farkl metallerin balantlarnn hzl bir ekilde ve en az deformasyonla
gerekletirilmesi iin uygulanabilecek kaynak yntemi elektrik diren kaynadr.
Kaynak teknolojisi gnmzde srekli gelien ve kendini yenileyen bir sektrdr.
Kaynak tekniindeki bu hzl geliim, zellikle savunma ve uzay teknolojilerinin
gelitirilmesindeki beklentilerin bir sonucu ortaya kmtr. Kaynak teknolojileri, niversite
ve meslek okullarndaki metal, makine ve metalrji dallarndaki retim programlarnda
yerini almtr.
Hazrlanan bu modlle, kaynak teknolojisi iinde yer alan elektrik diren kayna
yntemini renecek, eitlerini bileceksin. Uygun koullar salandnda farkl kesit ve
kalnlktaki malzemelerin, yine farkl trdeki malzemelerle kaynan yapabileceksin.

RENME FAALYET-1
RENME FAALYET-1
AMA

Bu faaliyet sonunda uygun atlye ve donanm ortam salandnda, teknie uygun

olarak sac paralara diren kayna yapabileceksiniz.

ARATIRMA

evrenizde metal sac kullanlarak yaplm eyalarn kaynakl birleimlerini

inceleyiniz. Topladnz bilgileri rapor haline getirerek snf arkadalarnzla
tartnz.

1. ELEKTRK DREN KAYNAI

1.1. Elektrik Diren Kaynann Tanm Endstrideki Yeri ve
nemi
Otomotiv sektr, uzay ve uak teknolojileri, elik yaplar, elik eya imalat, hassas
cihazlarn imalat, elektroteknik, boru retimi, makine sektr gibi pek ok alanda kullanlan
ince kesitli metal malzemelerin kaynanda yaanan sorunlar, farkl kaynak trlerinin
geliimini salamtr. nce kesitli malzemeler yksek s altnda kaldklarnda kalc ekil
bozukluklarna neden olur. Bu nedenle kaynaklama ileminin asgari sda ve en ksa srede
gerekletirme zorunluluu ortaya kmaktadr. Kaynakl balantlarn hzl bir ekilde en az
deformasyonla gerekletirilmesi, ekonomik ve kaynak mukavemetinin yksek olmas
istenilen yerlerde, elektrik diren kayna ilk seim olarak karmza kmaktadr.
Elektrik diren kayna, metal paralardan geirilen elektrik akmna kar, bu
paralarn gsterdii direnten oluan s yardmyla yaplan birletirmedir. Paralar ksmi
olarak ergitilerek kaynak iin gerekli kaynak banyosu oluturulur. Kaynak banyosunun
oluumundan itibaren elektrik akm kesilerek i paralarna basn uygulanr ve bu basn
altnda souma gerekletirilerek sklemeyen trden bir birleim salanm olur. Bu
yntemle yaplan kaynak ileminin genel ad elektrik diren kayna olarak adlandrlr.

Resim 1.1: Elektrik diren kaynayla kaynatlm muhtelif malzemeler

1.2. Elektrik Diren Kayna eitleri

Elektrik diren kayna yapl ekillerine ve sektrlerde en fazla kullanm alanlarna
gre aadaki gibi snflandrlr.

Nokta (punta) kayna

Kabartl nokta kayna
Diki kayna
Diren aln kayna

1.2.1. Nokta (Punta) Diren Kayna Yntemi

Nokta kayna, diren kayna trleri ierisinde en ok kullanlan trdr. Kaynatlacak
paralar iki bakr elektrot arasna alnr ve belirli bir bask uygulanmasyla elektrik akmnn
geii salanr. ekil 1.1de, nokta kaynak makinesi temel bileenlerini ve kaynak blgesi
kesiti verilmitir.
Paras

Basn

Transformatr
Bakr Elektrot

ebeke
Ceryan

alter ve Zaman
Sayac

Elektrodlar
Ayak Pedal
Basn

ekil 1.1: Nokta kaynak makinesi temel bileenleri ve kaynak blgesi

Makine zerindeki alter ve zaman sayac ile belirlenen sre boyunca, akm bir
elektrottan dierine akarken (1mm sac iin bu sre yaklak 0,2 saniyedir) bu akma kar
diren, iki sac arasndaki temas noktasnda en yksee ular ve malzeme bu noktada
ergimeye balar. Elektrik akmnn otomatik olarak kesilmesinden sonra kaynak banyosu,
uygulanan basn altnda souyarak katlar ve iki sac malzeme sklemez bir ekilde
birletirilmi olur. Standart bir nokta kaynak makinesinin temel bileenleri, bakr
elektrodlara yk uygulamak iin kullanlan mekanik bir sistem, ebekeden gelen gerilimi
dren transformatr, baz makinelerde akm kontrol cihazlar ve bir zaman sayacndan
oluur.

1.2.1.1. Nokta Kaynak Makinelerinin Snflandrlmas

Nokta kaynak makinelerinin kullanld sektrlerde deien farkl istekler
dorultusunda farkl tipte, kapasitede ve donanmda nokta kaynak makineleri olabilir.
Aadaki resimleri incelediinizde farkl amalar gerekletirmek iin retilmi nokta
kaynak makinelerini greceksiniz.
Resim 1.3:
Pnmatik nokta
kaynak makinesi.
Pnmatik ayak
pedall ve merkezi
su soutma sistemli
model olup max.
5+5 mm para
kalnlna kadar
kaynak yapabilir.

Resim 1.2:
Mekanik nokta
kaynak makinesi.
Mekanik ayak
pedall ve merkezi
su soutma
sistemine sahip
model olup max.
5+5 mm para
kalnlna kadar
kaynak yapabilir.

Resim 1.4: Kaportac

nokta kaynak
makinesi. Kaporta
dzeltme, tek ve ift
tarafl nokta kayna,
vida saplama, ektirme
ilerinde kullanlr.
Elle skmal veya hava
skmal modelleri olup
max. 2+2 mm para
kalnlna kadar
kaynak yapabilir.

Resim 1.5: Elde tanabilir

nokta kaynak makinesi. Elle
veya hava skmal modelleri
olup max. 1+1 mm para
kalnlna kadar kaynak
yapabilir.

Resim 1.6: zel tasarml tam

otomatik nokta kaynak
makinesi. otomobil
fabrikalarnda kaporta imalat
seri retiminde kullanlr.

