CHNG 3

TNG TRNG KINH T

Nh chng ta thy tng sn phm trong nc (GDP) ca mt nn
kinh t cng mt lc o lng c tng thu nhp to ra trong nn kinh t
v tng chi tiu v hng ha v dch v ca nn kinh t y. GDP thc t
l mt ch tiu tt phn nh s thnh vng kinh t v s tng trng
ca GDP thc t l mt thc o tt i vi s tin b kinh t. y
chng ta tp trung vo xem xt cc nhn t quyt nh quy m v s
tng trng ca GDP thc t trong di hn.
Cuc tho lun ca chng ta v tng trng kinh t c tin hnh
theo trt t sau. u tin, chng ta gii thiu khi nim v tng trng
kinh t v gii thch ti sao tng trng nhanh v bn vng l mi quan
tm hng u ca mi quc gia. Sau chng ta nghin cu cc nhn
t quyt nh tng trng kinh t ca mt quc gia. Phn cui cng s
bn n cc chnh sch m chnh ph c th s dng thc y tng
trng kinh t.
I.

ngha ca tng trng kinh t

Khi mt nc c tng trng kinh t, th dn c trong nc nhn

chung s c cuc sng sung tc hn. Tng trng kinh t c nh
ngha l s gia tng mc sn xut m nn kinh t to ra theo thi gian.
Nhn chung tng trng kinh t c tnh bng phn trm thay i
ca mc sn lng quc dn. Nh chng ta bit t chng 2 GDP l
thc o c chp nhn rng ri v mc sn lng ca mt nn kinh
t. Tt nhin y chng ta ni n GDP thc t ch khng phi GDP
danh ngha, tc l chng ta khng tnh n s bin ng ca gi c theo
thi gian.
Thc o trn c th gy nhm ln nu nh dn s cc nc tng rt
nhanh trong khi GDP thc t li tng trng chm. Mt nh ngha
khc c th thch hp hn v tng trng kinh t tnh theo mc sn
lng bnh qun u ngi c tnh bng tng sn lng hng ha v
dch v c to ra trong nm chia cho dn s. Do chng ta a ra
ch tiu y nht v tng trng kinh t, l phn trm thay i ca
1

GDP thc t bnh qun u ngi ca thi k nghin cu so vi thi k

trc thng thng tnh cho mt nm.
1. Li ch ca tng trng kinh t
Tng trng v mc sng
Tng trng nhanh v bn vng l mc tiu hng u i vi mi
quc gia. c bit y l vn sng cn i vi nhng nc i sau, c
xut pht im thp v kinh t nh Vit Nam. Khi sn lng tng mt
cch tng i so vi dn s th mc sng ca ngi dn s cao hn.
Sn lng thc t c m rng c ngha l nhiu hng ha v dch v
c to ra hn v do c th tho mn tt hn nhu cu ca cc c
nhn trong x hi. Nu mi ngi c hng li t tng trng th
tng trng chnh l cng c c lc gim i ngho.
Hin ti, theo Bo co Pht trin Con ngi ca Lin Hip Quc
nm 2004 GDP bnh qun u ngi tnh theo s ngang bng sc mua
nm 2002 ca Vit Nam l 2300 USD, ng th 124 trong s 177 nc
c s liu cng b. Mc thu nhp bng khon 9,6% so vi Xingapo;
13,6% so vi Hn Quc, 32,8% so vi Thi Lan, 50,2% so vi Trung
Quc3. Tuy nhin, v tr tng i ca cc nc thng xuyn thay i
ty thuc vo tc tng trng kinh t theo thi gian. Theo quy tc
70, nu mt bin s tng vi t l x phn trm mt nm th n s gp
i sau 70/x nm. Trong mt nn kinh t m thu nhp bnh qun u
ngi ch tng 1 phn trm hng nm, th phi mt 70 nm mc sng
tng gp i; trong khi mc sng ch tng gp i sau c 10 nm nu
GDP bnh qun u ngi tng c 7% mi nm. Do vy ch c tng
trng nhanh hn v bn vng hn th chng ta mi trnh c nguy
c tt hu, gim dn khon cch v mc thu nhp so vi cc nc pht
trin hn v s sm c xp vo nhm cc nc c mc thu nhp
trung bnh trong khu vc.
Tng trng v phn phi li thu nhp
Khng phi mi ngi u c li nh nhau t tng trng kinh t.
Nhiu dn ngho thm ch khng nm trong lc lng lao ng v do
khng c nhn mc tin lng cao hn. Tin lng v li nhun
l nhng phng tin ch yu phn phi li ch t tng trng. V l
3

Theo Human Development Report 2004, GDP bnh qun u ngi (PPP US$) ca Vit Nam la
2300, ca Trung Quc l 4580, ca Thi Lan l 7010, ca Hn Quc l 16950 v ca Singapore l
24040

