CRNA GORA

MINISTARSTVO UNUTRANJIH POSLOVA I JAVNE UPRAVE

Podgorica, decembar 2009. godine

S T R A T E G I J A
POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU
(2010.- 2019. godina)

Podgorica, decembar 2009. godine

1
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

S A D R A J

1. UVOD ...................................................................................
2. VIZIJA ...................................................................................
3. MISIJA .................................................................................
4. CILJEVI .................................................................................
4.1. Kratkoroni ciljevi ...................................................................
5.
4.2. Dugoroni ciljevi ..................................................................
5. NADLENOSTI U OBLASTI DRUMSKOG SAOBRAAJA
5.1. Organizacija bezbjednosti u drumskom saobraaju .............
5.2. Zakonska regulativa ..............................................................
6.
OBRAZOVANJE ...................................................................
6.1. Prioriteti opteg djelovanja ....................................................
6.1.1. Medijska kampanja ............................................................
6.1.2. Pioriteti kratkoronog djelovanja .......................................
7.
INJINJERING (putevi, vozai i vozila) ...............................
7.1. Stanje putne infrastrrukture .............................................
7.1.2. Prioriteti djelovanja ..........................................................
7.2. Vozai i vozila ..................................................................
7.2.1. Vozai . .............................................................. ...............
7.2.2.. Vozila ................................................................................
7.2.3. Prioriteti djelovanja ............................................................
8.
SAOBRAAJNE NEZGODE I NJIHOVE POSLJEDICE ....
8.1. Uzroci saobraajnih nezgoda .......................................... .
9.
PREKRAJI IZ OBLASTI BEZBJEDNOSTI SAOBRAAJA ...
9.1 Prioriteti djelovanja .............................................................
10. SAOBRAAJNA POLICIJA ............................................
10.1. Opremljenost saobraajne policije ......................... ..........
10.2. Prioriteti djelovanja ........ ....................................................
11. USPOSTAVLJANJE CENTRALIZOVANE BAZE PODATAKA ..
12. FINANSIJSKA SREDSTVA ZA IMPLEMENTACIJU STRATEGIJE......
13. ODGOVORNOSTI .............................................................
14. KOORDINACIONO TIJELO ZA PRAENJE IMPLEMENTACIJE
STRATEGIJE POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM
SAOBRAAJU, MONITORING I IZVJETAVANJE ...........
15. REZIME ..................................................................................

2
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

3.
4.
5.
5.
5.
6.
6.
7.
7.
8.
8.
8.
9.
9.
10.
10.
10.
11.
11.
12.
13.
14.
14.
14.
14.
15.
16.
16.
16.
16.
17.

1.

UVOD

Strategija poboljanja bezbjednosti u drumskom saobraaju predstavlja strateki

dokument, koji definie smjernice bezbjednosti drumskog saobraaja u Crnoj Gori, sa
mjerama koje je neophodno preduzeti da bi se ostvarili zacrtani ciljevi. Polazne osnove
strategije treba da poslue kao osnova reforme bezbjednosti drumskog saobraaja, a
mogu se prilagoavati u mjeri inoviranja i unapreenja sistema bezbjednosti.
Ovom Strategijom definie se razvoj i funkcionisanje sistema bezbjednosti drumskog
saobraaja u Crnoj Gori i izraz je njenog opredjeljenja da bude dio regionalnih i
globalnih sistema bezbjednosti u drumskom saobraaju.
Drumski saobraaj kao dio sveobuhvatnog saobraajnog sistema predstavlja znaajan
faktor razvoja savremenog drutva i najzastupljeniji je vid masovnog i individualnog
transporta, zahvaljujui prednostima koje ima u odnosu na ostale vidove saobraaja.
Dinamian rast broja motornih vozila koji nije praen odgovarajuim razvojem putne
mree, kao i injenica da u saobraajnim nesreama u svijetu smrtno strada veliki broj
ljudi, istakli su u prvi plan problem bezbjednosti saobraaja. Osnovni pokazatelji stanja
bezbjednosti drumskog saobraaja na odreenom podruju su saobraajne nezgode i
nastradala lica u saobraajnim nezgodama.
Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije, u saobraajnim nezgodama svake
godine pogine oko 1,5 miliona lica, a oko 15 miliona bude povrijeeno. Ukoliko bi se
ovakav trend porasta broja saobraajnih nezgoda nastavio u narednom periodu,
procjenjuje se da e iste do 2020. godine zauzeti tree mjesto na "listi deset vodeih
uzroka smrtnosti"*.
Deset vodeih uzroka smrti
(po broju izgubljenih ivota godinje)

1.
2.
3
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

1990.
bolest ili povreda
respiratorne infekcije
dijareja
perinatalna stanja
unipolarna velika depresija
ishemina srana oboljenja
cerebrovaskularne bolesti
tuberkuloza
male boginje
povrede u drumskom saobraaju
uroene anomalije

1.
2.
3
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

2020.
bolest ili povreda
ishemina srana oboljenja
unipolarna velika depresija
povrede u drumskom saobraaju
cerebrovaskularne bolesti
hronina disajna oboljenja
respiratorne infekcije
tuberkuloza
ratovi
dijareja
HIV

U posljednjih deset godina, Evropska unija je donijela niz dokumenata koji imaju
za cilj podizanje nivoa bezbjednosti u drumskom saobraaju. Osnovna dva
dokumenta koji sadre elemente koji se odnose na bezbjednost drumskog
saobraaja su: Bijela knjiga* i Akcioni program drumske bezbjednosti.
___________________________
*Road Safety is No Acident, A Brochure for World Health Day, 7.April 2004., WHO, 2004
(European transport policy for 2010 time to decide/COM (2001) 370 final, 12 September 2001)

3
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

Bijela knjiga je dokument ija je konana verzija usvojena 2001. godine, u kojoj
je zacrtan cilj da se broj poginulih u saobraajnim nezgodama do 2010. godine
umanji za 50%.
Akcioni program drumske bezbjednosti sadri 60 mjera koje zajedno ine
aktivnosti neophodne za poveanje bezbjednosti u drumskom saobraaju, u
okviru kojeg su izdvojene tri karakteristine grupe za bezbjednost saobraaja i
to:
-

korisnici putne infrastrukture;

tehnologija vozila i
putna infrastruktura.

