w

1^^

\'^'

THE LIBRARY OF THE

UNIVERSITY OF

NORTH CAROLINA

ENDOWED BY THE
AND PHILANTHROPIC

DIALECTIC

SOCIETIES

.7*L?

/
F996g
MUSIG LIB.

'i^l

\)

This book must not

be token from the

Library building.

Digitized by the Intemet Archive

in

2013

http://archive.org/details/gradusadparnassuOOfuxj_0

^a^r. Qj-r^. cJ^s^5^.f.

ii;:iir

Cl,-

.-

it^

O.-

.yr^.'

J^Hif^^^ w.- ^

^/?^

GiUir^.^.At^/.^^:6^^ /^/^^/^*X^^^

//

G RADU

A D

PARNASSUM,
Sivc

MANUDUCTIO
COMPOSITIONEM MUSICE
REGULAREM,
Methodo nova, ac

certa,

tam exad:o ordine

in

Elaborata

nondum

lucem

edita

antd

JOANNE JOSEPHO FUX,

Sacras Casfareae, ac Regias Catholicae Majejftatis Caroli Vi. Romanorum

Imperatoris

SUPREMO CHORI PRJEFECTO.

VIENN^ AUSTRIiE,
Typis Joannis Petri Van Ghelen

Sac.

Cf. Regis^ne CatholiCn Ma-

jelhtis Aulsc-Typographi

1725,

f\

i 1

>-

AUGUSTISSIMO
INVICTISSIMO
POTENTISSIMO PRINCIPI
,

GAROLO
VI.
ROMANORUM
I

M P E R A T O R I,

GERMANIiE, HISPANIiE,
HUNGARIiE

BOHEMIiE

R E

I,

AReHIDUCI AUSTRIiE,
DOMINO

DOMINO

&c.

&:c.

CLEMENTISSIMO.

AUGUSTE C^SAR

.UaJJ

iJ.Uii

mrn
1 flumina ad Oceanum unde originem trahunt curfiim fiium re-i
,

fledunt : fi terra rore matutino

madefadta eundem humorem,tanquamin
grati

animi tefleram
)( 2

'i

l,,c5

ad aethera denuo
re-

mittit
nifi

ad

enim

quo alias Opulculum hoc

TE AUGUSTE CiESAR

eft jure

Tuum

tis,

mea

Tuum

Dominii ; quia partus

eft origine

Anteceflbrum
iica

le vertat,

Tuorum

clien-

quia Inclytorum
fub Aufpiciis Mu-

initium lumpfit,

& incrementum

Tu excelfe Monarcha animum

Tu fumptUs fuppeditafti cleaddidifti
traxit.

mentiffimo Benignitatis Tuse annutu in

cem
ti

Quidquid itaque emolumcn-

prodit.

ftudiofa juventus exinde caeperit ,

Tum

Majestati

Quam

eft.

nignisoculis

tuum

eft

lu-

totum

in acceptis referendum

ob rem non dedignaberis beafpicere, qued omni ex parte

& cujus ante ^dlse vitaB labores

tamclementi aflenfu comprbbafti (quant<e

autem molis cft, exquifito, felcdoque fapori fatisfacere Tuo) ejusdem poftremum fer-

me

tate

do.

Cygni cantum eadem benignicomplexurum efle, minime diffi-

quafi

Te

Hac fpe

firetus

ad facratos provolu-

tus pedes, embrior

SAC. CiES.

rr

REGliEQUE

MAJESTATIS

CATHOL

TU^

Cllentum infimas
Joannes Jofepbus Fuxj Styrus*

^X^

P R

iE

)C^0^

A T

A D

EC TO R EM.
~i.jL

Irabuntur fbrtaflls nonnulH , cvim tot prseftantiffimorum Virorum exftent monumenabundanter

ta, qui de A4ufica perquam dod:e,
fcripierunt, cur ego ad hoc fcribendi genus me con-

&

hoc maxime tempore, quo, Mufica

arbitraria fa6ta, Compofitores nuUis prseceptis,
tulerim,

lisque inftitutis obftringi volentes,

Ise

nomen ad mortis

inftar

tos,

&

dodlrina

&

extitifle

au6toritate

nul-

Legum,ac Scho-

exhorre(cunt

lem cognitaeffet mens mea;

fer^

quibus velcerte permul;

claros Scriptores

qui de Mufica Ipeculativa quam opulentiffima Scripta reliquerunt, de Mufica autem adtiva iatis parca,

nec omnino clara ; plerumque quibusdam Paradigmatibus contenti , minime folliciti de invenienda
methodo facili , qua pedetentim tyrones tanquam
per fcalam fcandere , atque ad artis hujus adeptio)(

nem

mx ^ x^
nem

Nec me deterrent afperrineque temporum corruptek.

pervenire poflent^

rimi Schote olores,

iEgrotantibus etenim 5 ac non bona valetuciine

Quanquam labor
gaudentibus medicina paratur.
meus non eo tendit, nec tantum mihi roboris arrogo, ut quafi torrenti extra limites pr^cipitanter er^

ranti

curfum inhibere

Compofitoresque de

licen-

ad refipifcentiam revocare me
Per me liceat cuique fequi fuum

tiofa icribendi hsereli

pofie confidam^
confilium.

Inflituti

mei

eft, prasfidium ferre ado-

hanc facultatem adfpirantibus , quorum permultos novi , etiamnum nofco, mirifica indole prasditos , difciplinseque hujus ftudio fummfe
lefcentibus ad

& argento deflituti, & Magiflro, defi^

flagrantes, qui

derium fuum

tanquam diuturnam deiperatamque

virtutis fitim explere non valent.
Quapropter jam
{)Iures ante annos animo fcrutari coepi , nulli neque
abori, neque fludio parcens in reperienda methodo facili f imili prorsus , qua tenera ^tas primo lite,

ras nofcere, pofl fyllabizare

plures deinde fyllabas

&

conjungere , poftremo legere ,

fcribere docetur ;
nec temere.
Cum enim ea ufus in dandis Ie6lionibus advertiflem , Studiofos parvo temporis fpatio mirabilem hac in arte progrefUim feciffe , ratus opem
haud contemnendam huic facultati me allaturum , fi
nonfolum hanc,in gratiam ftudiofse juventutis publicam redderem , verum etiam , quidquid per triginta annorum prope continuam praxim, tribus A, A,
Komanorum Imperatoribus inferviens (de quo duntaxat mihi liceat gloriari ) adeptus fum , cum Republica

^x#x^
communicarem. Accedit etiam,
non
quod Plato apud Ciceronem monet, ajens
folum nobis nati fumus : ortusq[ue noftri partem
Mufica

blica

fideliter

patria

C^teriim
6tatu

partem parentes , partem amici.

advertes diledle Philomufe, hocTra-

vendicat,
facile

fpeculativas parti perpariim

pote magis

neceflarise (virtutis

a6tione confiftit) plus operae

enim

me

vero , ut-

aitivae

Jaus

omnis

in

dedifle.

Poftremo ad faciliorem captum , ut^ue veritas

magis elucefceret , fecundam partem dialogice tra(Standam affumpfi , ubi per Aloyfium , Magiftrum, clariffimum illud Muficse lumen Prasnefti-

num, vel ut alii volunt ,

tum quidquid in hoc
,

in acceptis refero

vam

maximo

definam.

Prseeftinum intelIigo,cui togenere fcienti^ in me eft

cujusq[ue

memoriam

dum

vi-

nunquam
autem nomine Difcipulum Mu-

pietatis

officio profequi

Jofephi
addifcendse

cupidum compello. Novif^^

fim^ ne te offendat ftyli humilitas non enim alio
quam jure poftliminii mihi arrogo latinitatem ; malo
ficae artis

etiam

&

intelligi

quam Orator

videri,

Vale, fruere,

indulge.

APPENDIX.
CI

quid , benevole Ledtor , ^ re6to fcribendi ordine alieni deprehenderis , sequo animo te laturum
confido, poftquam intellexeris ,
crebris infirmitatibus 5 nonnunquam per aliquot mcnfium , quin

&

)( 2

ini6

mx^x^
im6

integrianni fpatium interruptum,

&

reconvale-

fcentem ; ofRcii vero munere fepiilime interpellatum

De novo femper prsecedentia revidendi nec
efle.
otium erat , nec aggro animo imponendum.
Inde
etiam non obftante fedula amicorum revifione nonMufica irreps8re; quos
nuUi errores in Litteris,
cx Erratis in fine Libri annexis corrigendos reperies.

&

LBRI

mx x^
I

^/JJ

CAPUT

I.

[Ufica nomeii genericum eft , latit

lime pcitens , fpeciesque contineiis quamplurimas
ut Muficam C2elefl:em, terre
ftrem, naturalem , artificialem , hiftoricam , &c^ Ego brevitati , utiiitatique potius , quam curiofitati inferviens , dc
artificiaii tra^tare duntaxat propoiltum
fpeculati^va 8c
habeo,
Ea duplex eft
pra6iica : de prima , nempe Jpeculativa
hoc Libro nobis fermo erit, eaque foiummodo, quse ad ple^
niorem Praxis adeptionem neceflaria videbuntur, breviter attingam 5 fecundam partem , nempe praBicam difRlfius tradrandam ad Librum fecundum remittam. Ctim autem Mu:

fonum tanquam objed:um fuum

agendum eft. Sit ergo

lica noftra circa

de eo prius

CAPUT
De
Xi^Erfennus

^^

num

gi utique

ait

non

HL

Harmon,

i.

efle

motum

verfetur

II.

Sono.
propo 2. ex mente

aeris:

quod de quovis

Arijiot^

{o^

aere intelli-

quia aer fibi reliftus fine controverfia

movetur,
tamen juxta eundeiii Ariftotelem , a Merfenno
ibidem citatum : aer eji expers foni ^ unde con/equitur , qualempotefl

&

Caput IIL de Numeris.

lemcumque

dam
fe

aeris

motum non

externa afFeftum

efle

inclufiim

fonum

Muficus enim non confiderat fonum ut

fcilicet

tatis

Ciiim autem
adjumento 3 ideo

fic

indagatio
five ( ut ajunt
fit

&

III.

Numeris^ eorumque Proportionibus y &"

TJEr Numeros
--

I,

Differentiis.

Elementa Arithmeticx

intelligo

flt

CAPUT
De

haec

comparatione fumacuminis
gravicomparatio hxc potiffimum fiat

ptum, qua

numerorum

fed

fub certa
fonus a fbno ratione

difiert.

&

in abflrad:o

fed relative

aerem vi quacomprefTumque caufam ef-

Phyficorum autem

foni efficientem^

id

2. 3. 4* 5. 6. 7*

8.

9.

Qaibus tanquamancillis, ad intervalla fua reperienda, Muficus utitur, comparando numerum cum numero, eorum diflantias, diflferentias

excefTus,

Multifariae dantur
61:is

tes

,*

6t

cum

qux non

2.

&

Nos autem

reli-

nempc

rationales

ir-

Rationales funt , quac

dividi poflimt, ita ut nihil inde remaneat,

radicales

quodam numero

&

fpecies*

inflitutum non faciunt, fequen-

fblummodo commemorabimus

rationales

tit

defedius inquirendo.

numerorum

quse ad noflrum

aliis,

&

3*

12.

irradicales.

cum

2* 3. 4* &: 6,

Irratiojiales illa^,

ita metiri,

aut dividi poflunt , ut 3, 5. 7. 9, refped:u 2* Radicales flmt illae, quse in minores numeros redigi
non poflunt , falva proportione , quam conftituunt j Irradicales autem e converfo.
Conflat autem ex proportiojjibus y feu comparationc unius
quantitatis ad aliam per fe oriri varias diflantias ,
difleQuat:ritur modo, quid fit hxc Proportio P Definitur
rentias.
ab Euclide , &aliis, quod fit duarum quantitatum unius ad
Qua?2titas , de
alteram habitudo i?2 eodem genere propinquo,
qua hic mentio fit , duplex efl : continua , quas efl: in quodam corpore , ut linea , aflere , fuperficie , &c* ,
difcreta ,
?uae reperitur in aliqua multitudine , ut populo , numeris , &c.
er habitudinem intelligitur relatio illa , quae habetur de una
quantitate ad aliam 5 dicitur prxterea : in eodem genere pro^
pinqiio p quo cavetur , ne proportio ftatuatur de quantitate
continua ad difcrctam tit de linea ad numerum j fed de linea ad lineam , de numero ad numerura>

&

&

Quam-

Eorumque

Froportiojiibus

Differentiis.

Quamvis mediante
neam,

quantitate continua , dimetiendo lichordas, &c^ Muiicus propoiitum iiium confequi pof^

quia tamen

&

dimeniio ultimatim ad numeros eit reducenda , nempe quot partibus una linea alteram excedat longitudine , quotque ea brevior iit
ideo de fbla proportione
qux ex quantitate diicreta , iive ex comparatione numeri ad
numerum oriri folet , lioc loco diflerendum duxi.
Definitionem proportionis fiiperius adda^ham , generalem
undc
Zl qualicunque proportioni convenientem efle patet
iinguiaris nulli difcipiinas praeter Muficam , conveniens flatuenda efl 5 ea vero talis eft : Proportio 2S/luficalis efl habitudo , five reiatio numeri fbnori ad numerum fonorum.
Delinitio ex fupra diftis per fe clara ulteriori explicatione
fit

ifta

non

indiget.

Duplex

efle

hxc proportio

poteft

<^^//^///^//j'

&

i72(qua'

Proportio cequalttatis oritur ex comparatione numeri acqualis ad numerum xqualem, ut i* ad i. , 2. ad 2. , 3^

ad 3 &c. Proportio incequalitatis producitur comparatione
numeri inaequalis ad ina^qualem, exempli gratiu, i. ad2. , 3.
ad 4. , 5. ad 8. &c,
Intervalla Mufices , feu confbnantias,
diflbnantias ab {o^
norum diveriitate produci conftat 5 inde colligitur, proportiones illas , quarum termini , five extrema aequalitate numerorum nituntur, neque aptas efle ad producenda intervalla, neque unifbnum eandem ob rationem intervallorum nomine comprehendi pofle. Aliud judicium de unifbno in praxi formandum eft, quod exequar , ciim de quovis confono,
.Porro ex comparatio&: diflono fingillatim didrurus fum
ne numeri ina^qualis ad inaequalem quamplurima poflunt
cxiftere proportionum genera , quae Mulicus ad quinque reflringere confiievit
Genm multiplex , fuperparticulare , fuper*
partiens , multiplex fuperparticulare , multiplex fuperpartiens*
llnum quodque ex his generibus infinitas propemodum comprehendere fpecies, Capita fequentia demonflrabunt.
litatis,

&

APUT

De
/^Enus

^^

rurn

multiplex

major

efl

Genere

IV.

multiplicu

ad numerum , quo-^
Si
ter ^ quater^ &c.
minor

proportio numeri

includit

minorem

his

Caput IV. de Genere

multiplici.

minor numerus comprehendatur a majori

pla

ii

Vide

ter

fis ,

&

quater , quadrupla 5
quarumdam Specierum exempla
trip/a

fi

Dupla

10.

12.

2. 3. 4.

5.

6,

3. 6. 9.
I.

2.

3.

12. 15.
4.

i6* 20.

Hoc modo

4*

infinitze

iic

o
*

g^^

5.

Qijtadrupla
4. 8. 12.
2.
3*

vocabitur duin infinitum

2. 4. 6* 8.
I.

tit

bis

^^

5.

poilunt formari hujus gerieris fpccies,

experienti patebit.

CAPUT
De

V.

Jecundo Proportionum

Genere.

QUod Juperparticulare vocatur*

^

plicandum

&

aggrediar ,
pars aliquanta.

Antequam hoc genus cxexponendum efl: quid fit pars

,

Pars aliquota , quae etiam ap,

pellatur multiplicativa , cft, quse multiplicata femper redin*
tegrat fuum totum.
E. G. 3. eft pars aliquota numerorum
6. 9. 12. 15. i8*, quia 3. fumptus bis efficit adsequat^ 6.

aliquota

fuum totum 5 idem ternarius multiplicatus in fe, exhibec integre 9. fuum totum 5 & fic de cseteris^
fivc
Pars aliquanta
,

aggregativa eft , quae fumpta quocunque modo , non adaequat

fiium totum , fed fupetet illud , vel non attingat , necefle eft^
E. G. 3. eft pars aliquanta numeri 5. 5 quia 5. continet 3 femel ,
infuper duas ejus partes , id eft binarium , qui femel
fumptus , non fufficit ad redintegrationem ternarii , fumptus
bis , excedit illum 3 quod requiritur ad
cflentiam partis

&

aliquantse

five aggregativae.

His fiippofitis dico Genus fuperparticulare

Gujus numerus major continet minorem femel^
:

eft

Proportio,

& infuper

ejus

Caput V. de fecundo Froportio7ium Genere,

partem aliquotam. E* G. in proportione hac \. Sefquialtera

numerus major comprehendit minorem femel, & limul ejus
partem aliquotam 5 quod per divilionem majoris numeri cum
minore clare patet \*\i\. ubi ternarius continet binarium, &
infuper ejus partem dimidiam , quae bis fumpta efficit adaequate binarium , iiium totum.
hujus generis poflTunt efle fpecies , quse pro diverfitate numerorum etiam diverfas fortiuntur denominationes ; ut
Froportio fefquialtera ^ fefquitertia y fefquiquarta ^ fefquiquintay
Infinitae

fefquifexta y

&c*

modum

generis
me accingam, fcire necefle efl, quid libi veiit particula Sefqui : qui
vox nempe medietatem alicujus totius fignificat. Hinc pa-

Antequam ad formandi hujus

hanc particulam nulli alteri hujus generis fpeciei apponi

poffe, nisl fefquiaiteri , in qua fola numerus major includit minorem femel, &inftiper ejus dimidiam partem; nam in fefquitertia proportione *. major numerus continet minorem quidem
femel, verum non & dimidiam, fed tertiam duntaxat ejus partem , ^.| I3. In hac proportione J. pars ex divifione reflans , non
*dimidia,fed quarta pars eft, J.| ij. , &fic in omnibus aliisfpecietet,

Quia tamen particuiam lianc omnibus hujus generis fpebus.

ciebus praeponi , ufu , vel potius abufli jam receptum eft , ad evitandam confufionem

nihil

immutandum

mavi.
Formatur autem genus iflud

confultiiis exifli-

'

facili

hoc modo.

Accipianquo in tabella Pytha-

tur duo numeri relidta unitate , eo ,

minogorica ordine fe fequuntur , ponendo majorem fupra ,
rem infra , tit : f. *; J; J; ^; ?; &c. En fex fpecie diverfas rationes

&

iive proportioiies
tertia

fexta

y
y

quarum prima fefquialtera , fecunday^///-

c^2Xt2Ljefquiquintay cpxnt^. fefqui^

/efquioaava vocatur, &, quarum quaelibet deno-

tertia fefquiquarta
{k'KX.2L

minationem fuam
termino

accipit

a fuo denominatore

five

minore

infra pofito.

Omnes

rationes

fiiis

terminis radicalibus conftantes etiam

extra terminos radicales confiflere pofliint , quod duplicando

rationis terminos efficitur.
E. G. duplicentur termini radicales rationis fefquialterius (nisi Grammaticorum legibus negle<5tis , quod in vocibus Technicis folemus, /efquialterce dicere
libeat) {, hac ratione \. , quae ratio eft ejusdem fefquialteras extra terminos fuos radicales.
Haec ratio rurfus duplicata exhibet
B

Caput

6
bet

VL

eandem fpeciem

de

tertio

Froportionum Genere.

fefquialterx

fpecies compoiitac dici pofTunt

iieris

fpeciebus intelligendum

"

quod idem de

aliis

relpeftu

hujus ge-

En Exempia.

eft.

fuis terminis

'Sxofovtio fefquialtera

quodam

quac

radicalibus conflans*

3.

2.

Eadem

proportio extra terminos radicales.

6.

4.

12. 24.
8,

16.

^^

Vvo^ovtio fefquitertia terminis radicalibus conftans.

43.

Eadem

proportio cxtra terminos radicales*

8.

16. 32.

6.

12. 24.

s,c.

Proportio fefquiquarta radicalis.

5-

.4-

Eadem

proportio extra terminos radicales.

lO. 20. 40. o

8.

16. 32.

^^'

Vto^oxtio fefquiquinta radicalibus terminis.

6.
S-

Eadem

proportio extra terminos radicales.

12. 24. 48.
10. 20. 40.

^^^

quod de infinitis aliis fpeciebus , obfervato eodem

dido afcendendi modo , intelligendum efl.'

Id
pra

CAPUT
De

tertio

fii-

VL

Proportionis

Genere.

npErtium Proportionum
--

genus, fuperpartiens dicitur, cujus

major terminus comprehendit minorem femel ^ ^ infuper

aliquot partes ejus non aliquotas

fed aliquantas

feu aggre*

gativas*

Pro

diverfitate

medii termini

difFerentialis

nire potcft inter hujus generis proportiones

tur fpecies

&

denominationes.

Si

variae

qui interveetiam oriun-

terminus medius

diffe-

ren-

Caput VI. de

tertio

Proportionum Genere.

proportio fuper^/partiens dicenda erit , ut in hac proportione \\ 2. , ubi terminus difFerentialis binarius eft.
Si terminus difFerentiaiis fuerit ternarius , tit in hac prorentialis erit

binarius

portione \y proportio^fiiper/^/partiens dicetur.

Si terminus difterentialis fuerit quaternarius , exempli graiic de intia ^:4. fu.perquatrip2.Yticns vocabitur proportio ,

&

numeris aliis.
In formando hoc genere fequens ncrma tenenda efl: accipiatur ex tabelia Pythagorica numerus tertius , qui efl: 3.
pro minore proportionis termino , 8c ommiflb numero 4. naturaii ordine hunc proxime fequente, affiimatur quinarius pro
majori proportionis termino , hac ratione ; ,. 6c vocabitur
fuperbipartiens tertias , quac prima ipecies eil hujus generis.
Particuia Juper indicat numerum minorem proportionis
a majori comprehendi femel totum, & infuper aiiquas ejus
Quid autem per particulam ^/ intelligatur , ex paupartes.
Porro ad pleniorem intelligentiam
16 ante diftis conftat
:

hujus generis diverfarum ipecierum , denominationumque juvat dividere majorem proportionis terminum cum fuo minoG. ^-Iij. , ubi fradiionis numerator, nempe binarius inre,

diflerehtialem proportionis, ieu quod numeinrus major proportionis contineat fuum minorem iemel ,
fiiper ejus duas partes ; denominator autem fraftionis ternarius docet , quales iint illx partes iupercontentae , nempe duac
dicat

terminum

&

partes tertiae

modo addu6ta proportio ^. red:e vocatur

Ex quo clare patet, quod fraftionis
tertias.

ideo

fuperbipartiens
numerator indicet

que

terminum

difFerentialem proportionis , quot-

partes minoris termini praeter

&

totum iupercontineat ma-

denominator qualitatem partium minoris termiVideamus modo vani proportionis ex diviiione reftantium
rias hujus generis ipecies , & denonainationes , quibus veritas
hucufque diftorum magis eiuceicat.

jor

ejus

Proportionis iiiperbipartientis tertias ipecies

fiiis

terminis

uadicalibus conftans.
5-

Eaedem proportiones extra terminos

10.

6.

radicales*

15. 20,
9.

12.

For-

Caput VI. de

tertio

nonnemini

Fortaffis

Proportionum Genere,

videri pbflet,

periori

ncmpe

minus

differentialis iit binarius

^^2.

minime

has proportiones fu-

aequivaientes efle
,

&

cum

in

ilia

ter-

partes ex divifione rema-

nentes fint tertiae, hujus vero 'g*4* terminus difterentialis fit

quaternarius
partes ex divifione refl:antes fint lextse j verum hoc minime obefle, quin di6lae extra terminos radicales
confiftentes proportiones fint ejufdem fpeciei cum prima ,
E. G. 3. per auream reduftionis reguiam demonftratur^
Quarratur numerus , qui utrumque proportionis terminum dividendo , totum exhauriat , nulla parte remanente.
E, G. hujus proportionis '^X'^- communis divifor eft numerus
numerum denarium ,
binarius , quia dividit
fenarium ,
ut nihil remaneat , ex decem producit 5. , ex 6. 3. , qu^ proportio eft fuperbipartiens tertias numeris radicalibus conftans,
quod idem in reliquis ufiivenit.

&

&

C4

(3

Hac

&

15.

20.

9.

12.

S*

5-

3-

3*

omnes proportiones

extra terminos radicales

ad proportionem terminis radicalibus conftantem reduci poC
funt, tanquam ad ftiam originem, ut fequentes ipecies ulteritis manifeftabunt.
ratione

Proportio fiiperbipartiens quintoi

fiiis

terminis radicalibus

conftans.
7-

Eadem

Ipecies extra terminos radicales.

(2

C3

14.
10.

21.

7.

7.

5-

5.

15.

Proportio fuperbipartiens _/^//^j radicalis.

-

9-

7-

Eadem

Caput

Eadem

VL

de

tertio

Proportionum Genere.

extra terminos radicales*

27.

18.

77Proportio fiiperbipartiens

nonas intra terminos raaieales.

II.
9-

Eadem

fpecies cxtra terminos radicales.

22*

33.
18.
27.
Proportio fuperbipartiens undecimas terminis radicalibus
conftans*
13.

II*

Eadem

Proportio extra terminos radicales*

26.
22.

39.
33-

Haec fufficiant de Proportione fuperbipartiente : progrcdiamur ad Proportionem fiipertripartientem.

Proportio fupertripartiens
quartas terminis radicalibus
conftans.
7-

Eadem
^

fpecies extra

terminos radicalcs.

14.

21.

8*

12.

Froportio fupertripartiens quintas

in,tri radicalcs.

8.

Eadem

Proportio extra termiiios radicales.

i6*

^4*

10.

15*

Proportio fupertriparticns7?////;?^j'

iti

terminis radicaUbus^

lo*
7*

Eadem

Proportio extra terminos radicaks*

20*
30*
21.
14.

Pro-

Caput

ip

VL

tMia Proporticmum

de

Genere,

Proportio fupcrquatripattiens quintas terminis

Eadem

radiciiiibus,

Proportio extra terminos fadicales.

^i.^Prfe^ppftio

i8.

27.

10.

15.

fuperquatriparticns /eptimas terminis radicali-

bus conftans.
II.
7-

Eadem

Proportio extra terminos radicales,

Proportio fiiperquatriparticns nonas in terminis radicalibus.

13*

Eadem

Profiortlo extra radicales terminos.

26.

39.
27.

18.

Hic in memoriain revocanda funt ca^ quae fiipra ad proportionem fiiperbipartientem tertias de aurea redud:ionis regula diximus , qua experimentum inftituitur , an qua^dam
proportio extra terminos radicales conftans lit ejufdem fpeciei
cum fua proportione originali , five terminis radicalibus conftante 5 quae regula quidem locum habet in proportionibus
quarum uterque teriiiinus nuineris rationalibus conftat , five
qu2e per communem quendam divifbrem commenfiirari pof^
funt 5 quia autem contingit , ut qusedam proportiones extra
terminos radicales ilumeris irrationalibus conflent , eseque ob
rationem ad originem fiiam per communem diviforem reduci non poffint , ut in liis proportionibus ; "; l\\ fuperquatripartientibus feptimas , 'alia experimenti regula , quse cruciata yo-

adhibenda erit
Ponatur quaedam proportio terminis

cari folet

fuis

radicalibus,

&

eadcih. |5rD:p(irtio extra termiiios radicales, numerisque irrationalibus conftans , E. G. fupradidta fuperquatripartiens fe-

ptimas.

ii.k^33*
7.rs2i.

Multiplicetur antecedens rationis, fiiis terminis radicalibus

conflantis cum fequente rationis extra tei'minos radicales po-

iitac.

Caput
iitx

VIL

de quarto Froportio?iis Ge?2ere

item multiplicetur hujus antecedens

cum

li

fc.

fequente ra-

tionis,ruis terminis radicalibus conftantis : ii amba: hac mulfuerint numero a^quales , evitiplicatione produftae

Summx

dens iignum erit, did:as duas propGrtiones ejufdem

ciei.

En

efle fpe-

experimentum^

jxsj.

231.
231.
Quod de omnibus aliis proportionibus
rationalibus conftant, intelligendum puta*

CAPUT
t)e qiiarto Proportionis Genere

'

quae numeris

^^ql

VII.
,

multipkx fu^erpartim^

lare nuncu^ato.

/^Eaus

^^

ir-

...i

hoc compofitum tot comprehendit

fpecies,

quot

._..

ejiik*

eftque Propdrtio , cujus termi^

Jirnul
nus major includit minorem bis y t6r ^ qudter^ &c.y
conftruituf ex fJ3eciebus generis
tinafn ejus partem aliquotam j
fiiperparticularis fiii fimplicis , hoc modo* Accipiatui* E. G. prima generis fiiperparticuJaris fpecies fiiis numeris radicalibus

limplex fuperparticulare

&

conftans

nempe

nUmerum minorem manumerum minorem ejilfdem kf-

fefquialtera L

&

,,

adde

habebis 5. 5 deinde
cxiftet fequens proquialterx , nempe 2. fuppone majori ;
portio \. , qu2e eft prima Ipecies hujus generis , vocaturque
dupia fefquialtera 3 quia ejus numerus major continet minoinfuper unam ejus partem aliquotam , ut ex divirem bis ,
Videantur fpecies hujus in exemplis.
lione conftat \. 2\,
jori

&

&

Dupla fefquialtera terminis

radicalibus conftans,

5-

Eadem

Proportio extra terminos fadicales.

10.

15.

4.

6.

20.

8.^^

Tripla fefquialtera.
7.

14.

21*

2.

4.

6.

Qua-

Caput

12

VIL

de quarto Troponioins Genere^ ^c,

Quadrupla fefquialtera,

Si
fcxies

9.

18.

27.

2.

4.

6.

numerum minorem a
cum una
contingat

vel ftxdupla

majore comprehendi qmnquies,

parte ejus aliquota , quintupla ,

fefquialtera erit proportio.

Secunda hujus generis

fpecies

dupla ^fefquiakertt appella-

ta, terminis radicalibus conftans

73-

Species hsec co prorsiis modo , quo prima hujus gcncris

j^^ecies conficitur , addendo terminos radicales proportionis fu-

&

dabit 7. 5 infra hunc ponatur terminus minor diftse proportionis fefquitertias , nempe 3*
habebitur fequens proportio \. , quae operatio in conficicndis omnibus aliis hujus generis fpeciebus adhibenda erit.
Eadem Propottio cxtra terminos radicales*

perparticularis feiquitertise

*.

&

21.

14.
6.

9.

Ditpla fefquiquarta terminis radicalibus conftans,

9*
.

Eadem

4-

Proportio extra terminos

18.

27.

8.

12.

Dupla fefquiquinta

ifadicalcs.

terminis radicalibus conftans,

II.

Eadem

Proportio extra teiliiinos tadicalcs.

22*

33.

10.

15*

^ripla fefquialtera^
7.

14.

21.

2.

4*

6.

'T

Tripla fefquitertia.
20.
10*
30^
3.

6.

9.

J^ripla fefquiquarta^

13.
4.

26/

39.

8.

12.

Caput VIIL de quinio Proportionis Genere

^c.

13

Tripla fefquiquinta^
32,
10*

16.
5*

48*
15.

animadvertendum

Itbi

eft,

primum exemplum

cujufVis
reliqua duo

hic politie conftare terminis radicalibus ,

primum immediate fequentia efte extra terminos radicales*
Non morabor hlc diutius, qui enim hucufque dicfta animo
triplae

bene complexus fuerit , minime laborabit iri conficienda Qua*

drupla , Quindupla , Sexdupla , &c, earumque Speciebus > ciim
intra, tum extra terminos radicales reperiendis
f

CAPUT
De

JUX>

VlII.

quinto Proportionis Genere

multipkx Jtiperpar^.ra

tiens di^io*

i.j

.;

^^.^

J-q

hod major terminus comprehendit minorem his

INter^Genere
compoquater i^Cy cum aliqua ejns parte aliquanta
^

niturque ex terminis radicalibus proportionis, generis fuperpartientis fiii fimplicis 5 illius primae fpeciei, terminos radicaies
addendo. E. G. ^. qui per additionem faciunt 8 , minore vero termino diSae proportionis infra majorem pofito, conftituunt hanc proportionem *. , primam fpeciem hujus generis ^
vocatur dupla fuperpartiens tertias j fequuntur plura exem-

&

pla fpeciern hanc declarantia.

Dupla

fiiperbipartiefis tertias^

8*

i6*

24.

3.

6.

9.

Dupla

ti^

hem X

''^'-

fiipeibipartiens

12.

24.

36.

5.

10.

i5*

^pupla fuperbipartiens

quintas^

y?^//>/;<*/*.

32*

>..7.i,

14 -21*..

fupertrlpartiens

^ -/

48.

16.

Secunda
Dupla

^j:^

iSpecies.

vocatur^

^,.^^,,,

-"tuIkj.;

iiq

/^-ul j;b;^itv
,

...,,qq/j

0^-^

reliquafti

^^

^riifS
.^-:,^^\

denoiliinatio*

partibus reftantibus fiimens*

Dupla

Caput VIIL de quinto Proportionis Genere , ^c.

14

Dupla
II.

22.

33.

4.

8.

12*

Dupla

De

fiipertripartiens quartas,

fupertripartiens quintas.

13.

26.

39.

5.

10,

15.

reliquis fpeciebus

idem

fit

judicium

lut

tripla

qua-

drupla, quindupla, &c. fuper^/-fuper/;'/-fuperf^^/;'/partiente,

in memoriam revocando, quse fupra de tertio Proportionis
genere fuperpartiente didta ftint.
^^
Hic notandum occurrit, omnes hucufque dicftas Proportiones efle majoris injequalitatis , quia in omnibus numerus
major fupra ,
minor infra pofitus reperitur 5 fi autem numeri invertantur, collocando majorem infra ,
minoremfupra , proportio erit minoris insequalitatis. E. G.^ \\ ^; ^; &: adje&vi particulay^^, vocabitur y^^dupla , j/2//^fefquiaItera , fubikC'
quitertia, &c. , ubi ulterius animadvertendum efl , Proportiones tali modo inverfas , etiam invertere notularum valorem. E G. in proportione fefquialtera majoris insequalitatis {. tres minimae tadrum,
tempus ternarium conficiunt ;
inverfis autem numeris , nempe in fiibfefquialtera ], duae minitaftum ,
id , quod ex
tempus binarium conftituunt
Mufica fignatoria fciri hk fuppono.
Porr6, dim Proportiones non foliiim fecundum fe fpedtari debeant, vertim etiam, quatentis addi, fubtrahi, multiplidividi poffimt , aliaque fit ratio proportionum , alia
cari ,
numerorum firnplicium , videndum modo erit , qui modus
in addendis , fiibtrahendis , multiplicandis ,
dividendis proportionibus fit adhibendus, Antequam ad hanc operationem
progrediamur , prsefciendum efh , quod relatio illa , quse habetur inter duo extrema proportionem conflituentia , ratio appellari foleat.
E. G. in hac proportione : IV 2. quse ratio dupla vocatur,
communiter hoc modo ponitur ^. ; ii autem
virgula fiibducatur 1. 1. non ampliiiis ratio, fed frad:io, vulgo
SSru^ appellari confiievit , indicatque non relationem totius

&

&

&

&

mx

&

&

&

ad aliud totum

verum

ex divifione alicujus totius rcftantes.

Si ratio tali modo ponatur, 3. 2. primus numerus
antecedensy fecundmjequens nuncupatur: item , fi hoc modo
,

ratio reperiatur,
q/uens

|. ,

nominatur.

partes

fuperior

numcrus antecedens^
"
(i

inferiory^'

Cfim

Caput IX. de Divijione^

Cum
quam

omnia Mulices

genitricis vei

ab hac initium

intervalla ex divilione odiavae

immediate

vel mediat^

ordo poftulat

ficri,

^^

efficit

dividendis rationibus

eft

IX.

Divijione.

five

tan-

ortum habeant

dividere totum in fuas pattes

vulgaris diviiio in numeris fimplicibus,

OFficium Divifionis
quod

>

crgo

lit

CAPUT

15

numeris

reiatis

divifio

alia

id,

In
ut

cujus munus eft ex una proportione efficere duas, vel plures , id , quod triplici modo fieri poteft j ideo triplex etiam ftatuenda eft Divifio : Arithmetka ,

jam dixi , adhibenda

Harmonicay

eft

8c Geometrica.

De

Divifione Arithmettcai

Divifio Arithmetica fortaflls ita didra , qula numeri pet

cam produd:i naturali ordine, nulio interjecto intervallo fe
confequuntur 5 fit interpofitione medii termini j sequaliter ab

utroque extremo diftantis ,

&

proportiones inaequales

ita

ut

efficiat differentias aequaies

majorem proportionem

inter nu-

meros minores , minorem inter majores conftituendd* Paradigma rem clariorem reddet. Sit proportio dupla hac ratione 4. 2^ , ternarius, qui inter haec duo eXtrcma intrare poteft , divifor arithmeticus eft ^ dividit enim extrema ita , ut
:

utroque diftent , facitque differentias xquales s

etenim quo intervallo quaternarius diftat a ternario^

iequaliter [ab
4. 3. 2.

nempe

eodem

unitate,

diftat ternarius

exhibetc^ue
fefquialteram : fefqui-

a binario

&

>

proportiones inxquales, fefquitertiam ,

tertiam inter 4,
3. quae: proportio minor eft fefquiaitera,
fefquialteram inter 3. &: 2. , quae major eft fefquitertia.

&

Sefquitertia*
4*

Sefquialtera.
2

3*

&

1*

DifFererttiae a^quales

Quid faciendum ,
d:a reperiantur
(j^?.

res

ut

fi

extrema alicujus

Medium

recipere liequeatlt

extremaduplicanda funt, hac ratione

medios terminps ,

&

l^atiohis ita conjuil*

4. 2^

E* G.

2, i*

Si qui^

plu-

proportiones faCere cupiat,

triplican-

Caput X. de Dwtfiofie Harmohica.

i6

- ''

11

"

I.l

,-,

_.

.1

. __l,

I.

! ^l

III

ii^

da erunt extrema, E. G. 2. l. , adhibeatur triplicatio iftorum

habebitur eadem proportio dupla , hac ratio-^
extremorum,
ne conftituta : 6. 3. ubi duo media intrare poffiint, quinaquaternarius : 6. 5. 4. 3. , efficiunturque tres diHerenrius ,
tes proportiones : iefquiquinta inter 6.
5 , fefquiquarta inter

&

&

&

5.

&

4.

major

&

Ex quo

fefquitertia inter 4
3.
diftantia extremorum, e6 plures

colligitur,

quo

medios terminos

in-

trare pofIe,jLit in proportione fexdupla: 6. l.> quse apta eft

re-*

fit

cipere quatuor terminos medios

que

3 2.

4^

jam

modus

did:is*

verum ego

meum

hanc ad

producitque

quin-*'

hac ratione
6. 5 4* 3* 2. i. it
Datur etiam alius arithmetice dividen-.

diiferentes proportiones

conftat ex
di

ut praefatus

brevitati,

fum, ftudens,

inftitutum fufficere arbitror^

APUT

'

X.

3e'' Diviftone Hamonica.

T^Ivifio Harmonica fit per medium terminum , five divifbqui efficit proportiones inxquales , majores inter
,
majores numeros , minores inter minores conftituendo j ita ut

"^ rem

fint

differentiae

pari

modo

Exemplo

insequAles*

clarior fiet

Accipiatur o6tava jam arithmetice divifa , hac ratione : 4. 3* 2. , multiplicentur duo extrema per medium terhabebitur 12. : 2. per eundem medium
minum 4* per 3*,
prodibit alterum extremum proportionalitaterminum 3^ ,
tis harmonicx I2. 6., porro muitiplicentur inter fe extrema
definitio

&

&

proportionalitatis arithmeticae

nempe

4* per 2.,

&

lefuitabit

8., qui eft verus divifbr harmonicus dividens proportionem

duplam hoc modo : I2 8. 6., producitque duas proportiones
diffimiles
8*

&

6.,

fefquialteram inter 12

majorem

& 8

iit

6c fefquitertiam inter

minorem interterdifferentias eodem modo

inter tefminos majores,

minos minores exhibendo , facitque

diffimiies ,

>

in fequenti exemplo.
"*

Sefquialtera*

12;

Sefquitertia*
6,

8.

4.

Differentiae

2>

diffimiles*

Pari ratione res inftituenda eft in dividendis caeterorum

gcnerum , fpederumque proportionibus* Sit divideitda harftioni-

^l

[I

IMIII

Caput XI, de Divi/ione Geometrica,

>Mii..>-.-

,.

^_

,.

,,

.i

.,

17
,

monice generis fuperparticularis proportio iefquiaitera 3, 2.

dividatur primo arithmetice hoc modo : 6. 5. 4. muitiplicentur per medium hoc arithmeticum duo extrema
lex per 5
habebitur 30. , rursus 4^ per 5. dabit 20. , & habebimus duo
extrema proportionaiitatis harmonicas hac ratione 3 30, 20* ad
,

reperiendum medium harmonicum multiplicentur inter fe extrema proportionalitatis arithmeticx , 6 per 4. dat 24* , qui eft
divifor harmonicus qua^fitus , hac ratione : 30^ 24. 20, > & lic
de caeteris.

CAPUT XL
De

Diviftone Geometrka.

cujus medius terminus interduo

^-^ extrema pofitus, conftruit duas proportiones aequales ,
difFerentias ina^quales.
Hinc patet , hanc divifionem locum

|r\Ivifio Geometrica efl

illa,

&

gcnere multiplici. Inflituitur autem

hacc divifio hoc modo : accipiatur proportio quaedam ex genere multiplici fuis numeris radicalibus conftans, E. G. dupla
2. I. multiplicetur quodvis extremorum in fe, nempe, 2* pec
2* , Sc habebitur 4 , i per i. reflat i. , ex qua multiplicatione oritur fequens proportio quadrupla 4. l . , porro ad reperiendum medium , Hyq diviforem Geometricum fcire oportet,
Dico ergo ,
quid numerus quadratus , quid ejufdem radix*

non

habere

pofle

nisl in

numerum fimplicem

efle

radicem

fiii

ipfius in fe multiplicati*

radix quaternarii , quia hic nafcitur ex binario in fe multiplicato , ex quo infertur, binarium, utpote
radicem quaternarii, efle verum divifbrem diftae proportionis
quadruplae , geometrice dividendae : 4. 2* i* , ex qua divifione
oriuntur duac a^quales proportiones , nempe duplae , cum inxqualibus differentiis , nam inter 4. &: 2. difFerentia eft bina-

E* G. binarius

&

efl

ab i. diflert unitate.
Inde concludo, quod cujufvis Proportionis geometrice divifae major numerus fit quadratus ,
radix ejus lit divifbr
geometricus 5 pro majori claritate placet hic apponere aliquot
numeros quadratos cum eorum radicibus.
rius,

2.

&

Radices.

2.

Quadrati.

4.

Ex quo

3.

4.

5.

6.

i6* 25. 36.

ulteriiis colligitur , quamlibet generis multiplicis
9,

fpeciem didio modo pofTe geometrice dividi

drupla, quindupla , &c,

ut tripla, qua-

CA.

Capui XII. de M.uliplicatione Kationum^

l8

CAPUT
De

XII.
Rationum.

Muliplicatione

'JAWtipIicatio Rationum aliud non

-^ ^-*

rum

eft,

quam

translatio dua-

vel plurium

proportionum terminis radicalibus conftantium ad terminos remotos, manentibus iisdem fpecie proportionibus

nihil intereft, an rationeslint diverli,vel ejufdem

modo una non

&

minoris inaequaVideatur melitatis , quo caiii operatio ufiivenire non poilet.

tliodus, quae in multiplicandis duabus proportionibus tenenfefquialteda eft. Sint E* G. multipiicandae , ratio dupla ,
multiplicetur antecedens duplas
ra hac ratione politse
\\
l\ ,
cum antecedente fefquialterae ,
emerget 6. j ulterius , multiplicetur antecedens rationis iefquialterx cum lequente rationis
duplae, 3. per i. liabetur 3., qui comparatus cum 6. ex prima muitiplicatione orto , producit rationem duplam remotioribus terminis conilantem , nempe 6. 3. , poftea multiplicetur antecedens duplas cum fequente fefquialteras 2. per 2. evenit 4. , qui comparatus cum 6. , efficit rationem fefquialterae
generis

fit

majoris

altera

&

&

Jhac ratione

\\

J;,

quo

conficitur

immutet proportiones ,

quod

liaec

multiplicatio

non

fed a terminis radicalibus ad terminos

remotiores transferat.
Volenti autem una operatione multifint
plicare tres proportiones , alia methodus ufurpanda eft
fuperbipartiens tertias.
muitiplicandae,dupla, fefquialtera ,
:

&

2.

3.

5.

I.

2.

3.

Multiplicetur antecedens duplae cum antecedente fefquialterae,

liabebitur 6. , ulteriiis multiplicetur fequens duplac
emerget 3. , poftea multiplicum antecedente fefquialteras ,
cetur fequens duplae cum fequente fefquialterae , i. per 2. prodibit 2. , qui numeri hoc ordine ponantur.

&

&

6.

3.

2.

Modo

multiplicentur hi tres numeri per antecedens rationis fiiperbipartientis tertias, 6* per 5. habetur 30,, ^.per^.
oritur 15., 2. per 5. refultat 10., poftremo multiplicetur iterum minimus trium numerorum ex prima multiplicatione
produd:orum cum fequente rationis fiiperbipartientis tertias,
nempe , 2. per 3.
habebimus 6. , qui numeri remoti omnes
hoc ordine collocati

&

30.

15.

10.

6.
efH-

Caput XIII, de Additione Rationum*

easdem tres proportiones

dabant numeri iimplices , feu

quas ante multiplicatio-

^fficiunt

nem

radicales

inter 30.

tientem
ne.

&

15., fefquialteram inter 15. &: 10.

tertias inter lO,

& 6.

Haec

19

fufficiant

nempe duplam
,

&

fuperbipar-

de Multiplicatio-

Pergamus ad

CAPUT
De

pX hucufque

XIIL

Additione Rationum.

Diviiionem ex una plures efiici proportiones

per Multiplicationem eafdem quidem
retineri , ad terminos tamen remotos translatas.
Videndum
eft deinceps , quo modo per additionem duarum , vel plurium
proportionum iiat una fola. Inftituatur primo additio duarum proportionum , E. G. fefquiaiterae cum iefquitertia podi^lis conftat per

*-'

nantur utriufque proportionis termini majores a

minores a dextris hac ratione ;
3.

iiniftris

&

2.

Multiplicetur minor terminus fefquialterae cum minore fef^

quitertiae ,
habebitur 6. , rursus multiplicetur major termihabebitur 12.,
nus iefquialterse cum majore iefquitertiae ,
quo ht\o fiet ex duabus didlis proportionibus una fbla , nempe duplat

&

&

12.
6.
2.

I.

Par ratio tenenda eft in addendis plurium proportionum

du^ fefquitertiae
rationibus.
Sint E. G. duae fefquialteras ,
addcndas flipradifto modo coUocatx,

&

3.

2.

4.

3.

34fe
minores termini
inter
Multiplicentur
.

harum

proportionum a dextris poiitarum : 2. per 2. habetur 4., 4. per 3. refultat 12., 12. per 3. producitur 36., quod ultimum produftum erit minor terminus proportionis per additionem oriun-

da?.

Caput XIV, de SuhtraBione Rationuml

20

Poftea multiplicentur pari ratione majores termini diftarum proportionum , 3. per 3. oritur 9. , 9, per 4. producitur
36., 36. per 4. exhibet 144., quod produd:um dabit majorem
terminum proportionis qusefitae , hac ratione :

da^

144.

Quae

ratio

quadrupla

36-

ut palam

efl: ,

24.

6.

4.

I.

CAPUT
De
/^iim

fiet

per redudtionem.

XIV.

Suhtra^ione Ratiomm^

continens majus

contento, confl:athanc
operationem neque in duabus proportionibus quantitate
limilibus locum habere , neque majorem proportionem a minori fiibduci pofle 5 ex quo infertur, fcitu neceflFarium efl,
qua ratione una proportio fit altera major , vel minor. Dico ergo , quod in genere fiiperparticulari ,
fiiperpartiente
quo majores termini alicujus proportionis , eo minor fit proportio , atque minus intervallum ab ea produdtum : hanc ob
rationem , feiquialtera major efl fefquitertia , haec major kC'
quiquarta ,
f ic de caeteris hujus generis proportionibus , quarum termini femper numeris afcendendo crefcunt. Par ratio
Proportio fuperbiparin genere fuperpartiente tenenda eft.
tiens tertias \\ major eft fiipertripartiente quintas , nempe , J;
quia illa dat fextam majorem , haec minorem. Contra ufiivenit in genere multiplici , in quo eo major eft proportio , quo
majores funt termini : inde major eft tripla , quam dupla
quadrupla major quam tripla , &c.
Ex didiis facile patet , quas proportio fiibtrahi ,
qualis
Ex ipfa Etymoilla efle debeat , de qua quis fubtrahere velit.
logia intelligitur fubtradrionis officium , nempe diminuere intervallum , de quo fubtrahitur. Methodus autem fubtrahendi ell: ifta
ponatur major proportio aggregatim a finiftris ,

^^

efle

debeat

fiio

&

&

&

&

minor a

dextris

eodem modo

cedens majoris proportionis

multiplicetur antefequente proportionis mino-

collocata

cum

ris.

Captit

XV.

de OBava.

21

&

fequens majoris cum antecedente minoris proportionis 5

produd:um dabit proportionem per fubtrad^ionem diminutam,
monftrabitque ditFerentiam inter duas illas proportiones intercedentem. Paradigma rem clarius cxplicabit. Sit E. G. de
dupla fubtrahenda iefquialtera j multiplicetur atecedens duplac
viciffim antecedens fefquialterae
cum fequente fefquialterae ,
Sed pro
perad:a.
{vo, operatio erit
cum fequente duplae ,
ris

&

&

majori tacilitate ducantur duae virgulae in formam crucis de

viciffim hac
antecedente unius rationis ad fequens alterius ,

&

ratione.

l.rN2.
4-

3.

DifFerentia.

Pari ratione operatio inflituenda efl in omnibus aliis proportionibus fubtrahendis , ut videtur in fequentibus cxemplis.

4.k^i6.
f.K^ib.

5.S^95-Si<^9-

t.rNi5.

4.^8.

6o*

48.

40.

36.

10.

8.

10.

Q.

4.

Quorfum autem

tot

3.s^43.JV442.rS3.
9.

DifFerentia^.

8.

proportionum genera , tot

ipecies ?

Quid Multiplicatio,
Quamvis ex didris haic
Additio, & Subtradio libi volunt
quseftioni ut plurimum fatisiSeri poffit, tamen ex dicendispleCui

ufui fmt triplices

illae

Divifiones

cum

de quovis Mufices intervalio in particulari didurus flim ,

initio ab Odiava dudio , ex
qua tanquam Matre omnes confbnantes ,
diflbnantes generari demonftravero.
nitis

fatisfaitum

iri

arbitror

&

&

CAPUT
r\Ctava
^
lorum

fiG

XV.

dida , quia od:o conftat

fimplicium

maximum

fbnis

omnium

interval-

Diapafon appeilata , quod vocabulum univerfitatem fignificat , eo quod Od:ava , univcrfa poffibilia comprehcndat intervalla j ad:u fimplicia,
potentia vero compolita.

efl^ gra^ce

Verum cum Qdava,

F

utpote continens
Gaeteroi-

Caput XV. de O&ava.