do ny, ngay c trong nn kinh t ang c tng trng chnh sch phn
phi li l cn thit nu nh ngho i vn l mt vn cn khc
phc.
T l tng trng nhanh lm cho vic gim ngho i tr nn d dng
hn v mt chnh tr. Nu nh thu nhp hin ti cn c phn phi li,
mc sng ca mt s ngi cn phi thp hn. Tuy nhin, khi c tng
trng kinh t v khi phn thu nhp gia tng c phn phi li chng
ta vn c th lm gim bt bnh ng m khng lm gim thu nhp ca
bt k ai. S d dng hn nhiu cho mt nn kinh t tng trng nhanh
tr nn ho phng i vi cc cng dn km may mn hn so vi nn
kinh t khng c tng trng.
Tng trng v li sng
Cc h gia nh thng nhn thy l s thay i ln trong mc thu
nhp c th dn n s thay i ln trong hnh mu tiu dng ca h chi tiu cho hng th cp gim v chi tiu cho hng xa x tng. Hon
ton tng t cc thnh vin x hi c th thay i hnh mu tiu dng
khi thu nhp trung bnh ca h tng ln. Khng ch cc th trng trong
mt nn kinh t c tng trng nhanh mang li nhiu li nhun ti
u t m rng sn xut m chnh ph cng c nhiu ngun thu v c
th xy dng c nhiu ng cao tc hn v to ra nhiu khu vui
chi gii tr cho cc cng nhn tr nn giu c hn v cng nh u
t c nhiu hn cho dn c cc vng su, vng xa. Tuy nhin, vo
giai on sau , mi quan tm v mi trng, v an ton x hi tr nn
quan trng hn v ch tiu cho chng c th chim mt phn quan trng
trong GDP. Cc kha cnh phn nh cht lng cuc sng s c x
hi c bit quan tm mt khi tng trng m bo tho mn cc
yu cu thit yu ca dn c v lng thc, thc phm, qun o v nh
.
2. Chi ph ca tng trng
Trong iu kin ci khc khng thay i, phn ln chng ta u coi
tng trng nhanh l ng mong mun hn so vi tng trng chm.
Tuy nhin, trong thc t nhng ci khc thng cng thay i.
Chi ph c hi ca tng trng
3

Trong th gii khan him, hu nh khng c ci g l cho khng c.

Tng trng i hi u t nhiu ngun lc hn vo hng ha t bn
cng nh cc hot ng nh gio dc. Cc d n u t thng cn
nhiu thi gian mi c th a vo vn hnh to ra sn phm p
ng nhu cu v tiu dng ca dn c, do vy chng hm rng th h
nhng ngi tiu dng hin ti cn chp nhn mt s hi sinh. Tng
trng em li nhiu hng ha hn trong tng lai bng cch tiu dng
t hn trong hin ti. i vi tng th nn kinh t, s hy sinh tiu dng
hin ti l chi ph ch yu ca tng trng.
Mt v d chng ta c th hnh dung c quy m ca chi ph
ny. Gi s mt nn kinh t ban u trng thi ton dng v ang tng
trng vi t l 2% mt nm. Cc cng dn ca n tiu dng 85% GDP
v u t 15%. H bit rng nu hin ti h gim tiu dng xung 77%
GDP, th h s sn xut c nhiu hng ha t bn hn v a t l
tng trng ln 3%. T l tng trng mi s c duy tr min l gi
c t l tit kim v u t mc 23% ca GDP.
Chi ph x hi v c nhn ca tng trng kinh t
Mt nn kinh t ang tng trng l mt nn kinh t thay i. Qu
trnh i mi lm cho nhiu my mc b tr nn li thi v lm cho
nhiu cng nhn tr nn tt hu. Khng ph thuc vo cc cng nhn
hin ti 25 tui c o to nh th no, 25 nm sau nhiu ngi
trong s h nhn thy tay ngh ca h phn no khng p ng c
nhu cu mi ca th trng v c th tr thnh tht nghip c cu.
tng trng nhanh, nn kinh t phi iu chnh nhanh ph hp vi mi
trng thng xuyn thay i, iu ny c th gy tn tht cho nhng
ngi chm thch ng.
Ngi ta thng lp lun nhng chi ph loi ny l kh nh so vi
li ch c c t tng trng kinh t. Ngay c khi iu ny l ng vi
tng th nn kinh t, th nhng chi ph ny s khng c phn b u
gia cc c nhn trong nn kinh t. Mt s c nhn b mt vic lm l
do vy h khng c hng li ch do tng trng kinh t mang li.
II. Tng trng v ng gii hn nng lc sn xut

Chng ta c th m t tng trng kinh t bng th thng qua vic

s dng ng gii hn nng lc sn xut. Hnh 3.1 biu din cc
ng gii hn nng lc sn xut cho hai nm, v d nm 1995 v nm
2000. Trc honh biu din sn lng ca ngnh nng nghip, cn trc
tung biu din sn lng ca ngnh cng nghip. Hnh ny hm nn
kinh t c tng trng kinh t gia nm 1995 v nm 2000 bi v
ng gii hn nng lc sn xut ca nm 2000 nm bn ngoi ng
gii hn nng lc sn xut ca nm 1995. S dch chuyn ra pha ngoi
ca ng gii hn nng lc sn xut phn nh s gia tng nng lc sn
xut ca nn kinh t.

Hnh 3.1 Tng trng kinh t

Sn lng thc t v sn lng tim nng
ng gii hn nng lc sn xut cho bit mc sn lng ti a m
nn kinh t c th t c vi cc ngun lc hin c. Trn thc t cc
ngun lc c th khng c s dng y . ng gii hn nng lc
sn xut c th dch chuyn ra pha ngoi, nhng mc s dng cc
ngun lc trn thc t c th thp hn mc s dng ti a c m t
bng ng gii hn nng lc sn xut. Hy quan st hnh 3.2. y
chng ta biu din ng gii hn nng lc sn xut cho nm 1995 dch
chuyn ra pha ngoi ging nh hnh 3.1.
Nm 1995 nn kinh t bt u ti im A, nhng vo nm 2000 nn
kinh t chuyn ti B vi cc ngun lc khng c s dng ht. Thm
ch nn kinh t c th c mc sn lng thc t thp hn trong nm
5

2000 so vi nm 1995 nu nh nn kinh t chuyn ti C. Nh vy thc

cht ng gii hn nng lc sn xut ca nm 2000 phn nh mc sn
lng tim nng c nh ngha l mc sn lng m mt nc c th
to ra nu nh cc ngun lc c s dng y , hay ni cch khc
n hot ng trn ng gii hn nng lc sn xut. Do , sn lng
thc t nhn chung khng th vt qu mc tim nng nhng li c th
thp hn. Trong di hn, s thay i lng tim nng c ngha quyt
nh i vi tng trng kinh t, nhng trong ngn hn s thay i sn
lng thc t l quan trng.