Instrumenti Evropske unije kojima se tei ostvarenju cilja su: legislativa,

istraivanje i razvoj, smjernice za bolju primjenu, finansijska podrka i baze
podataka.
Crna Gora je kao potpisnica Sporazuma o stabilizaciji i pridruivanju izmeu
Evropske zajednice i Crne Gore i donoenjem Zakona o ratifikaciji ovog
sporazuma, potvrdila dravno opredjeljenje da preduzme sve potrebne aktivnosti
i mjere za njenu integraciju u evropske, evroatlanske i druge meunarodne
strukture.
Strategija poboljanja u drumskom saobraaju predstavlja dokument koji sadri
viziju, misiju, ciljeve, kljune oblasti za bezbjednost drumskog saobraaja,
djelokrug rada organa nadlenih za poslove bezbjednosti u drumskom
saobraaju i predstavlja osnovu za njegovu sutinsku reformu kao dinaminog i
sloenog sistema, koji podrazumijeva, pored sistematskog pristupa, adekvatnu
podrku i aktivno uee svih zainteresovanih subjekata i odgovarajui publicitet.
2.

VIZIJA

Bezbjednost u drumskom saobraaju jedan je od temeljnih elemenata kvaliteta

saobraajnog sistema. Svaki uesnik u saobraaju i korisnik usluga prevoza
treba da ima sistem prevoza koji zadovoljava njegove potrebe i oekivanja. Od
stepena bezbjednosti zavisi kvalitet ivota za sve graane.
Angaovanjem subjekata koji se bave poslovima, odnosno problematikom
bezbjednosti saobraaja na putevima, preko smanjenja broja poginulih i
povrijeenih lica, potrebno je dostii prosjean nivo bezbjednosti drumskog
saobraaja Evropske unije i stvoriti uslove za bezbjedno odvijanje saobraaja i
maksimalno smanjiti rizike za sve uesnike u saobraaju.
Drumski saobraajni sistem treba da bude razvijan tako da:
- obezbijeuje siguran, bezbjedan i efikasan saobraaj;
- bude ekoloki prihvatljiv i minimizira tetne uticaje na ivotnu sredinu;
- bude usklaen sa propisima Evropske unije.

4
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

3.

MISIJA

Misija Strategije je da:

- omogui uslove za odrivi razvoj saobraaja i drutva u kojem e svi
graani, a posebno grupe koje se smatraju rizinim uesnicima u
saobraaju, biti dio bezbjednog saobraaja, ivota i svakodnevnog posla;
- uspostavi efikasan sistem bezbjednosti drumskog saobraaja koji e
ukljuivati subjekte, kao to su: Skuptina, Vlada, ministarstva, Uprava
policije, Direkcija za saobraaj, organi lokalne uprave, univerziteti, civilni
sektor, strunjaci iz ove oblasti i dr, u kojem e svi prepoznati koristi i
odgovornosti;
- proiri sistem odgovornosti za saobraajne nesree, s iskljuivo direktno
ukljuenih uesnika u saobraajnim nesreama, na sve subjekte koji
mogu doprinijeti smanjenju rizika od saobraajnih nesrea i njihovih
posljedica.
4.

CILJEVI

Broj saobraajnih nezgoda sa smrtnim posljedicama u Crnoj Gori je veoma

visok.
Cilj je smanjenje broja poginulih u saobraajnim nezgodama za 50% do 2019. u
odnosu na 2007. godinu.
4.1 Kratkoroni ciljevi
-

Izvriti izmjene i dopune postojeeg Zakona o bezbjednosti saobraaja na

putevima, ukljuujui i usklaivanje njegovih odredaba sa odredbama
novog Zakona o prekrajima;
- Koristei znanje i iskustva razvijenih zemalja, uvesti sistem obuke u
oblasti bezbjednosti drumskog saobraaja;
- Uskladiti propise i praksu sa propisima Evropske unije (implementacija
revizije bezbjednosti saobraaja kod projektovanja puteva - RSA i Inspekcija
bezbjednosti saobraaja, kontrola bezbjednosti saobraaja, inspekcija za
puteve - RSI, analize nezgoda, baza podataka saobraajnih nezgoda, sistem
izdavanja vozakih dozvola, sankcije, novi vozai, kampanje itd);
- Smanjiti broj smrtno stradalih lica za 30% do 2014. u odnosu na 2007.
godinu;
- Smanjiti broj teko povrijeenih lica za 20% do 2014, u odnosu na 2007.
godinu;
- Vlada Crne Gore e obrazovati posebno koordinaciono tijelo radi praenja
implementacije ove Strategije, sa zadatkom da koordinira aktivnosti
nadlenih organa u ovoj oblasti
4.2 Dugoroni ciljevi
- Uskladiti nivo bezbjednosti putne infrastrukture sa nivoom bezbjednosti
putne infrastrukture Evropske unije,
- Ustanoviti sistem bezbjednosti u drumskom saobraaju na svim nivoima
organizovanosti, od lokalne samouprave do najviih dravnih organa,
5
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

- Smanjiti broj smrtnih posljedica i povreda bez obzira na oekivani porast

broja vozila u saobraaju,
- Smanjiti broj smrtnih posljedica za 50% do 2019, u odnosu na 2007.
godinu,
- Smanjiti broj tekih povreda za 30% do 2019, u odnosu na 2007. godinu.
5.