22

terorum intervallorum fub contcnto comprehendi non poffit,

0tava quafi aliud non lit , quam unifoni repetitio , ideo
feptem tantum diftindros infra Odiavam fonos contineri conftatj id quodMarcus TulL Cicero in Jomnio Sdpio, iimilitudine dudta a fonis orbium coeleftium hifce elegantiffime expfeffit ; Quis inquam , quis eft , qui complet aures meas tantus, & tam dulcis fonus ?
Hic efi y inquit iiie , qui interval-^
lis conjun&m imparibus ^ fed tamen pro rata portione difxinBusy
impulJUj
acuta cum gramotu ipforum orbium efficitur ^
vibus temperans y varios cequabiliter concentus efficit,
Necenim
Jilentio tanti motus incitari pojfunt ,
72aturajert , ut extrema
ex altera parte graviter y ex altera autem acute fonent j quarn ob
caufam fummus ille coeli JieUiferi curfus , cujus converfo eji concitatior , acuto , ^ excitato movetur Jono : graviffimo hic luna^
risy atque injimus : nam terra nona immobilis manens ima Jede
femper hceret , complexa medium mundi locum. IUi autem oBo
curfusy in quibm vis eadem eji duorum , Mercuriiy
Fenerif^
Jeptem efficiunt dijiinBos intervallis fonos, qui numerus rerum
omnium fere modus ejl, Quod docii homines nervis imitati^at*
que Cantibm aperuere fbi reditum ad hunc locum , ^c.

&

&

&

&

&

Hujus

veritatem per 06l:av2e divilionem experturi fiimus , cum prim6 ipfius Odiavae naturam examinaverimus*
Oftaya exiftentiam fiiam habet in genere multiplici , ejus
termini conflitutivi funt i. 2. , hanc ob caufam intervallorum
omnium perfe6tiffimum judicandum eft , cum primus ejus
terminus fit ipfum principium , nempe unitas , fecundus , numerus binarius, unitati ^roximus^ Quem ordinem a Deo in
omnibus operibus fiiis , iive rebus creatis mirabili, obfervatum
Hinc coeieftes illi Spiefle , non obfcure animadverti poteft.
rei

principio fiio proximi , omnia

His proxime nobilita-^
csetera creata perfed:ione anteceliunt.
te accedit homo, rationis particeps, quem nempe idem rerum

ritus intelligentize prxftantia

omnium

&

molitor,
architeftus Deus paulo minus ab AngeHunc fequuntur cxtera animantia rationis experlis minuit
ultimo inanimata. Quas
Hxc excipiunt vegetabilia ,
tia.
res, quo longius a faftore , five principio fiio recedunt nobilitate , eo imperfeftiores efle , quis non videt \ Pari ratione in
Muiices intervallis, illorumque perfedlione, vel imperfecStione fe res habet 5 ctenim quo majores termini cujufUam pro-

&

portio-

Caput XV, de OBava,

23

portionis , quoque remotiores iunt ab unitate , fuo principio

eo imperfecStiora erunt intervalla inde exorta*
Ut redeat oratio , unde nonnihil digrefFa eft , fortaflls non-

nemo

cur termini proportionis hujus, i. 2.

Ratio in promptu eft ; cum enim propor*
chorda una lit dupio iongior altera , du-

percundlrabitur

Ocftavam fonent

dupla lit , &

plo etiam graviorem edat
tio haec

fonum , necefle elL

non tantum rationi, verum etiam

tlt

autem

veri-

auribus patefiat,
experimentum inftitui potefl: in inflrumento fequentis figurse,
quod a Latinis Regula , a Graecis autem A/Lonochordon , id efl:
inflrumentum unius chordas appellatur. Verum haud paulo
faciliorem experimenti faciendi facultatem Polychordon exhibet, feu inftrumentum duarum chordarum fequentis figurae;
tas

hsec

Haud

methodo

III

iiiiii

i
.

j iiiii

in defcribenda conficiendi hupluribus immorari , quam vel fblo fi-

opersc pretiudi fuerit

|us inflrumenti

gurx hujus contuitu a quovis Organopxo faciie conftrui pofle^

confido.
Itaque ad usus demonftrationem progredion
Concordentur ambae craflltudine aequales inftrumenti hujus chor-

&

metiatur poftmodum circino alterunifono^

utra harum, dividaturque in tot partes, quot terminus major proportionis illius indicat , cujus fonos quis probare intendit minor
terminus proportionis monftrat,quaparte equuleus fubjiciendus
fit, fulcimenti genus, quo chordae nituntur, GeriTjanis Ephippium , vel attel vuigo diftum. Sint, E* G. probandi portionis dupiac foni, i* 2. , dividatur fecundum majorem proportionis terminum in duas partes alterutra chordaruiii^ altera in
fua longitudine reiidia 5 minor terminus proportionis i. indicat , qua parte^ nempe media , fuppofito equuieo chorda dividenda fit quo fadto chorda unius' partis ad chordam duarum
Eartium Odavam fbnabit* Pari modo infiftendum eft in proandis fonis proportionis fefquialterae 3. 2, dividatur fecundum
numeF a
dse accurate in

'-,

Capui

24

XVL

de Quinta yfeu Diaperjte.

numerum majorem

hujus proportionis in tres partes una ex

dicStis duabus chordis, fecunda pars, quam indicat terminus
minor, producet fonos quxfitos, nempe quintam 5 quse methodus adhibenda eft in inquirendis omnium aliarum proportionum ibnis, cum hac oblervatione , ut in tot partes dividatur alterutra chordarum , quot indicat numerus major proportionis ,
abbrevietur chorda altera , fubmittendo equuleum
ab ea parte, quam terminus minor ejufdem proportionisindicate
decimo de Divilione AEx iis, qusefupra Cap. nono,
Harmonica did:a fiint , faciie intelhgi poteft
rithmetica ,
quo modo Oftava , five Diapafo?! dividatur , quod nempe hac
ratione ; 6* 4. 3^ fit harmonice divifa , quia exhibetur quinta
quarta in parte acuta j arithmetice autem diin parte gravi ,
vifa hoc modo : 4. 3. 2. dat quartam in parte gravi ,
quin-
tarp in parte acuta.
Hsec ergo duo intervalla oriuntur ex prt
ma Odiava^ divifione , quorum utrumque feorflim examinanr

&

&

&

&

&

dum

efl.

CAPUT
De

Quinta ,

fm

XVI.
Diapente.

aUinta^-igTXch Diapente^ fic didta, quia naturali ordinc in

^genere Diatonico quintum occupat locum j locum fiium
habet in genere fiiperparticulari , nempe fefquialtera hac ratioefl quidcm perfefta confonans , minus tamen
nc : 3* 2. ,
perfefta , quam Od:ava, quia hujus termini , nempe, i. 2.
per additionem uniti dant 3. , illius vero, nempe, 2. 3. eodem
modo uniti dant 5. , qui numerus remotior efl ab unitate fuo
principio , quam numerus 3* Ad quem ufque numerum ifla
perfeftionis praerogativa fe extendat , haud abs re fuerit, inveMea quidem fententia haud incommodc pro limitc
ftigare,
ftatuetur numerus fenarius, non tam, quia pro primo numero perfefto habetur , quam quod natura ipfamet ad producendas confonantias ejufmodi inclinet, quarum termini per additionem uniti , numerum fenarium non excedunt , ut experiri
licet in unifono i. ad i. oftava, 2. ad l, quinta, 3 ad 2. duodecima, 3. ad i. decimaquinta , 4. ad i. , e quibuf omnibus
ta61:a aiterutra chordarum , aiteram etfi intaftam fiia fponte refbnare, aut certe contremifcere compertum habemus, non alia
certe ratione , quam , quod illarum termini infra fenarium fe
i:rL,^
con-

&

Caput XVII, de Quarta , feu Diatejjeron^

continentes

non procul

abfint ab unitate

25

fuo principio. Haec

de Quinta

CAPUT
De

XVIL

Quartay feu Diatefferon*

intervallum ex Divifione Odavae oriens eft Quau

ta , graece DiateJJeron , exiftentiam iuam habens in genere
fiiperparticulari , his terminis 4, 3. , quas eft fefquitertia proplena dimcuitatis eft quseftio , an quarta
Celebris ,
portio*
fit confonans ? Affirmant omnes Pythagorici , aliique Autho-

SEcuiidum

&

res,

&

&

doftrinae,

auftoritatis gloria clarifiimi

verum

an-

tequam hac de re mentem aperiam meam , edicant velim ,

qualem intelligant Quartam, an ex divilione OcSavse harmonica , vei arithmetica ortam ? Si ex divifione liarmonica E G*
r; t

i
Quis huic Paradigmati quartam nequaquam , verim quin
tam , & oftavam inefie non videt ? Intervalla enim baii , &
fundamento , non item partibus mediis ad partes metienda i\xnu
Alias enim fequenti exempio pari ratione fextam majorem inefTe

dixerint
'

r^rr

'

ubi notula A,

cum

notula B^

videtun Quis autern mortaliumj et*

iam vel in arte hofpes huic iiftemati fextam ihefle afRrmet ob
rationem jam addud:am ? Si autem intelligant quartam e Di*
vifione arithmetica produd:am hac ratione 1

fextam majorem

efficere

^
tr

quo pafto eam

confbnantias referre poflint 5 nisi quis credere velit , ab antiquitate non folum fpeculatione ^
(eo quod ab immediata Odiavae divifione hoc intervallum pro^
veniat) fed etiam ufu pfo dotifbnantia habitam fuifte.
Id qui-*
dem, ii cui pertendere libeat > nihil morabor* Verum ufus a
tiefcio

^h..

iiiter

'

tot;

Caput

26

XVIIL

tot faeculis^ receptus

de Divi/ione Quintde ^Jive Diapente.

certe adverlari videtur , ad quem nos concum ejus uflim ab ufu reliquarum difTo-

formemus oportet 5
nantiarum hodie minime difcrepare compertum fit , neque ejus ufurpandas , nisi per Syncopen , vei ligaturam ratio ftippetat,
Certum eft equidem Quartam reliquis diflonantiis minus diflbnare

auribus item tolerabilem magis efle , ejus taperceptione auditum non omnino acquiefcere. E. G

men

fed

adhuc quintam

inferius defiderare

palam

efl.

E. G.

Ex

hucufque diftis perfpicuum fit, ex divifione Oftavje

produci quartam, & quintam, Nunc videndum efl, quaiia
intervalla ex divifione ipfius quintse oriantur.

CAPUT
De
X^yi
--'

XVIII.

Dhifione Quintce ^ Jive Diapentes.

divifione Quintse

feu Diapentes

gignuntur duo

&

inter-

fefquiquinta 6. 5.
ditonus ,
Per divifionem harmonicam ditonus collovel femiditonus.
femiditonus in parte acuta : vice vercatur in parte gravi,
sa accidit per divifionem arithmeticam.
Hinc patet , Quintam conftare tertia majore ,
minorc
qux exiflentiam fuam habent , ut patet , in genere fiiperparticulari , funtque confonantia^ , fed imperfeftae , vel quia earum
termini uniti per additionem numerum fenarium excedunt,
vel quia natura ad earum produftionem minime concurrit.
Ordo md6 poftularet, ut de Quarta, five Diatefjeron dividenda commemoraremus 5 ctira autem intervallum hoc dividi nequeat , quod ejus divifbr , five mcdius terminus , feptenarius numerus efTe deberet : 8* 7. 6. , cui utpote numero
myflico in dividendis rationibus ufus efle nequit (ut periculum fumpturo manifeflum fiet ) ideo ad divifxonem tertia^ iriajoris , iive ditoni nobis progrediendum efl^
valla fefquiquarta

5. 4. vel

&

&

CA-

Captit

De

XIX^ de

Divi/ione
majoris
__________
Tertice

divifione Tertia majoris,

UX
*-^

^c^

___

27

feu Ditoni.

divifione Tertiae majoris 5. 4- producuntur duo intervalla ; fefquiocStava, five tonus major ; 9, 8 ,
fefquinona, five tonus minor 10. 9* , quae intervaila diflbnantia funt,
c6 quod auribus ingratum exhibeant fonum , fortaflis , quod

&

eorum termini

uniti

numerum

fenarium

duplicatum exce-

taiium fonorum id:us difficillime uniantur.

Atque-hxc funt intervalla , qu3e per divifionem generanCaetera, ut fexta major, five Hexachordon majus y fexta
tur.
dant

minus y & omnia intervalla compoper additionem,femitonium majus , & minus, & Itomma

minor,
lita

8c proinde

kw Haxachordon

per fubtrad:ionem reperiuntur, ut infra videbimus.

CAPUT
De formatione
SExta major

fic

cupat locum

&

Nunc

fit

XX-

Sextce majoris

&"

minoris.

quia in genere Diatonico fextum occomponitur ex conjunftione tertias majoris,

diita

hoc

quartse ^i^iBefar,

modo

5.

4.

4-320* 12.

5^3-

Ex quo

exiftentiam habeat in gene, quod fiiam

fuperbipartiente tertias , eftque prire fiiperpartiente nempe
ma fpecies hujus generis , & formari etiam potefl eo , quo
modo fupra diftum efl Cap. 7., fiimendo nempe tertium
apparet
,

&

numerum

reiifto quaex tabula Pythagorica pro minore ,

E. G. \, , quae proternario, quidarium pro majore termino.
Poteft etiam confici addenportio exhibet fextam majorem.
do proportionem fefquinonam fefquialterse , hag ratione :
3*

^*

10.

9.

30.

i8.
ni

5-

3-

Tametfi

Caput

28

XX.

de formatione Sextae majoris

^c.

Tametfi.intervallum hoc fuum locum habeat in genere faperpartiente , cujus proportiones omnes apud Pythagoricos intervalla diflbnantia producebant , fextae tamen tradtu temporis inter confbnantias imperfedtas numeratae hodiedum ut tales in compofitione adhibentur.
Hiec de Sexta majore.
Sexta minor, lat fupra diitum eft , conftruitur ex termi-.
nis conftitutivis Sextae majoris \^ , addendo ternarium quinario, unde generatur 8. pro majori termino 3 accipiatur terminus major Sextae majoris pro minore, 8c habebitur haec
proportio \\ , qua: forma eft ipiius Sextae minoris.
Per additionem autem fit hoc modo addatur ratio fefquitertia; , ^w^
quartas rationi fefquiquintac , feu tertiae minori , hac ratione :
.

'
4.

3.

6.

5.

24.

15.

8.

5.

Hic

quae ratio eft Sextx minoris.

tc fextae

majores ,

&

quaeri poteft,

ctim

tertiie,

minores confonantiae imperfed:ac

fint

quaenam ex iliis imperfeftiores exiftimandae lint \ Mihi quidem , fi earum terminos conftitutivos fpeftemus , certum eft,
tertiam minorem imperfediiorem efle fua majore, quia iilius
termini 6. 5. per additionem uniti, ii. exhibent j hujus vero , nempe tertias 5. 4. , pari modo uniti , 9. efHciunt. De
Sextis idem fit judicium.
Verum cum hac in re non tam
tertiae
ratio terminorum haberi debeat, quam generum ,
exiftentiam fiiam habeant in genere fuperparticulari , quod
praeftantius eft fuperpartiente , cui Sextas fubjeftae funt , ideo
Confirmahae promifcue tertiis imperfedViores tenendae funt.
tur haec opinio, quod aures harmonia a tertiis edita affatim
content^e , nihil amplifis defiderare videantur.

&

iit

=::==$

3.//^ major.

mum
.

non idem

minor.

'

quarum harmoniam, utpote non

iiiud aurium judicium non adeo

in fextis

:.

i.>

finitam

cettifli-

pro-

.^

Caput
Ul

XX,

de formatione Sextct majorts

A
V

A'

-V

/v

probare

^c^

29

adhuc

mtnor

major.

od:avam

jfed

experimur hac ratione

infra requirere

Ei

-^

4-

:SS

inquirendum deSeptima, fiveHepminore , qux pari ratione per additionem

Reftat adhuc hoc Gap.

tachordo majore

&

reperiuntur , fequenti methodo ; addatur rationi fefquialterae

feu quintse ratio fefquiquarta, five tertia major, hoc modo
,

2.

5.

4.

15.

8.

fuperfeptempartiens od:avas

Zc habetur ratio

Septimae majoris

3*

intervalli diflbnantis: ad

&

eft

iefquialterae

ratio

:.

3-

2.

6.

5*

18*

10*

9*

5*

oritur ratio fiiperquatripartiens quintas

nem

qux forma

reperiendam autem

rationem Septimx minoris, addatur rationi

fefquiquintae

conflituens ratio-

Septimae minoris , intervalli itidem diflbnantis.

Ultimum hoc loco reftat , ut de ratione Tritoni ,

& Quin-

inquiramus quae duo intervalla diffona funt. Ratio

Tritoni reperitur addendo duos tonos fefquioftavos cum tono
fefquinono , hac ratione
tae

falfae

9.

8.

9.
10.

8.

9.

180. 576.
(2.

90.

64

45

32.

Quse

Caput

30

XXL

de formandis ^ Semitonio majore ^ ^c.

Qu3e ratio eil fuperpartiens trigeiimas duas , forma Tritoni*

Quinta falfa autem componitur per additionem femitonii majoris

cum

quarta.
i6.
.

Qu2e

../.11.

.1

ratio eft fupero4lo<Ieampartiens quadragefimas quintas,

Jam

repertis

omnibus

in genere Diatonico

&

15.

commate

cum

oftavam contentis

intra

fub-

videtur.

XXI.

formandis Semitonio majore

&

minore

Commate*

CEmitonium majus

minore

quam

novum Caput ftatuendum

CAPUT
De

&

exceptis femitonio majore,

haec non tam per additionem ,
,

trahendo quaerenda fint

intervallis

vel iHud intervallum

quo iefquitertia fuperat fefquiquartam , quod reperitur per
ftibtrad:ionem unius rationis ab altera , hoc modo :

eft

Sefqui

Sefqui

difFerentia

4'K^3
^.rN^.

Diffe 16.

Quae

altera

quarta^

15 rentia^

Semitonium majus^
fefquiquinta decima

ratio

conftituit

femitonium

inajus.

Semitonium minus

per fiibtradiionem
fefquiquintam. E. G.
reperta inter fefquiquartam ,
Sefqui 5>s^4 quarta^
Sefqui 6.r^5. quinta,
eft ipfa diflferentia

&

Sefquivi 25.

24.

gefma

quarta*

Differentia

Comma

eft illa difFerentia,

num minorem
quiodtava

qua tonus major

fiiperat to-

ut patet per fiibtraftionem fefquinonse a

Tonus
^fonus

9K^8. major^
10*^^9. minor^
81.

SoT

Corha.

Haec

Caput

XXL de formandis

Semitonio majore

*'r,

Hxc

ergo funt omnia intervalla iimplicia, quae nafcuntur

vel immediate , vel mediate ex Odiavx divifione a Ptolomaeo
fadia ( quae fin^ controverlia omnium optima eft, )
quaeeo,
quo producuntur ordine, cum fuis terminis conftitutivis, nominibus in tabula fequenti pofita videas :

&

&

Intervalla fimplicia.

Od:ava

2.

I.

Diapafon ^feu dupla^

Quinta

3.

2,

Diapente y feu /ejquialtera.

Quarta

4-

Tertia major

DiateJJerofi

5-

4*

Ditonus, ^el fefquiquarta.

Semidttoniis , vel fefquiquinta.

Tertia minor

6.

5-

Tonus major

9>

8. SeJquio6iava,

Tonus minor
Sexta major

"vel fefquitertia^

10.
5>

9- Sefquinona,
3*

Hexachordon rnajus

vel fuperhi^

partiens tertiam^

Sexta minor

8.

Semitonium maj

16.

Semitonium min

:25.

Comma

Tritonus

Quinta

falfa

5-

Hexachordon minus
partkns 5^

15- Sefquidecima

vel fuperhi'

qui77ta^

24. Sefquivigefma quarta.

81.

80. SefquioBogefima,

45-

32. Supertredecimpartiens
dMas

64.

45- Supero&odecimpartiens quadragef^

mas quintas.

trigefimas

Quamquam

nonnulla ex his intervallis quodammodo

compolita dici pofrmt, quia conjund:is intervaliis vel neceflaut fexta major , ex tertia majore ,
rio conftrui debent
quarta, fexta minor ex tertia minore , Scquarta: Vei pofTunt
faltem , ut quinta ex tertia majore , & minore , &c. proprie
tamen illa tantum compoiitorum nomine compreliendiintur
quas cum 0l:ava conjunfta eam extenlione excedunt ut nona , decima , undecima , duodecima , &c. , quse neque natura
neque ufu,paucis exceptis, a fiiis fimplicibus difcrepant. Videamus porro , qua ratione componenda fint,
CA2

&

~~

32

De

Caput XXIL de

cTaput XXIL

&

Intervallis compqfitis ,
methodo^

T^IcSum

alioquin
fblita efle ea, quae

^^

compo/itisy^ eonim^ ^c.

tntervallis

eft

eorum componendonim

intervalia compofita proprie appellari

cum Odiava componuntur, quod

fit

adjungendo quoddam intervallum Odiavae per additionem :

volenti E. G* componere nonam minorem , addenda eft ratio
femitonii majoris i6. 15. rationi Odravae, hoc modo
;

i6

15

1,

I.

32.

15.

Ad componendam nonam
Oftava^ , hac ratione

majorem addatur tonus major

2.

I.

9.

8.

TsT

8.

9-4In reperienda decima minore pari ratione adjungenda eft

Oftavae tertia minor

&

fic

de

2.

1.

6.

5-

12.

5-

caeteris.

autem Oftavae
lum, iit in exemplo

bis

Si

pofitae

adjungatur aliquod interval-

2.

I.

2.

I.

9.

8.

36*

8.

18.

4*

Intervallum bis compofitum ratio 18* 4 nonae majoris

bis compofitac dicenda erit*

modo

adjungatur Oftavac ter pofitae quodvis intervallum, illud ter compofitum dicetur> ut fi quis habere dePari

Si

fide-

Caput

XXIL

decimam
tertiam majorem

de Intervallis tompojitis

ter

fideret

^ eorum

compofitam, adjungat Oftavx

^c.

33

ter pofitae

2.

i^

2.

I*

2*

I.

5.

4.

40

4.

tc habetur ratio decupla, quae

forma

decimae majoris ter

eft

compoiitse.
En in fequenti tabula intervalla primo live femel compofita,
relidtis cacteris ( nempe ne in odiofam prolixitatem efFundamur)
bis, ter, quater compolitis. Etenim in memoriam revocatis
fupra diftis

facilis erit

eorum inveniendorum

ratio

Intervalla primo compqfita.

Nona minor
Nona major

32. 15. Diapafon

Decima minor

Decima major com.

Tritonus compof

Undecima compof.
Quinra

falfa

Duodecima

comp.

^ Semitoniu^n maj.

9.

4.

Diapafon^ ^ tonus ^najor^

12.

5.

Diapafon^

5,

2.

Diapafon

45. 16. Diapafon

^ Semiditonus.
& Ditonm.
& Tritonm^

Diapafon

^' Diatefjeron.

128. 45. Diapafon

8.

3*

&

Se?nitonium m.y\

&" Diapente^

3.

Diapafon

Sexta minor comp.

16.

5.

Diapafon

Sexta major comp

10.

3.

Diapafon ,

9.

5.

Diapafon ^^ Heptachordon min.

15.

4.

Diapafon

4.

i.

Bisdiapafon.

Septima minor com.

Septima major com.

Odava

Hxc

compofl
pro

meo

inftituto, diledl:e

^' Hexachordon min.

(jf

Hexachordon maj.

^ Heptachordon maj.

Philomufe

fufficerc arbi-

tanquam fice praelata Vaftiflnnic hujus Scientias

perfcrutari eorumque adjumento , fciendi aviditatem

tror, quibus

tenebras
,
tuam explere poflls*

me rem
dandum

Haud me fugit pro rei amplitudine

Neque plus temporis huic Scriptioni
,

vix attigiffe*
exiftimabam , ne in Cenfuram Marci TulL Gicer. inI

curre-

Caput

34

XXIL de

currerem, qui

dium

Intervallh compojttis^^ eorum^

^c^

deOfficiis monet, ne nimis magnum JiU"

operam in res obfcuras conferamus , eafdem-

lib. i

multamque

Introdud:o enim novo hodiernas Miiiic^e

fyllemate mutatum elle illud antiquum, corruideque cum
fuis Tetrachordis tria ilia Genera Giii^ca , Diatonicum
Cromaticu?n ,
E?iarrnonicum , quis eft , qui ignoret ? quo faCtum
liiis
ell: , ut pleraque Mulicse intervalla proportionibus
ratio-

que

7J072

necejjarias^

&

nalibus conli(l:entia
tantur.

Quid

tem hodierna

aurium judicio

potiiis

cipiis deftituta, ac faiiaci

quaiii ratione ni-

nonnemo itaque Mulicaialneque unqaam faiientibos prin-

objiciet fortaflis

lcilicet certis,

,
;

aurium judicio duntaxat nixa, Scien-

indigna erit. Ad quod refpondeo , id dignitati

Muiicse noflrx, infaiiibiiitatique neutiquam obefle.
Etenim
minori, femitonils majori, minoli utrifque tonis majori,
rique,& aiiquibus adhuc minoribus intervaliis cuiiibet lingiiiatim fiia pecuiiaris etiam ftatuatur clavis , id quod muiti

tm nomine

&

Muiiccs periti & veteres , & recentiores fiiis Giaviaturis rebus ipiis monflravere, uttque omnia iiodie ufitata intervaiia,
maxime fecundiim Ptolomxi divilionem , fuis proportionibus
Cum autem
rationalibus probe confiftentia haberi poflent.
nihiloClaviatur^ ufum difficultate pienum perfpexiflent ,
minus penuri^g intervaiiorum confuituri ad ampiificationem
eorum, & acquifitionem confbnantiarum imperfedrarum animum adjeciflent , tonum , & femitonium in duas partes aePoif-quam autem numeris id efquales dividere tentaverunt.
fici non pofle, compererunt, aurium judicium in fublidium
vocavere , auferendo ab uno intervalio quandam quaii infeniibiiem quantitatem , eamque alteri adjiciendo, per quam induftriam , fiibiata Ciaviaturae difficuitate effecere, ut Mufica noftra ex intervaliorum egeilate, tanquam carcere eiutata, in
vaftiffimum modulationis campum hodie iStiffime excurrere
valeat 3 modo Compofitores, & Organoedi inter rationis iimites fe contineant, ne iiifcitia, vei tranfponendi aviditate tranf^
verfum a6li in Organo maxime per intervaiia Cromatica licenQuo fad:o evitari vix poteft, quin ioco
tius evagari audeant.
grati, amoenique concentus afperrimus uiuiatus , offenfionisque pienus auribus obtrudatur.
Quantum inde rei Mufic^e beneficii fpiendorisque accet
,

&

quantifque propterea primum Autorem ( qux gloria Ariftoxeno antiquo Philofbpho , optimo jure attribuitur) laudibus
rerit

Caput pojtremum , de hodiemo Mujic^e Syjiemate,

neminem Mulica

bus efPeramus,

vel leviter tindrum iatere

exiiiimo.
ea, quae fubjiciam, de hodierno nempe Muficac
Syftem.ate , potius ad librum fecundum , partem nempe pra(^icam fpedtare videantur, ut tamen libri fequentis exordmm
mox a praefcribendis leftionibus ducatur , ea hujus libri extre-

Quamvis

mo fini

inferere confultius duxi.

Sit ergo

C A P Ll T P O S T R E M U M.
De

hodierno

Mufiae

Syjiemate.

& Semitoniorum

SUbiata Tonorum,

difparitate

tria

genera

graecaabolita fuifTe, fupra commonuni, idque hicin memoriam revocafle juverit quam ob rem aliud Syftema neceffitas
:

introduxit

nempe

&

atque in

illaque tria genera ad

quod in
oflenfurus fum fequenti exteniione

Cromaticum

praefenti

duo reflrinxit , Diato?jicum

Graecorum iocum fiiceffit ,

exprefFa

Genus Diatonicwn modernum.

^ts^-

l%
$iL^=

-^v

Genus

4^
-S

Cromaticum modernum.

^x^i:
x^m
^:i:^$xXEiii

:a
;-0-S^

^x^''

-r^Xf^^-^^^^-^'^

-*.

yin;?-^-^-^

<i..

:tl:

Cum

autem hominum infatiabili cupiditati, in varietatem,

novitatemque nunquam non imminenti , nondum utroque
horum Generum fatisfad:um eflet, Compofitores duo illa promifcue in fuis Compofitionibus adhibere confueverunt , ita ut
hodie genus mixtum plerumque ufu receptum fit, quod ego
(quia tempori omnino ferviendum eft ) minime improbo 5
ComI 2

Caputpojtremum de hodierno Mufica Syjlemate.

36'

Compoiitores tamen admonitos velim, ne hoc genere mixto

in Compofitionibus a Cap.'^ abfque Organo decantari folitis utantur 5 alias certi lint , ie iperatum efFedium nunquam habituros 5 nec enim huic ftylo praeter genus Diatonicum purum,
confultum eile potefl. Atque hanc magni momenti admonitionem, ufu multiplici , experientiaque docSus magnopereomnibus commendatam efle cuperem.
Jam fuppofita tonorum, & femitoniorum ^equalitate ad
intervalla hodie uiitata progrediamur , initium fiimendo

De

Unifono.

Unifbnum intervallorum nomine comprehendi non pofle,

ex eo patet, quod fuum efle in proportione sequalitatis habeat
ut i. ad !, inter cujus extrema nulla intercedit ratione
:

acuminis

omnium
temque

Quia tamen

extrema perfeftiffime
confbnantiarum confbnare perfpicuum eft , prxflandifFerentia.

in praxi ufiim

habet

ejus

tantum

abefl

ut e confbnan-

tiarum numero expungatur, ut potiiis confonantiarum perfedifTimam flatuendam , Prafticus nemo dubitarc poffit. Etymologia ipfa explicat unifbnum , quod fit duarum chordafum,
vel

vocum idem

fonus

in

notulis ita expreffus

i^ V^

:^^^n
cxterarum confbnantiarum , & difTonantiarum
ufiim iibro fequenti explanabimus , in prxfenti earum eflentiam contemplari libeat , incipiendo a Secunda , naturali ordine afcendendo.

Hujus

uti

De

Secunda.

Secunda duplcx efl , major ,

mitonio j major tono , iit

&

minor.

Minor

conflat fe-

mi

Caput pojlremuni y de hodierno Muficde Syjlemate*

37

MhMMtWM*

nii fa.

remi.

i^1

^--

mtnor^

major.
:$:

i
Tertia pari modo duplex
femitonio. V
ftat tono ,
V. G. ut mi:

&

eft

G.

major
re fa

&

mlnor 5 haec conmajor duobus tonis,

;

:^

majon

mtnor*

:^

Quarta triplex eft Quarta vera , minuta , & major , {ive

tritonus* Qaarta vera Gon ftat duobus tonis, & femitonio. V. G*
ut fa Minuta conftat duobus femitoniis , & tono , V. G
mi fi , mi ia. Tritonus conftat tribus tonis , V. G. fa mi.
Paradigmata rem clarius monftrabunt :
:

minuta

'vera^

:z$

ut

Tjitonuf*

:x$z:

^^
mifa.

fa.

Quinta duplex

eft

V. G. ut

duobus fcmitoniis,

& tono

n^era^

fa

vera,

nis, &: femitonio.

-t^.

&

falfa.

fol, rc ia*
..

V. G. mi

mi.

Vera conftat tribusto*

Quinta falia conftat
fa, re

mi

fa.

falfa.

=:is=
=1:

mi

ut fbl

'

fa.

Hic item adnotandum eft , a recentioribus quibusdam authqritate gravibus viris qmxit^m Juperfiuam fuis in Gompoii....

tioni-

CttpUt fqjhmmm de hodierno Muftcce Syjiemate.

3?

ufum, dum

tionibus fuifle introducStam^ GUfus

rite tradretvsr,

haud quaquam contemnendum efle , cum ipfe diutino meoufu faepe numero expertus fuerim 5 (de quo iibro fequenti)
ideo eam quoque adjicere, & explicare vimm eft.
Qmntii fuperflua conftat tribus tonis, & duobus femito-

niis

ftat

hac ratione

~
:

&

minor.
Sexta quoque duplex eft f major ,
quatuor tonis ,
femitonio*
V. G* ut la.

&

ftat tribus

tonis

&

duobus

feffiitonlis.

V. G.

Major

con-^

Minor

coii-

re fa.

major. minor^

l
:=:r:
ut la.

Hic quoque de Sexta

11:

re fa*

fiiperflua,

quam

hodierni Compofi*

diccndum foret mihi autem

ufii^ ejus nunquam probari potuit , ob rationem libro fcquenti dicendam, quaffi tamen , ut nofcatur, nec tam ejus ufiirtores frequentifljme adhibent,

pandae,

quam

vitandac gratia appono.

^^

n:

ii=3:^=z:2
conftat quinque tonis.

jor

Septima eodem
conftat quinque

modo
totiis

ftor vcl-6 quatuoi: tonis

majdr, & minor.

femitonio. V. G. ut mi
duobus femitoniis : re fa.

duplex
,

&

Ma-

eft,

&

Mi-

minor.

majori

r=:::~i
ut

mi

re fa.

Odtava conftat quinquc tonis ,

alterari poteft

vel ampliari

.|

& duobus

vel conftringi.

-D-.

femitoniis

nec

E. G.

Omnia

Caput pojirehmm de hodierm Mu/ic^e Syjiemat^^

Omnia

intervallafmplicia

ma ferie

39

collocata^

T"

^
2. 7nin.

unif.

^5--

^
,

'

',

^Sr

-i^-^:
2.

maj.

3.

ntSE

min^

3*

maj.

"

tritonus,

4,

minuta,

imJ*

mi:^

:r$:

:xi$:
.1

^-^

zxi^

5. yd^r^.

%.falfa.

r^:

:xri^:
jb

-^^-

t^:

6. minor^

'^.fuperflua.

..

-k_^

-)ii^-^e

^. i;fr^.

iS

<v
^,

<>
..

6. major.

6*fuperflua,

'^T

\J'-

'

-\

<>

:^

1
'^*

^
<>

<>

..

t35:
7* major.

7. minor.

Si-

A'

"

_"~""0'

OBava^

"

.,

...

rrrf

Eadem

tzSE;
9. minor.
'^*
'^*

intervalla

tzzxz.^:
9. major.

primo compq/tta.

&

\0,mtn.

10,

maj.

i^d^r^.
'

L
<>

sv

<>

...

...^

^v

'Iriton,

Caput pqflremum de hodierm

40

Trito?2. 1 .

:^=^

:iixz:Se:

com^

M.ufici;e Syftemate,

12. vera.

compof,
minuta

^.-

:t^

ZZK-S^

4
^t=^

-^-1

2.

y^^.

fuperfl,

XII^

:i:Err

;7^^.

;^/;;.

:t:tX

ixinjE:

14.

fuperfl,

;;2^".

-^-

Idem judicium

:*

;;2/>;.

3^-

3,

:^

bisdtapafou.

3X

efto de bis compofitis incipiendo a fecunda

Oftava.

Hucufque confonantia
mifcue delignata funt
tur 3 ut qusenam fint ,

intervalla

fupereft

&

efle

diflbnantibus profeorlim defcriban-

ut eadem
melius internofcantur Quid-

qualia ,
diflbnantia

nam rei confonantia fit &

nendum efi:, cum ex ipiis nominibus
,

cum

haud verbofius expo-

confi:et,

confonantiam.

quae biande fine ulla difcrepantia aures afficit ,, animummuicet. Contra vero diflbnantiam, quae durum quid

que
& afperum auribus obtrudens , uffenfionem magis quam

dationem

dele-

afFert.

Con^
.\*Q'^

Caput pojlremum de hodierno Mujicce Syflemate^

41

Confonantia funt
I.

Ex

3. 5* 6. 8.

cum

fiiis

compofitis.

qusedam perfeBce funt , qusedam imperfeBae^ PerImperfeftse , Sexfe6t'^ funt, Unilbnus, Quinta, & Od:ava*
Reliquae, tit Secunda, Quarta, Quinta faifa,
ta, & Tertia
Tritonus, Septima cum fiiis compoiitis diflbnantiae funt.
his

Atque

haec funt elementa,

Hujus

quibus univerius Mulica^ con-

oble(5tationem
fbnorum varietas parit. Varietas tranfgrediendo de uno intervailorum ad aliud generatur. TranfgrefTio motu perficitur 5

centus perficitur.

finis

efl

obleftare

ideo quid rei motus fit, veftigandum fiiperefl.

Motus muficus eft iile ambitus , quo de uno intervallo ad
aliud versus partem autam , vel gravem fit progreffio, quae progreflio cumtriplici modo fieri foleat,tripIexitem ftatuendus cft

Motus reaus , contrarius , & obliquus,

Motus reBus fit , quando duae, vel plurcs
do , vel defcendendo reta fe via fequuntur ,
gradum , vel per faltum , iit in exemplo patct

Mom

]=pfi=
Motus
ra,

&

five id fiat per

:

nUus.

=^l =i^

quando pars una, defcendente altcper faltum , vel gradatim afcendit. E G

contrarius eft

viciffim,

partes afcenden-

Motus

contrarius.
t>

HzrztJ^:

t t

EiEl
Motus ohliquus

dum

femovet,

^t
-^
^

quando una pars per faltum , vel graimmobili pcrmanente, tit videre eft in

eft,

altera

exemplis

Motus

fe

ohliquus*

Co-

Caputpojiremum de hodierno

42

Cognito

triplici

hoc

Miifictt Syjl^mate^

motu, videndum

eft

qua ratione

Quse dodrina jfequentibus

in ufu pradtico adhibendus fit,
quatuor cardinalibus veluti Kegulis continetur.

Regula prima.

De
tum

Confbnantia perfefta ad perfe6tam proceditur per mocontrarium , vei obliquum

Regula fecunda.

De

Confbnantia perfecSa ad imperfediam per omnes

tres

motus.

Regula

De

tertia.

imperfcdla ad perfeftam per

motum

contrarium

vel

obliquum.

Regula quarta.

De

imperfecla , ad imperfeftam per omnes tres motus.

Ubi animadvertcs , motum obiiquum in omnibus quatuor
progreffionibus efle iicitum.
Ab hac tripiicis motus cognitione , ufiique reito pendet ^
Propheta.
(tit dicere foiemus) Lex,
Atque hxc erant , quse ad Theoreticam Muficam , intimosque artis recefRis pertinentia praefente Libro paucis declaranda
duximus , nunc ad rem ipfam , partemque Operis fecun

&

dam gradum promoveamus^

LIBER

@IX43

X^

BER SECUND
DIALOGUS
Te, venerande Magifter ^ accedo 5

Ofephus.

MuiiCce Praeceptis
Aloyjius,

Quid

addiicere cupis

Jofeph.
JloyJ.

ac Inftitutis imbuendus.

muficalem

Compofitionem

Ita fane.

An

Muficx Studium immcnfum efle mare , neque Neftoris annis terminandum l Ver^ rem difficilem,
Etenim fi unionusque iEtna gravius fufcipere intendis^
nefcis,

verfb in genere vitae deligendo res eft plena difficultatis, utpote de qua eledlione aut re6le , aut finiflre fufcepta, totius
reiiqiix vitx dependet aut bonae, aut maiae fortunae curfus ,

utendum erit ei qui hujus

Difciplinse viam ingredi cogitat antequam coniiiium fumere ,
& de fe decernere audeat. Muiicus enim , &: Poeta nafcuntur*
quanta praicautionis

providentia

Retro meminifle

an a tenera astate , fingulari quodam naturae impetu impulfum te ad lioc ftudium fenferis , Concentusque obleftamento veliementer moveri tibi contingat ?
Veliementiflime quidem.
Jojeph,
quo tempore enim
necdum bene rationis ufus mihi fuerat, nefcio, cujus ardoris
vehementia raptus , omnes meas cogitationes , omnemque curam in Muficam conjiciens , etiamnum mirabili plane ad eam
addifcendam cupiditate inflammatus, quafi invitus rapior,dieque , no61:uque aures dulci modulamine circumfonare videntur 3 ita ut de vocationis mese veritate nullam prorstis dubitandi caufamhabere mihi videar.
Nec me abftrahit laboris gravitas.
L 2
te oportet

Dialo^us,

^4
vitas,

quam

non mihi difficile fu

quodam Sene Studium , vo-

fuperare, natura adjuvante,

confido,
Audivi enim a
luptatem effe potius, quam laborem.
Mirabiliter deledior , intelligens naturx tu2e pioAloyf.
penfionem. Unicam adhuc tibi movebo difficultatem , qua
lublata , in numerum meorum te adfcribam.

turum

Magifter obfervande. Sed certus fiim,

neque ifto tuo , neque uUo alio motivo me deterritum iri , ut
de concepto meo Confilio defiftam.
Forfan fpe futurarum divitiarum rerumque famiJloyf.
liarium copia ad ampiecSendum hujus vitae ftatum titillaris l
Si ita res fe habet , crede mihi , muta confilium,
Non enim Piutus, fed Apollopra^eft Parnafro. Alia via incedendum
cft iis, qui divitiarum cupiditate incenfi, aditum ad eas reperire volunt.
Jojeph. Edic libere

',

Minime. Vellem tibi perfliadeas , alium voti

mei fcopum non efle, quam ipfum Mufices amorem, abftra&um ab omni lucri deliderio. Accedit, quod meminerim,
perfkpe a Praeceptore meo admonitum me , ut mediocri vivenJofeph,

di ratione contenti

fimae , nominisque ftudiofiores

facultatum, eo quod virtus fuiipfiusfit

virtutis

cuperemus, quam
proemium
Aloyf Incredibiliter
efle

accommodatum i

nio

laetor

fed notane

rcperifle

me juvenem meo

tibi funt ea

ge-

omnia ,

quae de
Intervallis, Confonantiarum Diflbnantiarumque divifione,de
de quatuor Regulis Libro prascedenti diMotuum varietate ,

&

fta

fiint.

Jofeph.
exiftimo.
Aloyf.
ipfb

Deo

ter

Jofeph.

Nil illorum, quantum quidem credo,

Ergo ad opus pergamus

me

laterc

exordium fumendo ab

maximo omnium Scientiarum fonte.

Antequam initium Le^tionum ineamus,
,

liceat

primo interrogare , quid nomine

ContrapujiEli intelligendum fit , quod vocabulum adeo commune non foium in ore peritorum , verum etiam Muficas Artis expertium tam frequenter verfari audio ?
Hoc enim erit noftri Studii,
Aloyf. Red:e interrogas.

mihi , venerande Magifter

Scire oportet , loco Nonoftrique laboris princeps objeftum.

tularum modernarum antiquis temporibus pund:a adhibita
fuide , ita ut Compofitio pund:is Contra pundia pofitis Con-

ExeYcitii

LeSIio

de Nota contrd Notam*

45

quod etiamnum hodie non

obftantibus aliamm Notularum figuris
ufuvenit 5 & nomine
trapun6lum appellari confkevent

>

Contrapunfti Compofitio intelligitur ad Artis Regulas elabo-

Complures Contrapund:um tanquam Genus continet

rata.

Species

quas

fiicceflive

a Specie llmpliciffima

videbimus.

nempe

Interim

fiat

principium

EXERCITII

LECTIO PRIMA,
T)e iSfota contra

Notam.

Bonitate tua fatisfaftum efl: primar Quseftioni nleae^

IM unc docere ne graveris , quid lit prima ifl:a Species Contrapundti, h^ota contra Notam
Aloyf Dicam Efl: duarurn , vel pluriuiH vocum , Notarumque valore sequaiium fimpiiciffima Compolitio, meris
Confonantiis conftans Nec intereft , cujus qualitatis Notae
modo omnes fint ejufdem valoris, Quia tamen Nota femi-

JDfepht

commodiorem intelligendi praebet viam ea in his Exercitationibus nobis utendum efl , confultum exiftimavi,
Fiat^
crgo principium, Aufpice Deo, a Compofitione duarum vocum, ponendo quendam Cantum firmum vel a proprio judibrevis

inventum^ vel ex aliquo Libro Chorali afllimptum pro

fundamento, E. G.
cio

:;:^j=^^i:$

Cuilibet harum Notarum fuperius in Cantu detur lua partlcularis confbnantia , obfervata motuum , regularumque ratio^
ne, in fine praecedentis Libri exprefsa, adhibendo lit plurimum^
motum contrarium , vel obliquiim , quoruiii ufii non facile in
errorem incidere pofliimus* Majori pra^cautione opus erit iri
progreffione de una Nota ad alteram per rtiotum reftum, ubi>
quia majus erraridi periculum , major etiam ad Regulas attentio

adhibenda
Jofeph^

modo

eft.

Ex motuulii^

regulafumque perfpicientia, omnia,

mihi nota efle videntur

verum memini,
te diftind:ionem fecilTe, Confonantiarum quafdam eile perfequae

dixifti,

45las

Exercitii

46

LeBio

de

7.

quafHam imperfed:as,

Nota contm Notam.

ut mihi videtur, necede eft,

an etiam in iis adhibendis quzedam difFerentia fit facienda l
Magnam eflc
Aloyf, Patientiam habe , omnia dicam.
quidem difparitatem intcr Confonantias perfeftas , 6c imperfed:as ,
quod alibi dicemus 3 hoc ioco autem prxter
d:as,

motus rationem,
adhibendx

&

quod

plures imperfedise ,

earum ufus eft

quorum utrumque Confonantia

fint

pio,
fine,
re debet^

&

fcire,

plane aequalis

quam

perfedlse

excepto principerfefta coniia-

Non difpliceat tibi care Magifter, cxplanare raJofeph^

tiones , cur plures Confonantiae imperfediae , quam perfedce
finis Confonanhoc loco ponendae fint ,
cur principium ,

&

tia perfefta conftare

Aloyf,

Tua

&

debeant

aviditate,

quam tamen

laudo,

fit

ut vix non

quaedam mihi praepofter^ dicenda fint* Dicam tamen , fed

non totum, ne intelleftus principio tot rerum varietate obruConfonantiasimperfedaSjpertus confundatur.
Scito ergo.
fedis magis harmonicas efle , ob rationem alibi dicendam Quapropter, fi hujus Speciei,
aiias
duarum tantum partium,
limpiiciflima Compofitio perfeftis Confonantiis impierctur,

&

&

inanem ,

Quod

&

omni harmonia vacantem

&

exiftere

necefle

foret.

cape hanc rationem.

Principium perfedbionis ,
finis requietis index eft.
Cum
autem Confonantiae imperfeftae ,
perfeftionis expertes f Int
finem [concludere non pofTint , ideo principium , &: finis
Confonantiis perfeftis conftare debent. Poftremo notandum
eft, quod fi Cantus firmus in parte inferiori reperiatur , penultimac Notac Sexta major 5 fi in fiiperiore , Tertia minor danattinet ad principium

finem

&

&

&

da

fit.

Jofeph.

Suntne

ifta

trapunaii requifuntur

Aloyf

menta

omnia ,

Con*

Non^omnia quidem,

jacienda.

quae ad fpeciem hujus

fed

qux

fuflSciunt

Caetera ex correftione patebunt.

ad fundaAd opus

&

ergo te accingas,
pofito Cantu firmo pro fundamento,Contrapundum in ciave Cantus , dida hucufquc ratione fuperaedificare tenta.

Jofeph.

Faciam,

iit

poffiimt

Con

Exerchn

Contra'

i .

LeBio

I.

de l^ota contra Isotam.

x^izi:::

:^:::$=:

^~-

Cantus' y:^_^p^_: -_^_.

:=:|e:^:'^i::=^:=^

:t^z-

r:^:T:3X:i:

:i=::e^

Jirmm,

Rem

.i^/ojiyr

acu

attentionem tuam
fuper

A7

tetigifti.

fed

quem

Miror, & perfpicacitatem ,

in finem numeros appofuifti ,

& fuper

&
&

Altum
Numeris fuper Altum

Cantum

politis Confonantias , quas

Jofeph.
adhibui, defignare volui, ut habitis ante oculos de una Confonantia ad alteram motibus minias a redta progrediendi ratione defle-

dierem, Poiiti autem fuper Cantum* E. G. i. 2. 3. 4. 5. 6. 7. &c.

nil aliud indicant , quam Notarum numerationem , ut tibi
venerande Magifter, monftrarem , ii rem tetigi, non cafii, fed

principium fieri a Confonantia

De prima Nota ad fecunperfefta , quod feci , pofita Quinta.
dam , id efl de Quinta ad Tertiam , five de perfed:a ad imperfebam progrefliis fum motu obliquo, licet id fieri poflet peu
omnes tres motus. Oe fecunda nota ad tertiam , nempe de
Tertia ad Tertiam , f ive de imperfe^ta ad imperfediam adhibui
motum recftum , fecundiim Regulam , qu2e dicit de imperfefta
ad imperfediam per omnes tres motus. De tertia Nota ad
quartam, five de Tertia imperfe6ta Confonantia ad Quintam
perfedlam , inceffi per motum contrarium , juxta regulam dicentem de impcrfefta ad perfeftam per motum contrarium.
De quarta Nota ad quintam , feu de perfedra ad imperfeftam
progrefliis fum regula permittente per motum recStum.
De
quinta ad fextam Notam , id eft de imperfefta ad perfeftam,
regula ita jubente adhibui motum contrarium.
De fexta Nota ad feptimam itum eft per motum obliquum nulli errori fiibje6tum. De Septima ad Oitavam , iive de imperfefta ad imperfed:am, tit regula permittit, motu re6to perrexi. De o<5tava Nota ad nonam , utpote de imperfefta ad imperfedtam,
motu quocunque. De nona ad decimam Notam eadem redtitudinis eft ratio , ubi decima Nota, id eft penultima , iit juffifti , fextam majorem efficit , quia Cantus firmus in inferiori
eft
2
ratione

id accidifle.

Juffifti

Exercitii

48

De

eft parte*

dum

regulam ,
feftam pergere

LeSiio

L de Hota

contra

Notam*

decima Nota ad undecimam viam tenui fecunquae prxcipit, ut , fi quis de imperfefta ad per-

motu

contrario fiat. Undecima Nota, utpote finalis, ficut pnecepifti, perfed:a Confbnantia efi:.
Aloyf* Optimum in hac re ratiocinatorem egifti. Quaproptcr te iperare jubeo j fi triplices illos motus , differentesquc
quatuor regulas ita memorise infixas habueris , ut etiam levi
ad eas refliexione fafta, non aberrare tibi contingat, facilem
jam ad ulteriores progreffus viam tibi flratam efle. Jam perge , relid:o Cantu firmo , lat efl in Alto , infra pone Tenorem
pro parte Contrapund:i , ca tamen difFerentia , ut ficut priori
relit

id

in exemplo Confonantiarum rationem de Cantu firmo afcendendo dimenfus es , ita nunc eam de ipfb Cantu firmo defcendendo

ad fundamentum dimetiaris.

Hoc difficilius facftu mihi videtur.

Jofeph,
Aloyf. Apparet. Quam difficultatem aliis etiam in Scholaribus me obfervafle recordor : fed non tanti eft , fi , tit dixi,
animadverteris rationem Confbnantiarum, de Cantu firmo ad

fundamentum numerando
.

Cantus Xi^zz;ri;=l^^^
Jirmus^

efle.

:^:

:^JC:

zs^-

Contra"

inquirendam

io

Sxi

10

JQ

to

3
-

J^

-<y

-^

kd

'r

3!^

23456789&

^^--^ :--i::^:te:x:r^

ioit

Quare , Magifter venerande , primam ,

fecundam
Jofeph.
Notam figno erroris notafti \ Nonne in Quinta, Confonantia
perfed:a incepi ? de illa quidem in fecundam Notam, nempc
Tcrtiam , motu redlo pcrrexi , fed regula permittente , quae dide perfefta ad imperfeftam , motu quocunque j libera me,
te quaefo, confeftim hoc meo, quo premor angore, totus namcit

que

erubefco*

Aloyf

Mittc ailgoreni care

primus enim erfof non

Prieceptum habuifti , quod

fili

quia nondum
Contrapunftum eidem tono , quo Caiitus firmus

eft

commodandum

Cum

tua culpa accidit

quod

tibi

modo did:um

volo.

fit

ac-

enim

prxcedentis exempli Cantus firmus exiftentiam fuam habeat in

Dy la ^foly re y\\X, principium,
finis monftrat, tu autem in

&

C.foh

Exercitr/.

