Fonologi

Definisi Fonologi

Fonologi ialah kajian mengenai pola bunyi bahasa, iaitu kajian mengenai bunyi-bunyi yang berfungsi dalam

Alat-alat sebutan
Bunyi bahasa dikeluarkan oleh alat-alat sebutan seperti beikut:
Bunyi Bahasa Melayu

Definisi Fonologi

Fonologi ialah kajian mengenai pola bunyi bahasa, iaitu kajian mengenai bunyi-bunyi yang berfungsi dalam

Alat-alat sebutan
Bunyi bahasa dikeluarkan oleh alat-alat sebutan seperti beikut:

Bibir

Rongga tekak

Gigi

Rongga mulut

Gusi Lelangit keras

Rongga hidung

Lelangit lembut

Paru-paru

Anak tekak

Peti suara dan pita suara

Lidah

Alat-alat sebutan dapat dibahagikan kepada dua jenis, iaitu:

(a) pengeluar (artikulator) - alat yang dapat digerak-gerakkan dengan bebas dan dapat diletakkan di bebe
Contoh: hujung lidah, bibir lelangit lembut dan sebagainya.

(b) daerah pengeluar (artikulasi) - merupakan tempat-tempat yang dapat dicapai olah artikulator.Contoh:

Penggolongan Bunyi Bahasa Melayu

Umumnya, dalam bahasa Melayu, terdapat tiga golongan bunyi iaitu vokal, konsonan dan diftong.
Kumpulan pertama ialah bunyi yang dihasilkan tanpa gangguan dalam rongga mulut.
Udara dari paru-paru keluar melalui rongga mulut dengan tidak tersekat atau terhimpit.
Bunyi itu hanya dipengaruhi oleh keadaan lidah dan bentuk bibir.
Kumpulan bunyi yang dihasilkan demikian dikenali sebagai vokal.

Golongan kedua ialah bunyi yang dihasilkan dengan gangguan oleh alat-alat sebutan sehingga jalan aliran
dihalang dan udara keluar melalui ronga mulut atau rongga hidung.
Kumpulan bunyi yang terhasil dikenali sebagai konsonan.

Selain dua golongan utama itu, terdapat pula bunyi geluncuran, iaitu bunyi yang bermula daripada satu vi
Geluncuran bunyi vokal ini dikenali sebagai diftong.

Contohnya bunyi [ai] bermula daripada bunyi vokal depan luas (a) dan mluncur kepada bunyi vokal depan

Vokal

Terdapat enam vokal dalam Bahasa Melayu. Lihat jadual di bawah.

Lambang fonetik

Contoh perkataan

[a]

anak, tanah, lada

[]

ela, semak, sate

[i]

iring, kita, seri

[]

emak, betul

[o]

obor, botak, moto

[u]

ular, sultan, saku

Konsonan asli bahasa Melayu

Dalam bahasa Melayu terdapat 18 bunyi konsonan asli sembilan konsonan pinjaman.

Sembilan konsonan asli dapat hadir pada awal, tengah dan akhir perkataan iaitu p, t, m, n, /ng/, s, h, r da

Konsonan b, d, g, c dan j hanya hadir pada akhir perkataan pinjaman seperti bab, had, beg, koc dan kolej
perkataan.

Konsonan ialah bunyi yang dihasilkan oleh aliran udara yang tersekat atau terhalang oleh salah satu alat s
udara dilepaskan melalui rongga mulut atau rongga hidung.

[p], [b], [t], [d], [k], [g], [q], [c], [j], [m], [n], [], [], [f], [v], [], [], [s], [z], [], [x], [], [h], [r]

Fonem
Fonem ialah unit bahasa terkecil yang berfungsi.

Satu unit ujaran yang bermakna, atau perkataan, terdiri daripada beberapa unit bunyi, misalnya kata palu
Kata ini terdiri daripada empat unit bunyi, iaitu p, a, l, u.
Unit-unit bunyi ini dipanggil fonem, iaitu unit terkecil yang berfungsi.
Jika p diganti dengan m, maka palu akan bertukar menjadi malu.
Oleh itu, p dan m adalah unit terkecil yang berfungsi kerana unit itu membezakan maksud ujaran.

Alofon
Fonem terdiri daripada anggota fonem yang dipanggil alofon.
Misalnya fonem p dalam palu, lupa dan luap.

Bunyi p dalam palu dan lupa diujarkan sebagai letupan bibir yang sempurna , tetapi dalam luap, bunyi p d
diletupkan.
Dengan itu, daripada ketiga-tiga contoh kata di atas, fonem p mempunyai dua alofon.

Suku Kata

Suku kata ialah bahagian perkataan yang berasaskan kehadiran vokal. Suku kata ditandai oleh suatu voka
konsonan.

Dalam bahasa Melayu terdapat sebelas pola suku kata. Suku kata yang berakhir dengan vokal dipanggil s
Suku kata lain ialah suku kata tertutup kerana diakhiri dengan konsonan. Beberapa jenis suku kata:

1. Kata tunggal satu suku kata

Suku kata
KV

yu

VK

am

KKVK

draf, gred. brek

2. Kata tunggal dua suku kata

Suku Kata
V + KV

ibu, ela, era

V + VK

air, aib

V + KVK

adat, emas

VK + KV

anda, unta, angsa

VK + KVK

antah, untuk, ingka

KV + KVK

bukan, dekat

3. Kata tunggal tiga suku kata

Suku Kata
KV+V+KV

biasa, cuaca, suara

KV + V +KV

kaedah

V + KV + V

abai, usia

KV+KV+VK

maruah, peluang

KV+KVK+KVK

kelompok, kumand

4. Kata tunggal empat suku kata

Suku Kata
KV+KV+KV+KV

panorama

KV+KV+KV+KVK

masyarakakat

KVK+KV+V+KV

sentiasa

5. Kata-kata tunggal yang lebih daripada empat suku kata ialah:

universiti = V + KV + KVK +KV+KV ( lima suku kata)

