RETMEN ADAYLARI N

KAMU PERSONEL SEME SINAVI

ETM BLMLER
GARANTL MODLER SET

RETM YNTEM VE
TEKNKLER

KONU ANLATIMI, KONU TARAMA TESTLER, DENEME SINAVLARI VE

SON SEKZ YILIN KONULARA GRE YERLETRLM IKMI SORULARI

NDEKLER

NDEKLER
Sayfa
TAKDM ....................................................................................................................................... i
KM NE DED? ........................................................................................................................... ii
PUSULA ..................................................................................................................................... iii
RETM YNTEM VE TEKNKLER ........................................................................................ 1
RETM LKELER VE STRATEJLER ...................................................................................................5
1.

RETM LKELER .............................................................................................................................................. 7

1.1

renciye / ocua Grelik (Dzeye Uygunluk) .................................................................................... 7

1.2

Aktivite (Etkin Katlm) .............................................................................................................................. 8

1.3

Yaama Yaknlk (Aktalite) ....................................................................................................................... 9

1.4

Somuttan Soyuta ...................................................................................................................................... 10

1.5

Bilinenden Bilinmeyene ........................................................................................................................... 10

1.6

Yakndan Uzaa ........................................................................................................................................ 11

1.7

Ekonomiklik .............................................................................................................................................. 11

1.8

Aklk (Ayanilik) ....................................................................................................................................... 11

1.9

Btnlk .................................................................................................................................................... 12

1.10

Sosyallik (Otoriteye taat ve zgrlk) ................................................................................................... 12

1.11

Bilgi ve Becerinin Gvence Altna Alnmas .......................................................................................... 12

TEST 1 .......................................................................................................................................................15
IKMI SORULAR ....................................................................................................................................18

RETMDE STRATEJ, YNTEM VE TEKNK LKS ....................................................... 23

1.

RETM STRATEJLER ................................................................................................................................... 24

1.1

Sunu Stratejisi (Sunu Yoluyla retme Yaklam) ........................................................................... 24

1.2

Bulu/Kefetme Stratejisi (Bulu/Kefetme Yoluyla retme Yaklam) ........................................... 26

1.3

Aratrma-nceleme Stratejisi (Aratrma-nceleme Yoluyla retme Yaklam)............................... 27

TEST 2 .......................................................................................................................................................29
IKMI SORULAR ....................................................................................................................................32
RETM YNTEMLER ..........................................................................................................................39
1.

ANLATIM (SUNU) YNTEM ............................................................................................................................... 39

Kullanm .............................................................................................................................................................. 40
Anlatm Yntemi Kullanlrken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar ................................................................. 40
zellikleri

..................................................................................................................................................... 40
vii

BLM ADI
NDEKLER

2.

Yararlar

..................................................................................................................................................... 40

Snrllklar

..................................................................................................................................................... 40

TARTIMA YNTEM ........................................................................................................................................... 41

Kullanm ............................................................................................................................................................ 41
Etkili Tartmalarn Planlanmas ve Uygulanmas Konusunda Alnacak nlemler ....................................... 41
zellikleri ........................................................................................................................................................... 42
Yararlar

........................................................................................................................................................... 42

Snrllklar ........................................................................................................................................................... 42
Tartma eitleri (Tartma Teknikleri) ............................................................................................................. 42
Btn Sna Yaplan Tartmalar (Byk Grup Tartmas) ........................................................................... 43
Kk Grup Tartma Teknikleri ..................................................................................................................... 43

3.

Mnazara ..................................................................................................................................... 43

Sempozyum ................................................................................................................................ 44

Panel ............................................................................................................................................ 45

Zt Panel ....................................................................................................................................... 45

Kollegyum .................................................................................................................................... 45

Forum ........................................................................................................................................... 45

Ak Oturum ................................................................................................................................. 45

Beyin (Bulu) Frtnas.................................................................................................................. 46

ember ........................................................................................................................................ 46

Ksa Sreli Tartma Gruplar (Vzlt Gruplar) ............................................................................ 46

Fikir Taramas .............................................................................................................................. 46

Seminer ........................................................................................................................................ 46

Workshop (altay Yntemi) ...................................................................................................... 46

RNEK OLAY YNTEM ..................................................................................................................................... 48

Kullanm

........................................................................................................................................................... 48

zellikleri ........................................................................................................................................................... 49
Yararlar

........................................................................................................................................................... 50

Snrllklar ........................................................................................................................................................... 50
4.

GSTERP (RNEN GSTEREREK) YAPTIRMA YNTEM ........................................................................ 53

Kullanm

........................................................................................................................................................... 53

zellikleri ........................................................................................................................................................... 54
Yararlar

........................................................................................................................................................... 54

Snrllklar ........................................................................................................................................................... 54
5.

PROBLEM ZME YNTEM ............................................................................................................................. 55

Problem zme Aamalar ................................................................................................................................. 55
Kullanm

........................................................................................................................................................... 56

zellikleri ........................................................................................................................................................... 57
Yararlar

........................................................................................................................................................... 57

Snrllklar ........................................................................................................................................................... 57
viii

NDEKLER
BLM ADI

6.

PROJE YNTEM ................................................................................................................................................. 62

Kullanm

........................................................................................................................................................... 62

Proje Ynteminde zlenecek Admlar................................................................................................................. 62

zellikleri ........................................................................................................................................................... 62
Yararlar

........................................................................................................................................................... 63

Snrllklar ........................................................................................................................................................... 63
7.

BREYSEL ALIMA YNTEM .......................................................................................................................... 65

Kullanm

........................................................................................................................................................... 65

zellikleri ........................................................................................................................................................... 65
Yararlar

........................................................................................................................................................... 65

Snrllklar ........................................................................................................................................................... 65

TEST 3 .......................................................................................................................................................67
IKMI SORULAR ....................................................................................................................................72
RETM TEKNKLER ............................................................................................................................79
1.

BEYN FIRTINASI ................................................................................................................................................. 79

Serbest arm ................................................................................................................................................. 83
Fikir taramas ....................................................................................................................................................... 83
Listeleme .............................................................................................................................................................. 83

2.

GR GELTRME .......................................................................................................................................... 83

3.

ALTI APKALI DNME................................................................................................................................... 85

4.

GSTER (GSTERM/DEMONSTRASYON) ..................................................................................................... 87

5.

SORU-CEVAP ..................................................................................................................................................... 89

6.

ROL (OYNAMA) YAPMA ...................................................................................................................................... 91

7.

DRAMA ................................................................................................................................................................. 92

8.

BENZETM (SMLASYON/BENZETM) .......................................................................................................... 94

Analoji (Analog) ................................................................................................................................................... 95

9.

MKRO RETM................................................................................................................................................. 96

10. ETSEL OYUNLAR ............................................................................................................................................ 99

11. DENEY ve LABAROTUVAR .............................................................................................................................. 100
12. STASYON......... ................................................................................................................................................. 101
13. KONUMA HALKASI ......................................................................................................................................... 103
14. SOKRAT TARTIMASI ....................................................................................................................................... 104
15. ALTI AYAKKABILI UYGULAMA......................................................................................................................... 104
16. BREYSELLETRLM RETM TEKNKLER............................................................................................ 106
Dnml Gnlk almalar ........................................................................................................................ 106
Planl Grup almalar ..................................................................................................................................... 106
Beceri Gelitirme almalar........................................................................................................................... 106
ix

BLM ADI
NDEKLER

Dzey Gelitirme almalar ........................................................................................................................... 106

Akran Gruplar Teknii ...................................................................................................................................... 106

TEST 4 ....................................................................................................................................................107
IKMI SORULAR ..................................................................................................................................112
SINIF DII RETM TEKNKLER ........................................................................................................119
1.

GEZ .................................................................................................................................................................... 119

2.

GZLEM ............................................................................................................................................................. 120

3.

GRME .......................................................................................................................................................... 120

4.

DEV .................................................................................................................................................................. 121

5.

SERG ................................................................................................................................................................. 122

TEST 5 .....................................................................................................................................................125
IKMI SORULAR ..................................................................................................................................127
RENMERETME MODELLERYAKLAIMLARI ........................................................................131
1.

TAM RENME ................................................................................................................................................. 131

2.

PROGRAMLI RENME/RETM ................................................................................................................. 134

3.

BLGSAYAR DESTEKL RETM .................................................................................................................. 135

Bilgisayar Destekli retimin Yararlar ........................................................................................................... 135
renme Hz ............................................................................................................................................... 135
Katlmc renme (Etkin Katlm)................................................................................................................ 135
retim Etkinliklerinin eitlilii ................................................................................................................... 135
renci Performansnn zlenebilmesi ......................................................................................................... 135
Zamandan ve Ortamdan Bamszlk .......................................................................................................... 135

4.

YAPILANDIRMACILIK (KURMACILIK / NACILIK / OLUTURMACILIK / CONSTRUCTVSM) .................. 137

5.

BRLNE DAYALI RENME / RETM.................................................................................................. 141

6.

ANLAMLI RENME......................................................................................................................................... 146

7.

OKLU ZEKA ................................................................................................................................................... 148

Szel / Dilsel Zeka ............................................................................................................................................. 149
Mantksal / Matematiksel Zeka ......................................................................................................................... 149
Grsel-Uzamsal (Mekansal) Zeka .................................................................................................................... 150
Mziksel / Ritmik Zeka ...................................................................................................................................... 150
Bedensel / Kinetik Zeka .................................................................................................................................... 151
Kiileraras / Sosyal Zeka ................................................................................................................................. 151
ze Dnk / sel Zeka ..................................................................................................................................... 151
Doa Zekas

8.

................................................................................................................................................... 151

BREYSELLETRLM RETM SSTEM (KELLER PLANI) ..................................................................... 152

x

NDEKLER
BLM ADI

9.

GAGNENN RENME MODEL ..................................................................................................................... 153

10. CARROLLUN OKULDA RENME MODEL .................................................................................................. 154

11. GLASERN TEMEL RETME MODEL ......................................................................................................... 155
12. SLAVNN ETKL RETM MODEL.............................................................................................................. 155
13. MODEL ALARAK RENME ............................................................................................................................ 155
14. YAANTISAL RENME/YAANTI TEMELL RENME .............................................................................. 157
15. DUNNIN RENME STL MODEL ................................................................................................................. 158
16. GREGORCUN RENME STL (GREGORCUN KAYNATIRMA YETENE) MODEL ............................. 159

TEST 6 .....................................................................................................................................................161
IKMI SORULAR ..................................................................................................................................172
RETMEN NTELKLER......................................................................................................................187
TEST 7 .....................................................................................................................................................191
IKMI SORULAR ..................................................................................................................................193
RETM ARAGERELER ..............................................................................................................197
1. GENEL TANIMLAR ................................................................................................................................................ 197
retim Materyali .............................................................................................................................................. 197
Eitim Ortam ................................................................................................................................................... 197
retim Arac ................................................................................................................................................... 197
retim Gereci .................................................................................................................................................. 197
2.

ARA VE GERELERN TRLER ................................................................................................................... 198

Gze Hitap Eden Aralar .................................................................................................................................. 198
Kulaa Hitap Eden Aralar ............................................................................................................................... 198
Gze ve Kulaa Hitap Eden Aralar ................................................................................................................ 198
Kitaplar ve Teksirler .......................................................................................................................................... 199

3.

RETM ARALARININ YARARLARI ............................................................................................................ 199

4.

ARA-GERELERN RENME SRECNDEK NEM ............................................................................... 199

5.

EDGAR DALENN YAANTI KONS................................................................................................................ 199

TEST 8 .....................................................................................................................................................201
IKMI SORULAR ..................................................................................................................................203
SINIF YNETM ....................................................................................................................................207
1.

GELENEKSEL YAKLAIM................................................................................................................................. 207

2.

ADA YAKLAIM ......................................................................................................................................... 207

3.

SINIF YNETM MODELLER........................................................................................................................... 208

xi

BLM ADI
NDEKLER

4.

SINIF YNETMN ETKLEYEN DEKENLER ............................................................................................. 208

4.1 retmen-renci Deikeni ................................................................................................................... 208
retmenin Snf i Kurallar Belirlerken Dikkat Etmesi Gereken Noktalar ............................................. 209
letiim Sreci ........................................................................................................................................... 210
4.2 Ortam

................................................................................................................................................... 212

4.3 stenmeyen Davranlar ............................................................................................................................. 212

5.

VERML DERS ALIMA ................................................................................................................................. 217

5.1 Verimli Ders alabilmek in Yaplmas Gerekenler ............................................................................. 217
5.2 Etkili renme ve Verimli Ders almann Yararlar ............................................................................. 217

TEST 9 .....................................................................................................................................................219
IKMI SORULAR ..................................................................................................................................224
DENEME TEST .......................................................................................................................................230
KAYNAKLAR ...........................................................................................................................................238
KURAMCILAR .........................................................................................................................................240
SZLK ...................................................................................................................................................241

xii

RETM
YNTEM
VE
TEKNKLER

YAZAR PENCERES
Bir gn bu kitap elinize geerse, tez zamanda byk bir ansa sahip olacak; baary yakaladnzda da ok aracaksnz. Eer ki kitab okumazsanz, yaamnz boyunca kt bir ansla btnlemeye mahkm olursunuz. Mevcut
retim ylnda mutlu olabilmek iin kitab satr satr okuyun ve en az 15 kiiye nerin.
Oluturduumuz bu zinciri krarsanz, yaamnzn en nemli dneminde problemler kacak ve Evet lanetleneceksiniz!
Sz konusu baar zincirinin bir halkas olmusanz bunu srdrmek istiyorsanz 15 kiiye bu kitab nerin! gibi
bir toteme inanyorsanz, elinize aldnz kitab 15 kiiye nerin ve sonucu grn.
Ben byle eylere inanmam! diyorsanz kitab okuduunuzda beeneceinizin, baarya ulaacanzn ve nnze
gelen herkese bunu tavsiye edeceinizin garantisini veriyoruz.
Elinizdeki bu kitaba ne kadar gvendiimizi biraz hicivli bir biimde ifade etmeye altk. Bu hicivli anlatmdaki
gven ve baar adna verilen garanti, kitabmzn daha nceki yllardaki baars ve okuyucularmz tarafndan
beenilmesi ile ilgilidir. Kitapta, zellikle alan uzmanlarnn en ok bildii ve literatrde en ok ilenen yaklam,
strateji, yntem ve tekniklere yer verilmitir. Bu konulara ek olarak KPSS iin srpriz saylabilecek konulara da
deinilmitir. zellikle 2008 KPSSde karlalan ve snav iin srpriz saylabilecek kavramlara benzer konular
ilenmi, kitap yeniden gzden geirilmi ve geniletilmitir.
Sevgili Arkadalar,
retim yntem ve teknikleri ile ilgili bu kitapta, eitim programnn drt temel gesinden biri olan renme retme srecinin yani eitim durumlarnn kapsamnda yer alan tm konulara yer verilmitir. Dier bir syleyile,
sadece retim yntem ve teknikleri deil, retim stratejileri, ilkeleri, yaklamlar, modelleri, ara-gereleri,
retmen nitelikleri, snf ynetimi konular bu kitapta ilenmitir. zellikle strateji, yntem, teknik ve yaklamlarn zellikleri ve kullanld durumlar birbirine benzemekte, sorularda ayrt edilmesi g olmaktadr. Elinizdeki
bu kitapta konular ayrt edici zellikleriyle ilenmi ve birbiriyle karlatrmal anlatmlar, notlar, tablolar ve
snamalar kullanlmtr.
Yalnzca snavda deil, retmenlik yaamnz iin de yararl olacana inandmz bu kitapta, zellikle karikatr
ve tablolarda vurgulanm ksmlar titizlikle incelemenizi tavsiye ederiz.
Bu dersten her yl yaklak 30 soru kmaktadr.
Baar dileklerimizle...
htiya Yaynclk
Eitim Bilimleri
retim Yntem ve Teknikleri Dersi
Zmre yeleri
2

KPSS SORULARININ YILLARA GRE DAILIMI

RETM YNTEM VE TEKNKLER

RETM LKELER

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

(Hazrbulunuluk/dzeye uygunluk, etkin katlm,

yaama yaknlk vb.)
RETMDE STRATEJ, YNTEM VE TEKNK
LKS
RETM STRATEJLER
Sunu Stratejisi

(Sunu Yoluyla retme Yaklam)

Bulu/Kefetme Stratejisi

(Bulu/Kefetme Yoluyla retme Yaklam)

Aratrma-nceleme Stratejisi
(Aratrma-nceleme Yoluyla retme Yaklam)
RETM YNTEMLER
ANLATIM (SUNU)
TARTIMA
Tartma eitleri (Panel, sempozyum vb.)
RNEK OLAY
GSTERP YAPTIRMA
PROBLEM ZME
PROJE
BREYSEL ALIMA
RETM TEKNKLER
BEYN FIRTINASI
GR GELTRME
ALTI APKALI DNME
GSTER (GSTERM/DEMONSTRASYON)
SORU-CEVAP
ROL (OYNAMA) YAPMA
DRAMA
BENZETM (SMLASYON)
MKRO RETM
SOKRAT TARTIMASI
STASYON
ETSEL OYUNLAR
KONUMA HALKASI
DENEY
ALTI AYAKKABILI UYGULAMALI
BREYSELLETRLM RETM
TEKNKLER
SINIF DII RETM TEKNKLER
GEZ
GZLEM
GRME
DEV
SERG

1
1

1
1

1
1
2
1

2
1

1
1

2
2

1
1
2

1
2

1
1
1

1
1
1
1
1

1
1

1
1

1
1

1
1
1

KPSS SORULARININ YILLARA GRE DAILIMI

2001
RENME/RETME MODELLER
TAM RENME
PROGRAMLI RENME
OKLU ZEKA
BREYSELLETRLM RETM SSTEM

2002

2003

2004

2005

2006

1
1
2

2
1

(KELLER PLANI)
BLGSAYAR DESTEKL RETM
YAPILANDIRMACILIK

1
1

2008

1
1
1

(OLUTURMACILIK-KURMACILIK)
BRLNE DAYALI RENME
GAGNENN RENME MODEL
ANLAMLI RENME MODEL
CARROLLUN OKULDA RENME MODEL
GLASERN TEMEL RETME MODEL
MODEL ALARAK RENME
YAANTISAL RENME/YAANTI TEMELL

2007

1
1
1
1

1
1
1

1
1
1
1

RENME
DUNNIN RENME STL MODEL
GREGORCUN RENME STL
(GREGORCUN KAYNATIRMA YETENE)
RETMEN NTELKLER
RETM ARA-GERELER
Ders Kitaplarnn zellikleri
SINIF YNETM KAVRAMI
Geleneksel Yaklam
ada Yaklam
Snf Ynetimi Modelleri
Snf Ynetimini Etkileyen Deikenler
retmen-renci Deikeni
(Kural belirleme, iletiim vb.)
Ortam
stenmeyen Davranlar
VERML DERS ALIMA
Verimli Ders alabilmek in Yaplmas

3
3

1
1

2
1

1
2

24

17

23

25

Gerekenler
Etkili renme ve Verimli Ders almann
Yararlar
TOPLAM

30

22

28

21

RETM LKELER
BLM ER

1. RETM LKELER
1.1 renciye / ocua Grelik (Dzeye Uygunluk)
1.2 Aktivite (Etkin Katlm)
1.3 Yaama Yaknlk (Aktalite)
1.4 Somuttan Soyuta
1.5 Bilinenden Bilinmeyene
1.6 Yakndan Uzaa
1.7 Ekonomiklik
1.8 Aklk (Ayanilik)
1.9 Btnlk
1.10 Sosyallik (Otoriteye taat ve zgrlk)
1.11 Bilgi ve Becerinin Gvence Altna Alnmas

RETM LKELER

Eitim bilimlerinde bu
blmle ilgili her yl
ortalama
2

retim yntem ve teknikleri dersi, retim program

kapsamnda yer alan renme-retme srecindeki retim ilkeleri, stratejileri, yntemleri, teknikleri, ara gereleri, yaklamlar ve snf ynetimi konularn ieren
bir derstir. Bu sralananlarn retmen tarafndan uygun
biimde planlanmas ve uygulanmas bu dersin ieriini
oluturur. Bu nedenle bu konular srasyla ilenecektir.

1. RETM LKELER1

retim ilkelerinin, hedeere gre seilen ieriin dzenlenmesinde, bu ieriin renme-retme srecinde/eitim durumlarnda retim etkinlikleri araclyla
retmen tarafndan sunulmasnda, deerlendirilmesinde dikkate alnmas gerekir. retim stratejisi, yntemi
ve teknii seilirken, kullanlrken retim ilkeleri rehber
nitelii tar ve retim ilkelerine gre retim gerekleir. Bu retim ilkeleri aada aklanmtr.

h t i y a Ya y n c l k

soru kmaktadr.

r, benzer ruhsal zellikler gsterecekleri varsaymna

dayanr. retimi yllk snar sistemi zerine kurduumuzda, zaten her ey bu ilkeye gre dzenlenecektir. Ders, snfn ortalama seviyesine gre dzenlenir
anlay gelenekseldir ve ada yaklamlarda tercih
edilmez. nk ada yaklamlara gre her renci
farkldr ve bu farkllklar dikkate alnmaldr. Ortalama
seviyenin altndaki ve stndeki rencilerin dersin dnda kalma tehlikesi vardr. Bu nedenle her rencinin
hazrbulunuluk dzeyi dikkate alnmaldr. renciler
ayn ya grubunda da olsa, ortak zellikler de tasa
her rencinin yeteneklerinin, zekasnn, ilgi ve eilimlerinin, alma istek ve gayretinin farkl olduu varsaymyla retimin bireyselletirilmesi de bu ilke kapsamnda deerlendirilmelidir. Btn rencileri eit ekilde
gelitirmeye alrsak, normalin altndaki ve stndeki
renciler ihmal edilmi saylabilir. retimde bireysel
farkllklar dikkate alnr ve her rencinin bireysel renme hz (Skinnern programl renme modeli) gz
nnde tutulursa retim zenginletirilmi ve her renci kendi zeka, yetenek, ilgi ve alma temposuna gre
ilerlemi olur. zet olarak; her renciyi kendi dzeyinin
zerine karmaya almak, renci dzeyinin dikkate
alnmas ile gerekleir. Bu da rencilerin hazrbulunuluk dzeyinin gz nnde tutulmas ile gerekleir.
Etkili ve etkin renme; rencilerin dzeyine uygun,
rencinin katlm ile hazrlanan ve uygulanan retim
etkinlikleri ile gerekleir.

Bunlarn hepsi
bugn okunup
bitecek.
Ama bu benim
dzeyime uygun
deil ki.

1.1 renciye/ocua Grelik

(Dzeye Uygunluk)

renciye grelik (dzeye uygunluk) retimde rencinin ilgi ve ihtiyalarnn, psikolojik ve zyolojik zelliklerinin ve dzeyinin dikkate alnmasdr. renciye grelik ilkesinde psikolojinin nemli katklar grlmektedir. Bu ilke, ocua uygunluk (dzeye uygunluk) veya
retimi bireyselletirme olarak da aklanabilir. Eitimdeki yeni anlaylar dikkate alndnda rencinin
etkin klnmas, kalc renmeler gerekletirdii iin
nemlidir. renciye grelik yani dzeye uygunluk ilkesi de bu adan nemli grlmelidir. Dzeye uygunluk
ilkesi, geleneksel eitim anlayna gre bir ya grubundaki rencilerin ayn geliim seviyesinde bulunacakla-

Hangi retim kademesinde olursa olsun rencinin

geliimine ve hazrbulunuluk dzeyine uygun, ayn
zamanda yaparak yaayarak renebilmesi iin etkin
katlmn salayan etkinlikler sunulmaldr.

1
Ergn, M. ve zda, A. (1997). retim lke ve Yntemleri. stanbul:
Kaya Matbaaclk.

RETM LKELER

2003 KPSS
SORU...
renci dzeyine uygunluk ilkesinin snf iinde
etkili bir biimde uygulanmas iin aadakilerden hangisine ncelik verilmelidir?