NADLENOSTI U OBLASTI DRUMSKOG SAOBRAAJA

5.1 Organizacija bezbjednosti u drumskom saobraaju

Organizaciju bezbjednosti u drumskom saobraaju ine dravni organi i
institucije koji planiraju, organizuju, upravljaju, usklauju i ostvaruju mjere i
aktivnosti u oblasti bezbjednosti u drumskom saobraaju.
Poslove dravne uprave vre ministarstva i drugi organi shodno Zakonu o
dravnoj upravi ("Slubeni list Crne Gore", broj 22/08) i Uredbe o organizaciji i
nainu rada organa dravne uprave ("Slubeni list Crne Gore", broj 59/09), kao i
organi lokalne samouprave, ustanove i pravna lica, kao javna ovlaenja kada
su im ti poslovi prenijeti odnosno povjereni.
Ministarstvo unutranjih poslova i javne uprave, pored ostalog, vri poslove
uprave koji se odnose na vozae i vozila, analitiko praenje stanja i strateko
planiranje u oblasti bezbjednosti saobraaja, instruktivno djelovanje za
sprovoenje strategija i politike u ovoj oblasti, nadzor nad vrenjem policijskih
poslova i procedura, strunosti, zakonitosti i efikasnosti obavljanja policijskih
poslova, obezbjeenje i praenje izvravanja zakona i drugih propisa.
Ministarstvo saobraaja, pomorstva i telekomunikacija, sa aspekta putne
infrastrukture, vri poslove koji se odnose na sigurnost i bezbjednost drumskog
saobraaja; predlaganje mjera tekue i razvojne politike i analiziranje njihovog
uticaja na ekonomski poloaj privrednih subjekata u oblasti saobraaja; kao i
upravni nadzor u oblastima iz svoje nadlenosti.
Ministarstvo zdravlja vri poslove koji se odnose na ostvarivanje, organizaciju i
djelovanje sistema zdravstvene zatite i nadzora iz svoje nadlenosti.
Ministarstvo prosvjete i nauke vri poslove koji se odnose na razvoj obrazovnovaspitnog sistema i vri nadzor iz svoje nadlenosti.
Ministarstvo ureenja prostora i zatite ivotne sredine vri poslove koji se,
pored ostalog, odnose na: izgradnju investicionih objekata; odobravanje
izgradnje i upotrebe putnih objekata i vri nadzor u oblastima za koje je
osnovano.
Uprava policije, izmeu ostalog, vri poslove koji se odnose na: zatitu
bezbjednosti graana i sprjeavanje vrenja i otkrivanje krivinih djela i
prekraja; pronalaenje i hvatanje uinilaca krivinih djela i prekraja; nadzor i
kontolu bezbjednosti u saobraaju; izradu analiza, elaborata, studija i praenje
odreenih bezbjednosnih pitanja.
6
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

Direkcija za saobraaj, pored ostalog, vri poslove koji se odnose na upravljanje,

razvoj, gradnju, rekonstrukciju, odravanje i zatitu dravnih puteva. Provjeru
ispravnosti puteva vri dravna inspekcija za puteve, koja je u nadlenosti
Ministarstva saobraaja. Tehniku inspekciju puteva vri Direkcija za saobraaj,
kroz nadzor izgradnje, rekonstrukcije i odravanje puteva. Odravanje puteva je
u nadlenosti Direkcije za saobraaj koja zakljuuje etvorogodinje ugovore sa
preduzeem specijalizovanim za izgradnju i odravanje puteva i raspolae
tehnikom i obuenim osobljem za te svrhe.
Jedinica lokalne samouprave, ureuje saobraaj u okviru svoje nadlenosti:
odreuje puteve sa pravom prvenstva prolaza; puteve sa jednosmjernim i
dvosmjernim saobraajem; postavljanje horizontalne, vertikalne i svjetlosne
signalizacije; ogranienje brzine kretanja vozila; prostor za kretanje pjeaka,
bicikala, bicikala sa motorom, zaprenih vozila i prostor za gonjenje i voenje
stoke; prostor za parkiranje vozila; pjeake zone, bezbjedne pravce za kretanje
uesnika i posebne tehnike mjere za bezbjednost pjeaka u blizini obrazovnih,
zdravstvenih i drugih ustanova, igralita i slino.
5.2

Zakonska regulativa

Oblast drumskog saobraaja regulisana je: Zakonom o bezbjednosti saobraaja

na putevima ("Slubeni list Republike Crne Gore", br. 72/05 i 27/06); Zakonom o
putevima ("Slubeni list Republike Crne Gore", broj 42/04); Zakonom o prevozu
u drumskom saobraaju ("Slubeni list Republike Crne Gore", broj 45/05);
Zakonom o prevozu opasnih materija ("Slubeni list Crne Gore", broj 05/08),
Zakonom o obrazovanju odraslih ("Slubeni list Crne Gore", br. 64/02 i 49/07),
Zakonom o osnovnom obrazovanju i vaspitanju ("Slubeni list Crne Gore", br.
64/02 i 49/07) i odlukama jedinica lokalne samouprave.
Krivina djela protiv bezbjednosti javnog saobraaja propisana su Krivinim
zakonikom, a voenje krivinog postupka propisano je Zakonikom o krivinom
postupku.
Voenje prekrajnog postupka i nadlenost organa propisani su Zakonom o
prekrajima.
6.