Golongan kata dalam bahasa Melayu terbahagi kepada empat kelas utama iaitu kata nama, kata
kerja, kata adjektif dan kata tugas.[1] Ini berdasarkan huraian bahawa kata nama, kata adjektif, dan kata
kerja dapat berdiri sendiri dengan makna sepenuhnya. Manakala kelas kata yang lain (kata sendi, kata
keterangan, kata hubung, kata seru dan kata sandang) pula tidak dapat berdiri sendiri dengan makna
sepenuhnya, tetapi dapat bertugas untuk menentukan makna sesuatu ayat. Oleh kerana itu ia boleh
dimasukkan dalam kelas kata tugas.[2]
Lalu, kata-kata dalam bahasa Melayu dapat digolongkan kepada kelas-kelas berlainan iaitu kata nama,
kata adjektif, kata kerja, kata sendi, kata keterangan, kata hubung, kata seru dan kata sandang.
Seterusnya, empat kelas utama itu terdiri daripada dua kumpulan kata, iaitu kata isian dan kata tugas.
"Kata isian" ialah kumpulan kata yang terbuka dan sentiasa berkembang. Kata nama, kata kerja dan

kata adjektif ialah kata isian terbuka. "Kata tugas" pula ialah kumpulan kata tertutup, contohnya dan, itu,
amat, walaupun dan sebagainya. Kata-kata juga boleh digolongkan berdasarkan
faktor sintesis dan semantik.
Isi kandungan
[sorokkan]

1 Kata nama

2 Kata kerja

3 Kata adjektif

4 Kata tugas

4.1 Kata keterangan

4.2 Kata sendi

4.3 Kata hubung

4.4 Kata seru

4.5 Kata sandang

5 Kata tanya

6 Kata perintah

7 Lihat juga

8 Rujukan

Kata nama[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Kata nama
Kata nama terbahagi kepada dua bahagian yang besar iaitu nama am, nama khas, ganti
nama dan nama terbitan. Kata nama am ialah kata yang digunakan untuk menjelaskan nama
sesuatu yang bernyawa seperti orang, haiwan, dan sesutu yang tidak bernyawa seperti tumbuhtumbuhan, tempat , benda, dan sebagainya secara umum. Kata nama khas ialah kata nama yang

secara khususnya digunakan untuk menyebut nama sesuatu benda sama ada benda yang bernyawa
dan yang tidak bernyawa. Kata ganti nama pula ialah kata nama yang digunakan untuk mewakili diri
seseorang atau sebagai penunjuk. Kata nama terbitan wujud apabila kata nama am atau kata kerja
diberi imbuhan.

Kata kerja[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Kata kerja
Kata kerja merupakan kata yang menjadi inti dalam frasa kerja, sama ada yang berlaku atau
dilakukan. Contohnya, berjalan, makan, memakan, dimakan dan sebagainya. Kata kerja
terbahagi kepada, kata kerja transitif ( Perbuatan Melampau ) dan kata kerja tak
transitif ( Perbuatan tidak Melampau ).

Kata adjektif[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Kata adjektif
Adjektif ialah kata yang menjadi inti dalam frasa adjektif seperti manis sekali,
sudah lama sungguh, masih lebat lagi (kata yang menjadi inti frasa digariskan di bawahnya).
Kata-kata dalam golongan kata adjektif menerangkan keadaan atau sifat sesuatu nama atau
frasa nama. Kata adjektif boleh dikenali jika kata berkenaan didahului oleh kata penguat
seperti amat, sangat, sungguh, sekali, paling, agak, benar.

Kata tugas[sunting | sunting sumber]

Kata keterangan[sunting | sunting sumber]
Rencana utama: Kata keterangan
Kata keterangan ialah kata yang menyertai dan menerangkan kata adjektif, kata kerja,
dan kata keterangan yang lain.

Kata sendi[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Kata sendi
Kata sendi adalah kata yang digunakan untuk menyambungkan frasa nama dengan
kata atau frasa-frasa dalam ayat.

Kata hubung[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Kata hubung
Kata hubung ialah perkataan yang digunakan untuk menggabungkan
perkataan dengan perkataan rangkai kata dengan rangkai kata ayat dengan
ayat.

Kata seru[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Kata seru
Digunakan untuk melahirkan pelbagai perasaan, seperti suka, duka,
marah, gembira, mencabar, dicabar dan sebagainya.

Kata sandang[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Kata sandang
Kata sandang ialah kata penyerta yang bertugas untuk membendakan
dan membezakan kata atau frasa yang disertainya.

Kata tanya[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Kata tanya
Kata tanya digunakan untuk bertanya atau menyoal sesuatu. Kata
tanya hadir di dalam predikat. Kata tanya mesti diikuti oleh partikel
kah apabila digunakan di awal ayat tanya. Kata tanya boleh
wujud di awal, di akhir atau di tengah ayat. Partikel kah tidak
diperlukan jika kata tanya terletak pada akhir ayat. Contoh kata
tanya ialah kenapa, mengapa, bila, apa, mana, bagaimana,
siapa dan berapa.

Kata perintah[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Kata perintah
Kata perintah bertugas untuk memberi tindak balas kepada
orang yang mendengar (pihak kedua) sebagai larangan,
silaan dan permintaan.

Lihat juga[sunting | sunting sumber]

Tatabahasa

Rujukan[sunting | sunting sumber]

1.

Jump up Nik Safiah Karim, Farid M. Onn, Hashim Haji

Musa, dan Abdul Hamid Mahmood. 2008. Tatabahasa
Dewan ed. Ketiga. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan
Pustaka.

2.

Jump up Asraf. 2007. Petunjuk Tatabahasa Bahasa

Melayu. Petaling Jaya: Sasbadi Sdn. Bhd.

Kategori:

Tatabahasa

Dalam tatabahasa, frasa ialah binaan yang boleh terdiri daripada satu patah kata atau rentetan beberapa
patah kata yang berfungsi sebagai konstituen dalamayat, sama ada sebagai subjek, predikat, objek atau
keterangan. Frasa tiada subjek dan predikat. Frasa tidak membawa maksud yang lengkap yang boleh
dikatakan sebagai satu ayat.