Hnh 3.2 Sn lng thc t v sn lng tim nng

Sn lng tim nng tng ln bng cch tng cc ngun lc trong
nn kinh t v l mt qu trnh di hn. Do tng trng kinh t
n gin t c bng cch s dng y hn cc ngun lc hin
c, n s khc c v mt cht v lng so vi tng sn lng tim nng
y ch l hin tng ngn hn. Loi tng trng ny c th c coi
l kt qu ca qu trnh phc hi kinh t. Tng trng kinh ch da trn
phc hi th cui cng s chm dt khi cc ngun lc hin c c
s dng ht. Do cn phi phn bit gia giai on phc hi kinh t
ngn hn (s dng y hn cc ngun lc hin c) vi s tng
trng sn lng tim nng ca mt nc.
III.

Cc l thuyt v tng trng kinh t

Trong phn ny chng ta nghin cu mt s l thuyt mi gii thch

tng trng kinh t. y l mt lnh vc rt th v. Nhng t tng v
tng trng kinh t thay i rt nhanh khi nhiu nghin cu l thuyt
v thc nghim c thc hin m mang thm s hiu bit ca
6

chng ta. Nhn chung, cc cng trnh nghin cu gi ra bn nhn t

quan trng nht quyt nh tng trng kinh t ca mt quc gia bao
gm:
1. S tng trng ca lc lng lao ng xut hin do tng dn s
hay tng t l tham gia lc lng lao ng
2. u t vo t bn con ngi thng qua o to hay tch ly kinh
nghim t thc tin cng tc.
3. u t vo t bn hin vt nh xy dng nh my mi, mua sm
my mc thit b mi cng nh cc phng tin vn ti v vin
thng mi.
4. S i mi cng ngh to ra nhng sn phm mi, cc phng
php sn xut mi, v hnh thc t chc kinh doanh mi.
1. Hm sn xut tng th
nghin cu nh hng ca bn nhn t ny n tng trng t,
chng bt u vi phng trnh lin kt cc yu t u vo: tng lng
lao ng (L) v t bn (K) c s dng v tng sn lng to ra ca
mt nn kinh t, Y:
Y = F(L,K)
y l hm sn xut tng th. N l tng v n lin kt tng sn
lng ca nn kinh t,Y, vi hai nhn t sn xut ch yu c s dng
to ra mc sn lng . Hm sn xut trong kinh t vi m lin kt
sn lng ca mt doanh nghip hoc mt ngnh vi cc nhn t sn
xut c s dng bi doanh nghip hoc ngnh . Hm s c biu
din bng ch F biu th mi lin kt gia cc u vo L v K v tng
sn lng Y. Hm sn xut cho chng ta bit bao nhiu sn lng c
to ra t mt s lng lao ng v t bn nht nh c s dng. V
d hm sn xut ny cho chng ta bit khi c 20 triu n v lao ng
v 30 triu n v t bn c s dng, th GDP ca nn kinh t s l
245 triu.
By gi chng ta c th s dng hm sn xut tng th ny gii
thiu mt s l thuyt v tng trng kinh t.
2. L thuyt tng trng tn c in
7

Mt nhm cc l thuyt tn c in gii thch tng trng khi tri

thc cng ngh cha thay i: khng c cc pht minh, sng ch khng
c cc sn phm mi v khng c cc phng php sn xut mi. Do
, mi lin kt gia u vo v u ra c biu th bng hm sut
khng thay i. im mu cht ca l thuyt tn c in l hm sn
xut tng th biu th li ch gim dn khi mi nhn t sn xut tng
ln, v li tc khng i theo quy m khi c hai nhn t sn xut tng
ln theo cng mt t l.
Li tc gim dn i vi mi nhn t sn xut
Bng 3.1 Li tc gim dn
S V
t bn

S n v
lao ng

S n v
sn lng

9
9
9
9
9
9
9
9
9
9

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

12
17
20.8
24
26.8
29.4
31.9
34
36
37.9

Sn phm trung bnh

ca lao ng,
APL
12
8.5
6.9
6
5.4
4.9
4.6
4.25
4
3.8

Sn phm cn
bin ca lao ng,
MPL
12
5
3.8
3.2
2.8
2.6
2.5
2.1
2
1.9

Chng ta bt u vi gi thit cho rng dn s trong nc tng ln

trong khi khi lng t bn khng thay i. Ngy cng c nhiu cng
nhn s dng mt khi lng t bn khng thay i. Khi lng m
mi n v u vo mi b sung vo tng sn lng c gi l sn
phm cn bin. Quy lut li tc gim dn cho chng ta bit rng b
sung thm cng mt lng lao ng nh nhau cui cng s lm tng
tng sn lng t hn so vi nhng n v lao ng trc . Ni cch
khc, sm hay mun, mi n v lao ng b sung thm s phi i mt
vi vic sn phm cn bin ca lao ng gim dn. Bng 3-1 v hnh 33 minh ha li tc gim dn i vi mt nhn t sn xut.
8

Hnh 3-3 Sn phm trung bnh v sn phm cn bin ca lao ng

Quy lut li tc cn bin gim dn p dng cho mi u vo thay
i trong khi cc u vo khc c gi khng thay i. Nh vy b
sung thm cng mt lng t bn trong khi c nh quy m lc
lng lao ng cui cng cng s lm tng s lng ngy cng t.
Theo quy lut li tc gim dn, mc tng thm ca tng sn lng
cui cng s gim dn trc mt s gia tng nh nhau ca mt bin
u vo trong iu kin cc nhn t sn xut khc gi nguyn khng
thay i.
Li tc khng thay i theo qui m
Mt c tnh quan trng khc ca hm sn xut tng th tn c in
l li tc khng thay i theo qui m. Qui tc ny ni rng nu s
lng ca c hai nhn t l lao ng v t bn u tng ln theo cng
mt t l th mc tng thm ca tng sn lng cui cng cng tng ln
cng t l . Nu lng lao ng v t bn s dng tng 10% th
GDP cng tng 10%.
Cc ngun tng trng kinh t trong m hnh tn c in
By gi chng ta xem xt tng ngun tng trng kinh t cp
trn.