Resim 1.7: Nokta

kaynak robotu

1.2.1.2. Nokta Kaynanda Kullanlan Elektrotlar

Nokta kaynanda para kalnlna, trne gre elektrot seimi kaynan kalitesini
belirleyen nemli bir unsurdur. ekil 1.2de elektrot balklarnn tipleri verilmitir.
Tip A

Tip D

Tip B

Tip E

Tip C

Tip F

Tip G

ekil 1.2: TS EN 2582 e gre nokta kayna elektrot balklar

1.2.2. Kabartl Nokta Kayna Yntemi

Kabartl nokta kayna, yntem olarak nokta kaynana benzer. Nokta kaynanda
kaynatlacak sac malzemeler st ste bindirilip, elektrodlar arasnda sktrlyor ve elektrik
akm geiriliyordu. Bu yntemle elektrot balklarnn boyut ve ekilleri geen akm
snrlandrrken kabartl nokta kaynanda akm kaynatlacak malzemelerin en az birinde
bulunan kabartlarla snrldr.
6

YASSI
ELEKTROT

PARASI
PARASI

YASSI
ELEKTROT

BASIN

Resim 1.8: Kabartl nokta kaynak makinesi ve kaynak blgesi detay

Kabartl kaynak ynteminde kaynak blgesi, kaynak yaplacak saclardan birinde

bulunan kabartnn olduu blgedir. Saclar st ste bindirildiinde sadece kabartnn olduu
noktadan birbirlerine temas eder. Bu noktadan geen elektrik akm kabart zerinde
younlar ve bu nedenle kabart hzla snr. Isnmadan dolay kabart ergiyerek ker ve iki
sac arasnda erimi bir blge oluur. Elektrik akm kesilerek basn uygulamaya bir mddet
daha devam edilir ve kaynak tamamlanr (Resim 1.8).
Kabartl nokta kaynak makineleri, temelde nokta kaynak makineleri ile ayndr.
Ancak bu yntemde nokta kaynanda kullanlan elektrot tipleri yerine eit basn
uygulanabilen yass elektrotlar kullanlr. Kabartl nokta kayna, sa yaplara kk
balant paralarnn birletirilmesinde kullanlr. Bu yntem zellikle otomotiv sektrnde,
sabit somunlarn asiye balantlarnda, ev aletlerinin vida balantlarnda, bro
mobilyalarnda, makine paralarnn imalatnda, dili saplamalarda vb. pek ok alanda
kullanlmaktadr.
Kabartl kaynak yntemi inaat sektrnde takviyeli beton
uygulamalarndaki elik hasrlarn retiminde de kullanlmaktadr (Resim 1.9 ve Resim
1.10).

SU GR

SU IKII

Resim 1.9: elik yer deme zgaras

retim hattnda kabartl nokta
kayna uygulamas

Resim 1.10: elik kap

imalatnda kabartl nokta
kayna uygulamas

ekil 1.3:
Elektrodlarn
soutulma sistemleri

1.2.3. Nokta ve Kabartl Nokta Kaynak Makinesi Elektrodlarnn Soutulmas

ve Bakmlar
Genellikle nokta kayna ve kabartl nokta kayna seri retimde kullanldndan,
elektrodlardan geen akmn oluturduu direnten dolay elektrodlarda snma oluur.
Elektrot ssnn artmas kayna olumsuz ynde etkileyeceinden soutulmalar gerekir.
Kaynak makinelerinde soutma sistemi olarak genellikle su kullanlr. Bu sistem, makine
ierisinde bir dzenekle srekli olarak su dolam ile elektrodlarn soutulmasn salar.
Elektrodlarn basit soutulma sistemi ekil 1.3de ematik olarak gsterilmitir.
Kullanma bal olarak zaman ierisinde kaynak elektrodlar anr. Anma
sonucunda elektrodun ucu bozularak akm ve basncn azalmasna neden olur, bu da yine
kaynak kalitesini olumsuz etkileyen unsurlardan biridir. Bu durum, elektrot ularnn
periyodik olarak bakmlarnn yaplmasn gerektirir. Bakm ilemi bozulan uca yeniden eski
formunun kazandrlmas ve akm geiini engelleyen unsurlarn ortadan kaldrlmas ile
gerekletirilir. Bu ilem ee, zmpara vb. aralarla yaplr.

1.2.4. Nokta ve Kabartl Nokta Kayna Yapmnda Uygulanacak lem Basamaklar

BASIN

BASIN

BASIN

BASIN

BASIN

BASIN

ekil 1.4: Kaynak ilem basamaklar

Kaynak yaplacak i paralar elektrik akmnn geiini engelleyecek her trl

yadan, kirden, boyadan ve pastan temizlenmelidir. Bu temizlik ilemi tel fra
veya zmpara yardmyla yaplr. Kaynak makinesi altrlr ve kaynatlacak
paralarn kalnlna ve makine trne gre deien amper ve zaman ayar
yaplr. Amper ve zaman ayar iin makine reticisinin verdii bilgilere
bavurulmaldr.

Saclar kaynaa hazr hale getirilerek elektrodlarn arasna uygun ekilde

yerletirilir.

Elektrodlar i parasna doru yaklatrlr ve paralar sktrlr. Bylece saclar

birbirine temas ettirilir.

Sktrma olarak adlandrlan bu blmde uygulanan basn, biraz daha

artrlarak elektrik akmnn geii otomatik olarak balatlr. Para tr ve
kalnlna gre ayarlanan amper ve zaman dahilinde akm geii srerek
paray str. Bu sre genelde 1 saniyeden daha azdr.

Elektrodlarn i paralarna bask yapt noktadaki ara yzeyde ergime balar.

Zaman sayacna bal olarak geen akm, otomatik olarak kapanarak ergiyik
bask kaldrlmakszn soumaya braklr, bu sre birka saniyedir.

Elektrotlara uygulanan basn kaldrlarak elektrodlarn birbirinden uzaklamas

salanr. Bu srete kaynak ilemi gerekletirilmi olur. Kaynak blgesinin
temizlenmesi isteniyorsa genelde tel fra veya zmpara kullanarak kaynak
temizlii gerekletirilir.