Bir retmen ders yapaca snfa girmi.

n srada oturan obann olunun dnda
snfta kimse yokmu. retmen bu durum karsnda dersi ileyip ilememekte

obann olu cevap vermi: retmenim

ben sradan, basit bir insanm, bu konular-

konumu. Dersten sonra kendisini, grevini yerine getirdii iin huzurlu hissetmi
ve rencisinin de memnun kaldn syle-

h t i y a Ya y n c l k

dan pek anlamam. Fakat ahra girseydim ve

obann olunun bu cevabn duyan ret-

rencilerin hazrbulunuluk durumunun dikkate alnmas

yapmal mym, yapmamal mym?

men derse balam. saatin zerinde

eriin ak, net ve anlalr bir biimde sunul-

C)

Snfta bir tek sen varsn. Sence dersi

n grseydim yine de onu beslerdim.

retmenin retim srecinin dnda kalmas

B)

mas

tereddt etmi ve obann oluna sormu:

btn ineklerimin kap bir tanesinin kald-

A)

D)

renciler aras etkileimin artmas

E)

Grupla alma tekniklerinin uygulanmas

ZM...
Dzeye

uygunluk/ocua

grelik

ilkesi

hazr-

bulunuluk dzeyinin gz nnde tutulmas ile gerekleir.

CEVAP: C

1.2 Aktivite (Etkin Katlm)

mesini bekleyerek sormu:

rencinin renme-retme srecine katlmn vur-

Dersi nasl buldun ?

gulamaktadr. Bir renci ne kadar ok duyu organ ile

obann olu biraz duraksadktan sonra

renme-retme srecine katlrsa renmeler o kadar

cevap vermi: Size daha nce de syledim

etkili ve kalc olur. Bu nedenle de en kalc renmeler,

retmenim, ben basit bir insanm, bu ko-

yaparak yaayarak renme yoluyla gerekleir. Bir

nulardan pek anlamam. Yine de ahra girip

kzlderili atasz Anlatrsan, unutabilirim; gsterirsen

biri dnda btn ineklerimin katn gr-

anmsayabilirim; beni iin iine katarsan asla unutmam,

seydim onu beslerdim; ama elimdeki tm

renirim. der. rencinin katlm ile hazrlanan ve

yemi ona verip hayvan atlatmazdm.

uygulanan retim etkinlikleri, rencinin ilgisini daha

Her rencinin kapasitesi, yeti, ilgi ve ye-

fazla ekecei gibi renmelerin etkililiini de artrr.

tenekleri dikkate alnmaldr. Bu dzeye

Bloom (Tam renme) ve Skinner (Programl ren-

uygunluk ilkesinin gereidir.

me) gibi eitimciler ortaya attklar renme-retme

yaklamlarnda, retim srecinin kalitesi ve uygun
koullarn salanmas noktasnda etkin katlm nemli
grmlerdir. zellikle psikolojide yaplan deneylerin etkisiyle rencinin aktif renmesinin daha etkili olduu
gr ortaya knca, katlmc demokrasi ve rekabete
dayal liberal ekonomi artlarnn da etkisiyle retimde
aktiik/etkinlik ilkesinin nemi de artmtr. Artk verilen
8

RETM LKELER

bilgiyi depolayan renci anlay yerini; aratran, sorgulayan, inceleyen, balantlar kuran, sonu ve genellemelere varan, grlerini ifade eden renci anlayna

2004 KPSS

brakmtr. Bu anlay, etkin katlm ilkesinin dikkate

alnmas ve uygulanmas ile gerekletirilebilir.

1.3 Yaama Yaknlk (Aktalite)

SORU...

erikte ve renme-retme srecinde renciye veri-

retim srecinde, bireyin gereksinim duyaca ya-

len bilgiler, rencinin gnlk yaamda kullanabilecei

rarl ve kullanlabilir bilgilerin retilmesi nemli bir

ve yararlanabilecei trden olmaldr. Dier bir syleyi-

yer tutar.

le kullanlabilir bilginin renciye verilmesi hem yaama

Bu grte, aadakilerden hangisinin nemi

yaknlk ilkesiyle hem de yanstc dnmeyle dorudan

vurgulanmaktadr?

ilgilidir. retim, yaamdan kopuk olmamal; yaamdaki

gereklerle ilgili, rencinin yaamla balantsn koparmayan yakn evresiyle ilgili bir renme yaants sunte yaamn bizzat kendisidir. O halde okuldaki retim

erikte ve renme-retme srecinde renciye

ldr. erik ve etkinliklerdeki rnekler yaamn iinden

salayacaktr. Yaama yaknlk ilkesi; somuttan soyuta,

bilinenden bilinmeyene ve yakndan uzaa gibi aamallk ilkelerinin ve aklk ilkesinin de temelini oluturur.
retim etkinliklerinin rencinin dikkatini ekebilmesi

verilen bilgilerin rencinin gnlk yaamda kullana h t i y a Ya y n c l k

Bu ayn zamanda soyut konularn somutlatrlmasn

D) Btnlk

ZM...

de yaama yakn ve yaamn dorudan kendisi olma-

lan sosyal ortam vs. gerek yaama yakn olmaldr.

B) Sadelik

C) Dzeye uygunluk
E) Aklk

maldr. John Deweye gre, eitim yaama hazrlktan

seilmelidir. retim sresince kullanlan dil, oluturu-

A) Yaama yaknlk

bilecei ve yararlanabilecei trden olmas yaama

yaknlk ilkesi ile ilgilidir.
CEVAP: A

iin rencilerin ilgi ve ihtiyalarna, hazrbulunuluk dzeyine uygun olmas gerekir.

2006 KPSS
SORU...
Snfta matematik problemlerini zmede baarl
olan bir renci bakkaldan yapt alverilerde para
stn hesaplamada glk ekmektedir.
Aadakilerden hangisi bu rencinin durumunu
en iyi aklamaktadr?
A)
B)
C)
D)

Yaama yaknlk, retimde yaamda kullanlabilir ve

E)

yararlanlabilir bilgilere yer verilmesi ile gerekleir.

Snfta edinilen bilgilerin gnlk yaama tanamamas

Snf ii etkinliklerin rencinin dzeyine uygun
olmamas
rencinin saysal becerilerinin yetersiz olmas
Snf ii etkinliklerde renci farkllklarnn dikkate alnmamas
Snf ortamnn renmeyi destekleyici bir ekilde dzenlenmemesi

RETM LKELER

RETM LKELERNN TEMEL ZELLKLER

RETM LKES

BELRGN ZELL

Dzeye Uygunluk

rencinin ilgi, ihtiya ve her trl dzeyinin dikkate alnmasdr.

(renciye Grelik)

ada anlamyla bireysel farklarn dikkate alnmasn ve retimin bireyselletirilmesini salar.

Aktivite (Etkin Katlm)

rencinin retim srecine olabildiince ok duyu organ ile dahil edilmesidir.

rencinin renme abas ierisine sokulmasdr. Katlm artka kalclk artar.

Yaama Yaknlk
(Aktalite)
Somuttan Soyuta

retimde ve ierikte gnlk hayatta kullanlabilir ve yararlanlabilir bilgilere yer

vermedir.
Gzle grlenden, elle tutulandan, grlmeyene ve soyut olana doru retimin
yaplmasdr.

Bilinenden Bilinmeyene

rencilerin daha nceki bilgi ve becerilerinden yola karak bilinmeyenlerin retiminin kolaylatrlmasdr.

Yakndan Uzaa

rencinin yakn evresinden balayarak uzak evresine doru ilerlemedir. (mahalleden kye, kyden kente)

Ekonomiklik

Bir tala iki ku vurma. En uygun zaman, ortam ve etkinlik ile en ok kazanma

Aklk (Ayanilik)

ulamadr.
Ak ve anlalr bir dil kullanma, rnekler ve ara - gerelerle retimi daha ak
hale getirmedir.

Btnlk

renciyi hem ziksel hem ruhsal tm zellikleri ile bir arada ele almadr.

Sosyallik (Otoriteye taat ve

renciye kendi kararlarn verebilme, kendi kendini ynetme, kritik durumlarda

zgrlk)

zgr kalabilme, hr kararlar verme mutluluunu ve sorumluluunu kazandrarak

onu sosyalletirmedir.

Bilgi ve Becerinin

Deimeyen evrensel gereklerin retimine verilen nemdir.

Gvence Altna

Gerek bilginin birey tarafndan bilinmesi gereklilii ve bilginin bilimselliinin dik-

Alnmas

kate alnmasdr.

14

Test

RETM LKELER

4.

retim etkinlikleri dzenlenirken rencilerin tm

zellikleri dikkate alnmaldr. Ayrca rencilerin

RETM LKELER

baz kademelerde dersleri ayr ayr renebilmesi

ve kavramas g olabilir. Bu nedenle bireyler, isel

1.

ynleri gz nnde bulundurularak bir arada ele

Ayn ya grubundaki rencilerinin ilgi, istek ve

alnmal ve disiplinler ilikilendirilmelidir.

ihtiyalar, zeka dzeyleri ve yetenekleri farkl ola-

Bu aklamada aadaki retim ilkelerinden

bilmektedir. Etkili bir eitim iin bu durumun gz

hangisi zerinde durulmutur?

nnde bulundurulmas gerekmektedir.

Bu aklama, aadaki hangi retim ilkesinin
nemini vurgulamaktadr?
A) Kk admlar

B) Yakndan uzaa

C) Dzeye uygunluk

D) Yaama yaknlk

A) Aklk

B) Kullanlabilir bilgi

C) Baar

D) Btnlk

E) Bireysel hz

E) Aklk
5.

yanltr?

Bir retmen, gezegenler konusunu ilerken irili

ufakl kreleri kullanarak ders ilemi ve daha sonra gezegenlerin gne sisteminde bu ekilde dizildiklerini syleyerek retimi daha etkili hale getirmitir.
Aadaki seeneklerden hangisi bu uygulamay aklamaktadr?
A) Somuttan soyuta

B) Bilinenden bilinmeyen

C) Annda dzeltme

D) Btnlk

h t i y a Ya y n c l k

2.

Sosyallik ilkesine gre aadakilerden hangisi

A) Bireyin kendi kendini ynetebilmesini amalar.

B) Eitimin nemli amalarndan biridir.
C) Kurallara uymay renme vardr.
D) Kritik durumlarda bile kendi kararlarn verme
gc kazandrr.
E)

Sadece bireyin deil bilgilerin btnln de

savunur.

E) Ekonomiklik

3.

Bir fen ve teknoloji retmeni derste dokular ilerken mikroskop ile incelenmesi iin soan zar

6.

Snav yapmak isteyen bir tarih retmeni sorular

getirmi ve rencilerin tek tek mikroskoptan zar

nceden hazrlamam, snav zaman rencilere

incelemesini istemitir.

yazdrmtr. Bylelikle daha iyi sorularla daha faz-

renmenin kalc olmas ve rencinin daha

la davran lebilecekken, daha az davran l-

fazla duyu organn ie komak iin yaplan bu

mtr.

giriim, aadaki retim ilkelerinden hangisi

Bu retmenin gz ard ettii ilke aadakiler-

ile aklanabilir?

den hangisidir?

A) Kullanlabilir bilgi

B) Yakndan uzaa

A) Ekonomiklik

B) Yakndan uzaa

C) Btnlk

D) Etkin katlm

C) Yaama yaknlk

D) Sosyallik

E) Dzeye uygunluk

E) Etkin katlm
15

Test

RETM LKELER

13. Corafya retmeni Fatih, yllk plan hazrlarken ilk

15. I.

hafta lkeler corafyas daha sonra blgeler co-

rencilerin daha nceki tecrbeleri dikkate

alnr.

rafyasn ele almtr.

II.

erik, kitaplar ve sorular ak bir dil ile anlalr

Fatih retmen aadaki ilkelerden hangisine

olmaldr.

aykr davranmtr?

III. Yeni bilgiler eski bilgilerin ierisine yerletirilerek renilebilir.

A) Basitten karmaa

Yukardaki seeneklerden hangisi ya da hangi-

B) Somuttan soyuta

leri bilinenden bilinmeyene ilkesini aklamaktadr?

C) Yakndan uzaa
D) Bilinenden bilinmeyene
E)

Gemiten gnmze

A) Yalnz I

B) Yalnz II

D) I ve III

E) I, II ve III

C) Yalnz III

16. zcan retmen, matematik dersinde genin

alannn nasl hesaplanacan Bir msellesin
mesaha-i sathyesi, kaidesiyle irtifann hasl- darbnn nsfna msavidir. diyerek aklamtr.

rak ilemi herhangi bir uygulama yaptrmamtr.

Daha sonra rencilerinden fotoraf ekme becerisini sergilemesini istemitir. Ancak rencilerin sadece ileyerek renmesine hizmet edildiinde bu
konuda baarsz olduu grlmtr.

zcan retmen, aadaki retim ilkelerin-

h t i y a Ya y n c l k

14. Bir retmen, fotoraf ekme konusunu anlata-

den hangisini ihlal etmitir?

A) Btnlk
B) Aklk
C) Ekonomik

retmen bu aklama dorultusunda hangi il-

D) Bilinenden bilinmeyene

keyi ihmal etmitir?

E) Yakndan uzaa

A) Ekonomiklik

B) Sosyallik

C) Etkin katlm

D) Yaama yaknlk

17. retim yntem, teknik ve stratejileri seilirken

renci hazr bulunuluunu nemseyen bir
retmenin gz nnde bulundurmas gereken

E) Btnlk

en nemli ilke aadakilerden hangisidir?

A) Sosyallik

B) Ekonomiklik

C) Btnlk

D) llebilirlik

E) Dzeye uygunluk

Test 1

10

11

12

13

14

15

16

17

17
E

IKMI SORULAR

4.

RETM LKELER

renci, retim srecine aktif olarak katlmal,

okumal, yazmal, konumal, tartmal ve bilgiyi

IKMI SORULAR

gemi yaantlaryla ilikilendirmelidir.

Yukardaki aklama aadaki retim ilkele-

1.

rinden hangisiyle dorudan ilgilidir?

lkretimin ilk yllarnda, bir derste gerekletirilecek retme-renme etkinliklerinin sra ve

A) retmen, rencileri ierie ynlendirmelidir.

dzeni belirlenirken aadakilerden hangisinin

B) rencilerin olgu ve olaylar ok ynl olarak

gz nnde tutulmas doru olmaz?

deerlendirmesi salanmaldr.
C) rencinin hazrbulunuluk dzeyi dikkate

A) Bugnden gemie doru gitme

alnmaldr.

B) Soyut kavramlara ncelik verme

D) Bilginin teorik temellerine inilmelidir.

C) Btnden paraya ve sonra tekrar btne gitme

E)

D) Yakn evreden uzaa doru gitme

E)

rencilerin yaparak yaayarak renmesi

salanmaldr.

Basitten karmaa doru ilerleme

2003 KPSS

2002 KPSS

2.

renci dzeyine uygunluk ilkesinin snf iinkilerden hangisine ncelik verilmelidir?

A) retmenin retim srecinin dnda kalmas
B) eriin ak, net ve anlalr bir biimde sunulmas
C) rencilerin hazrbulunuluk durumunun dik-

h t i y a Ya y n c l k

de etkili bir biimde uygulanmas iin aada-

kate alnmas
D) renciler aras etkileimin artmas
E)

Grupla alma tekniklerinin uygulanmas

2003 KPSS

3.

Snf ii retim etkinlikleri dzenlenirken yaama

yaknlk ilkesi zerinde nemle durulmal ve etkinlikler bu dorultuda uygulanmaldr.

5.

Aadakilerden hangisi retmenin bu ilkeyi

yararl ve kullanlabilir bilgilerin retilmesi nemli

uyguladnn bir gstergesidir?

bir yer tutar.

Bu gr, aadakilerden hangisiyle doru-

A) htiya duyulan bilgi ve becerileri retmesi

dan ilgilidir?

B) erie ayrd sreyi azaltmas

C) Kendisinin retim srecinin merkezinde yer
almas
D) eriin eksiksiz ezberlenmesine nem vermesi
E)

retim srecinde, bireyin gereksinim duyaca

A) Dzeye uygunluk

B) Sadelik

C) Yaama yaknlk

D) Btnlk

E) Aklk

Snf iinde bireysel almay zendirmesi

2004 KPSS

2003 KPSS
18

IKMI SORULAR

11. letiim konusunda haberleme zerinde duran

14. ocuun iinde yaad evre ocuun renme

bir retmenin, rencileri postaneye gtrp

srecini etkiler. retim stratejileri belirlenirken bu

haberleme trlerini uygulamal olarak gster-

evreye dikkat edilmeli ve evre, renme srecin-

mesinin temel amac aadakilerden hangisi-

de etkin olarak ie koulmaldr.

dir?

Yukardaki ifade retim ve renme yntemlerinin hangi ilkesiyle dorudan ilikilidir?

A) evreyi tantmak
B) Somut yaantlar salamak

A) Basitten karmaa

B) Somuttan soyuta

C) birliini gelitirmek

C) Ekonomiklik

D) Aklk

D) Snf ortamndan farkl yerde ders ilemek

E) Yakndan uzaa

E)

renci katlmn salamak

2007 KPSS
2006 KPSS

12. Snfta matematik problemlerini zmede baarl

15. Bir retmen planlad baz etkinliklerle retim

olan bir renci bakkaldan yapt alverilerde

srecini zenginletirme abas gstermekte, fen ve

para stn hesaplamada glk ekmektedir.

teknoloji dersinde hcre konusunu rencilerin

Aadakilerden hangisi bu rencinin duru-

grupa yaptklar deneylerle ilemektedir. Bu ret-

munu en iyi aklamaktadr?

men deney sonras rencilerden,

mamas
B) Snf ii etkinliklerin rencinin dzeyine uygun
olmamas
C) rencinin saysal becerilerinin yetersiz olmas
D) Snf ii etkinliklerde renci farkllklarnn dik-

h t i y a Ya y n c l k

A) Snfta edinilen bilgilerin gnlk yaama tana-

hcre konusunda rendiklerini kk grup-

larda tartarak grup grn snfa sunmalarn

istemitir.
retmen yapt bu etkinlikle aadakilerden
hangisinde belirtilen eitsel katky en ok sa-

kate alnmamas
E)

yaptklar deneyle ne rendiklerini ayrntl

olarak yazmalarn,

layabilir?

Snf ortamnn renmeyi destekleyici bir ekil

de dzenlenmemesi

A) rencilerin ders boyunca megul olmalarn

2006 KPSS

salama

13. evremizi Tanyalm konusunda srayla Blge-

B) rencilerin yazma becerilerini gelitirme

miz, limiz, Yurdumuz, lemiz ile ilgili almalar

C) rencilerin derse olan ilgilerini ve katlmlar-

yaptran bir retmen, bu dersin ieriinin d-

n artrma

zenlenmesinde hangi ilkeye aykr davranm-

D) Farkl deerlendirme yntemlerinden faydalanma

tr?

E)

Farkl retim stratejilerinden yararlanma

2008 KPSS

A) Somuttan soyuta
B) Basitten karmaa
C) Gnmzden gemie
D) Btnden paraya
E)

Yakndan uzaa
2006 KPSS
Test I

1
B

2
C

3
A

4
E

5
C

6
D

7
E

20

8
D

9
B

10
A

11
B

12
A

13
E

14
E

15
C

RETM STRATEJLER
BLM ER

h t i y a Ya y n c l k

RETMDE STRATEJ, YNTEM VE TEKNK LKS

1. RETM STRATEJLER
1.1 Sunu Stratejisi (Sunu Yoluyla retme Yaklam)
1.2 Bulu/Kefetme Stratejisi (Bulu/Kefetme Yoluyla retme Yaklam)
1.3 Aratrma-nceleme Stratejisi (Aratrma-nceleme Yoluyla retme Yaklam)

21

RETM STRATEJLER

HEDEF-STRATEJ-YNTEM-TEKNK LKS

Eitim bilimlerinde bu

Hedef

blmle ilgili her yl

(Bilisel Alan)

ortalama

Strateji

Yntem

Teknik

Bilgi

Sunu

Anlatm (Sunu)

Kavrama

Bulu

Tartma

Soru Cevap

rnek Olay

Beyin Frtnas ve Dier

Gsteri, Beyin Frtnas,

2
soru kmaktadr.

Uygulama

Aratrma

Gsterip Yaptrma

Analiz

Problem zme

Sentez

Proje

Bireysel alma

Soru Cevap

Tartma eitleri
Benzetim
Drama
Rol Yapma
Deney

Deerlendirme

kili alma ve Grup

almas

RETMDE STRATEJ,
YNTEM VE TEKNK LKS

2004 KPSS

retim Yntemi: Hedefe ulamak iin seilen en ksa

yol ya da dzenli yoldur.
retim Teknii: Hedefe ulamak iin seilen yntemi
uygulamaya koyma biimi ya da hedefe ulamak iin
seilen yntemin uygulanmasnda bavurulan yardmc
yollardr.

h t i y a Ya y n c l k

retim Stratejisi: Hedefe ulamak iin seilen en genel yol ya da yollar btndr.

SORU...
Eitim programlarnda hedeer eitim durumlarnda
kullanlacak olan retme-renme yaklamlarn
belirler.
Aadakilerin hangisinde verilen hedef dzeyi
iin, karsnda belirtilen retim yaklamnn verimli bir yol olmas beklenmez?

retim stratejisi; hedefe ulamak iin seilen ksa ve

dzenli yollar yani yntemi; strateji ve yntem de teknii kapsar. O halde en geni kapsaml genel yol stratejidir.

Hedef Dzeyi

retim Yaklam

A) Kavrama

Bilgisayar destekli retim

B) Sentez

Sunu yoluyla retim

C) Bilgi

Bireysel alma

Yntem

D) Uygulama

Proje temelli retim

Teknik

E) Analiz

Bulu yoluyla retim

yoluyla retim

Strateji

ZM...
Sunu yoluyla retim bilgi dzeyindeki davranlarn

renme-retme sreci (eitim durumlar); strateji,

yntem ve teknikler ile ara gerelerin uygun bileenleri

kazandrlmas iin uygundur. Bu yol ile en fazla kavrama dzeyindeki davranlar kazandrlabilir. Sentez

ile dzenlenir. retim stratejileri ile yntem ve teknikle-

ise st dzey bir hedeftir. Sunu yoluyla retim ile

rinin kullanm eitim, retim, ders programlarnda ve

st dzey davranlar kazandrlamaz.

retim planlarnda belirtilen hedef ve hedef davranlara gre farkllk gsterir.

CEVAP: B
23

RETM STRATEJLER

1. RETM STRATEJLER

retim stratejileri, renme hedeerine ulamak

zere belirlenen konunun sunulmas iin izlenen
yollar btn veya hedefe ulamak iin seilen genel yoldur. Bu yollardan bazlar retmen merkezli,
bazlar renci merkezlidir. Hedeer, seilecek stratejinin trn belirlemede kaynaklk eder.

2007 KPSS
SORU...
Burcu retmen Trke dersinde eylem konusunu

Stratejiler, retim hedeerine ulalmasn kolaylatrmada kullanlr. Hedeerin zelliklerine uygun olarak
retmen, rencilerin bamsz almalarn isteyebilecei gibi snf kk gruplara ayrabilir ya da btn
snfn katlmn salayan etkinlikler planlayabilir.

retme stratejileri; sunu yoluyla retme, bulu yoluyla retme, aratrma ve inceleme yoluyla retme
stratejileri olarak gruplandrlmaktadr.

1.1 Sunu Stratejisi

(Sunu Yoluyla retme Yaklam)

genel ilke ve kavramlar anlatm, daha sonra ayrntl

bilgilerin zerinde durmutur.
Burcu retmen aadaki retme yollarndan
veya yntemlerinden hangisini kullanmtr?

h t i y a Ya y n c l k

retmen, retimi planlarken belirledii hedeere uygun retim stratejilerini de seer. lgili kaynaklar incelendiinde zaman zaman yntem, teknik ve strateji kavramlarnn birbirinin yerine kullanld grlmektedir.
Demirel2, yntemi, hedefe ulamak iin izlenen en ksa
yol ya da bir konuyu renmek iin seilen dzenli yol
olarak; teknii, retme yntemini uygulamaya koyma
biimi olarak tanmlamtr.

anlatrken nce genel bilgileri aktarm, konuyla ilgili

Ausubel tarafndan ortaya atlmtr. Tm bilgilerin retmen tarafndan aktarlmasyla kavram ve genellemelerin retildii bir retme yoludur. Bilgiler aamallk ilkelerine gre (yakndan uzaa, bilinenden bilinmeyene,
somuttan soyuta, genelden zele, basitten karmaa
doru) ok dikkatli bir biimde dzenlenmeli ve renci
tarafndan alnmas kolay hale getirilmelidir. Btnden
paraya (genelden zele) doru bilgi sunumu olduundan tmdengelim kullanlr.