S tng trng ca lc lng lao ng. Trong di hn chng ta lin kt

s tng trng lc lng lao ng vi s tng trng dn s (mc d
trong ngn hn lc lng lao ng c th tng ln do t l tham gia lc
lng lao ng tng ln khi dn s khng thay i). Khi nhiu lao ng
c s dng hn, sn lng c to ra nhiu hn v do vy c s
tng trng ca tng sn lng. Qui lut li tc gim dn ch ra rng
sm hay mun mi n v lao ng c b sung thm s lm tng s
lng ngy cng t. Cui cng khng ch sn phm cn bin ca lao
ng gim m sn phm trung bnh ca lao ng (hay nng sut lao
ng) cng gim. Vt qu im mc d tng sn lng vn tng,
nhng mc sng c tnh bng sn lng bnh qun u ngi gim.
Nu mi quan tm ca chng ta l nng cao mc sng, th s gia tng
ca GDP bnh qun u ngi mi thc s c ngha. Bt k khi no
qui lut li tc gim dn pht huy tc dng, bn thn vic tng dn s
s i km vi gim mc sng.
T bn hu hnh. Bn thn vic tng t bn c nh hng n GDP
theo cch tng t nh tng trng dn s. Cui cng th mi n v t
bn b sung s lm tng tng sn lng t hn so vi n v t bn
trc .
Tuy nhin, c mt s khc bit quan trng so vi trng hp tng
trng lao ng bi v sn lng bnh qun u ngi ch khng phi
sn lng bnh qun mt n v t bn quyt nh mc sng. Nh vy,
khi t bn tng ln, mc sng c nng cao bi v sn lng tng khi
dn s khng thay i. Thc ra sn lng bnh qun u ngi c th
tng ln bng cch b sung thm t bn min l sn phm cn bin ca
t bn ln hn khng. Tuy nhin s gia tng sn lng b chi phi bi
qui lut li tc gim dn, vic tip tc b sung thm t bn trong nn
kinh t to ra mc sn lng tng thm gim dn.
Theo m hnh tn c in, s pht huy tc dng ca qui lut li tc
gim dn c ngha l vic tch ly t bn s lm tng sn lng ngy
cng t tnh cho mt n v t bn.
T bn con ngi hay cn gi l vn nhn lc. Khi ni n t bn,
chng ta thng ch gii hn t bn hin vt. Tuy nhin mt dng
khc ca t bn c vai tr ht sc quan trng i vi qu trnh tng
10

trng kinh t l t bn con ngi. T bn con ngi l thut ng

m cc nh kinh t s dng ch nhng kin thc v k nng m ngi
cng nhn thu c thng qua gio dc o to v kinh nghim. T bn
con ngi bao gm nhng k nng tch ly c t thi k hc ph
thng c s, ph thng trung hc v cc chng trnh o to ngh
nghip cho cc i tng lao ng.
Mc d gio dc, o ta kinh nghim cng tc khng d cm nhn
nh my mc, thit b hay nh xng, nhng t bn con ngi v t
bn hu hnh c nhiu im tng ng. Ging nh t bn hu hnh, t
bn con ngi lm tng nng sut sn xut hng ha v dch v ca mt
quc gia. Cng nh t bn hu hnh, t bn con ngi l nhn t c
to ra bi qu trnh sn xut. Vic to ra t bn con ngi i hi cc
yu t u vo nh gio vin, th vin v thi gan hc tp. C th coi
sinh vin nh nhng cng nhn c nhim v quan trng l sn xut ra
t bn con ngi nhm phc v cho sn xut trong tng lai.
Tng trng cn bng. By gi chng ta xt iu g xy ra nu c
t bn v lao ng tng ln theo cng mt t l. Trong trng hp ny
gi thit tn c in v li tc khng i theo quy m cho rng tng sn
lng tng ln theo cng mt t l vi cc yu t u vo. Do sn
lng bnh qun u ngi khng thay i. Nh vy dng tng trng
cn bng ny khng nh hng n mc sng. Mc sng hon ton
khng thay i: khi nn kinh t cng ln th s dng cng nhiu t bn
v lao ng hn, tuy nhin phng thc kt hp gia t bn v lao
ng khng h thay i.
Tng trng v mc sng. Trong m hnh tn c in ny vi cng
ngh khng thay i, cch duy nht tng mc sng chnh l tng
trang b t bn cho mt cng nhn. Tuy nhin qui lut li tc gim dn
ch ra rng s gia tng mc sng gy ra bi s gia tng tip tc nh
nhau ca t bn s ngy cng gim.
S d Solow
Nm 1975, R. Solow, ngi sau nhn c gii thng Nobel
v kinh t quyt nh xem xt s liu kim nh m hnh m
chng ta va tho lun. ng ly s liu ca M t nm 1909 n nm
1949, s dng cc thc o v lc lng lao ng, tng lng t bn
11

