BASINLI KAPLARIN

TANIMI, TASARIMI, STANDARTLARI

Mak. Yk. Mh. Uur SAYILGAN

TRK LOYDU VAKFI
Plan Kontrol ve Aratrma Mhendisi

10 ubat 1993

NDEKLER
Giri
Dnyada kullanlan basnl kap kurallar
Tarifler ve snflandrmalar
TSE Snflandrma:
TS 3362
TS 1203
TS 1519
TS 736
AD-Merkblaetter, basnl kap kurallar
TRG-Basml gazlar iin teknik kurallar
ASME, Basnl Kap kurallar
BS 550Q, Basnl kap kurallar
TS 377
TS 497
TS 3101
Trk Loydu Snflandrma
R.l.N.A

Snflandrma

G.L

Snflandrma

TRD

Snflandrma

Basnl kaplarn yapmnda gznnde bulundurulmas gereken hususlar

a) Kazanlar
b) Basnl kaplar
Hesaplarda kullanlan nitelerin tarifleri
Tasarna basnc (Dizayn basnc)
Tasarm scakl (Dizayn scakl)
Msaade edilen gerilme
Emniyet faktr (emniyet katsays)
Ek kifayeti, ek verimi, kaynak faktr
Birimlerin karlatrlmas
Semboller
Malzemeler, (Salar),
ASME, TRD, AD-MERK3LST, TS, TL
Malzemelerin karlatrma cetvelleri

-11-

Basnl kaplarda D-Merk. gre nsaade edilen salar

ve snrlar
Malzemelerden istenen sertifikalar, DIN 5QQ49.
Basnl kaplarda ve kazanlarda kullanlan borular
Deiik kurallar gre bulunan cidar kalnl
Basnl kaplar in, hesaplarnda kullanlan ana boyut
denklemleri
Kazanlarn, hesaplarnca kullanlan ana boyut
denklemleri
rnek 1 LPG tank hesap yolu

katsays veren eriler

1

ASME Sec, VIII, Div, I e gre basnl kapta hesaplannss

ve dikkate alnmas gereken ksmlar
TRD, ye gre kazanlarda hesaplanmas gereken ksmlar
TahBbafcsz deneyler CET)
Isl lemi
Klas sertifikas iin kazanlar ve basnl kaplarn
i ak emasi
Hidrolik basn deneyleri (Hidrostatik der.eyler)
Kazanlar ve Basnl kaplarn gvenlik ve emniyet
sistemleri
Kaynaklar

-12-

BASINLI KAPLAR ve KAZANLAR

SER:

eitli Endstri tesislerinde nemli miktarda gaz, sktrlm,

svlatrlm ve basn altnda zlm ekilce kullanlmaktadr. Bu
kullanlan gazlarn tanmas ve depolanmas iin basnl kaplar kullanlmaktadr.
Endstri tesislerinin ihtiyac olan buhar karlamak zerede kazanlar
kullanlmaktadr, Bu Kazan ve Basnl kaplarn istenilen emniyet ve grevi
yerine getirmesini, bir taraftan imalat messese, dier taraftan kullanc
istemektedir. Aradaki bu koordinasyonun temin edilmesi gerekir. Bu amala,
her lke, kendi bnyesinde kontrol messeseleri oluturmutur. Bizde olanlar
Trk Loydu ve T.S.E kurumlardr.
^fenleketimizde yaplan kara tesislerinde gerekli kontroller; sez konusu tesisi
oluturan niteleri yapan veya montaj stlenmi olan irketlere braklmakta
mal sahibinin kontrol ise gzlemcilikten i l e r i gitmemektedir. 3u durum
gemilerde danada nem kazanr.
Sz geen steki kurulular, Prcje safhasndan, ina ve retirin sonuna kadar
kontrollerini yaparlar. Ve sonunda Gemiyi klaslarlar.
Bu kurulular zaman iinde kendi kurallarnda noksan grlen standart ve
kurallar dier kurululardan alarak uygulamaya koymaktadr.
Basnl kaplarn retim ve teslim alma srasnda tm kontrollerin yaplm
olmasna ranen alma srasnda arza ve hasar -labilmekte, Tehlike
doabilmektedir. letme srasnda arza ve hasara neden olabilecek unsurlar;
malzemelerin korozyonu, erozyon, kavitasyon gibi etkilere maruz kalmalar,
yksek basn, scaklk, titreim, yorulma gibi etkiler nedeniyle mkavemet
deerinin azalmas, gvenlik kontrol ve kumanda sisxemlerinin Tutukluluk
nedeniyle grevlerini yapamamalardr.
Bu nedenlerden dolay b e l i r l i zamanlarda kontrollara devam edilmesi, yani peryod
incelemelere gidilmesi zorunludur.
i sal ve i gvenlii tz basnl kaplarn kontrol ve periyodik
inceleme yaplmasn gerekli klmaktadr. Anm olduu grlseyip zamannda
yenisi i l e deitirilmemi bir conta veya civata gibi basit bir para bazen
byk hasara sebep olmaktadr.

-il-

Basnl kaplarda peryodik kontroller mutlaka yaplmaldr, rnek olarak

bir kalorifer kazanndaki borular yazn havalar soumadan test basncnda
mutlaka tes edilmelidir, Karan borular deitirilmelidir. Basnl kaplardaki
kullanra hatalarndan doan arza ve hasarlar ise dorudan doruya teknik
personelin bilgi dzeyi ile ilgilidir. Bilgili bir personel yetitirmek iin
bu kiilerin bakm, tutum, servis, tamir ve benzeri konularda tam olarak
yetitirilmi olmalar ile salanabilir. Tamamen otomatik olan bir-iletmede
bile belli bir durumda bir dmeye basmas gereken bir teknik eleman bulunur.
Bu ele.iHnn parman dmeye doru veya yanl zamanda basmas bu iletmenin
kurtulmas veya tahrip olnHSina neden olabilir. Gelien imalat sanayimizin
da almasnda nemli yeri olduuna inandmz standartlama ve kurallara
uygun basnl kap ve kazan imal etmenin kanlmaz olduunda bir gerektir.
Dnyadaki belli bal basnl kap kurallar ana balklar ile aadadr.
TSE,

Trk Standartlar Enstits

Kazanlar ve Basnl kap kurallar

TL,

Trk Loydu
Kazanlar ve Basnl Kap Kurellar

ALMANYA,

AD-Merkblaett, Anleitung fr Druckbehaelter

Basnl kaplar iin kurallar

ALMANYA,
r:

TRG, Technische Regeln Druckgase

Basnl Gaz kaplar iin teknik kurallar

ALMANYA,

TRD, Technical Regelung fr Dampfkessel,

Buhar kazanlar iin teknik kurallar

ABD,

ASME, American Soceity Mechanical Engineers,

Kazanlar ve Basnl kaplar kurallar

NORVE,

DnV, Det Norske Veritas .

Kazanlar v Basnl kaplar kurallar

TALYA,

RNA, Regstro Italano Navale,

Kazanlar ve Basnl kaplar kurallar

NGLTERE,

BS, 5500 British Standards Institution

ngiliz Standartlar Enstits

-n-

NGLTERE

BSS, British Standard Specification

ngiliz Standartlar Enstits

SVE,

Swedish Pressure Vessel Codes

sve Basnl Kap kurallar

JAPONYA,

Japanese Pressure Vessel Codes ^

Japon Basnl kap kurallar

JAPONYA,

Japanese Std. PV Construction

Japon "Basnl Kaplarn Konstrksiyonu" Standard

JAPONYA,

Japanese High Pressure Gas Control Law

Japon Yksek basnl Saz Kontrol Yasas

ALMANYA

Werkstoff-Und Bauvorschriften fr Anlagen der Dampf-und

Drucktecnik
Buhar ve Basn Teknii Tesisleri iin Malzeme ve Yapm
Kurallar

FNLANDYA,

SFSr- Standards

SSCB,

Regeln fr Entwurf und Betriebssicherheit Von Druckbehaettern,

Basnl Kaplarn Projelendirilmesi ve letme emniyeti iin
kurallar

KANADA,

CSA Standard B 51-1972

FRANSA,

Bauschriften fr Druckbehaelter des Syndicat National de la

Chaudronnerie,
Industrielle (SNCT)
SNCT'nin Basnl Kaplar iin Yapm Kurallar

HOLLANDA,

Regels Voor toestellen nder druk

Basnl Kaplar iin Kurallar

BELKA,

Reglement General pour la Protection du Travail (RGPT)

e.

TARFLER (Basnl Kaplar)

a) Atmosfer basnc zerinde bir basn veya vakum bulunan; buhar gaz ve
sv ihtiva eden kazanlar, piirme kaplar, toplayc veya dier kaplara
basnl kaplar denir.

-15-

b) Genel olarak, iten veya dtan basnca maruz kapal kaplara basnl
kap ad verilir.
Basnl kaplardaki bu basn; bir d kaynaktan veya direkt ve indirekt
yoldan s uygulamakla veyahut her ikisinin kombinazasyonu ile temin edilmi
olabilir.
Ancak, buradaki basnl kap tariflerine Nkleer reaktrler, dner veya
pistonlu makina silindirleri ve paralar, pompalar, komprscrler, trbinler,
hidrolik ve pnematik s i linder 1er vs. basnl kaplar'a girmezler. Dolaysyle
basnl kaplar dizayn kurallar bunlara uygulanmazlar. Bunlar iin zel
dizayn kurallar uygulanr.
BASINLI KAPLARIN SINIFLANDIRILMASI :
Kazanlar ve Basnl Kaplarn dizaynlarnn uygulamasnda, snflandr liralar inin nemi byktr. 3u nem, tahribatsiz deneyler (Rntgen vs, deneyler),
sl ilem, malzeme seimi vs, hususlardan domaktadr.
TSE Basnl Kaplar
Trk Standartlar Enstitsnn (TSE), Kazan ve Basnl Kaplarla ilgili
esaslar birka standartta toplanmtr. Genel olarak bunlar;
TS 3362 Basnl kaplar hesap kurallar
KONU;
Bu standart, basnl kaplarn hesaplanmas kurallarna dairdir. Buradaki
kurallar AD-Merkblaetter'den alnarak hazrlanmtr.
TANIMLAR
Basnl Kap,
Basnl Kap, 0,4-90 x 1Q Pa (0,5 at) ve daha yksek st basnl sv ve
gazlarn retiminde, tanmasnda ya da depolanmasnda kullanlan kre,
silindir biimli veya kre, silindir yada koni biimli hacimlerin birletirilmesinden oluan atmosfere kapal kaplardr.
TS 1203 Basnl Hava Depolar (Kaynak Sillndirik Gvdeli)
KONU : Bu standart, elik levhalardan kaynakl silindir gvdeli basnl
hava depolarnn tarifine, snflandrma ve zelliklerine, muayene ve
deneylerine, piyasaya arz ekli ile denetleme esaslarna dairdir.
i

KAPSAM: Bu standart, elik salardan kaynakl olarak yaplan, hacmi en fazla

3
2
6 m ve anma basnc 30 kg/cm olan s i l i n d i r gvdeli basnl hava
-16-

depolarn kapsar.
TS 1519 Tpler Basnl Gazlar iin,elik
Konu: Bu Standard, Basnl gaz]a.r iin, elikten yaplan tplerin tarifine,
snflandrlma ve zelliklerine, muayene ve deneylerine, piyasaya arz
ekli ile denetleme esaslarna dairdir.
Kapsam : Bu standart eitli gazlarn basnl durunda konulmasna yarayan
dikili veya dikisiz olarak elik malzemeden yaplan tpleri ve asetilen
tplerinin gvdelerini kapsar. elik veya baka eit malzemeden deiik
biimlerde ve ayr maksatlar iin yaplan tpler ile TS 55'in kapsad
LPG tplerinin ve poroz maddesiyle aseton doldurulmu asetilen toplerini
kapsamaz.
TS 736 scak su, kaynaa? su veya buharla alan scak su hazrlayclar
Kapsam : Scak su-Kaynar su veya buharla alanlar* scak su hazrlayclarnn
tarifine, snflandrma ve zelliklerine, muayene ve deneylerine ve piyasaya
arz ekli ile denetleme esasalarna dairdir.
AJ-MEEKBLAETTER, BASINLI KAP KURALLARI
AD-Merkblaetter, basnl kaplar iin, dizaynn, imalat ve test edilmesini,
metal ve metal olmyan malzeme zelliklerini, yardmc donanmlardan
istenilenleri ve zel durumlar kapsar. Burada basnl kaplar, maksimum
iletme basnc, buhar hacmi ve buhar hacmi ile maksimum iletme basncnn
arpmna gre eitli grublara ayrlmtr.
TRG-BASINLI GAZLAR N TEKNK KURALLAR
TRG, Basnl gaz kaplar iin, emniyet teknii kurallarn, dizaynn,
malzeme zelliklerini, yardmc ekipmanlarn, iletmesini, dier basnl
kaplar iin zel kurallar, doldurma tesislerini, test edilmesini ve eitli
standartlar kapsar. Burada basnl gazlar iin* gazlar, gaz karmlar
sv dk souklukta basnl gazlar ve basnl gazlarn tercihen
kullanm zerine teknik kurallar verilmitir.
Basnl Gaz: Basnl gazlar, kritik scakl 50 nin altnda olan veya
5Q 'deki buharlama basnc 3 bar'dan fazla tutan ve gaz eklinde bulunduu
taktirde 15 G'deki buharlama basnc 1 bar'dan daha yksek bir st
basnta kalan maddelerdir.
Gazlar : Sadece bir molekl trnden oluan ve basnl gaz kabnda teknik
olarak saf bulunan basnl gazlardr. Bu gazlar, t kritik scaklk oLmak
zere,
-&-

olmak zere drt gruba ayrlmtr.