A)

Sunu yoluyla

B)

Bulu yoluyla

C)

Aratrma yoluyla

D)

Probleme dayal

E)

birliine dayal

ZM...
Soruda verilen aktarma, anlatma, temel ilke ve kavramlarn nce verilmesi gibi vurgular sunu yoluyla
retimin anahtar kelimeleri ve ipulardr. Sunu yoluyla retimde retmen temel kavram, ilke, sonu
ve genellemeleri nce aktarr ve aklar. Daha sonra
bunlar rneklerle ak hale getirir ve konunun ayrntlarn anlatr. nce genel bilgilerin aktarld, konuyla
ilgili genel ilke ve kavramlarn anlatld, daha sonra
ayrntl bilgilerin zerinde durulduu retim yolu sunu yoluyla retimdir. Soruda genelden zele doru
bir giditen de sz edilmektedir ki bu tmdengelimin
kullanld sunu yoluyla retimi iaret etmektedir.
CEVAP: A

Aklamann gerektii her durumda kullanlr, daha ok

olgu ve genellemelerin retimine uygundur. Bu nedenle bu soyut konularn rneklerle, ara gerelerin ve kavram haritalarnn kullanmyla somutlatrlmas nemli
bir yer tutar. rencinin etkin katlm sz konusu olmadndan iin retmenin rencinin dikkatini srekli
kontrol altnda tutmak iin youn bir etkileime gemesi

Sunu yoluyla retme yaklamnn planlan

aamada gerekletirilir:
1.

renciden beklenen davran belirlenir.

2.

lenecek konu belirlenir.

3.

rnekler seilir ve hazrlanr. rnekler hedef ve ierie uygun olmaldr.

yararldr.

Uygulannda nce renci hedeften haberdar edilir ve

konunun nemi vurgulanr. Bu, rencilerin gdlenmesini salayacaktr.

Demirel, . (2003). Planlamadan Deerlendirmeye retme Sanat. Ankara: Pegem A Yaynclk.

24

RETM STRATEJLER

SUNU YOLUYLA
(Ausubel)
Anahtar Kelimeler:

RETM STRATEJLER
BULU YOLUYLA
(Bruner)
Anahtar Kelimeler:

ARATIRMA YOLUYLA
(Dewey)
Anahtar Kelimeler:

Bilgi sunumu, anlatm, aktarm, akla- Etkin renci, rencinin ynlendi-

Bilimsel yaklam, bilimsel tutum,

ma, konular anlaml yap btnlne rilmesi, yeniden bulma (kefetme),

bilimsel yntem, aratrma, incele-

getirme

me, problem zme

problem zme, yaparak yaayarak

renme iin renmeyi renme,

Temel zellikleri:

retmenin n bilgiler vermesi

Temel zellikleri:

1. renciyle youn etkileim (ren- 1. Bilgi hazr olarak verilmez, renci dikkati ve katlm iin)
2. rneklerle destekli bilgi sunumu
3. Aamallk ilkesi ile ders sunumu

daki aamalar izlenir (problem

(renci etkindir).

belirleme, denenceler, yn-

2. rencinin problem zme yeteneine dayanr (Problem zme

meyene, somuttan soyuta, basitten

aamalar: Problemin farkna

karmaa, genelden zele)

varma, problemi tanmlama, prob-

dengelim yolu)
5. Kavram haritalar nemli bir yer
tutar.

1. Bilimsel aratrma yaklamn-

cinin aratrp bulmas hedeenir

(yakndan uzaa, bilinenden bilin-

4. Genelden zele bilgi sunumu (tm-

Temel zellikleri:

lemin zm seeneklerini belirle-

tem, bulgular-yorum, sonuneriler).

2. Tmyle renci etkin, retmen rehberdir.
3. Problem zme ve eletirel

me, veri toplama ve deerlendir-

dnme gibi st dzey d-

me, genellemelere ve sonulara

nme becerileri kazandrr

ulama).

ve bunlar uygulama olana

3. retmen, retime dikkati eke-

tanr.

cek bir problemle balar, zme

4. Zaman alcdr.

gtrc rnekler verir, farkl kay-

5. Tmevarm yolu izlenir.

naklar nerir, hedef d etkinliklerde renciyi uyarr.

4. renciler basit bilgilerle yetinmez, derinlemesine inceler.
5. renilen bilgiler yeni durumlara
transfer edilebilir.
6. st dzey dnme becerilerini
gelitirmede etkilidir.
7. Zaman alcdr.
Genelden zele bilgi aktarlr (Tmdengelim).
Bilgilerin tmn retmen verir.

8. Tmevarm yolu izlenir.

renci problemi zmeye alr (T- renci aratrr, inceler
mevarm).
nbilgileri retmen verir. renci

(Tmevarm).
retmen bilgi vermez, renci

kavram ve genellemelere kendi ular.

tm bilgilere ular.

28

Test

RETM STRATEJLER

4.

RETM STRATEJLER

I.

renci farkl rnekler bulur.

II.

renciden beklenen davran belirlenir.

III. lenecek konu belirlenir.

1.

IV. renci tanm yapar ve ilikiyi kurar.

Aadaki tanmlardan hangisi retim stratejisine aittir?

V.

A) Ulalmak istenen noktadr.

Bu sralananlardan hangileri sunu yoluyla -

zrlanr.
retimin aamalar arasnda yer alr?

B) renciye kazandrlmak istenen zelliklerdir.

C) Hedefe ulamak iin seilen en ksa yoldur.
D) retim yntemini uygulamaya koyma biimidir.
E)

Hedef ve ierie uygun rnekler seilir ve ha-

Hedefe ulamak iin seilen en genel yoldur.

5.

A) I ve II

B) I ve IV

D) II, III ve V

E) III, IV ve V

C) II ve III

retim bir problemle balar. retmen probleme

ilikin kaynak nerir, n bilgi ve rnek verir. Daha

2.

sonra renci problemle ilgili verileri toplar, analiz

Genelden zele doru bilgi sunumu olduundan

eder, soyutlamalara, kavramlara ve genellemelere

tmdengelim kullanlr. Tm bilgiler retmen taradzenlenir.

Aklanan retim yaklam veya ynetimi aadakilerden hangisidir?
A) Sunu

B) Aratrma inceleme

C) Bulu

D) Problem zme

ular.
h t i y a Ya y n c l k

fndan aklanr. Bilgiler aamallk ilkelerine gre

Sz edilen retim yaklamn aadakilerden hangisine aittir?

A) Sunu yoluyla
B) Bulu yoluyla
C) Probleme dayal
D) Aratrma inceleme yoluyla

E) Benzetim

E)

6.

rnek olay yoluyla

Aadakilerden hangisi aratrma inceleme

yaklamnn zelliklerinden birisidir?

3.

I.

rencinin etkin katlm esastr.

II.

Zaman alcdr.

A) Bruner tarafndan ortaya atlmtr.

B) Stratejiye balamadan nce renciden bekle-

III. Tm bilgiler retmen tarafndan verilir.

neni bata retmen yapar.

IV. Tmdengelim yolu izlenir.

C) Bu stratejinin banda retmen n bilgi, kay-

Bu sralananlardan hangisi ya da hangileri bu-

nak ve rnekler verir.

lu yoluyla retim yaklamnn zelliklerin-

D) lenecek konular snfta anlatm yntemi ile

dendir?

ilenir.

A) Yalnz I

B) Yalnz II

D) I ve II

E) II, III ve IV

E)

C) I ve III

rencinin problem zme becerisini kullanarak bilimsel yntemi kulllanmasn gerektiren

bir yoldur.

29

Test

RETM STRATEJLER

13. retmen rnei sunar, renci tanmlar. ret-

15. Aklamann gerektirdii her durumda kullanlr. So-

men ek rnekler sunar, renci yeni rneklerle

yut konularn anlatm iin en uygun stratejidir.

tanmlar, birinci rnekle ba kurar. retmen ek

Sz edilen retim yaklam aadakilerden

rnekler verir ve olumsuz rnekler sunar. renci

hangisidir?

rnekleri karlatrr ve duruma ters den rnekleri belirler.

Paragrafta ilenii hakknda bilgi verilen retim yaklam aadakilerden hangisidir?

A) Gsterim

B) Soru cevap

C) Aratrma

D) Sunu

E) Tam renme

A) Sunu yoluyla retim

B) Bireysel renme
C) birliine dayal retim
D) Tam renme
Bulu yoluyla retim

h t i y a Ya y n c l k

E)

16. I.

nbilgileri retmen verir. renci kavram ve

genellemere devam eder.

II.

14. Bilgi toplama, analiz etme, deerlendirme, prob-

III. retmen bilgi vermez, tm bilgilere renci

lem zme gibi etkinliklerin tmn renciden

ular.

isteyen bir retmenin aadaki retim yakla-

Yukarda belirtilen zellikler srayla hangi yak-

mlarndan hangisini kullanmas en uygundur?

lama aittir?
I

A) Aratrma inceleme yoluyla retim

A)

B) Tam renme
C) Bulu yoluyla renme
D) Tartma yoluyla renme
E)

Programl retim

Test 2

Bilgilerin tmn retmen verir.

C
31

II

Aratrma

III

Bulu

Sunu

B)

Bulu

Aratrma

Sunu

C)

Aratrma

Sunu

Bulu

D)

Sunu

Bulu

Aratrma

E)

Bulu

Sunu

Aratrma

10

11

12

13

14

15

16

IKMI SORULAR

1.

RETM STRATEJLER

retmen retim srecinde aadakilerden

hangisine yer vermemitir?

IKMI SORULAR

A) Kavramlar arasnda iliki kurma

B) Varlacak noktay syleme

1. 3. SORULARI AAIDAK RNEK

C) renciye dnme sresi verme

RETM ETKNLNE GRE

D) renci katlmn salama

YANITLAYINIZ.

E)

renciyi sorularla ynlendirme

2001 KMS

lkretim matematik dersinde, paralelkenarn alan ile ilgili olarak retmen ve renciler arasnda
yle bir etkileim gzleniyor:
retmen: Kim tahtaya paralelkenar izmek ister?
(bir sre bekler). Kemal sen kalkar msn?
Kemal: (Kemal izer) izdim retmenim.

2.

retmen: Bu paralelkenar dikdrtgene evirebi-

men en ok hangi retim yoluna yer vermi-

lir misin? Nasl evirebiliriz? (Bir sre bekler) Evet

tir?

Kbra sen cevap verebilir misin?

Kbra: Sol taraftaki geni sa tarafa tarz.

(Bir sre bekler.) Evet idem, sen tahtada gste-

A) Sunu yoluyla retim

B) Snf tartmas

h t i y a Ya y n c l k

retmen: Kenar uzunluklarn isimlendirir misiniz?

Yukardaki ders uygulamas ierisindeki ret-

C) Bulu yoluyla retim

D) Problem zme
E)

rnek olay
2001 KMS

rebilir misin? idem tahtada aadaki ilemi yapar.

h
a

3.

Bu rnekte retmen aadaki nerilerden

hangisini yapsayd kalc olmayan daha az etkili
renmeler olurdu?

A) Paralelkenarn alannn nasl bulunaca rencilere nceden sylenebilir.

B) rencilerin tahtaya gelmesi yerine oturdukla-

retmen: Bu dikdrtgenin alann nasl buluruz?

r yerden konumalar istenebilir.

Hatrlayn (Bir sre bekler.) Evet Yasemin sen ce-

C) Cevap verebilmeleri iin rencilere zaman ta-

vaplayabilir misin?

nnabilir.

Yasemin: Taban uzunluu ile ykseklik arplr.

D) Her rencinin, kattan paralelkenar kesip

retmen: Demek ki paralelkenarn alann taban

bunun zerinde almas salanabilir.

uzunluu ile ykseklii arparak bulabiliriz.

E)

retmen: Paralelkenarn alan taban uzunluu ile

Her sorunun snftaki gnll renciler tarafndan ayr ayr yantlanmas istenebilir.

yksekliin arpmna eittir.

2001 KMS
32

IKMI SORULAR

15. Hatice retmen Trke dersinde eylem konusu-

17. Bir retmen, dersinin belli bir blmn soru

nu anlatrken nce genel bilgileri aktarm, konuyla

yant yntemini kullanarak ilemektedir. Sorular

ilgili genel ilke ve kavramlar anlatm, daha sonra

sorduunda btn abalarna karn rencilerden

ayrntl bilgilerin zerinde durmutur.

yant alamam ya da yanl yantlar almtr.

Hatice retmen aadaki retme yollarndan

Bu durumda, retmenin aadakilerden han-

veya yntemlerinden hangisini kullanmtr?

gisini yapmas eitsel olarak dorudur?

A) Sunu yoluyla

A) rencilere ders iinde zaman vermesi ve ko-

B) Bulu yoluyla

nuyu kitaptan okumalarn istemesi

C) Aratrma yoluyla

B) Soru - yant yntemi yerine sunu ya da baka

D) Probleme dayal

bir yntemle dersi srdrmesi

E) birliine dayal

C) rencilerin derse hazrlanmadan gelmeleri2007 KPSS

nin nedenlerini aratrmas

D) rencilere gelecek ders konuyu alp gelmelerini, kendilerinin sunu yapacaklarn sylemesi
E)

Konuyu rencilerin eitli kaynaklardan aratrmalarn istemesi

2008 KPSS

h t i y a Ya y n c l k

16. Aadakilerden hangisi, bulu yoluyla renme ynteminden yararlanmaya alan bir retmenin, rencilerin derse aktif katlmlarn
salamas iin yapmas gereken davranlardan
biri olamaz?
A) Snf ii etkinliklere katlan rencilerin olumlu
davranlarn pekitirmek
B) rencilerin derse katlmlarn salayan retim yntem ve teknikleri kullanmak
C) Snf ii etkinlikler esnasnda rencilerin arasnda dolaarak onlara yardmc olmak
D) Yanl yapan rencilere doru cevaplar aktarmak
E)

Szl ve szsz uyaranlarla rencilerin derse

katlmlarn salamak
2007 KPSS

km
Sorular

1
B

2
C

3
A

4
B

5
D

6
C

7
E

8
A
35

9
C

10
C

11
B

12
D

13
D

14
B

15 16 17
A D B

RETM YNTEMLER
BLM ER

RETM YNTEMLER
1. ANLATIM (SUNU)
Kullanm
Anlatm Yntemi Kullanlrken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
zellikleri
Yararlar
Snrllklar
2. TARTIMA
Kullanm
zellikleri
Yararlar
Snrllklar
Etkili Tartmalarn Planlanmas ve Uygulanmas Konusunda Alnacak nlemler
Tartma eitleri (Tartma Teknikleri)
Btn Sna Yaplan Tartmalar (Byk Grup Tartmas)
Kk Grup Tartma Teknikleri
Mnazara
Sempozyum
Panel
Zt Panel
Kollegyum
Forum
Ak Oturum
Beyin (Bulu) Frtnas
ember
Ksa Sreli Tartma Gruplar (Vzlt Gruplar)
Fikir Taramas
Seminer
Workshop (altay Yntemi)
3. RNEK OLAY
Kullanm
zellikleri
Yararlar
Snrllklar

4. GSTERP (RNEN GSTEREREK) YAPTIRMA

Kullanm
zellikleri
Yararlar
Snrllklar

37

RETM YNTEMLER
BLM ER

5. PROBLEM ZME
Problem zme Aamalar
Kullanm
zellikleri
Yararlar
Snrllklar
6. PROJE
Kullanm
zellikleri
Proje Ynteminde zlenecek Admlar
Yararlar
Snrllklar
7. BREYSEL ALIMA
Kullanm
zellikleri
Yararlar
Snrllklar

38

RETM YNTEMLER

ve tekniklerden yararlanmaldr. Ayrca tek bir yntemle btn konularn retimi de mmkn deildir. Farkl
dzeylerdeki hedef davranlarn renciye kazandrlmas iin farkl retim yollar uygundur. Bir derste uygulanacak retim stratejilerine ve yntemlerine karar
verirken, dersin hedeeri ile birlikte retim yolunun kullanld durumlar, zellikleri, yararlar ve snrllklar
dikkate alnmaldr.

Eitim bilimlerinde bu
blmle ilgili her yl
ortalama
2
soru kmaktadr.

retim stratejisi, yntemi ve tekniinin seiminde, yukarda sralananlar kadar etkili olmasa da; dersin sresi,
dersin yaplaca ortam ve bu ortamda bulunan olanaklar, retmenin ynteme yatknl retim yntem, teknik ve stratejisinin seimini etkiler.

RETM YNTEMLER

1. ANLATIM (SUNU)3-4

retim yntemi, hedefe ulamak ve bir konuyu ret-

retmenin olgu, bilgi ve ilkeleri szel olarak sunma-

mek iin izlenen en ksa yoldur. Baka bir ifadeyle he-

s ile gerekleen bir yntemdir. retenden renene

defe ulamak iin ve bir konuyu retmek iin seilen

doru tek ynl aktarm sz konusudur. renci dinleyi-

dzenli yoldur. retmende bulunmas gereken meslek

temlerini etkili olarak kullanabilmesidir. retmenler
renme-retme srecinde farkl etkinliklere ve yntemlere yer vermelidir. retmen tm rencilere, tm
konularn retilmesinde ve farkl alan ve dzeylerdeki
tm hedeere ulamada tek bir yntemle baarl olamaz. Yani retmenin farkl yntemleri kullanmasn ge-

ci ve seyircidir yani retim srecinde pasiftir. renci h t i y a Ya y n c l k

bilgisi konusundaki niteliklerden birisi de retim yn-

rektiren nedenler vardr.

ler retmenin sunduklarn not alabilir. retmenin tamamen etkin ve merkezde olduu bu yntemde renci
adna bir katlm yoktur. Bilgilerin ksa srede gruba
sunulmasn salayan anlatm ynteminde, rencilerin
renme isteklerinin ynlendirilmesi yerine yeni rencinin renme gdsnn devam retmenin yapt
aklamalarla salanabilir.
ANLATIM:
retmen anlatr,

Farkl retim yolunun seilmesini gerektiren ve etkileyen balca nedenler unlardr:

Hedef

Konu

renciler dinler.

renci

Anlatm ynteminde, retmen retimin merkezinde

retim hedeerine, uygun retim yollar seilerek

ulalabilir. En uygun retim yolu ile hedefe ulalabilir.
Her rencinin ayn yntemle renmesi mmkn olmad gibi her yntem her rencinin ilgisini ekmeyebilir. Byle bir durumda retmen; farkl strateji, yntem

yer alr, renciler ise pasiftir.

Kamp , J. E.,Massion, G. R., Ross, S. M. (1998) Designing Effective
nstcustion. Second Edition. Psentice Holl, ng. 140-142

4
Cole, P. G. ve Chan, L. K. S. (1994). Teaching Principles and Practice. Hall of Australia Pty Ltd.

39

RETM YNTEMLER

TARTIMA TEKNKLERNN TEMEL ZELLKLER

TARTIMA TEKN
EN BELRGN ZELLKLER
Mnazara
ki grup vardr. Amalar Dnceyi yanl da olsa savunmak ve kazanmaktr.
Grup, 3-5 kiiden oluur. lgi ekici bir konuyu kendi aralarnda dinleyici karsnda tartrlar.
Panel

Forum

Kollegyum
Zt Panel

Sempozyum

Beyin Frtnas

Konunun bilimsel olmasna gerek yoktur.

Dinleyici grubun uzman gruba soru sormas, uzmanlarn bu sorular yantlamasyla gerekleen bir tekniktir.
Panelden farkl olarak dinleyiciler panelistlere dorudan sorular sorabilirler, kendi grlerini aklayabilirler.
Panele benzer. ki grup vardr, bunlardan biri soru soran; dieri uzmanlarn oluturduu
cevap veren gruptur.
Konu tekrar, gzden geirme, yeni kirleri ortaya karma, rencilerin ilgisini ekme amacyla uygulanr.
Soru soran ve cevap verenler olmak zere snf ikiye ayrlr.
Belli bir alanda her oturumda uzman 3-5 konumacnn katld grup tartmas tekniidir.
Konu bilimsel nitelikli olmak zorundadr, konumalar konferans havasnda geer.
Sempozyum, ciddi bir n hazrl gerektirir.
Ulusal ve uluslararas dzeyde katlmclarla gerekletirilir.
Deerlendirme ve snrlama olmakszn, bir soruna mmkn olduunca ok sayda zm
yollar elde etmeyi amalar.
Yaratclk ve hayal gc kullanlr. Orijinal kirler ortaya karlmaya allr.
Dersin banda ve sonunda kullanlr. Oyun tarz retim tekniidir.

ember

renciler snfn ortasnda ember biiminde sralanr.

Ak Oturum

Konuyla ilgili soru sorulur ve her renci bir- iki cmleyi gemeyecek ekilde grlerini
aklar. Bir sonraki renci ayn soruyla ilgili grlerini aklar.
Toplumu yakndan ilgilendiren gncel bir konunun deiik grlerdeki kiiler tarafndan
izleyiciler nnde tartlmasdr.

Vzlt

Ak oturumun amac bir sonuca ulamak deil, bilgilendirmektir.

Kk gruplar konuyu kendi aralarnda tarttktan sonra dier gruplarla birlikte tartma
yaplr.

Konferans

Seminer
Bring
Fikir Taramas
Workshop

Gruplardaki kii says ve tartma sresine gre grup isimlendirilir.

Bilim ve sanat konularnda uzman kimselerin, dinleyicileri bilgilendirmek iin yaptklar konumalardr.
Bilimsel bir dnceyi, akademik bir konuyu, orijinal bir gr anlatmak, bir tezi savunmak
konferansn en belirgin amacdr.
rencilerin yapm olduu bilimsel almalar dinleyiciler karsnda sunmalardr. Daha
ok kk aratrma ve devleri ierir.
Gnlk yaamda astn ste bilgi vermesiyle gerekleen bring; bir konunun ayrntlarnn,
hazrlkl renci tarafndan snftaki dier rencilere sunulmas ile gerekleir.
Dersin herhangi bir noktasnda, snfa canllk getirmek iin herhangi bir konuda rencilerin kirlerinin alnd ksa sreli bir etkinliktir.
Kk bir grubun, belli bir yerde ksa bir srede toplanarak belli konular zerinde alarak,
tartarak problemlere zm rettikleri veya ortak kararlar aldklar bir tekniktir.

47

RETM YNTEMLERi

RETM YNTEMLER

ANLATIM (SUNU/ANLATMA)

YNTEM

KULLANIMI

ZELLKLER

Daha ok sunu yoluyla retim stratejisinde

retmen merkezlidir.

Derse giri yaparken

Ayn anda ok sayda kiiye bilgi aktarr.

Konuyla ilgili bilgiyi aktarrken

Dinleyenler konuyla ilgili organize gr kazanr.

Bilgi dzeyindeki davranlarn kazandrlmasnda

rencilere ksa zamanda ok bilgi verir.

Soyut konularn ilenmesinde

rencilere dinleme alkanl kazandrr, not alma

becerilerini gelitirir.

Yeni bir konuya giri yaparken

Dersin bitiminde zetleme yaparken
Ders ya da konuya ilgi ekmek isterken
renciler kk grup ya da bireysel etkinliklere balamadan nce ortak
altyap ve temel bilgileri sunarken
Bulu yoluyla retim stratejisinin kullanmnda

retmen-renci etkileimi sz konusudur.

Kavrama dzeyindeki davranlarn kazandrlmasnda

rencilere gemi yaantlarndan rnekler vermesi iin imkan salar.

TARTIMA

Bir konu zerinde rencileri dnmeye yneltmede

rencilerin bir konu zerinde kendi dncelerini

sylemesi ve yorum yapmasn salar.

yi anlalmayan noktalar aklamada

Verilen bilgileri pekitirmede

Analiz, sentez ve deerlendirme gc kazandrr.

Daha ok bir konunun kavranmas aamasnda

Karlkl olarak grler ortaya konurken

RNEK OLAY

Bir problemin zm yollarn ararken ve deerlendirme almalar yaparken

Daha ok bulu yoluyla retme yaklamnda ve kavrama dzeyindeki
davranlarn kazandrlmasnda
Gerek hayatta karlalan bir olay, durum ya da konunun iindeki problemlerin snf ortamnda tartlarak zlmesi yoluyla renimin salanmas nemli grldnde

Grlerin incelenmesini ve nce retilenlerle ilgi

kurmay salar.
Dinleme alkanl kazandrr.
renci merkezlidir.
renciler, bildiklerini ve kavradklarn gerek bir
durumda uygulama ans bulurlar.
Bir problemi zmeyi, analiz edip sonuca ulamay
retir.

rencilere bir konuyu ya da beceriyi kazandrrken

ZME

PROJE

PROBLEM

GSTERP YAPTIRMA

Bir konuda uygulama yaptrrken

Daha ok uygulama dzeyindeki davranlarn ve psikomotor becerilerin
kazandrlmasnda
renciye ne yaplacan sylemenin yetersiz kald ayrca nasl yaplacan da gstermenin gerekli olduu durumlarda

lemin uygulanmasn, bir ara gerecin altrlmasn gsterme ve aklama retmen merkezli;
altrma ve uygulama yapma ilemi renci merkezlidir.