G^foly re

rum
eft

eft

cum

ut

Leclio

L de ^ota

coutia ISlotam.

49

inceperis, extra toiium te initium duxifTe^cIa-

ideo in corre6lionc loco Quintx

cantu firmo ejufdem toni.

Oftavam

pofui

quae

Gaudeo hunc errorem quem jam memoria

fed quae ratio efl
neo, infcitia, non incuria mea accidifle
Jofeph,

cundi

erroris in

Non

Jloyf.

fecunda
efl

tefe-

JSJota fignati ?

error fecundas Notas refpeftu

enim

primx

fed fe-

de Tertia ad
Quintam motu re^to , contra regulam , quac dicit de imperfed:a ad perfedlam , per motum contrarium 5 qui error faciiis efl: corrediionis , Nota fecunda per motum obliquum
cunda^ Notse refpediu

tertiae

progrefTus

es

permanente , & Decimam efficiente , quo cafii de fecunda Nota ad tertiam , nempe de
Decima ad Quintam , five de imperfedia ad perfed:am , ut
regula prxcipit , per motum contrarium progrcdi contigit, Nec
te affligi volo parvum ob hunc errorem 5 vix enim poffibile
in Z)

efi

la, foly

incipienti

rorem

incidat.

re

inferius

ut nullum prorsus in errerum magifter. Interim contentum

tantse efTe attentionis

Ufus

efl:

jubeo , quod reliquum refte feceris 5 maxim^ , quod

penultimas Not^, Cantu firmo in parte fuperiori exiitente, ut
paulo ante monui , Tertiam minorem dederis.
^
^^ deinceps majori attentione huic regulae incumJ^fiP^"
efTe te

firmius memoriae mandem, non difpliceat tibi

rationem explanare, cur ab imperfeda Confohantia in perfed:am ire , per motum recbum non liceat ? non enim videtur

bam, eamque

momenti.
Aloyf, Dicam.

res tanti

Quia eo

cafu duae Quinta^ continenter fe

fequuntur , quarum una exprefFa

coperta

paiam

feu abfcondita eft

fieri

feu aperta efl, altera vero

quam ultimam

per diminutionem

nunc monflrabo in exemplo.

C"^:^-J^^

^-_r

:y
Diminutio.
5

5 5

i^I

-^
Qu'je

non

diminutionem faciendi

potefl:

gendum

efl

maxime voce
de progreflii

facultas pcrito Cantori

adiml

quod idem intelliOftavac ad Quintam per motum refola.

cantanti

>

Exercttii

Leciio 7. de

Uota

contra

Notam^

iStum, quo cafu ob eandem rationem duas Quintas immedia*

te ie fequi contingefet , ut iequens exemplum monftrat*

Vides ergo , quomodo diminuendo Quintse faltum , duie

Quintae , quarum una ante per diminutionem abfcondita erat
patefiant.

Ex quo

colligi poteft, a Legislatoribils

que

Facultatis nihil fruftra , nihil

lit

inftitutum

Jofeph^
Aloyf,

quod

ratione

cujufcun-

non fundatum

fuifle.

Video

&

miror,

Nunc perge, & eandem leftionem faciendo,

omnes tonos

intra

hanc Odtavam

contentos,

&

percurre

naturali ordi-

In D. incepifti 3 fequuntur modo :

ne gradatim fequentes.
E. F. G. A
Quare B* omififti , fitum inter A, & C. ?
Jofeph^
Aloyf Quia quintam Confbnantiam non habet , nec ade6
tonum conftituere poteft , tit fuo loco fufius dicemus 5 vide-

gmus exemplum.
rs:

Quae utpote duobus tantum tonis, 3c tot jtemitoniis conflans, Quinta falfa, & diffonans eft^ cum Quinta vera, fivc
confonans conftare debeat tribus tonis

primo diftum

&

femitonio

ut Libro

eft.

Non poflet cx ifta Quinta fah^a effici Quinta conJofeph^

(bnans , adjungendo vel Notx inferiori b. , vel fuperiori Diefin X. ut in hoc exemplo l

Z^

:xs:

ijus
<

Jloyf Poteft , fed hoc cafu , utpote Quinta hac extra geDiatonicum exiftente , non amplius tonus naturalis , de
quibus

^xercitii

LeSiio I, de

Nota

5t

cojitrd lSlotam%

quibus folum iiunc tra6landum eil: , fed tonus tranfpolitus

de quibus fiio loco*
Jo/epL Eilne qujedam difparitas inter hos tonos ?

efletj

Eft vei maximc* Etenim propter varium fitum

femitoniorum cujufvis Odiavje difpar etiam oritur moduiandi
Age ergo, tuumque
ratio, fed quas nunc ad te non attinet,
cxercitium reflimendo , conftruito Contrapun6tum fuper Can^loyf.

tum firmum, quem

Contra-

modo

in E* praefcripturus {wm^

punBum.

tibi

-^-^-^

3E

-Jt.

3!^

-^.

e^

Cantui
jirmusk

Ad
periori

amulfim
,

^-----^-

-^

fecifli*

Nunc

pofito

Cantu firmo

ih parte ki^

Tenore confice Coiitrapunftumk

infra in

.^-,y

Cantus :i: r .^
Jirmusk :::&lii

[:^

^-

Contra-

r::::Si:

X
3

fl^^:--^!

M"

-^
lO

punBum.

':^zm:

^ rf:
IQ

Ergo denuo In errorem incidi ? Si hoc in Bicinio^

Jqfeph^
inque Specie fimpliciffima mihi contigit , quid fiet in Trici^
plurium vocum Compolitionibus ? Quaeniis, Quatriciniis ,
fb dic mihi , quaiem errorem indicet virgula duila de fexta

&

ad feptimam

Jloyf
admonitus

Notam cum

Noii molefte

cruce fiipra pofita

ferre

non

errorem ,

quem

quia riondum

nec anticipato cruciari velis timore de plurium vocum. compofitione 3 quia ufus
paulatim muito te circumfpedtiorem ^ facilioremque reddet^
Non dubito , quin fiepius audiveris tritum illud fermone proverbium mi Gontva.fa ^ efl diabolus in Mufica, quod fecifti
procedendo de fexta Nota fa^ ad feptimam mi per faltum
Quarta^ majoris , ilve Tritoni, quem cantu difficilem, atque
fuifli

evitare

poteras

m'4k

Exercitii

52

I,

LeBio

de

Nota

Notam,

coutra

male fbnantem in Contrapund:o adhibere nefas efl:,

no animo lis , & de tono . procede ad tonum F,

Fac bo-

ContrU'

W-

funcium.
6

Caiitus

10

lo

lo

:r- -A

%:.

~e.

Jirmus.

:^

-^--->---

--~t^35=^~

3:;::^::^:t:-:::^:t:^-:i:^:

De

principio ufque ad finem bene^

Hac vice Cantum firmum in Tenore mihi pra^Jofeph,

fcripfifli , intereftne aliquid ?
Nihil quidem aliud , quam ut diflferentcs claves
Jloyf,
femper

tibi famiiiarius innotefcant.

dum

efl

lit.

Nunc

Ubi tamen animadverten-

proximas ciaves femper conjungendas efle , ut ratlo

Confbnantiarum fimplicium a compolitis facilius difcerni pof^

tur

poflto Baflo infra

Cantum firmum,

in eo formc-

ContrapuncSum.
10

Ca?2tus

:^"

fe -j

!^z::z

jirmus.

^- :^t3S:~^t
^

3633

Contra"

pimBum^

-^~^
^.. -r- ::^:

-4-

^7i::z^zz^z:

II

:^:i-:Hi^::^zzB:

Bene quidem j fed qua ratione de quarta Nota ufque ad

feptimam inclulive Cantum firmum Contrapund:o tranfcendifli

Quia alias illuc ufque femper per motum recJtum

eundum mihi fuiflet cum cantandi ratione minus concinna.
Aloyf, Optima obfervantia id fecifli maxime quod Cantum firmum hoc cafu tanquam partem inferiorem pro fundamento ftatuens fuper eo rationem Confonantiarum dimenfiis
fueris,
Pergamus ad tonum G.
Jofeph,

Con*

Exercitn

Letlio

/.

de T^ota conira Notam^

6

lo

II

53

12

13

14

Contra^
:3Si::^:

r^-

funBum,

;~;;ir=;;;i:;;xi:^i:g:i

Ca?jtus

Jirmus,

'.

^ zi^: :^~ :$:

:^1

a.:V'-

Maxim-a

=ii$3;;:i
iizinir::iz::^iiKz:

qua potui attentione ContrapundiuiTi

hoc perfeci , nihilominus de novo duo ligna errorum indices
conipicio , nempe de Nota nona ad decimam, & de decima
ad undecimam.
AloyJ Impatiens mihi videris 3 fummopere tamen deled:or hoc tuo a regxilis non declinandi ardore.
Quomodo autem evitare cupis illas minutias , de quibus prxceptum nondum habuifti \ De Nota nona ad dccimam adhibuifti faltum
Sextae majoris , qui in Contrapunfto , in quo Compoiitionis
genere omnia cantu facillima efTe debent , prohibitus eft. Deinde de decima Nota ad undecimam progrefTus es de Decima in
Jofeph.

06tavam

&

conjundris partibus, id efl, parte inferiori afcendenparte fuperiori defccndendo gradatim fe movente , quae O-

do,
d:ava ab Italis Odrava Battuta , a Graecis T^hejis nuncupata
quia in principio tadtus venit , prohibetun Verum ego hujus
rei causadiu multumque fcrutatus, neque vitii rationem, ne-.
que difparitatem reperire potui , cur hujus

-^-^^
~~--

xempli Oftava

f-j

fequentis autem.

cum
tun

:;;^

approbanda

reprobanda

1=:^

'^
,

fit l

utriusquc paradigmatis 06tava motu contrario perficlaAlia ratio habenda efl Unifbni , eodem modo produdii

nempede

Tertia

fu llnifbnus

inUnifonum,E,G.

1=3:

quo

ca-

modum

utpote in proportione aequalitatis confiftens adparum auditur ,

quafi abforptus
perditus vide-

turj ob

quam

&

&

rationem in nac fpecie Contrapund:! excepta

pria

Exercitii

54
principio

& fine

ad Odl:avam

LeSiio

de Nota contra Notam*

nunquam ponendus

Ut autem

eft.

fiiperius aliatam, quac battuta dicitur,

revertar

liberum
paitim e-

arbitrium vel evitandi vei adhibendi tibi relinquo j

nim interefi:^ Quod fi autem de remotiore quadam Confbnantia per faltum lapfiis conjunftim in Oftavam fiat , nec in
G.
Compoikione plurium vocum tolerandum puto*

H-^d
:

T-^

^-1

-^

malL

A
V

male*

S^
:i__^3r:::::

Quod
cupio.

a potiore de unifono

quoque intelligendum

eflc

E. G*

^=3C:::

malk*

malh
.

A
y

- <S
,

In Compofitione ofto Vocum fimiles faltus maxim^ in

Baflls , inque partibus , quae eorum vices fiinguntur , vix eviReftat adhuc ultimi exemtari poterunt , iit fiio loco dicetun
pli

Contrapun6lum

in parte inferiori

45:
Cantus
Jirmus.

rNB

ponendum.

678

10

II

12

?:

^unBum.

^^

^-

Quid

Jo/eph,

^iGh:
fibi

3!^:

:r:

3S=:

10

Contra*

15

^
^-^-^^^"tt:

vult illud in prima Contrapundii

Not

pofitum NB. ?
*
-^/q^ Indicat, quod alias malc fiat motus de llnifbno
ad aliam Confonantiam per faltum ^ neque in Unifbnum eodem modo ut paulo atitc diituiti cft;. Verum cum ille fal.

,,

tus

Exercitii

LeSlio

de Nota contra Notam*

/.

55

qui immutari non poteft , ideo

Aiia ratio eflet , H nuiia Cantus chohic loci toierandus eft*
ralis obligatione obftrid:o , liberum arbitrium faciendi, quid
Sed quare in undecima Nota appofiiifti
velis , tibi foret.
Diefin ? utpote quse in genere Diatonico adhiberi non admotus ex parte

dum

Gantus firmi

lit

folita eft.

Sextam eo loco ponere mihi vifurri eft. Ego auJofeph.

tem audivi, cum artem canendi addifcerem , quody^ ad defcenfum, ;?2/ver6ad afcenfiiminciinet, cumautem dc illaSexta
in Tertiam afcendendo fiat progrefTus, ideo Diefin adjunxi,ut
illa afcendendi ratio magis autentica efhciatun
Accedit , quod
iliud F. undecimae Notx abfque Diefi poiitum, cum F* decimae
tertiae

Notse Diefi adjuncSa nonnihii adverfam relationem

ef-

ficeret.

Optimam adhibuifti obfervationem.

Aloyf.
nem oftenfionis lapidem fubiatum efte arbitror.
ad A.

&

C duos

fuperftites

Tonosv

3X

::3S:

10

Nunc omPerge ergo

Contra-

funcium,

Cantus
Jirmus,

Cantus

:~:ir,i

Jirmm. '^^-^
M:
:q%-^pun^ium.
Contra*

Ex duobu^ ultimis
fpeciem neceflaria
perfequenda eft.

tibi

-^ IjfitiSdi:^

^
lo

^ x^

exemplis apparet , omnia fcitu ad hanc

jam nota effe. Nunc fecunda fpecies

EXER-

56

Exercitii

Le&io ILJivefecunda QontrapunEli

Species,

~~e^x^ecTtTTT
LECTIO SECUNDA,
fecmda

Sive

\ Ntequam

Contrapim^i

Species.

hanc fecundam ContrapuncSi Speciem explican-

-^^ dam
Tempore

aggrediar, praefciendum eft, nos in prsefentiarum in

binario verfari , cujus tad:us five menfura duabus partibus acqualibus conftat , quarum una in depreftionc , altera
Depreffio manus graece T^ein elevatione manus conliitit.
Jisy elevatio autem JrMs appellatur, quibus duobus vocabulis pro majori commoditate lioc in Exercitio deinceps nobis
utendum duxi. Species ifta fecunda fit , quando dux minicontra unam femibrevem ponuntur , quarum una in Thefi veniens , femper confbnans fit , necefle eft , altera vero in
Arhfi, fi de Nota praecedenti in fequentem gradatim moveatur, etiam diflbnans efle poterit j ii autem per faltum labaPoteft autcm Ivac in
tur, neceflario Confbnans efle debet.
Contropunfti Specie diflbnantia non aliter habere locum , quam

mx

per diminutionem

implendo illud fpatium intermedium , quod intercedit duas Notas per faltum Tertiac diftantes.
E. G.
,

id eft

^^
=-&---

._^
:$:

ltI|33S

Diminutio.

Nec

habenda

ff

fi

Dtminut.

Notar diminutae, an confonans, vel diflbnans fit, fiifficit implere illud fpatium vacuum
inter duasNotas reliftum per faltum Tertiae diftantes.

Gd

ratio

eft

illius

Suntne praeterea illa , quae de prima ContrapunJofeph^

Specie ratione motus ,
progrefluum prarcepta fiint , etiam

&

hic obfervanda

Vel maxime 5 praetcr penultimum ta<9:um , cujus

in hac Specie Nota prima Quintam , fecunda Sextam majorem
habere debet, fi Cantus firmus, five Choralis in parte inferiori exiftat
fi vero Cantus firmus in parte fuperiori fuerit

Aloyf

pri-

Exercttii

LeBio

LL. /ive

fecunda ContrapunBi , ^c.

57

prima Nota penultimi taftus Quintam, fecunda vero Tertiam minorem habeat. Exempium rem claram exhibebit.
\

xfcii::

=-^"

Pro majori

quam

facilitate

finis

ante-

Nunc

ad opus progrediamur de mafuperiores Cantus firmos adhibendo.

fcribere incipias.

nu ad manum ,

juvabit habere rationem

Faciam. Sed patientiam tuam imploro , fi in erJofeph,

rores incidere mihi contingat 5 non enim habeo hujus rei , nisi
valde confufam cognitionem*
AloyJ. Fac ut poteris 3 nihii molefte feram
fcuritatis tenebras faciie diffipabit.

corre6lio ob-

10

Contra-

x^zii::

ijpip^i

punBmn.
Cantus

tt^

Jirmus.

:=

31 34 3>v^ 5^.5
v-^T^"r^^ Tv

5 3

Haud inanis fuit hic

Jofeph.
cnim confpicio reprehenfionis figna

meus

<r

errandi timor

primum

duo

prima taftu^
noni figura, fecundum in decimi taftus prima Nota, quorum
neutrum intelligo 5 utrobique enim de Confonantia imperfe<5ta ad imperfeftam motu contrario progreflus fum.
Aloyf Red:e ratiocinaris , funt enim duo errores , quorum
una , & eadem efi ratio , quam ignorare te , nondum fcilicet edodium , haud miror. Notandum ergo eft , quod faltus Tertiie neque duas Quintas , neque duas Odravas falvare poffit 5
:

in

guia nota illa intermedia in Arhfi veniens , qu^fi pro non adjed:a habetur, eo quod ob exiguitatem valoris, parvitatemque fpatii fonum ita temperare non valeat , quin duarum Quin-

tarum,

Exerciiii

LeSfio

IL Jive ^c^

tarum, vcl 0<5tavarum ratio auribus percipiatur.

priora cxempla a tadlu od:avo incipiendo*

Videamus

lO

:^

i
t

Etenim fiNota

non

Sc

intermedia, vel in Arhfi exiftens ,pro

adjefta habetur, Hypothefes illas aperte lic fc habere per-

Ipicuum

illa

eft.

h4-

-^

...-*.

Idem Judicium ferendum

8
.

de Odavis*

cfl:

idem^

l\

-V

A
V

i\

-A

'

--

A
-^
,-

"

Alia ratio habenda eft faltus majori fpatio conftantis.

G.
Quartae , Quintae , Sextae : quo cafli diftantia de prima Nota
ad fecundam quafi oblivionem auribus afferre videtur foni Notac primae in Thefi, ad Notam fecundam pari modo in Thefi
exiftentem^
Videamus fiiperiiLis exemplum de 06tavis , quarum confccutio faltu Quartae intervenientis falvatur.

'^fep^
bene.
.

-.n
i-A-^,. -.,...
.

<y
:
1

A
V

Qui

ExeycitHL Le6iio ILfiu &c.

59

cur prxcedentis
Leftionis tuse tertium tadum ad quartum nulla erroris nota lignaverim 5 quia non habita ratione illius Notse intermediae Hy-

Qui

faitus Quartae pari ratione caufa ed:

pothelis fic fc haberet.

3
.,

,$
iV

:
-

Qui

<>

progfeflus contra regulam eft

fefta ad perfedtam per

motum

aufert faltus Quartse hac ratione

qua^ dicit

contrarium

de imper-

qiiem errorem

3S:

^Tjfl^lk..

^M^S

:-^
Corrigatur

modo

prsecedens tua Ledlioi

Contrd*

punSium,

58346358 3463^4636356
-

Cdntiis

Jirmus^

=^7^

Jam video

$:

^-T^

hucufque didta fatis meiiioria te tenere An*

tcquam autem hanc iplam Lediionem cum Contrapund:o in
inferiori parte componendam aggrediaris, qusedam animadver,

tenda pro majori facilitate

nam*

Primum

efl

perquam

propoquod loco primae Notae paufa medii ta,

fcitu

utilia

tibi

poni pofiit* Secundum , fi ambas partes ita vicine, itaque conjund:im reperiri contingat ^ ut vix fciatur,
quorfum eundum , nec facuitas tibi fit , pcr motum contra"
tium
P a

<51;us

vaioris

6o

Exercitii

qui

LeBio IL feu ^c.

id cffici pofle per faltum Sextx minoris,

rium progrediendi ,
(

licitus eft ) vel

Oftavae

ut in exempiis fequentibus

-^-^-T-

i^liPli^

h^-

i-^

&

perge,

r:=3Sri:

:iz-^-z^:

Jam

^-

Contrapundium

priecedentis Leftionis

in

parte inferiori conftrue.

Cantus
jirmus.

3:r=:$
:=-^^
'.Z.

Contra-

^unBum,

3236

36 35 34 86

Ife
^-L

36

10

s^
3

1^^

fealfe:

Nunc refumendo omnes Cantus

firmos in prima Contrapundii Specie prsefcriptos, percurre reliquos quinque tonos, fuperius , inferiusque Contrapunftum fabricando.

ContraL, ontra-

1
:

^:

fun^um. j-^^lf
-

Cantus
Jirmus,

Cantus
Jirmus.

87

punclum.

56

85

89

3^1

*
568

sS^^y
^-

'^

..~y^

'.l

H^-

z:^

'-z^

fe

Contra'

^ ft $i

gr4

5$
:=$:t

Memini

68

-^

68

^^

33

3^5

13^

34631

34

liiFls^aJii
j

paulo ante prsecepifle ,hujus Speciei Contrapunfto in inferiori parte cxiftente , penuitimi taftus primar
Jofeph.

te

Not

IL feu &'c.
6l
Notae Quintam dari oportere verum patet , in illa hujus toniHypothefi Quintas , utpote diflbnantiae locum non efle, ob
rationem mi contvdfa j quapropter loco Quintae Sextam adhibendam efle judicavi.
/
Summopere mihi placet haec tua obfervatio. PerJ/oy/l
ge nunc , reliquosque quatuor tonos pari exercitio profequere.
Exercitii

LeSlio
:

Contra-'

pun^um,
O
8

Cantus
Jirmus,

/r65

^
5

^ ^
y_
32
35

--_-.^
53

3 10

;..$

:^^^

Cantus S:
Jirmus. fllS^-^

-^

135

-^

^-

-^-

/^-._0
108
67

:__:;:i=:::^:i:^^;3

36316

34 34

3106353

&S
jM

_/CO
568

^ir:::^:::Xeg
:3Xd::i^izt:ii:^

36
Contra'
_^^_JTT^ . TiiT_. t
punSium, ^_:|ixi:::|x:3:i::t^

yr

::J3S

ContrapttnBum*
'"*

VV"*f-^^

'

pESffiliijliifiSiS;
8

34 67

95

10

^i:::;;

^-

;::xJ:Mi:

8731 3:^3865

56

:x:i:^:~t:^zt:i5:itz:iti:t;

63 5^6

^
^ :r=i5
J.

ii

.in-.tXi-~ jw

A~

Cantus jirmus^

Cantus jirmuSi
-'^-"

10

rz^

:3S:

:;"t=ilEit;

Contrat)uniiim.
ContrapunBum^

tfMliyi

IWjillMHW

^::=^
l=:ra

V
Cc;^^TBfit^

62

Exercitii

Cantus
Jirmus,

thrilliZT
'.

Cantus
Jirmus.

^:

:;;:ji

:^:

^^

:=:vd

Le^ioILfeu ^c.

I.

.^.:

ir:

Contra-

pundum.

::$z:^:

:r i=3:e

^
::fciT:x^r

I^rili

:$

'

81

'

Contra-

punSium. V^^
Z.

-!

Cantus

:=:^ ^

Jirmm,

Cantus
\z1s

firmus.

'^

^:pS

^-

-^

-sj-

fepi^li^

jsi.

commcde rem

Satis

t:":^

Sic Dii laboribus

inftituifti

"~^ "'

omnia

oportet te etiam memorem efle iliius : Gutta cavat

lapidem , non vi , fed faepe cadendo quo docemur , indefeflum
Studii laborem ad Scientiarum adeptionem requiri, ita ut nullum diem fine linea ( ut dicitur ) prxterlabi f inamus. Prxter-

vendunt

eatehoc loco admonendum etiam duxi, ut non

foliim illius
tacSus

Exercitti

quo

tadtus, in

LeHio IIL de

tertia

ContrapmiBi

laboras, rationem habeas

Specie.

63

&

verum etiam

fe-

quentium.
Ita (ane eft venerande Magifter.
Etenim in comJofeph.
ponendis praecedentibus Contrapunfti exercitationibus vix fci-

viflem

unum

quid faciendum , nisi , antequam icribere decreverim

vei alterum tad:um conliderando , quid ibi quadraret,

anticipaviflem,

Jloyf

deam

Mirum

tequc etiam

tentionis

&

in
,

modum

isetor

qui

atque etiam hortor

te
,

tam

fagiicem vi-

ut incepto

&

at-

conftantiac ftudio difficultatis gravitatem fiipera-

neque te oneris afperitate opprirni , neque blandiveiut jam muita calleas , ab ailiduitatc Studii abftrahi

re nitaris,
tiis,

Quo

patiare.

fadro paulatim in tenebris

lumen

exoriri,

&

a-

veium tibi ftiblatum iri {enties,acgauHic quoque dicendum eflet de Tempore Ternario , udebis.
Quia autem ob rei fabi tres Notse contra unam ponuntur.
cilitatem parvi eft momenti res , operae pretium non arbitror
Pauca exempla ad
peculiarem ea causa Leftionem ftatuere.
hujus rei intelligentiam fiifficere modo compertum erit.
iiqua ex parte caiiginis

ilbi

iss

^Z^l-ZZtZZZT.

:z^:
^. -^-

^:

Nota intermedia, quia omnes

tres

poteft

fi

tur, diflJ)nantia

efl

fecus eflet,

ex his tribus quo cafu omnes

tere , ex jam diftis , conftat.
ret

tres

gradatim moven-

una vei

confonantes

E X E R C I T I I
LECTIO TERTIA,
De

tertia

Contrapm&i

altera faltaefle

opor-

I.

Specie^

T^Ertia Contrapunfti Species eft quatuor femiminimarum

-*Ubi principio
contra unam femibrevem Gompofitio.
animadvertendum eft , quod , fi quinque femiminimas vei afcendendo

vel defcendendo continuo gradatim fe fequi contingat.

CL2

64

Exercitii

LeBio IIL de

tertia

Contrapun&i

Specie.

prima Conlonans efle debeat , fecunda diflbnans efle

Tertia denuo Confonans fit , necefle efl:. Quarta difpoflit.
fbnans efle poterit, fi quinta Confonantia fuerit j ut in exemtingat

pJis

Fallit

autem primo

in

Hypothefi

ubi fecundam

&

quar-

tam Notam Confonantias efle contingit, quo in cafu tertia

Nota difTonantia effe poterit 3 iit in fequentibus exemplis

Sri*

lii^=ggii^i^
8678
3123
6543 5678
^

Igi

^3

:S=.

Ubi omnium Paradigmatum

Sc

diminutio

tas patefiat

ratione

faltus tertix

vocatun

:^s

3543

jijjii

Nota Confbnans eft >

Ut autem hujus rei veri-

tertia

exempla hxc ad fiibflantiam revocanda funt , hac

i^^i

fts
^--^

:te

^-

s
iSEBi^5EA

Ex

quibus clare videtur , tertiam illam Notam, nempe

difTonantiam aliud non efle , quam diminutionem faltus tertisE, qua impletur fpatium intermedium de Nota fecunda ad
tertiam repertum , quod fpatium nunquam diminutionem , five impleri Nota intermedia recufat.
SecurtdaHypothefisefl, ubi a comunireguladefleftitur, Nota
cambita, ab Italis Cambiata iiuncupata>ubide Nota fecunda dif^
fbnan-

Exercitii

LLL de

LeSlio

fonante per faltum

tertia Co?2trapunSii Specie,

Confonantiam

progrefTus in

fit

quentibus exemplis videndum

65

ut in

fe-

efl.

'
R
=

346

7 5

^-

^:

i^

de fecunda Nota in tertiam efle deberet

de rigore de prima Nota ad fecundam 5 in quo cafii fecunda
Nota fextam Confonantiam efficeret , hac ratione ;
Saltus

ille tertiae

TT
A-

-T

.
m

np?-f'ir:

JZ3E:

In qua Hypothefi

nutio

fieret

res ita fe

de prima
haberet :

^^
^

::^ZK

Cum

fit,

<s
V

fi

Nota ad fecundam

dimi-

ig^

autem hac

in Contrapunfti Specie Fufis locus non

ideo placuit gravibus authoritate Viris primum exemplum,

ubi fecunda Nota feptimam habet , fortaffis propter majorem

Cantus concinnitatem ratum habere.

Ultimum

reflat

monflrare

quomodo penultimus

taftus,
cacteris plus difficultatis habet, conficien,

qui, ut plurimum
dus fit y qui , fi Cantus firmus in inferiori
tione conititutus efle debet.

fit

parte, hac ra-

Si

66

Exercitii

LeStio

IIL de

'

"

modo

\
V

<>

autem Catitus firmus

Si

faciendus

tertia

ContrapunBi

Specie.

in fuperiori

fit

parte, fequenti

erit.

A
V

"'<>

m
His ergo cognitis

&

iis

'-

Z^.

qux de

aliis

Speciebus jam di^

facilem tibi futuram fpero hujus Speciei Compofitionem : fed iterum , atque iterum admonitum te volo , ut fequentis tacSus vel maxim^ rationem habeas , fi nullum in proErgoOpus aggrediare,omgrediendo obicem offendere cupis.
nes in prima Ledtione prxfcriptos Cantus firmos co ordine perla fimt

fequendo.

p^pjgga^te

Contra^

punclum*

IZ^i.

^
^Cantus

'Z

Jirmus^
Ifi:.::-::^;iXi

i^:

1234345687568765 34568134

If^

z^

T^

l^-

Can*

Exercitii

Cantus

-^
V^

"firmusm

\^

<^-

/t

65:

V^
.

_.

,.
,

.1

8765: 610

6^

V.

-<>

\\

tlL detertia ContrapujjBi Specie.

'.

L Leclio

465- 345-6

103 6

5"

6109

feigilgiiiigipi

^s,.

A
.^

<s

A
^

sV

-
,

109

^X,,
Cantrn
jirmHs.

875435:36103

g^SaiigiSfl
^.
^
^

'.

-,

A
V

;
-

firmusm

Contra*

punSum.

^^
m
9A

Cantus

354

'

r"
V.^

Ai...

...

<v.

ta

"".""

""V"""

'

>*-

A^-

r^

r^

Pi^ 55psg
|

H-^

68

Exeycitii

LeBio IIL de

tertia

ContrapunBi

Specie,

rr

Contra-

Cantus

-j-X"

fel
.:_

Jirmus,

:=^

=2

-^.

^^^iffii^^^
1

Cantus
Jirmus.

w
s

-^

<^

^i^.

^s:;.

SA^t^Jpg^l^=
"
fl- A

=l

'

"

^pm^^^^p^
Quare nonnullis in locis b. mollia adhibuifti , fiAloyf.
gnum in gencre Diatonico, in quo verfamur, haud ulitatum?

lExercitii

LeBio /F. de quarta ContrapimBi

Vifum mihi

Jofeph,

eft, alias

afperam ex

Specie,

mi

69

contva. fa

exorituram relationem. Nec obefle arbitror generi Diatonico , cum b. mollia ilia non fubftantiaiiter , fed accidentalitcr
cx neceflitate immixta effe conftet,
J/oy/. Optime animadvertifti ^ ob candem enim rationem
nonnunquam etiam Diefes adliibendx funt fed ubi, quando,
:

ponderandum eft judicio^ Ex prsecedentibus exemplis fatis memoria tenere videris ea, qu^ ad hanc Speciem requiruntur. Reliquos tres adhuc fuperftites tonos G. A. C.
perfpicaci

ne nimis prolixi iimus, privato ftudio perfequendos

re-

tibi

Sit igitur

linquo.

E X E R C

LECTIO QUARTA,
?

De
CPecies

r>

quarta Contrapun&i Specie.

duabus minimis contra femibrevem in

haec conftat

^ uno eodemque

loco pofitis , virgulaque curvata fubdad:is,

quarum prima in Arhfi , fecunda in Thefi veniat , necefle eft*
Qux Species Ligatura , vel Sincope appeilari confuevit 3 eftque
Diflbnantiae.
duplex, Confoantiae,
Ligatura Confonantice eft iila, cujus utraque minima,

&

&

in Arhii,

&

inThefi Confbnantia

Exemplis

eft.

res ciarafiet.

Ligaturce Confonanti(je.

~$

ii

Ligatura Dijfonantice

quidem Confonans

^JX

58

53

3er

-^

in Theii difTonans

$:

eft

58

-^

cujus prima

quod femper

Nota , ncmpe

in Arhfi

debet ) fecunda vero

ut in fequenti exemplo videre licet.
efle

Li"

Exercitit

JQ

LeBio IV. de

qiiarta ContrapuiiBi Sptecie.

Ligaturce Dijjbmntice.

feEteSg

<i

76

76

lo

76

-^

::^

<h.

cum

Diflbnantiac hoc loco non accidentaliter , vel

pcr diminutionem, quemadmodum in prxcedentibus Specie-

Porro

bus, fed fiibftantialiter, & in Theii vcniant, neque ex fc> utpote auribus inimicae quidquam grati exhibere valeant, amcenitatemque fiiam a Confbnantia continuo fequente , in quam
refblvuntur , participare necefle iit 5 quaproptcr nunc dicen-

dum

efl

De
Diffdnantiarum Rejolutione.

Antequam

dicerc aggrediar ,

quo modo Diflbnantix

refol-

vcndse fint, juvat fcire, Notas ligatas quafi vinculis conflriftas

haud aliud efle , quam Notse fequentis retardationem , quae
poftea tanquam fervitute folutas in libertatem cxire videntur.

CJuam ob rem

diflbnantiae

gradatim defcendendo

fe

femper in proximam Confbnantiam

moventem refblvendae fimt i ut in

fcquenti exemplo clare videtur

i-f-r-f-^-r^

t^

.l<h
4

3
A.

'V'

JJ

Quod

>

-^

'4

\
^.

"0"

Paradigma

fublata retardatione

II$I]

1=e-

Wi

fic fe

habct

SEiEE^:

^
MMwAMivV^xwiWWMHaa U !
l

II*

litfiJWil^ii

Ex

Exercitii

Ex quo

LeSiio IF, de quarta. Co?itrapunEli Specie^

colligitur

rem

fcitu facilem fore

in quiilem

71

Con-

fonantiam qua^libet diflonantia refolvenda Ut, vidclicet in illam, quse , iublata retardatione , immediate in fequentis taInde fit , quod Cantu firmo in infed:us Thefi reperitur.
riori parte exiftente, Secunda in tlnifonum , Quarta ia Tertiam , Septima in Sextam , Nona in Oftavam refbivi debeant.
Quae ratio ita veritate nititur , ut hanc ob caufam neque de
TJnifono in Secundam ; neque de Oftava in Nonam per Liga-

turam progredi
plis

liceat

videndum

quemadmodum

male.

|E$

4-

cxem-

efl.
malh.

0^--

in fequentibus

:$

89898

:5r:
-f

Qua
rum
nem

&

primo exemplo,

in

immediatam duorum UnifbnO'

duarum Oftavarum confecutio*

retardatione fublata

in fecundo videbis, hac ratione

"*^

rtrps

:fcrrt;
:=:e

^ -^

A
V

c
\

n ^"^
.

'
1

C\

'

Contra

Noaam

fit

fit,

fi

IIIIIIM

de Tertia in Sccundam

progreflus

hoc modo

"Xr

&

de Decima in

a
hene,

hene,^

898

^^^naiMkr^wMmnflf^

s 2

Qux

fZ

Exeyditi

LeSiio IV, de quara ContrdpunBi

Quse Hypatbefes refte conliiiunt

Spacie

quia ctiam rctardatione,five ligatura iublata valerent, fequenti nempe ratione

,

quales diffbnantiie adhibcri

Poftquam monftratum eft
poffint , quoque modo refblvi debeant fi Cantus firmus in inleriori exiftat parte , /am dicendum reftat quibus difTonantiis
locus fit , qua ratione rcfolvendse , Cantu nrmo in fupcriori
,

parte exiftente.

Dico igitur,qu6d hoc loco Sccunda refoluta ihTertiamj

Quarta jrefoluta in Quintam, Nona rcfoluta in Decimam adhiberi poflint,
E. G.

-Kl

'Ti

^-

.i3L_.

Aj^

9 lo

fc$

L-^----^-^

^-i-

Quare hoc ioco omittis Septimam ? crgo Cantu

Jofeph,
firmo in parte fuperiore cxiftente adhiberi non poteft ? non
molefte fcras mihi dicere rationem.

S^ptimam confiilto hoc loco a mc omiflam efle

Fateor.
Ratio autem vix alia afferri potcrit , quam Authof
rum Clafncorum gravis Authoritas , cui in praxi piurimurti
tribucndum cft quorum vix ullus rcpcritur , qui Septima hac
Aloyf.

ratione in

Oftavam

rcfbluta ufus fucrit.

-"'-l
;

r
C

'

^-^
6

n*

/\

"

":v"

'

1*

rr* (
K

<,

l"J k

:i~;^T"^-s.4
Sf^Hj

Poflet

Extrcitti

LeSlit)

valere

quia in

75

Septimam hac ratione refoiutam

Confonantiam perfedram , nempe 0ta*

Poflet fortafTe dici

hon

IV. de quarta ContrapunBi Specie*

ideo

qua parum admodum liarmoniae habere poteit , refbivitur, nisi eosdem apud Authores Secunda, quse Septima inverfa efl, in Unifonum refbluta frequenter reperiretur , a quo,
tanquam Confonantiarum perfeftilfimo multo minus harmd*
niac, diflbnans participare potefl
Ufuihac in parte , gravibus
ab Authoribus introdud:o confulendum puto. Videamus eX-

vam ,

cmplum
lutse

Septimae in

&

Secundam in verfae ,

in

Unifonum

refo-

AzrJ$z

M
^-

\'<7ty

hene*

Jofeph. AntequaiH adLeftionem progrediar, liceat mihi

pace tu4 quacrere , an retardatio , iive Ligatura in Diffonantia
ttiam in afcendendo locum habeat ? VidetUr enim par ratio

fequentium exemplorum

irf^iaviaiids

^-

trt:-

m.
23

23

.,.

^-

>

>-'|<*^K

nn ,ifi-m

1 <}
Quacflionem moves, nodo Gordio folutu difHciliorem, quam tu etiamnum in difciplinae hujus limite haerens
capere non potes, ideo alio loco folvendam
Quamvis fi retardationem fufluleris , par ratio Tertiarum videtur
afbenJlojif

&

sus

loco

&
,

defcensus , quandam tamen diflerentiam fubefle ^ fuo

ut dixi , expianabitur. Interim omnes difl2)nantias in

proximam Confonantiam defcendendo

refolvendas efle jureMagillri tibi dico.

Caetcrum hujus Speciei penultimus taftus Septima in Sextam refoluta , ii Cantus firmus in inferiori fit
parte , concludendus efl : fin autem Cantus firmus in fupe-

riori

Exercitii

74

fiori parte exiftat

LeSiio IV. de quartaContrapunBi Specie*

cum Secunda

Unifbnum

ta, inde in

in Tertiam minorem reroiu

procedendo finiendus erit.

Eritne fingulis taftibus danda fua Ligatura

Jofeph.

Omnin6, ubi

Aloyf*

OiFendes autem non-

efle poterit*

iiunquam taftum, cui Ligaturae locus non erit, quo cafu taSlus ilie Minimis folutis implendus erit , donec facultas facien

Age ,

dae Ligaturae fe praefentet.

3K iSgl^M

Contra*

T-r^

3^ 7^

Cantus
L.amHS

::
.
,

Jirmm*

'.

Ligaturisque incumbe.

31

3676

35

76

68

rac --^ -y- -^^-r$::Ti^iriq:3;^r^^

-^- -- --^- ~^~- -^^
^-^^- ;^
^

3 .-Zi_- 1

Redte quidem

fecifli

-:

J.

i: :.,.

fed quare in quinto taftu

::

omififli

poterat enim efle , fi pofl Tcrtiam illam , Quin^

manen^
tam adhibuifles 5 quac prima Ligaturae Nota fuiflet ,
do in eadem linea,infequentis taftusThefi , nempe Sexta alte-

Ligaturam

&

ram Ligaturam
praetereundam

Dixi enim

habuifles.

efle.

nuliam occafionem

.
^

Poteram

Jo/epL

cert^

fed confiilto omifi

fam inciderem repetitionem , continu6 enim ante

quarto taftu easdem pofiii Ligaturas.
rationi,
ell:.

&

provida

in tertio

&

&

obfervatione, quia
canendi
progrefsus concinnitati haud parum concedendura
Satis

Aloyf

ne in odio-

ufiis es

Perge.

C^ntus
Jirmus

Contra^

>

3^:

Ji^;

3X:

^ ^.,f

.^

!.

-^

If^

:tt=r

S^

Con*

Exerdtii

Contra^

pun6lum* ti-^^

LeSiio IF, de quarta CofitrapunBi Specie.

Cl

^-

igggggiiiii^
i)^-

Cantus
Jirmus^

75

-^

~e

-^- SciTrH::

^
'
.^.. X

!..

Canttts

Jirmus.

'.

-^

^=:^

*"^

tt;:

r'

A T
'

'

>m

^^ftr -S'OaM*.^

<k-M-N^"MMJhr

ContrapunBum.

MWPgBiW
4^

:tJ:

-^

SzEr:^ -^ ~r E; SE ^ifcS:

-am

#1

Cantus Jirmus^
Cantus jirmus*

-^

^^i^-

^t

-^

^^^^^iS

-^

$:
--

1^

ContrapunBum^
Jloyfl Hsec exempla pro nunc fiifficiant. Cinn auteni
Ligaturis haud mediocre condimentum Muficali Concentui accedat , ideo non foltim reliquorum trium tonorum Cantus fir-

mos hac

ratione perfecjuendos tibi

cQmmendo> veriim etiam,

ut

Exemtil L

Le5iio IV. de quartd ContmpunBi Speciei

in hac Specie
fatis exercebis*

ut repertis

quam

aliis

plurimum

te exerceas

>

nec un-

Pro concinnitate ftquentis Speciei hic prsetliitto, Ligatu*

r^s hucufque didas etiam alio modo fieri pofle, quae quidem,
fiibftantiam minime evertunt ^ afferunt tamenconcentui celerio*

motus rationem*

rls

^
V

c*
C

...

iV

.A

,A
-^-

..

Ex

Cn

.,

^.

,
^

,^.

Subjiantia^

Subjiantia^

E. G*

,A-.
^V^

A
W

idem
..

A
V

quibus clar^ colligitur

primam

&

tertiam Hypothe*

fubflantiam 5 fequentes , ubi idem adjund:um

variationes, vel cantus, vel motus gratia adhibitas.
ctiam lolet Ligatura modo fequdnti
efle

efl

efle

Rumpi

:z:

s
nonnunquam

Praetcrea
ri

poflunt j quae

quam

quidem

vero in prima

duse Fufac fequenti Speciei immifcein fecunda ,

quarta tad:us parte, nun

&

& tertia ponendae

hene,

hene.

funt.
wale.

e
-SJtC

Hisin^eftis

fit

EXERCITII

LECTIO dUINTA,
De
CPeeies

quinta Specie ContrapunSi.

Contrapunftum floridum appellatui', fic diftum,

quia omnis generis ornatu, Canendi gratia, flexibili mo-

tuum

ifla

facilitate,

concinna figurarum varietate, ht hortus

fculis florere debet*

(Juemadmodum enim omnibus

flo-

reliquis

Arith-

Exeicitii

LeBio V, de

ContrapunBi

quiiita

Specie*

77

Arithmeticx vuigaris Speciebus, ut Numeratione , Additione,

Subtradiione , 6i Multiplicatione in Divillone utimury ita
Species hxc nihil aliud eit , quam prsecedentium Contrapuncfti
Specierum Congeries 6c Compolitio , nec quidquam novi
hic monendum occurrit , prxter Cantus concinnitatem , cui
plurimum cura^, atque operx dandum efle , nunquam 6 memoria tibi excidat , hortor , atque obfecro.
M
Dabo operam pro viribus meis , fed vix mihi fiJofeph.
do, nulio exemplo ante ocuios habito , caiamum prehendere.
Aloyf. Alacri animo iis,formabo tibi primum exemplum*

r^

fmZm.
y^

Lantus
^
flYTTlUS^

I^^^^^P^
4J

.
=
::

r-

"^"

tS

v>

"

'

"

<>~

\r

3l

V>

mms

'

r^N-

x.

j-:

:-.

__

ir^x^zM

j ^

..

-^,

^^-H
M

III

^ niM^w^i^iMim^ U !<
ii

'

"

.,,

Cantus
=

Jirmm.

>

is .-:A;

r-<f

'

.-A
'-V

V^

A
V?'"

"" ,"

""^. ;

'"'"A*"

,'"

L.^i,~--^J

--i3L_

=35:

> III

"

"1

'11 11'-

-l-=^

35 -e^-tt

^t^ttitifmif

.i

^
ii

^fct

<IV.

Huic

'

Exercitii

Huic

igitur

trapunfta tibi

K de quinta Contrapuncii Specie*

Ledlio

formulx reliquorum Gantuum firmorum Con-

accommodanda

reftant.

^MIM
-4-

:35-=z,:
~
< 7 -ft-^^"
--r
i

.^..

ij t

^3

^'i.

MlM^Pglpgjg

<

'

..

lf i

ii

ii l w Ti'

-.-

'

111

.^

II.

l.--

.1 -1

11

li

I.

i.

,.

/^

^.,;,^_-^.J^L^

M^^
^^/oj/T

Satls lndiiftriQ& opcratus cs ^

mcdiocriter placct, eft, te

tipjt>i

tribuifle

qubdque

non pariim

iii

intlpoitu in

&

quod mihl non

attcntionis eanendi ra-

Thefin

plemmque motum

Exenitii

1.

tum obliquum,

Ledio V^ de quinta Co>7tydpUnSii Specie^

pluhmum Contrapundto

quia

mendatam

quam

vel Syncopeii adhibuefis,

afFeft gratia:

'^^'

induftriamj

ulterius tibi

com*

volo

Jofeph.

Incfedibili afficior laetitia,

quod

inteiiigam >

non in

totum tibi difplicere & ftudii r & conat6s mei rationem i\

quo biandimento animatus > non mediocrem frudium brevi
tempore fadlurus mihi videor* fn pra^fentia tua ^ vel privato"
ftudio reftantes tres toni mihi perfequendine funt ?
Species haec tantae fk utilitatis^ ut Vix dice*?
Jloyf*

Cum

queam, ideo abfolves tu quidem pr:^did:Os tres tonos me

prselente 3 verum te admonitum voio > uthoc ingenere Comte

femper magis magisque

politionis

te exercere

nunquam

de^

iiftas.

Jo/eph*

ii

Confiiium tuum femper ut Legem obfervabo.

ii^^^iMte
^-

^
3i

-$:tr

zz^

I.

E^:

-- ^

'
i

-ir

II

*
fciii

!! --

^.

r:$:=z

.c-

i^=g

gii^TtitT!#i

8o

=
.

.^

Exercitii

LeUio V. de quinta ContrapunBi Specie.

=r^J ^-

^,

.zx:_-.

i~>-

w
-

'

u ....

.1

iiiii.i|

II

I
I

"

I'

>

iii

'

-. . ..

*-

'

"1'^
:<e

-J.-4-

^4^2-

4:

n
i... .

'

li

-" '

:!#

^--i-4

L-.

^ --*-a-^

?*t=^=:

ni
i

zzsSi::::::;^

<r^'

:T~$:

'L~>.

t-

J.

'i'

>J.i

iiiiAi

.J^.

y _^A

II

.111

.ii

liii

11

i. l .
i

jrn

NB.

Quid indicatilluid nota bene

Jofeph.
tu ultimi exempli in Cantu politum ?

*,^

in quinto ta-

Jloyf

huc
lii

te

afBixeris.

nunc
quod

Nihit enim de hoc ex

'

non quidcm Praecepti ,

pofitis duabus Semiminimis

me

ad-

tibi

fed Confi-

dico ,
tadlus , abfque Ligatura continuo fequente

in princi-

intellexifti

-causa

l^iq

Ne
5

ratio cantandi

Exercitii IL Le6iio

de

Nota contra Notam in

Tricinio^

81

Quapropter confultius erit , fi duas tanclaudicare videatur.

tum Semiminimas in principio tadtus adhibere lubet, eascum
fequenti Ligatura flringerc

miminimis curfum

NB.

facilitare

vel
5

cum

duabus adhuc

aiiis

ut in fequenti exemplo

Se-

_'.^

melius.

j|#i^8l#$ftfifigi
Jam Bicinium omnes quinque Species percurrendo , fupDeo fint Laudes abfblvimus. Nunc
pofito Cantu firmo
redeundum efl: ad principium, nempe Notam contra Notam
in Tricinio, videndumque , quid in quavis Specie obfervan,

dum, quique ratione trium partium Compofitio inftitui debeat.

E X E R C

IL

LECTIO PRIMA.
De Nota

contra

TpRicinii Compofitionem
'*ex eo conftat , quod in

Notam

omnium
illa

fine

in

Tricinio.

perfeftiflSmam

adjumento

efl

>

vel

aiterius partis

perfed:a harmonise Trias haberi poflit , cum tertiae, five plurium partium acceflio nil aliud quali lit , quam cujusdam partis in Triade harmonica jam exiflentis repetitioj unde quafi

Proverbium abivit, cui Tricinii refte efliciendi poteftas et

fet , ei viam ad plurium partium compofitionem , quam latiA
in

fim6 patere.
Incredibili animus meus exardefcit fciendi defideJofeph^
tio , qua ratione Compofitio hxc conficienda fit 5 verum haud
modicum metuo , ne rei gravitas tenuitatem opprimens , vo-

tum meum

hsefitare faciat.

Non eft , quod metuas 5 etcnim quia in conficienJloyf.

dis Bicinii Speciebus non magnoper^ laborafti , fpe fretus efto,
intellrdris

primum

iis

fum & fumpto prinNota nempe contra Notam, eo-

quae tibi did:urus

cipio a Specie fimpiiciflima,

que ordine, qaem inBicinio obfervavimus , progrediendo,non

adeo difficilem tibi futurum Tricinii conficiendi laborem.
Eft igitur Species hsec trium partium fimpliciflima

Compofitio

ExercitiilL LeBio

82

de 2^ota contra

Notis aequalibus,
Confbnantiis conftans

Notam

in Trici?2io.

five tribus femibrcvibus,

poiitio

merisque

Ubi primim notandum , in ornni Hypothefi five taftu ,

nisi alia ratio impediat , Triadem harmonicam adhibendam elle.
Quid
eft Trias harmonica ?
"
Jofeph^
Aloyf, Eft Siftema Tertia & Quinta conftans. E. G.
,

Wj.

i|Mw Mi

-^

I.IMII .

ll'l

'

|i

>

! !!

'

l>ii

'

111

1
ym

II

13

Sed quae funt illae rationes, quss hanc Triadem

Jofeph,
faciendi facultatem nonnunquam adimunt ?
Moyf Eft fiibinde concinnioris Cantus ratio , cujus gratia nonnunquam loco Triadis alia Conjfbnantia, vel Sexta , vel

Odrava adhiberi

folet

faepius

ctiam immediatam duarum

perr*

fedtarum confecutionem evitandi neceffitas poftulat , ut relifta

Triade , aut Sexta loco Quintze , aut Oftava , aut utraque utendum fit 5 quemadmodum fequenti exemplo monftrabo :

>

$~":

-A
V

'" t

10

I2

-~t
/-

^*

^~:

A
V

^.

A
V

1-4

m
!

10

'T"
*J

-'\-"
r
Vs

"

It?
1

.r.

-.-

,i\

...

3S

A-

[ |..

^-^

.!.

Videtur mihi, pace tua, Magifter , dixeiim, in

Jofeph^
fecundo taftu Triadem abfque ratione prxtermiflam efle 3 poy
'

enim , meo quidem judicio , Tenori Quinta dari , qqae

Triadem conftituifTet^ & poftea tertio ia tatu eidem Tenoterat

;:

.u

ri

i^otam
L deKotaHypothefibus
contra

ExercitiilL LeSlio
>.

I i

ri

^iii--

<

--

Tertia tribui

fiint.

-.1

..

I.

i.w-

I.

I.

reii6lis caeteris

in Tricinio

.,, ,1

ii^Mi,^,,

,,,

83
-

II

,aa

ut a te poiitac

G^
"

n -^

ll\

ir

^-.

