78 L. ANNEI SENECE EPISTOLA VII. FUGIENDA EST TUABA. Consortiam malorum quum ex pervetusto proverbio vitiositatem aliquam facillime vel optimis moribus affricare soleat, suadet Lucilio Seneca, ut tar- bam, sive multurum conversationem devitet , qua nihil emendationi moram periculosiussit. A generali hoc preecepto devertitur ad spectacula gladiatoria, quibus nuper interfuerat. Qua occasione data in illa spectacula, s. munera gladiatoria ideoque in populam qui iis tanta insania gaudere soleat, acer— bissime invebitur. Fortasse hujus loci est, queedam hue pertinentia breviter delibasse. Hace spectacula publica, Gracis liberis din prorsus incognita, et quum cognovissent , odio babita, maximopere placuerunt Romanis (Auctor Dialogi de Caussis corr. Elog. c, XXIX ). Originem traxere a more sevissimo captivos ad placandos manes suorum in bello casorum inferiaram loco ma— ctandi ; quem et apud Grecos obtinuisse Homerus tradit. Decimus Junius Bratus a. U.e. CCCCXC captivos inter se pugnare jussit in honorem defunct patris, ideoque munus gladiatorium edidit primus ( Liv. Epit. xvi. Valer. Max. 11,4, 7). Mox res in ludam versa mos factus est, ut a magistratibus et dcinceps a Candidatis ad populi favorera sibi conciliandum, ederentur. Quare laniste exorti sant, qui viles homines et mancipia emta, familiam dixere, sub procaratore sagina gladiatoria alerent, et lndis gladiatori cundum dictata et leges exerceri juberent. Quid , quod nobiles iique potentes gladiatorum adeo familias in ergastulis praedioram suorum , ubi detineban— tur, alerent, teste bello Spartacio! Armis et modo pugnandi, quibus uteban- tur, genera gladiatorum constituebantur, et nomina. Ex jis, qui vulgari modo inter se pugnarent , ordinariis paribus , excerpere hic liceat duo ge- nera, postalatitios et bestiarios. Quorum quidem priores a principibus pri- vatim emtos alitosque , ideoque Casarianos fiscalesque (Kaloupos povopdyous Epictet. Diss. I, 29, 37), nominatos a populo , propter peritiam , qua incla- ruerant, interdum in arenam fori s. Amphitheatri sibi éommodari postalatos esse legimus, ubi paria inter se componebantur. Bestiariorum, ad mortem plerumque propter scelera commissa damnatorum , pugna erat cum bestiis e. ¢. leonibus , quam vel pene loco, vel ultro, vel auctoramento s. mercede conducti pugnarunt : hac pugna vocata est venatio. Jam vero qui mane cum leonibus ursisque pugnaverant, meridie inter se depugnare cogebantur, no- ‘nati inde catervarii s. meridiani, gregatim temere ac sine arte mortis pe-EPISTOLA VII. 79 viculo objecti. Plura dabit Mejerotfo ueber Sitten u. Lebensart der Roemer in verschiedenen Zeiten der Republik, Tom. 1, p. 137 3qq- Jam quum hee sevitia velut contagione quadam animi proximum quemque invadere soleat , cum iis tantummodo versandam esse suadet Seneca, qui emendationem dare et recipere possint: sufficere addit, sibi et melioribus didicisse. Tria egregia dicta Democriti, Heracliti et Epicuri afferuntur hue facientia :quee nostras Balde Sylva lyric. lib. VII, 14, in usum suum con- verti , prizelare expressa ab Herdero, in Terpsichore Tom. II, p.312. Allen ~ immer gefallen ist ein Gluecksspiel , ete. SENECA LUCILIO 8U0 BALUTEM. Quip tibi vitandum precipue existimes’ queris. — Turbam ! Nondum illi tuto committeris?. Ego certe con- fitebor® imbecillitatem meam. Nunquam mores, quos extuli, refero : aliquid ex eo , quod composui,, turbatur ; aliquid ex his, que fugavi, redit‘. Quod zgris evenit , quos longa imbecillitas usque eo affecit, ut * nusquam sine offensa® proferantur, hoc accidit nobis, quorum animi ex longo morbo? reficiuntur. Inimica est multorum con- versatio. Nemo non aliquod nobis vitium aut commendat, 1, Ezistimes, id est, existimare debeas. Sic commode ed. 4. et Rom. diit, quod habet ed. Rom. et alix ante Muretum, ms. Arg. 6. et Par.a. consentientibus mattis Arg. et Par. liisque Opsopai, et melioribus Gra- teri: nec opus erat ut in existimem mutaretur, qaod nuperin ed. Math. factum, cui quidem praivere ed. Tarv. et alize ante Muretum, cum msstis nonnullis Gruterianis. Schw. a, Nondum illi tuto committeris. Sic rursus ed. Rom. cum nostro ms. &. et optimis quibusque aliis : nec dissentit noster ms. c. aut ed. 4. nisi quod in his tufe, pro tuto scribitar. Valgo Nondum enim tuto illi te commiseris. Schw. 3. Confitebor, non confiteor, de- dere iidem mss. Arg. et Par.a. 5. d. cum aliis. Schw. 4. Redit, Nescio an verum sit re- Thad scio, seepius pro i, cum alias, tam presertim in tertia persona pree- teritorum, simplicem i vocalem poni ‘in nostris msstis. Schw. 5. Nusquam ms. Arg. b. et Par. 6. d, cum aliis a Modio, Opsopoeo et Gratero laudatis. Vulgo nunguam.S. 6. Sine offensa, i. noxa, incom- modo. Ruhk. 7. Ex longo morbo. I. e.vitiositate Ep.xxv,g. Declarant Stoici : sic ani= mi nondum emendati sed passionibus laborantis statum,, nonnisi ope Phi- losophiee purgandum. Cf. Cicer.Tuse. Qu. IV, 10, coll. IV, 12, init. Diog. Laert. VII, 115. Stob. Eclog. ethic. p:t;7-Tiedemann System der stoi- chen Philos. II, p. 263, sqq.Ruhk.2 o 80 L. ANNEI SENECE aut imprimit , aut nescientibus allinit‘. Utiqne , quo ma- jor est populus*, cui miscemur?, hoc periculi plus est. Nihil vero tam damnosum ‘ bonis moribus, quam in ali- quo spectaculo desidere : tunc enim per voluptatem fa— cilius vitia subrepunt. Quid me existimas dicere? Avariot rédeo, ambitiosior, luxuriosior®, immo vero crudelior et inhumanior, quia inter homines fui’. Casu in meri- dianum? spectaculum incidi , lusus* exspectans®, et sa- les, et aliquid laxamenti,, quo hominum oculi ab humano cruore acquiescant. Contra est : quidquid ante pugnatum est, misericordia fuit'°. Nunc, omissis nugis, mera ho- micidia sunt; nihil habent quo tegantur; ad ictum totis corporibus expositi, nunquam frustra manum mittunt. Hoc plerique ordinariis paribus et postulatitiis '' preferunt. 1, Allinit , vel adlinit cum impres- sis tenent vetustiores mssti; vel inlinit juniores. Schw. 2. Populus.Turba,multi, stoicosen- sa, i.e, stulti pravique, gatlozideo- que opponuntur sapientibuss. sapien- tie studiosis, onovdates. Ruhk, 3, Miscemur ms. 6. et Par. a.Vul- go commiscemur, quod non minus ex glossemate natum nobis visam erat, quam cunversamur, quod est in ms, ¢.et ed. A. Schw. 4 Tam damnosum. Vulgo, est tam damn, Delevi verbum cam mss, b.c. Par. b. d. et aliis. Schw. 5. Luzuriosior. Post luxuriosior aterrogationis signum poni, quo intelligeretur, « Antu boc solum me dicereexistimas? Immo vero, etc.» 6. Quia inter homines fui , staltos et nulla philosophia excaltos, gav~ Yous. Fuhk. 7. Meridianum. Yn arena duplex spectaculum , Matutinum et Meri- dianum ; ibi cam bestiis : nune, qui reliqui inter se depugnabant. Me Vi- de lib. II Saturnaliom. Lipsius. 