Bir ilemin uygulanmasn, bir ara gerecin altrlmasn nce gsterip

aklama; sonra da renciye altrma ve uygulama yaptrrken

Daha ok devinisel (psikomotor) becerilerin kazandrlmasnda etkilidir.

Bir konuya ilikin bilgilerin beceriye dntrlmesi iin gerekli uygulamalarn yaplmas aamasnda

Yaparak yaayarak renme temellidir.

Aratrma yoluyla ve bulu yoluyla retim yaklamlarnda

renci merkezlidir.

Bilisel alann uygulama, analiz, sentez ve deerlendirme dzeyindeki (st

dzey) davranlarn kazandrlmasnda

rencide ilgi ve gdlenmeyi artrr.

Bir problemin zmnde, genelleme ve sentez yapmada

Bilimsel yntemi kullanmay retir ve bilimsel tutumu kazandrr.

Aratrma yoluyla retimde ve st dzey davranlarn kazandrlmasnda

Snf iinde ve dnda yrtlr.

Bir konunun retiminde dorudan bir uygulama olarak deil ancak bu

retime destek amacyla

renciler bireysel ya da gruplar halinde kendi ilgi

ve isteklerine gre konu seerler.

Bireysel ve grupla renmeye ve okul ile gerek hayat arasnda ba kurulmasna nem verildiinde

retmenin rehberliinde serbest almalar yaplr.

Disiplinler aras almalarda

Aratrma, i birlii iinde alma ve st dzey dnme becerilerini gelitirir.

Sre boyunca almalar nemli grldnde

Daha kalc izli renmeler gerekleir.

ALIMA

BREYSEL

Problem zme srecini ve bilimsel yntemi kullanarak konular zerinde allr.

Aratrma yoluyla retime uygun durumlarda

renci merkezlidir.

Bilisel alann uygulama, analiz ve sentez basamaklarndaki davranlarn

kazandrlmasnda

renci, yaparak ve yaayarak renir.

renci kendi bana bir konuyu renmek istediinde veya kendi bana
alma yapmak istediinde
Bireyin konuyu yaparak yaayarak renmesinde

66

renciler renme durumlarn kendilerine gre

ayarlar.
retim, rencinin ilgi, ihtiya ve yeteneklerine uygun olarak gerekleir.

Test

RETM YNTEMLER

4.

Gzel Sanatlar Fakltesinde retim grevlisi olan

Dilek retmen, okulun Heykel Blmne yeni

RETM YNTEMLER

kayt yaptran rencilerden heykel yapmalarn istemi ancak rencilerin bu konuda ok baarsz

1.

olduklarn grmtr.

Sunu yoluyla retim stratejisini kullanmak is-

Dilek retmenin yapt hata aadakilerden

teyen bir retmenin kullanabilecei en uygun

hangisidir?

retim yntemi aadakilerden hangisidir?

A) Soru cevap

B) Anlatm

C) Problem zme

D) Tartma

A) Konuyu iyi anlatmamtr.

B) rencilerin hazrbulunuluklarn gz ard etmitir.

E) rnek olay

C) letiimini salkl kuramamtr.

D) renciye ok kolay bir etkinlik vermitir.
E)

5.

rencilerde eletirel dnme becerilerini gelitirebilir. yi uygulanmas durumunda orta ve daha alt
dzeye sahip renciler derse katlabilir. rencilerin bir konu zerinde dncelerini sylemelerini ve
yorum yapmalarn salar. yi planlanmal ve sorular dikkatli seilmelidir.
Paragrafta sz edilen retim yntemi aadakilerden hangisidir?

2005 ylnda uygulamaya konulan yeni lkretim

programnn tantm iin yaplan bir etkinlikte birinci
oturumda genel sunulara yer verilmi, ikinci oturum-

h t i y a Ya y n c l k

2.

rencilerin dikkatini toplayamamtr.

da hayat bilgisi, nc oturumda matematik, drdnc oturumda fen ve teknoloji , beinci oturumda
sosyal bilgiler dersleri ele alnm, her oturumda o
konunun uzmanlar dinleyicilere bilgi vermilerdir.
Bu etkinlik aada verilen yntem ya da tekniklerden hangisine rnek gsterilebilir?

A) Problem zme

B) Gsterip yaptrma

C) Tartma

D) Anlatm

E) Proje

A) Anlatm

B) Gsterip yaptrma

C) Kollegyum

D) Sempozyum

E) Beyin frtnas
6.

Bir retmen daha nceden belirledii bir ders saatinde rencilerine bir motorun hangi aamalarla
altn anlatm sonra motoru kendisi altrm daha sonra da rencilerin altrmasn sa-

3.

lamtr.

retim yntemi seilirken ilk olarak gz nn-

retmenin uygulad retim yntemi/teknii

de bulundurulmas gereken nokta aadakiler-

aadakilerden hangisidir?

den hangisidir?
A) retmen

B) renci

A) Proje yntemi

B) Bireysel alma

C) Aile

D) Sosyal durum

C) rnek olay

D) Problem zme

E) Gsterip yaptrma

E) Fiziksel koullar
67

Test

RETM YNTEMLER

28. Aadaki seeneklerden hangisi, problem z-

30. lkretim birinci kademede yeni derse giren Hs-

me ynteminin en belirgin snrllklarndan birisidir?

n retmen, rencilerin n bilgi ve becerilerinin,

yeterli olmadn hazrbulunuluk dzeylerinin ok
dk olduunu grmtr.

A) Dnt olmad iin yanl renmeler engellenemez.

Hsn retmenin bu durumda kullanabilece-

B) Hedeften sapma gzlenebilir.

aadakilerden hangisidir?

i en etkili retim stratejisi ve retim yntemi

C) Ortam gerilebilir.
D) lgi ve dikkat ksa srede dalabilir.
E)

A) Bulu - Deney

renci pasiftir.

B) Aratrma-inceleme - Anlatm
C) Bulu - Proje
D) Sunu - Anlatm

29. Aadaki retim yntem ve tekniklerinden

hangisi rencinin st dzey davranlar ve

h t i y a Ya y n c l k

E)

31. Ksmen ilenmi, ancak tam anlamyla akla kavumam konularn ilenmesi iin en uygun retim yntemidir.

becerileri kazanmas asndan dierlerine gre

Sz edilen retim yntemi aadakilerden

daha az etkilidir?

hangisidir?

A) Proje
B) rnek olay
C) Tartma

A) Proje

B) Problem zme

C) Anlatm

D) Bireysel alma

E) Tartma

D) Aratrma yoluyla retim

E)

Sunu - Problem zme

Problem zme

Test 3

10

11

12

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

E
28
B

71

13
B
29
C

14
E
30
D

15
B
31
E

16
C

IKMI SORULAR

4.

RETM YNTEMLER

Sosyal sorunlar snf ortamna getirerek bu sorunlara zm yollar arayan bir retmen; bir bakan

IKMI SORULAR

ve be konumacdan oluan bir ekip oluturarak

konunun farkl ynlerine nceden hazrlanlp snf-

1.

ta tartmalarn istemitir.

rencilerinin snf ortamnda bildikleri konular

retmenin kulland retim teknii aada-

zerinde ksa konumalar yapmasn isteyen

kilerden hangisidir?

retmenin ulamak istedii temel ama aadakilerden hangisidir?

A) Sz daarcn zenginletirmek
B) Tartma kurallarn retmek

A) Bring

B) Kollegyum

C) Sempozyum

D) ember tartma

E) Panel

C) Yaantlarn paylalmasn salamak

2001 KMS

D) Szl anlatm becerisini gelitirmek

E)

rencilerin heyecanla ba edebilmesini sa-

5.

lamak

Engelleyen Unsurlar konusunu ilerken snf dr-

2001 KMS
2.

derli ya da beerli gruplara ayrm ve bu unsurlardan birini inceleyerek bu sorunlarn zm iin

Bir retmen gerek yaamda karlalan prob-

neriler getirmelerini istemitir. Gruplara, setikleri

lemleri snf ortamna getirip tartma ortam aarak

ya almaktadr.
Bu retmenin kulland retim yntemi aadakilerden hangisidir?
A) Gsteri yntemi
B) Problem zme yntemi

unsurlar ve zm nerilerini kazandrrken sergi,

drama, gazete, pano gibi almalar yapma yoluna

h t i y a Ya y n c l k

rencilerle birlikte probleme zm yollar bulma-

gidebileceklerini sylemi; almalar hem bireysel

hem de grubun ortak almalarna bakarak deerlendirebileceini belirtmitir.
retmen aadaki hangi retme yaklamn
kullanmaktadr?

C) Soru-yant yntemi

A) Gzlem yoluyla renme

D) Proje yntemi
E)

Bir retmen vatandalk dersinde nsan Haklarn

B) Proje temelli renme

rnek olay yntemi

C) Yaratc drama

2001 KMS

D) Benzetim yoluyla renme

E)

Yanstc dnme
2001 KMS

3.

retmen, aadaki yntemlerden hangisini

6.

uzun sre kullanrsa, rencilerin retme-

sinde, aadaki retim yntemlerinden han-

renme srecine etkin katlmn salayamaz?

gisinin en etkili olmas beklenir?

A) Soru-yant yntemi

A) Anlatm

B) Rol oynama yntemi

B) rneini gstererek yaptrma

C) Problem zme yntemi

C) rnek olay incelemesi

D) Bulu yntemi
E)

Psikomotor (devinisel) becerilerin retilme-

D) Soru-cevap

Anlatm yntemi

E)

2001 KMS

Kk grup tartmas
2002 KPSS

72

IKMI SORULAR

27. Bir retmen, dersinin belli bir blmn soru -

29. rnek olay yntemi ya da teknii, yaanm, ya-

yant yntemini kullanarak ilemektedir. Sorular

anma olasl bulunan, sorun nitelii tayan

sorduunda btn abalarna karn rencilerden

olaylara renci katlmyla zm yollar retme

yant alamam ya da yanl yantlar almtr.

temeline dayanr. rencilerin eletirel dnme,

sorun zme ve karar verme gibi st dzey beceri-

Bu durumda, retmenin aadakilerden han-

ler gelitirmelerini kolaylatrr.

gisini yapmas eitsel olarak dorudur?

Bu aklama erevesinde; rencilere sunulacak rnek olayn tamas gereken en nemli

A) rencilere ders iinde zaman vermesi ve konuyu kitaptan okumalarn istemesi

zellik aadakilerden hangisidir?

B) Soru - yant yntemi yerine sunu ya da baka

bir yntemle dersi srdrmesi

A) retmenin yaad bir sorun olmas

B) rencilere sorunla ilgili gzlem yapma olana-

C) rencilerin derse hazrlanmadan gelmeleri-

sunmas

nin nedenlerini aratrmas

C) rencilerin rnek olaydaki sorunu zebilme-

D) rencilere gelecek ders konuyu alp gel-

leri iin kaynaklara ulamalarna olanak tan-

melerini, kendilerinin sunu yapacaklarn sy-

mas

lemesi

D) retmenin rencilerle ve rencilerin birbir-

E) Konuyu rencilerin eitli kaynaklardan ara-

leriyle etkileimine olanak tanmas

trmalarn istemesi

E) Farkl zmler nerilecek trden bir sorun ol-

28. renci merkezli bir yntemdir. rencilerde i birlii, yaratclk, balanm bir ie katk getirme ya da
ii bitirme, katlmdan keyif alma, kurallara uyma,
iletiim becerisi gelitirme, zel yetenekleri ortaya

h t i y a Ya y n c l k

2008 KPSS

mas
2008 KPSS
30. Belirli bir sorunun ya da durumun olas nedenlerini
belirlemek iin kullanlan, alma grubunun sorunun ieriine odaklanmasn salayan ve ayrntl
bir neden - sonu ilikisi karmay hedeeyen bir
uygulamadr. Uygulama yaplmadan nce sorun

karma ve retme zelliklerini gelitirir. ekingen

ifadesi bir kutucuun ierisine yazlr. Sorunun te-

rencilerin srece aktif olarak katlmalarn sa-

mel nedenleri de yazldktan sonra her biri iin Bu

lar.

neden olutu? sorusu sorulur ve yantlar ana ne-

zellikleri sralanan bu yntem ya da teknik

denlerin alt nedenleri olarak yaplandrlr.

aadakilerden hangisidir?

Yukarda aklanan uygulama aadakilerden

hangisidir?

A) stasyon
B) Rol oynama

A) Neden - sonu ilikisi kurma

C) Yaratc drama

B) Balk kl diyagram

D) Kaynak kiiden yararlanma

C) G alan analizi

E) Gr gelitirme

D) Adm adm sorun zme

2008 KPSS

E)

Sorunu dallarna ayrma

2008 KPSS

km

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Sorular

76

RETM TEKNKLER
BLM ER

RETM TEKNKLER
1. BEYN FIRTINASI
Serbest arm
Fikir Taramas
Listeleme
2. GR GELTRME
3. ALTI APKALI DNME
4. GSTER (GSTERM/DEMONSTRASYON)
5. SORU-CEVAP
6. ROL (OYNAMA) YAPMA
7. DRAMA
8. BENZETM (SMLASYON/BENZETM)
Analoji
9. MKRO RETM
10. ETSEL OYUN
11. DENEY VE LABAROTUVAR
12. STASYON
13. KONUMA HALKASI
14. SOKRAT TARTIMASI
Sokrat Semineri
15. ALTI AYAKKABILI UYGULAMA
16. BREYSELLETRLM RETM TEKNKLER
Dnml Gnlk almalar
Planl Grup almalar
Beceri Gelitirme almalar
Dzey Gelitirme almalar
Akran Gruplar Teknii

77

RETM TEKNKLER

Eitim bilimlerinde bu
blmle ilgili her yl

2008 KPPS

ortalama
2-3

SORU...

soru kmaktadr.

rencilerinin yaratcln ve problem zme

becerilerini gelitirmek isteyen bir retmen, retim srecinde aadaki uygulamalardan hangisine zellikle yer vermelidir?

RETM TEKNKLER
retim teknii, retme yntemini uygulamaya koyma biimi ya da retim hedeerine ulamak iin seiolarak tanmlanabilir. Zaman zaman retim yntemi
olarak da isimlendirilen retim teknikleri aada ilenmitir.

1. BEYN FIRTINASI30
Beyin frtnas bir sorun zme yolu ve bir tartma eididir. Bu teknik, katlmclarn hayal glerini ve buna

h t i y a Ya y n c l k

len yntemin uygulanmasnda bavurulan yardmc yol

dayal olan yaratclklarn kullanmay gerektirir. Beyin

frtnas bir cmleyle zetlenecek olursa; bireylerin yaratc dncelerini harekete geirerek ok sayda kri, bir
grup insandan ksa srede toplamaktr.

Demirel, . (2003). Planlamadan Deerlendirmeye retme Sanat. Ankara: Pegem A Yaynclk.

30

79

A) ok farkl kaynaklardan yararlanarak elde ettii

bilgileri anlatm yntemiyle aktarma
B) rencilere iyi yaplandrlm, snrlar iyi belirlenmi devler verme
C) Dersin konusuna uygun benzetim yntemini
kullanma
D) Uygun frsatlar yaratarak sk sk beyin frtnas
tekniini uygulama
E) inde elikiler olan konular gr gelitirme
ve mnazara yntemlerini uygulayarak tarttrma

ZM...
rencilerinin yaratcln ve problem zme becerilerini gelitirmek isteyen bir retmen, retim srecinde beyin frtnas uygulamasna ncelik vermelidir.
Hem problem zme hem de hayal gcne dayal
yaratc dnme becerisi ifadeleri bir arada kullanldnda ilk akla gelmesi gereken yntem ya da teknik
beyin frtnasdr. nk o bir problem zme yoludur.
O bir tartma eididir. O hayal gcn ve yaratcl gelitiren bir tekniktir. Beyin frtnas, bir probleme yaratc zmler bulmak ve yaratc dnmeyi
gelitirmek amacyla, rahat bir ortamda, grlerin
toplanmasdr. Bu nedenle, rencilerinin yaratcln ve problem zme becerilerini gelitirmek isteyen
bir retmen uygun frsatlar yaratarak sk sk beyin
frtnas tekniini uygulamaldr.
CEVAP: D

RETM TEKNKLER

Kullanm

Balca Aamalar

Beyin frtnas yaplacak alma grubunun 6 kiiden

az, 12 kiiden ok olmamas beklenir diyen kaynaklarda iyi bir beyin frtnas yneticisi, 60 kiilik gruplarda
bile baarl bir beyin frtnas yapabilir ifadesi yer alr.
Yani retmen iyi bir ynetici ise kalabalk snarda da
kullanlabilir. Katlmclarn yaratc kirler retmelerini
engellememek iin kesinlikle oturumlara izleyici ya da
konuk alnmamal ve sre herhangi bir kayt cihazna
kaydedilmemeli, grler toplanrken ynlendirme ve
deerlendirme yaplmamaldr.
Serbest, neeli ve rahat (hayal gcne dayal yaratc
grlerin retilebilecei) bir ortam oluturulmas ve
olabildiince ok kir retilmesi nemlidir. Beyin frtnas bir sorun zme yolu olduu iin, zme gtrc
alternatierin ok olmas nemlidir. Fikirler sylendii srada eletirme, deerlendirme ve ynlendirme yaplmamaldr. Eer bu yaplrsa yaratc grlerin sylenmesi
engellenecektir. Grlerin toplanmas tamamlandnda deerlendirme yaplmaldr. Deerlendirme, zm

1.

2001 KMS
SORU...

belirlenmeli ve grlebilecek bir yere yazlmal,

2.

Sre snr belirlenmeli (bu sre esnek olmal), bu

sre iinde herkesin gr retmesi ve grlerin
tahtaya yazlmas salanmal,

3.

Esnek olarak belirlenen sre bitince sylenenler analiz edilmeli, deerlendirilmeli ve sonu karlmal,

4.

Sonuca ulalp ulalmadna gre tartmalara

devam edilip edilmeyeceine karar verilmelidir.

2006 KPSS
SORU...
Belgin retmen rencilerinden, Nasl bir okul d h t i y a Ya y n c l k

bulmak iin yaplmas gereken bir aamadr.

Beyin frtnasnn amac ya da sorunun ne olduu

lerdiniz? sorusuna karlk olarak zgn ve yaratc

kir, neri ve deerlendirmeleri aka ve akllarna ilk
geldii ekilde sylemelerini ister. retmen, rencilerin birbirlerinin sylediklerinden arm yaparak
bulduklar ok sayda kri tahtaya listeler ve dersine
bu ekilde devam eder.
Belgin retmen, aadaki yntem veya tekniklerin hangisinden yararlanmaktadr?

Amac, sorunlara zm getirmek, ksa srede ok

sayda kir retmek ve yaratcl gelitirmektir.

A)

Yaratc drama

sidir?

B)

rnek olay incelemesi

C)

Beyin frtnas

A) Grupla retim

D)

Problem zme

E)

Soru cevap

Aklanan retim teknii aadakilerden hangi-

B) Beyin frtnas
C) Gdml tartma
D) Gsteri (demonstrasyon)

ZM...

E)

Bir problemin zmnde kullanlmas, hayal gcne

Problem zme

dayal zgn ve yaratc kirlerin serbest ve rahat bir

ZM...

ortamda sylenmesi, rencilerin birbirinin syledik-

Beyin frtnasnn belirgin zellikleri vardr. Bunlar; bir

lerinden etkilenerek arm yaparak kir retmesi

(ampul yakma), bu kirlerin saysnn olabildiince

tartma ve sorun zme yolu oluu, ksa srede ok

ok olmas ve tahtaya yazlmas beyin frtnasnn

sayda hayal gcne dayal yaratc gr reterek

ayrt edici zellikleridir.

yaratcl gelitirmesidir. Bu zellikler beyin frtnasnn ayrt edici zellikleridir.

CEVAP: C

CEVAP: B
80

Test

RETM TEKNKLER

4.

anlatm ynteminden daha fazla yararlanlr?

RETM TEKNKLER
1.

Aadaki yntem ve tekniklerden hangisinde

A) Beyin frtnas

B) Gr gelitirme

lmclarn yaratc kirler retmesini engellememek

C) Gsteri

D) stasyon

iin oturuma kesinlikle izleyici ya da konuk alnma-

E) Konuma halkas

Bu retim tekniinin uygulanmas srecinde kat-

mal, tartma kayt cihazna kaydedilmemeli, ynlendirme ve deerlendirme yaplmamaldr.

Sz edilen retim teknii aadakilerden

5.

hangisidir?

rencilerin psikomotor becerilerini gelitirmek isteyen bir retmenin kullanabilecei en

doru yntem ya da teknikler aadaki see-

A) Beyin frtnas

B) Gr gelitirme

neklerden hangisinde verilmitir?

C) Alt apkal dnme D) Gsteri

E) Soru cevap

A) Benzetim Gsterip yaptrma

B) Mikro retim - Soru cevap
C) Beyin frtnas - Soru cevap

retim teknii iin kullanlacak en doru tanm aadakilerden hangisidir?

A) Hedefe ulamak iin seilen en genel yoldur.
B) retim yntemini uygulamaya koyma biimidir.
C) Hedefe ulamak iin seilen en ksa yoldur.
D) Hedefe ulamak iin kullanlan soru ve araE)

3.

D) Deney - Soru cevap

h t i y a Ya y n c l k

2.

E)
6.

Soru cevap - Benzetim

rencilerinin etkili ve dikkatli dinleme yeteneklerini, z gvenlerini, yaratclklarn, dile

hakim olma ve sosyalleme becerilerini gelitirmek isteyen bir retmenin kullanabilecei

tr.

en etkili retim yntemi veya teknii aada-

Dersin banda verilen ipulardr.

kilerden hangisidir?
A) Mikro retim

B) Drama

Bir retmen dersinde rencilerine dnerek sizce

C) Benzetim

D) Deney

nkleer santrallerin says arttrlmal m? eklinde

E) Beyin frtnas

bir soru yneltmi, bu dnceye ne dzeyde katldklarn belirlemek zere rencilere teker teker
sz vererek grlerini almtr. Bu etkinlik, ren-

7.

cilerin kendi dncelerini deitirebilmelerini ve

Benzetim tekniinin uygulanmasnda dikkat

edilecek en nemli nokta aadakilerden han-

bakalarnn grlerine saygy salamak iin ya-

gisidir?

plmtr.
retmenin kulland retim teknii aada-

A) renciyi gdlemek

kilerden hangisidir?

B) renciye yaam retmek

A) Gsteri

B) Benzetim

C) rencinin anlatm gcn gelitirmek

C) Gr gelitirme

D) Eitsel oyun

D) renciyi eletirel dnmeye sevk etmek

E) Soru cevap

E)
107

Gereine uygun ortam oluturmak

Test

RETM TEKNKLER

26. Yetikinlerle rahat iletiim kuramayan ekingen

29. Bir durumu gerekmi gibi ele alp, zerinde

rencilerin, sosyal becerilerinin gelitirilmesinde

eitici almalar yaplmasna imkan tanyan

renme hz ortalamann altnda olan rencilerin

retim teknii aadakilerden hangisidir?

retiminde ve rehber olan rencinin renmelerinin kalclnn salanmasnda kullanlr.

A) Benzetim

B) Tartma

Paragrafta sz edilen retim teknii aada-

C) Gsteri

D) rnek olay

kilerden hangisidir?

E) Gr gelitirme

A) Bireysel alma

B) Akran gruplar

C) Benzetim

D) Drama

30. Ali retmen rencilerine soru sormu, bir sre

beklemi ve daha sonra istekli rencilerden biri-

E) Deney

ne sz hakk vermitir. Ancak renci soruya yanl

cevap vermitir.
Aadakilerden hangisinde Ali retmen bu
aamadan sonra yapmas gereken davran
doru olarak verilmitir?

27. Yapay bir malzeme zerinde yaraya diki atlmasn reten uzman doktor Yakup Bey gsterip yap-

A) renciye yeni bir soru sormal

vazgemitir.