Gaz Kar unlar:. Birka molekl trnden (bileenden) meydana gelen basnl
gazlardr. Gaz karmnn bileenlerinde, gazlar yannda svlar da sz
konusudur.
Dk Souklukta Basnl Gazlar t Sv durumda bulunan basnl gazlardr.
Burada referans scakl olarak yapay ekilde dk tutulan scaklk esas
alnr.
AgftE, BASINLI KAP KURALEARI
AME Blm VIII, Ksm 1 ve Ksm 2 olarak ikiye ayrlmtr. Ksm 2, kaplarn
projelendirilimesi, irali ve kontrol hakknda alternatif ve daha sk
kurallar ierir. Baz yksek basnl kaplar ise, Ksm 2 artnamelerine
gre dizayn ve" imal'.olunurlar. Genel olarak ifade edilmek gerekirsev ekonomik
nedenlerle Ksm 2'ran uygulanmas sadece kaln cidarl kaplarda tercih
Blm VIII, Ksun 1 ve Ksm 2'nin her ikisinde, imalatta kullanlabilecek
malzemeleri, mukavemet hesabyla ilgili formlleri, yapm kurallar ve
bitmi kabn denenmesiyle ilgili kurallar verilmitir. Kabn gerek yapm ve
gerekse denenmesi srasnda bir yetkili tarafndan kontrol gerekir.
ASME Kural bu kiinin sahip olmas gereken nitelikleri de tanmlar,
BS 55QQ, BASINLI KAP KURALLARI
BS 5500, karbon, ferririk alam, austenitik elik ve alminyumdan imal edilen
basnl kaplar ierir. Bu standard aadaki standardlarla yer deitirmi'tir :
"
- BS 15QQ, Genel Amalar in Basnl Kaplar :
Ksm 1. Karbon ve Dk Alaml elikler
Ksm 3. Aliminyum
BS 1515,

Kimya, Petrol ve lgili Endstrilerde Kullanlan Basnl Kaplar :

Ksm 1. Karbon ve Ferritik Alaml elikler
Ksm 2. Austenitik Paslanmaz elikler
-*8-

Kapsam : BS 550Q ingiliz Standard, basnl kaplarn dizayn, imalat,

kontrol, test edilmesi ve sertifkalanmasna dairdir, Blm 2'de
konstrksiyon malzemeleri belirtilmtir, Bu standardta kullanlan "basnl
kap" tanm, basnl kabn kendisini ve nozullarn .(branmanlarm) balant
borusuna civatal, dili veya kaynakl olarak baland ksmlarn
basnca zorlanan gvdeye dorudan kaynaklanan tayc, destek veya dier
ilgili paralarn ierir.
*
*
3u standard, sadece yetkili bin mhendislik kontrol otoritesi veya
kuruluunun gzetimi altnda imal edilen basnl kaplara uygulanabilir.
Kemen hemen atmosferik basinxa sv depolanmas iin dizayn edilen depolama
kaplar, ok yksek basnlar iin uygulanabilen ok katl veya dier zel
dizayn gerektiren basnl kaplar,. bu standardn nc blmnde verilen
bantlara gre hesaplanan gerilmelerin, bu blmnde izin verilen dizayn
gerilme deerinin % lO'nundan daha az olan kaplar, bu standardn kapsamna
girmez.
TSE KAZANLAR
TSE 377 Kaynakl Silindirik Buhar Kazanlar
Konu : Kaynakl silindirik buhar kazanlarnn tamamna, snflandrma ve
ezelliklerine, muayene ve deneylerine, piyasaya arz ekli ile denetleme
esaslarna dairdir.
Tanm Kaynakl silindirik buhar kazan; ocanda kat, sv veya gaz yakt
yakmak suretiyle iindeki suyu basnl su buhar haline getiren bir buhar
reticisidir.
Kapsam:. Karaca kullanlan ve direkt atelenerek alan kaynakl silindirik
buhar kazanlarn kapsar.
Snflandrma (TS 377 ye gre)
SnfJC, Basn ve aplar snrlanmayan ve gvde et kalnlklar en az 6mm
olanlar, S ^ 6mm
2
Snf II. Tasarm basnc en ok P^ 8 Kgf/cm ;
Basn (kgf/cm ) x i ap Di (cm) 4=. 940 mm ve
Di <z 900 mm iin et kalnl S ^ 8 ran

-19-

Snf III, Tasarm basnc P^ 4 kg/cm

2
basn, P kgf/cm x i ap Di ( c m ) ^ 5 00 ve
Di y- 9QQmm iin et kal,

S ^ 10 mm olmak zere 3 snf'a ayrlr.

TS 497 Kazanlar - elikten (Kaynakl)

Konu :elikten kaynakl olarak yaplm kazarJLarn tamamna, snflandrma
ve zelliklerine, muayene ve deneyleri ile piyasaya arz ekline dairdir.
Tanm : elikten kaynakl kazan
elikten kaynakl kazan, yakt enerjisinden yararlanarak iindeki
suyu stan veya buharlatran bir s retecidir.
1

Kapsam : a) Tasarm basnc 5 kg/cm (4,9bar) ve anma s gc + x IQ ^ :

4 x 10 kcal/h'e (46 -T- 4550 kW) kadar olan buhar kazanlar ile kaynar su
kazanlarn, (t =. 130 C), ve 4 x 10 6 kcal/h (4650 kW)
b) 4 x 10 6 kcal/h (4650 kW) kadar olan scak su kazanlarn (t = 100 C)
kapsar. Demir dkm dilimli kazanlar kapsarraz.
Tipleri :
ZELGE - 1 Kazanlarn Baz zellikleri
Kazan Tipleri

Anma Is Gc
kcal/h (kW)

En Yksek Tasarm
Basnc
kgf/cm^
(bar)

En Yksek
Istc
Akkan
Scakl

Buhar Kazanlar

400004-4000000
(46f4650)

5
(4,9)

Kaynarsu Kazanlar

40000^4000000
(46f4650)

5
(4,9)

130

Scaksu Kazanlar

4000000'a kadar(4650'a kadar)

5
(4,9)

100

TS 3101 Sabit Kazanlar Yapm Kurallar

-20-

SABT KAZANLARIN YAPIM KURALLARI

Giri:
3u Standard, sabit buhar kazanlarnn yapmnda uygulanr. Yaktlarn
(kat, sv, gaz veya artk sv) yanmas sonucu elde edilen snn uygulanmas
ile, darda kullanlmak zere, iinde buhar retilen bir basn kab,
buhar kazan olarak snflandrlr. Kapasitesi"25 litreden az veya dizayn
saya basnc Ikgf/cm den az olan kazanlara* uygulanmaz.
TL, Cilt B Ksm 4 - Makina Kurallar 1992

Blm 8 - Basnl kaplar

- Kaplar ve Cihazlar, alra artlarna uygun olarak, tablo 8,1'e

gre snflandrlr.
- Ksmen sv ve ksmende hava ve gazla dolu veya hava veya gaz ile
ii boaltlan basnl kaplar, rnein ime suyu veya shhi
tesisat basnl kaplar veya depolar gibi, hava ve gaz ieren
basnl kaplar olarak snflandrlrlar.

Tablo 8,1 BASINLI KAPLARA AT SINIFLAR

Dizayn basnca-Pc [bar]

Dizayn scakl t [*C]

erdii madde
Hepsi

Pc > 1 6
veya
t > 300

P c < 16

Pc**

t<300

t < 170

P c < 16

Pc*- 7

Sv yaktlar

P c > 16
veya
t > 150

t < 150

t<50

P c <40

P c < 16

Su ve yalar

Pc > 40
veya
t > 300

t300

t<200

II

III

Svlatrlm gaziar (propan, btan v.o.), kargo olarak

taman zehirli gazlar, soutucu maddeler
Buhar, basnl hava, gazlar, s iletici svlar

Basnl kap snf

-21-

RNA: Reaistro italiano Navale've gre kazanlar ve basnl kazanlann snflandrlmas

Kazanlar ve yksek
scaklktaki gazlarla
alan dier
basnl kaplar

Buharda stlan
buhar reticileri

Ateli ve yk. scak

gazlarla temas etmeyen
basnl kaplar

p > 3.5

p > 11.5
j3D > 1470

s > 38 mm
p > 40 kg/cm
t > 350C

p < 3.5

Snf l'e girmeyen

dier kaplar

16 < A < 38 mm
17.5 < p < 40 kg/cm 2
150 < t < 3 5 0 C
p*s > 160

Snf 1

Snf II

Snf III

Snf 1 ve Snf ll'ye girmeyen basnl kaplar.

p : tasarm basnc [kg/cm ]

D : gvde i ap [cm]
s : gvde et kalnl [mm]
t : tasarm scakl [C]
GL: Germanischer Lloyd, Basnl kaplar snflandrlmas
Table 8.1 Pressure vessel classes
Design pressure pc [bar]
Design temperature [C]

Operating medium
Liquefied gases (propane,
butane etc.), toxic gas cargo

all

Steam,
Compressed air,
Gases,
Thermal oil

p c > 16
or
t > 300

Pc^16

Pc^7

t<300

t < 170

Liquid fuels

Pc> 1 6
or
t > 150

Pc^16

Pc*7

t < 150

t<60

Water and oils

p c > 40
or
t > 300

p c <40

Pc* 1 6

t<300

t<200

II

III

Vessel class

-12-

Kazanlar : Technical Rules for Steam Boilers

~>

(Steam Boiler Regulations)

1- TRD Technical Rules for Steam boilers
(Technical Regelung fr dampfkessel)
Grup I j Su hacmi 10 litreyi gemeyen buhar kazanlar,
Grup

ili Su hacmi 10 litreden byk buhar kazan,

1) Tasarm basnc p^.1 bar cianlar

2) Akkan scakl t./ 120 ~~C olan scak su kazanlar
Grup III ; Su hacmi 10 litreden byk 50 litreden kk buhar kazanlar
1) Tasarm basnc p >1 bar ve su hacmi (t) x tasarm basn p (bar^lOO
olan buhar kazanlar
2) Akkan scakl t y 120C ve su hacim (t) x kazan scaklna uyanj
basnc p(bar)4.1000 olan scak su kazanlar,
Grup

IV; Grup I, II ve III "n dnda kalan buhar kazanlar

Basnl kaplarn, yapmanda genellikle u hususlarn gz nnde

bulundurulmas gerekmektedir :
A- Mteri tarafndan verilecekler :
1- Tanacak akkann veya akkanlarn tipi, scakl, kullanma ortam,
2- Alt ve S T kritik snr deerleri
3- zel istekleri
B- Proje baksndan :
imalat herhangi bir klas messesenin gzetiinde yaplaca zaman, hem
imalatlarn yaplmas hemde klaslanabilmesi iin aadaki bilgilerinde
bildirilmesi gerekmektedir,
a) Kazanlar ve dier buhar reticileri iint
1- Kaynaklarn deneyleri ve kaynak yntem deneyleri
2- Kullanlan malzemeler
3- Kesit resimleri, (TSE resin izim kurallar)
4- Buharlatrc ksmlar,
-23-

5- Kzdrc, scaklk drc

6- Ekonoiayzer,
7- Hava stc,
8- Nozul ve dier balantlar,
9- Emniyet Val fieri ve tehizat
10- Alt ve st kritik snr deerleri
11- Tasarm basn ve scaklklar
12- Kapasitesi
13- Kzdrc, ekonomizcr ve hava stc scaklklar
14- Buharlatirclarn yan duvar, arka duvar v.s
Ekonomizr, kzdrc, hava stc stma yzeyleri,
15- 'Yarna odas hacmi
16- esleme suyu scaklk ve basnlar,
17- Yakt cinsi, yakclarn tipi ve kapasitesi,
18- Emniyet valf 1er inin tipi ve buhar boaltma kapasitesi
19- Basnl ksmlarn kalnlk mukavemet hesaplar,
20- Isl ilemi gereklilii,
b)-J3ier Basnl kaplar iin :
1- Projelendirme kodu
2- Kullanlan malzeme
3- Nozul ve dier birletirmeler dahil basnl kabn kesit ve detay
resimleri
4-- Btn basnl ksmlarn, gvdeler, bombeler, boru aynalar, borular v,s
konstrksiyon detaylar,
5- Takviye ubuklar, bayraklar, takviye salar, rontaj iin kullanlan
ayaklar ve tayc balantlar vs. ksmlarn detay resimleri
6- Projelendirme basnc
7- Tanacak akkan veya akkanlarn tipi en yksek ve en dk iletme
scaklklar,
8- Kaynak detaylar ve kullanlacak kaynak: dolgu malzemeleri

-m-

Tarifler :
Tasarm (Dizayn) basnc :
erisindeki akkan dikkate alnd zaman :
Msaade edilen en yksek alma basncdr.
Bu basn kabn en st noktasndaki basntr,
Hibir zaman herhangi bir emniyet valfnn ayarlad nominal basntan
az olamaz.
Mmkn olan hallerde akkann statik basnc tasarm basncna ilave
edilerek, tasarm basnc olarak elde edilen deer kullanlr.
Emniyet valfnn, gereksiz yere amasn nlemek iin ayar, alma
basncna gre uygun bir fazlalkla yaplr. (5 : 10) % gibi
rnek : Msaade edilen basn 2, bar tasarm basnc 2

(2 x 0,1)

2,2 bar

ierisindeki akkan dikkate alnd zaman : tasarn basnc tesbit

edilirken msaade edilen basnca statik ba sncn cidar gerilmelerine 5 % yi
gememek zere etkili olaca drlerek arttrlabilen.

rnein : Msaade edilen basn 2 bar

Tankn ykseklii

5 m

Tankta su bulunuyor
Tasarun basnc : 2 t y2

2,5 bar

(2,5 - 1,05 x 2) z 2,4 bar alnr.