Jenis frasa[sunting | sunting sumber]

Dalam bahasa Melayu, terdapat empat frasa, iaitu:

Frasa nama

Frasa kerja

Frasa adjektif

Frasa sendi nama

Frasa endosentrik mengandungi satu unsur inti yang dapat menjadi wakil bagi frasa berkenaan:

frasa nama (mempunyai kata nama sebagai unsur intinya)

frasa kerja (mempunyai kata kerja sebagai unsur intinya)

frasa adjektif (mempunyai kata adjektif sebagai unsur intinya)

Frasa eksosentrik pula ialah frasa sendi nama sahaja, kerana frasa ini tidak mempunyai satu unsur inti
yang dapat mewakili keseluruhan frasanya.
Inti frasa pula merujuk kepada kata yang paling penting dalam sesuatu frasa.
Sebagai contoh, kata terpenting (inti frasa) dalam ayat Kakak saya menyanyi lagu keroncong ialah kakak
menyanyi kerana kedua-duanya dapat membentuk ayat yang mempunyai makna sedangkan kata-kata
yang lain boleh digugurkan.

Lihat juga[sunting | sunting sumber]

Ka

Frasa dalam tatabahasa bahasa Melayu.

Frasa
Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.

Nahu
bahasa Melayu
Morfologi

Golo
ngan kata

Bent
uk kata

Pem
bentukan kata
Golongan kata

Kata
nama

Kata
kerja

Kata
adjektif

Kata
tugas
Sintaksis

Ayat

dasar

Fras
a

Susu
nan ayat

Jenis
ayat

Pene
rbitan ayat
Jenis frasa

Nam
a

Kerj
a

Adje
ktif

Send
i nama
Susunan ayat

Bias
a

Song
sang
Jenis ayat

Peny
ata

Tany
a

Perin
tah

Seru
an
Bentuk ayat

Tung
gal

Maj
muk
Penerbitan ayat

Peng
guguran

Peny
usunan semula

Pelu
asan
Lain-lain

Penj
odoh bilangan

Huk
um D-M

Dalam tatabahasa, frasa ialah binaan yang boleh terdiri daripada satu patah kata atau rentetan beberapa
patah kata yang berfungsi sebagai konstituen dalamayat, sama ada sebagai subjek, predikat, objek atau
keterangan. Frasa tiada subjek dan predikat. Frasa tidak membawa maksud yang lengkap yang boleh
dikatakan sebagai satu ayat.

Jenis frasa[sunting | sunting sumber]

Dalam bahasa Melayu, terdapat empat frasa, iaitu:

Frasa nama

Frasa kerja

Frasa adjektif

Frasa sendi nama

Frasa endosentrik mengandungi satu unsur inti yang dapat menjadi wakil bagi frasa berkenaan:

frasa nama (mempunyai kata nama sebagai unsur intinya)

frasa kerja (mempunyai kata kerja sebagai unsur intinya)

frasa adjektif (mempunyai kata adjektif sebagai unsur intinya)

Frasa eksosentrik pula ialah frasa sendi nama sahaja, kerana frasa ini tidak mempunyai satu unsur inti yang
dapat mewakili keseluruhan frasanya.
Inti frasa pula merujuk kepada kata yang paling penting dalam sesuatu frasa.
Sebagai contoh, kata terpenting (inti frasa) dalam ayat Kakak saya menyanyi lagu keroncong ialah kakak
menyanyi kerana kedua-duanya dapat membentuk ayat yang mempunyai makna sedangkan kata-kata yang
lain boleh digugurkan.

Lihat juga[sunting | sunting sumber]

Frasa dalam tatabahasa bahasa Melayu.

Kategori:

Klausa
Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.

Klausa ialah satu unit rangkaian perkataan yang mengandungi subjek dan predikat yang menjadi konstituen
kepada ayat. Klausa merupakan ayat yang membentuk ayat majmuk. Klausa terbahagi kepada dua jenis, iaitu
klausa bebas dan klausa tak bebas.

Klausa bebas[sunting | sunting sumber]

Klausa bebas ialah klausa yang boleh berdiri dengan sendiri dan apabila diucapkan dengan intonasi yang
sempurna, klausa bebas ini akan menjadi ayat yang lengkap.Contoh:
1. Ahmad menari. (klausa bebas)

Klausa tak bebas[sunting | sunting sumber]

Klausa tak bebas ialah klausa yang tidak dapat berdiri sendiri dan dalam ayat majmuk, klausa tak bebas ini
dipancangkan ke dalam klausa bebas atau klausa utama. Contohnya:
1. Dia lulus dalam ujian kerana belajar bersungguh-sungguh.

2. Dia lulus dalam ujian (klausa utama/klausa bebas)

3. kerana belajar bersungguh-sungguh (klausa tak bebas)
Kategori:

Jenis-jenis ayat bahasa Melayu

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.

Nahu
bahasa Melayu
Morfologi

Golo
ngan kata

Bent
uk kata

Pem
bentukan kata
Golongan kata

Kata
nama

Kata
kerja

Kata
adjektif

Kata
tugas

Sintaksis

Ayat
dasar

Fras
a

Susu
nan ayat

Jeni
s ayat

Pene
rbitan ayat
Jenis frasa

Nam
a

Kerj
a

Adje
ktif

Send
i nama
Susunan ayat

Bias
a

Song
sang
Jenis ayat

Peny
ata

Tany
a

Perin
tah

Seru
an
Bentuk ayat

Tung
gal

Maj
muk
Penerbitan ayat

Peng
guguran

Peny
usunan semula

Pelu
asan
Lain-lain

Penj
odoh bilangan

Huk
um D-M

Bahasa Melayu mempunyai berbagai-bagai jenis ayat untuk menyatakan maksud yang sama. Ciri-ciri ini
menyebabkan bahasa Melayu merupakan sebuah bahasa yang sentiasa hidup serta menarik. Jika hanya satu
jenis ayat saja yang digunakan akan timbul rasa jemu pada pembaca. Oleh sebab itu, sasterawan dan penulis
yang baik selalu menggunakan jenis-jenis ayat yang lain, sesuai dengan keperluan.
Jenis-jenis ayat bahasa Melayu dapat digolongkan kepada empat ragam:
1. Ayat penyata:

Ayat transitif dan ayat intransitif

Ayat aktif dan ayat pasif

Ayat sungsang

Ayat nafi

Ayat inti dan ayat gabungan

2. Ayat perintah
3. Ayat tanya
4. Ayat seru

Isi kandungan
[sorokkan]

1 Ayat aktif

2 Ayat pasif

3 Ayat perintah

4 Ayat nafi

4.1 Penggunaan dengan frasa nama

4.2 Penggunaan dengan frasa sendi

4.3 Kesalahan yang biasa berlaku

5 Ayat tanya
5.1 Cara-cara untuk membentuk ayat tanya

5.1.1 1. Membubuh tanda tanya pada akhir ayat penyata

5.1.2 2. Menggunakan partikel "kah"

5.1.3 3. Menggunakan pelbagai kata

5.2 Kesalahan yang biasa berlaku

6 Ayat songsang

7 Ayat inti

8 Ayat gabungan
8.1 Ayat pancangan

Ayat aktif[sunting | sunting sumber]

Ayat aktif dengan kata kerja transitif

Ayat aktif dengan kata kerja pasif

Ayat pasif[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Ayat pasif (bahasa Melayu)
Berbanding dengan ayat aktif yang menekankan subjek, ayat pasif memberikan penekanan terhadap
objek dan perbuatan sehingga subjek pelaku tidak dipentingkan atau langsung tidak perlu dinyatakan. Hal
ini ada kaitannya dengan bahagian manakah yang anda hendak pentingkan atau menegaskan.
Contohnya:

Perkara itu sudah diselesaikannya; atau

Perkara itu sudah diselesaikan

adalah ayat-ayat pasif yang menegaskan "perkara itu", bukan pelaku yang menyelesaikan perkara itu.
Bandingkan dengan ayat, "Dia sudah menyelesaikan perkara itu." Ayat itu menegaskan pelaku "dia".

Ayat perintah[sunting | sunting sumber]

Ayat perintah bertugas untuk menyatakan sesuatu yang berupa perintah, larangan, suruhan, permintaan,
ajakan, silaan, doa, dan harapan.

Jenis perintah

Contoh penggunaan

Perintah

Berdiri di atas kerusi itu.

Suruhan

Ikat tali kasut anda dengan betul.

Larangan

Jangan pergi ke sungai yang dalam airnya.

Permintaan

Tolong angkat baju itu.

Ajakan

Mengucaplah banyak-banyak.

Silaan

Sila jamu selera.

Doa

Syukurlah kamu sudah kembali.

Harap-harap hari tidak hujan.

Harapan

Perhatikanlah bahawa ayat-ayat di atas mempunyai susunan yang sama, iaitu subjeknya tidak dinyatakan.
Ini disebabkan subjeknya nyata dan merujuk kepada orang yang ayat perintah itu ditujukan.
Contoh-contoh di atas juga menunjukkan bahawa awalan "ber" dan "meN" kekadang tidak digugurkan.
Aturan yang perlu dipegang ialah:

Untuk kata kerja intransitif (kata kerja yang tidak memerlukan objek): awalan tidak boleh digugurkan.

Untuk kata kerja transitif (kata kerja yang memerlukan objek): awalan meN hendaklah digugurkan.

Ayat nafi[sunting | sunting sumber]

Ayat nafi ditandai oleh adanya kata "bukan" dan "tidak". Secara umum, ayat nafi digunakan untuk
menafikan atau menidakkan sesuatu, umpamanya:

Dia tidak berpengalaman, tetapi cekap.

Aurora bukan jururawat, tetapi doktor.

Disamping itu, ayat nafi boleh juga digunakan untuk menekankan atau menegaskan sesuatu maksud.
Contohnya:

Ayat biasa

Ayat nafi

Cadangannya harus diketepikan.

Cadangannya tidak perlu kita pedulikan.

Kerja ketua memang susah.

Kerja ketua tidak pernah senang.

Walaupun kedua-dua ayat dalam setiap pasangan di atas mempunyai maksud yang sama, ayat nafi
menekankan maksudnya, sedangkan ayat biasa menyatakan maksud secara biasa sahaja.
Peranan ayat nafi sebagai penegas maksud juga boleh diperhatikan dalam ayat tanya, umpamanya:
1.

Bukankah orang itu guru kamu?

2.

Tidakkah kamu ingin menyertai peraduan itu?

3.

Anda sudah faham, bukan?

Penggunaan dengan frasa nama[sunting | sunting sumber]

Secara umum, kata nafi "bukan" digunakan apabila frasa yang mengikutinya ialah frasa nama. Contohnya:
1.

Ini bukan kucing.

2.

Malaysia bukan negara republik.

3.

Gajah bukan haiwan yang terbesar di dunia.

Selain itu, "bukan" juga boleh digunakan untuk frasa yang lain daripada frasa nama dalam hubungan
seperti yang berikut:
1.

Dia bukan bodoh, tetapi malas.

2.

Dia bukan belajar, tetapi bermain.

Kata "bukan" dalam kedua-dua ayat itu boleh juga digantikan dengan "kata tidak":
1.

Dia tidak bodoh, tetapi malas.

2.

Dia tidak belajar, tetapi bermain.

Bagaimanapun, penggantian "bukan" dengan "tidak" menyebabkan sedikit perubahan maksud.

Penggunaan "tidak" hanya menyatakan maksud secara biasa, sedangkan penggunaan "bukan"
menekankan pertentangan dua keadaan secara jelas.

Penggunaan dengan frasa sendi[sunting | sunting sumber]

Untuk frasa sendi, kata nafi bukan dan tidak digunakan menurut kesesuaian, umpamanya:
1.

Saya tidak ke sekolah hari ini kerana sakit.

2.

Saya bukan dari sektor kerajaan.

3.

Malaysia bukan di benua Afrika.

4.

Buku ini bukan untuk anda.

Kata "bukan" dan "tidak" dalam keempat-empat ayat di atas tidak boleh saling berganti. Oleh sebab itu,
perhatian harus diambil dalam penggunaan kata "bukan" dan "tidak".