8. Lusus..... acquiescant; mimos , Pantomimosque, etc. g. Lusus exspectans. Nudum spe- ctans cum ed. Erasm. tenet quidem noster ms. 8. et Par. a. 6. d. aliique. sed exspectans, a Modio ¢ suis mss, Taudatum, commode reposuit Mu- retus, consentientibus etiam editt. vett. inde a Rom. in quibus expe- etans scribitur. Editio 4. quidem cum ms. ¢. aspectans preefert. Sche. 10. Misericordia fuit. Quidquid ante pugnatum est misericordia fait : verbum ante spectat ad matatina spe- ctacala in quibus homines feris obji- ciebantar. Talibus peractis spectacu- Jis,quum laxamenta queedamqueeani- nium horrore plenum reerearent ex- spectavisses, longe fcediora spectacula offerebantur, et quidquid ante pugaa- postulatitiis. legitimo tempore, Ordinariis, quiEPISTOLA VII. 8 Quidni preferant? non galea, non scuto répellitur fer- rum. Quo munimenta? quo artes'? Omnia ista mortis more sunt. Mane leonibus et ursis homines, meridie spectato- ribus suis objiciuntar. Interfectores interfecturis juben- tur objici*; et victorem in aliam detinent cedem. Exitus pugnantium mors est; ferro et igne res geritur®. Hec fiunt, dum vacat arena. — Sed latrocinium fecit aliquis! quid ergo? meruit‘ ut suspendatur. Occidit hominem! loco et apparatu inducuntar, qui pro- pric et primo gladiatores sunt. At isti, velut Vicari quidam et subito suffecti, minus artis, avt pompa: habebant, Po- stulatitiis : plas etiam quam ordina- riis, Nam isti sepositi quidam “ velat incipales erant, quos populo po- Seeatipergratiam indulgebsnt. Lips 1. Quo artes? Sic mss. b. c. et on guo gla- dii artes, nonnullis Grateri codd. inde a Lipsio vulgatum erat. Me- diam vocem ignorant etiam editt. vett. sed guo arces dabat ed. Rom. et seqq: Aries restituit Erasm. quod jam dederat ed..4.Schw.— Quo gladii ar- des protulit. Buk, Nonnulli, inquit, odd. et Erasmi editio omittunt 7b gladii, quod tamen in maltis aliis additur, idque jure. Spectant autem he gladii artes ad dictata et leges quas lanista gladiatoribus in ludis gladiatoriis commentari solebant. Cie. de Or. — Quo.. artes ? Le. cui bono sunt iis munimenta, ¢. c. galea, scatum ? Plura exempla bujus phra— + seos attulit Gronovius ad Senec, Nat. Quest. I, 16, probatus a Bentleio ad Horat. 1, Epp. 5, 12. Exquisitior au- tem usus est 108 guo conjuncti cum faccus. ubi guo antiquus dativas pro cui esse videtur, intellecto : adbi- beam, aut simili verbo. Ruhk. a. Interfectores interfecturis ju- I. Bentur objiei ; jubent scriptum opor- tebat cum editis ante Erasm. et msstis Arg. et Par. aliisque apud Opsop. et Grat. quod equidem nunc demum, euncta denuo cireumspiciens, ani- madverti.Recte vero interfecturis edt tur inde a Lipsi i i pluram non nisi recentissimi mssti, noster Arg. c. et qui ejusdem familie erat codex scholasticus Pinciani, ser- varant cum ed. 4. Catteri mssti cum editt. vett. interfectis dabant; quod suo ex ingenio Muretus in inter se mutayit, Commode tamen etiam Gron. in membranis, quibus usus est » Interfecturis interfectores re- perit. S.— Sensas est ii homines qui modo interfecerunt feras, nune obji ciuntur hominibus a quibus ipsi terficiantur. Lagrange vertit : Tis viennent de terrasser un monstre; ils vont Pétre par un homme. 3. Ferro et igne res geritur. Do- nee arena, 5. locus, in quo gl tores pugnabant, vacua sit, omni vi seviunt in se invicem. Igne; fagax , aut certe retrogradus in adversa- rium ire cogebatur. Jusjurandum , quo laniste obligabantur gladiato- res, orcurrit ap. Petron, c. 117. Cf. Horat. 11, Serm. 7, 58, Senecee Ep. XXXVI, 15 uri, vineiri, verberari, necari non detrectabant. Rukh. 4. Quid ergo? meruit, ut sus~ 6ow 8a L, ANNEI SENECE qui occidit’, ille mernit ut hoc pateretur. Tu quid me- ruisti miser? ut hoc spectes. — « Occidé, verbera, ure! Quare tam timide incurrit in ferrum ? quare parum au- dacter occidit ? quare parum libenter motitur?? » — Pla- gis® agitur‘ in vulnera, ut mutuos ictus-nudis et obviis pectoribus excipiant .