OBRAZOVANJE

Sistem obrazovanja predstavlja znaajan segment bezbjednosti u drumskom

saobraaju. Nedovoljna edukacija, nepoznavanje propisa u drumskom
saobraaju, znaajan su uzrok saobraajnih nezgoda. Posebna panja mora se
posvetiti poboljanju procesa edukacije uesnika u saobraaju i unapreenju
svijesti o posljedicama saobraajnih nezgoda, koja je osnov podizanja nivoa
bezbjednosti drumskog saobraaja i dostizanju evropskih standarda. Iskustva
razvijenih zemalja ukazuju da posebno treba obratiti panju na djecu kolskog
uzrasta i mlade vozae. Formalno obrazovanje se obezbjeuje programima
redovnog obrazovanja za sticanje znanja i podizanje saobraajne kulture, koje
7
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

realizuju predkolske i kolske ustanove, a obrazovanje odraslih u procesu

pripreme kandidata za polaganje vozakog ispita vri se u auto kolama.

6.1

Prioriteti opteg djelovanja

Da bi se obezbijedilo adekvatno ponaanje svih uesnika u saobraaju,

potrebno je donijeti planove edukacije koji bi se posebno odnosili na:
-

predkolsko vaspitanje;
osnovnu kolu;
srednju kolu (za predavae, instruktore, kandidate i drugo);
saobraajnu policiju;
edukaciju graana.

Postojee obrazovne programe je potrebno reformisati i inovirati kako bi se

uinili efikasnijim.
6.1.1 Medijska kampanja
Sprovesti odgovarajuu medijsku kampanju usmjerenu na popularizaciju
saobraajne kulture svih uesnika. Kroz televizijske spotove edukativno
plasirati sadraje koji ukazuju na drastine primjere krenja pravila
saobraaja (brza vonja, vonja pod uticajem alkohola i drugih opojnih
sredstava, upotreba sigurnosnih pojaseva, upotreba mobilnog telefona,
noenje zatitne kacige, nepropisno preticanje, potovanje prava
prvenstva prolaza, agresivna vonja i dr.) i posljedice izazvane takvim
ponaanjem uesnika;
Potrebno je u medijima objavljivati periodine i godinje statistike
uporedne podatke o broju saobraajnih nezgoda i broju stradalih u Crnoj
Gori i, po mogunosti, na nivou regiona i Evropske unije.
6.1.2 Pioriteti kratkoronog djelovanja
Prioriteti kratkoronog djelovanja koje treba preduzeti su:
- inovirati propise o posebnim uslovima, nainu osnivanja i
organizaciji rada ustanova koje obavljaju obrazovno vaspitni rad u
oblasti bezbjednosti drumskog saobraaja i nainu voenja evidencije
o obuci kandidata;
- izvriti reformu procedura i nastavnog materijala shodno zakonima i
uskladiti ih sa standardima Evropske unije;
- donijeti novi program osposobljavanja kandidata za vozae i propise
o polaganju vozakog ispita;
- edukovati nastavnike teoretske i praktine nastave i lanove ispitnih
komisija;
8
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

7.
7.1

INJINJERING (putevi, vozai i vozila)

Stanje putne infrastrukture

Duina putne mree u Crnoj Gori iznosi oko 6.900 km, od ega 940 km ine
magistralni putevi, 964 km regionalni putevi i oko 5.000 km lokalni putevi.
Fizike karakteristike veine magistralnih i regionalnih puteva su vrlo
nepovoljne, a uslovljene su kako konfiguracijom terena, tako i samim nainom
gradnje. Naime, oko 65% magistralnih i regionalnih puteva je starije od 25
godina, iz kog razloga je neophodno ulagati u odravanje i zatitu putne mree.
Shvatajui da odravanje putne mree mora biti prioritet, primjetan je porast
ulaganja sredstava u odravanje, tako da je taj iznos u 2003. godini bio 2,5 mil.
eura, a u 2009. godini povean je na 10 miliona eura. Od 2006. godine,
zakljuno sa 2009. godinom, u izgradnju, modernizaciju i odravanje dravnih
puteva opredijeljeno je ukupno preko 270 miliona eura.
Siguran i bezbjedan saobraaj na putevima podrazumijeva kvalitetnu
infrastrukturu bez opasnih mjesta u smislu izazivanja saobraajnih nezgoda.
U cilju podizanja nivoa sigurnosti i bezbjednosti, kao i unapreenja kvaliteta
putne mree, otklonjeno je 47 opasnih mjesta. Takoe, u saradnji sa optinama
sainjen je Program otklanjanja 17 uskih grla na dravnim putevima, koji
podrazumjeva izgradnju obilaznica oko veih gradova u Crnoj Gori i treih traka
na uskim grlima na Jadranskoj magistrali, u cilju smanjenja saobraajnih guvi i
sprjeavanja stvaranja zaguenja u gradskim jezgrima.
Realizacija navedenog programa odvija se, najveim dijelom, u skladu sa
dinamikim planom u okviru kojeg su izgraene tree trake u duini od preko 40
km. Zavrena je izgradnja zaobilaznice oko Berana, dok je u toku izgradnja
zaobilaznica oko Roaja, Bijelog Polja, Nikia, Kolaina i Golubovaca, a u fazi
izrade tehnike dokumentacije su zaobilaznice oko Tivta, Kotora i Budve.
Vlada je usvojila Program rekonstrukcije raskrsnica na dravnim putevima Crne
Gore sa ciljem unapreenja putne infrastrukture, daljeg kontinuiranog
rjeavanja pitanja uskih grla na putnoj mrei magistralnih i regionalnih puteva,
uzevi u obzir i poveanje frekvencije vozila na putevima.
U cilju veeg stepena sigurnosti i bezbjednosti na putevima, kao i ukupnog
podizanja nivoa usluga korisnicima puta, u prethodnom periodu realizovano je
vie od 80 projekata na putnoj mrei Crne Gore.
Izgradnjom dva autoputa Bar - Boljare i Jadransko Jonski autoput kroz Crnu
Goru, u skladu sa Strategijom saobraaja Crne Gore i Prostornim planom Crne
Gore do 2020. godine bie unaprijeen kvalitet putne mree u Crnoj Gori i
standardi sigurnosti i bezbjednosti odvijanja saobraaja.