Kesalahan yang biasa berlaku[sunting | sunting sumber]

Kesalahan yang biasa berlaku untuk ayat nafi ialah kekeliruan antara penggunaan kata "bukan" dan
"tidak".

Ayat tanya[sunting | sunting sumber]

Ayat tanya dalam bahasa Melayu boleh dibentuk dengan tiga cara:

Cara-cara untuk membentuk ayat tanya[sunting | sunting sumber]

1. Membubuh tanda tanya pada akhir ayat penyata [sunting | sunting sumber]

Ayat penyata

Ayat tanya

Tetamu sudah tiba.

Tetamu sudah tiba?

Buah itu sudah masak.

Buah itu sudah masak?

Mereka hendak menolong kita.

Mereka hendak menolong kita?

Dengan tidak mengubah susunan ketiga-tiga ayat di atas, ayat-ayat tanya boleh dibentuk dengan tanda
tanya di hujung ayat-ayat penyata. Dalam pertuturan, ayat tanya di atas dinyatakan dengan suara menaik
pada akhir ayat.

2. Menggunakan partikel "kah"[sunting | sunting sumber]

Ayat-ayat tanya dalam bahagian di atas juga boleh disungsang melalui penggunaan partikel "kah" untuk
mencipta ayat tanya sungsang:

Ayat penyata

Ayat tanya

Tetamu sudah tiba?

Sudah tibakah tetamu?

Buah itu sudah masak?

Sudah masakkah buah itu?

Mereka hendak menolong kita?

Hendak menolong kitakah mereka?

Penggunaan partikel "kah" dalam jenis ayat tanya ini adalah penting untuk mengelakkan kesamaran
makna.

3. Menggunakan pelbagai kata[sunting | sunting sumber]

Ayat tanya juga boleh dibentuk dengan menggunakan
kata ada, apa, bila, bagaimana, berapa, mengapa, mana, dan siapa.

Ayat tanya

Kata

Tanpa partikel "kah"

Dengan partikel "kah"

Ada

Tiada

Adakah cara saya ini betul?

Apa

Apa yang kamu beli tadi?

Apakah yang kamu beli tadi?

Bagaimana

Bagaimana cara untuk mendaftar

diri?

Bagaimanakah cara untuk mendaftar

diri?

Bila

Bila ayah kamu pulang?

Bilakah ayah kamu pulang?

Mengapa

Mengapa kamu datang lambat hari

ini?.

Mengapakah kamu datang lambat hari

ini?.

Mana

Mana ibu?

Manakah ibu?

Siapa

Siapa nama jiran baru kamu?

Siapakah nama jiran baru kamu?

Kecuali kata "ada", yang lain dapat berdiri sendiri tanpa partikel "kah". Bagaimanapun, partikel "kah"
sering digunakan untuk maksud penegasan.

Kesalahan yang biasa berlaku[sunting | sunting sumber]

Kesalahan yang biasa berlaku ialah penggunaan partikel "kah" di hujung ayat. Umpamanya:

Tetamu sudah tibakah?

Buah itu sudah masakkah?

Mereka hendak menolong kitakah?

Kesalahan ini tertimbul kerana dipengaruhi oleh bahasa sehari-hari seperti berikut:

Tetamu sudah tibake?

Buah itu sudah masakke?

Mereka hendak menolong kitake?

"Ke" sebagai bentuk ucapan sehari-hari bagi "kah" tidak boleh digunakan dalam tulisan. Selain itu, "kah"
tidak boleh digunakan di hujung ayat.

Ayat songsang[sunting | sunting sumber]

Dalam ayat songsang, predikat terletak pada awal ayat dan subjek pula terletak pada hujung ayat. Ini
merupakan hal yang terbalik dalam ayat biasa:

AYAT BIASA
AYAT SONGSANG
AYAT PASIF

SUBJEK + PREDIKAT
PREDIKAT + SUBJEK
OBJEK + KATA KERJA + SUBJEK

Ayat songsang memberikan lagi satu cara untuk menyatakan sesuatu supaya membantu menghidupkan
tulisan anda. Penggunaan ayat songsang sekali sekala akan menyebabkan bahasa anda akan lebih indah
dan segar. Selain itu, ayat songsang amat berguna jika anda perlu menekankan predikat, dan bukan
subjeknya. Semua jenis ayat dapat disongsangkan.

Jenis ayat
Ayat inti
Ayat tanya
Ayat pasif

Susunan biasa

Susunan songsang

Encik Yosri birokrat.

Birokratlah Encik Yosri.

Kucing itu ke sana.

Ke sana kucing itu.

Orang itu adik kamu?

Adik kamukah orang itu?

Kamu belum makan?

Belum makankah kamu?

Surat itu akan saya kirimkan.

Akan saya kirimkan surat itu.

Saya ketinggalan bas pada hari itu.

Ketinggalan bas saya pada hari itu.

Perhatikanlah bahawa dalam setengah-tengah ayat seperti di atas, partikel "kah" (untuk ayat tanya) dan
partikel "lah" (untuk ayat berita) perlu digunakan supaya jelas bentuk ayat songsang itu.

Ayat inti[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Ayat inti (bahasa Melayu)
Ayat inti ialah ayat yang paling ringkas. Ayat ini boleh digunakan untuk menerangkan sesuatu
dengan ringkas dan tepat, tanpa menimbulkan sebarang kesamaran makna. Umpamanya, jika anda
menyatakan "Emas ialah logam", tiada tafsiran makna lebih daripada satu. Oleh itu, ayat inti amat
berguna untuk menjelaskan sesuatu dengan konkrit. Selain itu, sasterawan sering menggunakan ayat
inti untuk mempercepatkan jalan cerita, atau untuk menimbulkan perasaan ingin tahu pembaca.

Ayat gabungan[sunting | sunting sumber]

Ayat gabungan ialah ayat yang terdiri daripada dua atau lebih ayat yang digabungkan menjadi satu
ayat dengan menggunakan kata penghubung seperti dan, serta, atau, tetapi, lalu, dan sebagainya
untuk mengaitkan pendapat yang berhubungan antara satu dengan yang lain. Bahasa Melayu
mempunyai enam pola ayat gabungan, iaitu:
1.