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bu faaliyet dahilinde, nokta kayna ile sac malzemelerin kaynan adm adm
yaparak becerinizi gelitireceksiniz. Aada verilen uygulamay dikkatle yapnz,
gerektiinde retmeninizden yardm isteyiniz.
ORTAM

: Metal ileri atlyesi

DONANIM : Nokta kaynak makinesi, tel fra, zmpara, 40x100x1 mm lsnde 2 adet
elik sac malzeme, kaynak gzl, eldiven

Mesleinizin gerektirdii kurallara uyunuz. Uygulamaya balamadan nce i

giysinizi giyiniz, eldiven ve gzlnz hazr bulundurunuz.
Verilen saclarn lsn kontrol ediniz. (40x100x1 mm)
Saclarn yzeyinde bulunan her
trl boya, kir, ya, pas vb.
temizleyiniz. Tel fra veya
zmpara kullanarak bu temizlii
yapabilirsiniz.
Yanda verilen llere gre sac
paralarnz kaynaa hazr hale
getiriniz.
Nokta kaynak makinesinin elektrodlarn kontrol ederek kaynan yapmn
engelleyecek bir unsur varsa gideriniz veya retmeninize haber veriniz.
Kaynatlacak paralarn kalnlna gre bu uygulamada toplam kalnlk 2 mm
olacandan bu para kalnla gre amper ve zaman ayarn makine zerinden
yapnz.
Nokta kaynak makinenizin alterini aarak altrnz

Eldivenlerinizi ve gzlnz taknz.

Elektrodlarn arasna paralarnz koyunuz ve kaynak yaplacak yere elektrodlar
hafife bastrnz.
10

 Paralara uyguladnz basnc daha da arttrarak elektrik akmnn geiini

salaynz. Paralarnzn kaynak blgelerinin sdan dolay krmzlatn
greceksiniz. Bu aamada ergime balayacaktr.
Akm otomatik olarak kesilecektir, bu aamada birka saniye daha uyguladnz
basnc brakmadan bekleyiniz. Daha sonra basnc kaldrarak elektrodlarn arasndan
paranz alnz.
Dier puntalar iin 7. admdan itibaren ayn ilemleri uygulaynz.
Kaynak ilemi bittiinde kaynak makinesini kapatnz.
Kaynak elektrotlarnn snp snmadn kontrol ediniz. Soutma sisteminin
altndan emin olunuz. Gerekli nlemi alnz veya retmeninize haber veriniz.
Kaynanz temizleyiniz, bu temizlik iin balangta uyguladnz temizlik
yntemini uygulayabilirsiniz.
Kaynan salamln kontrol ediniz.

gvenliinizi tehlikeye sokacak davranlardan kannz.

alma ortamnda tehlike yaratabilecek unsurlar uzaklatrnz.
rnek Uygulama
Nokta kayna kullanarak aada perspektifi ve lleri verilen i parasnn
retimini yapnz.

PUNTA
PUNTA
PUNTA

PUNTA

11

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
1. nce sac metallerin kaynatlmasnda, yksek s altnda kalarak kalc ekil deiiklii
olmamas iin aadaki yntemlerden hangisi kullanlmaldr?
A) Elektrik ark kayna

B) Oksi-Gaz kayna

C) Diren kayna

D) Lehimleme

2. Aadakilerden hangisi nokta kaynak makinesi zerinde bulunan elemanlardan deildir?

A) Bakr elektrotlar

B) Transformatr

C) Soutma sistemi

D) Elektrot pensesi

3. Nokta kaynak makinelerinde bulunan soutma sistemi hangi nedenden dolay bulunur?
A) paralarn soutur B) Elektrotlar soutur C) Akm geiini salar D) Temizlik iin
4. Nokta kaynandaki kaynatlacak saclarn zerindeki birikmi ya, boya vb. kaynak
srasnda aadakilerden hangisine neden olur?
A) Kt kokar

B) Yanarak duman karr

C) Eller kirlenir

D) Akm geiini engeller

5. Aadakilerden hangisi nokta kayna iin zorunlu parametrelerden biri deildir?

A) Plastik sac

B) Basn

C) Bakr elektrot

12

D) Elektrik akm

B. UYGULAMALI TEST
Uyguladnz performans testi iin aada kazanlmas istenilen beceri ve kriterler
verilmitir. Sorulara vereceiniz cevaplar EVET veya HAYIR olacaktr.
KONTROL LSTES
Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

Verilen saclarn lsn kontrol ettiniz mi?

Size verilen saclar doru olarak bklm m?
Saclarn kaynak ncesi temizliini yaptnz m?
Makine amper ve zaman ayarn yaptnz m?
Uygun elektrot setiniz mi?
Elektrodlarn kontroln yaptnz m?
nlnz giydiniz mi?
Koruyucu gzlk ve eldiveninizi taktnz m?
Paralarnz elektrodlarn arasna uygun ekilde koydunuz
mu?
paranz elektrodlar arasnda sktrdnz m?
Elektrik akm geiini saladnz m?
Kaynak basksn doru ekilde uygulayabildiniz mi?
Kaynak sonras baskya devam ettiniz mi?
Puntalar doru yerlerden yapabildiniz mi?
Kaynak makinesini kapattnz m?
Kaynak yerlerini temizlediniz mi?
Kaynaklarn salamln kontrol ettiniz mi?
Gerekli gvenlik nlemlerini aldnz m?

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrarak, doru cevap saynz belirleyiniz.
Deerlendirmeyi kendiniz yapnz veya arkadanza yaptrnz. Hatal cevaplar veya
eksiklikleriniz iin faaliyete geri dnerek, aratrarak veya retmeninizden yardm alarak
eksikliklerinizi tamamlaynz. Tm cevaplarnz doru ise dier faaliyete geiniz.

13

RENME FAALYET-2
RENME FAALYET-2
AMA
Bu faaliyet sonunda uygun atlye ve donanm ortam salandnda, teknie uygun
olarak farkl kalnlkta paralara diren kayna yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Metal sac zerine alan sektrleri dolaarak farkl kalnlkta metal saclara
diren kaynann nasl uygulandn aratrnz.

