6.

ZNLENDRME SRELERNN DEERLENDRLMES

6.1 Puanlama Sistemi
Tablo.7 Taoca Denetim Kriterleri ve Puanlama
Sra no
Kriter
1
Evsel atklarn p alanna tanmas
2
Basamak sisteminde allmas
3
Ana yollarn asfaltlanmas
4
Patlayc kaytlarnn tutulmas
5
Patlatmalarda kurallara uyulmas
6
k yapan kamyonlarn zerinin kapatlmas
7
Toz indirgenme sistemlerinin altrlmas
8
Genel temizliin yaplmas
9
Snrlarn belirlenmesi ve iaretlenmesi
10
Ara bilgilerinin kayt altna alnmas
11
Uygun alanlarda aalandrma almalarna balanmas
12
Yangn sndrc-ilk yardm ekipmanlarnn bulunmas
13
Gelimi patlayc madde kullanm
14
Patlayc madde kullanan personelin ehliyetli ve yetkili olmas
15
Fenni sorumlu istihdam edilmesi
16
Tesiste bilgilendirici levhalarn bulunmas
17
Giri snrlarnn dzenlenmesi (tel-duvar) ve aalandrlmas
18
Tozla etkin mcadele edilmesi
19
Atk malzemenin komu alanlara atlmamas
20
letme planlarnn hazrlanmas
21
letme planlarna ve CED raporuna uyulmas
22
k yapan kamyonlara su pskrtme sistemi kurulmas
23
Atk sular iin altyap-septik tank yaplmas
24
Kimyasal ve artk yalarn geirimsiz zemin zerine
depolanmas
25
Modern krma-eleme sistemi olmas
26
Toz nleme iin su pskrtme sistemi kurulmas ve/veya kapalyar kapal sisteme geilmesi
27
Rzgar krclarnn ve aalandrmann yaplmas
28
Mazot tanklarnn uygun biimde dzenlenmesi
29
i barnaklarnn steril ve salkl olmas
30
Makine ve aralarda susturucu kullanlmas
31
Delme tabancalarna toz tutma sistemi yerletirilmesi
32
ISO 9001 ynetim belgesine sahip olmak
33
ISO 14000 ynetim belgesine sahip olmak
TOPLAM

Puan
1
10
5
2
3
1
5
1
1
1
7
2
6
1
6
2
5
5
3
10
10
2
2
3
5
3
2
5
5
1
2
8
15
140

Tablo 8. Toplam Puana Gre letme zin Sresi

Toplam puan (140 zerinden )
0-40
41-60
61-80
81-110
110-130
131-140

letme izin sresi

PTAL
1
2
3
4
5

6.1.1 Ta Oca Denetimleri

Bakanlar Kurulu K(II)204-2013 karar numaral kararnda puanlama sistemine gre
denetleme ilemleri gerekletirecek denetleme komisyonunun aada belirtilen
kurumlarn elemanlarndan olumasna karar verdi.
Tablo 9. Puanlama Sisteminde Grev Yapacak Komisyon yeleri
Jeoloji ve Maden Dairesi Mdr veya Mdr
1 kii
Muavini
Jeoloji ve Maden Dairesi Maden ubesi Temsilcisi
1 kii
Patlayc Maddeler Mfettilii Temsilcisi
1 kii
evre Koruma Dairesi Kat Atk ube Temsilcisi
1 kii
evre Koruma Dairesi Hava Kalitesi ube
1 kii
Temsilcisi
Orman Dairesi Koruma-Faydalanma ube
1 kii
Temsilcisi
Ta Ocaklar Birlii Bakan/Bakan Yardmcs
1 kii