—« Intermissum est spectaculum : interim jugulentur * homines, ne nihil agatur. » Age, ne hoc quidem intelligitis, mala exempla in eos redundare qui faciunt ? Agite Diis immortalibus gratias, quod eum docetis’ esse crudelem , qui non potest discere. pendatur. Sic distincta sunt verba in ed. Rubk. et Matth. Commodior vero fuerit vetus distinctio, Quid ergo meruit ? ut susp. Cxterum ipsa illa verba commode quidem ex ed. Rom. in alias omnes propagata'sunt; sed ignorant ea nostri mssti 5. ¢. et Par. a. b. d. cum ed, A. Schw. 1. Occidit hominem! gui occidit, In nostro ms, 6. sic ista distinguun- jwininem qui occidit. Jn Par. a. &. d. pro gui scribitur quia, et hoc ipsum, compendiose quidem scriptum, habent et nostri b.etc. Scho. 2. Quare parum libenter mori- tur ? Hee voces sunt et affectus po- uli, Cicero pro Milone: « Etenim si in gladiatoriis pugnis et in infimi generis hominum conditione atque fortuna, timidos et supplices, et ut vivere liceat obsecrantes odisse so- Jemus ; fortes et animosos et se acri- ter ipsi morti offerentes servare cu- pimus , corumque nos magis miseret qui misericordiam nostram non re- quirunt, quam qui illam efflagitant quanto hoc magis in fortissimis ci bus facere debemus ? » 3. Plagis. 1d. est ictibus, cum es- sent qui timidos ac refugientes seque- rentur a tergo, ac verberarent , coge- rentque etiam invitos ruere in fer- rum. Muretus. 4e Agitur, Sic edd. ante Erasm. cum Arg. b. c. Par. b. d. et aliis. Vulgo aguntur. Schw. 5. Ute excipiant. Sic noster ms, 2. Vulgo et... excipiunt, inde ab ed. Rom. Et indicativum exci- piunt habet etiam ms. c. cum Par. et aliis nonnullis: sed exeipiant cum nostro 5. recte tuentur duo mssti Opsopeei. At vero prima vocula ut vel et abest plerisque msstis, ac de lenda utique videtur, ut tota illa §7- ac, Plagis.....excipiant, intelligatur esse continuata oratio mimica spe- clatorum , qui hoc genere spectacu- Jorum delectantar ; scilicet : guare parum libenter moritur ? (quare ) plagis agitur in vulnera? (sive, Plagis agatur in vulnera!) Mutuos ictus nudis et obviis pectoribus exci piant! Intermissum est, etc. Schw. 6. Jugulentur recte edd. vett. cum ms. 4, non, ut vulgo, jugu- Jantur. Sch. 9. Agile... discere. Lipsius et Mu- retus referunt hee ad Neronem, in cujus clementiz laudem,, blande nee tamen falso, ‘sub initia quidem im~EPISTOLA VII. 83 Subducendus populo est tener animus, et parum tenax recti : facile transitur ad plures. Socrati, et Catoni, et Lelio excutere morem suum’ dissimilis multitudo potuis- set : adeo nemo nostrum * qui quum maxime concinnamus ingenium , ferre impetum vitiorum tam magno comitatu venientium potest. Unum exemplum luxurie’ aut avaritie _multum mali facit4 : convictor delicatus paulatim enervat et mollit®; vicinus dives cupiditatem irritat ; malignus comes quamvis candido et simplici rubiginem suam ° ad- fricuit : quid tu accidere his moribus’ credis, in quos publice factus est impetus * ? Necesse est aut imiteris, aut oderis. Utrumque autem devitandum est; ne vel ® similis malis fias, quia multi sunt; neve inimicus multis, quia dissimiles sunt. Recede in te ipse'° quantum potes; cum his versare , qui te meliorem facturi sunt; illos admitte, quos tu potes facere meliores! Mutuo ista fiunt; et ho- perii, hae dicta sint. Docetis , de co- natu, pro : docere vultis, Ruhk. 1. Excutere morem suum. Com- modissime