9
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

Pri izradi tehnike dokumentacije za izgradnju i rekonstrukciju puteva uvedena je

obaveza procjene uticaja na ivotnu sredinu, u skladu sa Zakonom procjene
uticaja na ivotnu sredinu ("Slubeni list Republike Crne Gore", broj 80/05) i
Uredbom o projektima za koje se vri procjena uticaja na ivotnu sredinu
("Slubeni list Republike Crne Gore", broj 20/07).
7.1.2 Prioriteti djelovanja
Mjere koje treba preduzeti u cilju poboljanja putne infrastrukture su:

U okviru EURORAP programa potrebno je izvriti snimanje puteva u

zavisnosti od rizika;
U skladu sa EURORAP programom preduzeti mjere na saniranju
opasnih mjesta (kritinih taaka);
Da bi se obezbijedio prihvatljiv napredak u vezi smanjenja teih
nezgoda neophodno je analizirati i unaprijediti postojee mree puteva, kao i
projektovanje i izgradnju novih puteva, za ta je potrebno pratiti sljedee
instrumente bezbjednosti saobraaja:
- Procjena uticaja na bezbjednost saobraaja
- Revizija bezbjednosti saobraaja,
- Kontrola bezbijednosti saobraaja, rangiranje i upravljanje putne mree
u radu, ukljuujui i Inspekciju bezbjednosti saobraaja i detaljne analize
nezgoda sa tekim posljedicama.
Ovi instrumenti bezbjednosti saobraaja pomoi e da se integrie sigurnost na
putevima, kao i razmotri bezbjednost saobraaja sa aspekta puta u svim
fazama planiranja, projektovanja i rada na saobraajnoj infrastrukturi.
Pored toga, neophodno je u postojei Zakon o putevima unijeti nove norme koje
e shodno Direktivi 2008/98/EZ propisati obaveznu primjenu Revizije
bezbjednosti saobraaja kod projektovanja puteva (Road Safety Audit), kao i
Inspekciju bezbjednosti saobraaja kod inspekcije postojeih puteva (Road
Safety Inspection).
Shodno Direktivi 2004/54/EZ, neophodno je u sklopu izmjena Zakona o
putevima, propisati bezbjednosne zahtjeve za tunele, odnosno ugraditi
zahtjeve iz navedene Direktive (2004/54/EZ) u nacionalno zakonodavstvo.
7.2

Vozai i vozila

7.2.1 Vozai
Prema evidenciji Ministarstva unutranjih poslova i javne uprave u Crnoj Gori
ima 213.638 vozaa, odnosno izdatih vaeih vozakih dozvola. Ovaj podatak
se odnosi na dan 30. novembar 2009. godine. Od navedenog broja 70.837 je
vozaa ivotnog doba od 18 do 30 godina ivota.
10
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

7.2.2 Vozila
Broj registrovanih motornih i prikljunih vozila u Crnoj Gori, za posljednjih 10
godina, u stalnom je porastu. Ukupan broj registrovanih vozila u 2008. godini je
212.133 (od toga, vozila proizvedenih do 1999. godine ima 159.139; od 1999.
do 2004. godine ima 25.129 i od 2004. godine ima 27.865).
Broj registrovanih motornih i prikljunih vozila
godine:

broj
vozila:

1998.
178.736

1999.
128.400

2000.
129.965

2001.
112.298

2002.
116.725

2003.
119.915

2004.
123.181

2005.
143.667

2006.
186.776

2007.
199.457

2008.
212.133

Obrasci saobraajnih i vozakih dozvola izraeni su u skladu sa standardom

ISO/IEC 18013-1), u formi identifikacione kartice, koji sadre zatitne elemente,
kojima je garantovana sigurnost isprava. Dokaz o registrovanom vozilu je
saobraajna dozvola i naljepnica o izvrenom redovnom tehnikom pregledu
koja se stavlja sa unutranje strane u gornjem desnom uglu vjetrobrana, koja
sadri mjesec i godinu isteka redovnog tehnikog pregleda i podatke o
registarskoj tablici.
Zakonom o bezbjednosti saobraaja na putevima, propisana je obaveza, uslovi,
nain i postupak za registraciju motornih, prikljunih i vozila na motorni pogon,
kao i za produenje registracije.
Tehniki pregled motornih, prikljunih vozila i vozila na motorni pogon i
ispitivanje vozila, propisan je Zakonom o bezbjednosti saobraaja na putevima.
Provjera tehnike ispravnosti vozila vri se na tehnikom pregledu (redovnom,
preventivnom i vanrednom). Preglede obavljaju ovlaena privredna drutva,
odnosno preduzetnici.
Stanje tehnike ispravnosti motornih vozila koja uestvuju u saobraaja, bitno
utie na bezbjednost saobraaja na putevima.
7.2.3 Prioriteti djelovanja
- Potrebno je da organ nadlean za poslove zdravlja propie uslove koje
ovlaena zdravstvena ustanova mora ispunjavati u pogledu kadrova,
opreme, obrasca i roka vaenja ljekarskog uvjerenja;
- Obezbijediti
implementaciju
Zakona
o
nacionalnim
strunim
kvalifikacijama ("Slubeni list Crne Gore", br. 80/08 i 14/09);
- Donijeti novi program osposobljavanja kandidata za vozae;
- Unaprijediti rad stanica za tehniki pregled vozila.
U cilju to veeg stepena zatite ivotne sredine potrebno je donoenje nove
odluke kojom e se bezbjednosno - tehniki uslovi i uslovi zatite ivotne sredine
i zdravlja ljudi smatrati ispunjenim, ako je vozilo opremljeno motorom minimalnog
standarda EURO 4. Donoenje navedenog podzakonskog akta planirano je u
11
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

