IES GONZALO TORRENTE BALLESTER

PONTEVEDRA

DEPARTAMENTO DE LATN

LRICA LATINA.
HORACIO

CURSO 2014-2015

1.ORIXES DA LRICA ROMANA

Poema lrico todo aquel que se canta, acompaado dun instrumento
musical, e que, desde o punto de vista temtico, da cabida
expresin
-en 1 persoa- de sentimentos e estados de nimo individuais ou
colectivos.
A tarda aparicin en Roma da lrica latina dbese, entre outras, a
razns polticas e sociais. Os romanos, dedicados durante sculos
conquista militar tardaron en preocuparse pola efusin potica dos
sentimentos persoais. Vivan volcados cara ao exterior. Na segunda
metade do sculo II a.C. comezan a aparecer

os problemas

internos, de carcter social e econmico. Ata este momento a nica

poesa

admitida

polos

crticos,

como

Cicern,

era

poesa

comprometida coa moral nacional, como a pica ou a traxedia, que

estaban ao servizo da sociedade romana. Ante esta poesa seria e
trascendente produciuse a reaccin dos neotricos ou poetae novi ,
denominacin, en principio, despectiva que serva para referirse ao
movemento do sculo I a. C. duns poetas defraudados pola situacin
poltica e social da sa poca e que, motivados polo movemento
alexandrino, reaccionan nun dobre plano:
a) Coidado extremo pola forma literaria.
b) Temtica e funcin libre.
Fronte poesa tradicional comprometida socialmente, xorde unha
poesa na que predomina a temtica do eu individual, que pode
resultar trascendente ou frvola, pero que se xustifica pola sa gran
altura literaria, aspecto que influiu decisivamente en toda a lrica
posterior.

2.HORACIO (65 8 a.C): O HOME E A OBRA

DATOS BIOGRFICOS
Quinto Horacio Flaco naceu en Venusia (Italia meridional) o ano 65 a.
C. Recibiu unha esmerada educacin, que completou cunha viaxe a
Atenas, onde se alistou no bando dos asasinos de Csar. Tras a batalla
de Filipos (42 a. C.), coa derrota perde todo o seu patrimonio.
Comezou a traballar como scriba quaestorius, para gaarse o
sustento, e alternaba o traballo de funcionario coa sa dedicacin
poesa.
O seu talento potico pxoo en contacto, da man de Virxilio e de
Vario, con Mecenas, que lle brindou a sa proteccin e a posibilidade
de integrarse no seu crculo literario con todos os honores.
A sa amizade con Mecenas pxoo en relacin con Augusto, que
aprezaba nel tanto o home como o poeta. E este colaborou
sinceramente nas reformas patrocinadas polo emperador.
Morreu o ano 8 a.C., despois de cumplir a tarefa que se autoimpuxera:
ser o primeiro en cantar os versos dos poetas lricos gregos na sa
forma itlica.

A PRODUCIN LRICA DE HORACIO

A obra lrica de Horacio pdese reducir a : PODOS, ODAS (tamn
chamadas CARMINA) e o CARMEN SAECULARE.
a) Os PODOS: Son 17 poemas breves que se publicaron como
libro no ano 30 a.C. O Mestre nesta primeira etapa horaciana,
cando o autor anda non atopara a calma do seu esprito no
epicuresmo, o gran poeta satrico Lucilio. Horacio chambaos

 iambi, porque tian a sa orixe na primitiva lrica grega de

Arquloco e Hiponacte. O xnero dos PODOS constite, dentro
da lrica, un tipo especial: na sa orixe unha lrica de
maldicin e inxuria, unha poetizacin do insulto. En canto
temtica, encontramos: imprecacins contra a guerra civil,
invectivas persoais contra os seus inimigos literarios, contra os
novos ricos; outro grupo de PODOS representa a transicin
cara ao mundo mis moderado, suave e confidencial das ODAS,
como o caso daqueles que tratan temas mis festivos,
amorosos, bquicos, e incluso eclxicos: exemplo claro deste
ltimo o famoso Beatus ille, un precioso e inspirado canto
vida rural.
b) As ODAS (CARMINA): Representan o segundo gran perodo da
actividade de Horacio. Foron elaboradas durante o perodo de
consolidacin do principado de Augusto. Neste perodo escribiu
Horacio 4 libros de CARMINA (chamados ODAS a partir do
Imperio). Os tres primeiros foron publicados como un corpus
ben definido no ano 23 a.C. e non obtiveron o xito que o poeta
esperaba, polo que abandonou decepcionado o cultivo da
poesa lrica. Pero retorna a ela pouco mis tarde e entre o 17 e
o 13 a.C. escribiu o cuarto e ltimo libro da sa producin lrica.
As ODAS ou CARMINA constiten a obra mestra de Horacio.
Nela e con ela propuxrase trasladar lingua de Roma a
cancin dos poetas lesbios, Alceo e Safo (cos que contrae
dbedas mtricas e temticas). Os temas tratados nas ODAS
son moi variados, pero podmolos sintetizar en:

Eloxios a Augusto como salvador de Roma.

A amizade.

Tema

filosfico-moral

epicuresta):

(predominio

de

ton

1. Aurea mediocritas = mesura e mediana.

2. Angustia ante a morte (fin dos praceres).
3. Carpe diem, contrapartida ou desquite da morte.

O amor: desapasionado e obxectivo.

O tema do vio (legado de Alceo e Anacreonte).

Tema do campo e da paisaxe natural (Locus

amoenus).

A mitoloxa: utilizada como argumento ou como

mero exemplo.

Reflexins sobre o feito literario mesmo.

c) O CARMEN SAECULARE: Trtase dun himno relixioso que

Augusto lle mandou compoer para a celebracin dos xogos
seculares do ano 17 a.C.. Escrito en estrofas sficas, o CARMEN
recolle rogos a distintos deuses e est ateigado de pietas

virtus (piedade e patriotismo), en lia, outra vez, co

programa poltico-moral de Augusto.

VALORACIN LITERARIA
A caracterstica mis notable do estilo de Horacio a concordancia
perfecta que logra sempre entre pensamento e expresin. Para el a
poesa non unha mera distraccin, senn unha esixencia
continua de perfeccin (labor limae). Fltalle o sentimento e a
simpata

de

Virxilio.

Resulta

xeralmente

algo

fro.

Pero

harmoniosa estrutura das sas composicins, a mestra no manexo

dos diversos metros, o coidado e o acerto de poer sempre a
palabra exacta no lugar exacto, a vivacidade das sas imaxes, fan
del, xunto con Virxilio, o mis perfecto modelo potico de
clasicidade.