2. DK DREN KAYNAI
2.1. Diki Diren Kayna Yntemi
Diki diren kayna, yapm teknii bakmndan nokta kaynana benzer. Nokta
kaynanda ardk olarak noktalarn sralanmas diki diren kaynan oluturur. Diki
kayna, nokta kaynandaki gibi birbiri zerine bindirilen sa paralarn, temas
yzeylerinden geen elektrik akmna gsterdii diren ile ergiyerek basn altnda
birletirilmesidir (Resim 2.1).
Kayna yaplacak olan sa malzemeler, bakr alamdan yaplm disk biimindeki iki
elektrot arasna konularak pnmatik veya hidrolik bir sistemle sktrlr. Bakr disk
elektrodlar dnmeye baladnda elektrik akm da verilerek kaynak ilemi gerekletirilir.
Tekerleklerin dnmesi srasnda akm kesilerek dnme devam ederse aralkl diki kayna
yaplm olur. Srekli elektrik akm kullanlrsa kesintisiz bir kaynak birleimi salanr. Bu
tr kaynaklar sv ve gazlar iin szdrmazlk zelliine sahiptir. Elektrodlarn soutulmas
merkezi bir dolam sistemi ile veya elektrot zerine su pskrtlerek yaplr. Soutma svs
olarak % 5 orannda bor ya karm su kullanlr.
Diki diren kaynanda amper ayar kaynatlan malzemenin cinsine, kaynatma hzna,
kaynatlan malzemelerin kalnlna ve soutma suyu olarak kullanlan svnn miktarna
gre farkllklar gsterebilir. En uygun amper ayarn deneme yanlma yoluyla bulmak, en
uygun yntemdir.

14

BASIN

BASIN

DNME YN

DSK ELEKTROT

BASIN

BASIN

ARALIKLI DK KAYNAI

SREKL DK KAYNAI

Resim 2.1: Diki diren kaynak makinesi ve kaynak blgesi detay

2.1.1. Diki Diren Kaynanda Kullanlan Elektrodlar

Diki diren kaynanda kullanlan elektrodlar sl ilem grm, bakr alamlarndan
retilir. Kullanlan elektrot aplar 50-600 mm arasndadr. Elektrodlarn malzemeye temas
eden yzey genilii, kaynatlacak malzemenin kalnlna gre farkllk gstermektedir.
Elektrodun malzemeye uygulad basn nokta kaynana gre daha fazla olmaktadr.
Kaynak kabiliyetini etkileyen unsurlardan birisi de malzemelerin kaynak ncesi boya, kir,
ya, pas vb. temizlenmesidir.

2.1.2. Diki Kaynann Kullanld Alanlar

SAC KALINLII
En kk En byk
0,1
3,5
0,1
3,0
0,2
2,5
0,1
1,5
0,2
1,0

MALZEME
elik Sac
Paslanmaz elik
Alminyum
Pirin
inko

ekil 2.1: Diki kaynann kullanld alanlar

2.2. Diren Aln Kayna Yntemi

Diren aln kayna ynteminde, kayna yaplacak i paralar hareketli olan bakr
alaml enelere skca balanr. Bu yntemde de elektrik akm hareketli eneler zerinden
iletilir. Kaynak ilem balangcnda elektrik akm devresi alarak, hareketli eneler ile i
paralar yzeyleri arasnda kk bir boluk kalncaya kadar birbirine yaklatrlr. Dzgn
olmayan yzeydeki birka kntdan i paralarnn birbirine temas salanr. Temas eden bu
noktalardan iddetli akm geerek temas noktalarnda ergime ve ksmen buharlama
15

meydana gelir. Temas noktalar kvlcm ve patlama halinde paralanr ve metal damlacklar
dar frlatlr. paralarnn yzeyini stan arklar bu ekilde oluur. Ayn zamanda oluan
metal buhar, kaynak blgesini kaplayarak havann olumsuz etkilerinden kaynak blgesini
korur. paralarnn hareketli enelerle yava yava birbirine yaklatrlmasyla oluan yeni
temas noktalar da yanarak tm kesitte kaynak ssna ulalr. Bu noktadan sonra hareketli
eneler basnla itilerek i paralar birbirine bastrlr ve elektrik akm kesilir. Kaynak iin
geen sre birka saniyedir ve akm kesildikten sonra bir mddet daha basn uygulanmasna
devam edilerek kaynaklama ilemi tamamlanr.

Resim 2.2: Diren aln kaynak makinesi ve kaynak blgesi detay

Diren aln kayna yntemi genellikle borularn, yuvarlak kesitli malzemelerin, kare
kesitli malzemelerin ve dz saclarn birletirilmesinde kullanlr. Bu kaynak yntemi ile elik
ve alamlarnn kayna baarl olmaktadr. Kayna yaplacak i paralarnn doru bir
ekilde kaynatlmasnda, en nemli faktr, i paralarnn ayn dorultuda olmasdr. Ayn
dorultuya getirilmeden kaynatlan i paralarnda eksenel kaklklar oluur, bu da kaynak
kalitesini dren bir unsurdur.
Elektrik akmn ileten, dorultuyu ve kaynak iin gerekli basnc salayan hareketli
enelerin i parasn balama ve hareket ettirme yetenei vardr. Kaynak srasnda oluan
youn akmdan dolay bu eneler snr ve soutulmalar gerekir. Makine zerindeki merkezi
bir su dolam sistemi ile hareketli enelerin soutulmas salanr.

2.2.1. Diren Aln Kayna eitleri

Basnl diren aln kayna

n stmasz yakma aln kayna
n stmal yakma aln kayna

16

2.2.2. Diren Aln Kaynann Kullanld Alanlar

Resim 2.3: Zincir imalat

Resim 2.4: Soutma nitesi

imalat

Resim 2.5: Boru kayna

2.3. Farkl Kesitli Malzemelerin Diren Kayna

Kabartl nokta kayna veya nokta kayna ile farkl kesitli ve farkl trde malzemeler
birbirlerine kaynak yaplabilir. Yuvarlak kesitli bir malzeme saca veya yine kendisi gibi
yuvarlak kesitli bir malzemeye kaynatlabilir. Kaynatlacak malzeme kesiti yuvarlak, kare,
dikdrtgen, bombeli vb. olabilir. Farkl kesite sahip malzemelerin kaynaklanmasn-da
elektrot eidi, amper ve zaman ayarlamas nem kazanmaktadr.

ekil 2.2: Farkl kesite sahip malzemelerin kayna

17

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bu faaliyet dahilinde, nokta kayna ile farkl kesitteki malzemelerin kaynan
yaparak becerilerinizi gelitireceksiniz. Aada verilen uygulamay dikkatle yapnz,
gerektiinde retmeninizden yardm isteyiniz.
ORTAM