Bakan
ye
ye
ye
ye
ye
ye

6.1.2 Puanlama Sisteminin Deerlendirilmesi

Puanlama sistemine bakldnda aadaki tablodan (Tablo.10) da rahata grlecei
gibi baz kurallarn bir defa yerine getirilmesi halinde kalc olacandan (demirba
gibi) daha sonra tekrarlanmasna gerek yoktur. Ta oca bu kurallar bir defa yerine
getirerek her izin sresinin yenilenmesinde bir yl uzatma alacak kadar yeterli puana
(59 PUAN) sahip olabilir.
Tablo 10. Puanlama sisteminin deerlendirilmesi.
Sra no
Kriter
2
Basamak sisteminde allmas
3
Ana yollarn asfaltlanmas
4
Patlayc kaytlarnn tutulmas
9
Snrlarn belirlenmesi ve iaretlenmesi
11
Uygun alanlarda aalandrma almalarna balanmas
12
Yangn sndrc-ilk yardm ekipmanlarnn bulunmas
16
Tesiste bilgilendirici levhalarn bulunmas

Puan
10
5
2
1
7
2
2

17
22
23
24
25
26
27
28
31

Giri snrlarnn dzenlenmesi (tel-duvar) ve aalandrlmas

k yapan kamyonlara su pskrtme sistemi kurulmas
Atk sular iin altyap-septik tank yaplmas
Kimyasal ve artk yalarn geirimsiz zemin zerine
depolanmas
Modern krma-eleme sistemi olmas
Toz nleme iin su pskrtme sistemi kurulmas ve/veya kapalyar kapal sisteme geilmesi
Rzgar krclarnn ve aalandrmann yaplmas
Mazot tanklarnn uygun biimde dzenlenmesi
Delme tabancalarna toz tutma sistemi yerletirilmesi
TOPLAM

5
2
2
3
5
3
2
5
2
59

Bundan dolaydr ki yukarda bulunan kurallar puanlama sisteminin dnda tutulmal

ve mecburi hale getirilmedir. Puanlama sistemi geriye kalan kriterlerden ve daha
eklenecek yeni kriterlerden olumal ve puan deerleri tekrardan dzenlenmelidir. Ta
ocaklarnda yaanan problemlerin temelinde maden mhendisinin eksiklii byk yer
tutmaktadr. Fenni sorumlu istihdam edilmesi kriterinin yeni puanlamada ki deeri
yksek tutularak ve zendirilmelidir. Puanlamaya eksik olan ISO 18001 ii sal ve
i gvenlii belgesine sahip olmak kriteri de eklenmelidir.
Puanlama sisteminde grev yapacak komisyon yeleri ierisinde sivil toplum rgt
olarak grev yapan ta ocaklar birlii bakan/bakan yardmcs gibi odamzdan da bir
yetkilinin grev almas salanmaldr.
6.2 Taocaklar letme-Teraslama Projeleri ve ed Raporlar Analizi.
KKTCde faaliyet yapan tm ta ocaklar iletme sahiplerine evre yasasna ngrlen
ekli ile ED raporlar ve iletme projelerini hazrlama ve ilgili dairelere sunma
ykmll getirilmitir.
letme sahiplerine;
1. Krma eleme tesislerinden kacak tozun evreye verecei olumsuz etkileri
nleyecek kapal sistem veya su pskrtme sistemi kurulmas,
2. Galeri patlatma yerine, iletme planlarnda belirtilen hususlara uyularak,
basamak sistemine geilmesi,
3. Her yl hazrlatlacak iletme planlarnn onayl bir ekilde (kimin onaylayaca,
hangi formata gre onaylanaca belirtilmemitir) JMD ye sunulmas.
4. Hafriyat malzemesinin grsel ve evre kirlilii yaratmayacak bir yerde
toplanmas.

5. Ocak terk edilirken, evre koruma dairesinin onaylayaca rehabilite projesinin

uygulanarak ocak yerinin evreye uyumlu hale getirilmesi.
6. Ocak iinde tm tali ve servis yollarnn toz kalkmamas iin tedbir alnmas.
Yukarda belirtilen koullara (5. Madde hari) 30 Kasm 2004 tarihine kadar
tamamlanmas art getirilmitir. Belirtilen artlarn yerine getirilmesi durumunda
ED NEMSZDR karar alnmtr.
Bu kararlar dorultusunda 1999-2004 yllarnda n ED raporlar hazrlanmtr.
Aadaki tablo da yer alan bilgiler 2004-2005 tarihleri arasnda yaplan teraslama
projeleri ile 1999-2002 yllarnda hazrlanan n ED raporlarndan derlenmitir.
Tablo 11. Taocaklar letme-Teraslama Projeleri ve ed Raporlarnn Birlikte
Deerlendirilmesi.
letme
Ad

zin
Verili
Tarihi

Alan
(m2)