B) renciyi sert bir ekilde ikaz etmeli

Doktor Yakupun bu durumda kullanabilecei

alternatif retim yntemi ya da teknii aadakilerden hangisidir?
A) Deney

B) Drama

C) Beyin frtnas

D) Gsteri

h t i y a Ya y n c l k

trma ynteminden ok zaman ald gerekesiyle

C) renciye ipucu vermeli

D) Soruyu baka bir renciye sormal
E)

renciyi snftan atmal

31. Aadaki retim tekniklerinden hangisinde

kalclk ve etkin renme dierlerine gre daha
fazladr?

E) Gr gelitirme

28. Aadakilerden hangisi bulu yoluyla retim

yaklamnda kullanlan retim yntem veya

A) Beyin frtnas

B) Gr gelitirme

C) Benzetim

D) Gsterim

E) Soru cevap

teknikleri arasnda yer alr?

32. Aadaki yntem ya da tekniklerden hangisi iletiim becerilerin gelimesine en az katk salar?

A) Anlatm, rnek olay

B) Proje, soru cevap, anlatm
C) Beyin frtnas, anlatm, proje

A) stasyon

B) Deney

D) Proje, gsterim, anlatm

C) Konuma halkas

D) Beyin frtnas

E)

E) Drama

rnek olay, beyin frtnas, tartma

Test 4

1
A
17
C

2
B
18
A

3
C
19
E

4
C
20
C

5
A
21
D

6
B
22
E

111

7
E
23
B

8
A
24
D

9
C
25
A

10
E
26
B

11
E
27
D

12
D
28
E

13
B
29
A

14
E
30
C

15
A
31
C

16
B
32
B

IKMI SORULAR

4.

RETM TEKNKLER

Aadakilerden hangisi beyin frtnas tekniinin baaryla uygulanmasn engeller?

IKMI SORULAR

A) Dncelerde nicelie nem verilmesi

1.

B) Dncelerin ifadesinde bireylerin ynlendirilmesi, grlerin dzenlenmesi

C) Dncelerin retilmesine ve gelitirilmesine
nem verilmesi
D) zendirici bir ortam oluturularak katlmclarn
serbest konuabilmelerinin salanmas
E) Dncelerin ifadesi srasnda eletirilerin nlenmesi, deerlendirmenin sonraya braklmas
2002 KPSS

Amac, sorunlara zm getirmek, ksa srede ok

sayda kir retmek ve yaratcl gelitirmektir.
Aklanan retim teknii aadakilerden hangisidir?
A) Grupla retim
B) Beyin frtnas
C) Gdml tartma
D) Gsteri (demonstrasyon)
E)

5.

Problem zme
2001 KMS

Laboratuvarda deney yapacak bir retmenin,

deneye balamadan nce rencileri ortaya kabilecek tehlikelere kar uyarmas aadaki
hangi amaca hizmet eder?
A) Konuya ilgi ekme
B) Hazroluu salama
C) Konuya dikkat ekme

6.

D) renmeye gdleme
E)

A) Gsteri iin gerekli srenin bir ders saatine sp smayacan

B) Tekniin renci seviyesine uygun olup olmadn
C) Gsterinin rencilerin ilgisini ekip ekmeyeceini
D) rencilerin gsteriyi nasl izleyeceklerini
E) Gerekli ara-gerelerin nereden salanacan
2003 KPSS

h t i y a Ya y n c l k

2.

Gvenlii salama
2001 KMS

3.

Snf ii retim etkinliklerinde gsteri (demonstrasyon) tekniinden yararlanmay dnen retmen ncelikle aadakilerden hangisini gz
nnde bulundurmaldr?

retme-renme srecinde, eletirme ve deerlendirme olmakszn bir konu zerindeki dncelerin dile getirilmesi esasna dayanr. Yaratc dnmeyi gelitirmeye ve alternatif retmeye yneliktir.
Bu teknik aadakilerden hangisidir?
A) Rol yapma
C) Beyin frtnas
E) Soru-cevap

retmen yetitirmede kullanlan bu teknikte retmen adaylarnn snfta sunduu dersler videoya
kaydedilir. Bu kaytlar tm snfn katlmyla gzden

B) Problem zme
D) Tartma

geirilir, dnt elde edilir ve bu yolla istenilen davranlarn kazanm salanr.

7.

Aklanan teknik aadakilerden hangisidir?

2003 KPSS

Aadakilerden hangisi gsteri (demonstrasyon) tekniinin faydalarndan biridir?

A) Grupla retim

A) Gze ve kulaa seslenerek ilgi ekmesi

B) Rol yapma (drama)

B) Her trl konuyu sunmay kolaylatrmas

C) birliine dayal retim

C) Kalabalk snarda kolay uygulanmas

D) Mikro retim

D) Srenin dikkat dzeyine gre ayarlanabilmesi

E)

E)

Bireysel retim

n hazrlk gerektirmemesi
2003 KPSS

2002 KPSS
112

IKMI SORULAR

23. Balca amac rencilerin olmayan yeni bir

25. retim srecinde konuma halkas ve rol

ey retmelerini gelitirmek olan, rencilerin

oynama yntemlerini kullanan bir retmen,

kendilerini ifade etmelerinin yan sra sahip ol-

retim alannda belirlenmi olan kazanmlarn

duklar bilgi ve yaantlar zerine hayal ettik-

(hedeerin) yan sra rencilerinde aadaki

leri dnyay oluturmalarna olanak salayan,

zelliklerin ya da yetilerin ncelikle hangisinin

bilgileri daha ok oyunla renmelerine olanak

gelimesini kolaylatrm olur?

veren retim yntemi ya da teknii aadakilerden hangisidir?

A) Ezber

B) Empati

C) Yaratclk

D) Tartma E) Taklit
A) rnek olay

B) Yaratc drama

C) Grupla renme

D) birlikli renme

2008 KPSS

E) yk temelli renme

24. rencinin ilk denemeyi gerek ortamda yapmas

halinde riskler olduunda ve renciye temel becerileri kazandrmak amacyla kullanlan bir yntemdir. retmenin annda dnt, dzeltme ve pekiti-

h t i y a Ya y n c l k

2008 KPSS

re vermesi, ortamn gerei temsil etmesi, rnn

ve srecin deerlendirilmesi baaryla uygulanmasnda nemlidir.
Yukarda zellikleri anlatlan bu yntem ya da
teknik aadakilerden hangisidir?
A) Rol oynama
B) Eitsel oyun
C) Gsterip yaptrma
D) Benzetim
E)

Deneme - yanlma ve uygulama

2008 KPSS

km

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

Sorular

116

SINIF DII RETM TEKNKLER

BLM ER

SINIF DII RETM TEKNKLER

1. GEZ
2. GZLEM
3. GRME
4. DEV
5. SERG

117

SINIF DII RETM TEKNKLER

syla gezi yaplacak yer belirlenir, ama ve yere gre

izin alnr. Ama, yer ve izne gre gezi plan rencilerle
hazrlanr. Gezi, plana gre gerekletirilir ve snfta tartlarak gezi deerlendirilir.

Eitim bilimlerinde bu
blmle ilgili her yl
ortalama

Eitsel gezi rencilere var olan olaylar, sreleri gerek ortamda gzlemleme olanan salar. yi planlanmam eitsel geziler, rencilerde istenmeyen davranlar olumasna neden olabilir. Eitsel gezi, tarihi
yerler, fabrika, baraj, atlye, mze, sergi, otel, gl, dere,
yayla vb. yerlere yaplabilir. Bu tekniin kullanmnda
dikkat edilecek noktalar aada sralanmtr.

1
soru kmaktadr.

SINIF DII RETM TEKNKLER69

Snf dnda renme salayan etkinlikler, rencinin
sosyallemesi ve topluma katlmn salar. Snf d
retim teknikleri rencilere nemli deneyimler kazanlumdaki bir sorunla ilgili aratrma yapma, proje hazrlama sosyallemeyi salayan etkinliklerdir. renciler,
bireysel olarak bu tr etkinliklerde bulunabilecekleri gibi
kk gruplar halinde de alabilirler ya da ilgililer snf ortamna da getirilebilir. rencinin sosyallemesini
salayan bu tr topluma katlm etkinlikleri rencilerin
gerek dnyay renmesine de katk salar.

h t i y a Ya y n c l k

drabilir. Geziler, grme ve gzlemler, sergiler, top-

Snf d retim teknikleri; gezi, gzlem, grme,

Dikkat edilecek noktalar:

renciye kazandrlacak davranlar rencilerle
birlikte belirlenmelidir.
Gezi yaplacak yer, bu hedef davranlara gre nceden belirlenmelidir.
zinler alnmal, gezi yaplacak yerde sorulacak sorular nceden belirlenmelidir.
rencilerle birlikte (hedefe ve belirlenen yere
gre) gezi plan hazrlanmaldr.
Gezi, plana gre yaplmaldr.
Geziden sonra, yaplan etkinlikler ve sonular gezinin amalar dorultusunda snfta tartlmaldr.

zellikleri

dev ve sergi olmak zere be balkta ele alnmtr.

1. GEZ
Snfta ilenen konularla ilgili olarak yaplan planl ziyaretlerdir. Snfta ilenen konular renciler iin daha anlaml

renci merkezlidir.
Grerek ve yaayarak renme temellidir.
lenen konunun gerek durumu ile grlmesine
olanak tanr.
Ortam deiiklii gerektirir.
rencilerle birlikte planlamay, uygulamay ve deerlendirmeyi gerektirir.

Yararlar

ve keyii hale getirmek iin kullanlr.

Kullanm

rencileri gerek durumlarla yz yze getirmede, bilgi-

rencinin etkin katlmn salad iin kalc renmeler gerekleebilir.

rencinin ilgisini ektii iin renme gdsnn
artmasna katk salar.
Snfta ilenen konularn anlaml hale gelmesini
salar.
lk elden somut yaantlar salar.

leri gerek kaynandan elde etmede kullanlr. ren-

Snrllklar

cilerle birlikte gezinin amac belirlenir daha sonra sra-

Bilen, M. (2006). Planda Uygulamaya retim. Ankara: An Yaynclk. 197-219

69

119

zin gerektirdii iin yasal sorumluluk gerektirir.

Maliyetli ve masradr.
Plana uymak zordur.

SINIF DII RETM TEKNKLER

2. GZLEM

Yararlar

Gerek yaamdaki olaylarn, nesnelerin, insanlarn bir

plan dahilinde izlenmesi ile gerekleen bir tekniktir.
Gzlem teknii, rencilere inceleme olana tanrken
gzlem yaplan konuyu kavramay da salar.

rencilere bilgiyi elde etme ve yorumlama becerisi kazandrr.

Bilgiyi yaplandrmada temel beceriler kazandrr.

Deneyim kazandrr.

Snrllklar

yi bir hazrlk gerektirir.

lk uygulamalarda etkili bir sonu alnamayabilir.

rencilere ok sk uygulama olana tanmak

gtr.

3. GRME
Snfta ilenen konularla ilgili kiilerden szel iletiim yoluyla dorudan bilgi edinmek amacyla kullanlr.

Kullanm
Gzlem teknii, bireysel ya da grupla uygulanabilir.
Gzlem, snfta ilenen ya da ilenecek olan bir olay ya
da durumla ilgili dorudan bilgi edinmek istendiinde
kullanlr. Gzlem teknii kullanlrken dikkat edilecek
noktalar aada sralanmtr.

h t i y a Ya y n c l k

Kullanm

lardan elde ederek szel iletiim yoluyla renmeyi

salar. Bu teknik rencinin uzmanlarla darda grmesiyle gerekleecei gibi, snfa uzman getirerek
de gerekleebilir. Snfa uzman getirilerek gerekleen
grme tekniine kaynak kiiden yararlanma ismi de
verilir. Grme tekniinde amalar (hedeer) dorultusunda sorulacak sorular ve bir zaman snr belirlen-

Dikkat edilecek noktalar:

Snfta ilenen konularla ilgili bilgileri genellikle uzman-

melidir.

Sistematik ve bir format (gzlem formu veya i)

olmaldr. Gzleme balamadan nce hedeer nceden belirlenmelidir. rencilere gzlenecek durum ya da olay ile ilgili nceden bilgi verilmelidir.

zellikleri

Farkl renciler ayn durum ya da olay gzlemeli,

sonular karlatrlmaldr.
Gzlemci, gzlemi yaparken doal ortam bozmamal, byle bir durum sz konusu olursa gzlem
gizli gerekletirilmelidir.
Gzlem sonular vakit kaybetmeden kaydedilmelidir.

renci merkezlidir.

iterek ve syleyerek renme temellidir.

Dorudan bilgi edinme olana salar.

Farkl kiilerle iliki kurmay gerektirir.

Yararlar

zellikleri

Bilisel ve duyusal zellikler kazandrr.

Farkl meslekleri tanma olana da salar.

letiim, iliki kurma, kendine gven becerilerini gelitirir.

renci merkezlidir.

Grerek ve inceleyerek renme temellidir.

Snrllklar

Dorudan bilgi edinmeye olanak tanr.

rencilere olaylara derinlemesine bakmay retir.

120

letiim becerileri yksek rencilerin dndaki rencilerin katlmn salamak zordur.

SINIF DII RETM TEKNKLER

RETM YNTEM VE TEKNKLERNN TEMEL AMALARI

Anlatm

Organize gr kazandrmak, ortak altyap oluturmak ve retimde ekonomiklik salamak.

Tartma

Dnmeye ve konumaya yneltmek, iyi anlalmayan noktalar aklamak, verilen bilgileri pekitirmek ve demokratik tutum kazandrmak.

rnek olay

Konunun iindeki problemlerin tartlarak zlmesi yoluyla renme, problem zme becerisi kazandrmak ve
renilen bilgilerin gnlk yaama aktarlmasn salamak.

Gsterip yaptrma

Bir konuya ilikin bilgileri beceriye dntrmek, psikomotor beceriler kazandrmak ve yaparak yaayarak renme
salamak.

Problem zme

st dzey bilisel beceriler kazandrmak, bilimsel sreci retmek, problem zme becerisi ve yaparak yaarak
renme salamak.

Proje

Disiplinler aras alma becerisi, st dzey zihinsel beceriler ve bilimsel tutum kazandrmak, kiisel ve birlikte (grupla) alma becerilerini gelitirmek.

Bireysel alma
Beyin frtnas

rencinin kendi renme stiline uygun ortamda renmesini salamak.

Hayal gcn, yaratcl ve problem zme becerilerini gelitirmek.

Gr gelitirme

Eletirel dnmeyi, baka grlere saygy, ikna yeteneini gelitirmek, grlerini deitirebilme becerilerini kazandrmak.

Alt apkal
dnme

Sistematik dnme, farkl ynleri grme, dnme ve doru karar verme becerilerini gelitirmek.

Gsteri

Grerek de renmeye olanak tanyarak daha kalc renmeler salamak, byk gruplara ksa srede ok bilgi
aktarmak ve uygulamalar gstermek.

Soru Cevap

Dnme ve konuma alkanl kazandrmak, karlkl etkileim srecini balatmak, katlm salamak, eksikleri
belirlemek.

Rol oynama

Grleri, duygular anlamaya yardmc olmak ve empati duygusunu gelitirmek.

Drama

Yaratcl gelitirmek, rencilerin hangi durumlarda nasl davranmalar gerektiini yaayarak renmelerini salamak.

Benzetim

Gereinin tehlikeli veya imkansz olduu durumlarda yapay ortamlar dzenleyerek renciye deneyim kazandrmak ve renmeyi soyutluktan kurtarmak.

Mikro retim

Deneyim kazandrmak, eletirel ve yanstc dnme becerileri gelitirmek, zellikle retmen adaylarna hizmet
ncesi eitimde uygulama yapma olana salamak.

Eitsel oyun

renilen bilgileri pekitirmek, bu bilgilerin rahat ve neeli bir ortamda tekrarn salamak ve snf ii almalar
monotonluktan kurtararak daha ilgi ekici hale getirmek.

Deney

Bilimsel bir gerei kantlamak veya rencilere gstermek.

stasyon

Yarm braklan bir ii tamamlamak, nceden yaplan ileri ileri gtrmek, etkinlik zenginlii salamak, bir rn oraya
karmay retmek.

Konuma halkas

Empati, iletiim, kendini ifade etme, farkl grlere sayg gsterme, duygularla dnceleri ayrt etme becerilerini
kazandrmak.

Sokrat tartmas

rencilerin eski bilgilerini kullanarak yeni bilgilere ulamasn salamak.

Sokrat semineri
Alt ayakkabl
uygulama

erii retmek, eletirel dnme ve tartma becerileri kazandrmak.

Uygulama becerisi ve analitik dnme yetenei kazandrmak.

Bireyselletirilmi
Bireysel farklardan kaynaklanan eksiklikleri gidermek ve renciye bireysel sorumluluk kazandrmak.
retim
Gezi

Gerek ortamda renmeyi salamak, evreye kar duyarllk kazandrmak ve sosyallemeyi salamak.

Gzlem

nceleme olana saylayarak dorudan bilgi edinmeyi retmek.

Grme

Szel iletiim yoluyla kiilerden bilgi toplamay retmek.

dev

Tekrar, pekitirme, tamamlama, geniletme, derse hazrlk ve deerlendirmeyi salamak.

Sergi

renme-retme srecindeki etkinlikleri paylamay, organize etmeyi, bir rn ortaya koymay, grupla almay
retmek ve estetik zellikler kazandrmak.

123

Test

SINIF DII RETM TEKNKLER

5.

SINIF DII RETM

TEKNKLER
1.

I.

renciye kazandrlacak davranlar rencilerle birlikte belirlenmelidir.

II.

Hedefe ve gidilecek yere gre plan hazrlanmaldr.

Yaplacak etkinliklere rencilerin katlm renmenin kalcln artrr.

Bu aklamaya gre, gezi tekniinde dikkat edilmesi gereken en nemli nokta aadakilerden
hangisidir?
A) Gezi plan ve kazandrlacak davranlar rencilerle birlikte belirlenmelidir.

III. Plana gre uygulanarak gerekletirilmeli ve

sonrasnda snfta tartlarak deerlendirme
yaplmaldr.

B) Gezi plana gre yaplmaldr.

Aamalar sralan snf d retim teknii aadakilerden hangisidir?

D) Gezi yaplacak yer, hedef davranlara gre

nceden belirlenmelidir.

C) zinler alnmal, gezi yaplacak yerde sorulacak

sorular nceden belirlenmelidir.

E)
A) Soru-cevap

B) Gezi

D) Sergi

E) Grme

C) dev

2.

3.

Kaynak kiiden yararlanma olarak da nitelendirilen snf d retim teknii aadakilerden

hangisidir?
A) Gzlem

B) Gezi

D) Grme

E) Sergi

C) Anket

h t i y a Ya y n c l k

6.

Geziden sonra, yaplan etkinlikler ve sonular

gezinin amalar dorultusunda snfta tartlmaldr.

rencilerine grup bilinci ve grupla alma

alkanl kazandrmak isteyen bir retmenin
kullanabilecei en etkili snf d retim teknii aadakilerden hangisidir?
A) Gzlem

B) Bireysel alma

C) Grme

D) Gezi

E) Sergi
7.

Snf d retim tekniklerinden devin verilme

amac aadakilerden hangisi olmamaldr?

dev verirken retmenin baz noktalara dikkat etmesi gerekir.

Aadakilerden hangisi dikkat edilmesi gereken en nemli noktadr?

A) renciyi derse iyi hazrlamak

A) Eitsel deer tamaldr.

B) renciye sorumluluk bilincini kazandrmak

B) rencinin hobilerine dayanmaldr.

C) Derste retilemeyen konular yetitirmek

C) Derste renciler pekitirilmelidir.

D) Bamsz alma alkanl kazandrmak

E)
4.

D) devler bireysel verilmelidir.

rencilerin rendiklerini pekitirmek

E)

Bu teknie balamadan nce hedeer belirlenir.

Bu teknikte durum ya da olay ile ilgili nceden bilgi
verilir. Bu durumu, olay ya da kiiyi izleyerek bilgi
toplanlr ve renme gerekletirilir.

8.

B) dev

D) Grme

E) Sergi

rencinin yaratcln, grev yapma bilincini,

kendini kontrol etme duygusunu gelitirir. Ayrca
konularn tekrarn salar.
zellikleri verilen snf d retim teknii aadakilerden hangisidir?

Paragrafta sz edilen, snf d retim teknii

aadakilerden hangisidir?
A) Gezi

Bir rapor ile sonulanmaldr.

A) Sosyal Etknilik
C) Gezi
E) Gzlem

C) Gzlem

125

B) dev
D) Grme

IKMI SORULAR

4.

SINIF DII RETM TEKNKLER

devlerinin en ok hangi amala kullanld

IKMI SORULAR

1.

grlmektedir?
A) retmenin bireysel baarlar deerlendirme-

Aadakilerden hangisi eitsel gezilerin temel

sinin kolaylatrlmas

amacdr?

B) rencinin evdeki zamann boa geirmemesinin salanmas

A) renciler arasnda yardmlamay gelitir-

C) rencilerin yardmlama duygularnn geliti-

mek

rilmesi

B) Bo zamanlar deerlendirmek

D) Okulda kazanlan bilgi, beceri ve davranlarn

C) lk elden somut yaantlar salamak

pekitirilmesi

D) rencilerin hazr olu dzeyini ykseltmek

E)

Son yllarda uygulamalara bakldnda, ev

E)

rencileri snf ortamnn monotonluundan

renmelere aile bireylerinin katklarnn salanmas

kurtarmak

2003 KPSS

2001 KMS

rencilere dev verirken retmenin dikkat

edecei en nemli nokta aadakilerden hangisidir?
A) Bireysel olarak yaplabilmesi
B) Eitsel deer tamas
C) Uzun zaman almamas
D) Konusunun yakn evreyle balantl olmas
E)

h t i y a Ya y n c l k

2.

Bilgi toplamay gerektirmesi

2001 KMS

3.

rencilere verilen proje ve ev devlerinin temel amac aadakilerden hangisidir?

A) rencilerin hazrbulunuluklarn ykseltmek
B) Konularn tekrarn salamak
C) rencilere bo zamanlarn deerlendirme
alkanl kazandrmak
D) rencilere bamsz alma alkanl kazandrmak
E)

Konularn gnlk yaamla btnlemesini

salamak

km

2002 KPSS

Sorular

127

1
C

2
B

3
D

4
D

RENME-RETME MODELLER-YAKLAIMLARI-STLLER
BLM ER

RENMERETME MODELLERYAKLAIMLARI-STLLER
1. TAM RENME
2. PROGRAMLI RENME/RETM
3. BLGSAYAR DESTEKL RETM
3.1 Bilgisayar Destekli retimin Yararlar
renme Hz
Katlmc renme (Etkin Katlm)
retim Etkinliklerinin eitlilii
renci Performansnn zlenebilmesi
Zamandan ve Ortamdan Bamszlk
4. YAPILANDIRMACILIK
(KURMACILIK / NACILIK / OLUTURMACILIK / CONSTRUCTVSM)
5. BRLNE DAYALI RENME / RETM
6. ANLAMLI RENME
7. OKLU ZEKA
7.1 Szel / Dilsel Zeka
7.2 Mantksal / Matematiksel Zeka
7.3 Grsel-Uzamsal (Mekansal) Zeka
7.4 Mziksel / Ritmik Zeka
7.5 Bedensel / Kinetik Zeka
7.6 Kiileraras / Sosyal Zeka
7.7 ze Dnk / sel Zeka
7.8 Doa Zekas
8. BREYSELLETRLM RETM SSTEM (KELLER PLANI)
9. GAGNENN RENME MODEL
10. CARROLLUN OKULDA RENME MODEL
11. GLASERN TEMEL RETME MODEL
12. SLAVNN ETKL RETM MODEL
13. MODEL ALARAK RENME
14. YAANTISAL RENME/YAANTI TEMELL RENME
15. DUNNIN RENME STL MODEL
16. GREGORCUN RENME STL (GREGORCUN KAYNATIRMA YETENE) MODEL

129

RENME-RETME MODELLER-YAKLAIMLARI-STLLER

Deikenleri
Tam renmede istenen renme rnlerine ulamak,

Eitim bilimlerinde bu

renci niteliklerinin istenen dzeyde olmasna ve re-

blmle ilgili her yl

tim hizmetlerinin niteliinin yksek olmasna baldr.

ortalama

7-8

renci nitelii: Bilisel giri davranlar ve duyusal giri zellikleri olarak iki balkta incelenir.

soru kmaktadr.