: Metal ileri atlyesi

DONANIM
: Nokta kaynak makinesi veya kabartl nokta kaynak makinesi, tel fra,
zmpara, 10x30x1 mm 2 adet elik sa, 2x70 lsnde 1 adet yuvarlak kesitli malzeme,
kaynak gzl, metre, izecek, pense
Mesleinizin gerektirdii kurallara uyunuz. Uygulamaya balamadan nce i
giysinizi giyiniz, eldiven ve gzlnz hazr bulundurunuz.
Verilen i paralarnn lsn kontrol ediniz (10x30x1 mm 2 adet) ve (2x70 1
adet)
Saclarn ve telin yzeylerini her trl boya, kir, ya, pas vb. inden temizleyiniz.
Yanda verilen llere gre paralarnz kaynaa hazr hale getiriniz.
Bu uygulamada toplam kalnlk 3 mm olacandan bu kalnla gre amper ve zaman
ayarn makine zerinde yapnz.
Nokta kaynak makinesini altrnz.

Eldiven ve gzlnz taknz.

Bu uygulamada paralar kk boyutta olduu iin pense yardmyla tutmanz

nerilir. Paralarnz kaynak olacak lde tutarak elektrotlarn arasna koyunuz ve
kaynak yaplacak ksma elektrotlar hafife bastrnz.
Paralara uyguladnz basnc daha da artrarak elektrik akmnn geiini salaynz.
Yuvarlak kesitli malzeme basknn doru ayarlanmad takdirde lden kayacaktr.
Bu nedenle bask kuvvetine ve tutu eklinize dikkat ediniz.

18

 Kaynak tamamlandnda akm otomatik olarak kesilecektir. Birka saniye

uyguladnz basnc brakmadan bekleyiniz. Daha sonra basnc kaldrarak
elektrotlarn arasndan paranz alnz.
Dier puntalar iin 6. admdan itibaren ayn ilemleri uygulaynz.
Kaynak ilemi bittiinde, kaynak makinenizi kapatnz.
Kaynanz temizleyiniz, bu temizlik iin balangta uyguladnz temizlik
yntemini uygulayabilirsiniz. Kaynan salamln kontrol ediniz.
Kaynak sonras i paralarnzn scak olacan unutmaynz.
Sreyi kontrol ediniz. Verilen srede iinizi tamamlayabildiniz mi?

gvenliiniz asndan elektrik

almaynz, grevlilere haber veriniz.

arzalarn

kendiniz

tamir

etmeye

rnek Uygulama
2 mm elik tel kullanarak aada perspektifi ve lleri verilen i parasnn nokta
kayna ile retimini yapnz.

19

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aada Verilen Sorularn Doru Seeneklerini aretleyiniz
1. Aadakilerden hangisi nokta kaynanda oluan nokta kaynaklarn ardk olarak
sralanmas ile oluan diren kaynak yntemidir?
A) Nokta kayna

B) Kabartl kaynak

C) Diki kayna

D) Aln kayna

2. Diki diren kaynanda, disk elektrotlara verilen akm kesilmeden dnme devam ederse
oluan kaynak aadakilerden hangisidir?
A) Aralkl kaynak

B) Kabartl kaynak

C) Nokta kayna

D) Srekli kaynak

3. Diki diren kaynanda amper ayar hangi kriterlere bal deildir?

A)Malzeme cinsine

B)Kaynatma hzna

C)Malzeme kalnlna

D) Hepsi

4. Aadakilerden hangisi diren aln kayna yntemi ile kaynatlamaz?

A) Bindirilmi saclarn kayna B)Kare kesitli malzemeler C)Yuvarlak kesitli D) Borular
5. Aadakilerden hangisi kaynak srasnda eldiven kullanlmasnn nedenidir.
A) Ellerin kesilmemesi iin

B) Elektrik arpmamas iin

C) Ellerin yanmamas iin

D) Hepsi

20

B. UYGULAMALI TEST

Uyguladnz performans testi iin aada kazanlmas istenilen beceri ve ltler

verilmitir. Sorulara vereceiniz cevaplar EVET veya HAYIR olacaktr.
Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

1- Verilen i paralarnn lsn kontrol ettiniz mi?

2- nlnz giydiniz mi?
3- Paralarn kaynak ncesi temizliini yaptnz m?
4- Kaynak amper ve zaman ayarn yaptnz m?
5- Uygun elektrot seimi yaptnz m?
6- Punta elektrodlarnn kontroln yaptnz m?
7- Koruyucu gzlk ve eldiveninizi taktnz m?
8- Paralarnz elektrodlarn arasna uygun ekilde koydunuz mu?
9- paranz elektrodlar arasnda sktrdnz m?
10- Elektrik akm geiini saladnz m?
11- Kaynak basksn doru ekilde uygulayabildiniz mi?
12- Kaynak sonras baskya devam ettiniz mi?
13- Puntalar doru yerlerden yapabildiniz mi?
14- Kaynak makinesini kapattnz m?
15- lleri kontrol ettiniz mi?
16- Kaynak yerlerini temizlediniz mi?
17- Kaynaklarn salamln kontrol ettiniz mi?
18- Gerekli gvenlik nlemlerini aldnz m?

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrarak doru cevap saynz belirleyiniz.
Deerlendirmeyi kendiniz yapnz veya arkadanza yaptrnz.
Hatal cevaplar veya eksiklikleriniz iin faaliyete dnerek, aratrarak veya
retmeninizden yardm alarak eksikliklerinizi tamamlaynz. Tm cevaplarnz doru ise
dier faaliyete geiniz.

21

RENME FAALYET-3
RENME FAALYET-3
AMA
Bu faaliyet sonunda uygun atlye ve donanm ortam salandnda, teknie uygun
olarak farkl kalnlktaki paralara diren kayna yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Herhangi bir otomobilin kaputunu veya bagajn aarak, kaporta saclarnn asiye nasl
diren kayna yapldn inceleyiniz. Gzlemlerinizi rapor haline getirerek snf
arkadalarnzla tartnz.