"

,^

.;

--.^ - -

'

10

12

^
10

'n*" 1 ^
:j*
r
"

A
V

c iLZ^

A
V

rA

11

S^

II3S'~"
"*p"

"""

i.

iieque progrelTuuin rationi, neque concinnitati Cantus obelle videntur.

Aloyf, Non partim mihi placet haec tua feflexio , neque

Ambitus

ifti

reprobari poteft hoc

pe

meum &
,

neum

tuum Paradigma*

naturae

& ordini

Verum primum nem,

Varietatique magis confentaNaturae,

ordini, quia in il-

&

quis non peffpicit ?

lo pars Tenoris pulchre gradatim abfque faltu defcendendo movetur ufque ad tertium tadbum inclufive , in quo Sexta reperitur , quam Nota mi in parte fundamenti pofita , prse aliis
iterato hujus
Confonantiis amat , ut jam alibi didtum eft ,
rei rationem expianatius didlurus fum.
Ponatur primo iila
efle,

&

fexta Hypothefis

"

6
u
<>
.^

'^*

^J^

Ubi Nota Sextam

1.

iV

efficiens

pfoprium translata tcnenda

eft

&

quafi de loco proprio ad imin loco proprio fic is haberet

W-

84

Exercitii

IL LeBio / de Nota contra Notarn in

TriciniOi,

^ Z^
C. crgo in loco proprio pofitum Triadcm harmonicam conftituit , quod translatum per Oftavam in acutum, C2eIJlud

Sextam efficiat necefle eft. Quod

vero tantum intelligendum eft, quando poft iilud mi^ fa fequitur , iit in exemplo :

teris

partibus reltantibus

i!ZSE

autcm
quaai Scxtam
Si

mi

illud

defidcrat

magis Quintam,
ut in fequcntibus cxemplis

alio faltare contingat

,

.*<>
V

z
-

_<v

\
^

*"

12

10
^-

10
^d

'^*

1.

<>

__

A
V
\-<tT-.

11

Nunc

eo , quo nonnihil reccffimus , redeundum eft 5 nempe ad rationem , cur Paradigma meum etiam varietati accommodatius fit, quia in ilio, A. in Tenoris parte tanttim femei,
in tuo vero exempio bis reperitur, tit videre licet :

gzi-isi:-

:5E=S:

:^$z:h:

Cui

Exercitii

IL

LeSlio

de Noia contra tiotarn in Tricinio,

5'

Cujus varietatis magnam rationem habendam efle, pro nunc

& /emper tibi di^tum voio.
Jojeph.
Ne molefte tuleris , 11 quscram , cur in tuo pau16 ante allato Paradigmate a partibus tam longe fejunctis principium fumferis l Videtur enim mihi , aiio quoque modo fieri
potuiffe.

Jloyf, Minimum moleflije, fed plurimiim obleftamenti mihi afFert fpe plena curiofitas tua* Nonne vidifti, BafTum il-

exempli continuo gradatim afcendendo moveri ? Quam

ob rem , ut partes , motu contrario f ibi obviam eundi campum habeant, partibus a parte fundamentali remotis initium
lius

fieri

necefle

efl.

Sed quibus exemplis Paradigma illud alio modo fieri potuifle demonflras ?
Duo exempla , non demonflrandi gratia, fed, ut
Jofeph,
docear, adducam^

-^ :t^

.lz.iz:
lo

10

- :::^::=$ z^:

ri^:

Es;=Ej~:EEE?:l =Sct:i-S

D*

"~?V~

-^

^\-C xr r-^- -V-

r$:"~

3
.,__

<v-"

^^~tv~
-^ ^i/.

:3j=ri:

^-

-p-

Non admodum improbo

exempla hsec tua. Ve, in primo exemplo, de primo taftu ad fecundum,

omnes tres partes afcendendo, partim per gradum, partimper
faltum moveri , quod abfque quadam inconvenientia vix conAloyf,
rtim vides

tingere potefl.

Alti de primo ad

Quod

hic accidit in parte Tenoris refpeilu

fecundum taftum , qui

A
V

lic fc

habent

%
"

I
Ex

86

Bxercitii

IL LeSiio L de Notd

contra Hotam in

Trici?jio<,

Ex quo

perfpicuum eft, fubiaca parte fundamentali progrellum illum vitiofum eflej quia non folum de imperfed:a
ad perfed:am fit ambitus, iic loquendo , Verum^ quod pejus
eft, nec illa Quinta Gonfonans eft, fed Quinta falfa.
Regularum enim ratio non folum refpeftu Baffi , verum ctiam aiiarum partium inter fe, ubi fieri poteft, quamvis in plurium partium compofitione non ita rigorose obfervanda eft ita ut etiam iil Tricinio partium relpeitu 6affi ponderofas ob
rationes nonnunquam ab eo rigore recedere iiceat, quod videndum eft in prioris exempli penuitimo tacSu , ubi de Quinta in Od:avam finaiem , nempe de perfe6la ad perfeilam motu redto fit progreflus , quia ajiter fieri non poteft
E. G.
;

8e?e
w-'^
:a
Jofeph.

c6 OAavse
Aloyfi

non

Non

poflet illud inconveniens pofita

evitari?

Poflet

quidem ,

fatis ftabiiiri fatio

&

Decima

lo-

fed videtui: per iliam imperfedtam

perfed:ionis

&

quietis in

Nota

fina-

Alia ratio eft Quadricinii , ubi accedente Quinta, non obftante Tertia iilis rationibus fatisfieri videtur.
Sed quid dignum reprehenfione reperis in fecunJojeph^
li

requifitai

do meo exempio ?
Aloyf Non quidem aiiud , quam , quod Sextse in afcendendo in Thefi nonnihii afperitatis habeant. Sextas in Arhfi
venientes ( quibus in hac Specie iocus non eft ) utpote minus
roboris habentes toierabiiiores funt, ut aiibi iatius dicetur.
Jam ad exercitiurh pergamus. Ut autem intuitu cujusdam formulac Speciei hujus confeftio faciiior tibi contingat,

componam

ego tibi primum exempium , quod pro trium partium ratione etiam triplex erit 5 primo ut Cantus firmus in
parte fuperiori fecundo in parte media ; tertio in parte fun:

damen-

Exercitii

IL

LeSfio

L de Nota con(rd Notam

in Tricinio.

87

&

tibi deinceps obfervandum erit,

damentali ftatuatur, quod
aflkmendo fuperius ordine praefcriptos Gantus firmos.

^^

Cantus
Jirmus,

'$p

^^

^l-Jl

quo exemplo videri poteft , in omni tad:u , ubi nulla

haratio alia vetuit Triadem liarmonicam adhibitam fuifTe
bita alias progreffiium , motuumque ratione fepius jam repetita^
Videtur tamen de leptimo t-a.diu in o6tavum in
Jofeph.
parte Alti refpeftu Baffi te non obfervafle regulam , quae dicit
de imperfefta ad perfeitam per motum contrarium. Tu autem
In

per reftum progrefTus es.

Aloyf, Re6te obfervas quidem ^ fed meminifl oportet
paulo ante me dixifl , quod ad evitandum majus inconveniens
in Tricinio, ubi aliter fieri non poflet, nonnunquam de eo ri*
1
gore recedere liceat.
Memini quidem 5 fed videtur mihi , etiam obferJofeph,
vata illa regula refte fieri potuifle , fi de F. in BaflTo in G. acu-

tum

permotum contrarium

progrefTus inftitutus

fuiflt,

hac

ratione
S

iii^-4-

10

"ZIT^

II

^M-

- ^Ti^
^.^

Aloyf,

88

ExercitiilL LeSiio

L de Nota

contraNotam

in Tricinio,

quidem provirum ilii inconvenienti per motum contrarium 5 verum non vides tali ratione duas limiles
transgreffiones immediate lecuturas efle
de nona Nota in decimam , & dc dccima in ultimam P Deinde in nono taftii
pars Tenoris cum Bafl!b,ut vides, faceret uniibnum, qui mipraeterquam quod in
nus confert harmoniae , quam Od:ava
hoc genere Compofitionis abfque gravi neceffitate non liceat
Eflet

Aloyf^

tranfcendere limites quinque linearum.

In totum convid:us fum rationibus adduftis, fed
Jofeph*
fortaflis fic fieri pofTet ?

A
V

-~^r~"

-.y

'

A
V

"
=

^ A

JJ,-^

'

WA

A(\*V

-V

A
V

Minus. Nonne meminifli , faltum Sextac majoprohibitum efle f Quid judicandum de faltu Septimx ? quia
Aloyf.

ris

naturali cantus faciiitati confiilendum efl*

in media parte pofito exemplum faciam
%

10

Jirmus.

:e^^

12

..

^ ._

13

10

12

10

15

12

17

35:

:3Sr

8
II

3C?

n<^
Cantus

Jam Cantu firmo

10

10

^
^

15

^^

^^

::e$i:S;

10

15

:2:

10

15

10

"

A...

,A-

i>-

^
A.

-i>-

-.^-.

VA

'

_^
^ ^-^"J

VA.

''

-3

Quare in nono ta6tu Oftavam adhibuifli ? mihi

cnim videtur, abfque impedimento, Quintae, live Triadi harmonic^ locum ibi fuifle.
^

>'

Jofeph.

Moyf

Exercitii IL

Moyf.

Ita eft

ciens, comperies
lut

jam

dum

L de \Nota contra Notam in Tricinio^ 89

LeBio

Oftavam

fa^pe dixi

&

paulo accuratius infpi-

meliiis infervire

faepiiis

dicendum

Cantus rationi

erit

muitum

exemplum perficiendum

Reilat adhuc

eft.

Verum

potuifleC

in

cui,

tribuen-

quo Can-

tus firmus in parte fundamentali exiftat.

::^JJl^

'-^

^irSiTrx

SJ:

:=::$::=z
10

10

10

:^' -^
K^

10

:izEHfe:
8

Cantus s:x:ii::
::^:z::
Jirmus

-^-

^3

-tt-

-^--M

:~^--

%-^-

-i=ff

f^:::^::JJ:::M:

3_

:|Z3:

5
-S-

Nihil dubii hoc in Paradigniate reperio, praster

Jofeph^
taftum finalem 5 videtur enim , polita loco Quintx Tertia
plus harmonix Hypotheli ilii acceffurum fuiffe^

Reft^ quidem judicas.

Aloyf

Sed qualem Tertiam po-

majorem vel minorem

Si minorem
Si majononne fentis, ad concludendum finem non valere
rem, aeque nihil ad rem cum enim tonus iife confiftentiain
fuam habeat cum Tertia minore nempe F. abfque Dieli , qua,
modulatione per totum Cantus firmi curftim aures afvet^, ne-

nendam

fuiffe

putas

quid oflenfionis cx auditu Dieiis in fine percipiant^ Ideo

confultiiis erit Tertiam omnino omittere.
Nunc ad reliqua quinque fiiperftitum tonorum exempla
componenda progredere , ea ratione , ut Cantus firmus in om-

fcio

nibus tribus partibus

vatis

hucufque

ut jam dixi

&

feci

ftatuatur

obfer-

di6tis*

Cajitus

Jirmus.

e-:-^

:^:$:

^-

-^::^:i:$:
:3S:

-^

:Eri

90

Exercitii

IL

LeSIio

de Nota contra

Jofeph,

"

'

Notam

in Tricinio.

r..

Non parum

Ctim enim
mali, Ef G#
nali.

laboravi in conficienda claufula fiin Hypotheli pcnultimi ta6lus claufuk for-

zt:^

^-

:xz^ a.JU

SJ-

non

neque tonus hic naturali ratione Quintam perfed:am eo loco habeat , neque Diefin admittat , cujus beneficio claufula formalis formari poffit , ideo vifum mihi fuit
locus

non

fit ,

modo, quam quo

finem pofle concludi. Nonnihil tamen dubius haereo propter Tertiam majore'm in Nota
alio

feci,

Etenim recordor, te fupra dixifle, in fimilibus tonis Tertiam omnino omittendam , ejusque loco Quintam efl ponendam
finali

pofitam.

Valde prudenti ufiis es judicio de claufula finali

nempe propter peculiarem Semitonit fitum claufiilas formali ibi
locum non efle, ideoque peculiarem etiam claufulam formandam fuifle 5 neque fcrupulum tibi moveat Tertia major in Nota finali pofita, quod enim dixi de omittenda Tertia, intelligendum efl: , ubi fieri potefl:. Recle ergo judicafti, in illius
exempli Nota finali abfque immediata duarum Quintarum
confecutione Quintam poni non potuifle , ergo Tertiam majoJloyf.

adhibendam fuifle , quia minor propter majoris

imperfediionis rationem minus apta efl ad concludendum finem, Perge.

rem

ejus loco

r:3

e-^

*"T~--r~rT^
^i:::^

10

Cantus
jirmusi

:]Sr

3S=:
10

10

12

11

10

^-1

i=e

^-

3S:

-^--

"
^-

S:=:

9--

,..^

e^

:^_;;:^:

10

^-

Ta

v^rvt'

=tEE-;e

IL

Exercitii

L de Nota contraNotam inTricimo,

LeStio

:x:^:p^zir$rx:^r: :r

91

i^ri^^-r-^"

:=:^z:=::
^

'A

10

10

10

10

12

;::e3:^

10

Cantus r^4_-,^

:i:!fz:z^::zt

^-z:zzr::^

jirmm.

*X.'

10

<iiM

II

Xi m

ii

::::
.i. XA

Cantus jirmus^

$z::rrr:

:^z3e:

i^:

i:^

^~t~"^'^t"^^r:i~: ^"^

:^^e:

-"^-S: -^^^=^-

^1:::=:^:

i:^=::tSc::-K^r=;-

:i:^E:?

rsr

:$=:

^-#r-^-

'-

^
l-3j:

r^

^^^

'-

-Tt.t,-

:fc:T:i:ln

^-

:$_::_^
11:3:^ X

^B

Cantus Jjrmu.r.
""

c
K d-^

..

A
V

._->^_.

:$
[

r7V-'l

^^
.

.J

$
Li^stJ _^_
A.

/\

>jr
V " :x
"'

,,

-1

3^

at-

Cf

M
*

-1

A. r-:0-.
^
^

::.a^"'".

._

A
^: V

A.

A
q:| \7

;ij5-..

ferpS?

1??-

i^

t^

I.

,fl

.111

^
I

lill

!<

<*ll

r:T=Srr

r^::

..

V
Ai

"1

T .-.,v~^-.-

i^

:i3S:

-9\*->

11:^

.^D^.

^t^j^.

'-^

:5^q
ix^Xiiwi*'il'm

:Jt}|

liJI.JllM''

IM

^'

'

Cantusjirmus^

<7
*^

./

u^

"^

3!^:
'

iii^

J^w^<pH -JU*ia*.Hfl|a

v *

*'

^ iwMm y
.

iiitfij

^wi iii

*i ri

tm

2 a

^ ^ fl^*t|p||vMoKAlM1l'M*)C<?

IL LeBio L de Uotn contra Notam in %ricinio.

Exercitii

92

Cantus Jtrmus
^-

-^-

^
-.-^:

rja

.j.-

ii. ii

-^.

Se=S ^

^
Ij^

t^::;?;

:=::t::r::t3:?:t^

::Se:

Z-!^Z

D^:"-^-^-" :3:f- ::3:^:

-^

::

z'^:
-^-

:::3:^::::t5:

#^

l--"tt^+^----^^

i-a-u

.,x.^x

z^. ::a; ::$! ::i:: zir: irr

3S:

:3S

Cantus firmus.

r^-

Iliii:^!
S^T^

:^:

:::^:i:::^:

---^- z::^::
:=::::

::3:?

:t~i::l:r:t:i::i=:hH~tl

:$:
:3:!::t^:::3:^:
S^.

:^

,-.

:^z:

^_

Cantusjirmus

T~^-T-^-

e-^--~-"
-,^.

:3=n

V.

^v

-<

-^ :=5. ^--^'^- .-tt.

=-e-^-

~T-^-^ ^

...

-U-

-Z%ZT1JZ

zzfzz^z: ^

z-^z^ ---

"9-~

^^^(^ ^^'^IPW^^^^lBB'^*"^^'*^ J"**^""" ^^^"

'

L deNota contra Notam in

Exercitiilh LeSiio

Tricinio.

^ ^
^ ^3r
A.

-^-

93

^n

-^-^
x.-

Cantus Jirmiis^

3:

.izitr-----~^

._

3^r

=te

'-t'

S:g;H
:iziT3S

-^ z^

'"^

-""^^'

'

3: -^-

i-

s^^

-<d-

..

jC^i::

J^lffXlM<

-^
Ltr ::_: :z: :i= z

rr

^-

^-::=$:

-^

^
c-^-

::=-::

:3

p,-^

>^__. .-,^_. .^-^

Z5:t:$itr=^zt:

Cantus jirmus.

^^

:-~::S5i::^:3S

iSC:i^::=:3

rti^zti:t=2rt=3=iz^|:
ln

Cantus Jirmus.
sciri:

r-T-^T-^ -^ 3^11^=1
=$:

r^-

-^-

z3Ez:

;=v""l

S5-7

"i: ^

<

V
-A-

.<y-

|IH<I-

-3
H-::|

^
:=i:=;:=3Sz: =x=::=35:

-- -^--

<V

._

,.-

r^

.V...
ri^

\?

_\>.<-_..-.

= .^-~-;

G^-

-.O:-.

L,

'

ExercitiilL LcSIio

94

XA

fc

de Nota contra

=3SiT=tc:

zzzntEr

.<^-.

"-T-^-

Notam

in Tricinio,

-^- :

Cantus Jirmus,
-^-

^
:=:^z:iz :===:

^
;

-^-

TT

ErEE^EE?EEiE=

^.

-^-|-^-|-^

a-

z:=z :r fi: :riz: :I3:^=: :=ir: :=-^-

: :i

Ecce reliqua tonorum exempla , meo quidem juJofeph.

dicio eatenus bene fadta , quatenus Cantus firmi reftridiio non
impedit^ Vertim nisi Cantus firmi neceffitas componendi libertatem reftrinxidet , multis in iocis compofitionem Triadc
harmonica locupietiorem

effici

potuifle

exiftimo,

Reoie fentis, atque ita fuo tempore in CompofiAloyJ,

tione libera, nulla Cantus firmi obiigatione rell:ric3:us onerabe*
ris

quantum utilitatis hacc exercitatio ,

Cantum firmum aedificando hujus Diiciplinx ftu-

fed incredibile

nempe

fuper

qua

eft

& ufu, &

ratione inftruftus , ad veram artis hujus cognitionem perduci poteft , quam exercitationem iterum, atque iterum, (faepius enim inculcanda eft ,)

diofo

afterat,

fiimmopere

tibi

fola,

commendo.

Abfolutis primac Speciei exemplis

modo progrediendum

ad fecundam Speciem

eft.

E X E R C

II

LECTIO SECUNDA,
De

Pojttione

Minimce contra Semihrevem

in Tricinio.

TLIic loci in memoriam revocanda,obfervandaque funt,quac

-^ -* de hac Specie in Bicinio prascepimus
ratione
, quaeque
Triadis harmonicas de Semibrevi contra Semibrevem in Tricinio diximus^ cum. hac tamen relaxatione, quod in hac Tricinii Specie in gratiam Triadis harmonicac Minima per faltum
Tertiae nonnunquam duas Quintas falvare queat 5 E. G.

"

Exercitii

IL LeBio IL de Po/iiiom Minimce \

t-

&'c.

95

ff

=-e

Si^

e-^-

Quae Hypothefis in Bicinio prohibita , in Tricinio in gratiam Triadis harmonicse , ixt dixi, toieratun
Pro formula
tria tibi exhibeo exempia , ut reliquorum confedrio facilior tibi eveniat.

Cantusfirmus^
^

;eE?

iy

'^'^T-"^'rr"^~n'^T-"T^t^"^'

:=^-

^-1

--^-^ :=13=r

Ig^ssiiiiii

<tiz
^-^

<}-t -^

.^.

-^

a-=

j.^

.j.,-

..^

:X?:::

^^

:$:x:t?r

--+>

A^

:S:

LJL..L

"^

..S-,-.

J..

^-f-

Cantus jirmus.

"^
'
_;

:e

_^

'^--T-tr

"*'

ra~::

__^

^-^-

:i:35: .,,^1:

a 2

M(...

hM W^M^

:$r]
^
I

l^^M^W

itl

>

lll

^^M.

^^.

ll-l

b6

Exerciiii II. Le&io II. de 'Pojitione Mininiie ,

3S=

-Jiz

3S:

--^-

Cantus jirmus.

^c.

k-^r

2E

V
-A-

r-^-1r

-A^"

T-

^ ^A
.

-,

:_-^"-:

"iS

/L_
-v^

,-

,.,

::

L;

...

'"'

S^PSi

iSSHltSSl

a-e

r:$i^!:2$:

i-^

Memini te fuperiiis dixifle , ubi de hac Specie ia

Jofeph.
Bicinio praecepta tradidifti , nunquam duas Minimas in una
eademque iinea ponendas 5 proinde Ligaturse hic loci locum
non efle : verum in omni trium horum Paradigmatum claufula finali , non folum Ligaturam , fed etiam ultimi exempli
Notam finalem Tertia majore , quam non minus prohibitam
fuifl

recordor, terminatam confpicio.

Probe quidem meminifti.

Cum

vero nulla fere fit fine exceptione Regula , intelligendum puto , ubi ita faciendi facultas reperitur , quod in Bicinio femper , non item in
Tricinio ufiivenire poteft , ut in praecedentibus exemplis haud
obfcure videre eft , ubi in Ligaturae Hypothefi pofitis duabus
Minimis folutis , aut Unifonum vitiofum , aut oftavam harAloyjiils.

monia vacuam exiftere necefle eflet. Tertiam majorem in tertii exempliNota finali pofitam neceflitasexcufat, eo quod ibidem in parte Cantus Quintae locus non fit 5 quia pofita Quinta,duae Quintae immediate

Ex

fe fe

fequentes exoriturae eflent.

exemplis conftat in una partium per totum Cantus firmi curfum Minimas , in reliquis autem duabus meras
Semibreves conftituendas efle , ita ut Minima^ cum duabus Semibrevibus rite femper concordent , habita alias motuum, regiilarumque ratione , quoad fieri poteft.
iftis

reliquorum tqnorum confice exempla, obfermutatione a me monftrata.

Age nunc
vata

triplici

fis

IL

Exercitii

IL de

LeSIio

Fofitione

T-XT^tT^^t

Minimce ,

97

fifr,

^-

"

Si

^S-'

>

II

li

-I

-"

I-

ril

Cantus Jirmus.
/v

r^

&--^->

<v

-^ ^

-^

L-.

'- [

..

-^irt-

A
[ ^*-- [- L-
,

._]

-^

'

'^

""T'

,-.

-^ -^
L_

."

-1

:^

'

..^

L_

:M;::

>

"

"-\l"

A
.^
-

.-

!;^
^ L ^JL \ ^
J^
^A?
^L

n !

.A.
\7-

_^_.^M._^

_$_:

_^.

,^.,

-4-

w
,,

.,

__

T^-5-

:i3Jr

;^Eppi|g|;gpip|ljgfei^[;
Cantusfi}^mus.

T
a-.(

r A-

-^-- Z0:z:
---^zz.

--.

:"]S"*

LiUJL.......

AV

H-

-1

Ca?7tus firmus.

^-

:=i=
vp-,

HlSdz^rtizj

.^.

_,

-e

r-X^T-^

X:=:e=:::

jjpi^fgl
B b

*=

-^
'

/^

l^

-tas

JtUiJi

C<W'

ExercJtii 11.

98

LeBio

Minima

de Pq/itione

II.

,-

&'c.

CantHS Jirmus,

:^

=;;:^3^r
:;::S3i:;z?: ir:=:;i$
t

_.

-^.

L_~-

-t

"t

'

I,

-'

--

LAr'-

-$;

:z^:=^:i=:i=:::

rr^T-^
-^'

^gpigpt^ifiiij^fei
Cantus Jirmus,

^^

ti-i?=^:

fln
f - ^ A.^

itc:::
:\z^\

-^

^-

r-~

.-,

...

_.

L.-^.J

A-

"-^
A- " ri^
.

zz^z^^. 'Z^-- z^z :_^

^h^z:

-^- rXT"r^nP-^-^ tr
.J
JL~J
L

\Z,

rjsrriir

Cantus Jirmus

^^-^

az:

:X^:

tz-iz:r.z-sziz

..

3-1

..^

-^^. ""^~T~~""'
__r;:_

A
~"V_

'

'

'

II

1.

'^-

jL^:ii_i.

p:

"W *

:_^_;:_X^_

+
' ^^^t^:3:^:

ip:

feii

Exercitii

IL LeBio IIL de

Tojitione M.inim<je ,

^c.

99

Haec exempla in praefenti fufficiant, reliquos tres

Aloyf,
tonos privato ftudio pari ratione per/equendos tibi reJinquo.
Jofeph.

Plenum

nonnunquam

fere

hoc Studium reperio , ita ut

impoflibiiis mihi videatur progreflio de uno
difficaitatis

tad:u ad alterum.

Aloyf Fateor, non adeo facilem fore harum Specierum

confedtionem , in quibus necefle eft, duas minimas cum Semibrevibus in duabus partibus politis , obfervatisque obfervandis rite confonare^ quod fa6tu difficile , vixque poffibiie eft,
nisi unum vel alterum tadium fequentem , antequam fcribere
decreverim , anticipato jam mente conceperim , quemadmodum jam fkpius dixi fed vix exprimi verbis poteft, quan:

tam

quantamque fcribendi faciiitatem Studioiis afferat h^ec exercifetio, in qua bene verfati fubiato poftmodum
Cantus firmirigore, tanquam vincuiis laxati, liberiores Compofltiones quafi ludibundi conficere fe pofle exultantes comutilitatem

perient.

E X E R C I T I
LECTIO TERTIA.

II.

/^um idem progrediendi ordo in hac Tricinii Compofitione

^^ nobis propofitus fit qao in dandis Bicinii Ledrionibus
,

fumus per fe patet, hancLedtionem efTe Compofitionem,

quatuor Semiminimis contra Semibrevem pofitis conftantem >
cum hac tamen difFerentiali obfervatione , ut quemadmodum
Semiminimse in Bicinii compoiitione cum unius duntaxat
ufi

Semibrevi, ita in hac Tricinii compofitione cum duarum partium Semibrevibus confonare debeant obfervatis cseteriim iis, no n fb lum quse de bpecie in Bicinii Ledrione dicSta,
verum etiam iis, qux de Tricinii Speciebus hucufque praepartis

cepta funt.

Nihilne aliud hic loci obfervandum occurrit l

Nihil,nisi quod ficut in omnibus Contrapundri
Speciebus , ita etiam in hac , maxima ratio habenda fit iilarum
Notarum , qu^e in Theli coniiflunt.
Tentabo ergo , an abfque pfopofito exemplo
Jofeph^
Jofeph,
Aloyf.

hanc Speciem conficiendi facultas fit.

Aloyf Placet. Sed attende , ut

Bb

fi

prima Arhfis Semimi-

nima

Exercitn IL LeSiio III, de Pp/itione Minimce ,

Ipo

nima Triadem harmonicam

conftituere

non

poffis

^c.

, ici

fecunda

vei tertia efficere procures.

Q

?'"'^-

^P

pp^jp^B^f^ii

Cantus

:=$:

:_

.zS

Jirmus,

TT^

3^

.
.

9^

^
^

Contra*

pun&um.

iffi^iiiSiiSii^

Canius ^^-A~
jirmus. zz4:i:rfci

:i^

-tIK

flr^EEi: ;;z;trr: Ei~: r

'-

^-

-^,
-i

^ipgila

:6i||lg
1

^
::

W-

III
111

<>

:-:--^_.

11

^:=

:^rii

^:35:

::

*-

Exercitii

IL LeBio IIL de

Fofitione Alinimce

'

Hl^-=5

^c.

loi

-^-_

A
^

""1

"-<v"

^-

Cantus
Jirmus,

3Xz:

n^j:

Contra-

pun^lum^

fl3i.

:x:$irr::Mz

Sz:

i^

-^

t?::
:tt:i::;

Cantus
Jirmus.

ir^s-^

3c:

V.

T"-^

-Xr~

::==$:
<

Contra^

*iini

punBum.

scr

^^rCt-^
j:t

3E

3S:

-^-

fr

"

jg^gSggp

'"~

.-..^.,.-

--

A
V

.__
,

-"V

Cc

S
.H_^
Aloyf,

102

Exercitii II,

Ex

LeBio

111, de Fojitione

Minim( ^^c.

haudmale faftis exemplis intelligo, te jam

haud mediocri quadam cognitione imbutum efle. Unde cxterorum tonorum Cantuumque firmorum exempia privato ftudio domi tuae perfolvenda tibi commendo* C^ibus peraftis
^x lubet, omnes fex tonorum Cantus firmi denuo refumi, atque perfici poterunt , ita ut in una partium Semiminimae, in
Aloyf^

Minimae ,

altera
pli

his

Semibreves ponantur ad fequentis exem-

tertia

tcnorem.

Contra-

pun^ium.

i^iilMl
i:

*'

Cantus

jirmm,

m
.,-<

-li

tLll-

3-:-^

1113^

'.

!-

"4?-

'^ g jaaeB-^CirTT-g-'
!

s^-

'

iA._.J.-..

r:^
J-^1

-^

r^-

J.-l '.-A-- L' -. l- lt.

::^

'

'

'

"
'

^-

.--L

^-

3S:zz

"- V

U-

:^z:: -^-

-^

Quantum ornamenti
rum

.,,

prseftantijeque

triplex hsec figura-

Compolitioni Muficae afferat , vix dici poteft^

Quapropter hanc cxercitationem cum ca triplici, vel quadruplici mutatione , qua hucufque ufi fumus, maximac tibi curac efle, magnopere cuperem*
Faciam , maxima quS potero virium contentione.
Jofeph,
Confilium enim tuum femper pro Icge mihi tenendum eft.
diftinftio

Aloyf.

Nunc

perfolvenda nQbis rcftat

EXER-

Exercitii

IL LeBio IV. de

Ligatura.

EXKR CITIl

103

IL

LECTIO QUARTA,
De

'\m

Ligatura.

TJic in mentem revocanda funt qux de Ligaturis in Bici-*^ nio dida fiint, quarum efficiendi ratio in Tricinio minime mutanda fed ad amuffim obfervanda eft* Ad rem pertinebit mododocere, quemadmodum accedente parte tertia fb,

concordantia inftituenda Ht. Refert quoque hic

meminifle , quod fupra did:um efl: j Ligaturam nempe aliud
non eile , quam retardationem Notae fequentis. Unde Paradoxum lit eandem tertiae parti tribui oportere concordantiam,
quse omifsa Ligatura adhibenda fuifTet s quam veritatem fequentia Paradigmata perfpicuam reddent*

cialis illius

Sine Ligatura^

Vff oi

Ss:

^-

-e
;Ef
iT-Z
3f

3S:

er:3j==

Cum

=tt=:

Ugatura.

3S=p^
=zil

.-JL

<J

^12

im:

S^I3?

$;=H
mJL.^

iim

:5r:
*

Cc

Ubi

I04

IL LeSfioIV, de

Exercitit

Ubi

Ligatura.

utroque in exemplo eandem tertix

partis efle concordantiam nihil impediente ligatura j quod
idem inteiligendum puto de Ligaturis inparte gravi, livefundamentali collocatis^ E. G*
clar6 videtur

-c^^^

,_^_-.

r ^

.-'

1^
^-\
\2

=-G-^ -^ -^- ^, _A_.,

,

~-tv\
-f^^r-f T-?4i- :a3: $Lg:
-^-tK'

cae

Hae Hypothefes , fiiblatis Ligaturis , ob Triadis harmonirationem , nisi alia ratio, nempe immediata plurium Quin-

tarum confecutio impediret,

/L
V

\-C
\-K

haberet

fic fe

"

"<v-"

AV

'

.-J&.'

A
V

":

L~Mi-^J

j^

^'-...A
V7-

-tc /
:

n*

'

-A

AV

-^
>

^
.

^r
c

tr"

_A
ir

<^"

/\

Quod
fephe

vitiofiim

fubjeci

exemplum, nonaliuminfinemoculis,jo-

quam

ut in cognitionem venires

concordan-

tiarum rationem a Ligaturis minime immutari 5 fed prorfus

eandem permanere.
Ex hac tua aflertione Magifler, fcrupulus mihi
Jo/eph.
oritur ,

quem

ni molefle fers

aperiam.

Longum etenim tuum hucufque

Aloyf, Edic audaftcr*
filentium vix non in dubitationem me induxit , an , qux nihil interpellatus dixi , intelligeres , nec ne ?
JofepL

primum

Si Ligaturae , ut

Ligaturis conflans

qUjam fecundum vitxofum

diftum

eft

nihil

immutant xqu^

exemplum pauI6

crit,

allatum,
rroinde, ficut in fecundo feante

motis

ExeYcitii

IL LeBio IV. de Ligatura

105

motis Ligaturis exemplo immediata apparet plurium Quintarum confecutio , ob eandem rationem, li Ligatura: pro non
adjed:is habentur, nec primnm Ligaturis inftrudium exempium

eodem

vitio vacabit.

Aloyf. Vaide mihi placet hoc tuum fagax argumentum ,

magnae attentionis tuae indicium. Verum praeterquam , quod
Ciarorum in arte peritoruin aud:oritati permultum tribuen,.

dum

qui

iit,

primum exemplum approbant, fecundum im-

dum

dicerem , Ligaturas nihil immiitare y duntaxat de concordantiarum natura & eflentia, quae
in utroque exemplo aequaiis eH: , intelligendum efle.
Casterum
maximam Ligaturis efle vim, poteftatemque falvandi,& immutandi quis ambigere potefl ?
Solutum eflet hac tua diflindtione argumentum
Jofeph.
probant ,

meum

vitiofum

iit

Ligaturae

exemplum

fupra in Bicinio adimpotens falvandi duas Odlavas , ideo tan-

nisi obftaret

dud:um , quod

quam

oportet

fcire te

rejecifli.

E. G.

a
^
ti

Sicut Ligatura in hoc

exemplo non

valet efficere ,

quo mi-

Oftavas eveniant , ita eadem prorfus ratione

in fequenti non valebit falvare duas Quintas ;

ntis duae vitiofae

/^

^
,Wi

M-LI

:=:=3:e

Ad

hanc tuam haud exilem objeftionem fblvendam non ignorare expedit, multa in parte acuta^ quia perceptibiliore , magisque auribus pervia prohiberi , qux in par-

Aloyf

te gravi, per gravitatem

auditum

ferientia

>

non

tolerantur.

nihil ofmfcata,

Acumen enim

Dd

nec

admodum

diftinguit

gra-

vitas

io6

Exercitii

vitas fupprimit,

IL LeBio IV. de

Ligatnra,

Deinde ut ad fundamentaliorem pervenia-

difparitatemque , in memoriam revocentur

quae alibi de Confonantiarum perfed:ione diximus : Quintam
nempe perfed:am 5 Oftavam perfe^liiorem ^ Unifonum perfequo perfediiores , eo minus
d:iffimam efle Confonantiam 5
Harmonix habere. Porro compertum efl, DifTonantes ex /e
omni Harmoniae amoenitate , gratiaque vacuas efle 5 fed quidquid grati , blandique auribus exhibent , id totum beneficio fequentis Confonantiae , in quam refblvuntur , attribuendum ef^
fe.
Ex quo perfpicuum elt , diflbnantiam in Quintam refolutam tolerabiliorem effe , quam ea , quae in Odiavam refolvi
contingit.
Unde mirum non efl, primum exemplum ut vitiofum a bonis Authoribus rejici , fecundum vero Contrapun-

mus rationem

&

accommodatum probari. Denique quo magis

Confonantia perfefta, in quam Diflbnantia refolvitur, ad ConGa

praeceptis

fbnantias imperfedras accedit

naturam , eo

faciliore excufatione,

indulgentiaque profequenda erit refolutio. Nunc fi tibi fatisfad:umefl, ad hujus Contrapundti Speciei cxercitium te accinge.
Jofej^h.

Faciam

ut jubes.

^P^^^^^^^^^g^
Cantus Jirmus.

-^.

=-_^ tL

TT
:::::

Tir::ir3S:

e-:-7?

<7-^

_^

--T--^-

^_zxc:

-^

-S-

Cur

in tertii taftus Syflemate in parte cantus, ervel potius dubii fignum pofuifti f

AloyP
roris

:^-

Nondum memoria

mihi excidit, primam Ligaego autem eo loco

txxrx partem Confonantiam efle debere
diffonantiam , nempe Quartam adhibui 5 partim quia ob necefQtatem duarum Semibrevium ponendarum , aliter fieri pof^
fe, non reperiebam ; partim quia ejufinodi exempia bonis in
Authoribus me confpexifle recordor.
*
Aloyf
Jofeph.

Exercitii II,

LeBio IV, de Li^atura,

107

Valde laudabilis eft fcrupuius ifte tuus , quo maJloyf.

gnae attentionis tuae prodis teftimonium,
Verum nihil refert,

quo minus Hypothelis illa regularum rigori lit confentanea.

Etenim quod did:um eft primam Ligaturse partem Confonan,

tiam eile debere , inteiligendum eft de illis Hypothefibus , in

quibus pars fundamentalis lingulis taftibus movetur 5 non de
illis , quarum bafis in manlione , ut dicere foiemus ,
in eodem litu detinetur quo cafii ligatura meris diiTonantiis conftans , non folum non vitiofa eft , verum etiam elegantiflim^
adhibetur,* quemadmodum fequenti Paradigmate demonftratur.

&

:^

-ezt^

Quid alterum
indicat

dubitationis fignum in fexto tadlu exiftens

illi

Jloyf.
,

Non

ignoro Septimam fibi Tertiam comitem poego autem ibidem propter Cantus firmi neceflitatem

Oftavam
verfari

3Si:

Jofeph,
ftulare

3^-:

&

aflLciavi.

Meminifle
in il:udio

non admodum

te oportet

hic loci nos in leftionibus

fingulis tad:ibus Ligaturam inferendi

rigori caeterarum

&

concordantiarum inha^rentes,
didluri fumus.
Aliud judi-

alibi

&

diximus ,

cium ferendum

eft

de libero componendi genere

de quibus

ubi nuUa

impedit , quo minus cuilibet diflbnantiae propria fua

concordantia tribui pofllt ideo Septima illa cum Odiava aC
fociata tolerari debet.
Nunc ad reliquas exercitationes.
neceflitas

Dd

io8

Exercitiill. LeElio IV, Ae Lioatura.

Z^

fe^g

^--^Z^Z

te::!::^!:!^-]":^ A 4::^
i:::^;:_i:i -^=::r^::=:^:

^^

|;|i|g^^^^

it::^i::^::t::

--

S^
^zz:^:

15-

^n
v^

1^

4.

Cantusjirmus^

Cantus Jirmus^
--^-

:-^7--^~

-^ \z~

A
V

~~ts~

-0

~d-'.K
-

MM

-.--

II

Mmt^mfmmm^fft^

li>i]

A
V
,

<7

111

>-

3HG

<

^ik<

.-^_.

-^

-^a-

E^^^^^IHi^ijfeJlE^

liu,-

Quare

^hyf.

in ultimi

exempJi parte fundamentali ab

unius taftus paufam adhibuifti f

Quia Ligaturam ibidem adhJberi pofle , non inJofeph.
venij neque alia ContrapunftiSpecie iiiud Ipatium implendum
initio

cxiftimavi

Aloyf

ideo paufse beneficio

Non

mihi

tamcn lequenti modo

difplicet

'
-

^c

juvare tentavi.
induftria ifta tua.

Interim

fieri potuifTet.

^-

-^

me

^ -_^-

A
V

..

Ky

^
!!

:
'

c
C

*
./

C^^^l

::
n i mll

i
I

! i

iiii

j iii<

"

-AV

m^

Exerdtii IL LeElio IV, de Ligaturd*

Ubi Tenor

in

primo ta6lu

109

bafis officio fungitur

quod

id

folum Tenori, verum etiam Alto , imo ii poiFibile eilet,

Cantui ufii venit i ita ut pars gravifTima qualiscunque iiia pro
fundamento ftatuenda > 6c fuper eandem a^dificandum lit. Jam
ad duorum adhuc t^norum naturali ordine fe fequentium exemiion

pia conficienda progredere.

^.-4L.

^i^Q^

^^

^^ /Oa

ir\-.jT\.

Xrzt

Ca?7tUS ji}^mus,

.zM y

A
V

<y

-A-

_^

r-^-1 :_^_- :-3S_

m^-

_.

-^-

-<fz.

^-i^Mzz

izt=:fc:3S

13?:

CdntUs jirmus^
.^^-

^-

-^ -^ -

Sr^
^-4-^^

^^

--r-^--q:r:$:

-^

^-

m^*

-H-^JU-^i-

-^,1

III

I,

W^

II

T
i:^:

_.-_^_

i<t
IPI^I t M

i:=zzp=;r:n

i:=:z:i:::r=:::i:3S

Cdntus Jirmus,

fifcli.

-^-

i:z:r iiAizrrSciim:^ zri

ii

-^^.-t^

$:

-::::

f=tt::

L_

ExerchuIL

tio

LeSito IV. de Ligatura^

LlJ

''ZL.

XiJlIltlllt

Cantus Jirmus.

"i~Tr

fl:^: --S^-zz~^ rxrl-srJEidrzztizlEiEE?

^-

^#

:$:=;

rzprzf

TT

-0-

^a"

e^

^iTiSr

=3iT~&

:^:

=^i::i^r.:z:^i::i^.-z:

iiisiliiiiiii

~T

iT.:tA::T.

i:^:

:i^:

:f^:;:az

A A 11
"

"

^"

-^

Cantus jirmus^

fl:$:^ Z3srrir::rirr:r:

3Sr

Cantus jtrmus.

^?r$r

-^

-i?_.i_^_

:ic:
:3jr:::

.$._:_:$_:

33:

r$ri:
3Sr:

^7

e-:-

-lX--X-\2.--

fc3EiE?:ii^S=^i=tf;$:=^;
.-:iiziiii_r:H:n

iist-Tgisi

'3"

cxercitia ha?c ad

Harmoniae rationem
claborata fiint , quantum ligaturae cum duabus femibrevibus
in omnibus ta6tibus poiitse permittunt
neque enim liujus
fpeciei ref(:rid:io Harmoniam admittit , omnibus numeris abfolutam.
Prseterquam , quod hic potior ratio ligaturarum ut
jam j&pius diximus, habeatur^r quas tot diverfis modis hoc in
y^/q;)^^

in

tantum

exer-

Exerdtii IL LeElio VI. de LigPturd^

tll

cognitionem exi^
Quapropter exercitium hoc praecipuum Compolitio-

exercitio refuitantes perfediam fui conficiendi

hibent*
nis

ornamentum

fummopere

liusfieii potuiflet,

commendo

tibi

eftprimus exercitii
tiiziii:^:

ta(!^us

Id

qui

quod me*

fic fe

habett

H-^7

^$1

D-:-

i^$
& Cantum

occulta duaf um Quiritarum

oritur confecutio , quae faciiis auribus perceptu in Tricinio
evitari debet , quod fiet unius paufae pofitione in Alto , hoc

Ubi

inter

Aitum

modo
""(T

t:^zz:$z::=:i-:

;!3eeee;

sM

~G

3-:

Jofeph, Simiii juvamine fum ufus in ejusdem exercltii Baft

fexto tadtu j ubi feciis ulterius per ligaturarum feriem pro-

fi

grediendi poteftatem non inveni*

Jloyji
Induflriose faftum efl*

de ligaturis in omnibus taftibus faciendis , intelligi non aliter debet 5

quam ubi facultas adeft, Reliquos tres tonos pari exercitio per
Prsaeceptuili eriim

curres,

E X E R C I T I I
LECTIO QUINTA.
De

Contrapun^Io Jiorido*

&

qualis hxc fpecies fit , ex

Loyf. Quid ,
Bicinio diximus , conflare tibi fiippono ;

II

Ee

iis

efle

quae de ea

iii

nempe Compofi-

Exercitii IL LeSiio

112

K de

ContrapunBo

fiorido.

pofitionem omnium quinque fpecierum , pulchra concinnaque

canendi ratione ordinatam* Quomodo autem reiiqoarum daarum partium femibrevibus conftantium , inftituendae iint concordantise) ex Tricinii exercitationibus hucufque ventilatis ti*
adeo ut his uiteriiis explibi jam innotefeere minime dubito
Unde iine
candis hic immorari fupervacaneum exiftimem
mora ad exempla procedamus*
:

Cantus
Jirmus,

^^'"

,^'-C
; C"
.

..

"

""

:
'

!-""$

-..

A-^

^.

A
"V

"^

~
^

.<y

'

^'

;
'

.J

'"<'

"

~^~

<v

L-A_

.;

-^

-.

-/

t>

g^g^ JE^igpg^

t1~^

4-

A
V

St

11-

, L,

\^

'

M_

JL

-x^

/%

. .^

A
-V

n
~'T

-'
"'

'

L-S.-J

Cantus ..- 1 ..-Ajirmus. .:."*^

/:
3S::

gl^^ggglp^-lg
e-:-

7-^
i

w*l

Mi ifc ^mm0Bi99^^*=^m

^WJS^ **^^ ^*l'

t*Mamvtmrmmm,immfrtfV,pmmtmi.'-^.^m

wi

.ini

'

-ll^l.^
'

^
I

LeBio V, de Co?itrapun6lo Jlorido,

Exercilii II.

]-tn

:=:

H^l^

113
:=z3S=r

Cantusjir?nus.

slMii

n^

-T-^-

^:--^-

=3:^=r=

Dltjd

Vw^

liffly^gg^
Ca72tus firmus
:
=:

/-

^^-

\
V
.

'

c
K

' -

--^-

A.

-^

A
V

A
v

Jj-.

>.^

-^

i^L...

A
^-'

[-,

i/

!:i L

A,

^A

Hj

/V

<v

-,L-_.i

^.

..*.

_. -^-

^w

IHK

C\.A
-i^^

.J

A
s?

A
V

._

.,

.->..

'

--<V

,-1r

.,

V^'

i.__..-_.

UMM.M* Mll

'"

..-

A.
^.

c^^^///i firmus
i^

---1

5n -

pii

^^^
VA

."

A,

..rt^

V~'

>

A.
1,

1 -^

ijgjaMgipgfaiigsfig
.czl^
v^

..

^"^^^y

35=1
wr i^

^, iiiiii_.

i^w

Ff

iiy j

Ji-< i|>i

ll

<l

w iiw

HM.J

.wX<lWH^^

Exercitii

IL

LeEtio F, de ContrapunBojloyido*

fcizzS^
Ct^^^

Tz..--^.

.^

m-:

Cantus jirmust

-^^-

<EE

-^-

-^

._X.

3ii:gi
Sufficiant pro

Aloyf^

nunc

hsec

exempla

fi

reliquorum

&

quatuor tonorum exercitationes privato ftudio ,

pari diligentia profequeris , perfeftam hujus fpeciei conficiendae cognitionem facili ratione adipifceris. Ubi animadvertendum , motum obliquum ut plurimiim in quovis tad:u magnam labori
huic addere facilitatem. Nunc ad Quatricinium.

XER

I I

IIL

LECTIO PRIMA.
De

Qt^atriciniOy
Sive

Quatuor partium Compofitione.

TJErfeiStam Triadis harmonicae rationem Tricinio, five trium
-Ppartium Compofitione contineri jam fiipra did:um eft. Indc patet , accedenti parti quartae locum aliter non efle nisi per
duplicationem cujusdam Confonantiae in Tricinio jam politac
cxceptis quibusdam diflbnantiarum Hypothefibus, alio loco demonftrandis* Tametfi ratione intervalli , fitusque inter Uni,

fbnum ,
vulgaris

&

Odtavam maxima fit difparitas

denominationis omnino nulla cft

quam Oftava

v* g. C. appellari
repetitus aeftimari confiievit.

nus,

&

refped:u tamen
seque enim Unifb5

Oftava

fere

Unifonus

Itaque Quatricinii fiftema praecipu^ Tertia , Quinta,atquc

Oftava conftabit. Ubi propter vitiofas progreffiones ( quod crebriTLis contingit ) Oftava haberi non poterit , illius loco Tertia
frequentius , Sexta rariiis duplicanda crit.
Caetertim progref^

fiQnum, motuumque Regulae Libro primo

~

praefcriptae

quoad
fieri

ExercitH IIL Le&io

fieri

poterit

obferventur

de Quatricinio*

habito refpe^tu

115

non folum partium

ad fundamentum , verum etiam partium ad partes inter fe.

Dixi: quoad fieri poterit, quia nonnunquam neceffitas feret,
aut ratio canendi , aut imitatio , aut fubjed:i rigor , ut Quintarum , vei 061:avarum cooperta confecutio toleranda fit.
Interim quo mintis a communibus regulis aberrare conti-.
gerit , eo perfediior refiiltabit Quatricinii Compoiitio.
Per caliginem hanc orationem tuam perfpicere
Jofeph.
Unde ad rem clarius inteiligendam , uno , vel
mihi videor.
altero exemplo mihi opus eft.
Jloyf Sequenti Paradigmate mentis tuae caiigo facile diffipabitur^

3_

z^.

-<zz-^.

^
3

-e

4-

l-r-'^-

Cantusjirmus,
5

5_

< Etz: z :3S=: Eri :3^= :ii:- :

9-:-

Ne
morem

^^ Z^.

iy-^

.i^r

-^

t^zyiz

vei intervalla compofita contra

hucusque ufurpatum numeris fimplicibus notata 5 id

mirare , Confbnantias

in finem faciendum putavi , quam ut Confonantiarum duplicatio magis perfpicua fe oculis exhiberet.
Hanc ergo formulam imitatione perfequere 5 Sc fi quid adhuc

enim haud alium

indica : fi nihii , hunc ipfiim Cantum fir^

, fingulis in partibus fiicceffive exiflentem folita mutatio-^
ne pertraftandum aflume*

dubii tibi

fiipereft

mum

Jofeph^

Interefl ne,

quaenam Confbnantiarum cuilibet

tri-

buatur parti ?
Interefl vel maxime 5 quod tibi ex Tricinii exerAioyf.
citationibus,
didWs jam innotuiffe exiftimo.
Praeterquam

&

cnim, quod ordine

naturali, ubi fieri potefl:

Ff

quasUbet Confonantia

Il6

Exercitii

IIL LeSiio

de Quatricinio ^^c.

nantiapropriumlibi locum vindicet, plurimiim refert circumIpicere , an a primi tad:us fiftematc taii modo difpoiito , progreilio ad fecundum, tertium, vel etiam quartum tadium inlHtui rite pollit : ii minus , mutanda erit primi tad:us ftrudiura ^
atque ita coilocandre erunt Confbnantiae, ut ad fequentes tad:us

commoda,

redraque fiat progrediendi facultas.

Qualis efl autem, de quo dixifti, proprius ille loJofeph.
cus , quem Confbnantiac fibi vendicant ?
Aloyf Efl ordo ex divifione Odav^ harmonice inflituta
Patet ergo ex taii divifione primo generari Quinproduftus.
qui ordo
tam, ex ulteriori Quintse diviiionc Tertiam produci
in Confbnantiis collocandis tenendus efl: 5 nisi alia , nempe in
fequentes tad:us progrediendi ratio , quod frequentiflime fiet
impediat.
Subjicio exemplum, naturaiem Confonantiarum
ordinem exhibens
:

rt

^^
Vides primo loco Quintam pofitam , generatam cx Odavse divifione
Secundo Odtavam per fe exiflentem tertio Tertiam, five Decimam per Quintx divifionem produdam.
:

Jofeph^ Secundum fiftema hodiernae noflrx Claviaturae videtur Tertia primo loco, atque ante Quintam efle ponenda,
proinde Quatricinii fiftema fequenti ordine collocandum*

^
Videtur quidem , fed re ipsa non eft ita j Nam
prseterquam , quod ordinis judicium a Divifione , non a Claviaturse difpofitionc fumendum fit, accedit , quodTertia inloco gravi, proximoque parti fundamentali pofita confufum,
obfufcatum edat fonum 5 atque quo majores fuerint termini,
five numeri intervallum aliquod conftituentes , eo acutiorem
ejusdem intervalli fore fbnum : inde quoque acutiorem fibi
vendicare locum.
Porro termini conftitutivi Quintac fLint^
2. 3. qui per Additionem uniti dant. 5.
Termini vero Tertiae funt 4- 5. uniti faciunt* 9*
Inde naturali ratione Quintam

Jloyf

&

graviori

Tertiam in acutiori loco ponendam

efle conftat.