v GDP a vo hm sn xut tn c in m chng ta va gii

thiu trong phn trc. ng c hai pht hin quan trng.
Th nht, ch khon mt na trong tng trng ca GDP l do s tng
trng ca cc yu t u vo l lao ng v t bn. Th hai, khng
n 20% ca tng trng GDP bnh qun u ngi c tnh cho s
tng trng ca t bn. S tng trng ca GDP khng c gii thch
bi s gia tng t bn v lao ng c gi l s d Solow. N c
gi thit l gy ra do s thay i k thut bt ngun t i mi (mc d
c nh hng khc n t bn v lao ng khng c tng hp trong
vic o lng ca Solow cng c nh hng quan trng.
Trong m hnh tn c in, s thay i cng ngh c th coi l s
dch chuyn ca hm sn xut sao cho cng mt khi lng lao ng v
t bn to ra nhiu GDP hn.
S thay i cng ngh
Tri thc v pht minh mi c th ng gp ng k vo s tng
trng ca GDP tim nng. thy c iu ny, gi s l t l ca
cc ngun lc x hi dnh cho sn xut hng ha t bn ch va
thay th t bn hao mn. Nh vy, nu t bn c n gin ch c
thay th bng t bn mi cng loi, th lng t bn trong nn kinh t
c nh, v s khng c s gia tng nng lc sn xut. Tuy nhin, nu
c s tin b cng ngh khi my c h hng, n c th c thay th
bng my mi c nng sut cao hn, thu nhp quc dn s tng. Lch s
cho thy vai tr to ln ca s thay i k thut vi tng trng kinh t.
Dy chuyn sn xut v t ng ha lm thay i b mt ca hu ht
cc ngnh cng nghip my bay to ra mt cuc cch mng trong
lnh vc vn ti, v cc thit b in t hin nay ang thng tr trong
ngnh cng nghip cng ngh thng tin Nhng pht minh ny cng
vi nhng thay i khng ni ting bng nhng khng km phn quan
trng nh s ci tin ti trng ca thp, nng sut cy trng, v k
thut khm ph cc nguyn liu th c bn t di lng t - to ra
nhng c hi u t mi.
Nhng thay i t ni bt hn nhng rt quan trng khng lin quan
n k thut m s thay i trong t chc sn xut, v d nh ci tin
k thut qun l, thit k, tip th
12

Phn ln pht minh lin quan n c s thay i k thut v s thay

t chc sn xut. Chng to ra s thay i lin tc trong cng ngh sn
xut v trong bn cht ca nhng sn phm c to ra.
Hy ngc tr li th k trc, ta c th thy cc doanh nghip sn
xut t sn phm ging nh cch m hin nay chng ta ang lm. Hin
nay a s chng c sn xut v tiu dng di hnh thi mi v sn
phm c ci tin rt nhiu. Nhng pht minh ch yu ca th k 20
bao gm vic ch to mt sn phm quan trng nh in thoi, thit b
bn dn, my tnh in t v ng c t trong Chng ta tht kh
hnh dung nu nh cuc sng khng c chng.
S hiu bit hin i rng cc pht minh cng ngh l ht nhn ca
qu trnh tng trng to ra hai s pht trin quan trng trong quan
im ca cc nh kinh t v tng trng. S pht trin th nht l s
thay i cng ngh v c bn l ni sinh i vi nn kinh t. Hai l u
t lm tng khi lng t bn c th c li tc tng ln ch khng phi
gim dn. Quan im ny a n cc l thuyt tng trng mi
vt ra khi l thuyt tn c in.
2. L thuyt tng trng ni sinh
Trong m hnh tn c in, pht minh lm dch chuyn hm sn xut
nhng bn thn n li khng c gii thch (n c gi thit c o
lng bng s d khng c gii thch - mc tng trng khng th
tnh cho bt k mt nhn t no khc). Quan im ny cho rng tin b
cng ngh l ngoi sinh. N c nh hng su sc n cc bin kinh t
nh GDP, nhng n khng b nh hng bi cc nguyn nhn kinh t.
Tuy nhin, nhiu nghin cu kinh t vi m ca cc hc gi trong vi
thp k qua pht hin ra bng s thay i cng ngh phn ng trc
cc tn hiu kinh t nh gi c v li nhun; ni mt cch khc, n c
qui nh ni sinh trong h thng kinh t.
S thay i cng ngh bt ngun t nghin cu v trin khai v t
cc hot ng ci tin tc l p dng tri thc mi vo cc qui trnh sn
xut hin c. Cc hot ng ht sc tn km v ri ro ny ch yu do
cc doanh nghip thc hin v thng thng theo ui mc tiu li
nhun. Khng c g ng ngc nhin khi cc hot ng ny phn ng
13

trc cc bin php khuyn khch kinh t. Nu gi c ca mt loi u

vo no chng hn du m hay lao ng lnh ngh tng, cc hot
ng nghin cu v trin khai v ci tin s c thc hin thay i
hm sn xut nhm tit kim cc u vo ny. Qu trnh ny khng phi
l mt s thay th cc u vo r hn cho cc u vo t hn trong
phm vi nhng cng ngh hin c; tri li , n l s pht minh ra cng
ngh mi phn ng trc s thay i gi c tng i.
IV.

Cc chnh sch thc y tng trng kinh t

Bi v cc nh kinh t khng nht tr v mt l thuyt tng trng,

do khi chnh ph mun thc y tng trng kinh t th cc vn ca
h s khng a ra mt chng trnh chnh sch trn gi ging nhau.
Di y l mt s phng n ph bin:
Khuyn khch tit kim v u t
V t bn l nhn t sn xut c sn xut ra, cho nn x hi c th
lm thay i khi lng t bn ca mnh. Nu hm nay t nc sn
xut ra nhiu hng ha u t th ngy mai n s c nhiu t bn hn v
c th sn xut ra nhiu hng ha v dch v hn. Do , mt cch
nng cao nng sut trong tng lai l u t ngun lc hin c nhiu
hn vo qu trnh sn xut hng u t.
thy tm quan trng ca u t i vi tng trng kinh t,
chng ta hy xem hnh 3.1 hnh ny ghi s liu ca 15 nc trong giai
on 1960-1991. Phn (a) biu din t l tng trng t cao n thp.
Phn (b) biu din t l u t so vi GDP. Mi tng quan gia u t
v tng trng d khng tuyt i, nhng r rng. Cc nc c t trng
u t trong GDP cao, nh Xingapo v Nht Bn, thng c t l tng
trng cao. Cc nc c t l u t so vi GDP thp, nh Ruana v
Bnglat, thng c t l tng trng thp. Nhng nghin cu da
trn kt qu iu tra ca nhiu nc hn u khng nh mi tng
quan cht ch u t v tng trng.