3. DREN KAYNAI LE KAYNATILAN

MALZEMELER
Genel olarak elektrik diren kaynak yntemleriyle kayna yaplabilecek metal
malzemelerin kaynak kabiliyetleri aadaki izelgede verilmitir. Bu izelgeyi dikkatle
inceleyiniz.
Kaynak Yntemi
MALZEME
Dk Karbonlu elik
Yksek Karbonlu elik
Dk Alaml elik
Paslanmaz elik 18/10
Paslanmaz elik 17/0
elik Dkm
Dkme Demir
Bakr
Pirin
Bronz
Nikel ve Alamlar
Alminyum ve Alamlar
Magnezyum ve Alamlar
inko, Tutya
Kurun
Gm

Nokta
Diren
Kayna

Kabartl
Nokta
Diren

Diki
Diren
Kayna

Aln
Diren
Kayna

A
B-C
B-C
A
B-C
D
C-D
B
A
B
B
B
B
A
D

A
B-C
B-C
B
B-C
C
C
B
B
C
C
B
E

A
B
B-C
A
B-C
E
B
B
B
B
B-C
B
E

A
A
B
A
B-C
A
C
A
A
A
B
A
B
B
B

22

B
B
C
A
A
A
A
C
B
C
B
A- OK Y
B- Y
C-ORTA
D- KT
E- OLANAKSIZ
ekil 3.1: Diren kaynak yntemleriyle kaynatlabilen malzemeler

Altn
Platin
Molibden
Tungsten

3.1. Farkl Kalnlktaki Saclarn Elektrik Diren Kayna ile

Birletirilmesi
Elektrik diren kaynak yntemlerinde kaynatlacak paralarn ayn zellikte ve ayn
kalnlkta olmas, snn dengeli dalm sonucunda kaliteli bir kaynak birleimini salar.
Ancak kayna yaplacak malzemelerin zellikleri veya kalnlklar farkl olduunda
elektriksel diren farkllklarndan dolay kaynak istenilen kalitede olmaz. Bu durumda
kaynak kalitesini belirleyen en nemli unsurlardan biri olan sy, elektrotlar yoluyla dengeli
bir ekilde datmak zorunlu hale gelmektedir. Bunu salayabilmek iin de geometrik ekilli
elektrotlar ve deiik malzemelerden retilmi elektrotlar kullanmak gerekir. Aada verilen
rneklerde snn i paralarna dengeli bir ekilde nasl datldna dikkat ediniz.

3.1.1. Diren Kaynaklarnda Is Balansnn Ayarlanmas

Ayn zellikte, farkl kalnlkta iki malzemenin kaynanda
kaln paraya elektrot daha az temas yzeyi ile basarak elektrik
akmnn balans oluturulmutur. Bu rnekte eit bir s dalm
salanarak kaliteli bir kaynak elde edilebilir.

Ayn zellikte, farkl kalnlkta iki parann kaynanda elektrot

malzemesinin yapld malzeme farkl olarak seilmi ve daha
direnli bir elektrot seimi ile yukardaki rnekteki durumun tersi
gerekletirilmitir.

Farkl zellikte, farkl kalnlkta iki malzemenin kaynanda

kaynatlacak malzemelerin elektrik direnlerinin bilinmesi ve buna
gre elektrot tercihi yaplmas gerekir. Yandaki rnekte direnci
yksek kaln malzemeye, daha geni temas yzeyi olan elektrot tercih
edilmitir.

23

3.1.2. Diren Kaynanda Kullanlan Elektrodlarn Genel Kullanm Alanlar

Nokta kaynanda, para kalnlna ve trne gre doru elektrot seimi kaynan
kalitesini etkileyen bir unsurdur. Aada verilen tabloyu incelediinizde, elektrot balnn
hangi malzemeden yapldn ve hangi malzemeleri kaynatabildiini greceksiniz. Ayrca
aadaki tabloyu ncelediinizde diren kaynanda kullanlan elektrodlarn hangi
malzemelerden yapldn da greceksiniz.
ELEKTROD
SINIFI
CU

ELEKTROD
MALZEMES
Saf Elektrolitik
Bakr
Bakr-Gm
Bakr-Kadmiyum
Bakr-Krom
Bakr-KromBerilyum
Bakr-KobaltBerilyum
Molibden esasl
Tungsten esasl
%90 Tungsten%10 Bakr

NERLEN KULLANIM YER

zel ilerde, laboratuar uygulamalarnda
Alminyum ve alamlar, elik, nokta ve diki
kayna, aln kayna
Btn elikler, nokta ve diki kayna
Youn ve srekli kullanmlar iin
Yksek alaml malzemelerin nokta ve diki
kayna
Pirin, Bakr, Gm ve alamlarnn nokta
kayna
Kabartl ve aln kaynanda veya yma
elektrodu olarak

ekil 3.2: Nokta kaynak elektrodlar ve kullanm alanlar

3.2. Elektrik Diren Kaynanda Gvenlii

Genel olarak elektrik diren kayna, i paralarna basn altnda elektrik akm
uygulanarak yaplan bir kaynak yntemidir. Bu yntemin uygulanmasnda olas tehlikeler ve
bunlar nleme yntemleri aada anlatlmtr.

3.2.1. Elektrikle lgili Olas Tehlikeler ve nleme Yollar

Makinenin normal alma srasnda hibir elektrik arpma tehlikesi yoktur.
Elektrotlardaki akm ou zaman 20 V dzeyindedir. Ancak bu makineler, genellikle 380 V
gerilimle altklarndan dolay tehlike yaratabilir. Makinenin balant kablolarna ve
balant kumanda tablolarna dikkat etmek gerekir. Yanl balant veya arzal bir balant
var ise bu durumu hemen ilgililere bildirmek gerekir.

3.2.2. Yanklarla lgili Tehlikeler ve nleme Yollar

Kaynak yapm srasnda ou zaman kaynak blgesinde snma olduuna dair
belirtiler grnmeyebilir ve i parasnn souk olduu dnlebilir. Bunun sonucunda da
24

bu noktalara dokunulduunda yanklar oluabilir. Bunu nlemenin yolu ise eldiven

giyilmesidir. Baz durumlarda i paralar pense, ksa gibi aletlerle de tutularak yanklara
kar nlem alnabilir. Kaynak elektrotlar scak olacandan plak elle dokunulmamas
gerekir.