editum videri poterat ex- cut. mentem suam. At mortem, non mentem, dabant mssti; sic quidem noster 5. et Par. a. 6. d. quam seri- pluram , utpote manifeste annotare neglexerant viri do alios veteres codices excusserunt.Ve- ramscripturam, morem suum, ser- vavit noster(levioris alioquin aucto- ritatis) ms. c. cum ed. 4, Eodem vero spectat id, quod deinde con— sentientibus libris legitur, quid ta accidere his moribus credis. Schw. 2. Adeo nemo nostrum...... potest. Lipsius laudat Epictet. Diss. Arrian. Mi, 16. Ruhk. 3, Exemplum lucurie. Interpo- sitam vulgo particulam aut delevi ex veterum codicum prescripto. Schww. 4. Facit. Pro facit , commode fe- cit prafert ms. c. cum ed A. Vide not. ad Epist. rv, p.g, 12, et conf, ibid. L. g. Ruhk. 5. Mollit ed. Rom. et mss. b. c. et Par. b. Valgo emollit. Schw. 6. Rubiginem suam, Eadem fere habet Arrian. in Diss. Epict. III, 16, 3, Lipsio laudante. Ruhk. c 7- Moribus. Optime restituit Gro- nov. e membranis et vett. edd. expli- cans his moribus: horum hominum moribus et bong licet indoli : non potest ea servari in turba, que om- nis cam destruere nata et operata est. Cf. Gronovii Obss. I, 24, p. 149, (ed. Lips. 1755). Ruhk. 8. In quos publice factus est im- petus. Lagrange vertit: Que sera-ce donc si tout un peuple vous liore un assaut general ? g: Ne vel. Neve ms. b, et Par. a. b. d. Schw. 10. Te ipse recte Arg. B. et Par. a a© 84 L, ANNEI SENECE mines, dum docent , discunt. Non est ergo’ quod te glo- ria publicandi ingenii producat in medium, ut recitare istis velis, aut disputare : quod facere te vellem, si ha- beres isti populo idoneam mercem*. Nemo est , qui intel- ligere te possit. Aliquis fortasse unus aut alter * incidet : et hic ipse formandus tibi erit, instituendusque ad intel- lectum tui. — « Cui ergo‘ ista didici ? » — Non est quod timeas ne operam perdideris : tibi didicisti*. Sed ne mihi soli hodie didicerim , communicabo tecum que occurrerunt mihi egregie dicta circa eumdem fere sensum tria : ex quibus unum hee epistola in debitum sol- yet ,.duo in antecessum* accipe. Democritus’ ait: « Unus mihi pro populo est, et populus pro uno. » Bene et ille, quisquis fuit (ambigitur enim de auctore) , quum quere- retur ab illo, quo tanta diligentia artis spectaret ad paucis- simos perventure : « Satis sunt , inquit, mihi pauci , satis est unus, satis est nullus. » Egregie hoc tertium Epicurus , quum uni ex consortibus studiorum suorum gcriberet : « Hac, inquit , ego non multis , sed tibi : satis enim ma- non te ipsum. Vitiose alii te ipso. S. 1. Non est ergo. Deletam velim postremam vocem, quam cum edd. vett. ignorant Arg. 6. Par. b, d. et alii apud Opsop. Scher. 1, Mereem. Sic Arg. b. et Par. b. d. cum aliis. Perperam vulgo mentem ; olim vero mercedem edebatur, quod habet noster ms. c. Schw.— Mentem Bubk. edidit : id est, inquit, si tibi cum populoconveniret; omnium fere codd. et edd. lectio, praeterquam quod nonnulli scripti habent : mercem , nullo sensu. Unde Gronov. emenda- bat: artem. Sed vulgata bene habet. 3, Alter incidet, Simi exstant ap. Persium Sat. T, 2. « Quis leget hec?—Vel duo, vel nemo. » Fuhk. 4. Cui ergo. Valgo inguis adj bant, invitis msstis Arg. Par. que, Schw. 5. Tibi didicisti. Edebatar si tibi didicisti : at conjunctivam particn~ lam meliores omnes masti ignorant. Scho. 6. In antecessum. Vox a foro et argentariis ducta : significat inante sabi et priusquam dies ceasit, ete. Lipsius. 