Tank vakum ile alrken :

Tank Vakum ile alt takdirde,

Tasarm basnc, ayn zamanda hem vakum hemde basn sz konusu ise iki
basncn farkna eittir. ayet, cidarn bir tarafndaki vakum'un deime "
deeri belli deil ise o takdirde hakiki basn 1 bar arttrlr.
rnek : Tank cidarna dtan msaade edilen basn 2 bar
Tank ierisinde vakum 375 mmHg veya 50 % vakum
375
Tasarm basnc 2 +

2,5 bar
750 "

tankn cidarna dtan msaade edilen basn 2 bar

Tankn ierisinde vakum, deiken
Tasarun basnc :

2 -f* 1 = 3 bar alnr.

Bunlardan baka :
Resimde ilave statik; ykler verilmi ve bu yklerde cidar gerilmelerini
5 % den fazla artryor ise (Rzgar yk, kar yk, zelezele yk, ve retim
-S-

yk vs. gibi)o takdirde bunlarnda hesaplairas gerekir.

Tasarm sicaklxgi :
Malzemelerin issarm scakl, malzeme kalnlnn ortasndaki scaklk
olarak tarif edilir. Genel olarak servis arasnda basnl kabn iindeki
akkann edilen scakldr.
Atee maruz olmyan yzeylerde tasarm scakl akkann en yksek
scakl olarak alnr.
1- Kazanlardan baka basnl kaplarda :
Taarm scakl, iinde akkann en yksek scaklk deeri alnr.
2- Kazanlar iin : Aadaki tabloda verilenler gznnde bulur.durularak
tasarm scakl bulunur.

-S-

T.L elik Gemileri KLaslara Kurallar Cilt 3 Ksm 4- Kakir. Kurallar

Blm 7
Buhar Kazanlar ye Is letin Tesisleri
1. Buhar Kazanlar

1.3 Dizayn scakl, t

Mukavemet hesaplan, gz nne alnan elemann et
kalnlnn ortasndaki scakla gre yaplmaldr. Dizayn
scakl, referans scakl ve buna Tablo 7.3'de grld.
gibi eklenen deerlerden cfuur. Bu scaklk, 250*Cdan
daha az olamaz.
Tablo 7.3 Dizayn scaklktan
Eklenecek sjcakhk miktan
Referans scakl

Msaade ecen
maksimum alma
bamandaki
doymu buhar
scakl
Kzgn buhar
scakl

Istlm ksmlar
IsmlIstma ekli
mamt
ksmlar Temasla Radyasyonla

QC

25*C

50-C

15-C{1)

35*C

50-C

(1) Dizayn scaklnn almamas, zel nlemler

alnmak suretiyle salanabiliyorsa, eklenecek scaklk
dereceleri 7'C kadar azaltlabilir.

TRD 300- 1975 Basks

Table 4: Reference temperatures and temperature ailowances
Temperature ailowances
State of
aggregation

Reference
temperature

Non-heated
components

Heated components
Heating predominantly through
Radiation*)

Water, or
water/steam
mixture
Superheated
steam

Saturation temperature
at allowable
pressure p i , or at
allowable total pressure
P2, respectively
Superheated steam

0C

15 C
See also
para 3.5.

*) Pisten typ supernamerj to b treated lik convection typ iprHatra.

-27-

Convection
(15+2s,)C,

Screened
against
:
flue oases :

50 C

but
S7
50 C max.

20C

50 C

35 C

20'C

'I
1

Baz standartlar, tabloda kabul edilen deerlerin dna kabilmektedir.

Ancak, bu deerler ok farkllk gztermezler. felzemelelerin msaade edilen
tasarm geriliminin seimi, bu scaklklar dikkate alnarak yaplr ve
deeri de, bu scakla uyar akma gerilimi deeri kullanlr.
TL'ye gre msaade edilebilen gerilmeler ( c i l t A

_Ksm2

yalzerB

Kurallar 199:

Yapsal elemanlarn boyutlandrimasnda teel unsur, msaade edilen

gerilme (J*.. [N/mm Jdir. boruma gre, aadaki bantlardan elde edilen
minimum deerlerden biri alnr.
Haddelenmi ve dvme elikler
350 C'a kadar olan dizayr. scaklklarnda,
m.20/2.7

3urada R
m-2C

~?

o d a sljCak

i g r . d a g a r a n t i e d i l e n en dk ecre

.Tukavemeti [ 'J/mm J
R HH.t/1.6

Burada R _.dizayn scaklnda garanti edilen akma snr veya

Gri e

Sri
Sri

350
R

Gri e

dizayn scaklnda garanti edilen en dk %0._ uzana snr

C i n stndeki dizayr. scaklklarnda.

100000

-t

1.5

3urada R , n ^ n n n +, dizayn scaklnda 100000 saatlik srrir.e

mukavemetinir. ortalama deeri.

Dkme Malzeme
Dkme elik

Nodler dkme
demir

m.20

3.2
R

eH.t
2.0

on

4.8
R

eH.t
3.0

m.100000.t
2.0
-18-

Kr dkme
demir
R

m.20
11

Yksek sneklie sahip sxenitik elikler iin, zel istekler zerinde

anlama salanabilir.
Su ile temasl ve zerinde delik alm silindirik cidarlarda, koruyucu
manyetit tabakas gz nnde tutularak 170 N/mm lik bin anma gerilmesinin
zerine klmanaldr.
Mukavemet karakteristikleri "Malzeme kurallar veya burada verilen
standartlardan alnmaldr.
TL '.e., gre. NcraLnal.;. Tasarm (Fasl
Gerilimi
, T,73 nov iBasnl
D T VKaplar)
T N
IV -,~Bolum
Kazanlar,
Ferrit ik veya Marten.... sit ik, eliklerde nominal tasarm gerilimi , aada 1984)
bulunan deerlerin en k olarak alnr.
alma; scakl 50 C ye kadarjolan basnl kaplarda:
1.8

ve

2.7

alma scakl 50 nin zerindeki basnl kaplarda :

T75~

~T7T

Paslanmaz stenitik eliklerde (Stainless) alma scakl 50 C ye

kadar olursa :
(Tp

ve

. 1.5

2.7

daha yksek scaklklar iin her olay ayrca deerlendirilecektir.

Yukardaki maddelerde kullanlan <H: , <f ,41,.
deerleri her snf hadde
f

r ' o/TOO.COO

elii iin ayr ayr malzeme blmnde verilmi. Baka malzemeler iin
nominal gerilimin hesaplanmas Loyd tarafndan ayrca dikkate alnr.
Emniyet faktr (emniyet katsays)
Genellikle, S veya E ile gsterilir.
Malzemenin cinsine gre denklemde kullanlacak S. emniyet faktrleri, DMerkblStter'e ve TS gre aadaki zelgelerde verilmitir.
-19-

7. Safety factor
The safety factors of tastes 2 and 3 aopiy axes that the other
AO-Merxbltter soactfy other safety factors, For materials not
named in th AO-Merkoittsr th axoert ooinion of tn*Inspecting Authority may specify safety factors other than
given in taolea 2 and 3.
Tafel 2 Safety factors against yild strength, proof stress or
CTModata

Material

Safety factors
for ths matenai Safety factor S"
for t&e material at
at design,
test tamperatur
tsmoeratura

I.Hoiledand
forged steel
ICaststee
3. Cast iron with
spneraidai gragnitsto OIN 1693

3.1 OGG 70

GQG60
12 GGG 33
33 GGG4)
14 GGG13
GGG353
4. Aluminium and its
allqys-malleaol
matenals

14

.
14

AD-^rkbltter e gre

s?

5.0
4,0
34

64
54
44

24
24
17

3A

44

14

Si

14

3. Prcntag of t h * p*rmis*ibl design stre

level in joints
8.1 The percentag of th permissible design stress Swi inwelded joints is given by th factor v in th design formuia*.
Th factor y is th percarttag of th permis*** design stress:
!ev*l according to th synogtic tafil of AO-MerMslatt HPO
divided by 100. If not otherwise specified ay agreement
according to No. Z of AO-MrWjla HP 0 v - 1.0,
L2 For drazsd joints v = 0.3 may b aoplied for th desigrr
provided no lower values Mae been deemed necessary in- context with the procedure qualification.

Tabi 3- Safety factors against tansil aaarKjUr

Material

I. Grey cast iron

to OIN 1691
1.1 non-anrwlftd
1.2' annecid or
glassed

AD-Merk>ltterfe gre

Safety factors
forth material
at design
tomperaturv

94

22wrtftsoidrad
v*ste

34

2. Cooper and its

alloys indusrv
of rolled and
cast bronze
2.1 wttftsaomtessand
we*dd vessais

Safety factor S*"

fertig " "tariat
attss
tampt^r

24
34
44

U Sort brazed longitudinal joints are not permissible. Lapped

soft brazed circumferential joints between copper parts areacceotafii provided th tapping is at least 10s^ the .-all
thickness doe not iwcoad 3 mm and O, p S 2500 mm bar
Here thfactorv is aqual to 03 forth arcumferantiai joint.
SA For soft brazad joints- between cooper plate* wittr a
continuou la3 having awktth of S 12s. on both sids o< th
joint v is squat to <X3 provided th wall thicknee^ s, doss net
axcaed &mm and th permissibl servie pressure does not
exceed 2 bar gang.

-30-

TS'e gre
ZELGE 2 Gvenlik Katsaylar
Fabrika-BdeU
Kabul Deney

Malzeme
ve Uygulama

Raporla

veya Fabrika
Teslim
artnameli

Uyan Emniyet
Katsays S'

Malzemelerde Gvenlik Katsays

S
Akma gerilimi veya R*,,2
deeri bilinen malzemeler

Akma gerilmesine veya Ri*,,s deerine ve

Rm/100 000 deerine kar Gveniik

1 Hadde ve dvme elik-

ler
2 elik dkm

14

141

2,0

24

us

5,0 6,0
4,0 5,0

24 .

14 e

3 Kresel grafiti! dkme

demir (TS 528)
3.1 DDK 70 ve DDK 60
3.2 DDK 50
34 DDK 42 ve DDK 38
3.4 DDK 424
DDK 384
DDK 354

34*44

3,0* 4 , 0

4 Demir olmayan malzeme

ve alamlar

2)

2)

Akma gerilmesi veya B ,,

deeri bilinmeyen malzemeler
5 Dkme demir (TS 552)
5J. Tavlanmam
5.2 Tavlanm veya emaye
edilmi
6 Hadde ve dkme bronzu
da kapsamak zere, alminyum, bakr ve alamlar
6.1 Dikisiz ve kaynakl
kaplarda
6-2 Lehimli kaplarda

2J)

2)

ekme dayanmna kar gvenlik

34
9,0

114

7,0

8,0

34

4,0
44

24

1
En ok 120C kadar epeT 5i(5ilr|itr|aTI fftn. In>larnlar| r^jfV^r le kabul raporu
ve fabrika taclta) arfsBTT
gunsa 14 yerine
14 alnabilir.
') Kullanlan mlmi)jn mnfrtinflf "ffgfn1^ "yE^I nl"l? ;wj]ndidir (Ek
2)
X Tavlanm ir T*nw|fjnniTni.

11

-31-

Ek kifayeti, Ek verimi, kaynak faktr :

Genellikle, e,v,z harfleri ile gsterilir kaynak dikilerinin ek
kifayeri silindirik kaplar ile Dram ve silindirik kollektrlerde
aada verilenler gibi alnmaktadr. Hi bir zaman birden byk olamaz.
I- Silindirik kaplarda :
a) Snf I basnl kaplar iin 1.00
b) Snf II basnl kaplar iin 0.80
c) Snf III basnl kaplar iin 0.60
alnr.
O zerilerine boru deneri balanan silindirik dramlar ile silindirik
koilekrcrlerde :
Bunlar zerinde alacak, delik ap, delik hatvesi, borularn yerletirme
ekillerine gre ilgili kurallarda gsterilen ekilde hesaplanr.
Birimler ve Semboller:
Birimler ve semboller, deiik hesap kurallarnda ve bilhassa sembollerde
deiik harflerle ifade edilmektedir. Hangi hesap kural kullanlacak ise
bu hususa dikkat edilmesi gerekir.
Birimlerde deiik sistemlere gre alnmaktadr,
1 kgf 9,81 N/mrrT

9,81

MP

1 N/m 1 Pa (Pascal)
1 bar 0,1 MP
i ar

1 kgf/cm"

0,981 bar 98,1 kP

birimlerdeki deiimler faydal olaca dncesiyle aadaki cetvelde

verilmitir.

