1 pengenalan

2. isi sistem beraja , Majlis TertinggiMajlis Negeri, Majlis Bahagian, Mahkamah Keadilan
( isi + huraian + kesan) ( )
3. Rumusan

Kelemahan kepimpinan pembesar Brunei menyebabkan campur tangan James

Brooke di Sarawak. Menjelang tahun 1905, keluarga Brooke Berjaya meluaskan
wilayahnya hingga sempadan Brunei. Penggunaan kuasa tentera membolehkan
keluarga Brooke meluaskan kuasa dan kawasan pentadbiran di Sarawak. Beliau
telah memantapkan pentadibran Sarawak
James Brooke memperkenalkan sistem pemerintahan beraja. Beliau telah
melibatkan pemimpin-pemimpin tempatan dalam pentadbiran untuk mendapat
sokongan penduduk tempatan. Ini menyebabkan beliau berjaya melicinkan
pentadbiran Sarawak.
Selain itu, James Brooke menubuhkan Majlis Tertinggi. Majlis Tertinggi
terdiri daripada Residen Bahagian Pertama dan empat orang Datu Melayu. Majlis
Tertinggi berperanan menasihati James Brooke, buat dasar serta melulus undangundang. Ini menyebabkan pentadbiran dilicinkan dan beliau dapat sokongan
pembesar tempatan.
James Brooke juga membentuk Majlis Negeri. Ketua kaum bumiputera
menjadi ahli Majlis Negeri. Mereka diberi peluang bagi menyuarakan pandangan
serta bertukar fikiran dalam satu perjumpaan serta menyertai dalam pentadbiran.
Ini menyebabkan bumiputera dapat bertukar-tukar fikiran.
Di samping itu, Majlis Bahagian terbentuk. Majlis Bahagian terdiri daripada
residen, penolong residen, penolong pegawai Daerah, Pegawai Anak Negeri dan
ketua Kampung. Majlis ini berfungsi menjaga keamanan, mengutip cukai dan
ketuai operasi ketenteraan. Ini menyebabkan pentadbiran dilicinkan. Rakyat dapat
bersuara dalam pentadbiran dan dapat layanan baik.
James Brooke juga menubuhkan Mahkamah Keadilan. Kes sivil dan kes
jenayah dibicara berasingan. Kes sivil di kalangan orang Melayu, Dayak dan Cina
akan diadili oleh ketua-ketua mereka. Kes jenayah dan kes yang melibatkan lebih
daripada satu suku kaun dihakimi oleh Raja Sarawak, Residen atau Timbalan
Residen. Ini mengakibatkan masalah jenayah dikurang dan keamanan Sarawak
diwujud. Ini juga meninggikan martabat ketua-ketua tempatan
Sebagai kesimpulan,keluarga Brooke telah menjalankan perubahan dalam
bidang pentadbiran. Akan tetapi, perubahan tersebut tidak dinikmati sepenuhnya
oleh rakyat tempatan.Oleh itu, kita tidak boleh mudah mempercayai orang lain.

Penduduk tempatan mesti berdikari dan berusaha menyelesaikan masalah antara

satu sama lain.

Kelemahan pembesar Brunei menyebabkan campur tangan James Brooke di

Sarawak. Beliau berjaya meluaskan wilayahnya dengan guna kuasa tentera.
Beliau memantapkan pentadbiran Sarawak dengan lima tindakan.
Tindakan pertama ialah wujud sistem pemerintahan beraja. Beliau telah
melibatkan pemimpin-pemimpin tempatan dalam pentadbiran untuk dapat
sokongan penduduk tempatan. Ini menyebabkan beliau berjaya melicinkan
pentadbiran Sarawak.
Tindakan kedua ialah menubuhkan Majlis Tertinggi. Ahli- ahlinai ialah
Residen Bahagian Pertama dan empat orang Datu Melayu. Majlis Tertinggi
menasihati James Brooke dan lulus undang-undang. Ini menyebabkan pentadbiran
dilicinkan dan beliau dapat sokongan pembesar tempatan.
Tindakan ketiga ialah membentuk Majlis Negeri. Ketua kaum bumiputera
menjadi ahli Majlis Negeri. Mereka berpeluang menyuarakan pandangan dan
bertukar fikiran dalam satu perjumpaan. Ini menyebabkan bumiputera setai
dalam pentadbiran.
Tindakan keempat ialah wujud Majlis Bahagian . Majlis Bahagian terdiri
daripada residen, ketua Kampung. Majlis ini berfungsi menjaga keamanan,
mengutip cukai dan ketuai operasi ketenteraan. Ini menyebabkan pentadbiran
dilicinkan. Rakyat dapat bersuara dalam pentadbiran dan dapat layanan baik.
Tindakan kelima ialah wujud Mahkamah Keadilan. Kes sivil di kalangan orang
Melayu, Dayak dan Cina diadili oleh ketua-ketua mereka. Kes jenayah dihakimi
oleh Raja Sarawak, Residen atau Timbalan Residen. Ini mengakibatkan keamanan
Sarawak diwujud. dan meninggikan martabat ketua-ketua tempatan.
Sebagai kesimpulan,walaupun Brooke melibatkan pemimpin tempatan dalam
pentadbiran tetapi, perubahan tidak dinikmati sepenuhnya oleh rakyat
tempatan.Oleh itu, kita tidak boleh mudah mempercayai orang lain.

Sabah menjadi tumpuan pedagang barat seperti Amerika Syarikat, Austria dan British kerana
kekayaan hasil buminya. Namun begitu, Syarikat Borneo Utara British telah Berjaya menguasai
Sabah pada tahun 1888. Bagi mengaut keuntungan, SBUB telah mengadakan perubahan dalam
bidang pentadbiran, ekonomi,dan social. Antara bidang yang paling diutamakan oleh SBUB ialah
ekonomi.
Tanaman tradisional sabah seperti sarang burung, sagu, rotan, pokok lanut, trepan dan sirip
ikan yu telah dieksploitasi oleh SBUB. Contohnya, SBUB menggalakkan penduduk tempatan
mengusahakan tanaman tradisional secara komersial. SBUB juga menggiatkan usaha mencari
hasil laut seperti trepan, sirip ikan yu dan mutiara. Selain itu, SBUB memaksa penduduk
tempatan menambahkan hasil keluaran tradisional. Tetapi, hasil jualan penduduk tempatan ini
akan dikenakan cukai. Dengan cara ini, SBUB dapat meningkatkan keuntungan.
Selain mengeksploitasi tanaman tradisional, SBUB juga membolot ekonomi Sabah dengan
memperkenalkan tanaman baru. Antara tanaman baru yang diperkenalkan ialah getah dan
tembakau. Bagi menggalakkan tanaman tembakau, SBUB mengecualikan cukai eksport kepada
peladang tembakau. Seterusnya, SBUB telah memberi empat peratusdividen dan pengecualian
cukai eksport selama 50 tahun kepada pengusaha tanaman getah. Buruh dari China dan Jawa
dibawa masuk untuk bekerja di lading getah. Tambahan pula,