LATAR BELAKANG BANGSA MALAYSIA

DALAM KONTEKS KEPULAUAN MELAYU

Aspek Geo.budaya.
Kepulauan Melayu (Nusantara): Semenanjung
Tanah Melayu, Pulau Borneo, selatan Filipina,
gugusan Kepulauan Maluku, Jawa & Sumatera.
Penduduk - masyarakat terawal ialah orang
Melayu yg terdiri daripada pelbagai suku etnik
& mempunyai pelbagai kepercayaan & cara
hidup.

 Mereka terangkum sebagai Rumpun Melayu

(mempunyai ciri-ciri persamaan budaya yg
jelas antara satu suku dgn suku yg lain)

Aspek Rumpun Bangsa.

Di
Semenanjung
Tanah
Melayu:
Penduduknya ialah kelompok Melayu yg
bertutur
dalam
bahasa
Melayu,
mengamalkan cara hidup orang Melayu &
beragama Islam.
Sebahagiannya
datang
dari
sekitar
Kepulauan Melayu (cth: Jawa, Banjar, Bugis,
Minangkabau, Melayu-Patani)
Suku asli - Jakun, Sakai, Senoi dll.

 Sabah.
Penduduknya lebih heterogenes & dikenali
sebagai bumiputera.
Terdapat
pelbagai
suku
peribumi:
Kadazandusun, Murut, Bajau, Bisaya, Suluk,
Iranun, Idahan, Melayu-Brunei, Kedayan dll.
Bajau, Brunei, Bisaya, Suluk - masyarakat
bumiputera Islam.
Kadazandusun dan Murut - masyarakat
bumiputera bukan Islam (beragama Kristian
& fahaman animisme) tetapi sebahagiannya
juga beragama Islam.

 Sarawak.
Penduduknya lebih heterogenes & dikenali
sebagai bumiputera.
Terdapat pelbagai suku peribumi: Iban,
Melanau, Kelabit, Bidayuh, Penan, Melayu,
Murut, Bisaya, Kenyah, Kayan, Kedayan dll.
Melayu, Melanau & Kedayan- masyarakat
bumiputera Islam.
Iban, Murut, Kelabit, Kenyah, Kayan &
Bisaya - masyarakat bumiputera bukan
Islam (beragama Kristian & fahaman
animisme) tetapi sebahagiannya juga
beragama Islam.

 Aspek Bahasa.
Bahasa Melayu - berasal drp bahasa
Austronesia / dikenali sebagai bahasa
Malay-Polinesia. BM berkembang menjadi
150 cabang bahasa lain mengikut suku yg
ada di Kepulauan Melayu.
Kedatangan ajaran Hindu - pengaruh
bahasa Sanskrit dalam BM kuno.
Pengaruh Islam (Abad ke-13 & ke-14 M) BM berkembang pesat, pengenalan tulisan
Jawi menyebabkan perkembangan ilmu
(Kesusasteraan, Teologi, Falsafah & Tasawuf)

 BM bersifat dinamik - menjadi Lingua-franca

di alam Melayu terutamanya pada zaman
Kesultanan Melayu Melaka.
Kerajaan Tradisi Melayu.
Zaman Hindu-Buddha - pemerintahan
beraja.
Cth:
Kerajaan
Kedah
Tua,
Langkasuka, Srivijaya & Majapahit.
Zaman Islam- kerajaan Melaka, Aceh.
Selepas Melaka - kerajaan Johor-Riau,
Brunei.

MASYARAKAT MELAKA

TAKRIF FEUDALISME
Feudalisme secara umumnya boleh didefinisikan
sebagai satu bentuk kerajaan, iaitu kuasa politik
dikuatkuasakan secara tempatan oleh individu
persendirian dan bukan kerajaan pusat.

Pada asasnya, sistem ini seperti yang wujud di

Eropah sejak abad ke-9 memperlihatkan hubungan

peribadi yang erat antara tuan tanah (lord) dan
petani
(vassal)
yangdisyaratkanuntukmemberitaatsetiakepada
lord.

 Feudalisme sangat berguna untuk

menjelaskan struktur sosial dan

politik orang Melayu zaman prapenjajahan. (Cheah, 1991)

SUSUN LAPIS MASYARAKAT MELAKA

1. Pemerintah dan kerabat diraja darjat

tinggi dan dikaitkan dengan keturunan
Iskandar Zulkarnain dan mempunyai
daulat.

2. Pentadbir dan golongan bangsawan

Bendahara,
Laksmana,
Penghuku
Bendahari,
Perdana
Menteri,
Temenggung, Bentara, Syahbandar dan
para ulama
seperti sayyid, makhdum,
maulana dan kadi.
3. Merdeheka rakyat biasa - pedagang dan
rakyat bebas termasuktukang, petani dan
saudagar.