-31-

BRM DNM. TABLOLARI

EkA-1

Uzunluk

Metre
m

Inch
in.

Foot
ft

Yard
yd.

Kara miff

Deniz mili

im

39.37008

3,28084

1,09361

6,21371 10-* 5J9422-10-"

lin.

2S.4 10-*

1/12

1/36

1,57828-10-* 1,37013-10-

lit

0.30480

12

1/3

1,89394-10"* 1,64416-10-*

0,91440

3S

5,68182 10-* 4,93248 10-

1yd.
1 Karam

1609.344

5,33600 10*

5280

1760

0,86312

1 Deniz nn

"

1853,836

7,29856 10

6082,14

2027,37

1,15192

Square inch Square foot Square yard

sq.yd.
sq. in.
sq.ft.

m*

Alan.

im*

T sq. in. 6,45160-10-*

2

Iaq.lt

- 9,29030:-HT

tsq-yd.

Kadrn

Im
CU.O.

tcu.lt

1/14*

V129S

144

1/9
9-

...

Cubic foot
CU-ft

Cubic yard
cu-yd.

U.S. gaUon
U.S. gaL

1.

6,10237 10*

35,31467

1.30795

264,177

0,764555

1U.a saltan - 3,78534-IQ"

IBritGaflon - 4,54596 -lO"

Cubic inch
cu.in.

ikpsVm

1,19599

m1

- 2,83168-lu"

Yogurtfufc

10,76391

129S-

0,83613

1,63371-10-*

t OL yd.

1550,003

1/1728

1728

1/27

4.6656 10

27

0,133678

277,412

0.160539

kg/m*

kp sVm*-

1"

0,10197

9,80665

-S3-

219^73.
3

230,995

Brit gallon
Imp. gal.

24 4335-10- 4,32909 -10- 3,60475 - lO."3

7,48067

6^2901

201.978

168,183

4,95103-1Q554589-10-

- zgl
Arlk

.1

033263

1,20094

kp/tn3

Ib. totca/ft*

Ikp/m

62,4279S- 10r3

Ib. lorca/t3

16,01847

BRM DNM TABLOLAHL (Devam)

A-1

kp sVm

Ounce
mass az

Pound
massib

Short ton
mass-sir trr

0.101972

35.27396

2.20462

1.10231 10" 9,84206 10-*

9.80665

345.919

21,61996

10.80998-10 - 9.65177-10-3

1/16

1/32000

2.79018-10-
4,46429 10

1kg
J

1 kp s /m -

2,33495 - iO"' 2.89085 ID"

loe

Long ton
massig trr

kg

Ktle

C '-53592

4,62536-10-'

16

1/2000

1 short ton (USA)

007.18487

92.50711

32000

2000

0,89286

1 long ton (GS)

;016.Q471

103,60797

35340

2240

1.12

Basn

Sar
0* N/
( - 10s Pa)

kp/cm 1 at

latm
- 760 Ibrr

Ib/sq ft

1,01972

750,062

0,986924

208S.55

14,5038

0,980665

735,55956

0,967842

2048,1 T

14,22337

1,31579-10-3

ZJBASO.

1,93363 10 -J

760

216L22

1 ib

1 bar
1 kp/cm-*

Torr
ran Hg

1 Torr

1.33322-10-3 1,35951 10.-3

1 atm

'

1,01325

1,03323

Ib/sq in
(p. 3. i.)

I Ib/sq ft" "

4.78802 I0- 4,38242 10-"

0.359131

4,72541 10-*

1/144.

1 Ib/sq- irr

6,89474

7,03068 10-2

51,71488

6,30459-10-2

14*.

Newton
N

Oyne
dyn

Kilopond
kp

Pound fores
Ib f

10

0.101972

0-^2481

Kuwt

IN

10-*-

1-dyrr

0,10197"

tkp

9.80665

9,80665 10*

Mb I

4-,44822

4,44822 10* ' 0.45359-

0,22481
2^0462
1

Desimai katlar ve askatlar

Desimai yzdeler

deca

da

10

dea

10"'

10-2-1*.

leca

tt

10*

ccnti

10-2

kilo

10

miia

10-3

10* p.p.m. (parts per million)

10- - p.p.b. (parts per USA billion)

mega

Iff

micrc

10

nano

H
n

10-*

giga
t era

10'*

OICO

10

Scaklk dnm

10-"
Centigrade: Te

Mutfak scaklk
K (Kelvin)

Fahrenheit: Tp.

- 273,16-f-r c

Te - Ift-

R (Rankine) 459,69 +"!>

-34-

- |-Tc+32

Ek A-1

BRM DNM TABLOLARI (Devam)

kKh/n-C

zgl s

1 J/m3C

1 kWh/n C 3

BTU/in 3 F

BTU/ft 3 F
1.49107-10-* '

2.77778 10 7

2,38846 10-

8,62885 10-

3,5 10

859.845

3,10639-10-*

1 kcal/m C -

4186.3

1,163-10"

1 BTU/in3 F -

1,1539-10

1 BTU/ft F -

Is aks

kcal/m^ C

53,67838

3,61273 -IQ"

6,2428 10-*

32,19173

2,76799 10

1728

6.70661 10*

1,86295 -10-*

16.01847

1/1728

W/m*

kcal/m*h

BTU/in * sec

BTU/ft * sec

BTU/ft * hr

1 W/m*

0,859845

6,11494 -10" 7

8,80551 -10-*

0,316998

1 kcal/m* h

1.163

7,11167-10-'

1,02408 10-

0,368669

1,63534-10*

1.40614 10*

144

5,184 10

1,13565 10

9754.86

1/144

3600

t STU/tt rr

3.15459

2,71246

1,92901-10-

1/3600

ts iletim
katsays

W/xC

kcal/h m C

BTUn/ft J hr F

BTU/ft hr F

BTU/in hr F

0.859845

6.93347

0.577789

4.81491 "*

t kcal/h m C

1.163

8,05363

0,67)969

5,59974 - 10-*

IBTUin/ffhr F

0.144228

0,124014

V12

1/144

t BTU/tt hf f-

1,73073

1,4881 S

12

1/12

1 BTU/in hr F-

20.76382

17.85797

144

12

1 BTU/n * sec2

1 STU/tt seca

1 W/isC

Klnematik
viskozite

Boyut: 1 mVs -10 Slokes - 10* cSt

Dinamik
viskozite

N s/m* Pa s - l P

kg/h m

kps/m*

3600

0.101972

0,67197

2J08854 10-*

2.77778 10-

233255 10" 5

1,86558- 10"*

5.SO!5I -10-*

1 kp s/m'

9,80665

3,53039 10

658976

0,204816

1 lt> mass/tt. sec

1,48816

5357,39

0,151751

3.1081 tO"*

lib force sec /ft

47,38027

1.72369 10*

4.88243

32,17405

1 N s/m 2

1 kg/hm

-35-

:
Ib rnass/ft sec ib force sec / f t

gnbqXlers gelinceBunlariTi TSE ye TL, kurallarnda kabul edilmi b i r ksma semboller

aada verilmitir.
2J. MSAADE EDLR GERLME
2X1 TANIMLAR ( TS )

B 200 Simgeler (TL)

201 Bu blmde kullanlan simgeler :
p
= Tasarm Basnc, Bar
D
= Nominal Cap, mm
T
= Tasarm Scakl C
c
= Korrczyon anma pay (Bak. Ksm 4
B 503}
:
at
= Tasarm scaklnda metalin nominal
tasarm gerilimi N/mm2
a3
= Oda scaklnda belirlenen metalin minimum kopma gerilimi N/mm2
aT
= Oda scaklnda metalin minimum st
akma snn N/mm2
ayet Geriiim-Uzama erisi akma snrn ack olarak belli etmiyorsa % 0,2
Proof Stress uygulanr.
a
= Metalin tasarm scaklnda minimum
alt akma snr N/mnr ayet GerilimUzama erisi akma snrn ack olarak
belli etmiyorsa % 0,2 Proof Stress uygulanr.
CB/I:O<I = Metalin tasarm scaklnda 100.000 saatte kopma veren ortalama gerilimi
N/mnr
Bu ortalama gerilim, deneyle bulunan en
kk gerilimin en fazla % 25 zerinde
olabilir.

Msaade edilir gerilme (3-, ile gsterilmitir). Basnl

paralarn hesaplanmasndaki formllerde kullanlan
gerilmelidir.
NOT Dizayna, msaade edilir gerilmeyi aada tanmland gibi malzeme zelliklerinden ve
Madde 2.1.2'de verilen deerlerden tayin etmelidir.
t

= Metal scakl,

Q..,, = lgili elik kalitesi iin, oda scaklndaki er.

az ekme dayanm
E.,, = lgili elik kalitesi iin, oda scaklndaki ez
zz akma dayanm
c-j

= lgili elik kalitesi iin t scaklnda 0,2 : kalc uzama snrndaki en az akma noktas gsrilimi.

ov = lgili elik kalitesi iin t scaklnda, 100 000

saatlik almadan sonra kopmay salayan
ortalama gerilme veya sonularn dalrr.rcr.
u genilii, ortalama deerin % -iz 20'sirJ.
geerse, t scaklnda 100 000 saatlik almadan sonra kopmay salayan en az gerilmenin 1,25 kat.
ev

= lgli elik kalitesi iin t scaklnda, ICO CO

saatlik almadan sonra -o lik plastik uzarr.meydana getiren ortalama gerilim.

Malzemelerin yukarda bahsedilen karakterleri, cUsma koullar altndaki zelliklerine tekabl eder.
2J..2 - Msaada edilir gerilme, 57, aadaki drt dierden en kk olandr :

1.6

fff

"
_

S'
fff =

1.6

Ct

W
g

230'C'nin altndaki scaklklarda 250'C'deki

kullanlmaldr.

-38-

d
Cl

^-7

Malzemeler : Basnl kap ve kazanlarda kullanl an malzemelerin kullanlan

artlara uyacak ve yerine getirecek zellikte olmas gerekir. Ayni zamanda, scak
ve souk biiraendirilmesi, mekanik ve kimyasal zellikleri ile kaynak
kabiliyetini iermektedir. Ayrca, salar, dvmeler, dkmler, borular, civata
ve somunlar, saplamalar, ubuklar vs. gibi ayr cinslerdeki bu malzemelerin,
istenilen izellikleri ilgili dizayn kura] 1 arnda verilmektedir.
ASME: Kazanlar ve basnl kaplar code :
Section VIII, Basnl kaplar, subsection A
Section I

, Kazanlar, malzemeler ksm

TRD, Buhar Kazanlar iin teknik kurallar

TRD, 100, 101 sa malzemeler
TRD 102 ekme ve dikili borular
TRD 103 dkme elikler
TRD 106 elik civata ve somunlar
TRD 107 Dkm ve elik kazan paralar
TRD 108 Lamel ve Nodular demir dkmler
AD-Merkbltta. Basnl kaplar iin teknik kurallar
AD-Merk W dan W n n kadar malzemeler
o
10
TS 377, U97 ve 3101, Kazan Yapm Kurallar :
Kazanlar iin elik sa ve levhalar TS 3650 TS 3362 basnl kaplar,
ilgili ksmlar.
TL,kurallar
Fasl II (ve Cilt A Ksma 2) - Blm, elik ve Dkm
Bununla beraber, kurallardaki farkllklar, birisi ile dierinin
elikiye dmeyen yakn deerler vermektedir. Bu husus aada
verdiimiz malzeme cetvellerinden grlmektedir.

-33-

TS
1212 - Mekanik zelikler

1.2J.3 . Fiziksel zelikler

Sa ve levhalarn yapmnda kullanlan sade karbon,

lu eliklerin mekanik zelikleri izelge - 3 de, az
alaml eliklerin ise izelge - 4 de verilmitir.

Bu standard kapsamndaki eliklerin, scakka gore

deien elastiklik katsays deerleri izelge - 5 de,
s genleme katsayian izelge - S da, :s iletkenlikleri izelge - 7 de verilmitir.

ZELGE - 1 Sade Karbonlu elik Sa ve Levhalarn Kimyasal Bileimi (Kepe Analizi)

1
Kimyasal Bileim 'a

eliklerin

Ksa tareti
<Tiplerine Gre)
HI
H

Hm
HIV

Malzeme
Numaras

C
mas

Si
(Max)

Mn
(Min)

P
(Mas)

S
(Mxs)

1.0345
1,0425
1,0435
1,0445

0,16
0,20
0,22
0,26

0,35
0,35
0,35
0,35

0.40
0,50
0,55
0,60

0.050
0.050
0.050
0,050

0.0SO
0.050
0.050
0,050

Cr
i)

*) Krom miktar 5/o 0,3. den ok olmamaldr.