Per-

Exercitit

Perge nunc,

IIL

LeSiio

nihil dubii tibi reftat,

li

lij

de Quatricinio.

& re-

ad reitantes hujus,

liquorum tonorum lucubrationes , omnium tadtuum ergaftuia

circumfpiciendo , comparandoque partes lingulas linguiis , ne
ad qiiod perfiquid regulis adverlum obrepere contingat
ciendum magna circumfpediione opus eft 5 ubi animadvertendum , ut non fblum partes cum Baflb , five parte fundamentali , ver^im etiam partes mediae inter fe ad regularum tenorem
:

rite

concordent.

Ex pri^cedenti Quatricinii exemplo comperi , inJofeph,

ter partes medias nonnunquam Quartam evenire, quam difibnantiam efle ftatuifti , quamque prohibitam in Compolitione
meris femibrevibus conltante afiirmafti
io praeterire

non

quod absque

(crupu-

potui.

Refte quidem. Verum recordandum eft , natnram Confbnantiarum , diflbnatiarumque habito refpedtu ad partem fundamentalem metiendam efle 5 quidquid inter partes meJloyf.

dias inde eveniat

modo

aiia

abfurda

ut confecutio

duarum

Quintarum , aut Odtavarum evitetur. Cxtcrum attendendum

cfl:, quo contra6tiorcs in angufl:um partes, eo perfeftiorem refultare

Harmoniam

juxta illud

Vis unita

fortior.

quid

Si

ardui tibi objicietur , ut fieri fecus haud poteft 5 cogita ad virtutem per afpera afcendendum efle : neque Athletas absque adverfario ad Olympia defcendere 5 Indefeffb fludio, conilantia,
fcutoque patientise in certamine opus efle.

^Cantus firmus.

z3S=ir5=T

M-

^-

.^^. -^;

-k}r^

=3S-:=ir
3S:

Z^.

,M----

:x

, ^.x-

-^-

T-^-

3S:

^--

:3:

~S= ^T-^-T=5=Tr

3Sr

-^

_,-.^
' i\

Gg

d-

-^

s-

__::;_^::;

:-$
fi-

ExercitiillL LeBio

llS

Z^

i?

<V-

de Quatvicinio.

r^rr^:

Z^.

^^ -^

-^-

ty

^-4{-_'_S

f.

^- ,_^-.
n

Cantus Jirmus^
_^i__-

^^ ^

tr3S-.i_^:

-^i-^-f--^^Hi^F^

i^:^:

^:

^-1-^ - z::^z;z^-:

3-;i

^iti^iiiizztiz^:^-

ii:rk::|=;;

-.^

i;;i:$ri^

^-T-^-T

ei^iiri:

--a-

TT

ixiar:

s-

Z3^

-^

^-

:x:$:

i:?:

it^qr^

-^-

>^

^-

:3r:

it?:rT~^^'

=-e

3
n

3^ii:

nr

'Cantus jirmus^
Jofeph.

Non

fine haefitatione in primis

duobus exempHs

partem Tenoris contra admonitionem tuam ita Baflb appropinquavi, ut Tertiis in gravi confiftcre plerumque contingat j quod

non inveni

propter neceflitatem
Cantus firmi in omnibus quatuop partibus collocandk
Quapropter ea cenfurae tuse, correftionique fiibmitto.
Jloyf, Verum eft, ftantc Cantus firmi neceflltatc, Para-

feci

quia

digmata

illa exercitii

ieciis res fe

det.

aliter fieri pofle

habebit

gratia

tantum

inftituta fieri

non

potuifle,

ubi inventio k proprio arbitrio tuo depen-

Quantum autem

utilitatis

exercitia haec Studiofis affe-

admirabundus comperies. Duorum adhuc tonorum exempla fblita quadruplici Cantus firmi mutarant, fiiccefTu temporis

tionc perficienda reftant.

Perge.

Can

Exercttii IIL

L de Quatricinio,

LeBio

ig

.Caiitus jirmus^

^-T-^-T-r-T-^Z

^7~~- -^

-s

3jr

TX--

t*
H"a :;:.:;';.;

9^7
"t

:<v--

--

-<v

tV

~3}F~T:..

f-^f-^ -^r

^ ~

-^-A
V
V
LijL^
Li:^jLi^l-JL_j
^
T

*-"

r-

'

'

*T

'

i"^

'^rx~z..

'

'"'^TT"^

'

"

1=^'

/\

-.

J-

-^- -^

p-

xi$

=-t ^

--

^-

r--T~

e-^^-^

::i:^i. -^-

:i:i:c::z^

iiSz;

^-

Lantus jirmus.

:!*

^rpsrpra

~^-T--

i=::=:ir:r^r
-.$
ir

=ls:rSE

.^,

^-
'"

nii^irz^rz^r
na:

y*'

'

r-^-i

^:e~S^=:

.
1

$:

t$zE3r"i:t

'

.A

---^

Y"
l ^^

"

-^

L-:ft"":

-t^":"

A^-i
^

<y

<^

'-'~^.^

"~^

M ~

"W

"
'

'""

'

,-.

f
"^-4
"*

tJ-^
a

^'

r^ijF^'

-Ni/.A,.,

7^"V

"

,.-^

-^

,-^.

..,,

V
-

..

--.ii-

-m^
^

H-

Cantus jirmus.
r
A.,
\T

Au,.,.

ii:l

V""

^"

^ri^^^^^

<>
'

Sr-

lA^-- -^

A
V

V4

A
V

a
M

::^::

-A

r^

^
,-,1

'"^

L-A.J -jOu..

VA

.A

.-J>-

.
.

"*

'^*

'"'V

M>9

j^

120

Exercitii IIL

,.

Le&io

de Quatrichiio,

^-f-^
z^: :te:=l-

^ZZtFI
:t^.

?e;e^r:^-^T
-^l-^'

^7-^
-i.

^-

^-M---

:=:$=
:^i:

Cantus firmm.
:$:

:^==^:

Cz -^

:t^i:
.^..

"-"^-

^.

^i::z-^

E^E^Ei^-

;-^

..^-

-
-^

ri^z::

...

'-"

'Cantus Jirmus,

'lz.m

):^-zf^z zlrAz^^z

:^zt:fci:::^t:

<^_
:tt=:

il<~^ -^ -^-Tiii: :i^=: ::3:rT-x:"+-~-t-

.i^z::::
!

-^?=^::3E

z^:

S^e
3J-

xi;

-^..

-^-i-^-

ESS5rffl5rESEdE?E

^-

^- -^^ ^

^-

llizzzxzlzzzjz^znzzixzzzizzzziz

r-

e-^

::r:Tirr
--

::^:i:$:ir^:: tttr
-i:

Ct-^

- -0-

iX^:

:^

-^

-^

-^-

^-

Ei

Cantus firmus.

'<7

^.-ii

^-

e-

-^.

^'

-^'~r-

z^.~^z
-^

-tv-

:W~
L-,X-X^^-

^-

:S^

-^^

^'

3j=~i:

.t^:

x^*

-st-

Exercitii
r

:iS:

IIL LeBio

de Quatricinio.

121

-ffrrnsz -$: :3J=

Es^3ikE&:f=S

-^F-^-

:5tr:

,1.

:e^

:3r:::

:z5=:i5--*z::i?r::3S

-^

?3Ei:

-^

-^

z3J::zii::tt::::

^4=^=tef-^"

Cantiis jirmus.

irxizisz-i l---i-<^
-^
1

ri:^:

:$=:

Hsec cxempla utcunque bene

-a-

ncque immutabilis Cantus firmi neceffitas adhiittit , ut compolitio talis ad

motuum, aliarumque regularum rigorem ad amuffim elaborari
Reliquorum trium
poffit , ut facile fit in compolitione libera.
tonorum exempla pari ratione quadruplicique Gantus firmipofadlra fiint

litione perficienda fimt.

E X E R C I T I I III
LECTIO SECUNDA,
De
TJic

Minimis contra

Semibrevem.

memoriam

revocare necefle efl: , qux fiipra de hac

-^ -* Contrapundii fpecie in Tricinio diximus
quac omnia in
5
hac Quatricinii compofitione quoque tcnenda func : neque alia
in

quam quod ibi duae Minimae cum duabus femibrevibus hic vero cum tribus concordarc debeant obfervatis de
caetero, quae de Quatricinio Notae contra Motam difta funt

diflferentia cft,
,

quantum tamen reftriftum hujus

Ad exercitium cxemplorum perge.

fpeciei

Ht-

ligamen permittet*

122

IIL LeBio

Exercitii

II,

de

M-ijiiyiiis co?itYa

Semibrevem,

Cajitus Jirmus^

:^

iziz$rTi^rriii:TZ3:?i::

;;z:iz::i^:

:3;
'tz:z~zz:z%z

ziiifccz:

"-r-^-r-^- ^^-^^-

:z^:
:zz-^:

SliSiSliiiiiiiii^
3-H
-^;-

\5 -^

-;^

g [

3S-

e-

adajlflirf^

:i:T::f:r:x$i
-ii

Cantus jiYmus,
-^-

Z^ZT

^--^--^-^^^^

izrizrA^z'

rt^:

.^^.

i:^i:r::^r.Ti:

EEff

^^

r$:
r::zi^=

t=:l:i:

:=:^=;:z-=::z:i:^:

:^:

^-T-^-

^^,^Jz.,..^^^

-^:

-^

i--5--.

_^

^F
:^

SE?
^

-^-

z^:

tziz^::

^ztiXifzttiH

Cajitus jirmus,

m:^=?E fE?EE5^

-M

rc:

i-irizc: --

IS^i^^liiiif

'&

Semihrevem^

Exercitii III, LeSlio 11, de A/li7iimis co?itra

^

i^-

r:izix$:iiM:

3:

=#-^r:?:

123

i|=Egl|p^
:::zzir:-t-::=i:^z::z:^;

ir:::=i

^_3S:

Cajitus jirmus^

=^*-G-^-

Jofeph.

i=::zSr,

plenam experiorhanc Contrapun<5ti

difficilior hucufque mihi vifa fuit, ita ut

Difficultate

Speciem, ne^ ulia

penultimHin ea lege nullo
Aloyjius.

Ita

efl

modo profequi potuerim.

Verum hujus rei gravitas

obligatione ponendi duas

Minimas contra

oritur ex

Semibreves :
non alium in finem infiituta , quam ut concordandi fcientiam
adipifcaris , teque cautum , circumfpedium ,
attentum in
ftruendis Concordantiis reddat.
Inde mirum non eft , in quibusdam Hypothefibus profequendi facultatem non reperiri :
tres

&

neque in ullo libero componendi genere ufiiveniet , ut tanta

tad:uum feries hac lege protrahenda fit, Non enim usus,fed
exercitii gratia led:iones hse adinventx funt
quemadmodum
:

Syllabizzatio a legere fciente non ampiius prafticatur j ita

quoque Contrapund:i Species ad addifcendum foiummodo
praefcribuntur.
Castera tonorum exempla domeflico ftudio

tuo committo.

E X E R C I T I I
LECTIO TERTIA,
De

III.

Semiminimis contra Semibrevem.

QXXx

hujus Speciei requifita fint , ex iis , quae de hac in

. compofitione duarum , triumque partium , did:a funt , petantur
adeo ut hic nihil aliud addendum fit , pr^eter Concor:

Quemadmodum enim in Bicinio Conin Tricinio cum duabus infliSemibrevi

dantiae difparitatem.

cordantia

cum una

Hh

tuenda

Exercitn IIL LeBio

124

tuenda

eft

II,

de Semiminimis contra^c,

hac Quatricinii Compoiitione quatuor Setribus Semibrevibus juxta Harmoniae regulas

ita in

miminimae cum

aliundc tibi notas concordandx funt.

Exemplis

res

clarior

apparebit.

[gngfrpiiiglgili
Cantus Jirmus,

:i:ii

^3

=3$=:

A.

3^

3S::

e~^

A
\7

A
V

>

>

::zi3S:

i^

i
.

.'

-_..,.

B.

-^
^""

'

A
<v

...

"

g
H

y%..

h4

i^

Quare ( pace tua Magifter interrogo ) in quarto

Jofeph,
taftu Tertiam duplicafti ? Videtur enim pofito, loco unius Tertvx, Unifono in parte Tenoris fequenti modo fieri potuifle.

Exercitii III^

:--F

LeBio IIL de Semiminimis contra ^c.

Aloyf, Refpondeo
ita fieri

-f

potuiffe

verum praeterquam

125

quidem
quod U-

nifbno in Thefi poiito Compofitionis

plenitudini haud parum dematur 5 accedit , quod Tertia, feu Decima in parte Cantus utpote vagabunda, manca foret p quia non continuo audiretur. Quid
fecundum dubii lignum B. indicat ?

Videtur progrelfio

Jo/eph.
e-:-

Altum

r^:
i

rsizzzM

&

Tenorem

vitiofa

perfed:a ad perfedlam

motu

ilJa

inter

quia de

redlo pro-

ceditur.

progrefljonemillam ob Semibrevium necef^

fitatem afiter fieri non pofle , ideoque tolerandam efle , qase facilis emendationis foret , ii Tenoris Semibrevis dividi fequenAloyJ.

ti

modo

Dico

poflet.

Quod

etiam de priorum Specierum exemplis intelligi volo,

in quibus multa reperiuntur , quae
abfque Semibrevium neceflitate

tanquam

Nunc

vitiofa rejicienda forent.

ad reiiqua exempla variata

Cantus firmi collocatione progredere.

:^=z:r::=z\v

ISiiSiiiiii
~

-^

m.

:^
'V-

3^-7?

Cantus firmus.

:t?

=i=]:=i^:

^-

li

126

Exercitii III.

Le&io

III, de

Semiminimis contra &'c.

S-rr
:ix:^zrp."Hr:t:

r=jS:
L

$1=1

^'

'

'

A ~

-^
T"**

*Tr

"

"

'

Egregium, Joftphe, hoc excmplo profedlius tui fpe-*

cimen dedifti quo prodis, nihil ex his,qu5e per tot Ledrionum curfum didia funt , memoria tibi excidifTe 3 quia prima
Semiminima ad Harmoni^ completx rationem pofita , cum
reliquis tribus hinc inde vagando plana via in fequentem ta<5tum ingreffus es, caeteraque Harmonise fpecierumque prxAloyf.

cepta rit^ obfervafti quod fit , quum Thefis , five cujusvis tad:us principium completa Harmonia , id eft, Tertia, &Quinta
provifum eft, Perge*
:

7--^TV^

tiiz=:5:

^
Cantus Z
Jirmus. mSt

z^V:==X=&

:r:$;

i^iifiiMiiii
3-:-

:.:$;

^j
VWWtfpMMa^iinnaMi, w^t uHFi

iiw

iw<A

*!!

-i

'*^ai^

:^

IIL LeBio IIL de Semiminimis contra ^c^

JExercitii

iij

iir^zzizix^S^zrrzSz:

:3S:

-^^::

^^
-

^
rs^:

MHM*MMM4MMPlii^

Aloyf.
pofita

&M

Quid

fibi

vult

illa

Litera A. in cantus fecundo ta-

Non

fcmpuli mihi movet progrefllo illa de

Confbnantia perfefta ad perfedtam motu redro > id eft de Quinta ad Od:avam
eo magis , quod partibus extremis evenire
Jofeph^

nihil

contingat*
Jloyf* Jam paulo ante dixi
progreffiones fubinde neceffitati

iterumque repeto

fimiles

Semibrevium condoriandas
quippe quum ne in iibero quidem componendi genere
efle
femper evitari poffint qux tamen in partibus mediis , quam
:

in extremis , ut redte animadvertifti , toierabiiiores erunt*

35=::
T.

-_]-

Cdntus
.-

c"

Jirmm. S--._<l

'II

II

wa

ri

'<

<m--Xk

35=

^w^^T*

r
'.;

V
A.

"

A
y

'-

:jS'"".:

i^-^-

r3:
3S-:

;2

rr$
li 1

128

IIL LeBio IIL de Semiminimis contra

w
./L- -n
^V
W
x-^

Exercitii

'

r.

.<>

::.

&'c.

"

"

^A

<>

A
^

-_-i^

>
.

{J:

A,
"
I

iV-

s,>
,

:-_-t^_J

.^,

.^

-A
V

_/.

'-4

.,

g||jSi^3E[i
Litera A^ in Tenoris parte poiita denotat , ob eandem rationem ante didam a communi regula aberratum efle ^
quia traniitus iit de Confonantia imperfedla ad perfeitam , nempe de Tertia ad Quintam motu red:o , inde etiam ob ejusdem
Jofeph,

caufam toierari pofTe exitHmo.

Redie exiftimas. Perfpicuum enim eil, ilantchuAloyJ,
defeftumque iljus Speciei rigore , meiius fieri non potuiile
lum eo difKciiiorem ^Sz perceptu , quia in parte media exirdt.
Nunc alterum tonum , E, la, mi , ob Quintx defed:um omnineceifitatis

um

difiiciiiimum fa^tu

Casteros

me

prxfente pari ratione perficias*

domi tux iucubrandos

tibi

committo.

ii^^MiSligi
Cantus
Jirmus,

1:1:

z^lzrK.'^'.

^-^

-^-

^~::

-v^

^-

E^=J3

;$==i:

-:^

Exercitii

IIL LeSiio

III, de Semimijiimis contra

&c,

29

iiiiiliiii-Sii

eTrI

-^-

s-:

W^m

Ts:i;

:-;::

:z.z^:

T
3!^=::

^-

-/.

Cantus
jirmus,

^Ie

=t?:

^-

^.

iiliiiilMigli^
5
^

^
m.
:=3;^:

=-e-

-$=

.i^

isa

'

SE=i:=::d?

P=tt=|[

iSpigl

>.
itt:

"fH"

rr-T^^

Kk

130

Exercitii

IIL LeBio IIL de Semiminimis contra &c.

^^
:::zr3:^i::r

-e

/^

Cantus
Jirmus,

'ZZ-

;=-ti

-iV

i^iiSiiiiiisii?
B^-

:t

:SzzTZ=^:
i3t_

%~:-^.

^S-I

J5._._t

^ A

-T
3S=zr:=:?:z=lz3Szi::

^-T

^ r-^A.

-t^zzizz^zzzTzz-^zzi^

-^^
lizif::
Cantus
Jirmus.

-^

i;^
i:^:^

glMiifg
~3E

IIL LeSiio IV^ de Semiminimis ^c,

Exercitii

B.
::^-

r=:-~$:

m^-

rz^:

:r3S:
I

z.\

.._^
'

tr

H
H

_.

._.-.

tt-

"

^A--.
--V

'

s^^

'

'

"

Witzttztt
Cantus ,

&

Violini de prima ad fecundam Notam ambitus reperitur de Tertia ad Quintam

contra communem regulam , quem ob praedidtas rationes emendare nolui, nec inveni.
^loyf, Hic loci multa neceflitati concedenda fore , quse alias in libero componendi genere vitanda funt , perikpe jam
inculcavi ; quemadmodum etiam tranfitus ille B. de Oitava
ad Quintam refpeftu partis infimas motu redio , vitio notandus non eft, propter hujus Speciei difficultatem. Jam reliFnter

J^feph^

quis tonis

domi

partes

tuse abfolvendis

XER

ad aliam Speciem pergamus.

I I

IIL

LECTIO QUARTA,
A Bfbluta

-""

Semiminimarum

Specie , Ligaturas fequi , e Bicinii , Triciniique Leftionibus compertum eft :

quideae lint, pari ratione jam perfpedtum efle praefiippono.

&

nam
Nunc expianandum

quafnam Concordantiarum comide quo nonnihil

tes in Quatricinio ligaturae fibi adfcifcant
di6tum efl: in Tricinii compofitione 5 eas nempe concordantias , quas fublata ligatura petunt , fibi poftulare 5 ob rationem
ibi didtam , quod ligatura nii aliud fit , quam retardatio fequentis Notac quae quoad concordantias nihii immutat* Exempla rem manifeftabunt.
reftat

Kk2

Exercitii

132

HL

wm^
^-N

LeBio IV. de Seimtnimis ^&c.

v^

fublata LigaturL

-J=jn=^

1+T~

fublata Ligatiira,

MlpBffii
-^-

^-

p:x:~-: --=- =:-".--

^-

;3Sz

^-

=:<^r:z:

tias

-^

-^-

-^

f3^

^--n-^- rii:TT:t^ZTirirr::^:Tf

R^
^-

fublata Ligaturk'

3!^:

<^::^::

Quse Paradigmata clare demonftrant , easdem concordanfolutis efle.

, & Notis ligtis , &
Nunquamne , venerande Magifter , fallit ifta ReJofeph^

gula

Jloyf

Fallit in

quibusdam Hypothefibus hujus Ledtio-

ubi obiigatio eft iigaturas cum tribus Semibrevibus concordandi per integram taftus menfuram
quod primo ufuvenire non poteft in Hypothefi , ubi Septimae in ligatura Quinnis

,*

G.

ta afTociatur.

k_y

tr-

ihi:

Ubi

...^X
:ir3z:^izi=rsci:
ZJ^^

Tenoris
tiam,

refblutio

Ligaturac

parte vitiofam

& quam

cum

difTonan-

maxime evitandam

efficit.

Jofeph.

\<

^f'

3-:-7?

^-

i^-

cafu

Quid remedii hoc

in

Semibrevis in parte
Tenoris dividenda cft hoc modo*

Jloyf

tKr

Exerchii III, Le5iio IV. de Semiminimis

1^9

&'c,

Sed h^ec Species non

Jofeph,
admittit Scmibrevis diviiionem.

^-

H--^

;t5:

Ubi

potefi:.
Verum piures cafiis evenient,
ut exemplis mox iiibjiciendis edoceberis , ubi neceilitate poftuian-

Jloyf

te

Itaefl:.

Qnamobrem triam

quam poteris

=-e

neq'ia-

fuperfedere

divilione

ficri

Semibrevium rigor liac in Specie

non admodum ftride teneri poteft.

s;?

e-^i]:i::^:=3:vz::

Jofeph,

Septima

cum OcVava

comitata , Semibrevis divilioni obnoxia minime foret

priori exemplo tuo videndum efi: , hoc modo

uti in

Aloyf

rz::

:^i=s

in hoc ca-

eft

-H

bet
tis

^ ^-^-^-

Quinta
:

neceflario uforpari de-

tum Semibrevis

aliis

mul-

uti in

eventibus dividenda

quemadmodum

::=:fi

r^.

eft

ubi nihii impedit , quo minus

06tava loco Quintas dari poilit ^
fed in Hypotheiibus, quarum plurimac reperiuntur , ubi propter pra?cedentium Islotarum, fubieqaentiumque fe;iem Od:avx locus non
fu

:==t:::it:T=::

jy

Verum

Paradigmata

efl

fe-

quentia docent.

^^

lglll
Cantus firmus,.

T-^-

:$:ri:::^=iiir|z$:]::g^T

^^

nsn::

'"T-"~ 2i:~~ :z:_~

-^-

'

-^-

"

:i=|

ir:: zt^i: :rfci':=~' ::^=-":

~u
"
^
"^'

lT

'

'

Jo-

co?itra &tc.
134 Exercitii III. Leiio IV. de Semiminimis
..,-...-II

i^
B^wc
_,_,,...
reperio
praeter
proNihil dubii in hoc exempio
,
Jofeph.
greflionem de quarto in quintum tad:um inter partes Teno_

11

ris &:

.II.

11.

-1

I,

Alti*

Jloyf. Ne fcrupuium tibi moveat hxc

progreflio , fcire te oportet , Quartam intef
medias partes, aut nuliius momenti haberi,
aut officio Confonantiac imperfecSar perfungi.
Unde progrelFio illa perinde tenenda eft , ac fi

:::riS=

-JST.^

de Confonantia perfefta ad imperfecSam moquod bene notandum eft. Nunc ad retu refto procederes
liqua exempla
;

^-

"-e=^-

itfcz:^:
b^

^J

z^- ^

.^_

-^

Sitnti^ ^i^PSt:
3$::

fc:i~iiz]4:Ti-i"x
Cantus firmus^

^^---

Cantus Jirmus.

i:SE?ES

^^
3E^

'

Zl^.

-^-

s^. ^

z^i:

tV

r
r

:^|^i^^^

b^sS;

^e
t

:sa=3t:.-

^-^-

:$:

^^

rr

-i::r3~:zttz:-

gx|:j;i^;^|
-

^-

3C

^
^zi?:

Exerchii 111, LeBio IV, de Semiminimis contra ^c^

rz::

_^._

:5ezi
z::zi:r

:^z:.:z

Cantus jirmus

Quibus exemplis palam

non ubique

i^

^-

tz^zizrzTz^^izXe:: ^

:zK:^::

fit

rr

ligaturas in Quatricinio aut

tribus integris Semibrevibus ( ut haec

quirit) itipari, aut

Harmonia compleri
Jo/eph^

fi

pofTunt,

haud

Species reabfoluta omnibus legibus

pofle,

In quibus exemplis una, alterave

Semibrcvium
verum ubi deefle

&

ob quam caufam , confpicio ,

dicis aliquid Harmoniar, non video.
Jloyf, Non animadvertis , in exempli "primi fexto taftu
Thcfi deefle Quintam ? quas tamen ad completam Harmoniam
fummopere necefla-ria eft. Deinde in ultimi exempli quinto
tad:u Secunda duplicata eft , deficiente Sexta,quse ad integram
Harmonise rationem defideratur , ut fequens exemplum dedivifa

fit

monflrat*

m=:

E
-^

Poftremo in ejufdcm exempli

quinto tad:u quarta duplicata eftj
cum de rigore Secunda potiiis, quam
Quarta duplicanda fit,
Quae ratio efl duplicanJofeph,
dac

Secundae potius

quam

Non tam
Aloyf,
cundae , vel Quartae ,
ne

Gompletae

Ctim
do

enim

Quintae ,

&

ratione

quam

Harmoniac
Harmoniae

confiflat in

Quartae

Se-

ratio-

intereft.

pienitufociatione Tertiae

Oftavac

in dicfto

autem

cxcmpio ioc606lave Quinta duplicata reperiatur , ibidem Harmoniam

LI2

Exerchit IIL LeBio IV. de Semiminimis &c.

136

moniam non omnibus numeris

abfolutam fore conrtat. Hic

non
autem
loquor de prima taftus parte, ubi Secunda ineft,
quae Odavam libi comitem haud admittit, fed de fecunda
tcidiVLS parte , in qua Od:ava deiideratur.
E. G.
Similes haud magni momenti defedrus hujus Speciei rigori
concedendi funt , ob eximium

7//.

z: :=::$.
:i::ii

quod haec exercitatio Studiofis af.

fert emolumentum
quia non folum re6tam componendi racionem edocet^ verumetiam, quan-

r[=3S=[i

iJ

l~

-e ~

tum

fubinde

poftulante a rigore regularum recedere

Br=3

permifTum

neceflitate

Formulam

ante
oculos tibi pofui , quam imitando reliquos quinque tonos aequali ratione, mutationeque pertradiandos tibi relinquo.
ISunc
ad quintam hujus Studii Speciem progrediamur.
fit.

yiiiiii
E

X E R C

III.

LECTIO Q.UINTA.
C|Peciem hanc, Jofephe, Contrapundro florido contineri, non
ignoras
Quid lit, qua ratione fiat , ex praecedentibus &
exempiis , & didiis nota tibi fore fuppono
maxime ex Trici-

hujus exercitio

nii fpeciei

quartam partem

ut adeo nihii hic novi

addendum

Semibrevi conflantem, juxtaque

Quatricinii reguias intexendam. Ad exempla.

fit, praeter

/^iIj.:]

^fQ|gggj^^|EfljSg|ggJ.|

ji

^ Cantus jirmus^

?EE5EEF^""^

3-'-

.^j^-

lizTz^:

^-

:B:

i.

-^

^--^-::-^:

"^r

^<r-:-^rv-:ri3S:

^
z:tz-:~-$z:

-ir- i-^;:i^::

:^=::M:::

Exercitii

IIL Le&io Quinta,

137

fCantus firmus

p^-rrirz
rzz^
ii;^i!iii~5Fzii^zri^*"i
3:

':^
k*

;=ii:;:C::;

if <i-ir*'

iiSi
-e-i-: --^^-

-H--

y-

:=3jr

:3jri

^i-^-

--

;rr::r35r.:;

r- - 1- -T--

X-*-

r^"'"^"'

3-+-^rScdfE

.tJ-rfcAi.r

3^

--^

"^-giiL-rri: --T-trfaj;L-U-rt:=

-&:rrrt
I
iie:
1_.

.X^

gpiisisiiiii^
irsx

:tEr

^ jL-

j,.^-,

,.JL

."

.Ji,

Cantus Jirmusm

'm

*-

...

r:^rr:rjtrirj5i:
:rXFz;:tt-:!

Canius firmm^

3X

rxc::

^-T-^--

.T=tzi:i$

=:^-i:.ziz:::zt^::i

:H:

t-r-

r3S:

K7
_i_^i
1

0-:-

--;3cr

.:&.:-^^.

:igBr:;;

i.A_iir-

gigtoiljliiii
Mm

(9-

Exercitti

138

IIL

Lefiio Quinta,

Video ficut in ligaturarum ipecie,

alteramve Semibrevium divifam efle.

ita

Jofeph.

unam

Aloyf^

Quando

dixi

quoque

hic

quod Semibreves

integrx nianerc
Interim tamen ad-

de poflibiiitate intelligi volo.

vertes , ubi copia dabatur , id ubique ad amullim obfervatum efle. Reliqua quinque tonorum exercitia pari fiudio profequenda tibi committo,
Abfblutis jam quinque Speciebus , ubique feorfum exercitatis , id conjun6tim nunc ut facias , quam maxime te cohortor 5 fervato eodem Cantu firmo , conjungas E. G. MiniLigaturas 5 quo fa61:o , qualibet partimas , Semiminimas ,
um pecuiiarem motum nadia , mira Compofitioni varietas

debeant

&

In exemplo.

accedet

t-nittir^z:!

$:
i^r

f:

^=ggi=g

^^^MSi^
-r-V
^--iC.

CantHs
Jirmus.

"

13
ZZsZ

"

~i

f -}

\r

$,

-S.:

;:

g|^^P^fe{^^fe|^|S

>iiiw^.wiwW

wift<

JU

aM^sp

:irte:

"F-rf-f^-t^-T^*

:=3S:
<^^

II

I'

mun

n'

"1

^- ^

wwnok<W|***Wi

Pari

Exercitii

IIL LeBio

Quifitd,

139

&

&

cseteros guinque tonos qu-adruhuru: ,

Pari iiudio ,
plici Cantus firmi variat'^ poiitione , ita ut in omnibus quatuor partibus exiftere contingat , abfolvendos tibi impono ;
operamque dabis , ut quae de quaiibet Specie feparatim did:a

funt, nunc cumulate comprehendas

inter fe exiftat,

fim obferves,

(quod

amplius

& quid

iatere

muneris partium
nonputo) ad amuf^

Quantum emoiumenti hxc

ftituta ftudiofis atierant

quum

te

ferme nihil

haud

facile

exercitia rite inexprilni potcft : quippe

oriturum
futurum non

diflicultatis

quod

fit,

his Specie-

fit.
Quapropter , ii
bus exa6tis notum tibi
progreilum hac in Difciplina facere cupis fumma contentione te exhortor , ut his quinque Speciebus exercendis haud
exiguum tempus impendas ; novofque femper arbitrio tuo
Cantus firmos eligendo , ad minimum unius , alteriufve anNeqi^e prseni fpatium exercitio huic infiftendo confumas.
poftera rapi tc finas aviditate progrediendi ad Compoiitionem
idealem , arbitrariamque , cujus dulcedine alleftus hinc inde
yagando tempus terens , haud unquam ad veri fundamenti adcptionem pervenies.
Per afperam viam , Venerande Magifter , valJofeph,
deque fpinofam incederc jubes. Vix enim fieri poteft , tanto tempore faftidiofo huic labori vacando , ne t^xdio afficiar.
,

Aloyf

Ignofco Jofephe

Verum Mufse montcm

quereiix tuse

tibique

compa-

incolere dicuntur,

quo, nifi via

Nullus eft utcunque miferabilis
prsecipiti non pervenitur,
artis mechanicae tyro , qui tyrocinio ad minimum tres annos
non obftringatur. Quid dicam de Mufica ? quac non has modo inertes , operariasquc artes ingcnio , difficultate , rerum
copia longe antcceilit , verum nulli liberalium artium eft fetior.

cunda.
fpes.

qux

Ailiciat gloriae
Stimulet te futura fudoris utilitas.
deque ,
Incitet exinde ventura fcribendi facilitas 5

fcripturus cs

re6ta fcriptione certa fiducia*

Quo

fafto,

remoto ad tempus Cantu firmo , ad imitationum , fugarumque cognitionem te ducam. Prius autem praemittendum eft,
cxtra Cantus firmi reftriftionem , quafdam difli)nantiarum
V. G* Nonam in Sextam,
alio quoque modo refolvi pofle
& Decimam in Tertiam Quartam in Sextam , & Tertiam
infra fcripto modo. E. G.
:

Mm2

Exercitii IF.

LeBio unica de Imitatione*

^.=^^.
~.ii..^..

sl

mm

Quare lise refolutiones extra Cantum firmum u

fuveniunt , & non etiam cum Cantu firmo f
^loyf* Non vides , utramque partem in refolutione moveri ? id autem cum Cantu firmo , qui immobilis eft , fieri non pofle ? difparitas itaque eft
& patet his refolutionibus,
ubi motus obliquus indifpenfabilis eft , locum haud quaquam
efle.
Nunc ad Bicinii Compofitionem , nuiio Cantus firnii
Jofeph.

vinculo reftridium

retro tc

E X E R C

reducam.
I

IV.

LECTIO UNICA,
De

Imitatione.

TMitatio fit,quando pars fequens antecedentemfequitur poft

**
aliquam paufam fervatis iifdem intervallis , quibus antecedens
inceffit, nuIIaModi, Toni , Semitoni<^ue hatita ratione,- id
quod fieri poteft in Unifbno , Secunda , Tertia , Quarta , Quinta , Sexta , Septima , & Oftava 5 quod exemplis ciarius patebit*
In

Tlnifono,

^^
-s-

Exercitii

Jojeph.
dentis partis

Aloyf.

IV

Le&io unica de Imitatione.

141

Ex

hoc Paradigmate colligo, non omnes anteceNotas in fequente repetendas efle.

Red:^

non imitationum

enim muneris eft Canonum

quibus fatis eft , quafdam Notas profeId

collegifti*
,

in

qui.

In Secunda.

f^^^a^^g^ijiljlgH
pai^^g^ii^

JSzts

In Tertia.

^^^^gii||^ipigfli^p
e

$xS:cM:
ii

II

"

I
ii

wLc^

ii

j i

-^^

Jn Quarta.

rr-f-mr'

S^feiSxffiiE

gM^MiS
&

Videtur
Jofeph.
in G. finire.

ultimum hoc exemplum

:5t:n

incipere in

C.

oblivio tc coepit illius , quod paulo ant^ dixi , imitationem nuilo modi , vei toni vincuio obftridiam , fatis efTe , quocunque modo partem imitantem antccedentis veftigia fequatur? pr2eterquam,qu6d imitatio non tam in principio Concentus, quam in medio ufiirpari fbleat. Ubi rigor mo*
Aloyf.

di

Jam

haud multiim

attenditur.

Nn

In

Ex^citn IV. LeBio unica de Imitatione.

142
In Quinta,

igjspiigfigiigi
In Sexta,

;==

gEzE{E~f^

Siiiiiiis^

Pjgp^^gfipgg;

-^

-^-

*'

In Septima.

f gpffEp^gg-^:

;:i=tt:
u.
T>

,ipgiip^j^lg=g
/ OSiava

r::x=ts::i=^=llt3ti-i::;;:t

L-

iU-i

JJ

Fe
Hasc exempla imitando non nihil temporis impenpoiitis ad arbitrium aiiquot Notis , quas de Nota ad No-

Aloyf,
dcs

tam

defcriptas in

inferes

&

quocunque

fupra quas variis

pund:i praecepta fabrieando

Bicinium

conficies.

intervallo libuerit

Notarum

aiteri

parti

juxta Contrahabita concinne canendi ratione

figuris

EXER-

Exercitii V. LeSiio

de Fugis in genere,

EX ERCITII

143

V.

LECTIO PRIMA,
De

Fugis in genere.

::

kfugere^.^c /ifgarey dididm complures haud afpernandi Aud:ores affirmant 5 ac fi praecedens pars fugeret
fugata ab infequente j quod verum effet, nisi id ipfum , ut
didum eft, imitatio facerete Quapropter alia definitio, qua
Fuga ab imitatione diftinguatur, ftatuenda eft. Dico ergo :
Fuga eft quarundam Notarum in parte prxcedenti pofitarum,
ab fequente repetitio , habita modi , ac pierumque toni , fcmit^niique ratione. Ad inteiligentiam hujus definitionis , pa-

FUg^m

quid lit Modus. Per Modum intelligo id , quod vulgo tonus appellatur. Itaque dum dicitur ; tonus primus tonus fecundus , &c. melius dicetur , Modus primus , Modus fecundus , &c. ad tollendam a:quivocationem
ihtervalli fefquioftavi, 9. 8. , atque fefquinoni , 10. 9. qui
toni nomirie quoque comprehenduntur. Ciim autem Modofum materia fit fcrme omnium intricatiflima , nec incipienti
tet

necefle fore fcire

facilis

perceptu

pro hic,

&

nunc de eo tantum quantum

ad noftrum prsefens propofitum fatis eft , explicafle contenti,

plenam cjus explanationem ad finem Operis differendam exiftimamus. Modus igitur eft ferics intervallorum infra limi'tes Odavae contentorum, atque in vario, difparique fitu Semitoniorum coHocatio. Huc pertinet iUud Horatii ;
JEJi

modus

in rehus yfunt certi denique Jines

Quos ultra , citraque nequit

Cum

varietas fitus

corfijiere

reBum*

Semitoniorum fextuplex reperiatuf,

qui fcquentibus Odavarum

Siftcmatibus exhibentur, nempe : D. E. F. G. A. C.
fex

Modi quoque

flatuendi funt

:=$:

^
mi fa

mi fa

$ ^

:*=:
mi fa

F
mi fa

Le&io

Exercitii V.

144

I.

de Fugis in getiere.

:*-z
mi fa

fa

3^

^^-

:=*:
mt

mi fa

ta

mi fa

re

m.

:^r=3S:

fol

:*

mi fa

mi fa
s

^A

"

-~*
;
V

A
^

j;.-

'

"9"

<s

'i

f
i

^.

r^

Vides in fex diverfis locis Semitoniorum cxiftcntiam 5 numcrando de cujufvis Modi prima Nota ; quae diverfitas
nigredine Notarum indicatur 5 qui liorum autem primus , fecundus, tertiufvc fit &c^ in prsefentia tranfibimus , interim eo,
quo hic pofiti fimt ordine , cos numcrantes. Porro Modus
Quintae intra Oftavam cxiftentium limitibus terQuartac,
minatur : juxta quos limites Fugarum themata reguianda fimt.

&

JSt

:^r=ii

35-<i

::

8MMM*

1=:]^

z:^:z::ili=35E

Adeo , fi pars incipiens,Quintas faltum

quens Modi , vel Oftavae limitem excedat,
ciat

necefle

f it ,

&

vicc versa.

ne parsfeQuartae faltum faefficiat,

E G.

t-^^^^-t a- ^
:^xrr:^:-^- --3:g:r:=z:n:^ ;-xr^_r rb=^ ::zr=:
"

--

-^

T'"!!:^-'!'"

'

- rr

"^i

ZT"^

--fr

Ad quod
gradus

imitatio

ac faltus fequi-

I iHhl^pM

rjfc:::
ihz
.

i^

non

obftringitur

cui fufficit

cosdem

E. G*

-^

,-.

tSci:

-^

i^
Poftre-

.Exercitii V. LeEiio I^ de Fiigis

Poftremo, Fuga, extm intervalla

iri

gejjere,

Modum

145'

conftituentia

Unifonum, Oftavam, & Quintam inftitui non poImitatio autem ut did:um eft, in omnibus intervallis.
teft
Hucufque quac de Modis, Imitatione Fugaqae
Jofeph.
Jam, ut edoceas quxfo,
di6ta ftmt, percepiile mihi videor.
quid in eligendis liibjediis , & quo modo Fugae inftituenda?
atque ducendae fint perfkpe enim audivi , rem Fugarum non
omnibus hujus difcipiinae Profeflbribus notam elle.
V. g. extra

Ita eft

Aloyf,

frequentior de

fcientia.

Ut

itaque nihii

ponam.

Sex

difrerentes

earum

modos

iliis

auditur fermo

te lateat

dari

quod

quam

quxsifti

ex-

ex ante didra demonModorum etiam pro-

Ideoque cuivis
prium fuum fubjedtum aptandum efte. Ex quo infertur,
thema primo Modo proprium , fecundo , tertio , quarto , quinftratione

Gonftat.

to, fcxto

minime convenire, proptcr tonorum,femitoniorum-

que f itum , in quolibet

Modo

difterenter

repertum , ut exempla

monftrabunt.

SubjeBum primi Modi proprium*

Hoc thema
-^.
fuy mi^

re^

^
re,

qui folus

Sr6

fty

Modo

mi,

a parte fe-

Quinta reafFumptum eosdem tonos, & femitonia fervat. E. G.

quente

Izfz
re

Id

in

quod

in nullo caete-

rorum Modorum huic

d:o ufiivenire poteft.

re.

mus Modum J,

jQ, la^fol^ re

aequaiitatc

/a,

proximus

fubje-

Videa-

mi

re

eft;

^ ^
re^ fa^

miy

mi

re.

foly fa,

mi.

penultima Nota loco mi^ fa venit, & toni, femitoniique fitus invertitur s nec fiibjecSi fiftema in prima partc propofitum , aliter haberi poteft , nisl Dicfis penultimae Notas praepolltae adminiculo,
E. G.

Ubi

in partis fequentis

TT

quod genus Diatonicum in quo nunc verfamur,

haud admittit , fed omni
Id
,

rCy

fuy

miy

m Oo

Diefi,

146

Exercitii V, LeStio

Dieli ,

& b.

IL deFuga duarum partium

molli in thematibus abftinere debet

enim

alias

nunquamgenuinamModorum naturam compertam haberemus.

EXERCITII V.
LECTIO SECUNDA,
De Fuga duarum

Partium

"VlUnc Fugas duarum partium, piana primo ac fimpliciflima

-^^ methodo conficiendi artem te docebo.
Accipe fubjed:um
aliquot Notarum, Modo, in quo laborare intendis , appropria*
tum illasque Notas infcribe parti qua incipere animo con,

cepifci

quibus

finitis

fi

modo

nihil derogetur

fecundx par-

Quarta , vei Quinta intrando easdem Nointerim cum parte , qua thema incepifti , variis
tas dabis
Notarum figuris modulando , ut Contrapund:o florido edoftus
ti

five fequenti

in

Contrapun6tum fuperinflrues.
Quo fad:o , pofl aliquantulam modulationem partes eo difponendo primam claufulam

in quinta

Modi

Pofl haec, pofita integri tadius,

aut dimidii pausa, vel intercedente magno faltu , etiam absque paufa , in parte ferme , qua incepifli , thema reafTumes 5
fed alio

conficies.

quam inchoatum
pausa prius quam
,

eil

intervallo

pars altera

fadia

fiibjedium in altera parte finitum

fit, intrare tentabit , deinde nonnihil modulando fecundam
Poflremo , pofito in
claufulam in Tertia Modi conflrues.
utra partium fiibjedio , alteram partem in fecundo protinus
fubjed:i tadu , fi res patitur, cum liibjefto intrare facies ,
ita , conjund:is ardiflimo vinculo partibus , claufiila finali Fu-

aliqua

&

gae

finem impones.
Jofeph,
Jloyf,

Memini, te fupra dixifle

DifFerre dubium tuum nunc expedit, ionec

res

Accipiam itaque fubjed:um ,

obfcura Paradigmate clarefcat.
quo paulo ante Modi natura demonfirata efl , pra^fcriptoque

modoid ducendo, Fugam

efficiam^

peditior via tibi ftrata erit.

Fuga a

facilior

& ex-

E. G.
Cadentia in '^ta,

2.

t-H

qua norma

Exercitit V, LeSiio

3S;

Cadentia

IL de Fuga duarum partium,

147

iSSEiiiii

i72 '^tia.

1=3^:

ii:^-:i^:^^p::Jz^xz:zn:r

\f^^

Tl^-

=^z:

=^E|:rIi
:r:
jj: :=:z^=zp=a:=n-z:
:= J

En finitum in Alto flibjedium a Cantu

Modi aflumi interim Altum Contrapundri

idque in Quinta

gari

ufquedum fubje6lum

in

floridi fpecie va-

Cantu finitum

fit.

Foji fad:a

brevi , utraque in parte, modulatione , claufulam in Quinta

modi confici. Quo faBoy vidcs ab Aito repeti fubjeftum in
QuintaModi inferius, absque paufa quidem, quia per fal tum:
deinde pofita pausa intrare partem Cantus in Odava Modi 5
led maturiiis quam in principio , nempe in tertio fubjedii taQox , modulante interim Aito , finitoque denique fubjed:o in
Cantu poll: brevem utriusquc partis moduiationem confpicis
fecundam claufulam in Tertia Modi conftrudram.
Pojlremo
comperies fubjedio in Alto affumpto , ab Cantu extemplo in fecundo taftu idem fiibjedtum intextum efle , indeque claufula
finali finem imponi.
Hac itaque fimpliciflima methodo ufus,
ac caeterorum exercitatione Modorum gradatim pleniorem Fugarum fcientiam adepturum te, nullum habe dubium.
Video in hac Fuga aliquibus in locis Diefes ,
Jofeph.
b mollia pofita efle , contra praeceptum de iisdem in Genere
Diatonico non adhibendis.
Aloyf Intelligendum puto de fubjedWs , ubi ad nofcendam Modorum naturam difFerentiamque , Semitonia naturali
ratione venire debent, absque Diefis, vel b mollis adminiculo.
Alia ratio efi: in Modulatione, ubi Diefis, atque b mollis ufus
non fblum non prohibitus , veriim etiam ad evitandam afperam mi zowXx'^fa reiationem nonunquam necefl^arius eft Oriuntur autem did:x relationes ex fequenti ferme mi contv^fa
oppofitione.

&

O 2

Exercitii V^ LeSlio

148

IL de Fuga duarum partium.

dubium tuum, quod

proponere in animo tibi fuerat.

]am

_f

fupra

aperi

Jofeph.

gam

In difcrimine inter Fu-

Imitationemque fiipra dato

afleruifti , in Fuga parti fequenti non
nisi inQuinta, Odiava, & Unifono

:=:==i:::i=3E

facultatem intrandi fore j paulo vero poft in dogmate conficiendx Fugae de Quarta quoque mentionem fecifti.
Jloyf, Primo locO refpedius habitus eft ad Notam funda-

mentalem

fequensque fiftema

Cui quarta utique non incft feCundo vero ioco ommifsa Nota fundamentali , habito:

^-

^
ma

que refpeftu

refpexi

fifte-

ctiam hoc in cafu A. illud

Quinta dici poflit, quia Nota fundamenta-

"^.ji

lis

U-^l

ad fequens

Quanquam

:=:$:

pli pars

partis fiiperioris

fecunda in

D. flibinteliigi debct^ unde fequentis exemQuinta fequi cenfenda eft. E. G.

^^S^^

5r:=^:

H-

-e
-Zi":|3rizxzqrrri:'y^Jit44~riT~ fterrprri=:

;pg|gpgggpgEj ^;gEgg
j

g^iS|S^=^^=|^^:

I^SIilSiigiSi
<?-

ILde Tuga duamm partium,

Exercitii V, Lefiio

Quid

149

qiiod ad finemFugx, idqae in iubjecto

figuras nonnihil immutatas confpicio ?

Jojeph,

Notarum

ell:,

Dico, non foium permiffum cfTe flibinde folutas

Notas ligari , verum etiam , nefcio quid grati per lioc accedere
Gompofitioni imo perfkpe , ubi fiibjefta in anguflum contraAloyf,

non poflunt hac figurarum fradiione opiis efle. Nunc

& eie6to fubtu ipfe alterum modum E. ad manus accipe
jedio, nulii altcri Aiodorum conveniente , ad prioris exempli
normamFugam conficere tenta hoc tamen difcrimine, qaod,
iicut & in priori & omnibus aiiis Modis prima Ciaufala in
Quinta fit, ita in hoc in Sexta facienda iit 5 ob rationem ,
quod accedente parte tertia, Tertiam majorem exigente, nimis
hi aliter

Modo

modulatio
tra fa oriunda modulatio propter
ofFenderet. E. G.
aliena foret ab lioc

peflimaqae ex

mox

mi

con-

fecuturum F. aures

rz::^:^:n,

7-^:1

=-e

Nunc
operam

intelledris

omnibus, ut puto, ad hoc

neceflariis,

ad

te accinge.

Si

Jofeph,

primum tentamen non bene mihi

ceflerit

nc

Magifier etiam , etiamque rogo.

Aloyf Mitte timorem 5 nofcis enim patientiam meam
neque ego ignoro hujus fludii in tyronibus difficultatem,
feras

acgre

te

Modus E.
"7

==

T~

^*s

ziil^

Exercitii V.

150

Le&io

II.

deFuga duarum partium.

H-+zJ=
|

,1 -J.

.1

^.

^^

-L

T-

::r$ i=t=J=?^J=
--

1-

^v

._v

-iS,~.

Jofeph.

P
iiiii&i

r~A
;iz$zi.::.:

Subjed:um

irz_r
bee;
:3:?:

Modorum

nulli alteri

in genere Dia-

tonico applicari pofle confido^ an autem tra^tus acque refpondeat, a te inteliigere cupio.
Madie animo , Jofephe ,
Aloyf,
fub je6tum tam fcite inventum ejusdemque tradtus ferme Tyrocinium tuum excedunt 5 fpemque facis haud vuigaris hac in arte futuri progrefsus.
Perge nunc ad Modum F.
cseteras fuperftitum Modorum

&

&

claves.

Modus
r^

F.

:iz:^-..--^-

ri"ii:h:ii~

z.^:

^
-^
^
-:xziy-^:
""1

-^

g!;afr:s:ti=?z:

/^

m~
r

1'

- -^
fc

:::r::

|||ig|:gjg|5Eigl||;
'^z

-tv-t-r:i|^$r^:t
:i

:|ii|-':

=Sit:z

r^

EgErrE^
t^*
._

'^:

i,

:~i

:rfct=-S==-Er*S:E:^=t3iI;:
-A- ^\_^- -~^~

T
..

^^-^-Hf--a:-IJi AxitiEEtr:"
zi:x-

;3:~Et:::E

-CX-

Modus

Exercitii V. LeBio

IL de Fuga duanim partium,

Modus G.
rH3!^

Z1Z5

'T

:$

=-e

i5t

37^
^,

jfz:

('^

.igiil^SsiiiiEi
rt

=glg||;

Jofeph.

bam

an

fic

=tti

In claufula fecunda conficienda nonnihil haefitavel fequenti modo facienda iit. E. G.

r*H-

JEf

::~S?r::^

Ciaufula ifta , cui

duabus opus eft Dieiibus , imo
tribus, accedente parte tertia.
nimis -ab hujus Modi natura recedit 3 magisque conveniens eft
Modo transpolito , de quibus
Aloyf.