Bilisel giri davranlar: Bilisel alan dzeyi,

hazrbulunuluk dzeyi, renme stilleri

Duyusal giri zellikleri: Derse kar ilgi, okula kar tutum, retmene kar tutum, kendi
ile ilgili tutumlar

retim hizmetlerinin nitelii: Kaliteli retim iin

ipucu, pekitire, katlm, dnt-dzeltme deikenleri

RENMERETME
MODELLERYAKLAIMLARI

renme rnleri: Bilisel baar, renme hz,

deien duyusal zellikler ve beceriler

1. TAM RENME70

Tam renme Modelinin Deikenleri

Bilgilerin tamamnn, rencilerin tamam tarafndan

yaklam tam renmedir.
Bloom tarafndan ortaya atlan tam renme modeli,
okuldaki baary %90a karan bir retim srecini gerektirir. (Alt limit %70) Tam renme modeline gre, iin
banda olumlu renme koullar salanm ise her-

h t i y a Ya y n c l k

okulda renebileceini savunan renme-retme

retim Hizmetinin
renci Nitelikleri

hangi bir kiinin renebilecei her eyi herkes okulda

renebilir71.

Nitelii
(Kaliteli retim)

Bilisel giri

Duyusal

davranlar

giri zel-

(bilgi, beceri,

likleri

yeterlik)

(ilgi, istek,

Bilisel alan

tutum,

dzeyi,

akademik

hazrbulunu- benlik)
luk dzeyi,

Derse kar

renme

ilgi, okula

stilleri

kar tutum,

renme
rnleri

pucu (iaret ve Bilisel

gndermeler)

ba-

ar

(pe- renme hz
Deien dukitirme arac)

Pekitire

Dnt (geri bildirim/aydnlatc

yank)
Dzeltme (dntn geniletilmi

yusal

zel-

likler ve beceriler
renme eidi ve dzeyi

hali)

Tam renmenin Temel Dayana

retmene

renci katlm

Bir snftaki rencilerin baarl olmalar, onlarn hazr-

kar tutum,

(etkin katlm)

kendi ile ilgili

bulunuluk dzeylerine uygun olan retim hizmetinin

tutumlar

salanmasna ve onlara ihtiyalar kadar zaman tannmasna baldr. Bu gerekletiinde retim hedeeri
dorultusundaki renme dzeyleri birbirine yaklar

Tam renmeye gre,

ve snftaki tm renciler baarl olabilir. Konularn

bilisel ve duyusal giri zellikleri istenen dzeyde ise

kk birimlere ayrlarak aamal retimi sz konusu-

ipucu, pekitire, dnt, dzeltme kullanlp etkin ka-

dur. Yani, bir birim renme gereklemeden bir dieri-

tlmn saland nitelikli bir retim hizmeti sunul-

ne geilmez. Eksik kalan ve renilmeyen konular ilgili

mu ise

gruba ek retim yaplr.

istenen renme rnlerine ulalabilir.

70
Bloom, B. S. (1995). nsan Nitelikleri ve Okulda renme. (ev. D.
A. zelik). Ankara: Milli Eitim Basmevi.
71
Demirel, . (2003). Planlamadan Deerlendirmeye retme Sanat. Ankara: Pegem A Yaynclk.

131

RENME-RETME MODELLER-YAKLAIMLARI-STLLER

birlikli renmenin renme-retme srecinde uygulanmas aadaki ibirlikli retim tekniklerinin kullanlmasyla
mmkndr.

BRLNE DAYALI / BRLKL RETM TEKNKLER

renci TimleriBaar Gruplar
1. Heterojen gruplar
oluturulur.

Tartma Grubu
1. Heterojen gruplar
oluturulur.

2. renme nitesi
gruba verilir.

2. Tartma konusu
seilir.

3. Hangi grup almasnn yaplaca

belirlenir.

3. renme nitesi
incelenir.
4. Kaynaklardan ya-

4. Her renciye test

verilir.

rarlanlr.
5. Grup raporu hazr-

5. Puana gre baar

lanr.

Ayrlp Birleme
1. Heterojen grup
oluturulur.
2. Gruplarn iinde

oluturulur.

Turnuva
1. Heterojen gruplar
oluturulur.
2. Turnuvalar yaplr.

daha kk gruplar

sinin ilgi duyduu

oluturulur.

konu zerinde

3. Her renci turnu-

3. Konular paralana-

almas salanr.

rak kk gruplara

Bylelikle gl

datlr.

ynler st dzeye

4. Her kk grup bir

dierine aratrd

ve grup deerlen-

almalara gre

gre gruplarn ald-

dirilir. (En ok bu

deerlendirilir

puanlar hesapla-

ibirlikli teknik szel

(Bireysel baar

nr ve dllendirme

iletiimi gelitirir.)

grubun baarsn
etkilemektir.)

yaplr.

1. Heterojen gruplar

Takm-Oyun-

2. Her bir grup ye-

konuyu retir.
srasyla renciler 6. Grup almas snf
sralanr.
tartmasna alr 5. Sonular bireysel
6. Bireysel baarlara

Birlikte renme

getirilir.
3. Grup yeleri topla-

vaya grubu temsilen katlr.

4. En ok puan alan
grup turnuvay kazanr.

d bilgileri ve materyali dier grup

yeleri ile paylar.
Bylelikle paylama
ve arkadalk duygular geliir.
4. Grup deerlendirilir
ve gruptaki her bir
renci ayn notu
alr.

Neden zgnsn bugn?

Puann m dk?

Hayr A aldm. Ancak benim

grubumdaki arkadam zayf
ald. Grubumdaki bir arkadam
renememi, ben renmiim
neye yarar. birlikli renmeye
ters.

145

RENME-RETME MODELLER-YAKLAIMLARI-STLLER

RENME-RETME YAKLAIMLARININ SAVUNUCULARI VE BELRGN ZELLKLER

YAKLAIMLAR

KMNLE ANILIR?

BELRGN ZELLKLER
Uygun koullar salandnda bilgilerin tamam okulda ve rencilerin ta-

TAM RENME

mam tarafndan renebilir. (Bir kiinin renebildiini herkes renebi-

BLOOM

lir.) stenilen renme rnleri retim hizmetinin ve rencinin niteliine

baldr.
Bireysel farklarn dikkate alnmas, hatann dzeltme ile giderilmesi, ba-

PROGRAMLI RENME

SKNNER

arnn tattrlmas ve pekitirilmesi, rencinin srece dahil edilmesi ve

konularn kk birimlere blnp para para retilmesidir.

BLGSAYAR DESTEKL RETM

PROBLEME DAYALI
RENME
PROJE TABANLI
RENME
YAPILANDIRMACILIK

BRLNE DAYALI
RENME

SKNNERIN

rencilerin, kendi setikleri konular, daha ok grupla alp serbest etkinliklerle ortaya koymasdr.
rencilerin kendi dnme biimi ve deneyimleri ile yeni ve znel bir bilgi

VCO, VYGOTSKY, DEWEY,

oluturmasdr. Nasl renildii ve sre deerlendirme nemlidir. Birincil

KELLY, AUSUBEL

kaynaklar nemlidir.

LEWN, DEUTSCH, VYGOTSKY,

Kk gruplarn oluturulmas temeline dayanr. Grup baars iin bireysel

SLAVN, BANDURA, SHARAN,

sorumluluk ve bireysel baar gereklidir. Bireysel ve benmerkezci anlay

DEWEY, KAGAN

GARDNER

OKULDA RENME

renilir. Aratrma ve soruturma gerektirir.

THELEN

OKLU ZEKA

GAGNENN RENME MODEL

st dzey beceriler ve davranlar kazandrlr, bilimsel yntem ve sre

DEWEY, KLPATRCK, BRUNER,

AUSUBEL

SSTEM

mekana ballktan kurtarabilir.

DEWEY

ANLAMLI RENME

BREYSELLETRLM RETM

Bireysel farklara teknolojik olanaklarla hizmet edilmesidir. retimi ziksel

LKELERNE DAYANIR

KELLER
GAGNE
CARROLL

TEMEL RETM

GLASER

ETKL RETM

SLAVN

yerine ekip ruhu ve olumlu ballk grup dinamiini n plana karr.

Yeni bilgilerin eski bilgi sistemine yerletirilerek bilgilerin n koul renmeleri dikkate alarak retilmesidir.
Her birey az-ok her zeka boyutu (potansiyelleri) ile dnyaya gelir. Bu zeka
boyutlar uygun etkinlikler ve evresel uyarclar ile geliir.
Bireysel farklara hizmet ederek bireyi kazanmaktr. Homojen gruplar oluturulur ve farklara gre retim yaplr.
renme zihinde de gerekleir o nedenle i faktrler, deneyim ve problem zme nemlidir.
Tm bilgiler uygun bir zamanda, okulda renilebilir. Kaliteli retim, yetenek, frsat ve sebat nemli deikenleridir.
retim yolunun doru seimi nemlidir. Drt aamas, hedef, giri davranlar, retim yolu ve deerlendirmedir.
yi bir retim hizmeti ve grupla retim temel alnr. retimin nitelii,
retim dzeyini uygun hale getirme, gdlenme ve zaman deikenleri
uygun dzenlenirse, renme dzeyi olumlu etkilenir.

MODEL ALARAK
RENME

Taklit ve gzleme dayal daha ok informal renmeler gerekleir. GzBANDURA

lem yaparak yeni bilisel beceriler renilebilir, deneyimler, yeni deerler

ve inanlar kazanlabilir.
renme, yaantya dayal bir sre olarak gerekleir. Bilgi ve renme

YAANTISAL RENME

KOLB

arasndaki iliki nemlidir. Somut yaant, yanstc gzlem, soyut kavramsallatrma ve aktif yaant olmak zere drt renme biimi bulunduunu
vurgular.

RENME STL
MODEL

Bireyin i dinamiklerine-yeteneine etki eden d faktrlere nemlidir. DUNN

yal ve psikolojik olmak zere be temel etmenden oluur.

RENME STL
(KAYNATIRMA
YETENE) MODEL

renme biimleri i ve d etmenleri ieren evresel, duygusal, ziksel, sos-

GREGORC

Bireydeki gler ve i renme zerinde durur. Zeka ve alglama yetenei

nemlidir. Alglama somut ve soyut olarak ikiye ayrlr.

160

Test

RENME-RETME MODELLER-YAKLAIMLARI-STLLER

4.

RETME-RENME
MODELLER/YAKLAIMLARI

Bu modelle renme iin gerekli zaman, nemli

grlr ve her rencinin ihtiya duyduu zaman,
farkllk gsterir. Tm bilgilerin okulda renilebilmesi iin kaliteli retim hizmetlerinin gereklilii

1.

zerinde durulur.

renci kendi renme hzna uygun olarak konuyu

zeti sunulan renme modeli aadakilerden

renme, ihtiya duyduunda tekrar etme ansna

hangisidir?

sahiptir. Teknolojik imkanlar gelimi okullarda kullanlr.

Bu retim yaklam veya yntemi aadaki-

A) Keller plan

lerden hangisidir?

B) Carrollun okulda renme modeli

C) oklu zeka

A) birliine dayal renme

D) Anlaml renme

B) Anlaml renme

E)

Glaserin temel renme modeli

C) Bilgisayar destekli retim

5.

D) Tam renme
E)

lkretimde retmenlik yapan Ali Bey bir snfta

renme dzeyleri snfa gre olduka dk -

Temel retim

rencileri tespit etmitir.

2.

in banda olumlu renme koullar salanmsa herhangi bir kiinin renebilecei bir
eyi herkesin renebileceini savunan re-

h t i y a Ya y n c l k

Bu rencilerin eksiklerini gidermek isteyen Ali

Beyin kullanabilecei en uygun retme modeli/yaklam aadakilerden hangisidir?
A) Soru cevap
B) Programl renme
C) Keller pln

tim yaklam aadakilerden hangisidir?

D) Glasserin temel retme modeli

A) Yaplandrmac renme

E)

Carrollun okulda renme modeli

I.

Tm bilgilerin okulda renebileceini savunur.

II.

Aktif renme srelerinde yaantlar kolay-

B) Anlaml renme
C) Tam renme

6.

D) Programl renme
E)

Bilgisayar destekli renme

latran bir yaps vardr.

III. Bilgilerin tmdengelime gre renciye sunulmas nemlidir.
IV. Yaamda karlalabilecek sorunlarn zm

3.

Dersinde hatay en aza indirgemeyi amalayan

iin renciye deneyim kazandrr.

bir retmen, programl retim ilkelerinden

Yukarda sralanan seeneklerden hangisi ya da

hangisini kullanrsa amacna daha kolay ular?

hangileri probleme dayal renmenin zelliklerindendir?

A) Annda dzeltme

B) Bireysel hz

C) Kk admlar

D) Etkin katlm

E) Baar
161

A) Yalnz I

B) Yalnz II

D) II ve IV

E) I ve II

C) I ve III

Test

RENME-RETME MODELLER-YAKLAIMLARI-STLLER

67. birlikli renme gruplarnn heterojen olmasnn ne anlama geldii aadakilerden hangisinde aklanmtr?

65. Bir retmen, dier derslerle de balantl bir

problemli senaryoyu renciyi merkeze alarak
kk gruplar halinde ilemek isterse kullanaca en etkili renme/retme modeli aadakilerden hangisi olur?

A) Farkl zelliklerdeki rencilerin ayn gruplarda

olmas

A) Proje tabanl renme

B) Programl renme

B) Ayn zelliklere sahip rencilerin bir arada almas

C) birlikli renme

C) rencilerin retmenlerle grup oluturmas

D) Anlaml renme

D) Akran gruplarnn oluturulmas

E) Tam renme

E)

h t i y a Ya y n c l k

66. Aadakilerden hangisi, ibirlikli renmenin

kullanlmasn gerekli klan nedenlerden biri
olamaz?

rencilerin, eksiklerine gre her gn bir grupta almas

A) rencide kayg dzeyini drr.

B) Sosyal becerileri gelitirmede zayf olduundan retimi bireyselletirir.
C) rencileri motive eder.
D) rencilerin okul ve renme ile ilgili tutumlarn olumlu ynde etkiler.
E)

renciye kendi bilgisini ortaya koymas iin

cesaret verir.

Test 6

1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
C C A B C D D A B A E C B D E E E B E C C A D
24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46
B E A D D B C A D D E D C A B E D C C A E B B
47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67
A E E C E A E C A B B D A E E A C B A B A

171

IKMI SORULAR

3.

RETME-RENME
MODELLER/YAKLAIMLARI
IKMI SORULAR

1.

Aadakilerden hangisi rencilerin aktif katlmn zendirme gc asndan en zayf retmen davrandr?
A) lkenin hangi ynleriyle tantlacan gruba

Bir kavram derinlemesine incelemek isteyen bir

brakmas

retmen, kavramla ilikili olan btn armlar

B) Sunuta, nelerden yararlanabileceine ilikin

kullanmaktadr.

rnekler vermesi

Bu retmen bu amacna aadakilerden han-

C) Tm ltlerin retmen tarafndan belirlen-

gisiyle kolaylkla ulaabilir?

mesi
D) rencilerin seimlerini dikkate almas

A) Kavramlarn farkl dillerde karln bulmak

E)

B) Kavram a oluturmak

Bireysel katkya ve ortak rne bakacan belirtmesi

C) Kavramlar rnek olan ve olmayan olay, durum

2001 KMS

veya nesneleri bulmak

D) Kavramlarn tanmlarn yazmak
E)

Kavramlarn somutluk ve soyutluk derecesini

incelemek

h t i y a Ya y n c l k

2001 KMS

2.

4.

Aadakilerden hangisi rencilerin ruh saln olumsuz ynde etkilemez?

A) Bireysel ayrlklarn gz nnde tutulmas
B) birliinden ok, rekabete nem verilmesi
C) rencilerin baml davranmaya zendirilmesi
D) Pasif ve sessiz bir snf topluluunun oluturul-

Bir retmen vatandalk dersinde nsan Haklarn

mas

Engelleyen Unsurlar konusunu ilerken snf drt

E)

ya da beerli gruplara ayrm ve bu unsurlardan

rencilerin ilgi ve beklentilerinin dikkate alnmamas

birini inceleyerek bu sorunlarn zm iin neriler

2001 KMS

getirmesini istemitir. Gruplara, setikleri unsurlar

ve zm nerilerini kazandrrken sergi, drama,
gazete, pano gibi almalar yapma yoluna gidebileceklerini sylemi; almalar hem bireysel hem
de grubun ortak almalarna bakarak deerlendi-

5.

rebileceini belirtmitir.

basamaklara blnr ve basitten karmaa doru

retmen aadaki hangi retme yaklamn

renmeler salanr.

kullanmaktadr?

Bunu dikkate alan bir retmen aadaki ilkelerden hangisini uygulamaya almaktadr?

A) Gzlem yoluyla renme

B)

Proje temelli renme

C) Yaratc drama
D) Benzetim yoluyla renme
E)

Snfta rencilere bilgiler kolaylkla renebilecek

A) Grupla retim

B) Etkin katlm

C) Kk admlar

D) Beyin frtnas

E) Bireysel hz

Yanstc dnme

2001 KMS

2001 KMS
172

IKMI SORULAR

59. Canllarla ilgili kitaplar okumay seven, oyun

61. Snfnda kavram haritas almas yaptran bir

oynarken, ders alrken yalnz olmay tercih

retmen, aada belirtilenlerin hangisini n-

eden ve ak hava ortamlarnda yaplan yr-

celikle hedeemi olabilir?

ylerden holanan bireyin oklu zeka kuramna gre hangi zeka alanlarnn daha baskn

A)

renmelerin anlaml ve kalc hle gelmesini

olduu sylenebilir?

B)

Farkl renme yollarn kullanmay

C)

retilen bilgilerin tekrar edilmesini

A)

ze dnk ve doac

D)

rencilerin renme glklerini belirlemeyi

B)

Doac ve mantksal

E)

rencilerin ema izme becerilerini gelitir-

C)

Mantksal ve szel

D)

Szel ve ze dnk

E)

ze dnk ve mziksel

meyi
2008 KPSS
2008 KPSS

62. 2005te uygulamaya konulan ilkretim programlarnn dayand belirtilen yaplandrmac

(oluturmac) renme yaklam iin aadaki-

dikkate alarak mesleini srdren bir retmen, bu kuramn gerei olarak aadakilerden
hangisini yapmaya zen gstermelidir?
A)

lerden hangisi dorudur?

h t i y a Ya y n c l k

60. oklu zeka kuramnn ortaya koyduu bilgileri

Dersi sunu biimine rencilerin almas

A)

bir biimde renciye sunmaldr.

B)

lar ayrntl olarak anlatmaldr.

C)

renciler, hazrbulunuluk dzeylerine gre

D)

D)

renciler, retmenden, retim aralarn-

rencilerin kavrayabilmeleri iin konular

dan ve kitaplardan rendikleri bilgileri gerek-

tekrar tekrar anlatmaldr.

tii zaman ve kendilerinden istendiinde bir

Farkl retim yntem ve teknikleri kullanma-

dzen iinde sunmaldr.

ya aba gstermelidir.
E)

rencilerin, nceden rendikleri bilgileri zaman zaman tekrar edip hatrlamalar nemlidir.

bir araya getirilerek gruplanmaldr.

C)

Bilginin nasl yaplandrlacan ve nasl kullanlacan, ders kitaplar ve retmen klavuz-

iin aba gstermelidir.

B)

retmen, bilgileri yaplandrarak sistematik

E)

Bilisel etkinlikler iinde renilen yeni bilgiler

renme gerekletiinde pekitire vermeli

eski renilenlerle birlikte yorumlanr, gelitiri-

dir.

lir ve sentezlenir.
2008 KPSS

km
Sorular

2008 KPSS

1
B
22

2
B
23

3
C
24

4
A
25

5
C

6
A

7
B

8
B

9
A

10
C

11
E

12
E

13
B

14
A

15
B

16
D

17
C

18
A

19
B

20
B

21
E

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

C
43
B

A
44
D

B
45
B

B
46
D

D
47
E

D
48
D

D
49
A

A
50
A

B
51
C

B
52
E

D
53
D

C
54
D

C
55
E

D
56
C

C
57
B

E
58
B

B
59
A

D
60
D

E
61
A

E
62
E

183

RETMEN NTELKLER
BLM ER

RETMEN NTELKLER
2005 PROGRAMLARI VE RETMEN
1. ZEL ALAN BLGS
2. MESLEK BLGS (PEDAGOJK FORMASYON / ETME RETME BLGS)
3. GENEL KLTR

185

RETMEN NTELKLER

ortamnda artan sorumluluklarndan yalnzca birkadr.

lke kalknmasnda nemli bir yere sahip olduu g-

Eitim bilimlerinde bu

rnen retmenlerin temel grevi, her bireyin gerek-

blmle ilgili her yl

sinimlerini dikkate alarak, ulusal ve evrensel deerleri

ortalama

benimseyen ve sorunlara zm reten, programlarda

belirlenen amalar sergileyen, renmeyi renen bireyleri yetitirmektir. ada retmen, davranlaryla

soru kmaktadr.

renciye model olmal, yreklendirici, bireysel farklara

hizmet eden, objektif, hogrl, sabrl ve sevecen bir
yaklam benimsemelidir.
lke kalknmasnda nemli bir yere sahip olduu gr-

RETMEN NTELKLER
Eitimdeki deiiklikler, yeni ynelimler ve yaklamlar
retmende bulunmas gereken nitelikleri/yeterlikleri
deitirmitir. Nitelikli insanlarn yetitirilmesi ve bilginemli olmasna karn; artk tek kaynak olarak grlmemektedir. Okulun ilevi ile birlikte, renciye kazandrlmas beklenen nitelikler, retme-renme sreci,
retmenlerin grev ve sorumluluklar da deimitir.
Daha nceki dnemlerde retmen bilgiye sahip olan
ve onu aktaran kii olarak grlmekteyken, teknolojik
gelimeler, retmenin snf ierisindeki roln de de-

h t i y a Ya y n c l k

nin insanlara ulamas iin, toplumla i ie olan okullar

itirmitir. Bu gelimelere paralel olarak bireyin, topluma yararl olabilmesi iin kazanmas gereken davranlar katlanarak artmakta, tm teknolojik kolaylklara
karn, birey bir yol gstericiye ok daha fazla ihtiya
duymaktadr. retmenden beklenen; bilgiyi depolayan
ve onu renciye sunan kaynak olmaktan ok, renciyi
bilgiye ynlendiren kii olmasdr. Bu anlayla, retmenin sahip olmas gereken yeterlilikler ve retmenin
retim ortamnda olmas gereken etkililii ve sorumluluu daha da artmaktadr. retmenler rencilerin

len retmenlerin temel grevi, her bireyin gereksinimlerini dikkate alarak; ulusal ve evrensel deerleri benimseyen ve sorunlara zm reten, programlarda belirlenen amalar davranlarnda sergileyen, renmeyi
renen bireyler yetitirmektir.88 renci gereksinimlerini tanlayan ve karlayan, ulusal ve evrensel deerleri
benimseyerek rencilerine de benimseten, sorun zen ve sorun zmeyi reten, retim programlarnn
amalarn renci davranlarna dntren ve renciye renmeyi reten vb. zelliklere sahip olmayan
bir retmen, an gerektirdii sorumluluklar yerine
getiremez.
Ekonomik Kalknma ve birlii rgt (OECD) tarafndan 2003 ylnda 40 lkede renim gren 15 yandaki
250 bin renci ile yaplan Uluslararas renci Performans Deerlendirme Program (PISA/Programme
for International Student Assessment) aratrmasnda,
grne bavurulan yneticilere gre, retmenlerin
tutumlarnn, davranlarnn ve rencilerle etkileimlerinin renmeyi dorudan etkiledii belirlenmitir. retmenlerin niteliklerinin ve retmen saysnn yetersiz
olmas, renci performansnn dmesinin nedeni olarak gsterilmektedir89.

yaylmasn salamak durumunda deildir. retmenle-

Okullarn ve eitim birimlerinin nemli sorunlarndan biri

retmenin nitelii, dieri ise retimin niteliidir. retimin nitelii retmenin nitelii ile ilikilidir. Yksek

rin, kendi konu alan ile bilgileri ok iyi bilmeleri, ren-

88

yalnzca bilisel becerilerinin geliimini yani bilgilerinin

MEB (2005). retmen Yetitirme ve Eitimi Genel Mdrl Temel

Eitime Destek Projesi retmen Eitimi Bileeni retmenlik Meslei
Genel Yeterlilikleri. Web: http://oyegm.meb.gov.tr/yet/ adresinden 25 Nisan 2005 tarihinde eriilmitir.
89
OECD (Organsaton for Economc Cooperaton and Development)
(2004). Learning for Tomorrows World First Results from PISA 2003.
The Learning Environment and the Organisation of Schooling.
Web: http://www.pisa.oecd.org/dataoecd/58/59/33918026.pdf adresinden 13 Aralk 2004 tarihinde eriilmitir.

cilerinin renmelerini kolaylatrc olmalar, etkili bir

retici olmalar, grup almalarn organize etmeleri
beklenmektedir. retmenler retme etkinliklerine ve
rencilerin psikolojik dengelerine, sosyal etkileimlerine, cinsel eitimlerine, kltrel eitimlerine dikkat etmek zorundadr. Bu sralananlar, retmenin retim
187

RETMEN NTELKLER

dzeyde renci baarsnn anahtar iyi retimdir. retimi gerekletiren retmen, eitim srecinin nemli
bir gesidir. stenen yeterliliklerde retmen yetitirme,
ncelikle iyi bir eitim planlamasn gerektirir. lkenin
nfus art hz ve kalknma hedeeri dikkate alnarak
yeterli sayda retmen yetitirme planlanabilir. Nitelikli
retmen yetitirmenin ilk adm ise gereksinim duyulan
retmenin yeterliliklerini belirlemektir.