14

Hnh 1. Tng trng v u t.

Phn (a) biu th t l tng trng ca GDP u ngi 15 nc
trong khon thi gian t 1960 n 1991. Phn (b) biu th t l phn
trm ca u t so vi GDP ca mi nc trong cng k.
Chnh ph ng vai tr quan trng trong vic khuyn khch u t.
Mt mt, chnh ph c th trc tip tng tng u t x hi bng cch
dnh mt phn ln hn trong ngn sch chi cho cc d n u t cng
cng nh xy dng ng x, cu cng, bn cng h thng thy li,
Ngy cng c nhiu bng chng rng u t chnh ph vo c s h
tng c th nh hng ln n tc tng trng chung, tc l n
dng nh c li tc x hi rt cao. Mt khc, chnh ph c th khuyn
khch u t t nhn thng qua vic m bo quyn s hu ca cc nh
u t m bo s n nh kinh t v chnh tr v to ra cc bin php
kch thch nh min v gim thu cho cc d n u t.
Ngoi ra, chnh ph c th khuyn khch u t thng qua vic thc
hin cc chnh sch khuyn khch tit kim. L gc y ht sc n
gin: t bn c coi l mt nhn t then cht qui nh tng trng v
tch ly t bn c th ph thuc vo mc tit kim. Nu cc ngun lc
c s dng y , tng u t i hi phi tiu dng. Do , u
t tng, hay tch ly t bn i hi phi tng tit kim n gin bi v
15

tit kim c nh ngha l phn thu nhp to ra khng c tiu

dng, v u t c th c nh ngha l vic to ra nng lc sn xut
tng lai. Nu cc c nhn sn sng khng tiu dng ton b thu nhp
to ra th cc doanh nghip s nhn c cc ngun lc thc hin
cc d n u t. Do chng ta c th tng t l tng trng ca Vit
Nam mt cch ng k nu nh chng ta c th bng cch no
khuyn khch dn c tit kim nhiu hn v s gia tng tit kim ny s
b sung cho vic sn xut hng ha t bn.
Tit kim quc dn bao gm tit kim t nhn v tit kim chnh
ph. Do mt cch cc nh hoch nh chnh sch c th thay i
t l tit kim l tng tit kim chnh ph - m bo ngn sch c thng
d ch khng phi thm ht. Cc nh hoch nh chnh sch cng c
th a ra cc chnh sch nh hng n cc quyt nh tit kim ca
khu vc t nhn. Min thu i vi cc ti khon tit kim c nhn, n
nh lm pht v m bo li sut thc dng l nhng v d v bin
php c thit k khuyn khch tit kim t nhn.
u t t nc ngoi
Trong mt nn kinh t ng ngun vn duy nht thc hin cc d
n u t l tit kim trong nc. Tt nhin, trn thc t, tng trng
trong mt nn kinh t c bit c th din ra trong mt bi cnh quc t
m n c th nh hng mnh n qu trnh tng trng. Mt mt, mt
nc c th i vay hoc cho vay vn vi t cch l mt phn ca qu
trnh tng trng ca n, v iu ny s lm thay i mi lin kt ca
tit kim trong nc, u t trong nc v tng trng. Mt khc tng
trng s lin kt vi hnh mu thng mi quc t ca mt nc, v
mc m n c th nhp khu s thay i cng ngh xut hin trong
cc phn khc ca th gii. Khi , chng ta cn tnh n cc kha cnh
ti chnh thng mi trong mt nn kinh t m. Trc ht, chng ta s
bn v vai tr ca cc dng vn quc t i vi tng trng kinh t ca
mt nn kinh t m.
Chng ta bit rng trong mt nn kinh t m, u t trong nc
c th c ti tr bng tit kim t th gii bn ngoi ch khng phi
t tit kim trong nc. C nhiu cch chuyn vn t nc ngoi vo
trong nc. Cng ty Honda ca Nht Bn xy dng mt nh my
16

Vnh Phc.Khon u t vo t bn thuc vo quyn s hu v c

iu hnh bi mt thc t nc ngoi gi l u t nc ngoi trc tip.
Dng khc l ngi Nht mua c phn ca mt cng ty Vit Nam.
Khon u t c ti tr bng tin nc ngoi, nhng c c dn
trong nc iu hnh gi l u t nc ngoi gin tip. Trong c hai
trng hp, ngi Nht cung cp ngun lc cn thit tng khi
lng t bn Vit Nam. Ngha l, tit kim ca Nht Bn c dng
ti tr cho u t Vit Nam.
Khi ngi nc ngoi u t vo mt nc no , h hy vng thu
c li nhun t khon u t. Cng ty Honda ca Nht Bn lm tng
khi lng t bn ca Vit Nam, do vy lm tng nng sut v GDP
ca Vit Nam. Nhng Honda ly i phn thu nhp tng thm v chuyn
v Nht Bn di dng li nhun. Tng t khi nh u t Nht mua
c phiu ca Vit Nam, nh u t ny c quyn hng mt phn li
nhun m cng ty Vit Nam kim c. D sao i na u t nc
ngoi vn l mt cch thc y tng trng ca mt nc. Mt d mt
phn ch li ca khon u t ny chy ra nc ngoi, nhng n thc
s lm tng khi lng t bn ca t nc dn ti nng sut v tin
lng cao hn. Ngoi ra u t nc ngoi l mt cch cc nc
ngho trc tip hc hi cng ngh hin i ca cc nc giu. V l do
nhiu nh kinh t lm t vn cho chnh ph cc nc chm pht
trin c v chnh sch khuyn khch u t nc ngoi. iu ny
thng ng ngha vi vic xa b cc hn ch ca chnh ph i vi
quyn s hu t bn trong nc ca ngi nc ngoi.
Mt t chc n lc khuyn khch lung vn u t vo cc nc
ngho l ngn hng th gii. T chc quc t ny nhn vn t cc nc
tin tin ri cho cc nc ngho vay xy dng ng s, h thng
thot nc, trng hc v cc hnh thc t bn khc. Ngn hng th
gii cng t vn cho cc nc ngho rng nn s dng ngun vn th
no cho hiu qu nht. Cng vi t chc sinh i ca n l qu tin t
quc t, ngn hng th gii c thnh lp t sau th chin II. Mt bi
hc rt ra t cuc chin l ngho i thng dn ti bt n chnh tr,
cng thng trong quan h quc t v xung t v trang. Do , tt c
cc nc u mong mun c s thnh vng kinh t trn ton th gii.
17