2010. godini. Sada se primjenjuje Odluka o uslovima koje moraju da ispunjavaju

koriena motorna vozila koja se uvoze po standardu EURO 3.
8. SAOBRAAJNE NEZGODE I NJIHOVE POSLJEDICE
Prema Zakonu o bezbjednosti saobraaja na putevima saobraajna nezgoda je
dogaaj na putu u kojem je uestvovalo najmanje jedno vozilo u pokretu i u kojoj je
jedno ili vie lica povrijeeno ili poginulo, ili je preminulo u roku od 30 dana od
posljedica te saobraajne nezgode ili je izazvana materijalna teta.
Na osnovu uporedne analize podataka o saobraajnim nezgodama, njihovim uzrocima,
posljedicama i drugim karakteristikama iz izvjetaja Uprave policije u 2008. godini u
odnosu na 2007. godinu, evidentno je poveanje broja saobraajnih nezgoda. U cilju
smanjenja broja saobraajnih nezgoda, potrebno je preduzimanje daljih mjera i radnji u
cilju poboljavanja bezbjednosti u drumskom saobraaju.
Statistiki podaci o saobraajnim nezgodama i njihovim posljedicama za period od 10
godina prikazani su u tabeli broj 1.
Saobraajne nezgode, u periodu od 1999. do 2008. godine
Saobraajn
e nezgode

1999.

2000.

2001.

2002.

2003.

2004.

2005.

2006.

2007.

2008.

UKUPN0

Ukupno

6.549

5.597

5.275

5..503

5.094

5..377

6.192

7.185

8.882

10.170

65.824

sa
materijalnom
tetom
sa nastradalim
licima

5.042

4.316

3.962

4.285

3.926

4.157

4.845

5.631

7.008

8.410

51.582

1.507

1.281

1.313

1.218

1.168

1.220

1.347

1.554

1.874

1.760

14.242

Poginulo lica
ukupno

146

81

105

81

84

91

95

85

122

112

1002

59

23

28

29

39

40

44

31

59

47

399

53

36

47

24

28

30

30

27

33

42

350

54

29

17

26

25

12

15

15

18

25

17

199

2.303

1.933

1.957

1.834

1.702

1.750

1.942

2.257

2.796

2.473

20.947

1.585

1.356

1.353

1.280

1.266

1.282

1.459

1.748

2.213

1.956

15.498

718

577

604

554

436

468

483

509

583

517

5.449

6.520

5.593

5.272

5.503

5.094

5.377

6.191

7.156

8.882

9.861

65.449

6.046

5.200

4.912

5.196

4.857

5.110

5.911

6.888

8.586

9.597

62.303

474

393

360

307

237

267

280

268

296

264

3.146

Poginulo
vozaa
Poginulo
saputnika
Poginulo
biciklista
i motociklista
Poginulo
pjeaka
Povrijedjeno
lica ukupno
Lake
povrijedjeno
Tee
povrijedjeno
Izvreno
uviaja-ukupno
Izvreno
uviaja
samostalno
Izvreno
uviaja sa istr.
sudijom

Tabela 1

Iz prikazanog pregleda saobraajnih nezgoda i njihovih posljedica se vidi da

broj saobraajnih nezgoda na godinjem nivou varira, ali da je od 2003. godine
(5.094) do 2008. godine (10.170) u stalnom porastu. Slino se moe
konstatovati i za broj smrtno stradalih i povrijeenih lica koji je najvei u 1999.
12
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

godini (146 poginulih i 2.303 tee i lake povrijeenih) i 2007. godini (122
poginula i 2.796 tee i lake povrijeenih).
Zbog pogoranja stanja bezbjednosti drumskog saobraaja u 2007.godini,
Uprava policije je poetkom 2008. godine donijela Plan pojaanih preventivnih i
represivnih aktivnosti i mjera slubenika saobraajne policije na putevima u
Crnoj Gori i sprovela postupanje po njemu od februara 2008. do kraja
2009.godine, to je praeno odgovarajuom medijskom kampanjom i dalo je
pozitivne rezultate, pa se broj poginulih i povrijeenih lica smanjio u 2008.
godini, a ti podaci prikazani su u tabeli broj 2.

Uporedni podaci o saobraajnim nezgodama za 2008. i 2007. godinu

Saobraajne nezgode
Ukupno
sa materijalnom tetom
sa nastradalim licima
sa poginulim licima
sa pog. i povrijeenim licima.
sa povrijeenim licima
Poginulo lica ukupno
Poginulo vozaa
Poginulo saputnika
Poginulo biciklista
Poginulo motociklista
Poginulo pjeaka
Povrijedjeno lica ukupno
Lake povrijedjeno
Tee povrijedjeno

2008. god.

2007. god.