Program deiikliine gidildii dnemdeki Talim Terbiye

Kurulu Bakan Seluk (2004), programlarn yeniletirilmesiyle ilgili almalarda dnyadaki gelimeleri dikkate
almak ve AB normlarn gzden geirmek ilkelerinin benimsendiini belirtmitir.

h t i y a Ya y n c l k

retmen yeterlilikleri, literatrde retmen nitelii,

retmen kalitesi, retmenlik standartlar gibi farkl
kavramlarla ifade edilmektedir. Her ne kadar bu kavramlar arasnda anlam ynnden farkllklar varsa da
ou zaman birbirinin yerine kullanlmakta ve ismi ne
olursa olsun retmenin donanml olup olmad ile ilgili olduu anlalmaktadr. yi donanml retmenlerin
yetitirilmesi iin retmen yeterliliini etkileyen btn
unsurlarn dikkate alnmas gerektii ngrlmekte ve
retmen yetitirme politikalarnn bunlara gre tasarlanmas nerilmektedir. retmen yeterlilikleri belirlenirken retmen niteliklerini etkileyen unsurlar da incelenmelidir. retmen niteliini etkileyen unsurlar aada
sralanmtr:
retmen yetitiren kurumlara renci seimi,
retmenlerin hizmet ncesi eitimi,
retmenlerin greve balama koullar,
retmenlerin hizmet ii eitimi,
retmenlerin alma ve yaam koullar retmenin niteliini etkileyen unsurlardr.

gulanan nceki programlarn ekonomiye, demokrasiye

ve bilgi-iletiim teknolojilerindeki gelimelere yeterince
duyarl olmad, uluslararas eitim aratrmalarnn
sonularnn Trkiye Eitim Sistemi asndan olumsuz
bir tablo izdii de deiiklik iin dier gerekeler olarak
ifade edilmektedir. Program hazrlama almalar ile
yaplan deiiklikler; davran kurama dayanan programdan i birliine dayal ve yaplandrmac yaklama
yer verilen programa gei, sekiz yllk kesintisiz eitime
uygunluk, AB standartlarnn dikkate alnmas ve renci merkezli retim olarak zetlenmitir.

2005 Programlar ve retmen

Eitim programlar bireyin, toplumun ve konu alannn
gereksinimlerine gre hazrlanmaldr. Grevdeki retmene ya da o retmenin yeterliliklerine gre programlar hazrlanmaz. Programlar gereksinimlere gre
hazrlanp, gelitirilir. Program uygulamaya koyacak
retmenler hizmet ii eitim programlar yoluyla yeterli
hale getirilir.
MEB tarafndan 2004-2005 retim ylnda deneme
uygulamas gerekletirilen, 2005-2006 retim ylnda
lke apnda uygulamaya konan ilkretim programlarnn baarsn, sistemde hizmet veren retmenlerin
program uygulayabilecek yeterliliklere sahip olma dzeyleri dorudan doruya etkileyecektir.

2005 ilkretim programnda, geleneksel yaklamlarla

ada insan yetitirilemeyecei; artk bilgi ezberleyen
deil, bilgi reten insanlar yetitirmek iin ada yaklamlar izlenmesi gerektii vurgulanmtr. Yeni programlar ile, renci etkinliine dayanan ada yaklamlarn
benimsendii sylenebilir. Bu programn;
renciyi merkeze alan,
Yaplandrmacl, oklu zeka kuramn ve ibirliine
dayal renmeyi temel alan,
Bireysel farkllklara, zelliklere ve yeteneklere nem
veren bir anlayla hazrland vurgulanmaktadr.
Bu anlayla hazrlanan bir programn rencilerin
renme-retme srecinde etkin olmasna ve kendini ifade etmesine olanak tanyaca dnlmektedir. rencilerin ilgi, gereksinim ve beklentilerine
uygun ve onlarn retim srecine etkin katlmn
hedeeyen bir program uygulayacak retmenlerin
ada retmende olmas gereken birtakm yeterliliklere sahip olmas gerekir.
phesiz retmen eitimi programlar, mezunlarn hizmet verecei retim dzeyinin program ile birebir paralel olmak durumunda deildir. nk programlarn srekli olarak gelitirilmesi sz konusudur. retmen eitimi programlar, deiime diren gstermeyen, zaman
iinde gelitirilecek programlara uyum salayabilecek
temel becerilerle ve bilgiye ulama yollarn kullanabilme yeterliliine sahip retmenler yetitirebilmelidir. Uygulanmakta olan retmen eitimi programlar, ada

Programlarda deiiklik yaplmasna neden gereksinim

duyulduu ile ilgili aklamalara bakldnda, dnyadaki gelimeler, AB vizyonu ve uluslararas standartlara
uyma istei gereke olarak gsterilmitir. Trkiyede uy188

Test

RETMEN NTELKLER

4.

retmenin ierii etkili bir biimde sunmak,

rencinin srekli dikkatini derste tutmak ve

RETMEN NTELKLER

kalc renmeyi salamak iin kullanabilecei

en etkili yol aadakilerden hangisidir?

1.

Bir fen bilgisi retmeninin deneyleri ok aklayc bir biimde yapabilmesi ve deneyin ilgili

A) Dersin banda konuyu zetleme

olduu konuya ilikin bilgilere sahip olmas -

B) rencilere srekli soru sorma

retmenin aadaki hangi yeterlilik alannda iyi

C) Sorulan sorulara hemen cevap verme

olduunu gsterir?

D) rencilerin aralarnda dolama

A) Meslek bilgisi

B) zel alan bilgisi

C) Konu alan bilgisi

D) Genel yetenek

E)

renci katlmn salama

E) Pedagojik formasyon

5.
2.

hangi alanda yeterli olduunu syleyebiliriz?

retmene yklenen roller; kltr, toplum, zaman

Bu aklamaya gre, aadakilerden hangisi

retmenin stlendii rollerden biri olamaz?
A) Taraf olma
B) Bilgi kaynakl

h t i y a Ya y n c l k

ve koullara gre deiiklik gsterir. Bu rollerden

biri de atma ve davran ynetimidir.

Konularna hakim bir retmenin aadaki

A) zel alan bilgisi

B) Meslek bilgisi

C) Genel yetenek

D) Pedagojik formasyon

E) Genel kltr

C) Aratrma uzmanl
D) Toplumsal davran becerileri
E)

3.

Danmanlk

6.

Aadakilerden hangisi retmenin grev ve

bilgisinin st dzeyde olmas gerekir.

sorumluluklar arasnda yer alamaz?

Aadaki retmenlerden hangisinin genel

kltr ile ilgili yeterlilie sahip olduu sylene-

A) renciye yeni davranlar kazandrmakla y-

bilir?

kmldr.

A) Trkeyi iyi kullanan bir Trke retmeni

B) Toplum yapsn ve kltrel deerleri bilmek

B) Dili ok iyi kullanan matematik retmeni

zorundadr.

C) Alannda uzmanlam bir tarih retmeni

C) Bilgi ve lt aramakszn her olay eletirmek

D) rencilere iyi bir rehber olan psikolojik dan-

durumundadr.

man

D) retimini srdrecei ders alan hakknda

E)

alan bilgisi almak zorundadr.

E)

Alan ne olursa olsun bir retmenin genel kltr

zel alan bilgisi st dzeyde bir corafya retmeni

Pedagojik formasyona sahip olmaldr.

191

Test

RETMEN NTELKLER

7.

Rehber retmen Hsn Beyin, rencilerinin

sorunlarn ok iyi anlamas ve zmlerinde
rencilerine yardmc olabilmesi aadaki hangi yeterlilik alanna sahip olduunu gsterir?

11. Aadaki seeneklerden hangisi retmenlik

meslei iin sylenemez?
A) Toplumsal davran becerilerine sahiptir.
B) Giriimcidir.

A) Meslek bilgisi

C) Eitim retim ve bununla ilgili ynetim ilerinden sorumludur.

B) Pedagojik formasyon
C) Deerler bilgisi

D) retmenlik bir meslektir.

D) Genel yetenek
E)
8.

E)

zel alan bilgisi

Aadakilerden hangisi nitelikli ada retmen tanmyla badamaz?

12. ada bir retmenin aadakilerden hangisini yapmas uygun olmaz?

A) Geni bir genel kltr bilgisine sahip olmaldr.

A) Farkl yntem ve teknikler uygulamas

B) Etkili bir retici olmaldr.

B) Toplumda yneticilik, arabuluculuk gibi grevler stlenmesi

C) Plansz ve programsz retim yapmaldr.

D) Kendi alanndaki deimeleri takip etmelidir.

9.

rencileri gdleyici, renmelerini kolaylatrc olmaldr.

I.

ncelikle renci ilgi ve ihtiyalarn dikkate

alr.

II.

Her bireyin ayn zelliklere sahip olduu dncesine nem verir.

III. rencileri eletirel, sorgulayan ve aratran

bireyler olmaya zendirir.

C) Bireysel farkllklara nem vermesi

h t i y a Ya y n c l k

E)

C) I, II ve IV

D) I, III ve IV

C) Meslek bilgisi

D) Deerler bilgisi

13. Matematik retmeni Ceyda Hanm dersini dikkatle

dinleyen birka rencisine odaklanm ve dersi bu
ekilde bitirmitir.

C) Dier rencileri grmezden gelerek davran

sndreceini dnm ve sonunda baarl
bir davran gereklemitir.
D) Dersi etkili biimde ilemi ve bitirmitir.

10. retmende olmas gereken pedagojik formasyon yeterliliini anlamca ve ierik olarak karlayan dier kavram aadakilerden hangisidir?
B) Genel kltr

Zaman etkili biimde kullanmas

B) Dier rencileri dolayl olarak cezalandrmtr.

E) II ve IV

A) zel alan bilgisi

E)

A) Dersi birka renciye odaklayp dersi monotonlatrm ve uygun olmayan bir davran
sergilemitir.

Bu sralananlardan hangisinin ya da hangilerinin ada bir retmende olmas gerekir?

B) Yalnz II

D) n yargl ve znel olmas

Bu durumu en iyi aklayan seenek aadakilerden hangisidir?

IV. yi bir genel kltre, alan bilgisine ve meslek

bilgisine sahip olmaldr.

A) Yalnz I

Her insan bu ii yapabilir.

E)

Test 1
7
B

E) Konu alan bilgisi

192

Dersi dinlemeyen rencilerin baka derslerde ayn davranta bulunmamas iin iyi bir yol
kullanmtr.

10 11 12 13

IKMI SORULAR

3.

RETMEN NTELKLER

Kanununa gre retmenlik formasyonunu

IKMI SORULAR

1.

Aadakilerden hangisinde Milli Eitim Temel

oluturan temel boyut birlikte verilmitir?
A) Genel kltr, alan bilgisi ve retmenlik mes-

Bir retmen, retme-renme ortamndaki retim uygulamalarn srekli sorgulamakta ve bu

lek bilgisi
B) Genel kltr, retmenlik meslek bilgisi ve zel

uygulamalarla sonular arasndaki ilikileri kendi

amalar asndan deerlendirmekte ve kendisine

yetenek

geri bildirimler elde etmektedir.

C) Genel kltr, alan bilgisi ve eitim felsefesi

retmenin bu abas hangi adan gelimesini

D) Genel kltr, retmenlik meslek bilgisi ve ya-

salar?

banc dil
E)

A) Eitim felsefesi

Alan bilgisi, retmenlik meslek bilgisi ve psikoloji bilgisi

B) Alan bilgisi

2001 KMS

D) Mesleki yeterlik
C) letiim kurma
E)

Eitim psikolojisi
2001 KMS
4.

Aadakilerden hangisinin, retmenlik yeter-

h t i y a Ya y n c l k

lilii ile ilikisi en azdr?

A) zel yaamdaki tercihler
B) rencilerle iletiim
C) Meslektalarla ilikiler
D) Okul ve snftaki davranlar
E)

Okul - aile i birliine katk

2002 KPSS

2.

retmenin mesleki yeterlie sahip olmas aa-

5.

retim srecinde bilgi ve iletiim teknolojisinden

daki hangi adan daha fazla nem tamakta-

artk daha fazla yararlanlmaktadr.

dr?

Bu gelimeler, retmenin rolnde nasl bir deiime neden olmaktadr?

A) retmenler arasndaki mesleki dayanmaA) Edinmesi gereken bilgi ve beceri dzeyi art-

nn artmas
B) Okullardaki ders says ve eidinin artrlmas

maktadr.

C) Okul ile aile arasndaki i birliinin glendiril-

B) Eitim srecindeki rol ve nemi azalmakta-

mesi

dr.

D) retim etkinliklerinin niteliinin artrlmas

C) Snf ynetimi kolaylamaktadr.

E)

Eitim amalarnn ihtiyaca daha uygun hale

D) rencilerine ayrd zaman azalmaktadr.

getirilmesi

E)
2001 KMS

rencilerle etkileimi artrmaktadr.

2005 KPSS

193

IKMI SORULAR

6.

Aadakilerden hangisi retmenlerin kendile-

8.

rencileri arasnda gzlemledii zorbalk dav-

rini mesleki adan gelitirmelerine olanak sa-

ranlar karsnda rencilere bu yaptklarnn

layan etkinliklerden biri deildir?

ne kadar yanl ve zararl olduunu aklayan bir

retmen, teneffste oyuna dalp derse ge kalan

A) Dersleriyle ilgili z deerlendirme yapmalar

renciler snfa girerken kapda durup hafe en-

B) Alanlaryla ilgili yaynlar izlemeleri

selerinden iteklemektedir.

C) Meslektalaryla sni problemlere zm

Bu retmenle ilgili olarak zellikle aadaki-

aramalar

lerden hangisi sylendiinde doru olur?

D) rencilerden, retmenlerini deerlendirmelerini istemeleri

E)

A) rencilerle salkl iletiim kuran ve ayn za-

Altklar retim yntemlerine bal kalmalar

manda ilkelerine bal

2006 KPSS

B) Zaman ve sorumluluklar konusunda titiz ve bu

konuda rencilerine model
C) Tutumlar ile davranlar elikili
D) iddet konusuna duyarl, zorbalkla mcadele
eden ve ayn zamanda disiplinli
E)

rencilere dorular anlatan ve yanllar kar

snda kk cezalar verilmesi gerektiine
inan

Aadakilerden hangisi bir retmende bulunmas gereken zelliklerden biri deildir?

A) Ak kirli ve esnek olma
B) Sevecen ve esprili olma
C) Deerlendirme srecinde znel olma

2008 KPSS

h t i y a Ya y n c l k

7.

D) Cesaretlendirici olma
E) Hogrl ve sabrl olma
2007 KPSS

194

km

Sorular

7
C

8
C

SINIF YNETM
BLM ER

SINIF YNETM
1. GELENEKSEL YAKLAIM
2. ADA YAKLAIM
3. SINIF YNETM MODELLER
4. SINIF YNETMN ETKLEYEN DEKENLER
4.1 retmen-renci Deikeni
retmenin Snf i Kurallar Belirlerken Dikkat Etmesi Gereken Noktalar
letiim Sreci
4.2 Ortam
4.3 stenmeyen Davranlar
5. VERML DERS ALIMA
5.1 Verimli Ders alabilmek in Yaplmas Gerekenler
5.2 Etkili renme ve Verimli Ders almann Yararlar

205

SINIF YNETM

Eitim bilimlerinde bu
blmle ilgili her yl

2004 KPSS

ortalama
3-4

SORU...

soru kmaktadr.

Aadakilerden hangisi snf ynetiminin temel

ilevlerinden biridir?
A)

Derse ayrlan zamann daha ounu retime

harcamak

B)

renme srecini daha etkili ve verimli hle getirmek

SINIF YNETM92

C)

Snf iinde dzenli bir ortam oluturmak

D)

Beklenen trden davranlarn pekitirilmesini

salamak

Snf ynetimi, rencilerin renmelerini salayacak

E)

bir snf ortamnn oluturulmas olarak zetlenebilir.

tamn iyi dzenlenmesi, programlarn uygulanabilecei
snf ortamnn yaratlmas, snf ii ilikilerin dzenlenmesi, zamann etkili kullanlmas, rencide davran
gelitirme ve dzenlemenin yaplmas snf ynetimi ile
ilgilidir. Bu balamda snf ynetimi, eitim program ve
retim plan, etkinlikler, retim stratejisi, yntemi ve

szla uramasn engellemek

h t i y a Ya y n c l k

rencilerin renmelerini kolaylatrmak iin, ziki or-

yi alma alkanlna sahip rencilerin hak-

ZM...
Snf ynetimi, renmeye elverili bir ortam ve dzenin salanmas ve bu dzenin srdrlmesi olarak
zetlenir. Bylelikle retme-renme sreci etkili ve
verimli hale gelecektir.

teknii, zaman, mekan, teknoloji, retmen-renci ve

CEVAP: B

renci-renci arasnda e gdm salayarak, renmeye elverili bir ortam ve dzenin salanmas ve bu

Snf ynetimi yaklamlar geleneksel ve ada ola-

dzenin srdrlmesidir. Bylelikle retme-renme

rak iki balk altnda incelenebilir.

sreci etkili ve verimli hale getirilmi olur.

1. GELENEKSEL YAKLAIM

Snf ynetimi, retim yntem ve teknikleri dersi kapsa-

Merkezde retmen vardr. letiim retmenden -

mnda yer alan; retim stratejileri, yntemleri, teknikle-

renciye dorudur. Snf ii kurallar katdr ve genelde

ri, ara gereleri, snf ortam ve iletiim gibi konularn

retmen tarafndan belirlenir. Bu yaklamn en nemli

uygun bir biimde organize edilmesiyle ilgili bir kavram-

snrll rencide meydana gelecek davran bozuk-

dr. Snfta dzeni salayarak, etkili bir snf ii iletiim

luluklardr. Bunun nedeni ise kendini ifade edemeyen

oluturarak renme retme srecinin daha etkili hale

bireylerin davran bozukluu gstermesi gereidir.

getirilmesi retmenin snf ynetimi becerileri ile dorudan ilgilidir. Bu nedenle snf ynetiminin temel amac

2. ADA YAKLAIM

etkili bir renme ortam oluturmak ve sonucunda etkili

Merkezde renci vardr. Geleneksel yaklamdaki oto-

renmeyi salamaktr.

riter anlay yerini etkileime brakmtr. Esnek ve katlmc bir ekilde yaplandrlmtr. rencinin duygusal,
zihinsel ve dnsel geliimlerine hizmet eden bir yak-

92

Baar, H. (1999). Snf Ynetimi. stanbul: Milli Eitim Basmevi.

207

SINIF YNETM

4. SINIF YNETMN ETKLEYEN

DEKENLER

lamdr. Snfta yaplacak etkinlikler, uyulmas gereken

kurallar demokratik olarak tm snfn katlmyla belirlenir. Bylelikle de bireylerin kendi planlad etkinliklere

En nemli iki deiken retmen ve renci davranla-

katlma, kendi koyduu kurallara uyma eiliminden do-

rdr. retmenin ve rencinin yan sra, ortam, prog-

lay daha fazla verim elde edilir. ada snf ynetimi

ram, yntemler, okul, aile, yakn ve uzak evre, snftaki

anlaynda retmen davranlaryla model olur.

davranlar ve bunlarn ynetimini etkilemektedir.

4.1 retmen-renci Deikeni

3. SINIF YNETM MODELLER

retmen snf iinde gelecee ilikin davran tipleme-

Snf ynetiminde birtakm modeller benimsenir ve kul-

sini ve rencilerden beklentisini balangtan itibaren

lanlr. Benimsenen ve kullanlan modele gre snftaki

kararllkla ortaya koymaldr. retmen bu davran-

retmen davranlar ve rencilerle olan iletiim fark-

larn yerlemesi iin tutarl davranlar (nce kendisi)

llk gsterir.

sergilemeli, esnek olmal ve kurallara uymaldr. Dier

bir syleyide retmen rencileri iin iyi bir model olstenmeyen davrana kar tepki, iste-

maldr.

nen davrana kar vg sz konusudur.

stenmeyen davrann ortadan kalkmas
iin ceza verilir. rnein; snfta srekli
Tepkisel

uyumsuz davranlar gsteren renciye

stenmeyen davrann ortaya kmamas iin istenen davranlarn pekitirilmesi

Geleneksel

nemli grlr.
Gelecei kestirmeye, istenmeyen davran ve sonucu meydana gelmeden nlemeye ynelimdir. Kopya ekmesi olas
ve yan yana oturan iki rencinin arasna
nleyici
(nlemsel)

anta koyan ya da rencilerin yerlerini

h t i y a Ya y n c l k

her defasnda szl uyarda bulunulur.

deitiren bir retmen nlemsel modele

rencileri arasnda gzlemledii zorbalk davranlar karsnda rencilere bu yaptklarnn ne kadar

yanl ve zararl olduunu aklayan bir retmen,

iyi alrsa, istenmeyen davrann grl-

tenefste oyuna dalp derse ge kalan renciler s-

me sklnda dme ve yok olma durumu

nfa girerken kapda durup hafe enselerinden itek-

sz konusu olabilir. Buna bal olarak da

lemektedir.
Bu retmenle ilgili olarak zellikle aadaki-

rencilerin geliim zelliklerini dikkate

lerden hangisi sylendiinde doru olur?

alarak uygulamalarn gerekletirilmesini

esas alr. Bu modelde rencilerin ziksel,

A)

duygusal, zihinsel ve toplumsal geliim

rencilerle salkl iletiim kuran ve ayn zamanda ilkelerine bal

dzeylerinin dikkate alnmas gerekir. Bir

B)

uygulamaya gemeden nce rencilerin

ada

SORU...

uygun bir yntemi sergilemektedir. Model

tepkisel modele ihtiya olmayacaktr.

Geliimsel

2008 KPSS

Zaman ve sorumluluklar konusunda titiz ve bu

konuda rencilerine model

hazr hale getirilmesi nemlidir.

Snf ynetimini etkileyen tm gelerin bir-

C)

Tutumlar ile davranlar elikili

likte ele alnmasn ngrr. rencilerin

D)

iddet konusuna duyarl, zorbalkla mcadele

Btnsel

geliim zellikleri dikkate alnarak, nlem

(Sistem)

alnmas gereken yerde nlem almay, tep-

eden ve ayn zamanda disiplinli

E)

rencilere dorular anlatan ve yanllar kar-

ki gsterilmesi gereken yerde tepki gster-

snda kk cezalar verilmesi gerektiine ina-

meyi gerektirir.

nan

208

Test

SINIF YNETM

4.

SINIF YNETM VE VERML

DERS ALIMA

Snftaki disiplin sorunlar ile karlamak istemeyen bir retmenin retim srecinin banda yapaca en doru i aadakilerden hangisidir?

1.

ada snf ynetimi yaklamn geleneksel

A) rencilerle birlikte kural belirlemek

yaklamdan ayran en nemli zellik aada-

B) Velilerle grmek

kilerden hangisidir?

C) Rehberlik servisinden yararlanmak

D) Disiplin kuruluna gitmek

A) rencinin bilisel geliimine hizmet eder.

E)

B) renci merkezlidir.
C) retmen modeldir.

5.

D) Kurallar, srecin banda belirlenir.

E)

retim programl biimde gerekletirilmek

Kullanlan yntem-teknikleri deitirmek

Snf ynetimini iletiim sreci asndan etkileyen en nemli iki deiken aadakilerden
hangisidir?

zere yaplandrlmtr.
A) renci zellikleri ve snfn ziksel koullar
B) renci ve retmen

2.

Aadakilerden hangisi snf kurallar belirlenirken uyulmas gereken prensiplerden biridir?