4.

Hamba dan Abdi

a.
Hamba biasa yang dikenali sebagai
biduanda, dengan, abdi dan hamba.
b.
Hamba Berhutang
iaitu orang yang
menjadi
hamba kerana masalah hutang.
c.
Hamba Raja iaitu merujuk kepada
individu
yangditangkap atas kesalahan dan
mendapat keampunan Raja

5. Orang Asing

a. Mereka yang terlibat dalam pelbagai

kegiatan sosial seperti menjadi tentera
upahan seperti orang Jawa dan Pasai.

b. Mereka yang terlibat dalam kegiatan

ekonomi seperti berniaga, melombong dan
lain-lain seperti orang Cina, Keling [Tamil],
Gujerat, Arab, Siam, Parsi, Burma, Siam dan
lain-lain.

Susun Lapis Masyarakat

Melaka

DEMOGRAFI & PETEMPATAN

Petempatan masyarakat terbahagi kepada

beberapa kelompok mengikut pembesar
menyebabkan
wujudnya
Kampung
Bendahara; Kampung Laksmana, Kampung
Temenggung dan Kampung Syahbandar.

PERGERAKAN & MOBILITI SOSIAL

[a]. Pergerakan Secara Mendatar

Merujuk kepada penukaran tugas atau pekerjaan

tanpa
menjejaskan
taraf
dan
status
kemasyarakatannya dalam kelompok masyarakat.
Contoh: Bendahara Tun Perak mulanya hanyalah
seorang ketua kampung di Klang; kemudian
dilantik menjadi Bentara [vs Siam]; Perdana
Menteri; Bendahara bergelar Bendahara Paduka
Raja Tun Perak kekal dalam kelas bangsawan
sahaja.

[b].

Pergerakan Secara Menegak

Bermaksud
seseorang
anggota
masyarakat mengubah bentuk dan jenis
tugasnya dalam masyarakat lalu dapat
mengubah
taraf
sosialnya
dalam
masyarakat kerana perkahwinan dan
usaha sendiri.

Contoh:
[1]. Tun Fatimah, anak Tun
Mutahir berubah taraf apabila berkahwin
dengan sultan Mahmud dan menjadi Raja
Perempuan Besar Melaka. [2]. Hang Tuah
dari rakyat biasa menjadi bangsawan
kerana
jasanya
membunuh
orang
mengamuk telah menerima anugerah
Laksmana.

PLURALITI MASYARAKAT
MALAYSIA DALAM
SEJARAH

Dua

konsep
yg
sering
digunakan
untuk
menjelaskan ciri-ciri masyarakat Malaysia ialah
pluraliti dan masyarakat plural (plural society).
Pluraliti: istilah yg digunakan untuk merujuk
kepada
masyarakat pelbagai bangsa di alam
Melayu
sebelum
kedatangan
kuasa-kuasa
penjajah (Eropah) yg terbentuk melalui proses
semula
jadi
tanpa
sebarang
rancangan
pemaksaan di sebaliknya.

Masyarakat Plural:
Terbentuk selepas zaman kedatangan
orang-orang Eropah. Penjajah membawa
masuk pendatang asing dari China dan India
ke Malaysia untuk kepentingan ekonomi.
Dasar penjajah menyebabkan mereka gagal
berasimilasi dengan penduduk, alam sekitar
dan sistem sosial-politik-agama yg wujud di
Malaysia.
Kesannya
wujud
kelompokkelompok masyarakat yg hidup terasing
daripada kelompok yg lain walaupun tinggal
di tempat yg sama (Masyarakat Majmuk)
- Penjajahan Barat : menjadi titik pemisah
antara Pluraliti dan masyarakat Plural.

Samb
Konsep pluraliti Melaka perlu difahami sebagai asas
memahami masyarakat plural.
Kewujudan pelbagai etnik di Melaka telah memberi
sumbangan terhadap pembentukan masyarakat plural
yang dapat hidup secara bersama dalam kepelbagaian.
Malaysia semasa pra-kolonial merupakan tempat
pertemuan pelbagai tamadun dan budaya utama dunia
yang didorong oleh serampang tiga mata iaitu:
a.Ketuhanan (God/Gospel)
b.Kekayaan (Gold)
c. Kemenangan (Glory)
Masyarakat pelbagai bangsa pada zaman sebelum
kedatangan orang Eropah terbentuk melalui proses
semula jadi tanpa sebarang rancangan pemaksaan di
sebaliknya.

Samb
Pluraliti alam Melayu boleh dikaji berdasarkan
pluraliti sosial dan alam sekitar.

Pluraliti sosial dapat dilihat berdasarkan realiti

kehidupan masyarakat yang ada.