Ngn hng th gii v qu tin t quc t cng hng ti vic t c

mc tiu chung ny.
Khuyn khch thng mi t do
Mt knh m nn kinh t quc t c th nh hng n tng trng
ca mt nc l thng qua lin kt thng mi. Trong cuc tranh lun
t nhng nm 1950 v 1960 v chin lc pht trin ch cc nc
ngho v c mc thu nhp trung bnh, cc nh phn tch xc nh hai
hnh mu i lp nhau v pht trin: hng ngoi trong mt nc
m ca th trng th gii bn ngoi v thc y xut khu, v hng
ni trong mt nc dng ln cc hng ro thu quan i vi thng
mi quc t v tp trung pht trin cc ngnh cng nghip a phng
tho mn th trng trong nc. Chin lc ny cn c gi l m
hnh pht trin thay th nhp khu.
Bng chng thc nghim c xu hng biu din s lin kt dng
gia s ci thin nng sut v nh hng xut khu.
Krueger a ra mt l do khc gii thch thnh tu tt hn ca
cc nn kinh t hng ngoi. Theo b, hng ngoi khuyn khch cc
chnh sch v m tt hn. V d, khi mt nc thc hin chnh sch
chin lc tng trng hng v xut khu, cc nh hoch nh chnh
sch ca n phi gi t gi mc sao cho xut khu mc c th
cnh tranh trn th trng quc t. Nu iu ny b b qua chnh ph c
th cn phi tr cp duy tr c tc tng trng xut khu cao,
v bin php ny c th l qu trnh tn km i vi ngn sch. Trong
trng hp nh vy, cc nh hoch nh chnh sch s rt thn trng
trnh ng ni t ln gi qu mc.
Nguyn nhn cui cng quan trng cho s lin kt gia hng ngoi
v tng trng kinh t l cc nn kinh t hng ngoi c mc lin h
cht ch vi cc nh sn xut nc ngoi v c th thu ht tt hn cc
tin b cng ngh to ra nc ngoi. Cc nc ang pht trin lun i
sau cc nc pht trin trong vic s dng cc cng ngh mi v
chuyn giao cng ngh trn c s m ca vi th gii bn ngoi c th
l mt ngun quan trng tng nng sut. Cc nn kinh t m ca v
thng mi cng c xu hng l cc nn kinh t tip cn c cc t
tng mi v cng ngh mi ang s dng cc nc khc.
18

Pht trin gio dc v o to

Gio dc, ngha l u t vo bn thn con ngi, t nht cng c vai
tr quan trng nh u t vo t bn hu hnh ng gp vo s
thnh cng v kinh t trong di hn ca mt nc. Ti cc nc km
pht trin, ni m t bn con ngi c bit khan him, khong cch
gia tin cng ca ngi c trnh hc vn cao v t hc rt ln. Do
, chnh ph c th tng mc sng bng cch ci thin iu kin gio
dc v khuyn khch ngi dn tham gia h thng ny.
u t vo t bn con ngi, ging nh u t vo t bn hu hnh,
c chi ph c hi. Khi sinh vin ngi trn gh nh trng, h phi t b
s tin m h kim c nu nh h i lm. Ti cc nc km pht
trin, tr em thng b hc t nh, bt chp li ch to ln t vic n
trng, n gin l v chng phi lao ng gip b m.
Mt s nh kinh t lp lun rng t bn con ngi l c bit quan
trng i vi tng trng kinh t v t bn con ngi hm cha ngoi
ng tch cc. Mt ngoi ng l nh hng ca hnh ng ca mt c
nhn ny n phc li ca mt c nhn khc. V d, mt ngi c
o to tt c th a ra nhng tng lm th no sn xut hng ha
v dch v tt nht. Nu nhng tng y tr thnh tri thc ca x hi
th mi ngi u c th s dng, do chng l nhng li ch m
rng ca gio dc. Trong trng hp ny, li ch t vic i hc i vi
x hi ln hn li ch c nhn. Lp lun ny l gii nhng khon tr
cp to ln cho u t vo t bn con ngi nh chng ta vn thy di
hnh thc gip dc cng lp.
Quyn s hu ti sn v s n nh chnh tr
Cc nh hoch nh chnh sch c th thc y tng trng kinh t
bng cch bo h quyn s hu v tng cng s n nh chnh tr.
Nh chng ta bit cc nn kinh t hin i da trn s phn cng lao
ng ngy cng su sc. S phi hp hng triu doanh ngip v ngi
tiu dng ch yu c thc hin thng qua gi c th trng: gi th
trng l cng c bn tay v hnh lm cho cung v cu trn th
trng cn bng.