Rakm
Aral

Rezerv
(ton)

(m)

ngrlen
Tesis
kapasitesi
(Ton/gn)

ngrlen
letme
mr
(Yl)

(Gn=10 Saat)
Mozaidex

1996

54.700

525-595

1.290.000

1000

Aan

1997

9.000

565-625

1.100.000

1000

Erfua

1996

41.400

605-665

2.500.000

250

40

Arpalkl

1987

65.000

1500

70

Krolu

2010

425-460

3.000.000

1.000

14

Ne-Ke

1994

78.000

2.130.000

300

30

Bozkaya

1977

234.000

430-537

9.375.000

2000

21

Grda

1998

208.000

370-450

10.500.000

1.000

46

Ahmet
Topal

1991

104.000

330-406

6.250.000

1500

36

Levent

1995

R.B.M

1991

53.037

310-380

5.000.000

1000

22

Cypromer

1976

321,924

325-390

6.200.000

2000

31

(Haskum)

Taban
Kodu:315
sta 1

1997

42,162

325-395

6.525.000

1000

30

sta 2

46,663

317-360

4.400.000

1000

20

Karayollar
Dairesi

2000

2000

Beparmak

1994

56,200

325-400

12.375.000

1500

19

Taban
Kodu:300
Levent

1987

50,600

330-400

5.185.000

200

12

ahin
Nakliyat

1979

26.000

365-425

1.375.000

2.000

Deerlendirme;
ED raporlar Fasl 270te belirtilmeyen nemli bir eksii gidermesi asndan
olumludur. stenilen raporlar n ED deil ED olmaldr.
letme projelerinin, mevcut topografya ve iletme alanna dolays ile rezerve ve
iletme kapasitesine gre hazrland, bu parametrelerden herhangi birinin deimesi
durumunda bu projelerin yeniden deerlendirmesi gerektii unutulmamaldr. letme
projelerinin hazrland tarihten sonra ou ocan iletme alanlarnn ve
kapasitelerinde deiimler olduu gzlenmitir. Bu ocaklar iin salkl plan
yaplabilmesi asndan u anki iletme alanlar ve kapasitelerine gre yeniden
deerlendirilmeleri gerekmektedir.
Yllk imalat planlar ve filen gerekleen retim raporlar, zaten Fasl 270in getirdii
bir zorunluluktur. Yalnz bu planlarn hangi formatlar altnda hazrlanaca, hangi
merciler tarafndan bunun onaylanaca konusunda eksikliler vardr. Kanaatimizce
burada mesleki rgtlere grev verilmesi gerekmektedir.
ED raporlarnn en nemli aya, iletme mddetince evreye verilecek etkinin en
aza indirilmesi yannda, iletme alann terk edilmesi aamasnda, ocan doaya
kazandrlmasnn salanmasdr. Bundan dolay Doaya Yeniden Kazandrma
(Rehabilitasyon Projeleri) iletme balatlmadan ngrlmeli ve iletme aamalar
buna gre ynlendirilmeli ve denetlenmelidir.

Kanaatimizce ilgili dairelerin bunu yapmakta yetersiz kalddr. Bu konuda teknik

donanm olan personel azl gze apmaktadr. Dairelerin ilgi teknik personel
saysnn artrlmas gerekmektedir. Odamz ilgili daireler ile ibirlii yapmaya
hazrdr.