Pluraliti alam sekitar merujuk kepada keadaan alam

sekitar dan muka bumi alam Melayu yang begitu
mudah berinteraksi dengan kawasan-kawasan lain di
dunia.

Cth:

Bunga raya dibawa dari kepulauan Pasifik.

Getah dibawa dari Brazil.

Samb
Puncak
Pluraliti:
Empayar
Melaka
Mercu
Hubungan Etnik Pra-Penjajahan.
Zaman empayar Melaka: zaman keemasan dan
kemuncak keagungan kerajaan Melayu.
Melaka menjadi tempat pertemuan para
pedagang dari seluruh pelosok dunia sehingga
digelar The Venice of the East.
Dari segi pemerintahan
Para pegawai istana terdiri drp campuran orangorang Melayu tempatan dengan bangsa-bangsa
asing yg datang berdagang dan menetap di
istana.
Perkahwinan campur di antara pemerintah
Melaka dengan anak pemerintah China dll

 Pemerintah

Melaka
mengambil
kira
keharmonian di antara kaum.
Perlembagaan Melaka yg berasaskan ajaran
Islam (Hukum Kanun Melaka dan Undangundang Laut Melaka) menyumbang kepada
kemakmuran
dan
kemajuan
sistem
pemerintahan Melaka.
Dari aspek perdagangan.
Perdagangan Melaka berjalan dengan lancar
hasil daripada sistem pemerintahan terbuka
dan pentadbiran pelabuhan yg cekap.
Pelaksanaan Undang-undang Laut Melaka
menjamin tahap keselamatan yg tinggi kepada
ribuan kapal pedagang.

 Kecekapan kawalan terhadap hasil rempah-ratus yg

menjadi tarikan kepada kedatangan pedagang asing.
Kependudukan.
Zaman empayar Melaka zaman pluraliti. Berlaku
penghijrahan secara alamiah tanpa ada paksaan
daripada
mana-mana
pihak,
mereka
tidak
memerlukan pasport dan visa untuk memasuki
sesuatu kawasan.
Pedagang Arab, Cina, India dll telah berasimilasi
dengan penduduk tempatan dengan baik sekali dan
telah mewujudkan kategori masyarakat yg tidak
pernah wujud sebelumnya iaitu masyarakat Baba dan
Mamak.
Empayar Melaka memperlihatkan wujudnya interaksi
aktif di kalangan pelbagai kaum dan bangsa di
Melaka.

Kebudayaan.
Keterbukaan pemerintah empayar Melaka
menerima
kehadiran
para
pedagang
daripada seluruh pelosok dunia tanpa syaratsyarat
yg
menyulitkan
memungkinkan
pelabuhan
Melaka
berkembang
sbg
pelabuhan penting dunia.

Kemajuan perdagangan dan kemajuan

sebagai kota metropolitan memungkinkan
Melaka wujud sebagai kota multi-budaya,
setiap budaya mempunyai tempat masingmasing.

 Pluraliti budaya bukanlah suatu fenomena

baharu dlm alam Melayu. Interaksi antara
pelbagai budaya seperti Arab pra-Islam,
Hinduisme, Buddhisme, Arab Islam dan Eropah
(Portugis, Sepanyol, Belanda & British) dgn
budaya alam Melayu telah berlaku sekurangkurangnya sejak abad ke-5 Masihi lagi.

Pertemuan & pertembungan budaya-budaya

besar dunia tersebut telah melahirkan satu ciri
fenomena sosial yg istimewa dlm alam
Melayu, iaitu fenomena kepluralitian budaya.

KONSEP MASYARAKAT

Samb

PERBANDINGAN PLURALITI
DAN PLURALISTIK

KESAN
PLURALITI
PLURALISTIK

DAN

GARIS MASA MASYARAKAT

PLURALITI ALAM MELAYU

PLURALITI ALAM MELAYU

PLURALITI ALAM MELAYU

PLURALITI ZAMAN
KESULTANAN MELAYU MELAKA

MASYARAKAT PLURAL ZAMAN

PENJAJAHAN

MASYARAKAT PLURAL ZAMAN

PENJAJAHAN

MASYARAKAT PLURAL ZAMAN

PENJAJAHAN

MASYARAKAT PLURAL ZAMAN

PENJAJAHAN

MASYARAKAT PLURAL PASCA

MERDEKA

MASYARAKAT PLURALISTIK
PASCA MERDEKA

MASYARAKAT PLURALISTIK
PASCA MERDEKA

MASYARAKAT PLURALISTIK
PASCA MERDEKA

MASYARAKAT PLURALISTIK
PASCA MERDEKA

MASYARAKAT PLURALISTIK
PASCA MERDEKA

MASYARAKAT PLURALISTIK
PASCA MERDEKA

KESIMPULAN