3.2.3. Kesilme, Ezilme Sonucunda Yaralanmalar ve nleme Yollar

Elektrik diren kayna ou zaman giyotin makasta kesilmi veya presten km sac
malzemelere uygulanr. Bu paralarn kenarlar keskin ve apakl olur. Bunlarn neden
olaca syrk ve kesilmelerden korunma yolu, i paralarnn kaynak ncesinde
temizlenmesi ve eldiven giyilmesidir.
Elektrik diren kaynak makinelerinde, elektrodlar hareket ettiren mekanizma ayn
zamanda bir pres gibi i paralarna bask uygular. Parmak veya elin elektrodlar arasnda
kalmas ciddi ezilmelere neden olur. Eer makinenin bu durumdan korunma dzenei varsa
bu mutlaka kullanlmaldr, yok ise azami dikkat gsterilmelidir.

3.2.4. Scak Metal Sramas ile Oluabilecek Kazalar ve nleme Yollar

Nokta, diki ve kabartl nokta kaynak yntemlerinde alma artlar ve malzeme
doru olarak seildiyse erimi veya scak metal paracklarnn srama tehlikesi pek yoktur.
Ancak yine de sramalar olabileceinden ve bu sramalarn kaynaknn gzlerine zarar
vereceini bildiimizden beyaz caml gzlk kullanmak gerekir. Srayabilecek metal
paracklar evrede kolay yanabilen malzemeler iin de tehdit oluturur. Bu tip malzemeler
kaynak alanndan karlmaldr ve oluabilecek bir yangn iin de tedbirler alnm
olmaldr.

3.2.5. Zehirlenmeyle Oluabilecek Kazalar ve nleme Yollar

Elektrik diren kaynanda kaynatlacak i paralar ya, kir, pas, boya vb.
unsurlardan temizlenmi ise kaynak srasnda ok az duman ortaya kar. paras zerinde
ya tabakas, plastik, boya, inko vb. yabanc maddeler var ise kaynak srasnda duman
oluur. Byk ve havalandrmas iyi bir atlye iin bu durum sorun olmamakla beraber,
kk ve havalanamayan atlyelerde sorun tekil eder. Byle atlyeler iin zel
havalandrma tertibatlarna ihtiya duyulur.

25

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bu faaliyet dahilinde, nokta kayna ile farkl kalnlktaki sac malzemelerin kaynan
yaparak becerinizi gelitireceksiniz. Aada verilen uygulamay dikkatle yapnz,
gerektiinde retmeninizden yardm isteyiniz.
ORTAM

: Metal ileri atlyesi

DONANIM
: Nokta kaynak makinesi, tel fra, zmpara, 20x100x1 ve 40x100x2 mm
lsnde 2 adet elik sa malzeme, kaynak gzl, eldiven
Mesleinizin gerektirdii kurallara uyunuz. Uygulamaya balamadan nce i
giysinizi giyiniz, eldiven ve gzlnz hazr bulundurunuz.
Verilen
saclarn
lsn
kontrol
ediniz (20x100x1
mm ve 40x100x2
mm).

PUNTA

Saclarnzn
yzeylerini her trl
boya, kir, ya, pas
vb.
unsurlardan
temizleyiniz.
Yanda verilen llere gre paralarnz kaynaa hazr hale getiriniz.
Para kalnlna gre nokta kaynak makinenizin elektrodunu takarak yandaki ekilde
olduu gibi kaln paraya daha ince kesitli elektrotu yerletiriniz.
Kaynatlacak paralarn kalnlna gre bu uygulamada toplam kalnlk 3 mm
olacandan bu kalnla gre amper ve zaman ayarn makine zerinde yapnz.
Punta kaynak makinenizin alterini aarak altrnz

Eldiven ve gzlnz taknz

Sac kaynak olacak lde tutarak paralarnz elektrodlarn arasna koyunuz ve
kaynak yaplacak yere elektrodlar hafife bastrnz.

26

 Paralara uyguladnz basnc daha da arttrarak elektrik akmnn geiini

salaynz.
Akm otomatik olarak kesilecektir. Kaynak tamamlanm olarak birka saniye
uyguladnz basnc brakmadan bekleyiniz. Daha sonra basnc kaldrarak paranz
elektrodlarn arasndan alnz.
Dier puntalar iin, 7. admdan itibaren ayn ilemi uygulaynz.
Kaynak ilemi bittiinde kaynak makinesini kapatnz.
Kaynak elektrodlarnn snp snmadn kontrol ediniz. Soutma sisteminin
altndan emin olunuz. Gerekli nlemi alnz veya retmeninize haber veriniz

Kaynanz temizleyiniz. Bu temizlik iin balangta uyguladnz temizlik

yntemini uygulayabilirsiniz. Kaynan salamln kontrol ediniz

Sreyi kontrol ediniz. Verilen srede iinizi tamamlayabildiniz mi?

alma ortamnda, i gvenliiz iin arkadalarnzla akalamaynz

rnek Uygulama
Aada resmi ve lleri verilen farkl kalnlktaki i paralarnn nokta kayna ile
retimini yapnz
PUNTA

27

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
1. Aadakilerden hangisi diren kaynak kalitesini belirleyen unsurlardan biridir?
A) Isnn yaynm

B) Malzeme tr

C) Malzemenin kalnl

D) Hepsi

2. Eit kalnlkta alminyum ve elik sacn nokta kaynanda elektrot seimi nasl olmaldr?
A) Alminyum saca kaln kesitli elektrot

B) elik saca kaln kesitli elektrot

C) Elektrotlarn ikisi de ince kesitli

D) Elektrotlarn ikisi de kaln kesitli

3. Ayn trden farkl kalnlkta iki sacn nokta kaynandaki elektrot nasl olmaldr?
A) Kaln saca kaln kesitli elektrot

B) nce saca kaln kesitli elektrot

C) Elektrotlarn ikisi de ince kesitli

D) Elektrotlarn ikisi de kaln kesitli

4. Pirin, bakr, gm gibi malzemelerin kaynanda seilecek elektrot hangisidir?

A) Saf elektrolitik bakr

B) Bakr-Gm

C) Bakr-Krom

D) Tungsten esasl

5. gvenlii asndan aadakilerden hangisinin kullanm diren kaynanda zorunlu

deildir?
A) Eldiven giymek

B) Gzlk takmak

C) Maske kullanmak

28

D) elbisesi giymek

B. UYGULAMALI TEST
Uyguladnz performans testi iin aada kazanlmas istenilen beceri ve ltler
verilmitir. Sorulara vereceiniz cevaplar EVET veya HAYIR olacaktr.