7. MAL ANALZ
7.1 Ta Ocaklarnda Sabit Sermaye Yatrmn ncelenmesi
Bu alma ile ama krma akl-kum reten taocaklarnn krma-eleme tesisi iin
gerekli grlen asgari ara gere ile tahmini tesis maliyetini karmaktr.
Tablo 12. Toplam sermaye yatrmnn, tesisi ekipman maliyet oran metoduna gre
tahmini hesaplanmas.
NO
EKPMAN- ARA - GDERLER
ADET
1 Rock Drill (Delme-Patlatma)
1
2 Kaya Kamyonu (Malzeme Taycs)
3
3 Primer Krc ( eneli Krc)
1
4 Sekonder Krc (Darbeli Krc)
1
5 Tersiyer Krc (Kum Krcs)
1
6 Titreimli Elek
2
7 Bunker + Izgara
1
8 Band-Apron Feeder
1
9 Kamyon
3
10 Ekskavatr (+Hidrolik Krc)
2
11 Lastikli Ykleyici (Digger Loader)
2
12 Otomatik Kantar (Kamyon ve Trlar in)
1
13 Ofis Binalar, Ambar, Atlye Binalar
1
14 Su Tankeri
1
15 Delici Ulu Kompresr
1
16 Kurulum Maliyeti
(Krc, elek, bunker, zgara, band, kantar maliyeti * 0,21)
17 Enerji-tesisat
(Krc, elek, bunker, zgara, band, kantar maliyeti * 0,15)
18 Saha dzenlenmesi-yollar
(Krc, elek, bunker, zgara, band, kantar maliyeti * 0,10)
19 ngrlmemi veya srpriz maliyet
Tablo12deki mevcut ara gere maliyeti piyasa deerleri dikkate alnarak hesaplanm
ve ocaklarn sabit sermaye yatrmlarnn yaklak 2,5 milyon sterlin ile 3 milyon
sterlin arasnda olduu tahmin edilmitir. Sabit sermaye yatrmnn daha doru
hesaplanabilmesi iin retici firmalardan fiyat listesi alarak tekrar hesaplanmasnda
yarar grlmektedir.

7.2 Ta Ocaklarnn Ekonomiye Katks

KKTCde 2005-2013 yllar arasnda agrega kullanmnda ulalan pik deerler yol
ileri iin 3.750.000 ton/yl, st-alt yap ileri iin 750.000 ton olarak verilmitir.(YD
Raporu)
2006-2007 yllarnda pik deerlere ulamak iin kullanlan toplam kapasite (250
ign ve 8 saat/gn dikkate alnarak) 18.000 ton/gndr.
Toplam agrega oca kurulu kapasitesi 3750 ton/saat yani 30.000 ton gndr.(JMD)
Kurulu toplam kapasite ile kullanlan pik kapasiteleri arasnda belirgin faklar vardr.
Belirtilen pik deerlere 2006-2007 yllarndaki inaat patlamas dneminde yaanm
nemi bir veridir. Kbrsdaki muhtemel bir anlama sonras bezer bir durumla
karlalmas kuvvetle muhtemeldir. Olas bir 2006-2007 ylndaki gibi talep artn
mevcut ocak kapasiteleri fazlas ile karlayabilecek durumdadr. retim kapasiteleri,
ihtiya orannda alma saati dzenlenmesi ile artrlabilir veya azaltlabilir.
Ta ocakl sektrnn 200-2013 yllar arasndaki G.S.M.H pay %0,6-1.1
arasndadr. Ta ocaklnn tetikledii dier faaliyetler (alt-st yaplar, sanayi
sektr, istihdam gibi unsurlar) dikkate alndnda nemli katma deer yaratt
aikardr.
Ta ocaklarnn kurlu retim kapasitesi ile gncel agrega ihtiyac mukayese
edildiinde, ocak saysnn fazla olduu ve Ocak saysnn azaltlmas ynnde karalar
retilebilinir.
Ancak, byle bir karar alnmadan nce;
letme sahiplerinin sabit sermaye yatrm tazminatlar dikkate alnmaldr.
Mevcut hali ile terk edilecek ocaklarn, en erken doaya yeniden kazandrma
(rehabilitasyon) ilem sresi ve maliyeti analiz edilerek dikkate alnmaldr.
Taocakcl sektrne bal olrak hizmet verilen asfalt, beston santrali gibi
yatrmlarda dikkate alnmaldr.
Kanaatimize gre, herhangi bir ocan kapatlma karar alnr ise mevcut ocak
sahibine rehabilitasyon almalar iin, beli tevikler erevesinde ve kat bir denetim
altnda belli sreler tannmal ve ocak doaya yeniden kazandrldktan sonra terk
edilmelidir.