2. Sa veya levhadan alman analiz numunelerinde sakin dklm (durgun) eliklerde karbon miktar, dkm analiz olarak verilen miktarn .'o 10 u (mas) kaynar dklm eliklerde 'a 20 s (mas)
kadar ok olabir.
3. Konverter usul ile yaplan eliklerde; azot (N) miktar sakin dklm eliklerde 0,010, kaynar
'dklm eliklerde 0,008 den ok olmamaldr.
4. elikler sakin dklm olmaldr. Ancak. HI tipi, istenildiinde kaynar dklm elik olarak da
kullanlabilir.

ZELGE - 2 Az Alaml elik Sa ve Levhalarn Kimyasal Bileimi (Kep-e Analizi)

elikeria
Ksa
Gsterilii

Numaras

17 Mn 4
19 Mn 3
15 Mo 3
13 CrMo 44

1.0344
1.0845
1.5415
1,'fooS

Kimyasal Bileim, 'a

Malzeme
C

Si

Mn

P
Mas

mas

0,1-10,20
0.170,23
0,120,20
0,100,18

0.200.40
0,400,60
0,150.34
0,150,35

0.9O1.20
1,001.30
0,500,70
0,400,70

0,050
0.050
0,040
0,040

0.05O
0,050
0,040
0,040

> Krom mktan "' 0,30 dan ok olmamaldr.

-40-

Cr

Mo

t)

0,70
1.00

0150.35
0.400.30

Basxnli kaplarda kn"ilamln malzemeler

(TS)

BASINLI KAPLARIM
HESAPLANMASINDA MAL/EMENN
SELMES KURALLARI

1 ALASIMSIZ YE ALAIMLI ELKLER

Dcijik hava scaklklar ile 10'C'e kadar scakl:kl akkanlarn depolanmas, tanmas vb. hizr.eeriic ki;ur.acak basnl kaplr.rn yapmna
::;:l!;.:nluu:.i: ::la::iS!Z ve alaml elikler, mekanik,
urr.ik ve kimyasal zorlamalar gznnde bulunJ;::".l:rsl: kullanma arr.a'anna yrjn olarak se-

Fe 34.2, Fe 37.2. Fe 42.4, Fe 34.3. Fc 373, Fe 42.3 vv

Fe 523 (TS 416)
nitelikteki elik salar kullanlmaldr.
1.1.3 Kazan Salar'
Basnl kaplarn yapmnda kullanlacak olan aij
msz ve alaml kazan salar, Kk - 2 izelge 1 c!-.verilen zelliklerde olmaldjr.

l. . ZN YKULEN
1.1.1 - ri'CV Kathr Olan eper Scaklklarnda

1.1.4 Ditr Salar

Basnl kabn mm oaruk i ap ilo at olarak

i'c'.r.ie basnc arpm D..p ^ 7000 ulan basmi
V.r.plcnn yapmnda

zelikler, yetkili laboratuvar raporlaryla kantlana:.

dier elik salar da basnl kaplarn yapmnda
kullanlabilir. Bu gibi salar aafeclaki koullan ta
maldr.

Fe 34 ve Fe 37 (TS 46).
Fe 34.2 ve Fe 372 (TS 416),

1J.4J. - Kopma Uzamas (.)

nitelikteki elik salar seilmelidir.

Enine dorultudaki kopma uzamas <Lif = 5d.,> *

olarak en az olmaldr.
1000
Hesaplamada bulunan ekme dayanma (fcgf/mr-

1.1 J - 200-Ce Kadar Olaj eper Scakltklannda

Basnl kabn mm olarak i ap ile at olarak
iletme basnc arpm D..p ^ 20000 olan basnl kaplarn yapmnda

49

Bununla birlikte bu b 16 dan daha az olmamaldr.

-S-

TL Yeni Malzeme Kurallar ( z e l l i k l e gemiler iin)

,D
Blm 3 - elik Levhalar, eritler, Profiller ve ubuklar
paras almak amacyla, ayn ekle sahip mamuller
eriyiklerine gre ve akma snr ile ilgili kalnlk aralnda
(Tablo 3.12'ye baknz), arl 40 tonu gemeyen birim
test miktarlarna ayrlacaktr. ekme test paras birim test
miktannn en kaln parasndan alnacaktr. Levhalar ve
genilii >600 mm olan geni lamalara ait test paras,
haddeleme ynne dik olarak alnr. Dier mamullerde, test
paras haddeleme ynne dik veya paralel alnabilir.

5.2 Mekanik zellikler

ekme testi sonucunda. Tablo 3.12'de gsterilen, ekme
mukavemeti, akma snn ve kopma uzamas deerlerine
eriilmeldir.
5.3 entik darbe enerjisi
Tabio 3.12'de belirtilen darbe enerjisine ait istekler yerine
getirilmelidir.
Not: zel ianeleri inceltilmi vap elii levhalar, her
durumda, enine ISO- V-entik test paras kullanlarak test
edilecektir. Test scakl ana kaliteler iin -20 C, dk
scaklk kaliteleri iin en az -40'C olmaldr.

6.2.2 Levhalar teker teker test edilecekse, bu husus siparite zellikle belirtilecektir. Teker teker test, normal
artlarda, sadece taneleri inceltilmi sala/a uygulanr.
6.3 entik darbe testi
Taneleri inceltilmi eliklerden (rnein 340 FK, 410 FK ve
490 FK) retilen tm mamuller, Tablo 3.12'de belirtilen test
scaklnda, uzunlamasna ISO-V entik test paras
kullanlarak entik darbe testine tabi tutulacaktr. Teker teker
test yaplmasna gerek olmayan levhalarda, 6.2.1'de
belirtilen birim test miktarnn en kaln parasndan bir set
test paras alnacaktr. Testler, normal olarak, kalnl >10
mm olan mamullere uygulanr. Taneleri inceltilmi olan
mamuller dnda kalanlar ile kalnl <10 mm olan
mamullere entik darbe testi uygulamas gerektiinde zel
anlama yaplacaktr.

6. Testler ve Testlerin Kapsam

Aada belirtilen testler yaplr:
6.1 Kimyasal bileim testleri
retici her eriyik iin, A.8.1'e gre kimyasal bileimi
belirlemeli ve konu ile ilgili sertifikay dzenlemelidir.
6.2 ekme testi
6.2.1 Mekanik zellikler ekme testi ile saptanr. Test

Tablo 3.12 Genel yap eliklerinin mekanik zellikleri

R eM [N/mm 1 ]
mm olarak kalnlklar iin
Mukavemet
kategorisi

[N/mm*]

<16

>16
<40

>40
<63

>63
<80

A 5 (1) [%]
mm olarak kalnlklar iin

>80

<40

>40
<63

entik darbe testi

KV (uzunlamasna)

>63
i
i

mm olarak
Test
scakl kalnlklar
iin
[C]
<63 >63

340
340 FK

340-470

235

225

215

215

215

26 (24)

25 (23)

24 (22)

20
-20 (2)

27
27

23

410
410 FK

410-540

275

265

255

245

235

22(20)

21 (19)

20 (18)

20
-20 (2)

27
27

23

490 FK

490-630

355

345

335

325

315

22(20)

21 (19)

20 (18)

-20 (2)

27

23

(1) Parantez iindeki deerier enine test paralarna aittir.

(2) Haddelenmi olarak teslim edilebilecek mamuller iin, test scakl 0'C'Jr.

6.4 Yzey dzgnl ve boyutlarn kontrol

D. Yksek Scakla Dayankl elik Levha ve eritleri

Tm mamullerin yzey dzgnl ve boyutlar, retici

tarafndan A.8.5'e gre kontrol edilecektir. stek halinde,
mamuller son kontrol iin srveyre sunulacaktr.

1. Kapsam

7. retici Tarafndan Markalama

retici, mamulleri A.9 gereince markalamaldr.
8. retici Tarafndan Dzenlenecek Sertifikalar
retici, A.lO'a gre gerekli sertifikalar veya teslim
spesifkasyonlarn hazrlamal ve mekanik testlerin
sonularn onaylamaldr. Sertifikalar srveyr tarafndan
imzalanacaktr.

1.1 Bu kurallar, kalnl 3 mm'den 100 mm'ye (100 mm

dahil) kadar olan, levha ve erit haiinae ve buhar kazanlar
ile basnl kaplarn imalinde kullanian karbon, karbonmanganez eliklerine ve Tablo 3.14'de belirtilen 0.3Mo, iCf
0.5Mo, 2.25Cr 1Mo eliklerine uyguianr.
Bu kurallar ayrca, tabii gaz iinae hidrojen slfat gibi
gerilme atla korozyonu balatabilecek ortamla temas
halinde olan basnl kaplarn konstrksiyonunda kullanlan
levha ve eritlere, eliklerin kimyasal bileim, deoksidasyon,
sl ilem, sertlik v.s. gibi ynlerden slah edilmesi artyla ve
kullanmna TL'nun zel onay vermesi halinde uygulanr.

-W-

Blm 3 - elik Levhalar, eritler. Profiller ve ubuklar

Tablo 3.13 Teslim artlar

1.2 Genellikle, standard spesifikasyonlarna uygun elikler

(DN 17155 gibi) kullanlr. Uygun elik kaliteleri aadaki
tabloda gsterilmitir.
Mukavemet
kategorisi veya
Tablo 3.14'e gre
elik kalitesi
410 W
460 W
510 W
0.3 Mo
1 Cr 0.5 Mo
2.25 Cr 1 Mo

DN 17155'e
karlk gelen
eiik kalitesi

Mukavemet kategorisi
veya elik kalitesi

Teslim artlar veya sl

ilem

410 W
460W
510 W

N(1)

0.3 Mo

Normalize edilmi

1 Cr 0.5 Mo
2.25 Cr 1 Mo

Su verme veya
temperteme

SO-2604/IV
(1975)'e
karlk gelen
eiik kalitesi

H 11
17 Mn 4
19Mn6
15 Mo 3
13 Cr Mo 44
10 Cr Mo 910

P. 9
P13
P26
P32
P34

(1) Normalize edilmi veya normalizasyon arnitnda

ekillendirilmi (kontroll haddelenme). Bim 3,
A.4.2'ye baknz.

Dier Standardlara uygun olan eiikier. ou kurallarda

belirtilen eliklere eaeer olmak, beirtiien istekleri
salamak artyla kullanlabilirler ve bu kurallarda belirtilen
ekilde test edilirler.

4. Hatalardan Annmlk ve Yzeysel Hatalarn Onanm

Bu konuda A.5.2 geerlidir. Hataiar, normal artlarda,
msaade edilen kalnlk toleranslar dahilinde, yalnzca
talaiama e giderilir. Blgesel yzey hatalarnn kaynakla
onarmna (B.7.3'e baknz), sadece TL'nca onayl yntemer
kullanmak ve srveyrn onay ainmak artyla msaade
edilebilir.

2. Teslim artlar ve s! lem

Mamuller, .ek scak ilemlerin uygulanmas sez konusu
olmadka (Ksm 1'e baknz), Tablo 3.13'ae belirtilen
artlarda ve sl ilem uygulanm durumda teslim
edilecektir.

5. Malzeme ile lgili stekler

3. Boyutlar, Boyutsai ve Geometrik Toleranslar

5.1 Kimyasal bileim ve deoksidasyon yntemi

Bu konuda A.5 geerlidir.

Anma kalnl, negatif toleranssz minimum kalnlk olarak
kabul edildiinde, bu konuda zel anlamaya varlmal veya
siparite belirtilmelidir.

eliklerin kimyasal bileimi Tablo 3.14'deki isteklere uygun

olmaldr.
Tm elikler sakinietirilmi olmaldr.

Tablo 3.14 Yksek scaklk eliklerinin kimyasal bileimi

Mukavemet
kategorisi
veya elik
kalitesi

410 W
460 W
510 W

Kimyasal bileim [%]

Si

Mn

<0.20
0.14-0.20
0.15-0.22

i
O.35 ; 0.50-1.30
>0.40 I 0.90-1.40
0.30-0.60 i 1.00-1.60

P
max

(1)
(2)
(3)
(4)
(5)

0.12-0.20
0.08-0.18
0.06-0.18

0.10-0.35 i 0.40-0.90
0.10-0.35 i 0.40-1.00
<0.50 ; 0.40-0.70

;
Al
| toplam

Cr

Mo

0.035

!
0.3 Mo
1 Cr 0.5 Mo
2.25 Cr 1 Mo

S
max

0.035

i
!

>0.020

!
0.035

0.035 j (4)

C.25-0.35
<0.25
0.70-1.10 0.40-0.60
2.00-2.50 , 0.S0-1.10

Titanyum miktar c~ci).Q2'yi amamaldr lerivik ve mamul analizleri/

Cr, Cu. Si ve Mo niktarian toplam ^.TO'den hvk olmamaldr.
Vanadyum miktan f.0.030'dan, nivobvum miktar da %0.010'dan iazia olmamaldr.
Eriyiin A! miktar belirlenerek, sertifikada belirtilecektir.
stek zerine, katan element miktan sn-eyrc bildirilecektir.

-ffS-

Kalan
elementler
(1)(2){3)(5)
Cr<0.25
Cu<Q.3O
Ni<0.30
Mo<0.10

Blm 3 - elik Levhalar, eritler, Profiller ve ubuklar

D_
5.2 Mekanik zellikler

5.3 Darbe enerjisi

ekme testi sonucunda Tablo 3.15"de gsterilen, ekme

mukavemeti, akma snr ve kopma uzamas deerlerine
eriilmeidir.