7. Democritus. Cf. de Tra Il, 10,2. Heracliti est sequens dictam , si Symmachum lib. 1X , Epp. 105, se- quaris : secundum Heraclitum phy- sicum , qui summam laudis arbitre— batur placere uni: is esset optimus , qui probaret. Ruhk.EPISTOLA VHL 85 gnum alter alteri theatrum sumus.» Ista, mi Lucili, con- denda in animum' sunt, ut contemnas voluptatem ex plu- rium assensione venientem. Multi te laudant. Et ? quid habes cur placeas tibi, si is'es quem intelligant multi? ? introrsus‘ bona tua spectent. Vale. 1. In animum commode edd. i de ab Erasm. et sic ms. 5. cum aliis, Olim inarimo, quod estin ms. c. S- a. Et quid. Sic mss, b, c. et Par. a. d. nescio an et Par. b. cam edd. vett.Valgo Kequid, inde abErasm.S. 3. Intelligant multi edd. vott. cum mss. Arg. et Par. Vulgo multi intelligunt. Schew. 4. Introréus. bona tua Lagrange vertit : Votre merite, c'est. én vous-méme qu'on doit le trouver, — Bona tua, abest tua ms. Arg. b, et Par. a. Schw. EPISTOLA VIII. CUI REL SAPIENS OPERAM IMPENDERE DEBRAT. Priori epistolee responderat Lucilius, illum secessum, quem Seneca sua~ serat , contra Stoieorum esse dogmata , qu imperant in acta mori. Immo vero, respondet noster, ago quae prodesse possint pluribus : posterorum ne- gotium ago, conscribendo illis salutaria preecepta, quae. ipse expertus sam. Epicuri sententia : libertatem veram a philosophia dari, bene cum antece— dentibus cobarens, claudit epistolam. Vide de Tranquill. An. c.3, Argum. libri de Otio aut Secessu: quibus addas que Uptonus ad Arrian. Diss. Epi- ctet.I, 10, 7, collegit, ubi Schweighzus, hujus Epistole non immemor fuit, SENECA LUCILIO 800 SALUTEM. « To me, inquis, vitare turbam jubes, secedere , et conscientia esse contentum! Ubi illa pracepta vestra , qu imperant in actu mori? » — Quid? ego tibi videor interim sedere' ? In hoc me recondidi, et fores clausi , 1, Quid? ego tibi videor interim sedere? Inepte olim : Quod ego ti videor interim suadere. Gronovi conjecturam, Quid? ego tibi videor inertiam suadere? adoptavit Rubk. Equidem unice probavi Mureti con- jecturam. Tenent quidem suadere massti, quos novimus, omnes: sed et86 L. ANNEI SENECE * ut prodesse pluribus possim. Nullus’ mihi per otium dics exit; partem noctium studiis vindico ; non vaco somno , sed succumbo; et oculos, vigilia fatigatos cadentesque , in opere detineo. Secessi non tantum ab hominibus , sed etiam a rebus*, et primum a meis*, Posterorum nego- tium ago : illis aliqua , que possint prodesse, ‘conscribo : salutares admonitiones, velut medicamentorum utilium compositiones , litteris mando ; esse illas efficaces in meis ulceribus > expertus, que, etiamsi persanata non sunt, serpere ® desierunt. Rectum iter, quod sero cognovi et lassus errando, aliis monstro. Clamo : « Vitate quecum- que vulgo placent, que casus attribuit ! ad omne fortui- tum bonum’ suspiciosi*® pavidique subsistite! Et fera , et piscis, spe aliqua oblectante decipitur. Munera ista for- Interim tenent. Istud suadere haud dubie ab homine erat invectum , qui non meministet verbum sedere per- commode a Seneca hic poni potuisse pro residere, otiosum sedere. Quo facto, Quid a nonnullis in Quod mutatum est: sed alii Quid tenent. Et cod. c. quidem praterea pro egu habet ergo, ne id quidem male : Quid ergo ? tibi videor , ete. Schw. 1. Mullusion exit. Quisnam Titi imperatoris illad celeberrimum non recordabitur ; diem non perdidi! Cf. Plinii Panegyr. LXVII, a, i Schwarz. Ruhk. a. Sed etiam a rebus. Ignorant etiam mss. b. ¢. et Par. a.b,d. et ed. A. nec fortasse injuria; amat enim illam brevitatem Seneca. Schw. 3. Primum