ODNOS %

10.170

8.882

14,5

8.410
1.760

7.008
1.874

20,0
- 6,1

49

63

- 22,2

45
1.666
112

46
1.765
122

- 2,2
- 5,6
- 8,2

47
42
3
3

59
33
0
5

- 20,3
27,3
- 40,0

17
2.473
1.956
517

25
2.796
2.213
583

- 32,0
- 11,6
- 11,6
- 11,3

Tabela 2

8.1. Uzroci saobraajnih nezgoda

13
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

Na osnovu analitikog praenja i prouavanja saobraajnih nezgoda i njihovih

posljedica, glavni uzroci saobraajnih nezgoda su:
1. nedovoljan nivo svijesti kod gradjana o opasnostima koje im prijete kao
uesnicima u drumskom saobraaju;
2. nizak nivo saobraajne kulture kod uesnika u saobraaju;
3. nepotovanje ili nepoznavanje propisa iz oblasti bezbjednosti saobraaja
na putevima;
4. nedovoljna obuenost edukovanost kandidata za vozae i vozaa.
Navedeni uzroci se najee manifestuju kroz:
1. slabu koncentraciju uesnika (vozaa i pjeaka) na uslove u kojima se
odvija saobraaj i na konfiguraciju terena kroz koji je izgradjen put kojim
se kreu;
2. nepotovanje prava prvenstva prolaza drugih uesnika u saobraaju;
3. kretanje vozilom brzinom veom od dozvoljene;
4. neprilagodjavanje brzine kretanja vozila osobinama i stanju puta i drugim
saobraajnim uslovima;
5. nepropisno preticanje i obilaenje vozila;
6. upravljanje vozilom pod dejstvom alkohola, droga i drugih opojnih
sredstava;
7. upravljanje neregistrovanim i tehniki neispravnim vozilom;
8. upravljanje vozilom prije sticanja prava na upravljanje i dr.
9. PREKRAJI IZ OBLASTI BEZBJEDNOSTI SAOBRAAJA
Broj registrovanih prekraja iz oblasti bezbjednosti saobraaja na putevima, iz
godine u godinu je u porastu. Najei prekraji su: nepropisno preticanje;
upravljanje vozilom od strane vozaa koji kod sebe nema vozaku dozvolu;
upravljanje neregistrovanim vozilom; prekoraenje brzine za vie od 30 km/h u
naselju i za vie od 50 km/h na putu van naselja; prolaz vozilom kada je datim
svjetlosnim saobraajnim znakom to zabranjeno; upravljanje vozilom prije
izdavanja vozake dozvole; upravljanje vozilom od strane vozaa koji nema kod
sebe saobraajnu dozvolu; upravljanje vozilom pod dejstvom alkohola i
odbijanje vozaa da se podvrgne alkotestiranju; tehnika neispravnost glavnih
ureaja na vozilu i prekoraenje dimenzija,ukupne mase i osovinskog
opterecenja; nepropisno prestrojavanje; upravljanje vozilom za vrijeme dok je
vozaka dozvola privremeno oduzeta ili kada je voza iskljuen iz saobraaja ili
upravljanje za vrijeme dok traje zatitna mjera zabrane upravljanja ili upravljanje
iskljuenim vozilom.
Broj registrovanih prekraja iz bezbjednosti saobraaja
godine:
broj prekraja:

2005.
66.564

2006.
57.576

2007.
215.804

2008.
151.646

9.1 PRIORITETI DJELOVANJA

14
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

Potrebno je donijeti novi Zakon o prekrajima.

10.

SAOBRAAJNA POLICIJA

U Upravi policije poslove saobraajne policije obavlja 571 slubenik.

Poslove voenja prekraajnog postupka obavlja 20 ovlaenih slubenika za
voenje prekrajnog postupka.
10.1 Opremljenost saobraajne policije
Prema ocjeni Uprave policije, saobraajna policija ne raspolae neophodnim
sredstvima i opremom za rad. Postojea sredstva i operativna tehnika (vozila,
runi radari, radari, video kamere, alkometri, kompleti za vrenje uviaja
saobraajnih nezgoda i dr.) su nedovoljni i tehniki prevazieni za uspjeno
rjeavanje sve obimnijih i sloenijih problema u ovoj oblasti.
Neophodno je obezbijediti sredstva za realizaciju projekta tehnikog opremanja
saobraajne policije savremenim tehnikim sredstvima i opremom, prije svega
instaliranjem veeg broja stacionarnih sistema za kontrolu brzine kretanja i
prolaska kroz crveno svijetlo, kao i nabavku odreenog broja sistema za
kontrolu saobraaja u pokretu, radi efikasnije kontrole i regulisanja bezbjednosti
saobraaja na putevima.
Naime, primjenom novog Akta o sistematizaciji i organizaciji Uprave policije broj
slubenika saobraajne policije e i pored sve obimnije problematike u ovoj
oblasti biti smanjen za vie od 30%, tako da je to jo jedan od razloga koji
govori o neophodnosti nabavke savremenih tehnikih sredstava, koja bi
doprinijela efikasnijem radu i poboljanju bezbjednosti saobraaja na putevima.
Potrebno je organizovati i sprovesti dopunske i specijalistike obuke slubenika
saobraajne policije radi sticanja dopunskih znanja i efikasnijeg vrenja
poslova.
10.2 Prioriteti djelovanja
U cilju poveanja bezbjednosti saobraaja i smanjenja tetnih posljedica
izazvanih saobraajnim nezgodama, potrebno je:
-

aktivnosti saobraajne policije usmjeriti na otkrivanje i suzbijanje najteih

prekraja kao to su: brza vonja; vonja pod uticajem alkohola i opojnih
droga i drugih psihoaktivnih supstanci; upotreba sigurnosnih pojaseva;
noenje zatitne kacige; nepropisno preticanje; potovanje prava
prvenstva prolaza; upotreba mobilnog telefona u toku vonje i dr.;
saobraajnu policiju opremiti savremenim sredstvima, ureajima i
opremom za rad;
15
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

saobraajnu policiju usavravati i osposobljavati za izvravanje redovnih

i vanrednih poslova i zadataka;

Radi poveanja bezbjednosti saobraaja, potrebno je u urbanim oblastima i na

raskrsnicama visoko rizinih puteva postaviti stacionarne sisteme za kontrolu
saobraaja.
Takoe, potrebno je stacionarne sisteme koristiti u skladu sa principom
kontrole dionice puta na visokorizinim dionicama puta. Mobilni sistemi za
kontrolu saobraaja dodatno e se koristiti uz mogunost kanjavanja vozaa
na licu mjesta.