:::^i::^::zrtz::;

-3-^--^f ^---j~+---^

ff

&

Sextam
Valet itaque claufula per Septimam ,
Jam ad Modum A. ordine noftro quintum
a te ufurpata.
procedamus , cujus , quum aliquanto difcrepet ab aliis Modis,
exemplum ego tibi ante oculos ponam. E. G.

infra dicetur.

-4:

m^z

^
l^lflffff-ljfffi^t
P P *

Exercitii V^

152

LeBio IL de Fuga duarum partiurn.

M^^iii

Vi-^rA

.-

figffa^jE^

l|

II

W lll

lll

ll

MlA

II

Nota ad fecundam
per faltum Tertias procefleris comprehendo 5 quia fa illud in
primae partis fecunda Nota expredum alias haberi non Jicuiflet.
Sed quare pofl primam Claufulam reaflumptio fubjefti in Alto in B, mi y itaque in chorda Modo non convenienti fafta
Jofeph,

Cur de

fecunda^ partis prima

,

fuerit

ignoro.

Hanc neceffitatem caufat partis fundamentalis in

jiloyf
E. exiflentia , qux impedit introitum in A. utpote diflbnantia
refpeftu E. infrapoliti : verum nihil perfediioni Compoiitioimo

in melius vertitur , li id in medio Fugas

fiat j quia hoc padio partes fubje6ti ubique xquantur.
Aliud
judicium ferendum c^: dei principio Fugac , ubi ratio Modi ,
nis derogatur

&

chorda introitioni fubjedii debita, de qua jam didium eil, accurate tenenda eft.
Magnam animadverti difficultatem in fubjedis
Jofeph.
videtur, fubjecSade induftria
magis , magisque contrahendis ,
ad id eligenda fore.
Jloyf Ita eft. Probanda itaque primo, inquirendaque fubideoque ante fele61:um ad
je^ta funt , hac ratione tradrabilia
Caeterum nonnemmem fortaflis audies
id reflediendum erit.
cachinando tibi objicientem quam trita, jejuna funt hxc ftibjedta 5 nulliusque faporis ? Rem vero ita fe habere , neutiquam
inficias ivero.
Non enim ad conceptus fublimitatem hic refpicitur , fed folum ad genuinam in Genere Diatonico Modo-

&

rum naturam, quod Genus

limitibus fatis anguftis includitur:

major excurrendi,fuccofloraque capiendi fubjedra libertas erit,
ubi mixti Generis ufus concedetur , de quo ad finem Libri

Primi

Exercitii V. LeSiioIL de
--,

II

Primi abundanter didium

C, progredere.

w.

Fuga duarum partium,

III

155
-

-.,

eft.

Nunc

Modum

ad ultimum

^^^^^
irLi"^:EJi?zrE5i332

^^SiiSS

[^^
^#

fs

-^
^

'

I
.

Ji

^^

5:]=H=

.MM
Hsec itaque eft adumbratio , veftibulumque , qua patet
ingreflus ad Fugas.
Qucmadmodum ars pingendi nisl praevi-^ frequenti delineatione non aquiritur, ita quoque ad ubcriorem Fugarum
fcientiam opus eft haud brevi ad formulam praefcriptam exercitationc , quam tibi fummoperc commendo , aiia femper , at-

que

alia inveftigando.

Inops mihi videtur hoc Genus, atque magna

Jofeph.
borare penuria, inde cxiguae pcrvium cfle inventioni.
^loyf,

Rcftri(3:ius efle

Genere mixto

tcm cxcurrcndi campum haberc

Qjl

>

la-

nequc adeo paten*

non contfadico

vertim
aptif-

Exercttii V^ LeBio III. de trium partium Fugis^

154
aptiffimum ad dignofcendam Modorum naturam , eorumquc
differentias, & ad Compofitiones a Capelia absque Organo deneque tamen inopi^e tantx
cantandas magnopcre neceflarium
cft , quin varia iubjcd:orum genera reperiendi copia lit.
Relifto itaquc Bicinii ftudio privatje exercitationi tuse, ad trium
partium Fugas procedamus.
:

E X E R C I T I I
LECTIO TERTIA,
De

y.

trium partium Fugis.

QUid muneris

Tricinio fit , fcu intervenicnte Cantu firmo,

feu absque co , cx hucusque diftis jam notum tibi fore
fiippono : magnopcrc ncmpc pcrfeftse Triadis rationem habcn,

dam

efle.

^unc videndum

occurrit

quo modo trium

par-

tium Fuga inftitucnda , & quid in ca obfervandum fit. Quod

dc Fuga duarum partium diftum eft , hic quoquc fubfiftit
ufquc dum parti tcrtiae intrandi tempus fit j id quod fit abfo^
luto in utraque partium fubjcdio, vel poft quandam moduiationcm, vcl cxtemplo fine modulatione, prout partium conftitutio aut patietur , aut poftulabit , quod aequo Componcntis
judicio pondcrandum crit.
Et nc pars iiia firuftra ,
absque
novze harmoniae acceffione intraflt videatur , adnitcndum cft
ut introitu fiio aut Triadem harmonicam eflSciat , aut in regulata pcr Ligaturam difllbnantia ( quod elegantius cft ) intrare

&

detur.

Quam

utrarurn partium quoad intcrvalium pars

Jofeph.
tertia fequi dcbct?
Jloyf. Illam plcrumque, a qua fubjeftum primo inccptum
eft, ut varietati, cujus permagna ratio hadenda eft, confiiltum
lit.
Quod fi partium conftitutio ferct , ut alio intcrvallo in-

judicium tuum fequi licebit, ad quod praeccptum hoc flcftcndum crit.

Eftne eadcrti claufularum in Bicinio paulo ante
Jofeph.
trare confiiltius tibi vifiim fucrit,

difta?

Imo nulla claufula formalis , aut abfbJloyf. Minim^.

luta ( quae tertia majorc clauditur) facicnda , in qua fubjcfto
poteflatem intrandi non cffe pcrfpcxeris. Econtra , fi fiibje{bxm intrare pofle cognoveris , non ibliim in Quinta , Tcrtia.

Exercitti V.
tia

ra

LeBio IIL de trium partium Tugis

verum etiam

Quid

lam fidiam

noii nimis averlis ab natu-

aiiis intervailis

& abfolutam, &

Modi, claufulam,
Jofeph.

155

intelligis

fiftam rede fieri affero.

fuavifllme Magifter , per claufu-

Claufulam formalem

Tertia majore conciudi, inde in Oftavam labi, non ignoras.

Claufula
vero fi(5ta loco Tertiae majoris , minore utens, clauflilam formalem auribus expeftatam evitando eludit , atque audientis opinionem fallit. Unde ab Italis Inga^ino nuncupata eft. Vi^
deantur exempla.
Jloyf.

five

abfolutam

;^g^=^Epa:ffii^
Clauf

Clauj^formaL

fBa.

fiSia,

^-

3!^::

J..^

-^-i

Poteft etiam Ciaufula formalis evitari fervata in parte fu-;

periori Tertia majore, cum pars fundamcntalis 06tavam eflfugiens aliam afTumit Confonantiam. E. G.

^-^

e
Id

r^ff

=3X:

quod

in plurium partium concentu

3.

---3^^

-i'7
-.-

:;::5=C3S

^-

rs:

A ^A
.

..

^iu i

elegantiiis

4.

.3^:-

'

j.

H}
I-

multo

E. G.

ufiivenit.

:$:::

:x$:

-i}
mt^mm^^^^'^

^
13

i.

0.9

^:zl, ,!ziir.,,usv

"

'

'

Exercitii V* Leflio

156

Videamus nunc

IIL de trium partium

quo modo

polfit bcneficio fiibjefti intrantis

non multdm

E.G.

confiieto.

Claufiila formalis fubfifteie

etiam in intervallo

modo

Subjefti fequentis ufu;

^Z

3X:

Tugii\

:X^:z:

l^gf^^^i^il
a
3:

;$r:i~>

F-

3Srf
demonftratur nonfblum, quo modo Clauveriim
fiila formalis in prima fubjedti Nota formari poflk ,
ctiam , qua ratione reiiquae partes eo difponendse fint. Videamus nufic claufiiiam in fecunda fiibjefti Nota exftrudtam

Hoc cxemplo

^m

Ejusmodi claufiilas formales

non foium permitti pronuntio ,
vertim etiam per eas haud partim

-^-

:3J?iz:

h~p-'

J^

**

immixtae , vei Tertioc

majoris adjumento, in parte funAccipiamus fubjeilum primae Fu*.

fint,

affiimptum.

f^^S
i
=^J
fc>MM^M

mmA

rst

Hxc

de claufiila formali fiibjecSis inneftenda.

Nunc exempli*s docebo, quo modo claufiilae
rc.

fiibjeftis

^^

damenti , efFugiendae
gae in Bicinio

ornamenti Compoiitioni accede-

135:

Exercitii V. LeSiio

Quare

Jqfeph,

IIL de trium partium Fugis^

tot clauiulas in Bicinio flatuifti,

57

& hic

ia

Tricinio reftringis?
Claufulas in Bicinio conceflas natura differentcs
Aloyf^
cfTe ab claufiiiis formaiibus , haud ignoras ; utpote Septima
Tertia conftantes , minusque quietis
Sexta , vel Secunda ,
Unde hac re accuratius infpecSa , compertum eft
habentes.
Sexta, vel Secunda,
Tertia nixas , effe
claufulas Septima,
potius difpolitiones adciaufulasformaies, quamut ipfx tales appellandae fint : quia accedente parte tertia , cseteris nihil immutatis talcs efficiuntur. E. G.

&

&

&

&

*"

= ::^r"

T^

i"",T"~~~n~'"~^~t^nvf~"i"^~X7:':'''r!

EiS
AcceJJione Partis

Jofeph.

Obfecro

tertice.

Magifter , ne excandefcas ad
forte taedium parituras.

te fiiaviffime

tot quxftiunculas tibi

Aloyf Audafter expone 5 in integrum enim hunc offenfionis iapidem amovere cupio , in quem tot Profeffbres tam
frequcnter impingere comperio.
Quare Claufula formalis cum fubjcdto intrantc
Jofeph.
absque eo non admittitur ?
valet ,
Aioyf Claufiila formalis , quietis indicium cft ^ ideoquc
non nisi in fine , aut finito quodam articulo , novi cujusdam
Subjeftum autem in ipfa
fubje^ti affiimendi causa adhibenda^
Claufula formali intrans, quietis opinionem abftrahendo , motumque in hoc Compofitionis genere ufquc ad finem defide-

&

ratum promovendo , finem nondum

adelfe fignificat.

Jo"

IIL de trium partium Fttgis.

dubio , perceptisque hucufque

Exercitii V. Le&io

158

..
I

.,

...

^
^

^^ ^^^^

Soluto Iioc
diftis
fatis inftrudium me puto ad Fugas trium partium aggrediendas
Aloyf Fiat. Pofteaquam antc demonftravero , qua ratioSextam , perque Secunnc duabus partibus per Septimam ,
dam ,
Tertiam defcendendo progrefljs pars fundamentalis
accommodanda fit 5 quo haud parva modulationi facilitas acJofeph,

&

&

cedet.

I^-p-^-r

:|Sii3|

'<^-

SilMiiSP
Hil^iii^:
r

-e

teEfe|3*H
ZZS-~

ii5=

^-

-<!

H-^-A
_!$__ ::$-_^__

_-i

:S:

Sv^-y

iE

fcl&I^l^^nozl
^L

iiilffii^

Ex

quibus exemplis colligendum eft,ut Quintsc, &S0xtae conjund:im pofitis locus fit , inter partes fuperiores Septimam in Sextam , vel Secundam in Tertiam refoiutam reperiri
debe-

Exercitii V. Leciio III. de trium partium Fugis,

59

& Quinta

quod etiam de Quarta ,

aggregatim exiHujus, fimilisque modulationis

ftentibus intelligendum puta.
inaliqua parte , vel extra, vel intra fubjeftum te juvare,
Pergamus itaque ad
grefluro fubjedio viam fternere poteris
Tricinium, Bicinii fuperioris fubjed:a fervantes , trium partium
Primum exemplum ego fubjiciam , per
textura deducenda.
cxteros deinde modos tibi imitandum.
Id

debere.

&

fuga a

Modi D.

j.

y.

iz::^=T=:^z

i^-

3IEE:E==

-/-

:&
<}--

iiiiiili^iiii

T"

^-

^:x'^^
'^

rte
:<S::=:t

&

-^

EEF
I ^
i^

^z-i
tV

^-

v^

^.

ffgit^^gg^ijgf^liglg

p^pii
:

:3:

=:=!$:

-^-

j.-

W -*l

l^-

^iS
wJUi

11

.i>-

/^

I:

^^^sl
Ht

rrs!?::

^>*'
1>

Rr

Se

-^

?^

ii

Exenitii V^ LeBio IIL de trium partium Tugis.

i6o

|;

_^

gE|EgEg||El|lgi=plip^^p5ig^|

ff

"

-K-

^^

-^

"V-

Principium hujus Fugx nihil diverii continet ab illa ia

Bicinio poiita, ufque ad tertiae partis ingrefTum, ubi durante
fiibjeflro, fiiperiorum partium congrua canendi modulatione
Contrapundium interim inftrudrum eft.
Quo fadio Altus
flibjedium repetit, alio, quam incepit intervallo, modulante
interim parte fundamentali. Sub id tempus Cantus adjumento paufie quieicit , atque ad novum ingreiTum ic prxparans
diverib , quam in principio , intervallo intrat , idque in diflbnantiavalida ad flibjed:i prsefentiam indicandam claufulaque,
fcxti minoris ope , devitatun
Obferva prxterea rationem, ob quam ibi fiibjefto finito,
pofita trium taftuum pausa protinus Alto quies data fit
ideo
nempc primo , quia parti fiiperiori cum parte inferiore tam
cominus exiftere contingit, ut in medio locus opportunusAlSecundo , quia Alto cum fubjefto proto non relinquatur.
Neque incuria praeteriri vellem hunc
xime intrandum cfl.
maximam enim addit
Aiti introitum in Quinta, & Sexta
vim Compoiitioni , ejusmodi intrandi modus. Animadverte
porro mox fequentem Tenoris introitum , modulationemquc
:

fuper exflrucStam.

Haud

vidctur introitus ifle Tenoris ad praefcrinec Triade harmonica , neque dii^

ptum modum efle faftus
Odrava conflans.
fonantia flipatus , utpote Sexta duntaxat ,
Summopere deleftor mente tua ad omnia circum^loyf.
Veium fcias oportet , modum illum intrandi, de confpecSa*
Deindc , prxterfiiio potius, quam de prxcepto efle datum.
quam quod Nota fiibjefti prima parvi iit momenti , utpotc
minima , Sexta fuperimpoiita per fe fortis , audituquc facilis
ingreflum fubjefti haud obfcure prodit , atque defedlum Harmonix fupplet. Eftne tibi fatisfailum ?
Jofeph,

,*

&

JofepL

Omnino.
Jloyf

Exercitii V. LeSlio

IIL de trium partium Fugis,

i6l

Reliquum igitur examinaturi progrediamur. ConHdera deinde modulationem fupra fubjedium exftru6l:am,qua
Aloyf,

in fuperioribus partibus continuata, claufulam vides in F. fa(Sbam , eiufam tamen per fubjed:um in Tenore poit paufas inDeinde figuris Notarum nonnihii immutatis , ut iingutrans.

cum

fabjedro intrandi poteftas lit^

tandem Claufula finali Fugas Finis imponitur.
Ex didis , fadlisque coiligo , nunquam paufam
Jofeph.
ponendam efle, nisi immediate {iibjedium fequatur.
lis

in tad:ibus cuilibet parti

Aloyf Ita fane. Aut fubjedum vetus, aut certe novum,

idque caeteris partibus deinceps repetendum , poft paufam innisi objurgationem in te experiri veiis Evanduci necefle eft
gelicam, Math. 22. cap. Amice ^ quomodo huc intraftiy non ha:

Jam modum E* ad manus

Fugamque trium partium eo, vel alio haud multum

accipe

hens vejiem nuptialem.

modo

conficere tenta

las exftruas

tas detur.

monftrare ,

neque

dummodo

in

iis

hsefitans,

quo

dillimili

intervallo ciaufu-

fubjedo eleganter intrandi facul-

Juvabit autem antea claufulam finalem hujus

quae diverfa ab aliis Modis eft

Modi

e=-

e-a-

-^M'

131

^
~G

:tt=r:
::t?:

uga a

3.

Modi E>

-^

iss^

lX

fci

gp
mn m Hpi H k M^jBM
i

Ss

M IW

II

.-Liir !

"

1,1

i'|

.^

|62

Exercitii V^ LeSlio

IIL de trium partium Fu^is,

Ssife

---<^-

,|:t:z;z:

:r=i=i;2
X

^^^SSip^S3|iH
^^a^l^ljii:

T-

:ir:zr*"_T^

:$;
-1.-

5:

.i^

'^

t^JTn ^f^
-A-^T-^ry-j

f"-^

=$:$:
-

*-

S
1
i^gHlliHl^ili^
-^

j^fal^

^-^

qz:

fSS^i^^

1
Lii-irt:^?:::

gagtfMw

irdi.

ipwM^i <i^ji^i^ip

>

Exercitii V.

LeBioIlhde trium partium

Fu^is,

163

Haud absque

timore, Venerande Magifter, coram

Vereor etenim , ne claufulam fkte cum hac Fuga compareo.
pius , quam par eft , in A. faftam animadvertas.
Jojeph,

Mitte timorem Jofephe. Longe ab reprehenfione

miror, qnod in hac re Tyroni, & fubjeftum tam fcite intexe-^
re , & moduiationem , Modo tam propriam reperire tibi contigerit.
Ad claufuiam enim facpius in A. repetitam ipfa fub-;
quae non obcft varietati , utpote alio
jedii qualitas te induxit
Et
femper, atque alio modo per Notas comitantes variata.
defiderato deefle
fi quid Jepori in modulis Mulicis tantopere
videtur , Generis Diatonici reflridiioni maxime autem hujus
Aloyf.

Modi

tribuendum

egeflati

eft.

Laudo

pritterea

partium Cantum , quarum neutra impedita ab

Perge nunc proxime ad modum F,
vagatur*

concinnum

altera liberrim^

&

inde ad

reli-

quos.

Vuga a

j.

Modi

F.
v^

i7
L

rSE

lii

fiiis^li

Ft ijr::

-"T

w^

^Si^i
V-

Ss2

'

lExercitii V.

164

lii

aJLais-

LeBio IIL de

tritim

paytium Fugis.

mm

i^>-.h-

r-\

[ggiig|gffl#^|
:r3^=:i

^-

.-4,.;

-^

r$:rr

V ""

nxii:

-^

3^-

,^-^ i-<\ft

-.-^:

Z.i

^^S^iiiiiiii
~^^ i$z:

:rzt?zr

$^

feiiii
-/

C3!czzt
-1 1^ ^^ L
..

pz^ri-airnr

a- fttt

-r-^

izn:
.._!

zziztiz
3-:-

-ci^-it-tpirirz
-ip-.

Jofeph,

dum

-^

:$:
-

jj

_^

Vix non mihi blandior , Fugam hanc non admo-

male mihi

fucceflifle , nisi in

immixtam

modulationem iliam anim-

ubi fecunda vice Altus intrat.

E contrario valde vafre , ingeniofeque modulatioJloyf.
ob Generis
ncm illam inftitutam efle ajo. Etenim cum ,
Diatonici, & Modi rigorem omnia trita via incedere debeant,
paululum peregrini, non nisi modulationis praefidio, fubjefto
immifceri pofle , perfpicuum eft. Admiror prseterea fubjedtorum ingrcflum ubique opportuno tempore adhibitum , concomitantemque ad Contraptin(Si regulas Concordantiam.
Perge ad Modum G#

adverteris

fubjefto

&

Exercitii V^

LeBio IIL de trium partium Fu^is^

uga a

j.

165

Modi G.
V-

rz

T-

<7

/.

^-TV'^

-^_I=3S:

4-

-^

T^T^-f-T-r-^^-nT^
w

ttr^:x:$=iz=:^=r:

111

ift^w

- T^^w
I

>' m-

^F

gF^3p-|t^pgiiiipi
53EE2

^^l^lllg^jgggipp^
fc

gz
gil^
le

11

S=3
*"'''

^'

tyt>T--T
j

n-

i"

/^

j.

-^,

/-^

|||:S|:A^

Tt

^
1

Exercitii V.

l66
A

III, de

tYium paYiium Fugis.

_,

rrr:

LeBio

^-

:i3S:

-0:

|EH

t:xs

f5j|^:|%l=)^'
ll^

iss

^:

rr

:$:
-

--w

,iJ

r-^-

-e

^Siiii

<^--

35T-

;zT=-=nz?

m^r-^-T
,

^lplSl^
g^

ilrss::

,^..

feffe

-^
i-i

?:

ttt:

j^|fe^|:|:^|gt
|||
|
t

t^=:l:z

-^

'lilP
u-^

;z^

-9~-

^
7^_

- ^i v^
r^

^^

17=

^:
,^WM*l*ni

awMAu

iMiW^

ihvi.M*

Exercitii V. LeSIio

IIL de trium partium Fugis.

/^

J.

1=

:|:g|^^;gEJ^^E^
-^
Ei^ ^ -^-

9^-

Fuga

a^ 2*

Modi

'-

;x5

67

-3

^:?x5:

:^

3:e:

C.

r-

B
'

d-

r-

gi^^l

T-

i^m

--jr

1^-1$

iSffiiSiii^Sii
"*T

:^

ziSrziS:

^pi^^^i^
:::i:x^:

Tt

-^x^T^

Exercitii V^

Aloyf^

LeBio IV*cle Fugis qmtuor partinrn^

Incredibilitef Ixtor, hac brevi fimplicique

componendi methodo te non modo

rtim etiam iongius jam proceflifle j

leviter

tinftum

Fugas

veid quod partes pulchro

canendi modo incedentes , debitoque tempore quiefcentes ,
opportune intrantes haud obfcure demonftrant Ut adeo ia
hoc Compofitionis genere nihil tibi deeffe videatur, quam ut
ufii per aliquod tempus continuato faciiitatem adipjfcaris.
Da praeterea operam,ut crebris ligaturis jam uni, modo alteri
efle

&

vix enim credibile

compofitionem diflinguas
quantum condimenti per eas modulis accedat , quo fit

parti infertis
eft

ut quxlibet ferme pars , motum difparem nad:a , facili ratione

id quod non folum in hoc ,
perceptibilis auditui reddatur
verum in omni Compofitionis genere tibi didrum volo. Cxterum, ctim in Trino perfediio exiflat , te etiam , atque etiam
exhortor , ut huic ftudio privatim amplius vacare pergas , experturus inde , quantum emolumenti ad plurium partium
Compofitionem , quantaque facilitas enafcatur Nunc ad Qua:

tricinium.

E X E R C

V.

LECTIO QUARTA,
De

QUid

muneris

Fugis quatuor partium*

fit

quartse partis

quemque locum

^plementum Harmoniac occupare debeat,

in fup-

fuprk per totius

Exercitii Tertii curfum abunde explanatum^ latisque tibi notum efle confido. Superefl itaque dicendum , quam ex tribus
Tametfi
Eartibus in Fugis quarta pars intrando fequi debeat.
oc prudentiCompofitoris judicio reiinquendum elTe videatur,

cujus

LeBio IV. de Fugis quatuoY partium.

Exercitii F.

169

cujus eft indagare , quo modo concentui , aut plus Harmonise,

aut gratias aut varietatis accefTurum ilt 5 plerumque tamen ufu
receptum eft, utTenorCantum , Bafllis Altum intrando fequatur.

Caeterum crelcente partium copia

&

haud exigua tibi cu-*

anguftum contrad:is

in
ne partibus nimis infarcitis ,
ab una alteri libere vagandi facultas admitta:tur. Quemadmodum enim per confertam turbam tranfeunti a dextra , imiftraa fronte impingere contingit j ideoque tranlitus aut
que,
omnino non , aut difficulter fuccedit ita pari modo fit in
Compolitione , quando pars parti obftans liberum incedendi
campum non habet , belleque concinendi facultas toliitur.
Quapropter fummopere adnitendum eft , ut hunc fcopulum
ra

fit

&

evadas

Quid vero remedii

Jofeph.
tale quid contingeret ?

quando prxter opinionem

Aut mutandum moduiationis confilium

Jloyf.
parti , cui

erit

aut

nonnifi intrudendse locus eft , adminiculo paufae

iiientium impones , ufque dum reingrediendi cum fubje6to
Ipatium aperiatur. Satius tamen eil: , praevidendo , meditandoque partes ita difponere, ne confilii coepti paulo poft te poeniteat: praeftat enim jura intafta relinquere, quam poft vuineratam caufam remedium quaerere* Opus igitur eft , ut ,
dum uni parti vacas , caetera^ ne memoria excidant , neque
partibus aliquibus tantum tribuas , ut fuperftiti nihil aut fpatii ad gradiendum , aut concinnitatis ad cantandum remaneat.
Exemplar tibi conflderandum , imitandumque fubjiciam , fervato prima^ trium partium Fugae themate , aliifque ad quartae
partis introitum.
,

;r-^j_ir

*-*

=^(r-~

t""-
'

-l

r ^^-r-i^
i

IIIWII

1'

JIMI

"

Vv

F^

170

Exercitii V. Leiiio IV. de Tugis quatuor partium.

-$3

r^

i
ziiid:z:5?i:ir:_z:i=:?z:i^

^"insi

\^~r-^-

^H^fc;
^

9$fc

^SS

:3^

^
:

L-

-^

^7^

:z::0:

._-14-- -J-.

rfcj:$:^i:fa-:^:zi7:

f-

-A:.-Js.zz~.-.z.^

i-^-^

._

-^

^i
,

=ziz,^:
-.-...-j-

L..X

yggQlE^ggEEg:

'gllilllEfSpl^

PMi
W

'

T"-

^-^T

"

"

'-

"

"

''

^-^-1-.^^]:-^f"

'

'

'

'

-~Tr.

I .

^'

D-:-

A-^-TTXTZf^^^TT

5zE|E$=fe=?^3^

-"3

E:

::zi=zifc3frfc=zj:l:=:

Videtur haud magnum efle difcrimen inter hanc,

trium partium Fugam : raro enim quatuor partes , nisi ad
finem.
/(9/^/?y^.

&

Exercitii V^ LeSlio IV. de Fugis quatiioY partium.

171

finem , convenire conlpicio 5 obtruncata confeftim una vel altera, ubi quarta pars intrat.
Similitudinem , quam dicis , ex uno eodemque
Aloyf^
Quod autem in hac quatuor parSubjefto refultare conftat.
tium Fuga ad eundem fere modum , quo in Tricinio , fubjedtum dud:um lit , ideo fa6tum puta , ut faciiior tibi cedat
Quatricinii compolitio ob quam caufam tantopere Tricinii
ftudium paulo ante tibi commendavi. Neque mirare raram
quatuor partium conjunftionem. Prseterquam enim quod
:

ut a partibus importune intrudendis abftineres , ad Quatricinium non requiritur , ut femper

quatuor partium Harmonia compleatur , cui fufficit , li ca^eris partibus in aftione exiftentibus , una vel altera interim
fiibje^ti fini aliquot
quiefcens fubjeftum denuo reaftumere,
Kotarum apendicem inneftendo fupiementum Harmoniae pro-

non multo

ante praemonucrim

&

trahere poflit.

Cactera

Modorum

fiabjefta

ad hunc

modum

pertraftanda tibi committo^

issp

^j^g^l^p^Slg
-T

e^:

zjz:; ziziiim; :zjzzEiiiiii^

-G

T-1

Tv^

-TT

;=$i:"^^
..1

'^
^-

MiH
g^sa^Mii

:X^zi::zi:

zsr i

:3:^zi;

.^_

..

y a

Exercitii V^ LeSiio IV. de Fitgis quatuor partium.

VJ2

M-^

t-

if^f^

I^

ft

r^-i:

TT-^ i:xn: :-__r zz!

^^^^tP^^^^-^-ffi^l

-^-

i-

^.^^^

3^ TXzifim-::
Y:xi::z:^;

L_ 4

SHr-^

T- -Tt-

r'

^x:z

X-^^

"

fl^^^ fell l^ii 3i

-^

He

^-

^-H^
-+

^---

;iii:;::

ii|i:|xi5;:?:x5:
g:|ii^Ei^E:|ii$iiE:iir|=

:itt:

Fuga d 4. Modi F.
.^ziri.

;rj_

^^^

r T

"T

TL^.^

T-

V^

:E?Eg=|iESEl|i

^-|
^r

v^

7:

ExercitiiV. LeBio IV. de Fugis quatuor partium.

173

/^
fr:-s=$rT=irii3fz:r r3$:

r==:::pEZ:r|=iiji|j::

^^Siii^^ii
^|^g%j|g=P^^j|;gg||g
/
&-

..-^_^.

:$=:

/^

/^

[Z^ZZ^ZZSl
"

'

^"

5:2^

EEtEEEt3$E|Eir
i:?r=^r$

En:::r^.

'-'

3cr ^:fe:j^r^r[7yirj:::x:fe|; "T t^

j

H^-li^--

3Sr:

:3Sr
a

i*.i

^ ^

g^^

&:i:zir:

rjE
*

T^

^zf:

j^-

""^-

*'

izrEiiizr Enz:iri^~i2

^-t^
-^j

Xx

'
'

i'

Exercitii V^LeSlio V. de

174

ContrapunBo

duplici.

eJElll^tfEi^i iii~ iiiii:; iiGi:

^^^^H!

-iriii^ziT

-t^-^

:S~ -^

feS

s
^/c?jyC

$$$

5:1::$:

Simplici hac

^I -a-

rXE

3:1=

methodo

fatis

imbutus mihi

videris,

quod exempla commode fad:a demonftrant. Relid:is itaquc

reliquis Modis privato ftudio tuo ut tempori confulatur , ad
Fugam, piurium fijbjeftorum ornamento diftinftam , progrediamur. Quum autem abfque cognitione Contrapun6ti Du*
id

piicis id effici

nequeat

primo de eo diflerendum occurrit.

E X E R C

V.

LECTIO dUINTA,
De Contrapm^o

duplici.

TJEr Contrapunftum duplex inteliigitur Compofitio artifi^ ciofa, eoque modo conftrufta, ut partes ejufdem inter
fe convertibiles effe poflint , & pars , quae modo fuperior ,
nunc per inverfionem inferior exiftat: iic mea fententia did:um, quod praster inverfionem partium, cxterum re nulla
immutata , duplicem & ratione acuminis , gravitatisque difQuam prxftans, elegansque
ferentem exhibeat Melodiam.
Contrapunfto huic fit ufus , ciim in 6mni Compofitionis ge-

tum maxime

in Fugis plurium fubjed:orum ligamine

combinandis, paulo poft experientia comperies 5 idcirco ubeVariae Generis hujus
riori quoque explicatione illuftrandum.

nere

ftatuuntur 5 ixt: Contrapunftum duplex

inTertia, Quarta, Quinta, Sexta, Oftava, Decima, Duodecima , &c. Nos autem reliftis , quorum ob anguftias aut exiguus ufus eft , aut cum aliis ferme coiacidunt , cas tantumfpecies a nonnullis

modo

ExeYcitii V. LeSlio V. de CojitrapuJiBo duplici.

modo profequemur

fpecies

&

qua:

ulitatiores

&

in

175

Compo-

momenti funt. V.G. Contrapundium inOdtaquorum aiterutra pars abftiDecima, in Duodecima

quarundam Confbnantiarum , Diflbnantiarumque pro

fitione majoris

va, in

nentia
cujusvis quaiitate de loco fuo proprio in aliud intervalium
Antequam de hujusContrapundi fpeciebus
transferri poteft.
Pridiflerere exordiar , generaiia quaedam graemittenda funt.

mo

curandum

ut fubjedia difFerentes inter fe fortiantur

motus, quibus facili negotio diftingui poffint 5 id quod difparitate figurarum efficitur , tribuendoque alteri fubjed:o minutiores , alteri majoris valoris figuras : lic difcriminis perceptio
eminebit , atque confufio evitabitur. Secundo Ita inftitucnda fubjedia funt , ne fimul , eodemque tempore incipiant ; fed
alterutrum pofitione cujusdam paufk tardius intret, necefleeft.
Tertio : Non excedantur limites cuilibet Contrapuncti fpeciei
His fuppofitis fiat initium a Contrapuninfra praefcribendi.
Sio in Odava , utpote 6c facilitate, &: ufu praeftantiori.
efl

Contrapunftum

06lava

Compofitio , ita inftituta , ut inversa alterutra parte in 06tavam acutam , aut

gravem , variam reddat Harmoniam 5 nihilominus refte reguUt autem hoc evenire poflc,
larum rationi confentaneam.
extra dubium fis Jofephe , Primo : a Quinta abftincndum eft.
Secundo Non procedatur in Od:avam faltando. Tertio inigitur in

eft

Oftava; te contincas oportet^ Ad clariorem hujus

in quasnam Confonantias , diflfonantiasrei intelligentiam ,
que, fafta inverfione , immutentur priores, fequentes contra
fra iimites

&

fe pofiti

numeri declarabunt.
I.

2.

3. 4.

5. 6. 7- 8.

8. 7. 6. 5^ 4. 3. 2.

Patet itaque , Unifbnum per inverfionem Oftavam fieri %

Secundam in Septimam inverti : ex invcrfa Tertia Sextam

&

ex Quinta Quartam :
fic de cseteris.
Unde ratio, ob quam hoc in Contrapunfto Quinta prohibeatur, in
promptu eft quia inverfa difTonantiam, nempe Quartam cfficit. G.

refultare

XX

Inver^

LeBio V^ de QontrapunBo

Exercttii V.

176

Inverfio in

OBavam

acutam^

Inverfio in

:^.

:^^=:

duplict,

OBavam gravem.

;3C=::

ft

-^i:=r^r3S:

1=2=:^

Uiurpata tamen

cum

ligatura

locum

habet. E.

G*

pt^p;|^EEj^|^g:;j$g
Inver/io,

i^rin Hzrir|:S:^:^ii:[

?
Jofeph.

caufam , ob

L.

:=$

B-

Comprehenfis hucusque

quam

Oftavam

in

didiis

rcftat

per faitum iilicitus

cxplanarc

fit

progreiP

&

curOttbavae limites excedere nonliceat: Ut citofacias,

te Venerande Magifter etiam atque etiam rogo : omnis enim
mora patientiam meam tentat quod hoc Contrapunfti genus
permagno crebrius encomio cfferri audiverim , ideoque cupi-

fus,

'-,

do videndi exempla pridem jam animum inceflerit.

Aloyf Faciam absque mora. Ex06tava per inverfionem
Unifonum fieri, fupra contra fe pofiti numeri ante oculos ponunt in Unifbnum vero per faltum , nisi per modum claufulae,non rite procedi, fkpiiis jam didium eft. In exemplo:
:

\
V

'

\
V

"

R
:

In.ver/io,

"""

"

A^'-

'

i>

<>

~.

fti

.1

..

i\

3JE

^^^

^"

'

Quod Oftavam inThefi

nam haec per inverfionem

prorsus evitaveris, reftius feci^

Unifbnus fit , qui nisi per Syndiftum eft , ufiirpatur. Non ex-

jam
cedendorum Oftavae limitum ratio eft , quia Contrapunfti duplicis munus eft, effioere variam, difierentemque per inverfionem
copen mintis redte ,

tit

Exercitii V.

LeBio V, de Contraptwcio

duplici,

177

iionem Harmoniam fi autemOdiavae terminos egreffus fueris,

licet Confbnantix compoiitas in limpiices mutentur , eadem
refultabit Harmoiiia , nec tam natura , quam iitu tantum difcrepans
ut fequens exempium demonftrat. E. G.
:

10

migpi^ii
4-

-e=^-

~"T

^:

:S:::n:

ZK

:i$zz:r::?i:;

Inverjio,

-e^~-

Hl

^^

-^-

:eiiifc:
Ifl-J^-

Ubi
lionem

Decima utpote Tertia compoiita per inverTertiam fimplicem ex Nona, Secunda compoii-

vides , ex

fieri

-^\^.

fecundam fimplicem , & iic de caeteris.

Inter Confonantias enim compofitas , & fimplices haud alia , quam loci
ta oriri

difFerentia intercedit.

Jojeph.
Jam omnibus animo perceptis , quantum quidem
mihi videtur, ne Paradigmata oculis fubdiicere , diutius morere

te

iterum

Aloyf,

^^

atque iterum obteflor.

En exemplum primum

obligatione Cantus firmi

obftrid:um

Si:t*:f:fcS^^

v^

v^

ziX^:

Inverjio in

O&avam

Yy

^<^^^-^-^^^J

inferiiis.

i-*

Exercitii V.

178

LeBio V, de Cojitrapuncio

duplici^

|Et^E^Efe^|JjEEg^qE _s-l
S:

;3J.

-p-,

llpg^g^i^

-+*

:|=tt=R

Sequitur Paradigma absque Cantus firmi obligatione ex

preffum
f"^,

L^^,

||:g||;||l
r-^-

iiSpliiiSiiiiii

lijverjio*

i-izr:izi:$:
*

i-^

.iiiii^SiliSiiSiii
Ex

quibus Paradigmatibus perfpicuum eft , obfervatis hucufque diAis inverlionem infallibilem eile, neceflarioque redtae
Compolitionis pr^^ceptis confentaneam evenire.
Primi exempii Contrapun(5tum , fi ita inftituatur, ut omnis Tlielis aut motum contrarium , aut obiiquum obtineat
etiam tribus vocibus decantari poteft , accedente parte tertia
cum translatione Contrapund:i in Decimam inferius. E. G.

ag

fpgi|:E^g^^$te||^l:
^-

''AaV *Mf

^-

=i

::3j:

-9-:;
-A

-o'i|wimm ir-^w>*

In

Exercitti V.

Le&io V, de Contrapujjclo

duplici,

179

In hujus Contrapundti exemplo, omnisTheiis, iive principium tad:us aut motum contrarium , aut motum obliquum
obtinet , ideo in Tricinium verti poteft defcribendo de Nota

ad

Notam Contrapundium

idque coUocando in Decima in-

feriiis.

'S^iMiSsii
-^

^-

ll^i

ih".
H-

;||E^^^g|S;
Mirifice deledior Contrapunfti hujus artificio
maximaque jam pridem cupiditate fciendi impulfus a te flagito , quo modo Paradigmata hxc in a^lum pradlicum redigenJofeph,

da

lint

Quanquam &reliquas hujus generis fpecies primo

Aloyf.
pcrtrad:andi mihi animus fuit, tamen, ut defiderio tuo morem
geram , accipiam Fugae primas fiibjeftum in Modo primo ufiircontrafubjed:um intexendo demonftrabo, qua
ratione id inftituendum , ac per totum Fugac curfiim perdu-

patum,

illique

cendum
Fiiga

fit.

4. Contrajuhje^i artijicio exprejja : fundata in

ContrapunSip dupliciy cum inverfione inOBavam.

t^Z

1:1:

It
<J

-^

jS"^

^.
,..j.

Sf^

G--

jrw^MW

II

^-

:$=:

gfmt^
Yy
g

T^

Exercitii V, LeElio V. de Contrapuniio dttplici.

i8o
^

/"

;=::^=i

-^-

ziizzi:

:$:z=:

^-

':^~

lg|||i|^l
;=m:

3S~

^iE||E^|^E^

v^

.--I_

A-

-fe^

I^EggElE

=:r$:

:$=:=

^r

i:

:rrx^=::=:z

;v\,.

^^3=:

rx^:

:;zf

E2

S3ilE!iii
^-

izi:

,^^

...

-1

.1.

-,y

.. I. ...I .

zzx^:

^li^

^._i.^.

-^

i|

m igwwl .iWM

II

i.>~--"-

^
it

^
.

X ^

.11

:--

LeBio V\ de Contrapunio

Exercitii V.

duplici.

x8i

-4^

-,.^
e-:

^
^ if^^iii^i
^

6.

--

j_>.

-^

f5;

0:1=

Eg

:tt=iri=tt

35:

pfE^ynjii
i|||=:|

'^'

-3

=Ax|^^

iS Igt=.::^l~=ff

ft.

:tt:

:tt:

TT""

e-

&

En ufum

hujus Gontrapundli duplicis,

exemplar impatientia tua extortum.
Obferva Primo , Contrafubjed:um polita dimidiae menfurae pausa in Unifono inftruftum 5
atque per fubjeftorum inverfionem in Oftavam refblvi , ut
N.'' I. 2. 3. 4. 5. videre licet, ubi Contrafubje6tum modo in
partibus extremis repertum, modo in parte media, femper in
Od:ava refpondet fubjefto fuo principali, ex qua immutatione
Aloyf.

diverfa femper oritur

Harmonia.

Hic loci NB. Unifbnum non

Quintam decimam inverti apparet.
Jofeph.

in

in Ocftavam ,

verum

Eandem cfle rationem invervallorum compofitorum quoad ufiim cum intervaiiis limplicibus jam ante did:um
Aloyf

eft.

Unde hxc

eft.

quomodo

duplici,

translatio , ut partibus mediis locus detur,

nonnunquam

abfque induftria
tes

LeHio V, de CorltrapunSto

Exercitii V^

l82

conceditur.

cum

Porro animadvcr-

fub N. 6. reiifto flibjedto

ContrafiibjecS:o fblo artificiose ludant,

varietatis gratia

principaii partes

haud

idque in ard:um contrahant.

Cum

Jo/eph.

ftupore hanc partium

combinationcm

ad-

miror verum non potuiflet fieri hacc partium coarftatio cuni

utroque fubjefto, & ita ciaufula finalis concludi.
;

Potuiflet,

Jloyf.

hoc

modo

mutato unius ,

X^rpriixte^x^pgzi^

i=-ic^

igi

=e

aiteriufve figurse valore,

NB.

iiil=iigi^S^i^=^i
/^
/^

y
:

'

V\.
\-

31-

sV

o
.^

-V

w._

_.

t:r8

AloyJ.

Obferva hoc fignum

NB.

ubi loco duarum Semi-

Semiminimae pof itx , quod alias ufiivenire non

potuiflet, Tenori, & BafTo in tertio flibjcd:i ta6i:u intrandi
poteftatcm faciunt. Simiiis itaque figurarum fraftio , hanc ob
caufam adhibita non folum conceditur , veriim etiam liaud
parvam Compofitori induftrix pariet exiftimationcm. Hxc
igitur fubjedrorum convertibilitas Contrapun6H duplicis bene-

brevium

duae

opera, fi fiibjcdia rite inftituta f int , faciii negotio Fuga inftrui , ac in longum protrahi
Tuum nunc eft , ]ofephe , caeteras ordine Modorum
poteft.
Fugas pari ratione tradtando perfequi.
Veriim ut varietati

ficio in acceptis referenda eft, cujus

confultum

fit

non femper uno modo ,

id cft

in

primo

fiib-

tadtu Contrafubjeftum introducendum cft ; fed pro qualitate fubjefti principalis , in fecundo , vel tertio tad:u Contrafubjedii introitus fieri poteft : ut fequens principium Fug^
fecundi Modi a te ad finem perducendum demonftrabit.

jedti

Exercitii V^

Le&io V, de ContrapujiBo

duplici.

183

fiiiiil^il^Siii^i
:l:SI=i=

31-

iiziz:

11:1:

;=:e

g=gg||g^ii:j;!Es^.g

ii^

^^==:

i^

3S=r

it

K:

i:f:

:-^

^^.

^=3

^-

a#|s:g^gi^^

*^1

lE^^^^qff-fjEpl^^
itaque Fugam , ca^terasque Contrafubjeftis proprio
ingcnio inveniendis elaboratas ad corrigendum mihi feres.

Hanc

Jofeph^

Nihii prasterea pecuiiare in hoc Compofitionis

generc obfervandum occurrit

Aloyf.

Caetera ex didiis de Fugis limpiicibus, deque

munibus Contrapunfti

rcguiis petenda fiint.

tem cfle cuiiibet Modo & modulandi, &

ncm, proptcr varium Semitonii fitum , ex
tibi conftare

fuppono.

Porro relifto

com-

Pcculiarem au-

protrahendi ratio-

jam di6tis
pro nunc hoc Contrafepitis

pundbo, domi tuse per rcliquos Modos te exerccndo , ad Contrapunftum duplcx cum translatione in Decimam pergamus.

2z

EXER-

Exerchii V^

184

LeBioVL

de CojitrapunElo duplici

C7 T

E X E R

&c.

l~\r

LECTIO SEXTA,
De Contrapm^Io Duplici cum Translatione inDecimam.
Genus efle, proinde complures
earumque difFerentias exoriri pro va-

/^Ontrapunftumduplex

^^

ria

ut

fic,

comple6ti Species ,
partium translatione ex paulo ante did:is colligendum efl:.
De prima Specie nempe de Contrapunfto in Odlava fa;

ad:um puto.
Porro ad fecundam Speciem, nempe Contrapun^tum in
Dccima progrediendum eit 5 ita didium , quia omiffis quibusdam Confonantiis, & Diflbnantiis pars alterutra in Decimam vel acutam vel gravem tranfponi potefl manentibus
iisdem prorsus figuris. A quibus autem intervallis abflinentis

dum

fit

ex numeris fequentibus contra

fe pofitis

perfpicuum

efl.

I.

2.

3.

4. 5. 6. 7.

10. 9. 8. 7. 6.

4.

8. 9.

10.

3. 2.

I.

Indc coUigitur , duas Tertias , duasque Decimas , per motum red:um fe invicem fequi non pofle quia ex illis duac
Odc'a.vx eX ifiis duo Unifoni per iiverfionem refiiltarent. Pari modo prohibentur duie Sextie, eo quod earum inveriio in
Decimam duas Quintas exhiberet. Porro abftinendum efl: a
Quarta ligata in parte fuperiori 5 quia inverfa efhcit Septimam
Poffreufii non receptam , ut aiibi jam demonftratum eft.
mo non exccdatur Decima* Vide (is exemplum, Cantu firmo hucufque ufurpato obflricftum.
:

zizztziz

|j|i
i^i|;pig;gE|i:i||Er

:iz=^.

^.

T -T-^-

:i35e:

,___X):_.-pVt

izz

[pi|SgEm=p|
^-

uaMi w

wiM

:^zr
i. n

^-

::

i^pmmir^^iMmf^

^ w

i**

Inver-

Exercitii V.

Inverfio in

LeBio

VL

deContrapunSto duplici ^c.

185

Decimani, manente eodem Cantu firmo in

lo-

co fuo^

y- ^j

n^s:;

._-,

ij

y.

-:^'-

:Hz?i

i^i^^^ji

iistp

^tlri-^^T'"^""'!"'^'
s_
I

:tt=i=

iitt:

Cantus firmus in una Tertia exaitetur,

Contrapun6to in Od:avam gravem translato. Ratio perfpicua
quia duo toni ad Odavam additi aeque Decimam eflieft

Idem ufuvenit

^ fi

ciunt.
"

_jj

-Jtzi^

fc

3S

:==3S:

^.
.

^crifc^?

isMii^i^iSi
fn-fa

3CZ

^-

Hoc idem Contrapunftum

teft

mam

k tribus vocibus decantari po

ad Notam defcriptus inDeci-

Cantus firmus de Nota

inferius ponatur, manentibus duabus partibus.

11

J\^ z

&

Exercitii F, LeSlio

i86

ll

'

:Sr-:-=:^

ttf^S:

:i:e:

II

VL

de Contrapunilo duplici &*c*

>

X-.-.^

~^~:

:r=3j=::i

M^SIii
I

a-H
~^
r

3E=rrfe;z!

!*

-da,

Eizriziz:

i-Of.

^^-\-^~

Quod

pari

wwfc-^aw

modo

mam,

intelligendum eft de primo hujus Contranfcribendo Contrapunftum in Deci-

exemplo ,
inferius manentibus

trapundii

laiw

reliquis partibus*

'glfljjifaj:
:tF-:

:=S=::

teis^

^ JPlfaifc-Mi i^

*!
*^ll

llll

..^

^MMi <Mpb

ExeYcitti V*

LeBioVLde ContrapunBo

duplici&c*

187

JofepL Quam mirabile Contfapundii hujus artificium

cft) cujusopera tertia pars defcdbendo conficitur
Sedpoteftne omne fpeciei hujus Bicinium in Tricinium converti ?
Jloyf Poteft omnino fi praeter ea , quae de hac Specie
praecepta funt, quamvis Thefim, aut motum contrarium , aut
!

ut in priecedentibus exemplis.
obliquum obtinere Contingat
Nunc abfque Cantus firmi obiigatione duo exempla apponam , ut nihii eorum quae circa Contrapund:um hoc occur:

runt , te

lateat.

._JL

l-^JL

^^

L.l^_-^_1

.^^i

_LI_-

^_^

^
l-ll,-i

^rt

i_L

Defcribendo de Nota ad

mam

inferiiis

._*,__

L.i..

Notam Cantus

partem in Deci-

habebis Tricinium omnibus praeceptis abfblu-

tum.

fi^l^^ggpl^gigjggi
:^-:

^-

i^S^S^^-=iS^^^^
:ri3:::

Sequcntis exempli Cantus in 0<3:avam infediis

tiam fuperius tranfpofitus perfedtum

i-r-'-^'^*^
&znr:^:

-^1_

*i-

A'

'

'

'
"

'I

'

"

"J

efficict

lC

""

"
'

'

"

"

& in Ter-

Tricinium.
r

""'
'

'

'"

'

'

gg|gM^lgg^
A aaa

^:::5

i88

VL

Exercltii V. LeSiio

de ContrapunElo duplici ^c*

^=;^igFi=g

|-_E3^j=gEff

^-

SSpiapgg^i^
gE^g
El|;

;=Ei~

||E

$E|i

I-

Hacc funt , quae ad Contrapurtd:um conficiendum meo quidem arbitratu requiruntur quod tibi per aliquod tempus exercendum committo , donec ejusdem ufiis faciiis tibi eveniat.
Si quid praeterea dubii tibi fiipereft , propone fis.
Videtur , primum Cantus firmi exemplum per
Jojeph,
inveriionem extra iimitcs Modi exire Sc in principio , & in
:

fine,

fed in Modum , Modo , quo inExit quidcm

choatum eft, minime inimicum. Praeterea Paradigmata ifta
non tam usus, quam inverlionis gratia liic proponuntur neque inverfio ftatim in principio adhibenda, neque ad finem
fed poft fubjeftum Modo congruufque protrahenda eft
um , aliud fubjeftum per Decimam convertibile introduci poteft, quod deinde loco opportuno , Compofitoris judiquemadmodum in Fuga paulo poft
cio invertendum eft
Quod fi autem
in exemplum proponenda demonftrabo.
inverfionem in principio Compofitionis inftituere libuerit , a
Tertia , vel Llnifono Modi principium fum^ndum eft j quo

Aloyf,

cafu pars inverfa intra

dentia abfque

limites fe continebit

ut praece-

Cantu firmo exempla demonftrant.

Quid

Jofeph.

Modi

Contrapunftum hoc

fi

in Compofitione

quatuor partium adhibeatur, quartse parti faciendum

Aloyf,

Aut interim quiefcere aut rriodulatione protrafta

quod vacat implere aut cum fubje6to per motum

fpatium ,
contrarium

vel alio licito

tibi fit praecedens

modo

intrare poteft.

Exemplum

Paradigma in Quatricinium verfum.

BE"

V^LeBio VI, de ContrapunBo dupUci ^c.

Exercitii

-'

Sm^

,.,

1 .,

.11.

ll-

'

J-,|,I1

I- ,.w

.11

--i.1

189

II*

,1.

/^.

r^^
^rmf:

^fej||E|^5|5

r-^-

^J
-~s

Ifi-

ife=S!

Jam demonflrafc reftat quo modo Contrapun<5tum hoc

in ufiim componendo redigendum fit quod faciam aflumendo
Subjedlum primi Modi in Fugis fimpiicibus , & alias hucut
,

que ufurpatum.