a meis. Placet pri- mum, ex ed. Rom. propagatum : nam imprimis , quod mssti nostri habent, ex scholio esse videtur. Tum a rebus meis dabat ms. 6. cum Par. a. 5. d. eted. Rom. 4 meis rebus ms. c. et ed. A. Vocem reBus merito (me ju- dice) delevit Muretus, ut ex scholio natam. Scho. 4. Illis aliqua.... conscribo. Spe- ctant hee imprimis, ut opinor, ad Senece Moralium libros nunc de- perditos, in quibus de omni materia ad Philosophiam morum spectante fusius disputaverat, ut innuit ipse Epist. evr, 2, cvin, 1. crx, 14. Cf Lactant. 1, 16. II, 2. VI, 17. Rubk. 5. Ulceribus. Vulneribus habet ms. ¢. Schw. 6. Serpere. I. contagione grastari, ingravescere. De ulceribas est vor propria. Rubs. 7. Ad omne fortuitum bonum subsistite, Nam Stoicorum dogma est, illa tantummodo bona esse in fisque rebus ponenda, que in nostra potestate sint. Arrian. Diss. Epict. IE, 16, 1. Antonin, VI, 32. fortuita idem valent, quod aliena § 8. Cl. Cort. ad Saluist. Jug. I. 2 8. Suspiciosi recte mss. cum edd.EPISTOLA VIII. 87 tung putatis ? insidiz sunt. Quisquis vestrum' tatam agere vitam volet, quantum plurimum potest, ista viscata be- neficia* devitet; in quibus hoc quoque miserrimi fallimur : habere nos putamus , heremus’. In precipitia cursus iste deducit ; hujus eminentis vite exitus, cadere est. Deinde ne resistere quidem licet, quum ccepit transversos agere: felicitas. Aut saltem rectis, aut semel ruere °! Non vertit non subsidiosi, quod commendave- rat Scaliger. Sch. 1, Vestrum. Mas. cum ed. 4.Vul- go nostrum. Schw, 2. Beneficia, Viseata beneficia bene nominat illa bona, qua nos ab officio avocare, et morbis quos vo— cant Stoici, i. perturbationibus im- plicare solent, Fuh. 3. Heremus. Neutiquam sperno vulgatum habernur, quod a Pinciano commendatum recepit Mur. etagnos- cit noster ms. c. cum ed 4. Sed grae- cum verbum izéye0a percommode exprimebatur latino haremus , quod cum ed. Rom. dedit ms. 5. Par. a. d. (nescio an et Par. &.) et Gruteri co— dices omnes : et apte quadrat hoc verbum cum uiscatis beneficiis, paulo ante nominatis. Accedit quod et alibi permutata inter se verba harrere et habere in msstis nostris reperiuntar, at x1, 31, 3, Schw.— Rubk. pro- tulit habemur, qua vulgata, inquit, recte. defenditur codd, Pinciani, Erasmi et Mureti. Accedit quod an— tithesia amat noster : eademque sen- tentia sepius apud illum fere iisdem verbis expressa reperitur : Ep. CxIx, 12, Sic divitias habent, quomodo ha- bere dicimus febrem , quum illa nos hrabeat. De Vita Beata, cap.22; ad postremum divitice mece sunt , tu di- vitiarum es. Sic et Valerius : Procul dubio hic non pgssedit divitias , sed @ divitiis possessus est. Est Bionis vetus dictum im avaram; ody oUtog thy obaiay xéxtntar, 21" 4 oval tod tov. Non iste bona possidet sed bona” ipsum, 4. Aut saltem, Tenet saltem ed. A. cum aliis:libris : sed solum habet ms. c. scilicet ex scholio, et commodo illo qnidem ; nam illa h. 1. vis voca- bulo-saltem (sive saltim malueris cum ed. Rom. et duobus Opsopoi codd. ) inest. Schw. 5. Aut semel ruere! Opsopei hee conjectura erat, quam certissi- mam equidem judicavi, et miratus sum a nemine receptam. Editt. vett. et ms. Par. a. aut temet fruere, quod revocavit Rubk. postquam frue- ris posuerant alii cum. Lipsio, quod ex.nonnullis Grateri codd, ductum, Sed semel fuere dat noster ms. b. cum Par. b. d. et-aliis Ops, et Grut. Jam confer Ep. uxxt, ne hoc qui- dem miserae reip. contingat , semel ruere! et xxur, Nemo tam timidus est,'ut malit semper pendere , quam semel