Ayat dengan ayat

2.

Subjek dengan subjek

3.

Predikat dengan predikat

4.

Adverba dengan adverba

5.

Objek dengan objek.

6.

Ayat gabungan dengan kata penghubung yang berpasangan.

Jenis ayat gabungan

Ayat komponen

Ayat gabungan

Ayat dengan ayat

Abu amat rajin bekerja.

Majikan menaikkan
gajinya.

Abu amat rajin bekerja dan majikan

menaikkan gajinya.

Subjek dengan subjek

Ali suka makan manggis.

Ahmad suka makan
manggis.

Ali dan Ahmad suka makan manggis.

Predikat dengan predikat

Mereka menghadiri
ceramah itu.
Mereka menganggap
ceramah itu sangat
berfaedah.

Mereka menghadiri ceramah itu

kerana mereka menganggap ceramah
itu sangat berfaedah.

Adverba dengan adverba

Saya akan menghabiskan

kerja itu besok.
Jika tidak jadi, saya akan
menghabiskan kerja itu
lusa.

Saya akan menghabiskan kerja itu

besok atau lusa.

Objek dengan objek

Ibu membeli sayur di

pasar.
Ibu membeli ikan di pasar.

Ibu membeli sayur dan ikan di pasar.

Ayat gabungan dengan

kata penghubung yang
berpasangan

Sedangkan dia tidak dapat memasuki

kolej itu, apatah lagi saya.

Selain daripada memperkaya gaya penulisan, ayat gabungan dapat mengaitkan dua ayat yang
seakan-akan tidak ada perkaitan. Contohnya:
1.

Perkara itulah yang saya nyatakan kepada Polar.

2.

Polar tidak percaya.

Kedua-dua ayat seakan-akan tidak ada perkaitan. Jadi, dalam hal sedemikian, ayat gabungan yang
berikut amat perlu digunakan:
Perkara itulah yang saya nyatakan kepada Polar, tetapi Polar tidak percaya.

Ayat pancangan[sunting | sunting sumber]

Ayat pancangan ialah ayat gabungan yang terdiri daripada satu ayat besar dan satu klausa
(ayat kecil), umpamanya:

Keluarga Ali berpindah ke Kuala Lumpur kerana penukaran kerjanya.

Jika hari hujan, saya tidak akan keluar dari rumah.

Angkatan tentera British tertew

Jenis-jenis ayat bahasa Melayu

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.

Nahu
bahasa Melayu
Morfologi

Golo
ngan kata

Bent
uk kata

Pem
bentukan kata
Golongan kata

Kata
nama

Kata
kerja

Kata
adjektif

Kata
tugas
Sintaksis

Ayat
dasar

Fras
a

Susu
nan ayat

Jeni
s ayat

Pene
rbitan ayat
Jenis frasa

Nam

Kerj
a

Adje
ktif

Send
i nama
Susunan ayat

Bias
a

Song
sang
Jenis ayat

Peny
ata

Tany
a

Perin
tah

Seru
an
Bentuk ayat

Tung
gal

Maj
muk
Penerbitan ayat

Peng
guguran

Peny
usunan semula

Pelu
asan
Lain-lain

Penj
odoh bilangan

Huk
um D-M

Bahasa Melayu mempunyai berbagai-bagai jenis ayat untuk menyatakan maksud yang sama. Ciri-ciri ini
menyebabkan bahasa Melayu merupakan sebuah bahasa yang sentiasa hidup serta menarik. Jika hanya satu
jenis ayat saja yang digunakan akan timbul rasa jemu pada pembaca. Oleh sebab itu, sasterawan dan penulis
yang baik selalu menggunakan jenis-jenis ayat yang lain, sesuai dengan keperluan.
Jenis-jenis ayat bahasa Melayu dapat digolongkan kepada empat ragam:
1. Ayat penyata:

Ayat transitif dan ayat intransitif

Ayat aktif dan ayat pasif

Ayat sungsang

Ayat nafi

Ayat inti dan ayat gabungan

2. Ayat perintah
3. Ayat tanya
4. Ayat seru

Isi kandungan
[sorokkan]

1 Ayat aktif

2 Ayat pasif

3 Ayat perintah

4 Ayat nafi

4.1 Penggunaan dengan frasa nama

4.2 Penggunaan dengan frasa sendi

4.3 Kesalahan yang biasa berlaku

5 Ayat tanya
5.1 Cara-cara untuk membentuk ayat tanya

5.1.1 1. Membubuh tanda tanya pada akhir ayat penyata

5.1.2 2. Menggunakan partikel "kah"

5.1.3 3. Menggunakan pelbagai kata

5.2 Kesalahan yang biasa berlaku

6 Ayat songsang

7 Ayat inti

8 Ayat gabungan

8.1 Ayat pancangan

Ayat aktif[sunting | sunting sumber]

Ayat aktif dengan kata kerja transitif

Ayat aktif dengan kata kerja pasif

Ayat pasif[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Ayat pasif (bahasa Melayu)
Berbanding dengan ayat aktif yang menekankan subjek, ayat pasif memberikan penekanan terhadap
objek dan perbuatan sehingga subjek pelaku tidak dipentingkan atau langsung tidak perlu dinyatakan. Hal

ini ada kaitannya dengan bahagian manakah yang anda hendak pentingkan atau menegaskan.
Contohnya:

Perkara itu sudah diselesaikannya; atau

Perkara itu sudah diselesaikan

adalah ayat-ayat pasif yang menegaskan "perkara itu", bukan pelaku yang menyelesaikan perkara itu.
Bandingkan dengan ayat, "Dia sudah menyelesaikan perkara itu." Ayat itu menegaskan pelaku "dia".

Ayat perintah[sunting | sunting sumber]

Ayat perintah bertugas untuk menyatakan sesuatu yang berupa perintah, larangan, suruhan, permintaan,
ajakan, silaan, doa, dan harapan.

Jenis perintah

Contoh penggunaan

Perintah

Berdiri di atas kerusi itu.

Suruhan

Ikat tali kasut anda dengan betul.

Larangan

Jangan pergi ke sungai yang dalam airnya.

Permintaan

Tolong angkat baju itu.