8. DOAYA YENIDEN KAZANDIRILMI TAOCAKLARI

lkemizde bulunan taocaklar ile raporda belirtilen skntlar olsa da retimi

tamamlandktan sonra doaya yeniden kazandrlan ocaklar da bulunmaktadr. Bu
ocaklardan 2 tanesi ile ilgili zet bilgiler aada yer almaktadr.
skele blgesinde bulunan ve uzun yllardan beridir alta retimi yapan bir ocakta
2009 ylnda gerekletirilen bir alma sonucunda ocan retimi tamamlanan
blmleri doaya yeniden kazandrlmtr. Resim 23de grnn dik al evlerin
Resim 24de grld zere alar drlerek zemin zerine toprak dolgu
yaplmtr. ev alarnn blgesel topografya ile uyumlu olmasna zen gsterilmi
ve toprak verilerine bal olarak blgeye zeytin fidan dikilmitir. Ayrca yeniden
dzenlenen alann doal bir grnme sahip olabilmesi iin saha ierisinde bilinli
olarak bir miktar ta braklmtr.

Resim 23. skelede bulunan al ta oca, iletme sonras resmi.

Resim 23. skelede bulunan al ta oca, doaya yeniden kazandrldktan sonraki

resmi.
Bir dier rnekse Haspolat blgesinde bulunan ve retimi tamamlanm olan bir kil
ocann glet eklinde dzenlenmesidir. Bu rnek de lkemiz asndan son derece
nemli ve madencilik ilemlerinin geici ilemler olduunu gsteren iyi bir rnektir.
retim sonrasnda glet eklinde dzenlenen alan zaman ierisinde kularn da ziyaret
ettii nemli bir sulak alan haline gelmitir. Bu, iyi planlanan ve iyi uygulanan bir
doaya yeniden kazandrma plannn ne denli baarl olabileceini gstermesi
asndan son derece nemlidir.
Not: Bugne kadar krma kum akl reten hi bir ocak rehabilite edilerek doaya
yeniden kazandrlmamtr.

Resim 24. Haspolat blseinde bulunan kil oca, iletme sonlandktan sonraki resmi.

Resim 25. Haspolat blseinde bulunan kil oca doaya yeniden kazandrldktan
sonraki resmi.

9. GENEL DEERLENDRME VE NERLER

Gelimekte olan Kbrsn kuzeyinde gerekletirilmesi gereken alt yap yatrmlar ve
evresel dzenlemeler dnldnde taocaklarnn bir ihtiya olduu ortadadr.
Bugn gerek yol ve kaldrm altyaplar, gerek yamur suyu drenaj ve kanalizasyon
sistemi uygulamalar, gerekse lkede yaayanlarn konut ihtiyacn gidermek
bakmndan taocakl faaliyetleri tamamyla yasaklanamaz. Ancak btn bu
gerekler evrenin snrsz bir ekilde tahrip edilmesini gerektirmez. Yaplacak olan
ilemlerin tekniine uygun bir biimde gerekletirilmesi ile ortaya kan tahribat
giderilebilir.
Doada yaplan her ilemin evreye bir etkisi olduu unutulmadan ortaya kacak
etkilerin tanmlanmas, bu etkilerin nasl minimize edilecei ve kullanm sonras
etkilenen alann doaya nasl yeniden kazandrlaca detayl olarak planlanmaldr. Bu
planlamay gerekletirebilmek iinse gerek insan kayna ynnden gerekse teknik
alt yap bakmndan eksik olan unsurlar bir an nce tamamlanmaldr.
K.K.T.C de agrega retimine ynelik faal 17 adet taoca mevcuttur. Toplam kurulu
kapasitesi 3.750 ton/saat yani 30.000 ton/gndr (JMD). Annan Plan sonras
dnemde yaanan inaat patlamas dneminde bile ulalan maksimum kapasite 18.000
ton/gndr (JMD). Bu adan bakldnda kurulu retim kapasitesinin ihtiyacn
tesinde olduu ve buna bal olarak ocak saysnn fazla olduu nettir. Bu anlamda
belli bir plan dhilinde ocak saysnn azaltlmas gndeme alnabilir. Bu gr hem
odamz hem de taoca sektrnde yer alan yatrmclar tarafndan desteklenmektedir.
Ancak burada izlenecek yolun iyi planlanmas gerekmektedir. Baz ocaklarn
kapatlmasnn gndeme gelmesi halinde, yaplan yatrmlarn tazmini, kapatlan
ocaklarn doaya yeniden kazandrlma sresi ve bu aama iin gerekli mali
gereksinim iyice analiz edilmelidir ve her ocak iin detayl projeler hazrlanmaldr.
Ocaklar doaya yeniden kazandrma srecini (Rehabilitasyon Projesi) tamamlamadan
kesinlikle kapatlmamaldr. Aksi takdirde yaanacak sorunlar bugnknden daha
byk boyutlara ulaacaktr.
Taocakl faaliyetlerinin iyiletirilmesi iin ksa, orta ve uzun vadeli nlemler
aada verilmitir.