cadere : nec dubitabis , ruere h. 1. seripsisse Senecam, alludenterm ad volum a gubernatore navis fiert solitam : « Contingat mihi, aut sal- tem rectis (velis) navigare , portum- quetenere , aut semel ruere!» Conf, Ep. cxxxy, ibique Lipsium: adde Er- nest. Clav. Cic. voc. pQky sky vats Sie perapte cum istis coherent proxi- ma verba : Non zertit fortuna (sci licet,, Qui fortung in se potestatem,88 L. ANNEI SENECE fortuna, sed cernulat’ et allidit. Hanc ergo sanam et sa- lubrem formam ? vite tenete?, ut corpori tantum indul- geatis , quantum bone valetudini‘ satis est. Durius tra- facit, ei istud non contingit: sepe enim fortuna non subito ac semel evertit navem); sed cernulat (i.e. gircumagit eam ) et allidi: ubi s plex verbum vertit, pro valgato ever- tit, dedit ms. 5. cam Par. 6, d. et Opsopzi omnibus. Quoram ex codi- cum consensu delevi etiam verba is- ta, Qui hoc faciunt; que ante hee, non vertit fortuna, inserta vulgo Tegebantur : scilicet imperite hue in- gulcata ex scholig, quod ad aliam in preccedentibus verbis scripturam spe- ¢tabat. Nam pro istis, aut semel ruere ,in ms. c. etin ed. A. scribitur aut,timet facere cos : et in vetustipxe quodam exemplari ad yocemt'eos tr ctaverat scholion ‘hujasmodi , sci gui hod faciunt, que ipsa verba in eodem ms. ¢. et in ed. 4. temere im contextum recepta sunt. Ineptius etian Par. a. aut temet fruere cos sciliget, qui faciunt. — Sic Schwei~ gheuserus :Rubkopfius contra: «aut saltém rectis, aut temet fruere, \e- ctio est, inquit, fere omnium cod. et sic fere Erasmus : Aut rectis sal— tem, aut temet fruere. BH. e. Aut emendatorum hominum consortio fruaris , vitatis que vulgo placent, aut, si boc tibi npn contingat ; re- cede in te ipsum, tibi vive. At Mure- tus bis verbis nullam idoneum, sen- sum inesse putans ,¢ sua conjectura dedit : aut rectus ista, aut semel Fuge. Nec Gronovius vulgata conten- tus qmend.: Aub staturh rectus, aut femet tene; non vertet fortuna; se. cernuet et allidet. Equidem vulga— tam teneo , nec hieqyedam , ex Li- psi opinione, excidisse puto. » — Quo de lovo Lipsius desperans : Ego non attollo hunclocum, imo depono, 1, Sedcernulat. Pro cernulat prae- ter rationem cernuat posuit Rubk. quod nusquam nisi in ed. Erasm. reperitur. S.— Lipsius : Ergo minus hoc est quam evertere quod pravivit : an majus? Sane qui cernuum se ab jicit, preecipitat et quod hic addit, aHidit. Cernulat autem in glossario explicatur xv6:oxg* in caput se jacit pronam. Ruhk. 2. Formam vite tenete. Ratiovite ita instituatur, ut beneficiis istis for— tune bene eareas, param sollicitus , utrum domus tua sit casas, tuga— {7d , an Japide vario i. marmore va- riicoloris externo (Plin. XXXII, 1) exstracta. Marmora autem Paria, Ca- rystia, Hymettia, Numidica , etc. ideoque gentium alienarum domibus exstruendis ornandisque esse adhi- bita vel ex Plin. libr. XXXVI, no- tum est: Italia enim marmora illis posthabita sunt, e. c. Lunense marmor. (Carrarium nune vocant), quod etsi non Jonge ante Casarem inventun, esset (Strabo, V, 2, 5, p. 130, ed. Lips. jam memorat. cum laude) ; diu, tamen peregrinis illis cessit hor nec a delicatioribus facile adhibitum esse videtur. Sed hoe in disquisi de etate statuze Apol dere dicti).ad liquidum deductum, est. Cf, Les ceuores de Raph. Mengs, T. IL, p.g sqq. Ruhk. 3. Tenete , et indulgeatis , pro vulgatis enere memento, et indul- geas, commode dedere mss. nostri b,c. aliique. Schw. 4. Valetudini, W: 1. et alibi con- stenter valifudiné per iscribunt codd. - nostri. Schw.