11. USPOSTAVLJANJE CENTRALIZOVANE BAZE PODATAKA

Zakonom o bezbjednosti saobraaja na putevima, propisana je obaveza
voenja i objedinjavanja elektronske evidencije o izreenim kaznama, zatitnim
mjerama, kaznenim bodovima, mjerama bezbjednosti, saobraajnim
nezgodama i njihovim posljedicama. Za voenje ove baze nadlena je Uprava
policije.
Takoe, Zakonom o bezbjednosti saobraaja na putevima propisana je obaveza
voenja evidencije o vozaima i vozilima. Ovu evidenciju vodi Ministarstvo
unutranjih poslova i javne uprave i ista je uspostavljena u elektronskoj formi,
kao elektronski registar o vozaima i elektronski registar o registrovanim
vozilima. Korisnici ovih podataka su nadleni organi za obavljanje poslova iz
svoje nadlenosti, pravosudni organi, organi ovlaeni za voenje prekrajnog
postupka i drugi nadleni organi.
Podatke o izreenim kaznama, zatitnim mjerama, kaznenim bodovima,
mjerama bezbjednosti, saobraajnim nezgodama i njihovim posljedicama, treba
voditi u centralizovanoj bazi podataka, koja bi bila dostupna ovlaenim
korisnicima. Navedena baza podataka mora biti u skladu sa Evropskom bazom
podataka o saobraajnim nezgodama CARE (Odluka savjeta93/704/EZ).

12. FINANSIJSKA SREDSTVA ZA IMPLEMENTACIJU STRATEGIJE

U pogledu finansijskih sredstava potrebnih za implementaciju Strategije, organi
nadleni za njenu implementaciju e izvriti procjenu potrebnih sredstava i ista
e se obezbijediti kroz redovna finansijska sredstva planirana za rad tih organa
iz budeta Crne Gore, kao i iz drugih izvora propisanih zakonom, donacijama i
ostalih izvora finansiranja.
Organi zadueni za implementaciju ove Strategije, sredstva za implementaciju
iste e planirati godinjim Akcionim planom za implementaciju iste, u pogledu
ega e traiti miljenje od Ministarstva finansija.
16
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

13.

ODGOVORNOSTI

Organi dravne uprave i druge organizacije, u djelokrugu svoga rada bie

odgovorni za implementaciju Strategije poboljanja bezbjednosti u drumskom
saobraaju, za period 2010. do 2019. godine.
14.

KOORDINACIONO TIJELO ZA PRAENJE IMPLEMENTACIJE

STRATEGIJE POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI
U DRUMSKOM SAOBRAAJU, MONITORING I IZVJETAVANJE

Vlada Crne Gore e obrazovati Koordinaciono tijelo za bezbjednost drumskog

saobraaja, sa zadatkom da koordinira aktivnosti nadlenih organa i
organizacija u oblasti bezbjednosti drumskog saobraaja i praenja
implementacije Strategije za poboljanje bezbjednosti u drumskom saobraaju
za period 2010. do 2019. godina.
Nadlenosti Koordinacionog tijela su: rukovodi, organizuje i koordinira aktivnosti
organa dravne uprave i drugih nadlenih organizacija u sprovoenju Akcionog
plana; utvruje prioritete, dinamiku i rokove realizacije i ocjenjuje postignute
rezultate. Koordinaciono tijelo e traiti podatke, objanjenja i izvjetaje od
nadlenih organa u vezi sa pitanjima koja se odnose na implementaciju ove
Strategije i pripremiti godinji Akcioni plan za implementaciju iste.
Koordinaciono tijelo Vladi e dostaviti izvjetaj sa pregledom stanja, ocjenom i
predlogom mjera jednom godinje, a po potrebi i ee.
Koordinaciono tijelo e sainjavati predstavnici Ministarstva unutranjih poslova
i javne uprave, Ministarstva saobraaja, pomorstva i telekomunikacija,
Ministarstva zdravlja, Ministarstva prosvjete i nauke, Uprave policije, Direkcije
za saobraaj i Zajednice optina.
U radu Koordinacionog tijela moe uestvovati i predstavnik nevladinog sektora.
Takoe, Koordinaciono tijelo moe predloiti inoviranje ove Strategije, ukoliko
ocijeni da bi to doprinijelo poboljanju bezbjednosti u drumskom saobraaju.
15. REZIME
Funkcionalan saobraajni sistem mora obezbijediti oekivani kvalitet, sa stalnim
smanjivanjem broja poginulih i teko povrijeenih u drumskom saobraaju.
Dosljednim sprovoenjem ove Strategije, Crna Gora e uspostaviti stabilan
sistem bezbjednosti u drumskom saobraaju.
Koordinaciono tijelo e neprekidno pratiti stanje bezbjednosti saobraaja, na
osnovu dostavljenih izvjetaja od svih nadlenih subjekata, obavjetavati
strunu, politiku i najiru javnost o stanju bezbjednosti saobraaja, utvrivati i
17
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU

preispitivati ciljeve bezbjednosti saobraaja, predlagati donoenje i sprovoenje

optimalnih mjera u cilju stalnog smanjenja broja nezgoda, a posebno broja
poginulih i povrijeenih lica i postizanje eljenih ciljeva.
Implementacija Strategije poboljanja bezbjednosti u drumskom saobraaju,
jedan je od koraka ka bezbjednijem drumskom saobraaju u Crnoj Gori.
Predloeni vremenski period za implementaciju ove Strategije 2010.-2019.
godina, usaglaen je sa Regionalnom strategijom za bezbjednost drumskog
saobraaja (RRSS) za zemlje lanice SEETO-a.

18
STRATEGIJA POBOLJANJA BEZBJEDNOSTI U DRUMSKOM SAOBRAAJU