Ajakan

Mengucaplah banyak-banyak.

Silaan

Sila jamu selera.

Doa

Syukurlah kamu sudah kembali.

Harapan

Harap-harap hari tidak hujan.

Perhatikanlah bahawa ayat-ayat di atas mempunyai susunan yang sama, iaitu subjeknya tidak dinyatakan.
Ini disebabkan subjeknya nyata dan merujuk kepada orang yang ayat perintah itu ditujukan.
Contoh-contoh di atas juga menunjukkan bahawa awalan "ber" dan "meN" kekadang tidak digugurkan.
Aturan yang perlu dipegang ialah:

Untuk kata kerja intransitif (kata kerja yang tidak memerlukan objek): awalan tidak boleh digugurkan.

Untuk kata kerja transitif (kata kerja yang memerlukan objek): awalan meN hendaklah digugurkan.

Ayat nafi[sunting | sunting sumber]

Ayat nafi ditandai oleh adanya kata "bukan" dan "tidak". Secara umum, ayat nafi digunakan untuk
menafikan atau menidakkan sesuatu, umpamanya:

Dia tidak berpengalaman, tetapi cekap.

Aurora bukan jururawat, tetapi doktor.

Disamping itu, ayat nafi boleh juga digunakan untuk menekankan atau menegaskan sesuatu maksud.
Contohnya:

Ayat biasa

Ayat nafi

Cadangannya harus diketepikan.

Cadangannya tidak perlu kita pedulikan.

Kerja ketua memang susah.

Kerja ketua tidak pernah senang.

Walaupun kedua-dua ayat dalam setiap pasangan di atas mempunyai maksud yang sama, ayat nafi
menekankan maksudnya, sedangkan ayat biasa menyatakan maksud secara biasa sahaja.
Peranan ayat nafi sebagai penegas maksud juga boleh diperhatikan dalam ayat tanya, umpamanya:
1.

Bukankah orang itu guru kamu?

2.

Tidakkah kamu ingin menyertai peraduan itu?

3.

Anda sudah faham, bukan?

Penggunaan dengan frasa nama[sunting | sunting sumber]

Secara umum, kata nafi "bukan" digunakan apabila frasa yang mengikutinya ialah frasa nama. Contohnya:
1.

Ini bukan kucing.

2.

Malaysia bukan negara republik.

3.

Gajah bukan haiwan yang terbesar di dunia.

Selain itu, "bukan" juga boleh digunakan untuk frasa yang lain daripada frasa nama dalam hubungan
seperti yang berikut:
1.

Dia bukan bodoh, tetapi malas.

2.

Dia bukan belajar, tetapi bermain.

Kata "bukan" dalam kedua-dua ayat itu boleh juga digantikan dengan "kata tidak":
1.

Dia tidak bodoh, tetapi malas.

2.

Dia tidak belajar, tetapi bermain.

Bagaimanapun, penggantian "bukan" dengan "tidak" menyebabkan sedikit perubahan maksud.

Penggunaan "tidak" hanya menyatakan maksud secara biasa, sedangkan penggunaan "bukan"
menekankan pertentangan dua keadaan secara jelas.

Penggunaan dengan frasa sendi[sunting | sunting sumber]

Untuk frasa sendi, kata nafi bukan dan tidak digunakan menurut kesesuaian, umpamanya:
1.

Saya tidak ke sekolah hari ini kerana sakit.

2.

Saya bukan dari sektor kerajaan.

3.

Malaysia bukan di benua Afrika.

4.

Buku ini bukan untuk anda.

Kata "bukan" dan "tidak" dalam keempat-empat ayat di atas tidak boleh saling berganti. Oleh sebab itu,
perhatian harus diambil dalam penggunaan kata "bukan" dan "tidak".

Kesalahan yang biasa berlaku[sunting | sunting sumber]

Kesalahan yang biasa berlaku untuk ayat nafi ialah kekeliruan antara penggunaan kata "bukan" dan
"tidak".

Ayat tanya[sunting | sunting sumber]

Ayat tanya dalam bahasa Melayu boleh dibentuk dengan tiga cara:

Cara-cara untuk membentuk ayat tanya[sunting | sunting sumber]

1. Membubuh tanda tanya pada akhir ayat penyata [sunting | sunting sumber]

Ayat penyata

Ayat tanya

Tetamu sudah tiba.

Tetamu sudah tiba?

Buah itu sudah masak.

Buah itu sudah masak?

Mereka hendak menolong kita.

Mereka hendak menolong kita?

Dengan tidak mengubah susunan ketiga-tiga ayat di atas, ayat-ayat tanya boleh dibentuk dengan tanda
tanya di hujung ayat-ayat penyata. Dalam pertuturan, ayat tanya di atas dinyatakan dengan suara menaik
pada akhir ayat.

2. Menggunakan partikel "kah"[sunting | sunting sumber]

Ayat-ayat tanya dalam bahagian di atas juga boleh disungsang melalui penggunaan partikel "kah" untuk
mencipta ayat tanya sungsang:

Ayat penyata

Ayat tanya

Tetamu sudah tiba?

Sudah tibakah tetamu?

Buah itu sudah masak?

Sudah masakkah buah itu?

Mereka hendak menolong kita?

Hendak menolong kitakah mereka?

Penggunaan partikel "kah" dalam jenis ayat tanya ini adalah penting untuk mengelakkan kesamaran
makna.

3. Menggunakan pelbagai kata[sunting | sunting sumber]

Ayat tanya juga boleh dibentuk dengan menggunakan
kata ada, apa, bila, bagaimana, berapa, mengapa, mana, dan siapa.

Ayat tanya

Kata

Tanpa partikel "kah"

Dengan partikel "kah"

Ada

Tiada

Adakah cara saya ini betul?

Apa

Apa yang kamu beli tadi?

Apakah yang kamu beli tadi?

Bagaimana

Bagaimana cara untuk mendaftar

diri?

Bagaimanakah cara untuk mendaftar

diri?

Bila

Bila ayah kamu pulang?

Bilakah ayah kamu pulang?

Mengapa

Mengapa kamu datang lambat hari

ini?.