19

Mt tiu quan trng h thng gi c hot ng l s tn trng

quyn s hu ti sn trn bnh din ton b nn kinh t. Quyn s hu
ti sn l khi nim dc dng ch kh nng ca con ngi trong
vic thc thi quyn ca mnh i vi nhng ngun lc m h s hu.
Cng ty khai thc m khng khai thc qung nu n tin rng s c
li t vic bn qung khai thc. V l do ta n ng vai tr quan
trng trong nn kinh t th trng: n lm cho quyn s hu c hiu
lc. Thng qua h thng lut hnh s, ta n ngn cn nhng v trm
cp trc tip. Ngoi ra, thng qua h thng lut dn s, ta n bo m
ngi mua v ngi bn phi thc hin ngha v hp ng.
Ti nhiu nc ang pht trin, h thng h thng php lut khng
my hiu qu. Hp ng kh thc hin v lu o thng khng b
trng pht. Trong mt s trng hp cc oan, chnh ph khng nhng
khng thc thi quyn s hu ti sn, m trn thc t cn xm phm n.
hot ng kinh doanh mt s nc doanh nghip thng phi t
lt cc c quan chc chnh ph c quyn th. T nn ny lm gim kh
nng phi hp ca th trng. N cng cn tr tit kim trong nc v
lm nn lng cc u t nc ngoi.
S bt n chnh tr cng e da cc quyn s hu ti sn. Khi cch
mng v o chnh thng xuyn din ra, khng ai bit trong tng lai
quyn s hu ti sn c c tn trng hay khng nu chnh ph cch
mng tch thu ti sn ca mt s doanh nghip, th ngi dn s mt
ng c tit kim, u t v thnh lp doanh nghip mi. ng thi
ngi nc ngoi cng khng mun u t vo nn kinh t trong nc
na. Ngay c mi e da ca mt cuc cch mng cng c th lm
gim mc sng ca mt nc.
Do , s thnh vng v kinh t mt phn ph thuc vo s thnh
vng v chnh tr. Nc c h thng ta n hu hiu, quan chc chnh
ph thanh lim v th ch n nh s c hng mc sng cao hn so
vi nc c h thng ta n yu km, quan chc tham nhng, thng
xuyn b bo lon v o chnh e da.
Thc y hot ng nghin cu v trin khai
L do cn bn mc sng ngy hm nay cao hn nhng thp k
trc l tin b cng ngh. Mc d phn ln cc tin b v cng ngh
20

bt ngun t cc cng ty v nh sng ch c lp, nhng nh nc cng

rt quan tm n vic thc y nhng n lc ny. Cc chnh sch nhm
khuyn khch tin b cng ngh bao gm min thu, tr cp cho hot
ng nghin cu v trin khai v chnh ph nn cp vn cho cc hot
ng nghin cu c bn.
Cn mt cch khc m chnh ph c th s dng khuyn khch
hot ng nghin cu v trin khai l thng qua h thng bn quyn.
Khi mt c nhn hay doanh nghip sng ch ra mt sn phm mi, th
nh sng ch c th n xin cp bng sng ch. Nu sn phm
qu ng l mt sng ch thc s, chnh ph s cp bng sng ch v
nh sng ch c c quyn c quyn ch to sn phm y trong mt s
nm nht nh. V bn cht, bng sng ch chng nhn quyn s hu
ca ngi sng ch i vi sn phm ca anh ta, bin tng mi ca
anh ta t mt hng ha cng cng sang mt hng ha t nhn. Bng
cch cho php nh sng ch thu c li nhun t sng ch ca mnh
d ch tm thi - h thng bng sng ch thc y ng c khuyn
khch c nhn v doanh nghip tham gia nghin cu.
Tm tt
Tng trng kinh t thng c o lng bng t l thay i ca
GDP thc t tim nng bnh qun u ngi hay tnh cho mt gi lao
ng. nh hng tch t ca s khc bit trong t l tng trng mc
d nh s tr thnh ln sau mt thp k hoc khong thi gian di hn.
Li ch quan trng nht ca tng trng l s ng gp ca n i
vi vic nng cao mc sng v thot khi i ngho. Tng trng cng
lm cho vic phn phi li thu nhp tr nn d dng hn gia cc c
nhn. Bn cnh tng trng cng gy ra nhng chi ph nht nh.
Chi ph c hi ca tng trng kinh t l vic chuyn ngun lc t tiu
dng hin ti sang tch ly t bn. i vi cc c nhn b tt hu trong
mt th gii thay i rt nhanh, cc chi ph s ln hn v mang tnh cc
nhn hn.
M hnh tn c in cho thy li tc gim dn khi ch mt nhn t
sn xut tng ln v hiu sut khng i khi mi nhn t sn xut cng
tng ln. Trong trng hp tng trng cn bng c lao ng t bn v
21

thu nhp quc dn u tng theo cng mt t l v mc sng khng h

thay i.
Khi m hnh tn c in c kim nh bng cc s liu thc t, th
phn ln tng trng ca thu nhp quc dn quan st c khng th
gii thch c bng tng trng ca t bn v lao ng. Tng trng
khng c gii thch c gi l s d c quy cho do tin b cng
ngh.
L thuyt tng trng hin i coi thay i cng ngh nh l mt
bin ni sinh phn ng vi cc tn hiu th trng vic ph bin cng
ngh cng l ni sinh. y l mt tn km v thng din ra vi tc
kh chm.
Cc chnh sch ca chnh ph c th nh hng ti tc tng
trng ca nn kinh t theo nhiu cch: khuyn khch tit kim v u
t, khuyn khch u t nc ngoi, thc y gio dc thc thi quyn
s hu ti sn v m bo s n nh chnh tr, cho php t do thng
mi, thc y hot ng nghin cu v hot ng trin khai cng ngh
mi.
Cu hi n tp
1. T l tng GDP phn nh iu g ? Bn mun sng mt t nc
GDP cao vi t l tng trng thp hay mt t nc c GDP thp
nhng t l tng trng cao ?
2. Gii thch qui tc 70.
3. Lit k v gii thch cc nhn t quyt nh tng trng kinh t theo
l thuyt tn c in.
4. Hy gii thch ti sao mt mc tit kim cao hn li dn ti mc
sng cao hn. iu g c th ngn cn cc nh hoch nh chnh sch
c gng tng t l tit kim ?
5. Ti sao vic xa b nhng hng ro cn thng mi nh thu quan,
hn ngch s dn ti tc tng trng kinh t cao hn ?
6. Miu t cc cch m chnh ph c th s dng khuyn khch hot
ng nghin cu v trin khai.
22