(a) KISA VADE

Milli Eitim Bakanlnn her yl Trkiye Yksek retim Kurumundan belli
alanlarda kontenjan talep ettii bilinmektedir. Bu kapsamda ihtiya duyulan maden
mhendisinin yetitirilmesi iin bu yldan balanarak kontenjan talep edilmesi ve
maden mhendisi an sratle kapatlmas salanmaldr. Bu, sadece taocaklarnn
dzenli/sistemli altrlmalar veya sratle doaya yeniden kazandrlmalar asndan
deil, daha etkin bir denetimin salanabilmesi iin kamu kurumlarnn insan
kaynaklarnn glendirilmesi bakmndan da dikkate alnmaldr. Ayrca Kbrs

Sorununun zm iin srdrlen mzakerelerde doal kaynak ynetiminin federal

devlete braklaca ngrsnden hareketle Kbrsl Trklerin bu kapasitelerinin
gelitirilmesine nem verilmelidir.
Tesislerden kaynaklanan toz etkisinin nlenebilmesi iin kapal tesis uygulamasna
geilmesi deerlendirilmelidir. Toz indirgeme sistemlerinin altrlmas ile alakal
problemler giderilmeli ve bunlarn kullanm zorunlu hale getirilmelidir.
Mevcut puanlama sisteminde revizeye gidilmelidir. Mecburi olan (r.basamaklandrma
sistemi) ve demirba haline gelen(r. Yollarn asfaltlanmas, toz indirgeme sisteminin
kurulmas gibi), icraatlarn, puanlama deerlendirmeleri karlmaldr.
Patlatma srasnda ortaya kan yer sarsnts ve hava oku gibi deerlerin bilimsel
ynden tespiti iin idarenin teknik bakmdan ve insan kayna ynnden kapasitesinin
artrlmas salanmaldr.
Denetcilerin kapasite artrm ile birlikte ocaklarn etkin denetimi gerekletirilmeli ve
ortaya kan evresel etkiler srekli bir biimde takip edilmelidir. Denetimlere
bamsz denetilerin katlmlar salanmaldr.
Kbrsn kuzeyinde eitli projelerin gerekletirilmesi iin ihaleyi kazanan firmalara
verilen ve hicbir rehabilitasyon yaplmadan terk edilen ocaklar olduu bilinmektedir.
(rnek: Girne yat liman projesinde kullanlan Deirmenlik-Girne anayolu,
Beparmak Restaurant arkas) Bunlarn bir an nce tespit edilerek doaya nasl
yeniden kazandrlacaklarnn ortaya konulmas, detayl projelerinin hazrlanmas ve
bu projelerin uygulanmaya balanmas gerekmektedir.
Bundan sonra yrtlecek projelerde ilgili firmalara yeni alanlar verip evresel
tahribat artrmaktansa mevcut ocaklardan faydalanlmas ve bylelikle bu ocaklarn da
doaya yeniden kazandrlma srelerinin hzlandrlmas gerekmektedir.
Ocaklarn doaya yeniden kazandrlma alternatiflerinin detayl bir proje eklinde
ortaya konabilmesi iin finansman ayrlmas, gerekirse AB Mali Yardmlarndan belli
bir dilimin bu konuya ayrlmas ve odamzn da iinde yer alaca bir ekiple bu
projelerin detaylandrlmas gerekmektedir
Her ta ocanda mevcut olan otomatik kantar bilgilerinin idarede kurulacak bir veri
depolama merkezine network a vastas ile aktarlmas salanmaldr. Bylelikle
retim bilgilerine daha salkl ulalm oacaktr.