Tm elikler, entik darbe testi sonucunda, Tablo 3.15'de

gsterilen darbe enerjisi deerlerini salamaldr.

Tablo 3.15 Yksek scaklk eliklerinin mekanik zellikleri (1)

2

Rm

[N/mm ]
mn.
mm olarak kalnlklar
iin

R 8H

[N/mm ]
min.
mm carak kalnlklar iin

Mukavemet
kategorisi veya
elik kalitesi
>60
<100

<60

<16

>16
40

>40
<60

>60
100

A 5 [%]
min.
mm olarak
kalnlklar
iin

<60

>60
5100

entik darbe testi .

Test
scakl
-C]

KV (enine
dorultuda)
[J] min.
<60

>60
<100

410 W
460 W
510 W

410-530
460-580
510-650

410-530
450-570
490-630

265
290
355

255
285
345

245
280
335

215
255
315

22
21
20

21
20
20

31

31

0.3 Mo
1 Cr 0.5 Mo
2.25 Cr 1 Mo

440-600
440-590
480-630

430-580
430-580
460-630

275 (2)
300
310

270
295
300

260
295
290

240
275
270

20
20
18

19
19
17

20

31

27

(1) stekler haddeleme dorultusuna dik olarak alman test paralan iindir.
(2) Kalnl <10 mm olan mamullerde 285 N/mm' 'tik bir minimum deer geerlidir.

5.4 Yksek scaklk zellikleri

aada belirtilenlerden fazla olamaz.

Yksek scaklklardaki %0.2-uzama snr, en az Tablo

3.16'da belirtilen istekleri salamaldr.

Haddelenme boyu <10 m iin : 60 N/mm 2

Haddeienme boyu >1O m iin : 70 N/mm2

6. Testler ve Testlerin Kapsam

Aada belirtilen testler yaplacaktr:
6.1 Kimyasal bileim testleri
retici her eriyik iin A.8.1'e gre kimyasal bileimi
belirlemeli ve konu ile ilgili sertifikay dzenlemelidir.

, 6.3 entik darbe testi

Kalnl >5 mm olan tm mamullere. Tablo 3.15'de belirtilen test scaklnda, ISO-V entik test paras kullanlarak
entik darbe testi uygulanmaldr. Test paralan, mamuln
haddelenme dorultusuna dik olarak alnacaktr. Bu test
iin gerekli test paras seti (her biri 3 test parasndan
oluur) says, 6.2.1 "deki skme test paras says iin
belirtilen yntemle saptanr.

6.2 ekme testi

6.2.1 Mekanik zellikler ekme testi ile saptanacaktr.
Test paralar, mamuln haddelenme dorultusuna dik
olarak aada belirtilen sayda alnacaktr:
a) Levhalar iin, her haddelenmi uzunluun bir ucundan
bir para alnr. ngot akmierde, para, inotun st
ucundan alnr. Eer haddelenmi boy 7 m'den
bykse, para her iki utan da alnr.
b) Scak haddelenmi eritlerden retilen levhalar iin.
rulonun i ve d ularndan en az bir para alnr.
6.2.2 Haddelenmi levhann alt ve st ularndan alnan test
paralarna ait ekme mukavemeti deerleri arasnoaki fark

6.4 Yzey dzgnl ve boyutlarn testi

Tm mamullerin yzey dzgnl ve boyutlar, retici
tarafndan. A.8.5'e gre kontrol edilecektir. Mamuller son
kontrol iin srveyre sunulacak ve ayn zamanda, mmkn olduunca mamullerin alt ksmlan da kontrol edilecektir.
6.5 Tahribatsz muayeneler
Siparite belirtilen haller ile, rnein alt blm H'da
belirtilen kalnlk dorultusunda isteklerin sz, konusu
olduu mamullerdeki gibi; zellikle istenilen hallerde,
A.8.6'da belirtilenlere gre ultrasonik muayeneler
yaplacaktr.

-57-

D.E

Blm 3 - elik Levhalar, eritler, Profiller ve ubuklar

listelerim dzenlemelidir.

7. Mamullerin Markalanmas
retici, mamulleri A.9"a gre markalayacaktr. Demet
haiinde sipari edilmeyen levhalarda markalama, alt
ucundan bakldnda, karakterler dik olacak ve dolaysyla
haddeleme dorultusunu belirtecek tarzda ve a.t ucundan
200-400 mm mesafeye uygulanr.

9. Uzun Sreli Yksek Scaklklarda Kopma Gerilmesi

Deerleri
Yksek scaklklarda yke maruz -alacak yap elemanlan
dizaynnda Tablo 3.17"de 100000 saat iin verilen kopma
gerilmesi deerleri kullanlabilir.

8. retici Tarafndan Dzenlenecek Sertifikalar

retici, A. 10 uyarnca, gerekli sertifikalan veya teslimat

Tablo 3.16 DN 17155 (1)*e gre yksek scaklklarda minimum %0.2-uzama snn deerleri
%0.2-uzama snr (belirtilen scakhkiaraa)
Mukavemet
kategorisi veya
elik kalitesi

Mamul kalnl

[mm]

,-

250'C { 300'C |

350-C

400"C

450'C

500'C

[N/mm ] min
410 W

<60
>60<100

205
195

185
175

155

460W

<60
>60<100

245
230

225
210

510 W

<60
>60 <100

265
250

0.3 Mo

< 10
> 10 < 40
>40 < 60
>60 <100

140
135

130
125

125
120

2C5
19C

175
155

155
135

135
115

245
230

225
21C

205
190

175
165

155
145

240
225
210
200

220
205
195

ies

195
180
170
160

185
170
160
155

175
160
150
145

170
155
145
140

165
150
140
135

1 Cr 0.5 Mo

< 10
>10 < 40 '
>40<60
>60 <100

255
240
230
220

245
230
220
210

230
215
205
195

215
200
190
185

205
190
180
175

195
180
170
165

190
175
165
150

2.25 Cr 1 Mo

<40 :
>40<60 '
>60-<100

245
235
225

240
230
220

230
220
210

215
205
195

205
195
185

195
185
175

185
175
165

145

|
J

(1) Dier stadardla-daki elikler iin, minimum deerlerin zel olarak kantlanmas gerekir.

Bu kurailar, "Svlatrlm Dkme Gaz Gemileri iin

K|asama ve Yapm Kurallar' n tamamlayc niteliktedir.

E. Dk Scakla Dayankl elikler

1. Kapsam
1.1 Bu kurallar, kaiiteien Tablo 3.19'da beiirten. mamul
kalnlklar ferritik eliklerde 40 mm. stenitik eliklerde 50
mm'ye kadar olan karbon-manganez elikien. nkei alaml
elikleri ve stenitik elikleri kapsayan ve gaz tankerlerinin
kargo tanklar ve proses tehizatnda kuilan;rrv, amalanan
dk scaklk ortamna dayankl eliklere uyguarar.
Daha kaln mamuller iin istekler zei surens saotanr ve bu
konu ile ilgili olarak dk scaklklarda entik carbe testi ile
llen darbe enerjisi, daha ince mamullere a;t deerden
az olamaz.

-58-

1.2 Bu kurallara uygun olan eliklerin, kullanmndan nce

TL'nca onaylanmas gerekir. Bu amala, retici ferritik
eliklerin karakteristiklerini malzeme spesifikasyonunda
beiirtmeii ve bu karakteristikleri kaoul testleri sonulan ile
TL'na sunmaldr.
1.3 Eer bu kurallarda belirtilen elikler yerine, edeer
standarciara uyan elikler kullanlacaksa, sz konusu
elikler, bu kurallardaki edeer eliklere ait istekleri
salamal ve 1.2"de belirtildii ekilde onaylanmaldr. Ayrca
bu eliklere, bu kurallarda beiirtilen testler uygulanacaktr.

Blm 3 - elik Levhalar, eritler, Profiller ve ubuklar

Tablo 3.17 DN 17155 (1)'e gre yksek scaklklarda 100000 saat iin kopma gerilmesi deerleri
100000 saatlik kopma gerilmesi
[N/mm]

Scaklk

mukavemet kategorileri / elik kaliteleri iin

460W

410 W
380

510 W

0.3 Mo

227

390

165
148

400

132

203
179

410

118

.157

420

103

430

1 Cr 0.5 Mo

2.25 Cr 1 Mo

91

136
117

440

79

100

450

69

85

245

285

221

460

59

73

205

50

63

209
174

251

470

220

188

480

42

143
117

190

170

490

55'
47

163

152

500

41

137

135

510

93
74

118

520
530

59
47

116
94
78

90
78

540

61
49

550

40

560
570

33

580
590

103

68
58
51
44
38
34

600

C1 ) Dier standardlardaki elikler iin, 100000 saatlik kopma gerilmesi deerlerinin zel olarak kantlanmas gerekir.
Not; Madde 1.3'de belirtilen artlara bal olarak, rnein aada belirtilen DIN/Siahl-Eisen-Werkstoffblatt (SEW-demir elik
spesifkasyonu) a uygun elikler kullanlabilir.

Mukavemet kategorisi veya

Tablo 3.19'daki elik
kaliteleri

DN malzeme sembolleri

Malzeme No.

Standard veya demir-elk

spesifkasyonu (SEVV)

DN 17 102

490 T
500 T

E St E 355
E St E 380

1.1106
1.8911

0.5 Ni

13 Mn Ni 6 3

1.6217

1.5 Ni
3.5 Ni
5 Ni
9 Ni

14 Ni 6
10 Ni 14
12 Ni 19
X8N9

1.5622
1.5637
1.5680
1.5562

SEW 680 veya DN 17 280

(taslak halinde)

AlSl 304 L
AlSl 316 L
AlSl 321
AlSl 347

X 2 C r N i 19 11
X 2 C r N i M o 17 13 3
X 6 C r N i T i 18 10
X 10 Cr Ni Nb 18 10

1.4306
1.4435
1.4541
1.4550

DN 17 440

-59-

Bsxnlx kaplarda kullanlmasna msaade edilen malzemelerin

snrlar ve malzemenin tipine ve DN 50049 a gre hazrlanm
cetvel verilmitir.

-68-

Trk S t a n d a r t l a r .iin Ek-2

ralzemenin seijnei kuraJ,Xayire,

-63-

-10-

July 1982

UDC 620.1(087.8)

Documents on materials testing

Bescheinigungen ber Materialprfungen

DIN
50 049
Supersedes July 1972 edition

For connection with International Siandard ISO 404 issued by the International Organization for Standardization
(ISO) and with EURONORM 21 issued by the European Coal and Steel Community, see Explanations

Field of application

This standard applies to documents certifying tests, more

especially on materials, workpieces and components.
It does not contain any specifications regarding the test
methods to be applied and the scope of the tests. These
shall be taken from the standards dealing with delivery
conditions or shall be agreed at the time the order is
accepted.
The type of document to be issued must be agreed when
the order is accepted.
The preconditions for the issuing of documents in
accordance with this standard include the following.
the test facilities and equipment used for the tests
must satisfy the standards relating thereto
where materials testing machines are concerned, the
time of their most recent inspection by an accredited
test house must comply with the specifications of

DIN 51 300.
2 Documents on materials testing carried out
by the manufacturing or processing works
2.1 Certificate of compliance with the order
In the certificate of compliance with the order the manufacturing or processing works certifies, in the form of
a text without explicitly quoting test results, that the
product supplied complies with the agreements made
when the order was accepted.
2.2 Test report
In the test report the manufacturing or processing works
certifies, by means of results obtained from the routine
works inspection tests carried out on products made
from the same material and by the same manufacturing
method as the product supplied, that the latter complies
with the agreements made at the time the order was
accepted.

2.3 Manufacturer's test certificate

(See Explanations, final paragraph)
In the manufacturer's test certificate the manufacturing
or processing works certifies, by means of results obtained
from tests on the product actually supplied or on the
i test units stated in standards of which the product
supplied is a part, that the delivery complies with the
agreements made at the time the order was accepted.

3 Documents on materials testing issued by

inspectors who are independent of the
production process in the manufacturing
or processing works
3.1 Inspection certificate
In the inspection certificate it is confirmed by inspectors
who are independent of the production process in the
manufacturing or processing works, on the basis of
results from tests on the product actually supplied or on
the test units, of which the delivery forms a part and
which are stated in standards, official regulations or
technical delivery conditions, that the product supplied
complies with the agreements made at the time the order
was accepted.
In terms of training and professional experience the
inspectors must be capable of assessing the results from
the viewpoint of the agreements made at the time the
order was accepted.
The following are differentiated:
Inspection certificate A
Conforming to official regulations and the relevant
technical rules, issued by an inspector named in the
official regulations.
Inspection certificate B
Conforming to the delivery conditions of the purchaser
or, if so provided, conforming to official regulations and

Continued on pages 2 to 4

-11-

the relevant technical rules, issued by an inspector (works

inspector) nominated by the works.

The necessary tests must have been carried out by a test
house which is independent of the production carried on
by the manufacturing or processing works and which has
the necessary equipment at its disposal.
Inspection certificate C
Conforming to delivery conditions of the purchaser,
issued by an inspector appointed by the purchaser.