A) Kural ifadeleri olumlu olmaldr.
B) retmenin ideolojisine uygun olmaldr.

h t i y a Ya y n c l k

C) retmen ve veli
D) renci ve veli
E)

6.

Snf ynetiminde kurallar belirlenirken rencilerin

katlm salanr, grleri alnr.
Sz edilen durumun en nemli nedeni aadakilerden hangisidir?

C) Kark ve adal ifadeler iermelidir.

D) Kurallar belirlenirken velilere danlmaldr.
E)

retmen ve okul idaresi

retim srecinin sonunda belirlenmelidir.

A) rencilerin derse katlmn salamak

B) Derse kar ilgilerini salamak
C) renciyi sosyalletirmek
D) rencilerin kurallara uymasn salamak
E)

3.

Aadakilerden hangisi ada snf ynetimi

7.

anlaynn bir zelliidir?

Sorumluluk kazandrmak

Aadakilerden hangisi snf ynetimini etkileyen deikenlerden biri olamaz?

A) letiim retmenden renciye dorudur.

A) Yntem ve teknikler

B) Kurallar olumsuz ifadelerle belirlenir.

B) renci zellikleri

C) Merkezde retmen vardr.

C) Program

D) Kurallar belirlenirken rencilerin grleri alnr.

D) Yakn ve uzak evre

E)

E)

Kat kurallara sahiptir.

219

Cora koullar

Test

SINIF YNETM

27. Aadakilerden hangisi snfta davran bozukluklar ve disiplin sorunlar ile baedebilmek
iin gidilen en uygun yol olur?

29. Aadakilerden hangisi snf ynetiminde baarl bir retmen davran deildir?
A) renmek ve retmekten haz duyar.

A) ocuklar davranlarn kontrol etmek iin dsal gdlenmeye bel balamaldr.

B) z gven duygular gelimitir.

B) retmenler snf ortamnda rencinin davrann deitirmek iin ceza kullanmaldr.

D) Duygusal ve dnsel zellie sahiptir.

C) ine kapanktr ve az konuur.

E)

C) renciler beklenmeyen baarlarndan dolay

sulanmaldr.

evresindeki insanlara deer verir.

D) alkan rencilere daha ok zaman ayrlmaldr.

rencilerin doru davranlar pekitirilmeli,
yanllar dzeltirken benlik sayglarna zarar
vermemeye zen gsterilmelidir.

h t i y a Ya y n c l k

E)

30. Her bir renciyi, sosyal becerilerini gelitirmeye

ynlendiren bir anlaytr.
Bu aklamada vurgulanan kavram aadaki-

28. rencilerin davranlarn deitirmek amacyla,

her trl mesajn, uygun kanallarla, birbirlerine iletilme sreci olarak zetleyebiliriz.

lerden hangisidir?
A) Bireysel etkinlik

Bu tanm aadaki kavramlardan hangisine aittir?

B) Farkndalk

A) Snf ynetimi

B) Kanal

C) Grup almas

C) Dnt

D) Kaynak kii

D) Ak ve hzl ifadede bulunmak

E) Eitim iletiimi

Test 9

E)

Etkin dinlenme

10

11

12

13

14

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

223

15

IKMI SORULAR

4.

SINIF YNTEM VE VERML

DERS ALIMA

IKMI SORULAR

A)
B)
C)
D)
E)

2.

rencilerin gven duygularn olumsuz ynde

etkileyebilecek olan retmen davran aadakilerden hangisidir?

Yanllarn cezalandrmas
Gayret gstermeye tevik etmesi
Baarlarn takdir etmesi
Hogrl olmas
Sabrl olmas
2001 KMS

rencinin olumlu zelliklerini desteklemek

renciyi izleyerek anlamaya almak
renciye snf iinde sorumluluk vermek
rencinin bu davranlarndan utanmasn
salamak
renciye nemli olduunu hissettirmek
2001 KMS

A) rencilerin yanl cevaplarna hogrsz

davranmak
B) lkeli ve kararl davranmak
C) Snf iinde gerginlik yaratmaktan kanmak
D) rencilerin kiiliine sayg gstermek
E) renciler arasnda ayrm yapmamak
2001 KMS

3.

A)
B)
C)
D)
E)

Aadakilerden hangisi, snf iinde olumsuz

davranlaryla dikkat ekmek isteyen bir rencinin bu davranlarn deitirmek iin kullanlabilecek yaklamlardan biri deildir?

5.

retmen snfta parmak kaldrmadan sz alan rencilerini bu alkanlktan vazgeirmek istemektedir.

retmenin izleyebilecei en uygun yol aadakilerden hangisidir?

Bir retmen snf iinde bir problemle karlar.

Bu retmenin yapmas gereken ilk i aadakilerden hangisidir?
A)
B)
C)
D)
E)

h t i y a Ya y n c l k

1.

Bir retmenin, okul baars dk bir renciye aadakilerden hangisini yapmamas gerekir?

Rehberlik servisine gndermek

Okul idaresine haber vermek
zm yollarn aratrmak
Problemi saptamak
renci velisini armak
2001 KMS

6.

Yakn arkada olan iki rencisinin birbirine darldklarn fark eden snf retmenin izleyecei
en uygun yol aadakilerden hangisidir?
A) rencilerin, darlmalarna yol aan olayla ilgili duygularn uygun bir dille ifade etmelerine
yardmc olmak
B) Durumu okul idaresine bildirmek
C) Bu rencilerin ikisine de yakn olan baka bir
renciden onlar bartrmasn istemek
D) rencilere, barmazlarsa bu durumu disiplin
kuruluna bildireceini sylemek
E) rencileri derhal rehberlik servisine gndererek sorunun zlmesini istemek
2001 KMS

A) Parmak kaldrmadan sz alan rencilere

ceza vermek
B) Parmak kaldrmadan sz alan rencileri uyarma
C) Parmak kaldrmadan sz alan rencileri derse almayacan syleme
D) Parmak kaldrarak sz alnmas gerektii kuraln hatrlatma
E) Parmak kaldrarak sz isteyen rencilere sz
verme, dierlerini grmezlikten gelme
2001 KMS
224

IKMI SORULAR

34. I.

36. rencileri arasnda gzlemledii zorbalk davran-

Salkl iletiim iin rencinin gzlerine uzun

sre bakmak gerekir.

lar karsnda rencilere bu yaptklarnn ne kadar

II. Uzun gz bants olumsuz, ksa gz bant

yanl ve zararl olduunu aklayan bir retmen,

s olumlu ileti verir.

tenefste oyuna dalp derse ge kalan renciler

III. renciden gzn karan retmen iletiim

snfa girerken kapda durup hafe enselerinden

kuramaz.

iteklemektedir.
Bu retmenle ilgili olarak zellikle aadaki-

IV. retmen renciye dorudan deil, gz

lerden hangisi sylendiinde doru olur?

ucuyla bakmaktadr.
V. Gz bants kuran retmene renci daha

A) rencilerle salkl iletiim kuran ve ayn za-

iyi yant verir.

VI. letiim srecinde retmen baskn olmaldr.

manda ilkelerine bal

Yukardakilerden hangileri retmen - renci

B) Zaman ve sorumluluklar konusunda titiz ve bu

ileti iminde doru ifadelerdir?

konuda rencilerine model

C) Tutumlar ile davranlar elikili

A) I, III, VI

B) I, V, VI

D) II, III, VI

E) II, IV, V

D) iddet konusuna duyarl, zorbalkla mcadele

C) II, III, V

eden ve ayn zamanda disiplinli

E)

2008 KPSS

rencilere dorular anlatan ve yanllar karsnda kk cezalar verilmesi gerektiine

inanan

h t i y a Ya y n c l k

2008 KPSS

35. Trk Mill Eitim ilkelerinden demokrasi eitimi dorultusunda rencilerinde demokratik
davranlar gelitirmeyi benimseyen retmen,
aada verilen zelliklerden hangisine sahip
olduunda rencilerinde bu ilkenin gereklerine uygun yeterlilikler gelitirme olasl en fazla olur?
A) Kuralc olma

B) Duyarl olma

C) Yeterli olma

D) Model olma

E)

Profesyonel olma
2008 KPSS

10

11

12

13

14

15

16

17

18

km

Sorular

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

229

DENEME TEST

4.

RETM YNTEM VE TEKNKLER

cinde strateji, yntem ve tekniklerin belirlenmesin-

DENEME TEST

1.

retme-renme etkinliklerinin planlanmas srede baz noktalara dikkat edilmesi gerekir.

Aadakilerden hangisi dikkat edilmesi gere-

Hedeere ulamay salayan yollarn btndr.

ken bu noktalardan biri olamaz?

Bazlar rencilerin etkin olmasn gerekletirirken bazlar retmenin merkezde olmas ile uygu-

A) Dersin hedeeri

lanr. Her birinin kendi iinde yarar ve snrllklar

B) rencinin hazrbulunuluk dzeyi

vardr.

C) Okulun sosyal zellikleri ve ziksel koullar

Bu aklama aadaki kavramlardan hangisi ile

D) retmenin ynteme yatknl

dorudan ilgilidir?

E)
A) retim stratejisi

B) retim ortam

C) Ders plan

D) retim arac

5.

Velilerin renim durumu

Bu teknik retimin nasl yaplaca konusunda

aday retmenleri yetitirmek iin retmen yetiti-

E) renme biimi

ren kurumlarda, zel sektr ve kamu kurumlarnda

hizmet ii eitim almalarnda kullanlmaktadr.
Paragrafta kullanm alanlar belirtilen retim

Beyin frtnas tekniine ilikin aadakilerden

hangisi yanltr?
A) Duygularn ifade edilmesi kolaylatrr.
B) Dersi zevkli ve canl hale getirir.
C) Demokratik tutumlar gelitirir.

teknii aadakilerden hangisidir?

h t i y a Ya y n c l k

2.

A) Mikro retim
B) Benzetim
C) Beyin frtnas
D) Bireyselletirilmi retim
E)

D) Problem zme becerilerini gelitirir.

E)

Programl retim

Bireysel alma alkanl kazandrr.

6.

Ali retmen, rencilerin kk gruplar oluturulmasn salam, renme-retme etkinliklerine

rencilerin gruplar halinde katlmasn istemitir.
Sonunda da grup baarsn deerlendirmitir.

3.

Bir retmen konularn tekrarn salarken ren-

Ali retmenin kulland renme/retme

cilerine, sorumluluk bilinci kazandrmak ve ren-

modeli ya da yaklam aadakilerden hangi-

cilerinde kendine gven duygusunu glendirmek

sidir?

istemektedir.
Bu retmene nerilebilecek en uygun retim

A) Probleme dayal renme

yntemi ya da teknii aadakilerden hangisidir?

A) Benzetim

B) Gzlem

D) Grme

E) Ev devi

B) Programl renme
C) birlikli renme

C) Gezi

D) Beyin temelli renme

E)
230

oklu zeka kuram

DENEME TEST

45. Snf iinde bir sorunla karlaan retmenin

48. Gerekli zaman ve uygun olanaklar saland

ncelikle yapmas gereken i aadaki see-

zaman her rencinin okulda renebileceini

neklerin hangisinde verilmitir?

savunan renme/retme yaklam aadakilerden hangisidir?

A) Kurallar hatrlatmal
B) Aileden yardm istemeli

A) Carrolun okulda renme

C) Sorunu tanmal, tehis etmeli ve sorunun ne-

B) Glasserin temel retme

C) Bireyselletirilmi retim

denini saptamal
D) Sorunlu renciye gerekli aklamay yaptk-

D) Programl retim

tan sonra soru ynlendirmeli

E)

E)

Anlaml renme

Sorunlu renciyi dorudan bir etkinlikle ba

baa brakmal
49. Aadaki renme/retme model/yaklamlarndan hangi ikisinde retmenin rehber oluu
vurgulanmaktadr?

46. Bir retmen, rencilerinin eski bilgileri ile yeni bilgileri arasnda iliki kurmalarn, szel iletiim bece-

A) Tam renme - Anlaml renme

bir tutum sergilemelerini istemektedir.

B) Probleme dayal renme - Anlaml renme

Bu retmen iin nerilebilecek en uygun retim yntemi aadakilerden hangisidir?

A) Tartma

B) Anlatm

C) Proje

D) Gsterim

E) Problem zme

h t i y a Ya y n c l k

rileri kazanmalarn ve bunun yan sra demokratik

C) Proje tabanl renme - Probleme dayal renme

D) Anlaml renme - Bilgisayar destekli retim
E)

Keller plan - Tam renme

50. Bir retmen, her bireyin az ok tm potansiyellere

sahip olduunu, bu potansiyellerin uygun evresel
koullarla ve etkinliklerle gelitirilebileceini savun-

47. Homojen gruplar veya snar oluturulabilir ve bireylerin farkllklar temel alnr.

maktadr.

Sz edilen renme modeli aadakilerden

Bu retmenin kullanabilecei en uygun renme/retme modeli yaklam ya da kuram

hangisidir?

aadakilerden hangisidir?

A) Glasser temel retme modeli

A) Anlaml renme

B) Gagnenin renme modeli

B) Tam renme

C) Bireyselletirilmi retim

C) Okulda renme

D) Carrolun okulda renme modeli

E)

D) oklu zekaya dayal retim

Mikro retim

Deneme
Testi

E)

Sunu yoluyla retim

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
A E E E A C B B A E C C D D B A C E E
26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44
E C D B B D C E B B E A C D D A B A D

237

20 21 22 23 24 25
C A D C B A
45 46 47 48 49 50
C A C A C D

KAYNAKLAR

KAYNAKLAR

Alkan, C. (1979). Eitim Ortamlar. Ankara: Ankara niversitesi Eitim Fakltesi Yaynlar.
Alkan, C. (1992). Eitim Teknolojisinin Temel Bir esi Olarak Eitim Ortamlarnn Dzenlenmesi. Ankara: Ankara niversitesi Eitim Bilimleri Fakltesi Yaynlar. No: 168. Ankara niversitesi Basmevi
Alcgzel, . (1999). ada Okulda Eitim ve retim. stanbul: Sistem Yaynclk.
Arslan, M. (Editr), Alolu, B., Sava, B. ahin, ., Aydoan, ., Gen, S. Z. (2007). retim lke ve Yntemleri.
Ankara: An Yaynclk
Aydn, A. (2000). Geliim ve renme Psikolojisi. stanbul: ALFA Basm Yaym Datm.
Aydodu, . (1993). ngilizce retiminde Ara-Gere ve Klavuz Kitap Kullanlmasnn renci Baars zerine Etkisi
ile lgili Deneysel Bir Aratrma. zmir: Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Yaynlanmam Yksek
Lisans Tezi.
Bacanl, H. ve dierleri. (1999). lkretimde Rehberlik. Ankara: Nobel Yayn Datm.
Bakr, E. (2002). Yeni Yntem ve Teknikler. Web: http://vizyon2023.tubitak.gov.tr/etkinlikler/yontem/bs.ptt
Baar, H. (1999). Snf Ynetimi. stanbul: Milli Eitim Basmevi.
Bilen, M. (2006). Plandan Uygulamaya retim. Ankara: An Yaynclk
Bilgisayar Destekli Eitim.Web: http://www.bilgisayaransiklopedisi.com/bilgisayar/345/bilgisayar-destekli-egitim-bde.html
Bloom, B. S. (1995). nsan Nitelikleri ve Okulda renme. (ev. zelik, D. A.). Ankara: Milli Eitim Basmevi.
Burden, P.R. ve Byrd, D. M. (1994). Methods for Effective Teaching. Allyn and Bacon
Cole, P. G. ve Chan, L. K. S. (1994). Teaching Principles and Practice. Hall of Australia Pty Ltd.
Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (1996) A Guide to Teaching Practice. New York: Simultaneously Published
elik, H. (2004). Milli Eitimde Avrupa Birlii Vizyonunda Mfredat Deiiklii. Anahtar Dergisi. Say: 189, 12, 13.
ilenti, K. (1984). Eitim Teknolojisi ve retim. Ankara: Gl Yaynevi.
De Bone, E. (1997). Alt apkal Dnme Teknii (ev. Tuzcular, E.) stanbul: Remzi Kitabevi
Demirel, . (1998). Genel retim Yntemleri. Ankara: Karde Kitap ve Yaynevi.
Demirel, . (1999). Eitimde Program Gelitirme. Ankara: Pegem Yaynclk.
Demirel, . (1999). retmen Nitelikleri. Cumhuriyetin 75. Ylnda retmen Yetitirme, 53-62. Ankara: Milli Eitim
Basmevi.
Demirel, . (2003). Planlamadan Deerlendirmeye retme Sanat. Ankara: Pegem A Yaynclk.
Demirel, . (2008). retim lke ve Yntemleri retme Sanat. Ankara: Pegem A Yaynclk.
Demirhan, C. (2002). Program Gelitirmede Tabanl renme Yaklam. Ankara: Hacettepe niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi.
Doanay, A. (Editr), Ko, G., Korkmaz, ., Karata Cokun, M., Sar, M., nver, N., Krdan, O., Tok,., Tok, T.N. (2007).
retim lke ve Yntemleri. Ankara: Pagem A. Yaynclk
Eacute, J. ve Esteve, M. (2000). The transformation of the teachers role at the end of the twentieth century: New
challenges for the future. Educational Review. 52(2), 197-209.
Ellenwood, S., Lapp, D., Bender, H., John, M. (1975). Teaching and Learning. New York: Macmillan Publishing Co.,
Inc.
Elma Net (2001). oklu Zeka. Web: http://www.elma.net.tr
Erdoan, A. (2008). Aktif renme. http://uretim.meb.gov.tr/Egitek Haber/s89/yazarlar/Ahmet.htm (14.09.2008)
Ergn, M. ve zda, A. (1997). retim lke ve Yntemleri. stanbul: Kafya Matbaaclk. Web: http://www.egitim.aku.
edu.tr/metod01.htm
Ertrk, S.(1972). Eitimde Program Gelitirme. Ankara: Hacettepe niversitesi Basmevi.
Free Association. Web: www.mycoted.com/Free_Association, (07.09.2008)
Gztok, F. D. (1995). retmenlerin Demokratik Tutumlar. Ankara: Trk Demokrasi Vakf.
Gztok, F. D. (2000). retmenliimi Gelitiriyorum. Ankara: Siyasal Yaynclk.
Gztok, F. D. (2007). retim lke ve Yntemleri. Ankara: Ekinoks Yaynclk.
Gztok, F. D., Akgn, . E. ve Karacaolu, . C. (2005). lkretim Programlarnn retmen Yeterlilikleri Asndan
Deerlendirilmesi. Yeni lkretim Programlarn Deerlendirme Sempozyumu (Kayseri). 17-40. Ankara: Sim
Matbaas.
Gndz, Y. (2001). retmenlerin Snf Ynetimindeki Yeterlilikleri. stanbul: Yldz Teknik niversitesi Sosyal Bilimler
Enstits Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi.
Grkan, T. (1993). lkokul retmenlerinin retmenlik Tutumlar ile Benlik Kavramlar Arasndaki liki. Ankara:
Ankara niversitesi Eitim Bilimleri Fakltesi Yaynlar.
Hesapolu, M. (2008) retim lke ve Yntemleri Ankara: Nobel Yaynlar
238

KAYNAKLAR

Kamp , J. E.,Massion, G. R., Ross, S. M. (1998) Designing Effective nstcustion. Second Edition. Psentice Holl,
ng.
Kneeland, S. (2001). Problem zme. (ev. Nurdan Kalayc). Ankara: Gazi Kitabevi.
Ko, G. ve Demirel, M. (2004). Davranlktan Yaplandrmacla: Eitimde Yeni Bir Paradigma. Hacettepe niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi. 27. 174-180
Kkahmet, L. (1987). rencilerin alma Alkanlklar ve Tutumlar-niversite rencileri zerine Bir Aratrma. Ankara: Ankara niversitesi Eitim Bilimleri Fakltesi Yaynlar No: 153
Levine, S. ve Broude, N. (1989). Designs for Learning. In S. Caldwell (Ed.), Staff development: A handbook of effective practices. Oxford, OH: National Staff Development Council
Major, C. H., Badon, M. S. ve MacKinno, M. (2000). Issues in Problem-Based Learning. Journal on Excellence in
College Teaching. USA: Web Education. 1-10
McCarthy, J.P. ve Anderson, L. (2000). Active Larning Techniques Versus Traditional Teaching Stlyles: Two Experiments from History and Political Science. Innovative Higher Education, Vol. 24, No.4.
McMillan, J.H. (2007). Classroom Assesment. Library of Congress Catalohing-in - Publication Data
McNamara, C., MBA, PhD, Authenticity Consulting, LLC. Copyright 1997-2008. Basics of Developing Case Studies.
Web: www.managementhelp.org/evaluatn/casestdy.htm (08.09.2008)
Milli Eitim Bakanl [MEB]. (1995). lkretim Okulu Program. stanbul: Milli Eitim Bakanl Yaynlar.
Milli Eitim Bakanl [MEB]. (2002). retmen Yeterlilikleri. Ankara: Milli Eitim Basmevi.
Milli Eitim Bakanl [MEB]. (2005). retmen Yetitirme ve Eitimi Genel Mdrl Temel Eitime Destek Si retmen Eitimi Bileeni retmenlik Meslei Genel Yeterlikleri Tasla. Web: http://oyegm.meb.gov.tr/yet/ adresinden 25 Nisan 2005 tarihinde eriilmitir.
NFS Sourcebook, Class Opinion Poll, Web: www.utexas.edu/academic/cte/sourcebook/feedback.html (08.08.2008)
Joyce, B., Weil, M. ve Calhoun, E. (2000). Models of Teaching. Sixth edition. Allyn and Bacon.
OECD (Organsaton for Economc Cooperaton and Development) (2004). Learning for Tomorrows World First
Results from PISA 2003. The Learning Environment and the Organisation of Schooling. Web: http://www.
pisa.oecd.org/dataoecd/58/59/33918026.pdf adresinden 13 Aralk 2004 tarihinde eriilmitir.
SYM. (2008) Web: www.osym.gov.tr ve ftp://dokuman.osym.gov.tr/ (08.08.2008)
Peker. M. (2003). Kolb renme Stili Modeli. Milli Eitim Dergisi. Say 157
Web (2005, Nisan 25): http://oyegm.meb.gov.tr/yet/
Saban, A. (2000). renme retme Sreci. Ankara: Nobel Yayn Datm.
Savoire, J. ve Hughes, A. (1994). Problem-Based Learning As Classroom Solution. Educational Leadership.
USA: Association for Supervisinon&Curriculum Dev. 1-6
Senemolu, N. (2001) Geliim renme ve retim, Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Gazi Kitabevi.
Snmez, V. (2007). Program Gelitirmede retmen El Kitab. Ankara: An Yaynclk.
Snmez, V. (2008). retim lke ve Yntemleri. Ankara: An Yaynclk
Slavin, R.E. A Model of Effective Instruction. Web: www.successforall.net/_images/pdfs/modeleffect.htm (08.08.2008)
ahin, . (2005) Aktif retim Yntemlerinden Beyin Frtnas Yntemi ve Uygulamas. ukurova niversitesi Sosyal Blimler Enstits Dergisi. Cilt 14 S:1 441-449
Tapnar, M. (T.Y). retim lke ve Yntemleri Ankara: niversite Kitabevi
Tekk, H. H. ve E. . Karabyk (1997). Milli Eitimle lgili Kanunlar. Ankara: ner Yaynlar.
Tellis, W. (1997) Introduction to Case Study The Qualitative Report. Volume 3, Number 2.
Web: http://www.nova.edu/ssss/QR/QR3-2/tellis1.html (01.09.2008)
Uun, S. (2000). Dnyada ve Trkiyede Bilgisayar Destekli retim. Ankara: Pegem Yaynclk.
Verimli Ders alma. Web: http://www.egitim.com/genclik/0452/0452.4.verimlicalisma.asp (06.09.2008)
Vural, S., L. Kkahmet, ve dier.(2000). Snf Ynetimi. Ankara: Nobel Yayn Datm Ltd.ti.
Yeilyaprak, B. (2000). Eitimde Rehberlik Hizmetleri. Ankara: Nobel Yayn Datm.
Ylmaz H. ve Snbl, A.M. (2007). retimde Planlama ve Deerlendirme. Konya: izgi Kitabevi
Web: http://www.donusumkonagi.net/makaleasp?id=3432&baslik=ogrenme_stilleri&i=coklu_zeka
Web: http://www.onlinezik.com/content/view/37/28/
Wikipedia, The Free Encyclopedia, Web: http://www.wikipedia.org/ (05.09.2008)

239