(b) ORTA VADE

Fasl 270 ve madde 46 altnda dzenlenen taocaklar nizannamesi ada uygulamalar

ve maden mhendislii alannda yaanan gelimeler dikkate alnarak deitirilmelidir.
Fasl 270in dzenlenmesi aamasnda ocaklarn doaya yeniden kazandrlma artnn
zorunlu hale getirilmesi salanmaldr.
Yeni yaplacak olan dzenlemede taocakl sektrnde uygulayc mhendislik
hizmetleri ile denetleyici mhendislik hizmetlerinin ada lkelerdeki gibi ayrlmas
salanmaldr. Taocaklarnn bir maden mhendisinin fenni nezaretilii
erevesinde altrlmas zorunlu klnmaldr. Bakanlar Kurulu Fenni nezaretisi
olmayan sahalarda, maden iletme ve retimi faaliyetlerinde bulunulamaz karar
retmeli. Fenni nezareti iin KKTC vatanda ve Maden Mhendisi olmak art
getirilmelidir. Bu her ocaa bir mhendis eklinde olabilecei gibi birka ocaa bir
mhendis decek ekilde de dzenlenebilir. Ancak fenni nezaretilik yapacak olan
kiilerin odamz tarafndan verilecek bir eitimden gemesi ve yaplacak olan snav
sonrasnda sertifikalandrlmas salanmaldr. (Bk: 05.06.2004 tarih ve 25483 sayl
Resmi Gazetede yaymlanan 5177 sayl kanun ile deiik 3213 sayl T.C Maden
Kanunu)
Ocak iletme alanlarnn snrlar harita mhendisleri tarafndan tam olarak
belirlenmeli ve arazide iaretlenmelidir. Her ocan snrlar ierisinde an az iki adet
rper noktas belirlenmelidir.
Son belirlenen ocak snrlarna gre, letme Projeleri, ED raporlar ve Doaya
Yeniden Kazandrma (Rehabilitasyon) Projeleri yeniden hazrlanmaldr.
Uygulamas mmkn btn ocaklarn basamak ilerleme ynlerinin, dou-bat
istikametinde olmas ve gney kesimlerinde perde oluturacak bloklar braklmaldr.
Halen mevcut olan gney-kuzey ynndeki aynalarda doaya yeniden kazandrma
almalarna hemen balanmaldr.
Snr komuluu olan ocaklarn snrlarnn kesitii noktada kalan kntlar iin tedbir
alnmaldr. Gerekirse bu ocaklarn doaya yeniden kazandrma planlar birlikte
hazrlanmal ve uygulanmaldr.
Ocak iletme taban seviyelerine, yer alt su seviyeleri dikkate de alnarak snrlandrma
getirilmelidir.
Ocak iletme alanlarnn snrlar harita mhendisleri tarafndan tam olarak
belirlenmeli ve arazide iaretlenmelidir. Her ocan snrlar ierisinde an az iki adet
rper noktas belirlenmelidir.
Her ocak iin retim proramlar dorultusunda yllk patlatma projeleri hazrlanmal
ve patlatma kaytlar tutulmaldr.