3.2 Inspection reports

Inspection certificates A and C which are signed on the
basis of a special agreement not only by
an inspector (in the case of 3.2 A) named in an official
regulation and the relevant technical rules or
an inspector (in the case of 3.2C) appointed by the
purchaser
but also by works inspector, are termed inspection
reports.
The following are differentiated:
Inspection report A
corresponding to inspection certificate A

Table 1. Designation of documents

Type of document
Certificate of compliance
with the order

Document
DIN 50049-2.1

Test report

Document
DIN 50049-2.2

Manufacturer's
test certificate

Document
DIN 50 049-2.3

Inspection certificate A

Document
OIN 50049-3.1 A

Inspection certificate B

Document
DIN 50049-3.1 B

Inspection certificate C

Document
DIN 50049-3.1 C

Inspection report A

Document
DIN 50049 -3.2 A

Inspection report C

Document
D1N50049-3.2C

Inspection report C
corresponding to inspection certificate C

Designation

For the documents on materials testing, dealt with in

clauses 2 and 3 the designations as given in table 1 apply.

Standard designation1}

) As a code designation the term 'document' may be

omitted, and also the DIN number if the reference
to DIN 50049 is clear.

DN 50049

5 Tabular compilation of documents on materials testing

Table 2. Applicability of the documents
Responsibility
for testing and signing

Type
of document

Delivery conditions

Certificate
of compliance
with the order
Test report

As stated by the purchaser,

if necessary also conforming to official regulations
and the relevant technical
rules

Manufacturing or processing works

Manufacturer's
test certificate
Inspection
certificate A

Inspection
certificate B

Inspector
independent
of production

Inspection
certificate C
Inspection
report A

As for
inspection
...
.
certificate A

Inspection
report C

. ,
As for
inspection
certificate C

Inspector named
in the official
regulation

Conforming to official
regulations and the relevant
technical rules

Works inspector

As stated by the purchaser,

if necessary also conforming to official regulations
and the relevant technical
rules

Inspector
appointed by
the purchaser

As stated by the
purchaser

.
Additional
signature of
the works
inspector

Basis of document

Routine works inspection

tests and knowledge concerning production
Results of tests on the
products supplied or on
stated test units

Results of tests on the

delivery or on the stated
test units

As for inspection
certificate A

As for inspection
certificate A

As for inspection
certificate C

As for inspection
certificate C

Appendix A
International applicability of documents on materials testing
To aid international understanding table A.1 indicates the various kinds of document, in German together with translations in English, French and Italian. The translations agree with the data in Supplement 1 of DIN 50049 and in
EURONORM 21. There are some minor differences compared with ISO 404.
Supplement 1 of DIN 50049 contains examples of completed printed forms for such documents as suggestions for the
layout of the necessary printed forms in respect of the certificate of compliance with the order, the test report and
inspection certificate B in German/English, German/French and German/Italian versions.
Table A . I . Types of document and their translations
a

Type of document

German

Translation *}
j

French

Italian

Certificate of compliance
with the order

Werksbescheinigung

Attestation de conformit
la commande

Attestato di conformit
all'ordinazione

Test report

Werkszeugnis

Relev de contrle

Attestato di controllo

Manufacturer's test certificate

Werksprfzeugnis

**)

**)

Inspection certificate

Abnahmeprfzeugnis

Certificat de rception

Certificato di collaudo

Inspection report

; Abnahmeprfprotokoll

Procs-verbal de rception

Verbale di collaudo

*) Despite the care exercised, DIN cannot guarantee the correctness of the French and Italian equivalents.

**) Not known

> DIN 50049

Standards referred to
DIN 51 300

Verification of materials testing machines; general

Previous editions

DIN 50049: 12.51.04.55.04.60.07.72

Amendments
Compared with the July 1972 edition, no fundamental amendments have been made, but it proved necessary to formulate
certain passages of the text more precisely and to bring the standard into line with the state of the art; see also Explanations.
An appendix has been added in which are stated the English terms used for the various kinds of document together with
the German, French and Italian translations.

Explanations
This standard has been prepared by Technical Committee NMP 892 Probenahme, Abnahme.
The following'International Standard ISO 404 has been published 2} by the International Organization for Standardization (ISO)
Sreel and steel products - General technical delivery requirements.
The European Coal and Steel Community (ECSC) has issued EURONORM 21-78 General technical delivery requirements
for steel and iron and steel products, second edition November 1978 ).
This standard takes account of those clauses of the quoted international standards which deal with documents on materials testing. EURONORM 21 -78 differentiates between "non-specific testing" and "specific testing". In the case of nonspecific testing, ehe testing by the manufacturing or processing works is generally not carried out on the product actually
supplied. For example, the results of in-production tests may be used for documentation on non-specific testing. In the
case of soecific testing, the testing has definitely to be carried out on the product as supplied. The quoted internation?!
standards contain, as documents on non-specific testing, the certificate of compliance with the order and the test report
and, as documents on specific testing, the inspection certificate and the inspection report. A document corresoonding to
the manufacturer's test certificate, as specified in 0)N 50 049, does not exist in the international standards.
The international standards do not go into ihe various kinds of inspector as differentiated in this standard. EURONORM 21-78 merely refers to an organization designated by the purchaser or the purchaser's representative, and to the
qualified testing department of the manufacturing works.
The quoted international standards apply only to steel. This standard, on the other hand, is so formulated as to be applicable to all materials, e.g. metallic, nonmetallic. inorganic and organic.
The passage which reads "tests, more especially on materials, workpieces and components" in clause 1 is not intended to
be construed as meaning that the testing of components also comprises functional tests and similar tasks. Instead, it is
intended ta^be understood as meaning that, apart from destructive and non-destructive testing of the material of a
product, such other tests are also included which, strictly speaking, are not purely tests of material, but comprise testing
in a wider sense. Examples which may be quoted as indicative of these latter tests are dimensional checking, internal
pressure tests on pipes and roughness measurements on the surface of products.
The expression "manufacturing or processing works" in clauses 2 and 3 is intended to maka it clear that the trader and
his activity are excluded. He has to furnish his supply with the relevant document conforming to D!N 50049 from the
manufacturing or processing works. If. in a particular instance it is not possible for the trader to make a clearcut allocation of documentation to his supply when documents dealt with' in clause 2 are involved, he shall confirm in agreement
with the purchaser - that the appropriate document conforming to OlN 50 049. clause 2, has been presented for the
supply. In addition, he has to prove, by quoting the results of his own testing, that the requirements to be met by the
products supplied are fulfilled. In this connection the test facilities and equipment must satisfy the requirements of
DIN 50 049. ciause 1. This procedure is not admissible in the case of documents dealt with in clause 3.
The expression "has . . . at its disposal" in clause 3.1 concerning inspection certificate 8 does not necessarily mean that
the test house possesses its own test facilities. The test house may also carry out the necessary tests in cooperation with
other test houses.
As regards the need for a manufacturer's test certificate (DIN 50049 - 2 . 3 ) opinions are divided. It is therefore
intended to give this question a further critical examination when the next revision of this standard will be undertaken.
Comments on this point are requested by Normenausschuss Materialprfung (NMP) (Materials Testing Standards Committee) of DIN, Postfach 11 07. D-1000 Berlin 30.
2

) Obtainable from 3euth Verlag GmbH, 8urggrafenstrasse 4 - 1 0 . D-1000 Berlin 30.

-Tk-

DIN 17175
Table 4.

Limits governing the application of quality grades i and I I I

Outside diameter
S63.5 mm
, Permissible

Quality
9rade '

iTemperature 2 )!
!

--C
I

>63. 5 mm

working
pressure3)

Temperature 2)

Permissible
working

bar

bar

S 450

S32

>450

>32

450

S 80

>45o

>80

pressure

3l

M If pressure and temperature data do not belong to the same group.

the higher group apoiies.
2

I Temperature of conveved fluid.

3) See DIN 2401 Part 1. '

Table 5. Mechanical properties of seamless tubes of heat-resisting steeis at room temperature

Tensile
strength

Steel grade

Code numoer

Material
number

Elongation a
fracture

Yield point 1 ) 2)
for wall thickness in mm

lLu=5-do)

;> 16 S40 ;>40 S50

N/mm2

N/mm^

long. ! transv.

minimum

Impact strength
(DVM specimens3)
transverse

It'

rrnntmtjm

minimum

St35.8

1.0305

360 to 480

235

225

215

25 ;

23

34

St 45.8

1.0405

410 to 530

255

245

235

21

19

27

17 Mn 4

1.0481

460 to 580

270

270

260

23

21

34

!9Mn5

1.0482

510 to 610

310

310

300

19 ;.

17

34

15 Mo 3

1.5415

450 to 600

270 4)

270

260

22

20

34

13 CrMo 4 4

1.7335

440 to 590

290)

290

280

22

20 \

10 CrMo 9 10

1.7380

450 to 600

280

280

270

20

18

34

14 M0V6 3

1.7715

460 to 610

320

320

310

20

18

41

X20CrMoV121

1.4922

690 t o 840

490

17 i

14

490

490

34

; ' 34 5)

') For tubes of S 30 mm outside diameter a n d S 3 mm wall thickness the minimum values are oy 10 N/mm 2 lower.
\ For > 6 0 mm wall thickness, the values of tubes from the steels St 35.8, St 45.8, 17 Mn 4, 19 Mn 5,
15 Mo 3 and 14 MoV 6 3 are subject to agreement; for wall thicknesses > 60 to S 80 mm a minimum value of
270 N/mm 2 or 260 N / m m 2 applies for tubes from the steels 13 CrMo 4 4 and 10 CrMo 9 10 and a minimum
vaiue of 490 N-mm 2 for tubes from tne steel X 20 CrMoV 12 1 . "
3| When testing longitudinal specimens isee Section 8.5.3) the minimum impact strength is 14 J higher.
4
) A 15 N/mm 2 higher minimum value applies for S 10 mm wall thicknesses.
5
> For not-extruded tubes the minimum value falls to 27 J
2

-76-

Basxnlx

kaplar

da,

malzeme

ik

cidar

ve kazanlarda kullanxlan

ve dizaynnda ayni

kalxnlxklarx

ve deiik kurallarla

isteklerin

yerine

getirilmesi

aaxda

alxndxxna

gre

elde

edilen

verilmitir.

Kodu

Malzeme

ASME See VIII

A 285

D-Merkbllter

DN 17155 HI

Trk Loydu

istendii

halde dei-

bulunmaktadxr.

rnein, Gvde i apx D. ^1000 mm, akxskan sxcaklxgx

e-z-0,9

uapxlan hesaplar-

"

HI

B S 1515

BS 1501-161-23 B

SIS

1413-00

-T7-

t-=200C ve ek verim

cidar kalxnlxklarx

eriler halinde

-80-

-81-

KAZANLAR C N ANA BOYUT HESAPLARINDA KULLANILAN DENKLEMLER

TS

TL

TRD

Silindirik Gvde

Gvde ve Bombeler iin

Gvde ve bombeler iin

TL basnl kaplardaki

AD-2'!ERK basnl kaplar-

denklemler geerlidir.

daki denklemler geerlidir.

- P.R

4A (mm)

f.Z-Q,5 p

Payandal dz Ayalar

Bombeler
S s

D. C + C^ (mu
2f

S C.d

?C-

Payar.daA^ dz Ayrlar
S- C.de/p l4.C
I .m

ap veya

d-

de = t

S = C, del P . ' S f C
N K
de :. takviye, dairesi apa,

t. ve t? payandalarn

de :/A +B

.
Bir cidarn paralarna
lanyorsa, hesaplarda
ortalam Cdeeri kulla-

A ye B payandalarn, y^tay-

1 ve ::22 payandalarn

yatay ve dey mesafeleri yatay ve dey

farkl C deerleri uygu2

(rm)

de, takviye dairesi

Payandal, Dz Aynalar

deftakviye dairesi ap

veya,

RD H 2 0,2 , .D

IMI

nlr. Bu aadaki-' gibi

ve dey me.saf e.le,ri

n

-82-

mesafeleri

rnek olarak bir LPG tanknn gvde ve Bombe hesabna esas olan hususlar
gzden geirelim. Verilenler
: AD-Merkblatt
: LPG
3
: 50 m
2
: 17,5 kg/cm
: -10/ 50 C

Hesap kodu
Tanktaki akkan
Kapasitesi
Max letme basnc
Min vemax iletme scakl
Kullanlacak rralzeme

: W St E 355 (Gvde ve bombe)

DIN 17102

Tankn d ap

: 2500 mm

A:
1) Msaade edilen gerilim k -2-bulunmas,
kullanlacak akkann min. ve max.
mm2iletme scakl ve kullanlacak malzemenin ilgili normundan alnr.
2) Emniyet faktr S. ta Hara lan hesap kodunun malzeme iin verdii deer olarak
alnr. Sayfa 20 ge. bakr.12.
3) Ek yerini V, yine kullar-ilan hesap kodunun verdii deerden kaynak dikii
tipe gere seilecektir. (Kaynak faktr)
4) C , korozyon ilavesi olarak genellikle C1 = i mm alnr. Ancak, bu
deerin tespitinde etkili olan hususlar daha ok akkann korozif zellii
dikkate alnr ve mterininde mutabakat istenir.
C o , ise souk veya scak ekillendirmede meydana gelecek1 ezilmeleri
karlamak zere seilmelidr.
5) Hesap sonucu denklemden, yalnz C. ilavesi ile bulunan sa kalnl
deeri, min. sa kalnl deeridir. Bu deerin altna dlemez. Baka
bir ifade ile bulunan sa kalnlklarnn (-) eksi tolerans yoktur.