lem Basamaklar
Verilen i paralarnn lsn kontrol ettiniz mi?
nlnz giydiniz mi?
Paralarn kaynak ncesi temizliini yaptnz m?
Kaynak amper ayarn yaptnz m?
Kaynak zaman ayarn yaptnz m?
Punta elektrodlarn uygun olarak setiniz mi?
Koruyucu gzlk ve eldiveninizi taktnz m?
Paralarnz elektrodlarn arasna uygun ekilde koydunuz mu?
Elektrodlar arasnda i paranz sktrdnz m?
Elektrik akm geiini saladnz m?
Kaynak basksn doru ekilde uygulayabildiniz mi?
Kaynak sonras baskya devam ettiniz mi?
Puntalar doru yerlerden yapabildiniz mi?
Kaynak makinesini kapattnz m?
l ve gnye kontrol yaptnz m?
i verilen srede tamamlayabildiniz mi?
Kaynak sonras temizlii yaptnz m?
Kaynaklarn salamln kontrol ettiniz mi?
Gerekli gvenlik nlemlerini aldnz m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrarak doru cevap saynz belirleyiniz.
Deerlendirmeyi kendiniz yapnz veya arkadanza yaptrnz.
Hatal cevaplar veya eksiklikleriniz iin faaliyete geri dnerek, aratrarak veya
retmeninizden yardm alarak eksikliklerinizi tamamlaynz. Tm cevaplarnz doru ise
modl deerlendirmeye geiniz.

29

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
UYGULAMALI TEST
Bu modl kapsamnda amalanan yeterlii kazanp kazanmadnz aadaki
uygulamay yaparak belirleyebilirsiniz..
ORTAM
DONANIM

: Metal ileri atlyesi

: Nokta kaynak makinesi, tel fra, zmpara, kaynak gzl, eldiven

Yanda perspektifi ve lleri

verilen sac kutunun nokta kayna
kullanlarak
yaplmas
istenmektedir.
Aada kutuyu meydana
getiren paralarn lleri ve
malzemesi verilmitir. Kaynak
sras ve elektrot seimini doru
olarak planlanmas gerekmektedir.
Montaj sralamas 1. paradan
itibaren para numarasna gre
yaplmaldr.

1 Nolu para: 3x98 (2 adet)

elik tel
2 Nolu para: 147x54x1 (2 adet)
elik sac
3 Nolu para: 128x40x1 (2 adet)
elik sac
4 Nolu para: 147x95x1,5(1 adet)
alminyum sac

DEERLENDRME
Bu faaliyet iin kazanlmas istenilen beceri ve ltler aada verilmitir. Sorulara
vereceiniz cevaplar EVET veya HAYIR olacaktr.
30

KONTROL LSTES
Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

e balamadan nce gvenlik nlemlerini aldnz m?

nln giydiniz mi?
Eldiven kullandnz m?
Gzlk kullandnz m?
Verilen i paralarnn llerini kontrol ettiniz mi?
paralarn kaynak ncesi temizlediniz mi?
Montaj ilem srasn tespit ettiniz mi?
Farkl kesitli paralarn kayna iin elektrot seimi yaptnz
m?
Farkl kesitli paralarn kayna iin amper ve zaman ayar
yaptnz m?
Farkl kesitli paralarn kaynan yaptnz m?
Ayn cins ve kalnlktaki saclarn kaynanda elektrot seimi
yaptnz m?
Ayn cins ve kalnlktaki saclara amper ve zaman ayar
yaptnz m?
Ayn cins ve kalnlktaki saclara kaynak yaptnz m?
Farkl tr ve kalnlktaki saclarn kaynanda elektrot seimi
yaptnz m?
Farkl tr ve kalnlktaki saclara amper ve zaman ayar
yaptnz m?
Farkl tr ve kalnlktaki saclarn kaynan yaptnz m?
lye uygunluunu kontrol ettiniz mi?
Gnyeye uygunluunu kontrol ettiniz mi?
Kaynaklarn salamln kontrol ettiniz mi?
in kaynak sonras temizliini yaptnz m?
Verilen srede ii tamamladnz m?
Meslek ile ilgili kurallara uydunuz mu?

Hayr olarak verdiiniz cevaplar veya eksiklikleriniz iin faaliyete geri dnerek,
aratrarak veya retmeninizden yardm alarak eksikliklerinizi tamamlaynz. Tm
cevaplarnz Evet ise modl baar ile tamamladnz.
Bu modlde kazanmanz gereken yeterliliin llmesi iin retmeninize
bavurunuz.
DKKAT: Diren kaynaklar ile ilgili daha farkl kaynak ve yayn ve internet ortamndan
faydalanabilirsiniz.

31

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET 1 CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5

C
D
B
D
A

RENME FAALYET 2 CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5

C
B
D
A
D

RENME FAALYET 3 CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5

C
A
B
D
C

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrarak doru cevap saynz belirleyiniz.
Deerlendirmeyi kendiniz yapnz veya arkadanza yaptrnz.
Hatal cevaplar veya eksiklikleriniz iin faaliyete dnerek, aratrarak veya
retmeninizden yardm alarak eksikliklerinizi tamamlaynz.

32

KAYNAKA
KAYNAKA

ADSAN Kasm, Kaynak Teknolojisi, Ankara, Yksek Teknik retmen

Okulu Matbaas, 1976.

ANIK Selahattin, ANIK E. Sabri, VURAL Murat, 1000 Soruda Kaynak

Teknolojisi El Kitab, stanbul, Birsen Yaynevi, 2000.

ESAB, Welding Equipment, Resistance welding.

GACHNO J. W, WEEKS W, JOHNSON G. S, Welding Techology 2.nd.

Editior.

GOURD L.M, Kaynak Teknolojisinin Esaslar, stanbul, Birsen Yaynevi,

1995.

JEFFUS Larry, JOHNSON Harold V, Welding Principles and Applications

Second Edition

TS EN 25821, Diren Nokta Kayna, Elektrot Balklar.

TS 9317, Kaynak Malzemesi-Diren Kaynak Elektrotlar ve Yardmc

Tehizat in.

NVER eref, Yaymlanmam Diren Kayna Ders Notlar, Ankara

33