Fasl 270 Nizannameler ksm, madde 39 ve 40n ocak sahiplerine getirdii, aylk
retim ve ylk imalat planlarnn Jeoloji ve Maden Dairesine sunulmas, ocak
aktivitelerinin doru deerlendirilmesi ynnden nemlidir. Form N ve Form Onun
ocaklar tarafndan dzenli bir ekilde hazrlanarak daireye sunulmas salanmaldr.
Form O yasal dzenlemelerle Yllk malat Haritas ekline dntrlmelidir. (BK.
Ek.3)
Ocaklardan kazanlan malzemelerin; kalite standartlarna uygunluunun srekli olarak
denetlenmesi ve retime uygun olmayan malzemelerin kullanmnn yasaklanmas
nemlidir. Kalite standartlarnn salanmas, bu malzemeler kullanlarak retilen
beton, asfalt, parke v.b. elemanlarn daha uzun sre kullanmn salayacandan
taocaklarndan retilen malzemelerin giderek azalmasna ve evresel etkilerin de ayn
paralelde azalmasna yol aacaktr.
Fasl 270 ve taocaklar nizannamesi revize edilmeli, yasann ierisindeki veya dier
yasalr ile ilgili olan teaztlar giderilmelidir.
Doaya Yeniden Kazandrma (Rehabilitasyon) Projesi yasa ile mecburi klnmaldr.
dari ve uygulama denetimleri iin ilgili Daireler (JMD, KD) teknik personel ve
ekipman ynnden glendirilmelidir.
Bakanlar Kurulu Fenni nezaretisi olmayan sahalarda, maden iletme ve retimi
faaliyetlerinde bulunulamaz karar retmeli. Fenni nezareti iin KKTC vatanda ve
Maden Mhendisi olmak art getirilmelidir. Fenni nezareti olarak ilk defa atanacak
olanlarda odamz tarafndan yaplacak eitim semineri sonucunda verilecek olan fenni
nezareti sertifikasna sahip olmas aranmaldr. Fenni nezareti istihdam, her ocaa
bir nezareti deil, birka ocaa (en fazla 4 Ocak) bir nezareti eklinde
dzenlenebilir. Endstriyel hammadde ocaklarnda ise an fazla 5 ocaga bir fenni
nezareti bakmaldr. (Bk: 05.06.2004 tarih ve 25483 sayl Resmi Gazetede
yaymlanan 5177 sayl kanun ile deiik 3213 sayl T.C Maden Kanunu)

(c) UZUN VADE

Kt doal kaynaklara sahip lkemizin uzun vadeli ihtiyalar da gz nnde alnarak,

en verimli ekilde kullanlabilmesi iin ileriye dnk stratejiler gelitirilerek ok iyi
planlanmaldr. Avrupa Birlii lkelerinde (Kbrs Cumhuriyeti dahil) bu amala
Mineral Planning Team oluumuna gidilmitir. lkemizde madencilik stratejilerinin
belirlenmesi ve uygulamas iin benzer bamsz bir komite kurulmas nerilmektedir.
Bylesi bir komitede; konusunda uzman ve deneyimli gelimi lkelerdeki
uygulamalar takip edebilen Planlama Uzman, evre Mhendisi, Peyzaj Mimar,
Ekolog ve Orman Mhendisinin, Jeoloji Mhendisleri ve Maden Mhendisleri ile
birlikte almasna olanak tannmaldr. Komite periyodik aralklarla toplanp ileriye
dnk stratejik planlamalar ortaya koyabilecek sektrle ilgili kararlarda rehberlik
edecek neriler sunmaldr. (Republic Of Cyprus Strategy For Sustainable Quarriying
And Mining 2001-2025)
Potansiyel mineral kaynaklar aratrlmal, haritalanmali ve lkesel fiziki plana dahil
edilmelidir. htiyalarmz dorultusunda doal kaynaklarmz iin iletme ve ynetim
stratejileri gelitirilmelidir.
Agrega retimine ynelik mevcut 17 adet taoca ve ayni miktarda krma-eleme tesisi
saysnn azaltlmas iin;
Ortak ocak iletmecilii tevik edilmelidir. Eer bu baarlamyor ise ocak ruhsat alan
ve krma-eleme tesis alanlar izinlerinin ayr ayr izinlendirilmesine gidilerek, uygun
merkez zellii tayan ocak ruhsat alanlarndan, krma-eleme tesislerine malzeme
salanmas ynne gidilmelidir