B_:
Bombelerin hesabnda kullanlan denklemlerdeki K.B,M faktrleri hesap koduna
gre :
1) Bombe iin ekline,
r = 0,1 x D a , R = Da

kresel

H = 0,2 x D , R = 0,8 x D
el

CI

2) Bombede alacak menhol (adam delii), nozul gibi deliklerin apna, silindir
apma ve bombe et kalnlna
3) Bulunan bu deerlere "gre kabul edilen hesap kodundaki erilerden veya
cetvellerden alnr.
rneimizde, D = 2500 mm, d e l i k yoktur, R= 0,8 D, S =

f C l tC2
400 K

S - 12,33 mm korozyon i l a v e s i z deer S = 17,5 x 2500 x 2,3

M-00 36 0,85
c
S
s --

i;5

s o fC ] t c 2
-84-

_ 12.33

-88-

Hesaplar sonucunda bulunan cidar kalnlklarnn en az (minimum) ne olabilecei

hesap kodlarnda veriloistix. 3u deer, hesaplanan paraya, malzemenin cinsine,
basnl kabn tipine bal bulunmaktadr.
Basnl kaplar ile sko kazanlarnda, hesap kod'larna gre hesaplanmas gerekli
ksmlar ekli ematik resimlerde gsterilmitir. Basnl kaplar iin alnan rnek ASME koduna gredir. ema zerinde, ilgili ksmlar iin bu kodun ilgili madde
1er ide verilmitir.
Sko kazanlar iin verilen rnekte ise TRD koduna gre hesaplanmas gereken ksmlar genel olarak gsterilmitir. Dier hesap kodlar iin Be ayni hesap ksmlar geerlidir.
Su borulu kazanlar iinde btn basnl ksmlar ilgili koduna gre hesaplanmaldr.
ASME gre, t Sc v// , 0*V / )
3asinl. kaplarda hesaplanmas VB koda gre dikkate alnmas gereken ksmlar

Kazanlarda hesaplanma

gereken ksmlar

rnek Hesap Koda

TSD 301

1- Kazan gvdesi
2- n VB Arka aynalar

TRD 305

3- Cehennemlik n va arka aynalar

TRD 305

4- Yuvarlak cehennemlik gvdmsi

TRD 306

5- Ondle klhan

TRD 306

6- Dz klhan

TRD 306
TRD 305

7- Payandalz dz ksmlar
8- Cehennemlik

zeri

takviylari

(zengiler)

9^- Takviye bayraklar

TRD 310
TRD 305

10- ubuk bulanlar

TRD 305

11- Menhol hesab

TRD 301

12- Uozullar
13-

ve nozul

Hozullarm

et

14- Kazan alev ve

15-

Nozul

aralklar

kalnlklar

uzaklk kontrol
kontrol

TRD 301
TRD?301

payanda borular

TRD 301

takviyeleri

TRD 301

16- Basnca maruz dier ksmlar

**?~Z^

-99-

Tahrdpsiz Deneyler -, (KPD Kazanlar ye basnla. kaplarda,, snflara, da, gznnde bulundurularak
tahribatsz kontrol deneyi i s t e n e b i l i r ,
Bu i s t e k l e r , muhtelif kuraklarda, deiik ekillerde, Radyo grafik kontrol,
Ultrosonik kontrol Magnetig p a r t i e kontrol y, gibi olabilir,
rnein, Trk Loydu kurallarna gre ta) Snf I basnl kaplarn radyografik kaynak dikii kontrol aadaki
miktarlarda yaplr,
Boyuna, dikiler %. 1QQ
Ceyre.se! dikiler %-25

(Kaynaklarn sertifikal olmas kayd ile)

Basnl kaba. alan delikler evresine kaynatlan takviye levhalar ve

nozul kaynak dikileri % 100 magnetic-partic kontroluna tabidir.
b) Snf II basnl kaplarn radyografik kaynak-dikii kontrol miktarlar,
Boyuna dikiler %20
ve evresel dikilerin meydana getirdii btn (Te) 1er kontrol
edilir. Buhar taunyan ve alma basnc 22 bar ve daha az olan snf II
basnl kaparda radyografik kontroldan vazgeilebilir.
c) 170 mm den daha kk olan borularn evresel ek kaynaklar iin toplam
kaynak saysnn % 10 u radyografik kontrol yaplr.
Bunun gibi,
TS, 377 max. 1.2.2.2.3
ASME, Sec III UW-11, UHT-57, UCS-57 gibi
Sec I Power Boiler'
Ultrosonik kontrol : yukardaki metorlara tamamlayc olarak lzumunda
kullanlabilir.

-5-

Isl ilemi :
Kazanlar ve basn kaplarda, malzeme ve imalatn ve kaynak durumlarna
gre,
1) Souk ve scak ekillendirmeden dolay s ilemi,
2) Kaynak sonra sl ilemi,
eklinde uygulanmaktadr.
Bu uygulamalarda dikkate alnrras gerekli hususlar ksaca yle sralamak
mmkn.
1) Souk ve scak ekillendirirden sonra sl ilemi :
a) Souk ekillendirmede, ekillendirme apnn, cidar kalnlna oran 20 den
kk olduu hallerde sl ilem gereklidir. Byk olduu hallerde gerek
yoktur.
b) Souk ekillendirme ve lokal tavlana suretiyle yaplan ekillendirmeler
hi bir zaman ekile yaplmaz.
c) Scak ekillendirmede, ekillendirme scakl uygun scaklk snrlarnda
yaplyorsa sl ilemi gerekmez. Dier scaklklar iin gereklidir.
2) Kaynak sonras sl ilemi :
a) Snf I ve II basnl kaplarda, genellikle malzeme kalnl ve malzeme
kalite derecesine gre s ilemine karar verilir.
b) alma srasnda iindeki akkan, gerilim, korozyon atlamalarna imkan
veriyorsa,
c) KAynak dikilerinde, ikiden fazla diki bir noktadan geiyorsa,
d) Snf III basnl kaplarda kaynak sonras sl ilemi mteri ile
imalat ve kontrol messesesinin arasndaki mutabakata baldr.
e) Malzeme kalite derecesine gre sl ilemin gerekliliini ile scaklklarn
ve- mddetleri veren deerler aadaki tablolarda verilmitir.

-52-

Tablo CI Isl lem gerektiren kalnlklar

MaUeme ku tmt$nrn sl lem
gerektiren alt snn
Snl 1
Snl II

Cellk Grode
TL d_0. 41
Tl. 5-0. 5 - 1
TL 6-0. 6 - 1 . 6 - 2
TL
Tl.
TL
Tl.
TL
TL
TL

1-0.
2-0.
2-2.
3-0.

20 mm

1-1. 1-2 .
2-1
2-3. 2-4
3-1

25 mm

38 mm

j
20 mm

30 mm

8 mm

8 mm

3-2

4-2. 4-3. 4-4

5-2

TL 7 - 1
L 7-2.

7-3

Toblo C2 Verilen scaklkta kal sresi

elik Graae

Isl lem
scakl C

Korbon we
torbon manganez
TL 7 - 1
TL 7 - 2
TL 7 - 3

550-600
580-620
620-660
625-700

Isl

ilemlerle

ilgili

TS,

ilgili standartlar

talepler

Her 25 mm kolinlk lein verilen

scaklkta kal
sresi
en
en
en
en

az
az
az
oz

1
1
1
2

soat
sool
soat
soat

TS 377 v.s.

gibi

TL, Fasl 4, Blm 3 ksm 8

TRD, TRD 201
AV-erk., HP 7/2 ve HP 7/3
ASME, VC-85, UCS-85
ksmlarda
kaplar
bilir

ve

detayl

daha

olarak

szn

istekler

gibi
snf Z,

klasm

yerine

taleplerini

getirilmi

-93-

II

ve

ve

III

?re

imal

karlayabilecek
uygun

dursa

edilebilen
niteiikze

st

snf

sani

imal

edile-

verilebilir.

Yukarda, ksaca, ye genel olarak. izaja. altmz kazanlar ye basnl

kaplarla ilgili kurallar zaman zaman reyize edilmekte olduundan, bunlarn
yakndan izlenmesi taysiye edilir,
KLas sertifikal imal edilecek basnl kapiarn ye kazanlarn,
Dizayner, malzeme imalts,
atlye imalat, mteri ye kontrol messesesi arasda olmas, gereken
ilikilerin i ak emas aada verilmitir,

-9H-

Hidrolik basn deneyleri (Hidro Statik Deneyler):

Kazanlar ve basnl kaplara imalat bittikten sonra en son kontrol olarak
Hidrolik basn deneyi uygulanr. Bu deneyin yaplmasnda dikkat edilecek
hususlar genellikle :
Kazanlarda :
1- Hidrolik deneyde kullanlan suyun scakl evre scaklnda olmal, ancak
20 C dan da aaya drlmemelidir. st scaklkta 4-0 C gememelidir.
2- Monometre, (veya benzeri basn gstergesi) kazann en st yerine balanmaldr
ve gzle grlebilir.olmaldr.
3- Sresi, kazann komple kontrol yaplacak kadar olmaldr. Bu kontro 1larda,
hi bir deformasyon veya sznt olmamaldr.
M Hidrolik deney basnc dizayn basncnn 1,5 katna eit olmaldr.
Hidrostatik deney basnc

P = 1.5 p
deney diz.

5- Gerekli olduunda, kazanlar, dramlar, kaynatma borular, kzdrclar,

Ekonomizrler vs. benzer paralar ayr ayr yukardaki artlarda dizayn
basncnn 1.5 Jcatna eit basnta deney yaplabilir.
Bu takdirde, montajn bitiminden sonra komple olarak kazan, 1.25 katna eit
Hidrostatik deney basncnda deney yaplmaldr.
P

deney

= l j 2 5 >

diz.

Basnl kaplarda :
1- Basnl kaplarda hidrolik deney genellikle su ile veya tihlikeli olmayan
akkanlarala yaplabilir. Bu takdirde deneyde kullanlan akkann scakl
4-0 C ye kadar msaade edilebilir. Ayrca gaz ya ile de basn deneyi 25 C
scakla kadar msaade edilebilir.
2- Bir basnl kap birden fazla basnl paradan meydana geliyorsa o takdirde
her paraya ayr basn deneyi uygulanr. ayet basnl kap ift cidarl ise
o takdirde de basn fark dikkate alnarak yaplr.
3- Monometre tankn en st yerine balanr ve gzle grlebilmelidir.
4- Sresi tankn kontrolnn yaplabilecei kadar olmaldr.
5- p 100 bar olan basnl kaplarda zel emniyet tedbirleride alnarak yaplr,
6- Hidrolik deney basnc, dizayn basncnn 1,3 katna eit olmaldr,
p
r

deney

s iL o

' *

-96-

<Lz.

Kabanlar ve Sasnl kaplarn gvenlik ve emniyat sistemleri

a) Basnl kaplar :
1- Akkann tanka giri ve k nozullar
2- Scaklk ve basn ykselmelerini nleyecek cihazlar ile scaklk ve _
basn gstergeleri
3- Seviye gstergeleri
4- Kap ierisini, gzle,elle, ieri grerek kontroln yapmak iin, gerekli
kontrol kapaklar
5- Yrrlkte olan "i Sal ve Gvenlii Tz" nde yazl istekler
gz nnde bulundurulacaktr.
6- Topraklama yeri
b) Kazanlar :
1- Scak ve kaynar su kazanlar iin gidi ve dn balant nozullar, buhar
kazanlar iin buhar k ve besleme suyu giri nozullar
2- Emniyet valfleri nozullar, atmosfere ak scak su kazanlarna emniyet
borusu balant nozullar
3- Su seviyesi gstergeleri nozullar
4- Presostax (basn ayarlayc) nozulu
5- Termometre balant az
6- Terrnostax (scaklk ayarlaycs) nozulu
7- Kazan besleme cihaz balant az
8- Boaltma valfleri nozullar,
9- Numune alma az
ve dier istekler iin gerekli azlar.

-97-

KABAKLAR.
''I- Trk Loydu Vskfi Serd Konferanslar I - 19B6
2 TS 3362, TS 12Q3, TS 1511, TS 736, TS 377, TS WL7, TS. 3101
3- Trk Loydu "elik Gemileri Klaslana Kurallar"
Cilt B Ksm.4 - Makira Kurallar - 1992
4- Trk Loydu " elik Gemileri Klaslana Kurallar*
Cilt A Ksm 2 - Malzeme Kurallar _ 1992
5- Trk Loydu ve Det Norske Veritas (Norve Loydu)
1985 - Fasl II - Blm 1 elik ve Demir
6- AD-MerkbaSter Technical Rules for Pressure Vessels - 1983
7- DIN Handbook
Iron and Steal Quality Standarts 1 - 1986
DIN Handbook
Iron and Steel Quality Standarts 2 - 1986
8- ASME Boiler and Pressure Vessel Code <- Section VIII
Division 1 ^ 1989
9- Technical Rules for Steam Boilers CTRD) - 1981

-98-