-Wi

II

mii

!!

r35r:

:^

Non

Jofeph,

.JHi-

g^^^

vitio

mihi verte , venerande Magiftef ,

fi

in

terpellare te aufim.

Perge edicere*

Aloyf

Hoc Contrafubjeftum in OAavam inverti poffe

Jofeph^
confpicio : ideoque ad Contfapunftum in Odava pertinere videtuf*

Aloyf

Ex

eo , quod fub jeftum hoe etlam in

Odravam

in*

huc non pertinere male judicasi Contrapund:^

ifta, nempe in Oftava, & Decima, donjungi pofle ex uitimo
Paradigmate Contrapunfti in Oftava , tibi cbnftare deberet >
& ex ultimls exemplis hujus Speciei > in qua hunc verfamun
Ut autem diftum fubjedum etia^ in Decimam inverti pof^
fe, tibi demonftrem, antequam ulteriiis pfogrediaf^ fequeiis
verti poffit

cxemplum

infpice.

b b

i-fe

Exeycitii V.

190

LeBio VI. de ContrapunElo duplici ^c.

~
r' -' A ^ r ^V-

.-r-

:=feis

m SSEfe
g^^^SEpi^p^^
I

:ir=^:

zzn:z2

Ubi vides, Altum cum

Baffi Contrafubjefto per

meras De-

cimas incedere , Triciniumque efEcere

quod idem ufuvenit,
11 Contrafubjedtum una OAava elevatum, unaque Tertia deprelTum fuerit : juxta Paradoxum de hac Contrapund:i SpeE. G.
cie datum.
:

:$_-:
Err^^-^"I

tt"

^^Ct-^

^^

Jofeph,

quam
quod in memoriam
fler

quas ante jam

^=^"

zrjiz

-"

dubio

quaefo

manus
-1$

revocaris

did:a fiint

me

foiveris,

cla-

Nunc

iftam iterum ad
accipe , incepto modo

perducendam.

3S:
::5:

SEt

=3=Z

^-

F?
^

1^

gSiW
N.

^^--^-^--'^-

at-

Fugam

I~

'Si

que dcnuo exemplis tam

ris

a-:
s^-7

Grates tibi Magimaximas rependo

I.

i^c^:

i^=tr:

Exercitii V.

LeBio

VL

de ContyapU72clo duplici

&

191

c,

5it^:
iN.4.

/^

:E$"iij::

;ljEiii|p|fg^igl=|J=^

IS
ffi

:55=

z:$:

rS

FtF

;fc^=

_3S_^:

3=: ^

,,

S:::^:
I

i_i

r-x^

^
.

..

3
1

.4

i|: :irz$zi:

i::$

H-

1:^

^fcrw."

$:

:5r.z:^zr

:ir:=$r:

->^

-X-i^.
b

iiE^I 1:=

iiS

3:

S^z:

.7 -

H lt3S

3J

tr

;;^'

=r3p"^EE^5|r||ii^

:3J;

:r^
^

-3-

^1$4i$i:

II

ifc

3S:

i^.

^fcHiiiii
in

:t;^

.-i-

Bbb

VL

Exercitii V. LeSlio

192

I-

N.

6.

*
.

de CorHrapunBo duplici &c^

-S-

ZTXzS.:

II

>

*'

< X<M'

Q-

35::r5r
\^ Af--^-

:":.

^^

T--^-'

"

iee!~h

--<;> -

g;-

-^..p-.

^3S:

En Fugam

& potius

breviter ,

in gratiam hujus Contra-

punfti in Decima faftam > quam in exemplum Fugse omniad quam normam rcliquos quinquc
Dus artificiis inftruftae
Modos tibi componendos relinquo , fubjcftis ex Fugis lim:

plicibus

Modi

cujufvis

hujus omnia loca

ptum tuum

aflumptis.

Interim examina Fugaj

ubi translatio extat

&

fi

quid extra

ca-

oftendes, indica.

Exempla N/ 1.2. & 3. mihi videntur naturae

Contrapunfti in Decima non efle confentanea 5 quia Contrafubjefta non per Decimas , ut natura hujus Contrapunfti fert,
Jofeph.

fed per Tertias,

Aloyf,

& Sextas incedere

Haud

obefle ajo

confpiciuntur,

quo minus exempla

fundata fint. Quia
,

illa

in refta

,
fi exempla
Contrapunfti hujus ratione
fequenti modo ponerentur, ad amuflim huic Contrapundto

refponfura fore
^i

-..,.
_ -M
if

II

II,

m*m

quis

n T

III

non
,

II

I.

videt
.1

!.

,1

?
.

ii H-iBii

^_ ,5V..A.

l^^Ss^^^i^
;s3=

Exercitii V. LeSiio VII. de ContrapuiiBo duplici^c,

:5S:

Quum

5:=Xf:

E5EJ

Tenor,

autem Num.

& Num,

Decimam

N.3.

inferius

i.

Altus ad

ufque pertingere ne-

queant, partibus

a-

193

dari

illis

Tertiam

necefle

fuerat.

Hypothelis Num. 3. ob arftiorem partium conjunftio-

E^^^^t

nem

ita

inftruenda vifa

bii occurrit circa

&

::i3S

Memini

non

id

Numerum 4.

5. ?

paufam fubjedum
quod iocis iiiis fadium efle ^

te alibi dixifle

ncceflario reafliimendum efTe

quod idem de Num. 6. inteliigendum puto. Quid du-

3J-

Jofeph^

eft

pofl

apparct.

Dixi ; fubjefta , aut rcfta , aut invcrfa introduci

Aloyf.
Non vides , Contrafiibjeitum ibi invcrfum , vel condebere.
trarium efle ? quod non foium conceditur , verum haud cxiguam Compofitioni tribuit varietatem* Gaeterum admonitum te volo , magno in hac compofitione opus efle judicio
ut practer ea , quae ad naturam hujus Contrapunfti pertinent,
partes ita difponantur , nc nimis extra linearum limites exeant,
vel aiia ratione Compofitio Harmonia vacua reddatur.

X E

R G I T I I V,
LECTIO SEPTIMA,

De ContrapmBo

duplici in Duodecifna.

/^Ontrapunftum in Duodecima compofitio efl, cujus una

^^ duarum vei plurium partium in Duodecimam aut acutam aut gravem transferri potefl* Quae intervalla adhiberi
poffint, & a quibus abflineri debeat^ fequens numerorum fc,

rics

demonflrat.
I,

2.

12. II.

3^

5, 6* 7* 8* 9.

10. 9. 8* 7* 6* 5* 4,

10*
3.

II* 12.
2.

Haec itaque Tabula exhibet omnia intervalla prsetcr Scxtam & Septimam in Sextam rcfblutam huic Contrapun6to ufui GfTc.
Caetcrum ultra Duodecimam non cxeundum cfl.
cc
Por-

VIL

194

Exemtii F.

Porro

cum hoc Contrapunftum

Leilio

de ContrapunSio duplici &c.

duabus

tribus

imo quatuor

partibus, variisque modis decantari poffit, lingulis

culiaria Pra^cepta prsefcribenda funt*

quoquepe-

Contrapun&um in Duodecma duarum partium^

Nihil de Contrapundo hoc pecuiiare occurrit, prxter ea,
nempe de Sexta , & Septima in Sextam
quae jam didra fiint
Omnes prxterea motus, id- efl, rercfoluta non adhibenda.
:

&

obliquus ufui effe poflunt.

6tus, contrarius,
emplum cum obligatione Cantus firmi.

Videatur ex-

'nt=t^fti#;tfeg^=li^Eii
fi_. J3X=:
^
:i3E?^:

f^-ic-

piSI

l^
$^

u=:
:ti

-'

t..L

&

Quare Cantus partem tn Quinta terminafli ,

Jofeph.
non in Od:ava l
Aloyf Id ideo faftum puta, ut translatio Contrapun6ti
in Duodecimam congruentiiis Modo fuo terminari contingat:
quamvis non

Contrapunfto duplici partem translatam

Nunc non movendo Cantum firmum,
extra Modum evagari.
Contrapundrum , id efl , Cantus partem in Duodecimam gravem tranfpone 5 pofitione nonnunquam b. moUis efficiendo
ut intervalia peromnia Contrapunclo primo rite refpondeant.
obfit

:s;

=:rrz::==:$

=^

FIL de

Exercitii V. LeStio

CorjtrapuiiHo duplici^c,

195

-^"
:tt:

iE|fe|^^jjii
fieri

|S
quoque tDodo

Translatio ifta jure fafta eft. Vertim alio

poteft, tranfponendo Contrapunftum in

vem & Cantum firmum

modum.
,

in

06tavam

Quintam acutam ,

in

gra-

fcquentem

,^

__^

:5:

'i^^^^iiliii^
r^iSJEEl

Apparet hac translatione

Jo/eph^
dum plane difFerentem iitimutari*

Compofitionem

in

Mo-

Praeterquam , quod paulo ante dixerim, iftud

Contrapunftum privilegium hoc fibi vindicare ,
A. intervalium Modo D. haud improprium efle , ajo , in compofitione deindc praftica piurium partium , claufulam formalem
pofle congruenter Modo fiio formari , quadam modulationis
appendice, finito Cantu firmo ad finem protraftse. E. G.
Aloyf,

&

:3c:

rr-T^

:3^:

--^^T

^^^

a^E^^
'''*^'^

'

L<-ii n

II

aii in

Liu

ii!

Ki ij--i^p.^

C 6

;S

>j^j

II

'

J'ij

>

iii

i j iii n

iii

ii
,

iii I

III

>'
i

VIL

Exercitii F. LeSlio

196

de ContrapunSlo duplici&c*

-^

:3?;

--arr

:=

:tt:

-1

^^^f^pgf:
^^ijiigF^^ ^'

Paradigma Contrapun&i in Duodecima

vertibik

adjunBo ContrapunBo in

=r:

Tricinium
Decima.
in

^if^:::^

^cr:

'\~ih^:
I

1,

%=.

^T'^*r

-v^

.^O^

J...

^*

'^S^S^
-^

=3S=::

V.^^.w

Nunc manentc Cantu

.^

Contrapun6tum
in Duodecimam gravem 5 idemquc Contrapundtum in Decimam acutam transferendo , & habebis Tricinium. E. G.

iiin

il

imil

m\Q

mT

hA

ii

iii

iipH n

firmo^ tranfponc

il i

i^

'

ii

n |

111 n

'
i

"1

Exercitii V^

LeBio VIL de ContrapunSto duplici ^c^

lay

w
^H-

(MS^Quid

Jofeph,

duarum partium ContrapuncSo ob-

in hoc

ut inde Tricinium effiei poflit ?

Praeter cxteras hujus Contrapundii

iervandum

efl: ,

Aloyf.
pars in Duodecimam translata

infra

Modi

regulas, ut
limites ie conti-

&

principium ,
finis in Quinta.
Procedatur per
motum contrarium , vel obliquum. Evitentur ligaturae diflbnantiarum quo pafto Tricinium habebis.
neat

fiat

Pr2ejfentium
Jofeph.
habere videtur.

exemplorum Modulatio quid duri

Sed hoc accidit ferme Modis

Aloyf JEque judicas.
quibus ineft Tertia minor , ubi in translatione partium ,
Cantus firmi rigore propter afpcram mi contra fa relationem
Modulatio minus grata refultat 5 quod ob Cantus firmi , Modique naturam tolerandum eft. Secus evenit in Compofitionc

&

libera

Cantu firmo

fubiato

utx in

exemplo fequenti confpi-

citur.

^ii^li^^^i^^
a

2.

-e
^

-:=

l^gggiigll^

jiillm

3---:
..l-t "

Ddd

Trans-

Exercitii

198

VIL LeBio

V. de ContrapunBo duplici

Translatione partium , in

monftratum

eft, in

priori

exemplo de-

Tricinium convertitur*

z^--X A_.
a

modum quo

itei

^c.

t-l-^.

3.

e
S=

-x^^

g|Ei^li
lifEig^ggEipi=
ElziE^ii^Ei
w=.

iii^iiiiiiiii
igEE^gggpgEEJsBp^EE
mentem nunc

In

venit

di61:um

q&

in principio hujus

Contrapundti , id fieri non poile , nisi cum exciulione Sextse ;

quod de Sexta foluta, feu non ligata intellige EtenimSextam
Syncopatam adhiberi pofle , fequens exemplum manifeftum
facit.

E. G.

^izz^zi::

ei
:ii

^franslatio in

Duodecimarn

inferius.

g^?=~^^^d^
lg=Sg=Si
_i

^_.

Poftea-

Exercitii

VIL LeBio V^de

Co?2trapiwc{o duplici*

199

Pofteaquam de tribusContrapund:! duplicis Speciebus feorfim tra6tatum eft , exemplo haud vulgari monftrabo , quo modo praefatae Species unitae , duarum , trium & quatuor partium
conceptum , & Harmonia quam multifarium efticere poflint,
Primo in Duodecima a 2,
,

[Hg^gEs^giigifiP=iipg
a

-^^

2.

^-

$zi:

K.7~'

y^^

TT

__TT

id
;d;

Pars Cajjtus traiislata

2.

ifillliE
iSiiiiiliii
l^^-

^iiigll^gB?
Pars Cantus trarjslata

<~
W-^

.-.1

::|;t-L

3.

:|i$=I:

iHfeii
T-^-i-'^

w>

duodecimam gra^vem.

?=*=*

-T"

:ire

i72

II

-T

i72

fi
jj.

:S==:=

Decimam gravem.

^Si

^iigiii

ji

20O

Exercitii F,

i~rtr=rn:-

LeBio VIL de

Co72trapu?2iio duplici ^\\

^Ziz^zzziz:
^_.>^

i.

,g

-,-^

iiiiigiiliill
:tt:

Pars Cantus translata in

tata in

Decimam gravem, qux

transpor-

Oftavam acutam idem Tricinium Harmonia nonnihil

differente producit.

x^

^3

/^

^"iEtEjEEp^irpS

ii^il^

R?
^ti-

fiii^ii^i

n^iMlisi^
n"~~

.M.

Alio modo

f=:x
t-fc5rr:
a

3.

u,._.^.

\^

iiiliiii

Exercitii V.

a^^.

LeBio VIL de Contrapunclo duplici ^c.

201

:=J3rK

^^m

U^

^//b modo.
J^

K^tfljdlteMVMWft-W^a'

fe

7:15:

i^

.-pi K i

p^

m.

$:

i^^ii

Alio modo.

tt^^j^^^^

e e

cz:

202

Exercitii V^ LeStio

VIL de

ContrapunSio duplici &'c.

Quoufque tandem procedes,

Jofeph.
Magifter, multifaria vatiatione tua ?

Ut monftrem

amo

tc,

Venerande

quantus , quamquc prseftans lit

Contrapunfti duplicis ufiis , cui mira hxc varietas in acceptis
quod evcnit , li Contrapunfto in Duodecima
referenda eft
non alia fcrm^ Confonantia , quam Quinta , & Oftava detur
idq[ue per motum contrarium 5 & Tertia per motum obliquum. Quo fadto , ex Contrapundio in Duodecima ContraDecima extrahi poftunt, ejusmodi lucupunfta in Oftava,
lentae variationis beneficio. E. G*
Aloyf,

tibi

&

m a^^
-g

gis
a

2. in

OBava.

fc^

lifezr-irr
a

2. in

OBava

._..

-I

^^.i>

JLJ

inferiiis.

3E?:

L~-

primum Cantum cum Tenore , & fecundum

Cantum cum Baflo in Decima incedere facies, perfedtum habebis Quatrieinium. E.G.
Porro

fi

-^
:^b

Exercitu V. LeBio VII. de Contrapunilo duplici

203

:i:g

l|gli^g!ii

^c.

r::^A::xr:c2!

p^^ ^pg
^

fct:

3i^

;2f

i-4

'izz

fii^^^

^
^g^^
I^

$:=:

:=

^^^^g|g
modo^

-/^//b

rr

^<

r;:3S

4.

^7Zt-ds.

ii:it:;:E

iz
35-

V^eS: ajTE
,

E ec

r .,
|

11,1,1

i_J>

iai ,

nn

n ,l..i,

..!

,.1

n. i^ iii

Exercitii V.

2Q4

Le&io

VIL

de QontrapunSlo duplici ^c.

na:

i|^

&-

^fcfczi
Vides itaque Jofcphe , quanti momenti hujus generisContrapundia fint, quorum beneficio ex duabus partibus rite inftitutis Tricinium ,
Quatricinium emanat. Si eorum pr^ftantia in admirationem raperis , exinde coliige , quanto conatu in eorundem ftudium incumbere operae pretium fit.
Totis viribus tam miro artificio adipifcendo opcJofeph^
ram dabo: ad lioc me ftimulant, utilitas,varietas^ue, & tam

&

amon
Amor, Jofephe mi,

mirabilis operis
jiloyf.

duntaxat calcar

ac fpe facultatum

poteft,

Etenim cupidine ho-

laboris hujus fiifcipiendi, fiiperandiquc.

noris alleftum

efle

aut taedio fuperatum

aut

labore fruftratum iri, alibi jam te admonui.

Hic loci prxterire non debeo , qua ratione Compofitio
ligaturis difTonantiarum deftituta per

contrarium inverti poflit.

Duobus modis hsec inverfio fieri poteft per contrarium iimper contrarium revcrfum.
plex ,
Contrarium f implex fit
quando Notac per contrarium fimpliciter invertuntur, ut,quac
modo afcendendo incedebant , defcendendo progrediantur
:

&

Semitoniorum
hucusquc flibjed:o

nulla habita
trito

Exemplum

videatur in

ReSium.
<.}

ratione.

Contrarium^

iiii

"^-

'

jj

Simplex.
Contrarium autem reverfiim eflicitur ita invertendis Notis, ut ubique mi contraj^ cveniat.
Quo modo autem fit
inflituendum, fequeris Notarum Diagraraa te docebit.

Exercitii V.

LeBio VII. de Contrapun&o duplici ^c.

^
^:
tr^"

=:s-

205

=:s: :ZJS:

:--

afcendendo , cum illis a dexreperies , D per inverfionem nihiiomintis

tris defcendendo ,
D. manere E. in C, F. in B. miy G. in A. inverti , ut in eo-

^quiparentur Notae a

finiftris

&

dem

fubjed:o

videndum

eft^

Contrarium,

ReSium.

ia

Reverfum^

Ut autem

inverfio ifta per

motum

contrarium reverfiim

clarior tibi eveniat, reiidto contrario fimpiici,

menti,&

difficuitatis,

invertam Tricinium

modo

tcrtium addu<5lum, fequenti

moexemplum

haud

fiipra in

tanti

Contrarium reverjum.

3r3:

ffi

3L3

J.

ii^

/^

u
HEfeiif^tliS^^
-f

u.

-T-

g^
..

.
,

^^

iiii

M^ ***

fr|353=E

lij

fii |

I
i

iil

Fff

liiil

olepn.

206

Exercitii V,

LeBio VIL de ContrapunBo duplici gf r

Plane mirabilis eft haec inverllo.

Jofeph.
libet indiftinfte Compoiitio ita inverti?

Poteftne quae-

jam dixi , ligatura non inQuum autem pro Modorum, Subeft, diflbnantia conftans.
jedrorumque natura, translatio, ac inverfio, qusedam bene,
qua^dam male cedat , in utendo permagna opus eft cautela
Aloyf

lila

duntaxat

cui

>

iit

judicioque : ne opinione grandis artificii concentus expedtatse

amoenitatis detrimentum patiatur: quemadmodum in Fuga
fequenti accidit , adduAa potius in gratiamContrapundi in:
Duodecima, quam in gratse modulationis exemplum.

g:e=:E;

::irz:^i::=:

::3;

Ie^Ie^&^^

ife:^.
H~-T

ie~:-i~

:niz::

i;

xz:

D-H7

:izxz

ggS^

:3

IX^:

P^|:xjE||^
:i:^:

V^-

:i=:Lr3:

::4L*:trr:i:$:T:2^
2i;^_A

:
H H li

'

'

i|n"T

II

IWl

II

11

l"

ExercitiiV. LeBio

VIL

de Contrapun^o duplici

&

c,

207

i^isiiigsii

^iliiili^ii
^

^:=:
r^
-T^

7:

r3S:
:3S;

ir xx:rn:l:"l:: :r _i::i

r^

,-^

3^'

-T

z:^.

-^

z:|:f:^:^

11

-^^

^-

-iS^^::

pq|l

-1-

-^

IZI

g=^

^fi|ilij|ifeg

i:;p-:zri==:rr=z=:^
.-i_

-^^-t

gs:i=ii=i

j5=r:

r^

-.t

-^$._^U

|$l;pl

r:|- ji:qf:|=|=:-i4Jg:.-g=r-:

^^^

iiiis

~^Fff 2

VIL de ContrapunBo duplici ^c^

Exerchii F. Le&io

208

j-;^

--

3S:

-X

^'

iMi

M^^f^fii^fl^g^

c'

-isCi/

^aiafefe^^^^

-
r
3-

-~

fl

.-.M

s
_

,,

A"

*i^'xv/ /%

rll4

^-e;=E- -E
.

-,

.....

-.

^4-

^3=:->^:j-p;j*li:

Quomodo

a=i^E^:.

[|_

a_

partium, fubjediorumque commutationes in ifta Fuga fadta fint , haud opus efle arbitror ulteriori explicatione 3 fiquidem cx prxcedentibus , & effus^ diopulentis exemplis nihil eorum te latere fuppono.
d:is ,
Haec fiint itaque , <yix de hoc genere Contrapundii tradere
mihi vilum eft , cujus utilitatem depraedicare , tibique denuo
commendare , fuperfluum judico. Etenim, quam aliam viam
translationes

&

inibis

Compofitionem pluribus

iisque convertibilia Contrapunfti duplicis ufu receflij(ubjed:is

bus difl:inguere cupiens , fi

ris ? Sin^ qua fubjeftorum mixtura, Compofitio, praefertim
Eccleliaftica fimplex evadit , maximoque caret ornamento.
Spe delufiis fiim^ fperabam enim, te contrarium
Jofeph,
cum redio immixturum , fubje<3:orumque viciifitudines demonftraturum.
Aloyf.

Exercitii V^

LeHio

VIL

de ContrapunBo duplici &'c,

209

Feciflem utique , fi fubjedii aptitudo tuiiflct , ac

Compoiitioni per lioc gratia qusedam accedere potuiflet quod
faciendum eft, li fubjed:i, proprio conliiio inveniendi facultas
datur y quo cafu ita parandum efl: , ut ejus contrarium haud
absque lepore quodam adliiberi poflit : cujus rei paulo poft
J/oyJl

cum primo

dcmonftravero , quo modo

Cantui firmo Fuga, aut Imitatio immifceri, ac per totum ejus
curfiim continuari polTit. E. G

cxempium adducam

^I^"

<7

g^

^mi

.^i^^-^a<

R7

$3=^

11:

p^

:x:$
-

-^"

....

I,
^

I,

J-^

[^
attm^

"1

II

S g g

3?:

.
.

!
^

fc=3:

Exercitii V. LeElio VII. de

210

ContrapunBo duplici ^c.

-:=T=^=::^-l^
=r$~=

~.-Q

^=^^^^=^^^i^^^

ri:i_.x

LIt4^=l=?f5^f^|Siiig

)at

lll i ll

ll

|n

-.

I,

111 1

..

-tt:

fl-^-^

*-^^

l=ttn
-^*f4 4-|4*-*f44-*=-_gL=

iM^

k>

Q'

f^)

rrfczSr

^^^

^**^-

.-

ss:xj:

-:

T-^
-3-

^^^i

>

itii

iiVMffMRM^i

/.2/?/^.

Exercitii V. LeSiio

VIL

de Contrapun5lo duplici &c.

Deum

11

immortdlem quam ftupeo, concentum hunc tam admkanda induftria contextum vix non animo cado, tale quid aflequendi, conliderans hujus artificii magnitudinem. Quo conlilio, amabo, rem inftituifti, ut primo
fubjefto ubique per totum Cantus firmi curfum intrandi coJofepk.

Proh

pia detur

Aloyf Haud abs re, Joiephe, ftupes, Eft enim rls ifta
cujusdam, fed non tantac difficuitatis, quanta quidem tibi viEtenim qui hucusque difta , & inteliedta perbene
dctur.
menti imprefla tenet , omnesque Ledriones fedula exercitatione

non tanto opere iaborabit in limili quopiam confiVerum,antequam fubjeftum, Cantui firmo intexenciendo*
dum animo concipias, necefle eft, omnesCantus firmi tadrus,
& oculis, & animo periuftrare , an fubjeftum iliud , aut redium,
aut contrarium, fi non in omni tadru, faltem in quampluri-

percurrit

mis Cantui firmo applicari

poffit

obfervatis praeterea,

&Con-

&

&

modulationis anicenitate. Eft autem

alius fubjedti eligendi modus , affumptus ex ipfb Cantu firmo
de Nota adNotam, aut ad ejus fimilitudinem : immutata, aut
fyncopata npnnulla figura j ut ex fequenti Paradigmate propotrapunfti legibus

lito

apparet
-7-7

\m
\Sz
=-e

-^

Ti^r^iis

;^rirzrpx:x^r^rn:r
- ^

ss=sr:=z

-Jt=3s:.

Eir|j=|EgJEig:

i^|EiE^JE|E|E|EE|E|EgE;|-f|E|E

His itaque modis, aliisque pro Cantus firmi qualitate fubjedtum intrudendum eft, prxvia mentis, ut dixi, perluftrationc, quando, & quo loco, qua parteCantus firmi introitus tempeftivc fieri poflit.
Hucusque te , aut Cantus firmi faftidio ,
aut fubjedri prsefcripti vinculo , inopis<^ue generis Diatonici
confragofa
limitibus implicatum detinui 5 atque per afpera ,

&

g g 2

^
'^
ince-

212

Exercitii V,

LeBto VIL de Contrapun6io duplici ^c,

qua tamen via nunquam ad pcrfediam

hujus artis agnitioncm perventurus efles.
Tempus nunc eft
ut de fpinofo generis hujus labore in amoeniorem ftudii campum flofcuiis abundantem evagari te iinam teque tibimet
incedere

juffi

line

relinquam
atque fubjefta arbitrio tuo icligendi , Ideas
formandi, ac per genus mixtum, haud tantis anguftiis circumfcriptum excurrendi facultatem concedam
prxterea omnis
generis tcmporibus , ternario , quatcrnario ad remiffiorem menfuram , minutioribusque figuris, fubjeftis irregularibus , ac Modis transpofitis utendi tibi deinceps arbitrium erit.
JofepL Mirum in modum laetor , tandem me vincuiis
fblutum fore quo fiet, ut me , ingeniumque meum mihi exVerum antequam progrediar , memini , te paulo
periri liceat.
ante dcmonftraturum promilifle , qua ratione /iibjeftum Reftum cum fiio contrario Reverfb promifcue retinendum lit
quod, ut quam primiim facias, te etiam, atque etiam rogo.
Aloyf Tempeftive me mones, Non foliim petitioni tux
morem geram, verum etiam ultro pJus praeftabo; demonftrando aliam quoque extra genus Diatonicum invertendorum fiibjcdtorum rationem fore , quam , qu2e non multum ante in Paradigmate propofita eft* Dicam prxterea , quo modo tria difparia fubjedta in Compofitione combinanda fint.
Item , in
quantum ftylo vulgari per figuram variationis , a communibus Contrapunfti legibus, ufu recepto, recedere liceat. Dico
itaque , ad formandum Contrarium Reverfiim in genere mixto mfficerc , fi mi contra fa , & viciffim fa contra mi ubique
refiiltet , non habita attentionc ad regulam fiipra pro generc
Diatonico praefcriptam. Exemplis res manifefta fiet.
ipli

l^^^f^Wf^
ma

Vi regulx , pro genere Diatonico fiipra datse prasfens thein Contrarium Revcrfum fequenti modo invertendum eflet

lliEl^^^iiSi
Verum

fequens invertcndi ratio, Modo, cui fiibjeftum hoc

mancipatum eft > longe congruentior evenit* G.

Exerdtii V, LeBio

Cujus Contrarii

VIL

de ContrapunSIo duplici &c^

215

&

principium ,
finis intra Modi
ad ejusmodi normam, delineationem
limites confiftunt 5
Fugae oculis tuis liibjiciam* E. G.
reverfi

b.

|i^?^f!%j^^

irr

^g8p^
/

_i:

rijK

ES

^^a

35-r-

....

,1

iig

L4it4-Lffe^^^|;5tpjq;
^
^"J^'^*'*

^-

^^f31^
J.

II

rli

111

. 1.

II- -i

^
,

-/.

E2
^

#FfflTtr'

jj=rr*i|:^

|y=?^i=mfei
35

214

Exercitii

K LeSlio

VIL de ContrapunHo dupUci

frrfcis:

&'c.

tjjjf-iJiiij

1^^^^^^^^
,

II

Mla !

h"iiiiiM

11

^s
a-.

1 aw y

li

'

1^ 1"

'

_TTc:r~r
tyT:~
I
4^I
.

"

"

'

~T

"

<

^ f=
r

^-^w! 1

^V

.-

^i

.1

3t

^ip^
B?

^^M

SJrr
^

Id

VIL de ContrapunSfo duplici &c. 215

alternando intellige Red:um & Contrarium,

Exercitii V^ LeSlio
Ita fiibjedta

haud inancm

nem

varietate concentui

tam

neceffaria

Compofitioqua minutis

Obfervabis prxterea induftriam ,

nonnuliis figuris Redto cum Contrario fimui incedendi copia
Nonnunquam Compofitores reli6lo Contrario , cum
fafta fit.
ibi primo
Re6to folo ad medium ufque ferme procedunt 5
Contrarium inducunt quod cujusvis arbitrio relinquitun
Jofeph. Non apparet, Fugam praefentem in Contrapundto
efficies.

&

duplici fundatam

efle*

Aloyf. Minime, fatis enim,ut opinor , copiose materiam

Hic loci duntaxat in aniillam , abundanterque traftavimus.

quo modo Re<5tum cum Contrario fuo

combinandum fit* Si quis autem pluribus fubjeftis , & natura , valoreqfue diftinftis Compolitionem adornare cupit , id
haud alia ratione , quam beneficio Contrapunfti duplicis effici
poteft: quemadmodum in fequenti Paradigmate videndum eft

mo

fuit

demonftrare

Fuga trihus fubjeBis

rrfc

4^^-4-4=3
$=sr

l^=

rq?
-f-*-T-

ttzS;

:ig:

irifiruSia.

Ti

iipfe^^

r^*

^l^

.--

^^m

2l6

fi

ExerchiiV. LeSlio

VIL

de Contrapm&o duplici&c.

it

|:

i^^^^jM^

ff^^f^fy^f^flf^^^
^S
I
^
Et^t

-^

->

^
v^

;2

Eg
ffi

ff-l

j3
ff^^-^ITIffi

&ppmii
Sfpi

Js^

=;

ll
L

5=cz!

Exereitii V. LeSiio VII. de Contrapuncio duplici

^c.

2VJ

<fcx::

ii^iP^

Hic itaque modus cft, Fugam tribus inflruendi fubjeftis,

Juorum fecundum in Contrapun6lo in Odava , tertium in
)uodecima fundatum eft. Ubi primo obfervandum occurrit
quodiibet fubjecStum Notarum vaiore ideo dilHngui , ut ob
varium motum perceptu faciiiora reddantur. Secundo cavendum eft, ubi fabjedtum in Duodecima intravit , ne cseierae
item parres inter feSextam efficiant, fecus enim translatio non
Tertio animadvertes , aut ob aiterius fubjed: introitum , aut mod alationis prxftantiam , non ubique lemper
ad finem perdudtum efte
in^egrum fubjeftum fervatum ,
fublifteret.

&

quod ob diftam rationem tolcrandum

di trium fubjedrorum

quirit ,

quo pad:o

occupata

eft

quiefcendum

&

facilior

eft.

Verum hujusmo-

Compofitio ferme quintam parcem realternatio , quia non omnis femper pars
redditur , & majus temporis fpatium ad

partes adipifcuntur.

Obfervo, &: miror artificium.

Verum longiori
ad bene confiderandum te npore opU5 eft, q lod, ne in praefenti
Interim admoneri Matibi faftidio fim, domi mese exequar.
Jofeph.

mentionem fecifle de Figura

de Fugis irregularibus
nis
de Modis transpoiitis
ordo non repugnat , quid eae fint , explanare lubeat.
Haud morabor. Et primo quidem
jiloyf.

gifter patiare, te fupra

:

De

Figura Variatioms

Variatio aiiud non

eft

Diminutione

quam Diminutio

regulari

I i i

nunc

fi

Anticipationis.

qu6d liaec
tumTertix progredientibus duntaxat locum
ftinguitur a

Variatio-

irregularis.

Di-

in Notis per fal-

habeat.

E.G.

2 r8

Le&io

Exercitii V.

VIL

dc ContrapunBo duplici &'c.

Diminutio,

i:zir~zznzn

:=~3^z~:

:j:]5i:

autem

Variatio
nempc*, in Notis per gradum incedentibus. E. G.
Illa

~::

Variatio,

eS^

'Is

::-:

Exemplum hoc

clare dcmonftrat,

Variationem a commuquia de Confonantia in

nibus Contrapundii regulis aberrare ,

diflonantiam , de diflbnantia rurfus in diflbnantiam faltando
quod utique in Contrapund:o non admittitur;
proceditur
En plura Variatioin Compofitione vero vulgari conceditur.
nis exempla
;

m^i

lipJiiM
Variatio.

LH-.
r

iS

Variatio,

Variatio,

fei

i^lg^Hilg^
Variatio,

Variatio,

:nj4:tej4=::|=3=

mm^^^

Exerchii V. LeBio

'g^

Vlhde

ContrapunEio duplici^c.

219

li^iiS:

Si^^

Variatio.

2:

5=:

Ejusmodi, aliseque non multo diflimiles Variationes, fubftantiam haud immutantes in Compoiitione vulgari vaiere
Ejusmodi quoque fiint. E. G.
pofliint.

Variatio,

-=-e-H
9-

Variatio.

l^^^K

gl**5EJ

Figura Anticipationis fit , quando medietas vaioris antecedentis Notx, ablata fequenti adjicitur. E.G.

"
<

Anticipatio.

Anticipatio.

'

Anticipatio

'I'

'

" III

**l

! l~- f.l^ |

,*) .

li

'

U^

Haec

Exercitii V.

220

Le&io VIL de Co7Jtrapunlo duplici &c.

Neque opus cft hodie

Hsec pauca exempla fufficiant.
Compofitori variationibus inferendis : Ultro enim nimium ,
quam fat eft, aMuficis exequentibus ad naufeam audiunturj
adeo ut gargarizantibus fimiiiores , quam Cantantibus appareant.

Jofeph.

Unde ejusmodi

Gontrapundi

variationes, aberrationcsquc dc
regulis originem fuam traxcrunt ?

perfpicuum eft , Cantores Auqui minime contenti diminutionibus reguiari>

bus , cupidique vocis flexibilitatem jadiandi , variationes ejusmodi adinvenerunt, Utinam haec variandi cupido intra modeftise limites permanfiilet , ut Mulici quidem variarent , vc-

Jloyf.
6lores fuiflc

Ex proxime

didiis

fubftantiam^ Quam fortunati forent

Compofitores ! veriim , proh doior ! eo proceffit hxe infatiaaudacia , ut non folum Harmoniac
biiis variandi libido ,
lubftantia ( cujus tam fbllidte, ac cum (udore ratio habita eft)
fiisque, deque invertatur 5 verum etiam in agnofcendo conMagis reprccentu fuo Compofitor habeat , quod laboret.
henfione digni , aut irridendi funt Mufici illi , qui etfi nullo
prxditi taiento , eadem tamen impulfi variandi luxuria , os
torqueant in mille formas , ut ne Rofcii geftus tam varii fint
Imo
ac loco unius , quinquc vocaiium foni fimul audiantur.
in eum abiit excefliim hxc pervcrfitas : ut glorix fibi ducant
certamen , uter ita rotandis Notis , ut neque Mufica , nequc
textus percipiatur, palmam reportet. Sed quis contra torrentem ? temporum , atque morum vitium elt , ut omnia principio bene inftituta trad:u temporis in pejus delabantur.
Etfi mihi in tyrocinio adhuc exiftenti judicarc
Jofeph.

rum haud immutarent

&

de hac re non liceat, tamen affirmare aufim , ejusmodi Harmonije ruinam nunquam mihi placuifle. Interim , quid Vaf iationcs

deor.

quo modo

Nunc

reftat

mihi vidicendum dc Modfs transpofitis , deque

faciendae fint

fatis intellexifle

Fugis irregularibus.

NotitiamModorum

transpofitorum prsecedere primo debet perfefta Modorum naturalium intelligentia , quam

materiam , quia fupra dc Fugis fimplicibus , non nisi modiin tantum , quantum fufficerc
cumattigi, hic loci fufius,
videbitur, traaandum aflTumam.

Aloyf

&

Exerciiii V. LeSiio

De

VIL

de Aiodis^

Modis.

materiam
AD Modorum
ordinem
antiquum

tradtandam adniti

chaos in

ac

221

perinde

eft

>

Tanta enim

redigere.

Aud:ores, cum antiquos, tum recentiores reperitur, ut ferm^ quot capita tot fententix fuifle
Nec me tenet tanta admiratio Grsecorum Auftovideantur.
rum j etenim extra controverfiam eft, Muficam illorum principio pauperem admodum intervallis fuifle , tefte Platone in
Unde mirum non eft , procedentc tempore aquiTimaeum.
fitis plurium Tetrachordorum , Oftavarumque fpeciebus , nu-

opinionum

diverfitas inter

merum quoque Modorum

Quamvis Modi Grxnumerum non tam ab Od:a-

accrevifle.

corum denominationes fiias, &

varum ipeciebus , quam a popuiorum
ftylo fbrtiti funt

tit

diverfitate

genio

&

Modus Dorius, Hypodorius, Phrygius

Lydius, &c. quibus nominibus diverfum nationum genium

ac ftyium, quo quivis popuius more patrio utebatur , indicaverant perinde ac hodie dicimus : Aria Italiana , Galiica
Anglica , &c. Poftquam autem vix umbra de Mufica Graeca
nobis amplius fupcreft,non fatis mirari pofTum, exiftere etiamnum aliquos , qui hodiernae Muficx noftrae Modis peregrina
hxc vocabula attribuere , & rem ex fe fatis intricatam, vanis
nominibus obfcurare audeant. Nobis , reliftis aut ufii jam
obfoletis , aut magis ad Muficam hiftoricam pertinentibus , recentiorum , & quidem eorum Sententia difcutienda eft , qui
duodecim ftatuunt Modos fex Authenticos , five Principa:

les

&

fex Plagios

flve Plagales

Omnesne moderni

Jofeph^

Modorum

Sententiam tenent

vel CoUaterales.
ProfefTores

hanc duodecim

Reperiuntur enim nonnulli, qui^loyf. Nequaquam.

bus induftis forte a Cantu chorali,od:o5 alii, quibus plures,
xel pauciores videntur Modi.

Quanti iftorum opiniones aeftimandae

dicendis,

noftraque

paulo

poft

fint

ex jam jam

fubjicienda Sententia

ma-

nifeftabitur.

Huc

in memoriam revocanda fimt , quse fiipra de Fugis

fimplicibus aflcruimus : fex nempc rcperiri pro vario Semitonii fitu differentes Oftavarum Species , totidemque per con-

fequens

cfle

Modos

nempe D. E
k k

principales

F.

G. A. C.
/

qua-

222

Exeycitii F. Lelio VII, de

quamm Diagramma
ita

poftulante

I.

i:

Mcht citato loco jam pofitum

mi fa

fa

3*

I^

fa

re

-^

^^

f^^

$:z

M^^:i3|E..

mi fa foL
-

^^ f^ fi^
*
.^.
.4.

'

^^*

A'*-

mi fa

re

fol

re

"f^^

fa

7ni

i.::-xn:3gz::rii

^-

"

T*

ordinc

i^^iS:

fol

A;

::

mi

denuo repetere haud fupervacancum exilHmo.

_-.
^-ir^zi.?:
re

3.

Modis,

:rz^::r:Sr
ut
5-

mi fa foL

re

^r:~i '-A y-~-0-

?;^/

;^d'

6.

mi fa

re

^i

y^

mi fa fol

>"<?

3^::i::r
re

///

Tot

la

mi fa fol

mi fa

re

Od:avae reperluntur 5 quia

toties Semitonia differentibus locis incipiendo, a quovis Siftematis prima Nota rcperiuntur. Totidem ergo Modi pdncinon piures necedario ftatuendi funt* Csetera enim
pales,
Oftavarum Siftemata excogitatu poilibilia ad unam liarum
Specicm, tanquam Modi tranfpofiti reducenda funt.
itaque fpecie differcntcs

&

Modi
I.

2.

tranfpqftti

^-

Modum D. pertinentes.
7 * ^

ad primum

^:r^:i=S-

r!ifcr^3i::zfi:n:i"::
re
mi fa fol re mi
^- ^

:$:r

fa

fol

^
4

^^.
re

mi fa

fol

re

mi fa fol

Le&io VII. de Modis.

Exercitji V.

r
rrtr

-.-^

w/ y^

rff

31

_/o/

rr3?:

mi fa

rir

223

fol

r3:

3i^

1-

5*

?^
-

-i_.

-I

'

re
6.

">

'""-III

l^'

mi fa

V[
_..

mi

re

Jol

yis^

/;?/

r<?

^__

I.

fol

_^_

!._!

III.

mi

re

fol

fa

fa

fol

fci:i"=r=s=r=r:irE?~=:z=
E3?3Jr*i:d
r^

y^

2/

yS/

mi fa

re

fol

crgo funt Modi tranfpofiti primi Modi D* , quia eorum Semitonia iisdem prorfus iocis cum iilis coincidunt 5 proinde quoqae eandem foimifationem confervantes iitu quidem,

Hi

verum

fpecie

nequaquam

Modi

-^ "

II"

11

iiii

Et nonnulli

yh

A fc

! iifc

fol

re

:i^z::risr

fa

^^

fi^
alii

Modi

m-^
:=rx

mi

fa

^^-

^^

a w
r::^:r:*i:iit

mi fa

ModiE.

tranjpojiti fecmdi
'

III

difterunt.

-c&^

^^

la

Jol

~ ^*>^
"" "^

f^

^
I

fil

i^

haud magni usus*

tranjpojiti

Modi

tertii

F.

^-^:
ZZZ^^ZZZ^ZZZZZlZZZZZZZZZ

/a
-^-

'jol

re

mi

fol

re

re

mi

fa

re

mi

fa

^5

:*

;.^>_r2rz
fa

fa

mi

fa

Kkk

Et

VIL

Exerchii V^ LeHio

224

Et

qui

fi

adminiculo

alii

b.

de Modis.

vel

effici

pofTunt

parum

ufitati.

Modi

tranjpoftti quarti

1.^iilL-ir
r3Sr:
mt fa
re
ui

'ZK

re

Modi G.

mi

fa

fol

$- ^
rii
^
^
IC^^^^Zj&zzzz^zzzz^zzizzzz:
ut

re

ut

re

mi fa

re

mi

re

mi fa

fol

fa

fol

fa

fol

fa

fol

mmi

fa
llll

'

II I

-^

^-rtczzit:

y^

y*^

-"ir~

<-^

^/

r^

;;^/

^^/

rx=-3~::?r:
ut

-hiS"" ^^

Modi
<-^*

_^.
t

-^

k\-

re

y-b"

mi fa

re

,-

A..-

-w-

-=^
r^

M
;?^/

..

JL

A
^

Ml

fa

re

w.

mi

IM

ii.jmi

fol

A. pertinentes.

^ ^^

:*:

3S:

fa

Modum

^.

ad quintum

tranjpofiti

mi

::
re

e^--rfc'

V-

/^/

rd"

w/

fa

mi

re

y^

y^
-

/T^/
-1

*<*

yi

r(?

"

II

3S
w/

fol

la

re*

fa

ft
..

fol
'

la
^2^"

^i=l^
::

mi

fa

fol

la

flE^"

Exercitii V, LeSlio

44-^'

m.

..4.

mi

re

fa

:=

-^

VIL

de Atociis.

22$

re

mi

fa

mi

fa

fol

772/

y^

yo/

mi

fa

fol

la

-^z^:

H-^-

mi

^,-,^-__^~.^ ^_^

re

S^

t=t-|-rV'-:

fa

re

la

Z%\
'

<-

mi

re

fa

re

3
ffi
f=^=*:t::^:^
Modi

tranjpo/iu

'riy*

fol

Modum pocttim

-.i-l-

la

C. pertinentes.

'.is^zzzdt
*
zr--^s^zzxzz^z=zz~:==z'.

ut

cx

ad

re

'^

y^

;^/

;^(?

<.

/^

mi

re

fa

mi

re

fol
M

fa

W
-7--Xrir-~^~~

II

=^

li I

WH

">-- ^WiM W

'

lii

<fc|-

mi

fa

"x::::X^::::i-:!
l-^^^:^~z:r-=-~L- ^
'
^"'
: riiix:!:^-:::^:
-^
3:r:i::i:i=::
mi
t;^/
///
y^ fol re

fa

re

mi fa

re

fol

;'tf

izz^zzzs:zzztizzzizz.
ut

^-^
-:r3?:~i::
re
mi fa

ut

9^^-

WMMWa^

"

fol

re

mi

fa

^-r3S=:
'

HP/

'

'

'

"^

4-

"

rf

mi fa

fol

Lll

re

mi

fa
OMMW

226

Exercitii V. LeSiio VII. de

sw*"~. "o

Modis.
11 n

'

>

rrtizr:^;:r:sc::i=:i;
re

ut

mt

fa

fol

mi

re

fa

Ex hucufque di(Sis dcmonftratis infero, fex dun^

Jofeph.
taxat efie Modos naturales
Jlojf Sufpende paulifper , Jofcphe , judicium tuum ,

&

in

memoriam

rcvoca

quae Libro

difta fiint : dupiici nempe

arithmetice : per
nic^,
coiiocari in parte gravi ,

Primo de Odravac

modo eam

divifionc

dividi pofle

harmo-

&

harmonicam divifionem Quintam

& Quartam in parte acuta. Per arithmeticam divifionem Quartam in parte gravi , & Quintam in parte acuta obtineri. Qua ratione duplex hxc divifio
inftituenda

fit ,

quia Lib.

i.

explanatum

cft, hic repetere

fli^

perfedeo.

Jam cx

cic difFerentia
diflferentes

duplici Oftavae divifionc oriuntur duo fpc0<5lavarum fiftemata , ergo duo etiam fpecic

ifta

Modi, quorum unum producit harmonica

divifio,

qui Authenticus , alterum divifio arithmetica , qui Plagaiis

nuncupatur. Ex quo infertur , quia duodecim Oftavarum
fpecie difFerentia oriuntur fiftemata, totidcm ftatuendos eflc

Modos.

OSaviC harmonice divifa

& Modi

inde oriundi.
6.

I.

-^:-

:3:^=:n

r3C^=R

tiz$z;

rtlrs:

Hsec fiftemata ex divifione harmonic^ fafta produci ,nullum eft dubiurq. An autem fcquentia a Jofepho Zarlino,
plcrisque aliis ad formationem Modorum Plagalium exhibita, ab arfthmetica divifione gignatur, maxima cfl Gontroverfia.
I.

3-

,_^-

m^

Quum

-^-Li
c.

D.

F.

ipfe Zarlinus Part. 4.

Va C. fequens

6.

5-

4-

iiftema ponat,.

G.

ti^

A,

Cap. 9. de Modis

ex 06ta-

Exercttii F.

LeBio VIL de Modis,

227

Ubi chorda graviflima manet

vcrum produiikum cft arithmcticae
isr-

nis,

Modi

Si itaque

D.

G.

E.

u-^

Jofeph

divilio-

ex divicorum forma-

A.

^.
:U=:

quod

Plagales

fionc arithmetica gignuntur , utl revera eft

tio fequentibus iiftematibus cxprimenda cft.
c.

ff

15:

Hoc modo quinque

ESL

duntaxat exiftcrent

Modi

Plagales.

Quum

G6tava F. f. ob Tfitonum inde oriundum arithmetice dividi non poffit j ut aiibi jamdixi.
Jo/epL Quid ergo in tanta rei perpiexitatc ampledbcnAloyf

dum

Ita fan^.

Dicam. Poftquam ufum, differentiam^ue Motam Authenticorum , quam Piagalium examinave-

AloyJ.

dorum

rimus.

cx Zarlini Scntentia, principium,

fincm , ciauiiiiasc^ue utrique Modo fore communes ; ut
adeo difterentia nulla iit , nisi , quod modulatio Modi Authentici in acuto , Piagalis vero in gravi exiftentiam fuam haberc
Nec requirit hic Auftor, ut fiibjefta Modi Authendebeat.
tici afcendendo femper , Plagalis contra defcendcndo procedant : quod Paradigmata ejus demonftrant.

Prxfiipponcndum

eft

&

:i:

__j.

Authenticus,

'<i
- --i

'*

'

33
H

^^=S.

^mi iUfl

ii

-1

'

-yi |.

. n...,

\
Plagalis.

JLIl 2

Ex

Exercitii V,

2-28

Ex

quibus exemplis perfpicuum

duos

ter

Le8io VIL de MoJis.

iftos

Modos non

cfle

eft

aliud difcrimen

quam quod
,

>

Plagalis

in-

modula^

&

fubjedlum ejus in intervallo collaterali ,

B^ % terminet>ur. Joannes Maria Bononcinus
nempe E.
prxter modulatlonem gravem ,
ob hanc caufam , clavium
mutationem ad naturam Modi Plagalis vult fubjefta in Quargravior

tio

fit,

&

&

tam

defcendere.

Angelus Berardus haud afpernandus alias Auftor videtur

fblo duntaxat nomine diftinguere Modum Authenticum a Plagali abfque rcfped:u fubjeftorum afcendentium, vel defcendentium & modulationis acutse , vel gravis imo graviorcm
inftituit modulationem in Modo Authentico , quam in Plagaut exempla cjus declarant.
li
:

fe^g^^iii^gE&c.

z^z

^
'^

Authenticus^
\

kJ*" /

:[:

EeEHr;Ett^;;g

Hi

$-

Mi

=&C.

=ili=fec.

Quis Muficx gnarus , aliorumque Auftorum Sentcntiam

callei^s , hoc ultimum Paradigma Modo Plagali attribuet ?
quum fubjefti natura , & modulatio formationi Modi AuMagis mirandus eft fcthentici magis convenire videantur.
quens Goncentus ab eodem Auftore in exemplum Modi tertii, fivc

E e,

addudus , qucm integrum, ut magis

mireris,hic

apponam.
-lliri

III

^ U

LeBio VIL de Modis.

-

T
I id

Exercitii
r

I
-

C-

_A

.-.

'

229
.lll.-,......!

'

-^

cK

"~

hA
\?

-.

3^:^

-^--

ii

irsz::

i:^:^:^:^

3X:

II

"

'

**^-

'

if^^-i.

1 fa'

|.|

V' '1T**

=tt:

j!

ml

ii

A, * " '' T*'

-I. yppft^

^f

'

'

'

um

Bi

u|yv

1/

I.

3;

Vi^

i^y

ii'n j.^j w

ii

tj

M,

^yr

'

IIL

13

..^^^(W*JIM

Mmm

> I

"

II

mmtmrmfmfftm^ittmtt^

'

;2
M^M Wt***i'*^^*"'V*V

^^l^f'U

i.^i^

fJM

iliitMili

II

11

iii

iMiWw ! t l^iWMl iy* w

V*p*

ii

- t

.nj

.1

j<i

jaM

III

ii

^-rtK

:e^^S

.f

!',

^t

^^iww "^**

,4"

,i

>

"

**'

."'

-^
II

__.

A2
i'!

-t

^^ iii^5ii"^

MI--I

li

T,

II

imiilM

-^

zr^z:

:^

//

::ai:S:

::^^

_.

"

'-'

--5-

'^'|*'i

\i

1-

lEe

"

'

"

"^
i-r-r

X""""

>' '

l i

>

Un g
ii

-Jt|"iJ>ji;

i>

'

'

ii.iiL,

'

K.