Mengapakah kamu datang lambat hari

ini?.

Mana

Mana ibu?

Manakah ibu?

Siapa

Siapa nama jiran baru kamu?

Siapakah nama jiran baru kamu?

Kecuali kata "ada", yang lain dapat berdiri sendiri tanpa partikel "kah". Bagaimanapun, partikel "kah"
sering digunakan untuk maksud penegasan.

Kesalahan yang biasa berlaku[sunting | sunting sumber]

Kesalahan yang biasa berlaku ialah penggunaan partikel "kah" di hujung ayat. Umpamanya:

Tetamu sudah tibakah?

Buah itu sudah masakkah?

Mereka hendak menolong kitakah?

Kesalahan ini tertimbul kerana dipengaruhi oleh bahasa sehari-hari seperti berikut:

Tetamu sudah tibake?

Buah itu sudah masakke?

Mereka hendak menolong kitake?

"Ke" sebagai bentuk ucapan sehari-hari bagi "kah" tidak boleh digunakan dalam tulisan. Selain itu, "kah"
tidak boleh digunakan di hujung ayat.

Ayat songsang[sunting | sunting sumber]

Dalam ayat songsang, predikat terletak pada awal ayat dan subjek pula terletak pada hujung ayat. Ini
merupakan hal yang terbalik dalam ayat biasa:

AYAT BIASA
AYAT SONGSANG
AYAT PASIF

SUBJEK + PREDIKAT
PREDIKAT + SUBJEK
OBJEK + KATA KERJA + SUBJEK

Ayat songsang memberikan lagi satu cara untuk menyatakan sesuatu supaya membantu menghidupkan
tulisan anda. Penggunaan ayat songsang sekali sekala akan menyebabkan bahasa anda akan lebih indah
dan segar. Selain itu, ayat songsang amat berguna jika anda perlu menekankan predikat, dan bukan
subjeknya. Semua jenis ayat dapat disongsangkan.

Jenis ayat
Ayat inti
Ayat tanya
Ayat pasif

Susunan biasa

Susunan songsang

Encik Yosri birokrat.

Birokratlah Encik Yosri.

Kucing itu ke sana.

Ke sana kucing itu.

Orang itu adik kamu?

Adik kamukah orang itu?

Kamu belum makan?

Belum makankah kamu?

Surat itu akan saya kirimkan.

Akan saya kirimkan surat itu.

Saya ketinggalan bas pada hari itu.

Ketinggalan bas saya pada hari itu.

Perhatikanlah bahawa dalam setengah-tengah ayat seperti di atas, partikel "kah" (untuk ayat tanya) dan
partikel "lah" (untuk ayat berita) perlu digunakan supaya jelas bentuk ayat songsang itu.

Ayat inti[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Ayat inti (bahasa Melayu)
Ayat inti ialah ayat yang paling ringkas. Ayat ini boleh digunakan untuk menerangkan sesuatu
dengan ringkas dan tepat, tanpa menimbulkan sebarang kesamaran makna. Umpamanya, jika anda
menyatakan "Emas ialah logam", tiada tafsiran makna lebih daripada satu. Oleh itu, ayat inti amat
berguna untuk menjelaskan sesuatu dengan konkrit. Selain itu, sasterawan sering menggunakan ayat
inti untuk mempercepatkan jalan cerita, atau untuk menimbulkan perasaan ingin tahu pembaca.

Ayat gabungan[sunting | sunting sumber]

Ayat gabungan ialah ayat yang terdiri daripada dua atau lebih ayat yang digabungkan menjadi satu
ayat dengan menggunakan kata penghubung seperti dan, serta, atau, tetapi, lalu, dan sebagainya
untuk mengaitkan pendapat yang berhubungan antara satu dengan yang lain. Bahasa Melayu
mempunyai enam pola ayat gabungan, iaitu:
1.

Ayat dengan ayat

2.

Subjek dengan subjek

3.

Predikat dengan predikat

4.

Adverba dengan adverba

5.

Objek dengan objek.

6.

Ayat gabungan dengan kata penghubung yang berpasangan.

Jenis ayat gabungan

Ayat komponen

Ayat gabungan

Ayat dengan ayat

Abu amat rajin bekerja.

Majikan menaikkan
gajinya.

Abu amat rajin bekerja dan majikan

menaikkan gajinya.

Subjek dengan subjek

Ali suka makan manggis.

Ahmad suka makan
manggis.

Ali dan Ahmad suka makan manggis.

Predikat dengan predikat

Mereka menghadiri

Mereka menghadiri ceramah itu

ceramah itu.
Mereka menganggap
ceramah itu sangat
berfaedah.

kerana mereka menganggap ceramah

itu sangat berfaedah.

Adverba dengan adverba

Saya akan menghabiskan

kerja itu besok.
Jika tidak jadi, saya akan
menghabiskan kerja itu
lusa.

Saya akan menghabiskan kerja itu

besok atau lusa.

Objek dengan objek

Ibu membeli sayur di

pasar.
Ibu membeli ikan di pasar.

Ibu membeli sayur dan ikan di pasar.

Ayat gabungan dengan

kata penghubung yang
berpasangan

Sedangkan dia tidak dapat memasuki

kolej itu, apatah lagi saya.

Selain daripada memperkaya gaya penulisan, ayat gabungan dapat mengaitkan dua ayat yang
seakan-akan tidak ada perkaitan. Contohnya:
1.

Perkara itulah yang saya nyatakan kepada Polar.

2.

Polar tidak percaya.

Kedua-dua ayat seakan-akan tidak ada perkaitan. Jadi, dalam hal sedemikian, ayat gabungan yang
berikut amat perlu digunakan:
Perkara itulah yang saya nyatakan kepada Polar, tetapi Polar tidak percaya.

Ayat pancangan[sunting | sunting sumber]

Ayat pancangan ialah ayat gabungan yang terdiri daripada satu ayat besar dan satu klausa
(ayat kecil), umpamanya:

Keluarga Ali berpindah ke Kuala Lumpur kerana penukaran kerjanya.

Jika hari hujan, saya tidak akan keluar dari rumah.

Angkatan tentera British tertew