K LeBio VIL de

Exercitii

Modis
'

r-

S-

:Jiii

r^

SH

riiMatfiiJ-

II

tili

| i nia . i

-^-a=

iffii

S-

$:r
t

rfi::

"

'I^

Viden Formationi huic prsepofitae ncc Tenorem intrantem, nec Claufulam flnalcm refponderc f Adeo ut nihil impediat , quo minus Concentus hic A, , fivc Hyperphrygio .
tanquam Modo fiio proprio applicari debeat. Haud pauca cxcmpla adducerc pofTcm ex Aloyfio Prencftino quibus demonflratur, rem Modorum neque praeflantiflimo Viro huic magnx fuifle curaf. Hanc rem animo voIut|ta? , nisl auftoritas
,

obftaret, fere crcderem, ipfofmct claros alias Audtores nefcivifle, quid certi dc Modis flatuerent 5 aut fi quae diflinftio in-

terAuthenticos,&: Plagales exiftit, cert^ tam parvi momcnti

exiftimafTc, ut ejus curam habcre operri pretium non duxerint.
OIim,ubi auditus non adeo adhuc dclicatus, iifdem angufHis
Vcrum hac setate noftra , qua
contincri potcrat , forte valuit.
infatiabilis aurium aviditas vix rationabilibus terminis circumfcribi fe patitur ,^ quse hujus opinionis, Muficae amplitudincm reftringentifj^^Hodie habenda fit , facil^ eft judicare.

Quid itaque confilii in tanta

Jofeph^
pantia , reique ambiguitate f

Aud;orum

difcre-

tam dc prxcepto , quam

de confilio. Miflls Plagalibus , utere fex Modis D. E. F. G.
A. C. cum eorum tranfpofitis , eo modo , quo fiipra de Fugis
fimplicibus edoftus es, & etiamnum cdoceberis , longe , lat^que per intervalla propria & Modo , in quo verfaris , amica modulando tibique perfuadeas , Compofitionem ad Harmoniac regulas elaboratam > caetertim vagam & lepore rcfcrtam , fatis efFc authenticam , his vero rcbus vacuam nimis ef^
Jloyf,

Dicam

tibi

Jofephe , non

ic

Plagalem.

Jofph.

^^''^^

VIL de

ExercitiiV. Le&io

Fu^arumJkhjeStis.

'variis

231

JofepL Forte in Compolitione ad Cantum Choralem,

Plagaiium Modorum ufu opus erit ?
Sufficit enim rationem habere intoJloyf, Neutiquam.

nationum

nem

Modorumque

a Choraiiftis pete )

Eaulo ante datum abfque

aud poenitendum

Ecclefiafticorum (quorum cognitioin modulando fequere conlilitim

&

Modi

Plagalis reftridiione

&

opus^

perficies.

Poftquam ex te intellexi, fex duntaxat Modorum figuralium curam tibi efle , fcire expedit , quem ordinem teneas , quemque primum , fccundum , & tertium , &c.
Jofeph.

ftatuas

&

Aloyf
ve

Dorium

plcrique alii SEtate illa C* , fiJofephus Zarlinus ,

pro primo Modo habuerunt. Recentiores poftea

Pra(3:ici fere

locum

omnes D. olim Phrygio nuncupato principem

Nobis

tribuerunt.

fufficit

demonftrafle

Modos fpecie diflerentes

refert, quem ordinem quifque teneat.
phe, malis morem confuetum .fequi,
xat exiftere

fex dunta-

admodum

parumque

Quod

fitamen, Jofenihii impedio, nomini-

bus ufu receptis eos compellare.

jDe "variis

NOn&ismultum

Fugarum

ante mentio fa6ta

SuhjeSlis.
eft

de Fugis

rivc Subjc-

quam tamcn irregularitatem intelieSubjed:orum, quorum pars confequcns

irregularibus

ftam volo,

refpedtu
abfque auxilio ^, vel b* parti incipienti rite refpondet, ut in
Alias enim abflrahenSubjed:is Generi Diatonico adaptatis.
do ab Generis Diatonici rigore , ii ad Modi rationem inftitu-

ejufmodi Subjefta, de quibus nobis hic fermo eft,

nihilominus fuam regularitatem habere pofllint.
Tibi
Jofephe , nunc incumbit, varia, ab iisque diverfa , quibus
hucufque ufi fiimus, inventione propria proponere.

ta fint

JqfepL

Faciam

indiftinfte

^r, r^ --^zyifc^ ^:-j|

^btil^^ZIiriljfi::

utl

mihi in mentem venient.

^ioyf

formabis

In

quem modum

partcm

refpondgp-

tem
Jofeph.
ftimo* Uno

Meo
:

lcvi judicio

duplici

modo

fieri

pofle exi-

Nota Modo
Altcro Solmifationem fequendo. E. G.

quo ultima

congrucntcr definat.

partis refpondentis
:

Mm m

Pri"

^32

LeBio VIL de ^ariis Fu^arum fubjeBis.

Eoiercitii F

Secundo modo.

Frimo modo.

$rir:n
4

$:

*-4"

Uterque Modus, fub diverfa tamen ratione lcgitimu^ eft, Primus , quia in chorda Modi ultima fua Nota reSecundus, quia ultima Nota fua Solmifationis
d:e incidit.
rationem habuit.
Aloyf.

Qui autem probatior tibi videtur ?

Jojhph,
Sccundus refpondcndi Modus ob duas
Jloyf.
haud

Primo

rationcs
canendi rationi magis

quia fic
confultum eft. Secundo , quia ab Subjcfti tenorc non adco
Et firmum tibi fit , ut abrumpendo Subjedto , nireceditur.
si gravi rationc poftulantc , quoad fieri poteft , abftincas ; potior eft cnim ratio Cantus , quam Modi ; quia dcfeftus Modi facile fiippleri potcft modulando cum altera parte 5 tenendoque Notam aliquam ad Modum pcrtmcntem , fupra illam
E. G.
Gxtra Modi chordam exiftcntcm^
III.

Illl

aipernandtis.

II

IPi

-^A.

iW

Scc,

^iWWiuirluln> r-

..

mm

ii "-

'

"|

ll

iii

mr

iiiiiii.i

'

lESIdcm judicium

fit

dc Subjcfto fequcnti.

E. G.

Hxc duo

fubjefta fub diverfb refpeftu regularia , irregulatiS dici poflunt.

Irregularia , quia non in proprio Modo fua
collocata funt, ideoque Semitonium illud in partc fiipcriori

utrobique exiftens

bcneficio b. mollis efficicndum erat. Re-

gulariadici pofFunt refpc6tu generis mixti hodie

xime

ufitati.

quam ma-

VIL

Exercitit V, LeSiio

Quid

Jofeph.

Modo

prio

coliocata

mitonium abfque
erit

quo&

dicis

Subjedta

demonftravero

illa

eo pertinere

in

mihi videtur.
Modus A. E. G.

Sed qualis

Tma:^

.1

2,t

o.

^M n

Modus ?

eft ille

=&c.

1.i..^

^^
^

plane

eft

obfervatione digna.
Praepofitum au^/q;;^
^em b. molle in principio.
extra Cantum , indicium

&C. &

erit

Modi

tranfpofiti in

quo cafu Subjefta nihilomintis

congruentia dicenda funt. E. G.

tam altam

R^s

J^fep^'

^i~"^'"T"T"TT^~

fiio

evi-

/^

-&

do

iliud Se-

&:c.
-ji

quo

nonne lignum

isiii
H-

in pro-

efle

Ita fane

Jofeph.
Jloyf.

non

233

h, molli haberi poteft

Subjefta

Modum

Si tibi

Jloyf
dens

ell

Fnganim fuhjeciis.,

variis

cle

regularia

Quar-

& Mo-

I.

-e

gi

fcSE ^ff

ii^i

Eff

Veriim hodierno tempore, quo Genus mixtum vi magna invaluit

rum

hx

flibtilitates

intelligentiam neceflarise

Perge nunc ad

alia

quanquam ad genuinam Modonon admodum attenduntur.

Subjedia proponenda.

'insifc^^^^
-B-;

l'J&.

Jofeph.

.IL.-

Videns

erroris

fignum in

Nnn

^=ife
tertia

Nota pofitum
com-

234

J^ocercaii V. LeSiio

VIL

de

'variis

eomperio , noti absque ratione iA

Quas caufa erroris ?

Tugarum fuhjeclis^

refpondendo

me

h^fiflee

&

Intervallum inter primam ,

tertiam Subjed:!
Notam , Septima conftans nam interjedia Nota non efl: tanti roboris , ut operire vaieret illius faltus improprietatem^
In ejusmodi itaque Subjeftis, quorum inter primam , & fecundam Notam faltus Quartae intercedit , piurimum attendenda efl Nota tertia , ut , quo intervalio ilia diftat a prima
Nota Subjed:i in parte Subjedium proponente , eodem intervallo diflet in parte refpondente.
Jam in parte incipiente inidem ergo intcrvaiter diftas Notas faitus Sextae reperitur
lum parti refpondenti dandum efl. E. G.
Aloyf.

p^^fe^^^&c.
^^^i^&c.

:!::::

&

Videtur
fiibjeiftum
Jofeph,
modum extra Modi limites exire.

&

modulatio in hunc

Minime Quum enim in parte proponente fubOftava Modi non definat , quo modo pars refpondens in ejusdem Modi Quinta deiinere poterit \ Deinde nonne omnia intervalla fubjed:i , modulationisque intra Od:a-

Aloyf,
jedtum in

vam Modi
pofita in

naturali ratione continentur

Modum

fum inflituendum

Ita

vero Diefi protranfpofitum vertatur, pauio aliter refponerit.

Si

E. G.

nonnunquam pro Modi

natura,

&

difFerentia

unum

idemque fiibjeftum quoad partem refpondentem diverfimode

formandum efl. Age , aliudque fubjedum propone fis.

W^-

LeBio P^IL de variis Fu^arum fubjeSlis

Exercitti V.

t^t:r-i-

p Tr~T^

poris abiumpli in inquirendo fubjed:i hujus reiponfb,

nec inveni.

Duobus modis huic

jiloyf

235

fubjedto

refponderi potefl:.
fecundus ad Solmifa-

habita ratione ad Modum:

Volenti obiigare fe ad Modum , refoivendum efl
tionem.
fubjedlum ex genere Cromatico in Diatonicum fequenti mo-

Primus

do

efl

Quo

t-y::

refponfum ultro

S
'^^S^i^^
L

Verfum

cum

genus Cromatirefponfiim lic fe habebit :

in

.^.

fep^

i--

Non potuiflet flibjeftum refponfb integrum

Jofeph.
E. G.
vari, retentis omnibus Semitoniis ?
Nequaquam.

jiloyf
,

D.

Aiiud

effet

, fi

..

i..

ii

Ubi E. molle
cundus refpondendi

fcr-

Quia

E. molle nimis alienum efl ^

minime conveniens Modo
fubjed:um ita inflruftum effet :

&

&
i

t-e-

II

fe

E. G.

ofFert.

*
bgr!

cafii

i-.iaii

iJL

'^f^

V imm ^

..

*
.

fubjefto fiibflantialiter infertum

Modus ad

efl.

Se-

folmifationem refled:ens. E. G*

Nnn z

1^1

236

Exercitit F, Leciio

VIL

de variis

Fugarnm fubjeBis,

fpiigSiaiiMi
-

izji^xjz^:

Si^

A.

x^_.

Qui Modiis, utpote minus rumpens fubje6tum, pfae primo, mea quidem fententia, ampledendus eft. Idem ferme
fubjedtum afcendendo fumptum in parte refpondente , & Modo

&

Semitoniis per omnia

rite confentit.

E. G.

^Sgli^^Epl^
Jofeph.

Proponam modo , pace tua Magifler unum

terumve thema pro Fidibus

&

TT"

^~^E^^S3=

i-e--

efl,

TT

al-

evagandi campus
tentabo, an partis refpondentis mihi poteftasfit. E. G.
,

quibus

r.

latior

saffi
iirfhiite^l
-^

TV^

r-

.4.

4-

^iL^^ttgii
.p^pS^^

Exercitii V^ Le5iio

VILdevariis Fugarum Jubje&is.

237

gsi^
*

pTO^^Pl^

.^^^
Jloyf.

Hc

accommofubjeilis , in tam

fubjc(5ta hodiernse incontinentiae

Sed cave , Jofephc , ab fimiiibus

immenfam longitudinem , ac latitudinem extenlis in Quatricinio adhibendis : vix enim fieri potcft in tam extravagantibus, abftruiisque fubje6lis, ne una pars alteri obftet. Interim
refJDonfum , prout fubjeftum fert , fatls commode inftitutuni
eft , ex eo , quod ioco faitus in Quintam in parte prima exidata funt.

faltum in Quartam : loco progrefsus in Secundam

faltum in Tertiam, parti refpondenti quibusdam locis pro Modi natura nonnunquam attribueris : adeo ut confidam , tc
non admodum hselitaturum in reperiendis qualiumcunquc
fubjeftorum refponfis, attcntis hucufque didtis* Permultum
tamen intereft in fubjeftorum eledtione* Non enim omnia
indiftinft^ fubjed:a seque bene deduci poflimt 5 quod prasvi*
ante eleftione , judicioque ponderandum eft.
ftentis

Haud multum

ant^ ditum

Jofcphe , egreflb jam

cx molefta Ledlionum palxftra , facultatem efle omnis gcneris tempore , proportioncque utendi : rcs modo poftulat , ut
tibi demonftrcm , qua ratione Notse figura , valoreque difpares fub diverfa t<i<^us menfura cjusdem valoris eiHclantur.*

Oo

cft tibi

Tem^

228

Exercitii V,

Le&io VILde 'uanis Tugarum fuhjeiis.

Tempus binarium.
'^"

"

"ZLc '

^L

""

II

II.

Notse figura difpares propter

difFerentem taftus menfuram ejusdem
Iftse tres

valoris fiunt

frefto.

exempia manifeftant,

iit

E. G.
i

r I

,.,.ii>. , ...i.

Adagio,

^mm

3
Tempus hinarium^
::$xi[

\\\

1m",

'!

"^

^gfftlf

g^te^M
Frc/?o.

11

-'

,11

li

II

-B-

i>-T'

=S

<n>a ^paNni.MMSa

:ttrr::

^ii

^i^^S
Adagio.

Hanc in^equalem Figurarum valoris xqualitatem

Jofeph.
perbcne confpicio ; fed in quem ufum afFcrs ?
quo taftus
llt in cognitionem venires , ubi ,
Aloyf.
qua^rante Ligaturae diflbnantiarum adhibendae fint* Dico itaG.
que , fub tempus binarium , pertica fubduta notatum ,
Q;. non nisi in Thefi , five in principio taftiis Ligaturas difTo-

&

nantiis conftantes

ufurpandias efle, excepta hac Hypothefi.

Sub

Exeycitii V. LeBio

ipi^

VIL

de variis Fu^arum fuhjeSiis,

:!:$~Z[I
:i!i:iz:z:

:tc:

239

Sub tempus vocabulo Prejioy

indicatum inprimo, & tertio
taftus quadrante.
Sub tempus,
:

Adagio , in omni quadrante.

Videantur exempla.

'irflM^iii
Tempus

binarium.
-^

Jr^z

Adagio.

Prejio.

ffin

Cavcndum

\rz

isat

ne ad poftremi exempli tenorem inftitutae Ligaturae concitatiori decantentur menlura 5 quo fadlo fperatum effed:um nunquam habiturac eflent.
Poftquam nihil praetermiflum , jfed omnia te edoftum et
fe cxiftimo, quorum opera qualefcunque cogitationes , Idea^,
Conceptus in mente formati juxta artis regulas chartae mandari poflunt, fupereft, dicendum de eledtione, qua Ideampras
altera ampleftentes boni guftus laudem adipifcimur.
cft

De

Guftu.

auditur ferme frequentior fermo , quam de Guftu.

Inde audimus Italum dicentem : Egli e di buon gujio.
Gallum ; // a le gout panfaitement hon. Latinum EJi homo
llllus

Utinam eadem facilitas efltt Guftus definienafErmandi*

Quamvis proprie Guftus palatui

exquifiti gujius.

di

quae

eft

duntaxat attribuitur, latiori tamen fenfu , cui refta, fcledraqoe ordinis convcnicntia ineft , convenire poteft. Nobis reIidis aliis , pro noftro inftituto Guftus ad Mulicam reftringendus, & duplex ftatuendus cft Adiivus , & Paffivus.
Adrivus eft , quem Muficus cantando , vel ludendo habet , de quo
fiipra
Ooo 2
:

Exeycitii V.

^40

fupra fuse diftum

^mine

percipit*

eft.

Sed

Le&io VIL de Gujlu.

Paffivus

qucm Auditor ex modula-

quem boni, depravatique Guftus judicum juxta tritum fermone proverbium:

cem conftituemus ?
Me mea deleBant , te

quemque fua* Item de Gujiihus

non eft difputandum^ nemojit judex in propria caufa, Jnde
fit, Agreftem magis dele6tari Liripipio fiio, quam quovis arEodem jure refert M', Beiiegartificiofb Muficae Concentu.
de extitifle natu haud ignobilem , qui ofFenfus Luiciniarum
tua

delediatus Ranarum
cantu , mirifice contra
coaxatu ,
ad ftagnum longe abditum , nullis circa arboribus cindium
domum sedificari fibi curavit , ut die , noftuque tam cxquifitae, judicio fuo, Muficae frucndae copia iibi daretur
contra
cx defed:u arborum Lufciniis ibi morandi , cantuque fuo faQuid tibi , Jofephc , videtur de hutigandi locus non efl!et.
jus Guftus fublimitate ?
Jofeph, Haud immerito in judicium vocari pofle exiftirno.
temeritatis,
Aloyf Aufculta porro unum , vci aiterum
judicii ftolidi cxempium , poenamque fubfecutam.
Marfyas fuperbus Tibiccn nimii fiii acftimatione Apollinem in ccftamen vocare aufiis , dctra6la pelle temeritatis fli2e poenan:!
Midae Phrygiae Regi , quod Dco Pani cum Apolline caluit
nendo certanti primam adjudicaflet , aurcs in longitudincm ,
formamque afininam protraftae fiint. Fabulofa Poetarumhxc
commenta funf . Veriun fi poena delifti hac aetate noftra tam
ccrta foret , quam vere temcrarii , depravatique de Guftu exiftunt judices , quot abfque pellc , quot item cum afininis auISlon nego fecundum iilud :
ribus incederc confpiceremus
mea deleBant cuilibet liberum efle arbitrium , de quacunquc re fibi complacendi : modo non induat perfonam judicis : quod fblius eft intelligcntis , qui loca communia, atque trita ab altioribus, fublimioribusque fecernere novit, manente rerum , natura^que ordine. Audi in hanc rem loquentem
Ciceronem : Caeteri, inquit, ciam legunt Orationes bonas,
aut Poemata, probant Oratores,& Poetas, neque intelligunt,
qua re commoti probent , quod fcire non pofTunt , ubi fit, ncc
quid fit, nec quomodo fa(3:um fit id, quod eos maxime deReperiuntur etiam nonnulli moderni Compof itores
lcftat.
.qui opinione Guftus , novitatisque de confiieto ConfonantiaDiflbnantiarum ufii reccdentes , omnia Arhlls jura, &:
rum ,
lcgesinvcrtunt, atque creare (quod cft folius Omnipotentis
Dei)
:

&

&

Me

&

VIL

Exercitii F, LeElio

de Gujiu

241

cum interim novitas ingenii

noftri limitati aliud non fit quam difpofitio earundem Confonantiarum ac DifTonantiarum aiiter , atque aliter cum reDei )

adulantes arbitrantur

fibi

Dico itaque Compofitionem iiiam bod:a ratione inftituta.

ni Guftus praerogativam jure fibi vendicare , quae Prseceptis
nixa , trivialium , atque extravagantis infolentiae abftinens , ad
fublimiora tendens, naturali tamen ratione incedens , artis
ctiam peritis obledramenti prseftandi poteftatem habet*
Quam varia , difficiliaque definitio haec tua re*
Jofeph.
quirit

Aloyf.

qui non

efle

Haud abnuo
tyronum

Jofephe

rem iftam per omnia

quibus non adeo

facile

efi: ,

afle-

commu-

nia primo loca reperire 5 neque , nisi prii^s vulgaria ad ma*

nus in promptu fint , eo pervenire licet. Tibi , Jofephe , qui
hucufque tam fplendida profed:us tui fj^ecimina dedifti,fortaffis accidere poteft j ideoquc definitionem membratim explicandam ante tempus aggrediar.
Dixi primo , Compofitionem Pntceptis nixam efle debeLibertina enim , licet alias haud ordinaria gaudeat idea ,
re.
fitque idonea aures imperitorum titillare , delicato tamen artis

peritorum Guftui non admodum fatisfadrura eft

qui praeter
exquifitam ideam etiam regularitatem defiderant.
Diftum
eft porro , monitumque , ne Compofitor conceptus humiles ,
ordinariosque affumat, loco obleftamenti , trivialitate faftidium
allaturos 5 fed fublimitatem fpe6lans , novitati ftudeat.
Contra ne no vitatis ftudio feduftus , ideas concipiat , naturam ,
rerumque ordinem excedentes , cantu , lufuque extra modum difficiles, quibus neque Muficis exequentibus , nec Auditoribus fatisfadlum eflet.
Non Muficis ob exequendi dif^
ficultatem: non auditoribus 5 quia ejufmodi Compofitiones
naturalem rationem excedentes , in auribus quidem haerentes
nunquam in animum ufque penetrant^
:

Rem haud parvi momenti, Magifter, praetendis

Jofeph.
vulgaria prohibendoy fiiblimia, ac infblita, eaque naturalia
jubendo.

Rem enim

ac naturalem , nec
tamen vulgarem auribus exhibere , non adeo facile eft 5 ideoque paffim in proverbium^abivit : Facile difficile eji. Verum
Aloyf.

hac

Ita fane.

difficili facilitate

condimentum*

borti

Guftus

facilem

praeftantia

Non eadem novum

P p p
,

quid

nititur

&

atque

infolitum inVeniendi

Exercitii V. LeSlio

242

VIL

de Stylo Ecckj^affico.

veniendi difficultate laborabit , qui cura novitatis duntaxat,

rerum, naturaeque ordinem invertit. Sed quo modo hacvia
boni Guftus fcopum attinget l Non inficias ivero, pcrmagnam boni Guftus partem a cujufvis Compoiitoris genio atqae talento dependere ; verum ejufinodi influentise ex fe himd
iilepidse intra natura^ , ordinis , legumque limites continendse
liint , ut sequi Gufl:us rationem haud immerito aflfequantur.
,

Quid

Jofeph.

mos

ii

temporum

corruptela

ac perverli Guquseftusque de-

ut abfque giorise fiise,

trimento Compofitori contra, tanquam torrentem
ftus

liceat

ita invaluit,

ire

non

^^^yf" QiJC"^ fortuna hero beavit, qui grano magis,

quam fpica dcleftatur , non habet , quod curet , neque cur
ab redri ratione defcifcat. Si fecus : virtute fua contentus ^

Senecas Viri fapientiffimi documento roboretur : qui de Providentia more fuo tantum, non Chrifliano ita diflerit: Quemadmodum tot amnes , tot fiaperne dejeftorum imbrium , tanta medicatorum vis fontium non immutant faporem maris,
nec remittunt quidem : ita adverfarum impetus rerum Viri
Manet in ftatu,
fortis non vertit animum.
quidquid eve-

&

fuum colorem trahit. Non ignoro

moralem pertinere
vcrum & fcientias , &

nit

in

retinenti

fua virtus

ad vitam
abfque labe

haec

artes

eft.

Quum

autem diverfum Compofitionis genus, ac ftylus

varium quoque Guftum exigat idco de diverfitate ftyli, eo
quod omnis nofter labor c6 pra:cipue tendat, primo agen:

dum

eft.

De

'^lxi*

QUemadmodum

Stylo Ecckfiafiico.

profana antecellunt, ita

Mullcam cultui Divino mancipatam, aeternumque duraturam , longe nobilitate principem obtincre locum , praecipuamque propterea huic operam navandam efle , nemini in
dubium venturum exiftimo Et quia Deus fumma perfed:io
eft, decet Concentum in ejus laudem tendentem, omni legum rigore , pcrfeftioneque , quantum humana quidem imperfeftio patitur , abfblutum , omnibusquc mediis ad devoSacra dignitate

tionem excitandam
fio

quandam

exigit

Et fi textiis expref^
hilaritatem, cavendum eft, ne Concen-

aptis inftrudiuii^efle.

tus Ecclefiaftica gravitate

modeftia}, dccoregue

deftitua-

turj

Excrcitii V.

Vlh de
alios
quam

LeBio

Stylo Ecclejiajiico,

243

devotionis ajfteftus diftratur 5 quo Auditorcs in

,
Ante omnia adnitendum eft, ut textuiMufica conherentur*
Cantori haud incommoda , fed
grua , diftindia , cxpreifiva ,
articulatu faciiis applicetur ; quod fiet, fi Compolitor abfti-

&

neat a figuris minutioribus ad vcrba aptandis : iecus eflet , fi

vocalis qusedam abfque verbi pronuntiatione protrahenda foret , quo cafu pro Cantoris habilitate diminutiones locum haAd hsec omnia aflequenda, Compolitor peritum in arbent*
te fua Sartorem imitabitur, qui omnes corporis articulos,
latitudinem exad:e menfura dimetitur, ut
longitudinem ,
veftem corpori quam aptiffime convenientem conficiat ; ita
afFeilus ratio haMufico textus veftiendus , fignificationis ,
benda eft , ut Mufica verborum aptata fignificatui non fblum
Porro pro varietate
canere, veriim etiam perorarc videatun
textus variae quoque Styli Ecclefiaftici methodi fimt ; alia enim in Miifis componendis tenenda eft ; alia in Mottetis :
Omnes hac mcthodi
alia in Pfalmis : alia in Hymnis , &c.
ad duo Styli genera referri pofTunt ; ad Stylum a Capella ,
ad Stylum mixtum. De primo , nempe
iive pleni Chori ,
Capella , utpotc antiquitate digniori , traAandi initium
h.

&

&

&

Cumemus.

De

Stylo

Rimis temporibus non

Capella.

vocibus Officia Divina decanDeinde introdudtis Organis,

tata efle, compertum eft^
fucceflii temporis , omnis ferme generis inftrumenta adhibita fuifle, etiamnum hodiernus ufus haud obfcur^ demontrat.
Duplex itaque methodus hujus Styli a Capella hac
absque Organo ,
a^tate noftra viget
aliis inftrumentis, vocum Organo , aliisque inftrumcntis. Pricibus duntaxat
ma quam plurimis in Ecclefiis Cathcdraiibus adhuc obtinct
in Aula Csefarca tempore quadragcfimali , fingulari pietate
Auguftiffimi Monarchae noftri,atque cultusDivini obfervanIn hoc itaquc Compofitionis gcncrc primo ,
tia.
ante omnia abftinendum eft a generc mixto , atquc Modis transpofiris , nimium Diefibus , aut b mollibus refcrtis :
aflumcndo
purum duntaxat gcnus Diatonicum : alias enim concentus,
ut alibi jam dixi , nunquam dcfideratum efFcftum habiturus
nisi

&

&

&

&

cflet*

Ppp

2-'

Jofeph.

Exercitii V.

244

LeBio VII. de Stylo a

Capella,

Qua de caufa genus mixtaiii atque Modi traniJofeph.

pofiti adhiberi prohibentur :
Et caufam, ni failor, Lib. i. eodemque loco di-^loyf.

dam

vocibus nempe nullo, neque aiiorum intlrumentorum auxilio adjutis perdifficilem fore intonationem
in quo genere Compolitionis
facilicati,
naturali caneuefle

puto

&

&

plurimum operac dandum eil:, Quam ob rem fubjed:a quoque naturaiia, facilia , non tamen flerilia, neqae trlEt fi textus brevitas , & Compofivalia prehendenda fiint.
tio in longum protrahenda crebram verborum repetitibnciii
requirit , ut in Kyrie , Amen &c. procurandum efl , ut naufea
di rationi

inde oriunda , aut foecund*e modulationis varietate , aut novis

fubjeftis introducendis abunde compenfetur
in cujus rei auxilium exempla aliorum infpicienda funt.
Et quia tu, Jofephe , duftu meo , aufpicioque Compofitionis fundamenta
jccifti , ideoque mea tibi notiora fore confido , Kyrie ex Mifla.
mea ViciJJitudinis appellata in exemplar tibi proponam
uc
deinde pauiatim ad altiora clarorum virorum monumenta perluflranda progredi poflis ; cujus Styli extra controverliam
Princeps eft Aloyfius Praeneflinus , illud Muficx lumen, quem
tibi imitandum , ii cura profeftus haud ordinarii premeris ,*
ctiam atque etiam commendo.
:

Kyrie ex MiJ/a

Ky

ri

c lc

ViciJJitudinis.

rr-Ji!

^ Capella,

Exercitii V, Leiio VII, de Stylo

g.

II..

..

S
,

"*

*'-i-i

Ky

ri

'

'

* '--

*-

lei

it

li

245

1-

^mttm

lei

tJ::b$=3fi=;:5m==
e

li

Ky

fon

lei

Ky

ri

m=pfe

rr^

^,

Ky

ri

le

1.

Ic

ii

1,

e-

ri

'^

'1'

Ky

fon

a^^Mii n w

3!^;

fon

>

Ky

fon

^^'''-ft

e e

ri

ri

-r -m

"

lei-

I^^Y^rgr
Ky

fon

Z^^
^^j! !

fon

lei

z: z
Ky

ri

"^

1".

."T^--'^

Ky

fon

ri

lei

fon

Ky

ztif:

3^

P^^S
ri

Ky

ri

elei

wiiiii!

fon e

lei

Ky

fon

lei

lei

soKy

lei

::$r3?:
-

Ky

fon

I
ri

gEaq;^

3SrrrSE:

EH3frzb:3^
\r ^- .I

1 li

MiWI^^

ll>

ri

lei

fon

Ky

ri-

^MVr^MMl

Ky

fon

ri

lei

fon

Ky ri

e-

rr::^|:::A:fe^

elei

Ky

ri

lei

fon

~~t

ri-

7^

:i:z:i::zza:z:
Con

'

mr

ri

"

^
'

Ky

fon

lei

tct:
le

Ky

fon

lei

3f
MllHI

fon

lei

ri

i^y n^

ExemtU

S46

r^

j ^

'

ij

_r

lci

II

fon

..

fon

"

"

'

'

1"

Ky

lei

iS3S

ri

lei

4ri

-*"

e e

fon

lel

,ri

e c

lei

fon

captum tuum

-tr"

lei

Obferva Jofephe, hanc concentus texturam ,

bii, aut ultra

;::zh:

"

m hebJ?
Ky

eleifon

fonKy

S^r-

ri

'

de Stylo a Capella^

Ky

fon

elci

ki

VIL

F. LeBio

fon.

&

fi

quid du-

repereris, dilucidationem require.

Confpicio,atque miror incatenationem partium,

fiibjedtum tam arftd contrahentium ubi in omni ferm^ taftu

JofepL

ftibjekum mod6 in una, modo in binis partibus facili, naturalique canendi rationc , ac Harmonise plcnitudine reperitur y
ita apte , ut fubjedtum ipfiim , quafi modulationis vicem obSi cadem perficiendi facultas eflet , quae comprehentineat.

dendi mihi eft, absque vanitatc,meo quidem judicio gloriari

poflem de profc6tu hucusque fad:o. Scrupulum principio mimovebat ultima Nota NB. fignata, feptimi ta6tus inpartc
^antus exifl:ens, ubi de feptima per faitum proceditur.
Verum jam in mentem venit, in LecSionibus me fimilem

diminutionem nempe propter fubjedi

cafum habuiflc
gritatem ibi omiflam efl[e fequenti ratione.
:

NB.

intc-

^=i== z=:n i:$r:

fr:fc:3::E:;

-^

Diminutio,
1VT

r^s;

:r:

rs:

Admiror attentionem , atque judicium tuum,quo

omnia concentus hujus obfervatu digna expofuifti. Bono animo te efTe jubco. Qui enim rerum intelligcntia pollet, proTempus , quod omnia
xim6 perficicndi facultati accedit.
Aloyf.

matu-

Exercitii V^ LeSIio

&

maturat, atque confumat,

quod reliquum

VIL de Stylo A Capella,

247
nunquam intermifla exercitatio,

fubminiftrabit.

Admiratus

incatenationem partium in omni ferme tatu cum fubjedro intrantium. Verum fcias oportet,haud omne indiftinfte fubjedium
hac ratione deducibiie fore : fed, fi partium tam ard:e conftringendarum animus eft , ante eieilionem inquirendo fubCxtejcftum probari,aut immutari, aut aliud eligi debet.
in
hoc concentu partium inriim non prasteribis conliderare
tra limites linearum fe continentium unionem , quae maxieft

es

Ad hujus exemCompofitioni Harmonix vim addit.

pli normam, aut fimilem, ubi textus brevitas requirit , ut
Kyrie , &; Amen , Compofitio Styli a Capella inftituenda eft :
longior enim textus , ut Gloria : Credo : aliam Gompofiubi omni novx pcriodo novum
tionis methodum requirit
Oportet autem fubjequoque fubjeftum adaptandum eft.
.^tum efle fignificativum , aptum non fblum Muficae , verum
ctiam , tit aiibi jam dixi , textus fignificationem , & afFed:um
exprimens.
Quid fi fubjedtum , & Muficae , & textui alias
Jo/eph,

mam

introduci commode non poteft ?

Jloyf, Poterit, fi redie inftituatur.

aptum

Imprimis partem ,
aliquantum paufk praece-

novum

fubjeftum introducSuram ,
dum interim caeteras modulationem ita dirigent,
deie debet
ut novo fubjedro mente tua concepto, aut fiib ipfam modulationem,aut in Claufiila, rarius poll Claufulam fadiam inEt quia Miflam integram hic exhibere nitrandi facultas fit.
mis longum foret , Offertorium oculis tuis fubjiciam , cujus
Amen , cum reliquo Miffe
Compolitio , cxcepto Kyrie ,
textu quafi coincidit, exquo concentu , flibje6ti textui aptandi, & opportune intrandi artificium addifcere poteris.
:

&

-=-^J
Ad

31^

Do

zt2=i=r:
f^ii
I

" M<n;ii^il*i>-

ii

^3r=n:dEjj-=:-+-F^

:-i
mi

te

l>

ne

va

le

i^iTyr*iii;f^^^KWH^y|IHp.<

^\

H w^i

m^fmfmm

VIL

Exerchii V. LeBio

248

de Stylo a CapeSa,

?=^

t^

nimam me

VI

6A"
i:fci:=$i

^:^

--
ZZZZZZ-. T
^iii

-i

am

me

nimam

VI

fc

"

"

r;^

Ad

te

Do

S-:-

mi ne

:ri:

Ad

^-

^_

L-,A
!^zz4.''

fc

va

.!

rw

._

nimS

a
._

'111

II

iiii

II

meam

-^

nima rae

a
III

iiii

II

A.

j-ii

--

Do

mi ne leva

nimam me

am

ma me

VI

:ii

mammeam
>^'^V<~T~'

De
^- \

:=:iriz::^:

am

^i

11

11

a ni
II

ii.

"i

n ^'

ni

am

am

a-

:L-fi|:f55z:E
De

us

us me-

::juirzii:3^ii:xi
:

us

SmEi?:!^?? i:E^E$rE -^^

"T

ma me

me

De

us

S:|::::

us

me

fe

d-

nimam

De

am

am

us

~d-ft-

am

Deui

v^

--1-1--

3s;
iS3:rrr:^:i:=r:

me

man

me

mam
^

-^-

me

us

xi: :-_zii4i.^_:: zzi

ni

ni

iiS^zi:
ni

~"

II.

s^i^^iis=
vi

te

.i->

?:

jCe

VI
T

VI

iffi^
iM-

-1

~*

le

'9

va

le

*.

L>~-

va

-^

atn

me

us

ce

:i:

con

VIL

ExeYcitii V. LeHio

de Stylo a Capella.

t=tx3S
ctr::

r-lfcl/^

iJEE

us

in

con

te

do con

fi

249

g^
De-

clo

fi

gESajigE^EjEIEgfli^^yf:^
tecon

in

do

fi

con

do

fi

|i?;r^=j:i:S:|rE|:!zg:j^^|===^
con

in te

do

fi

con

-T-^

ggE^

De

do

fi

iz.

S":EE|.

docon

fi

De

do

fi

us

us me-

i^|^|ffi:EiEEpEt,-ffiEg:^^

=Efc|^

usme

us in

te

--rr:iz:;:ii:^
# *-1

De

do

fi

":|^|

me

us

con

us in

in

do

teconfi

^^

us in

te

us in te con

-zfc

JL

do

fi

do

fi

do con-

' "--^^?^-

:?3X:

do confi

teconfi

in

XZl
~^-^J-

con

in te

te confi-

do

fi

e=rai:
=:ii^K==: ::J:^tt; rizqr^
r==3i;
J
-

S-

con

fi

in

..S^j:::^:-,-

me

con

^^iE5^

pgjg
[iEpggiii=ili

te

i-i

.-

HM

IB^

t_^

do con

do

i=t

I.

.,

II

,,.i.

..X " *

II- "

non

3:z:

l:^

ru

non

I
Bon

c ru

bc

fcaon e ru

Rrr

i.riW

:3s-r

-au-

ru

lil

be-

S: 1$:

i-

^-

do

,.

fcamnon

e ru

:i^4~r:

:::3f:
fi

II,.

non

do

fi

be

fca

non

=*^
?:
e

ru

be

-^
bc

e ru-

3S:
(cam

.-^

fc^m

Ron

1:

;^n

'' "'

<

LeBio VIL de Stylo a CapeHa.

Exercitii V^

250

'i^^^^iiligisil
non

fcam

zsz

non

3=a?iiiPgi
non

ru

e ru be

fcanon

ru be

1$;
I

:<5:

e ru

fcaranori

be

fcamnon

be

c ru

jst-

be

non

fcam

be

ru

--&

::
e

ru be

fcam

==i^?i

[zzi^zz^.

que

ne

fcam

-L

i- -

que

ne

fcaai

neque

fcam

"

^:-

be-

^g^iiiisifeii

1^_:

ru

^'

fcam

be

non

fcam

be

e ru

-'-

^Spl^i^

ir

rideantmei

mi

ni

'

ri

ir

ci

ir-

'

'

dc anc

me

ggilglfiS
ne que

ir

de ancme

ri

ni

^fpfci*4i

mi

ci

mc

?l^l:i|35-|5:
-J^8

Z'^~

\:

ne que

ir

ri

deant

me

ni mi-

S^

me

ni

mi

nequeir

ci

Si^S

1=^^n

rideantme

nequeir

D^rl

-i-+^- ^
ZZl^l^
X
i
-j;

rideantme

ni

mi

ci

me

T^

ni mi-

^3S: z:z^g55--|2
ne

que

ir ri

deantmei

ExerchiiV. Le&io

me

ci

de Stylo a CapeRa,

251

iH^S^
^^ii^^ig^

que

ne

;ee

ir

ride anc

ir

ri

me

ni-

i
me

ci

V^

VIL

mi

ni

ne

ci

"^^

que

ne

> 'A A

ir

ri

que

"

de ant

me

"^

^"^

'^*

me

deanc

que

ne

ni-

" "^ ^"^

de anc

ri

ir

g|B^:|SE;^f?f=f4 j$|5

:j

mi

me

ci

ne

que

rideancme

ir

^^^
tJEEfeS T=^^

mi

ii^
me

ci

ni

mi

ni

"

me

ci

mi

fczf

'

mi

ci

1.

ni

35=:it:

mi

ci

ir

ri

de

anc

me

ni

mi

me-

mc

ci

-j^^:
2-3S;
,

que

11'!

::$:

'^^m

p^-^^

^^;;^^=raj|EiEE=^---^---F^^
que

3f

*"

=Sz

r=r|=z >-

;|:i:

ni

-^

ir

ride

ant

me

ni

mi

.-X1

-,

me

ci

:ii

^^ im
ni

r r

ici ci

le-^

Le&io VII, de Stylo a CapeRa,

Exercitii V^

2^2

^^^

:=z^r^~i~i$
-W h-

ver

ni

fi

nim u

ni

ver

qui

A"^ ~

-^iXT "~T"T"^'^

et

e nim u

ec

(i

qui

^
e

et

nim u

ver

ni

fe=i==^F==

3-:-

i=z::::^=i:i;:ii:

rjp^r^s

mmnmtttm:^

nim u

ec

-z-^.

t "'

*~^^

-'

"

'

^^m
qui

"

non confun-

ftant

te ex

^TV^

:::^=:t:i|4EE

B|

pe

te ex

r$ T*"v-

'

pe

ex

II

'

te

ver

ni

dant
"

t^

noconfun

den

^llll

pe

ftant

pe

danc

! *

i-3=irJE|^

3-:-

qui

r==
^

te

ex

den

x|::|g:irzj^
no confun den

tur

=E|^^S:piii:5::^^

-T-

-:-ZZ-zU
.JL

tur

|EiEiz:&zz|:::i:
no con

s-

T
m n

\w

n !

iM Wii

funden

~
<M*^ "<

ii

...1..

non

-:^--

tur

=?:

non confun den-

m. i:t=:^-iiiiiiS?^
non con fun dtn

turnoconfun dcu*

VIL

Exercitii V^ LeSiio

de Stylo a Capella^

'-^izl:^^

:m=

den

turnoconfunden

den

-^
~

tur

non con fundentur non

tur

2~EE|Efe-$i-ffi

3-:=r-t

t-- :r<r'~"

nonconfun

tur

no confun-

tur

-f-f

::3X:

den

con fun

^^

noncon fun

tnr

"0~

-p-T^

non

tur

^_!I^_-^l.-iA-I-j^II

den

---1--7

'x~

"

T^"~tV^-^-T-7t-~-^^

tV

"T""

<v'

tur

con fun den

nim

et

m-

E ^|JE|EfE|-ES^=^^EE^ ||EgE:g
non con fun den

^E

nim u

et

^^B^^^EEi|Eg^|E

'"

is^

'-.

tur

con fun den

-~

'

tur

nim

et

-'^i-$

ni-

Xl-

Is

ni-

~^$^:-^

:3Szt
tur

et

^^

nim

ni

b JK

-^

frrfcrzrr::

ver

^l

M iXt

II

^l

tm

fi

t yr""

fi

"
'

"TT II

! M>

<l

--

IPII

pe

qui te ex

r"m

|-|

ll

^^

l*'

II

ctant

"

'***'

qui

pe

te ex

- 1

'

ai

ii

'

,;r

-.

t
-

dant

pi

^fefe==EH=^SEtE
ver

JbIW^

6tant

EffiEteF^^gESfEte

ver

pe

ex

te

-t

;i-:^^
'

qui

li

qui

ii

S ss

tc

cx
CX

^ant

Exercitii V,

^54

non

H"

Hi;i7T^

LeiioVIL de

Stylo a Capella.

non

con fun dentur

con

fun

te^^lj=l^=fe==^

dentur

non confun

den tur nocon

funden

tur

non con

fun-

p;^fEg$;qEJ|gE|:|E!S=ESg
no con

fun

den

fegEEJE^l ^gEE
E

non con funden

turnon con tun-

ZXtSLZ-ZH-IIB

nnn confun den

tur.

iiztt

den
jj

Vw/
-_..I.

i
.

noncon fun

tur

^&M:
l

&

:i:d

~9!!:_

den

d:

'.ZIZ

tur.

w-

den

En

rn:

tur.

=z:

tur.

Jofephe, concentum

fiibje^Sis

condnuo

catcnatis

illi-

&

penetra textus fenfurft : Jd te

Domine levavi animam meam* Et deprehendes fiibjed:um ,
crefccnfe voce , femperque afcendente"^ ad inftar cum fiducia
deprecantis verborum fignificatui quam maxime appropriatum efl[e. Obferva deinde partem fecundam , ingredientem ,
quo modo
antequam prima pars fiibjeftum terminaverit ;
brevi modulationc pcr Claufiilam fiftam tertiae parti , nempe
Tenori poteflas intrandi fiat.
Quo fafto, Cantus , Altus
loco modulationis , afcito alio quafi fiibjedio fiib verba : ^;//mam meam: interim haud illepide ludendo pergunt. Por-

gatum.

Cotifidera

primo ,

&

&

li\-:\.

ro,

Exercitit F. Le6iio

ro

ne modulatio

cum

VlLde

inutili

Stylo a Capella^

^55

verborum repetitione nimis in

mcdia pausa , Altus fabjedium

longum protraheretur, poiita

levavi imitatur, quam imitationem poiPc paufub verbum
Inde moduiantes
fam Cantus quoque paulo poft afliimit,
:

aliquantum partes

cum

quali fiibje6to

liib

verba

animam

meam claufulam in D. formant in qua Cantus prasvia pausa

cum nova textus periodo novum etiam fubjedium introducit
,

cujus fubjeiti vis exprelfiva flib verba : Deus mens , coniideraContemplare pr^eterea , qua ratione non indigna videtur.
tione partes lioc fubjecitum in omni taftu tam ard:e depromant , ut ex alterius ore quali extrahi videatur 5 usque dum
cum verbis : in te conjido : aliud fubjettum ab textus iignificatione haud alienum a Baflb proponitur : quod a cxteris
partibus alfumptum , inde cum priori fubje6to :
mem ,

Dem

imixtum usque ad claufulam Byfa,

protrahitur.

Confpicio hic loci progreffiim

qui mihi per totum Lediionum curfum nunquam evenit nempe de Quinta
in Quintam , licet per motum contrarium. E. G.
Jo/eph.

z:z:iziz:iz:^z:^~gli:

Jloyf,

Blliziziziizi^:^

vertifti,

Rede quidem animadQuamvis enim illum

progrefliim regula

non prohibeat

quia tamen duae Confbnantias per31fed:ae ejusdem fpeciei parum var

:$:
rietatis afFerunt, absque gravi ne^l <
^ ir*
Hic
ceflitate , maxime in Quatricinio non adhibendus eft.
neceflitas introducendi fubjedri , quod aiias fieri non potuifl
C^emadmodum perfkpe lefet, illum progrefTum excufat.
vis qujedam licentia fubjeftis arde ftringendis haud qua

/n

denegari debet : quod in fequenti fubjefto non obfcure videndum eft,ubi loco faltus in Tertiam, faltus in Quartam : loco gradus , faltus in Tcrtiam , crebro praedid:am ob
rationem ufurpatus efl : omnia in gratiam fubjedii maturius

quam

Perpende deinde fubjedium cum fequenti peintroducendi.

riodo : ?2on erubefcam fiib prasdifta claufula in Baflb intrans,
a cxteris partibus flrida viciffitudine repetitum , protradiumcum periodo : neque
, ubi denuo BafTus
que ad claufulam
irrideant me inimici mei j novum fubjedium producit, minime inconveniens verborum fenfui, quod deinde longo traftu conjund:is arfte partibus continuatur.

/#?^*

dedudione, Hypothefin perfpexi.

Ss s 2

I" prioris fubjed:i

*

Exercitii V,

256
(pexi

LeBio VIL de Stylo a

ubi duse Quintae immediate

dentur hoc

modo

iequentes reperiri vi-

le

^=

:fc=$=I

Ubi Tenor

:Z

H
"~

mm

_
H
ZZ
--

--

-^:

Capella,

Baili

vicem

obti-

nere videtur.

^^W'

^^^ judicant

nonnul-

Verum iiiam fecundam Quintam

quam Te-

li

Aud:orcs.

nor conilituit , non ex Quinta

prxcedenti refiiltare , led ex Tertia , vox remiffior Tenoris faciJi negotio auribus exhibet : nec
eft res tanti

momenti, ob quam

dedudiio fubjedii pati, aut miniis belle deduci

debeat.
Ex

hucusque did:is facilc reliqui

Concentus examen inftitues ,
praetereaque animadvertes , verba ex fc nihii fignificantia nequaquam repetenda cfle* Superefl , ut hujus ftyli concentum
cum obligatione Cantus firmi , &: applicatione textus tibi exhibeam, ex quo fubjed:orum introducendorum modum con--

Ipicies,

f
.I_-.

m^

2:

t
Ejsizir
ve

ve

ssI^^

:n:

rr:ni3fn::i

- -^

v^

^A-

I~

Exerchii V^ LeSlio

rzz

VIL

deStylo a Capella,

~-^

3Sr3S:

257

Bi-

._l-_

vc

sr~
a

ve

^^

vc

Mari

ve

ri

veMa-

s
^giiiii

-*-^

:=i3j^:

Ma

ve

Ma

ri

;zf

'^

ple

Ma

ri

nagra

ti

veMari

ple

tt

ve

Ma ri-

Exercuii F. LeiiioVII^ deStylo a CapeUa.

SfS
_!._.

T^

irtr:

"

Do-

na

-,_.

-TV^
ifi^r:

Do

na

nus

mi

SJ^3

^-

4--e

uo

n<i

Do

mi nub
nus

mi

nus

fZZ^^^T.

ce
tc

cum Do

te-

cum

te

:$zr5:

Mn:

H^

f;^:

.i:.

mi nus

:r3S:

Do

cum

mi

nus

cum

tc

te

$=irr:i:t:x:
cum Do

mi

nus

te

cum

gEg5#g^^Sg
[s^^i^iiiEg^=^
-3gi=
mi nus

nus

cum Do

te

mi nus

cumDo

te

mt nus

te

te

-T-

be

""sr

^gEg:Y:|^^5;^P^g^gf^^
- ^
4#
^-^' ~:e=:
EEE^^
E

be

cum

ne

da

ne

tu be

da

di

tu

^BMi J^^^^

be

cum

di

ne

di 6ta

tu

be

ne

di

da

tu

be-

Bxercitii V,

rrzai:

LeHio Vll. di Stylo i Capeh,

fc..

VT

11

1 ^i.

tt

UMa^ilMMM*

ne

di

'

tu

^^^Eg

atPi

J-; rzs:.
ne

be

be ne

di

da

di

tu

<^a

2
ne

^a

di

tu

>

>^

/^

t-^da

di

ne

be

da

di

^"

zi:

m^

1$

-^

in

tu

-/-

mu li^

jg^^ppiM^
ne

di

dla

ne

tu

di

inmua

tu

ta

M-

mu

in

--

ii

$z=:rS=rrrJ?tt=:fet=32

^^
f^^^
^fe
m

mu

li

ri

r$rgzr;:
H

mu

li

3r

^<5nr:
fe

bus in

ri

3:

bus

in

li""

=?^

:ii

bu6

T11

mu

VIL de

Exerchii V^ Le&io

bus

ri

%
e

:iiji5:^:^=^=:rirjr3jrr
mu

busin

ri

^m
mu

Stylo a Capella\

li

ri

li

bus

bus

ri

in

mu

in

li

^.

^^^^
in
m

mu

V^
v^

muii e
muli

li
11

ri

m
^-

1^3=^
/^
m

bus
dus

^ n
n P

'

'

^-

i:
/'^

in

mu

l^

--w

^ts-^

mu

^-

e.=q:<5i:r:^

-tis

bus

bus

ri

1^--^.

ri

i
1

muii-

ri

bus in

mu

li

ri

ri-

imiigMiii^fe
11

ri

businmuli

l^iiiiMiii
in

mu

ii

ri

bus in

mu

li

Exerdtu F.

LeSlio

FIL de

i CapeHa.

Stylo

26 1

'ZX.

1.^

bus

^-

&

-jd.

&

bus

be ne

tus

di

fru lus vencris tu

~ti*:-<e^--^t^

JE3iJr=s^=t|:tj:ir=:^|:
ri

&

bus

be ne

-I.

frudusverris

i$:S

\tcz

:i.-$::

bus

6c

lT:

dus

be ne di

gEgEEfe

frulus

ne

bc

di

-^

dus

vcn

fru

spis

dus

dfcSrr:$T=$

&

--

be

ne

didlus

&

Tfintrisfruftus

bene

di

tris tu-

TV^
:55:=i:;

^
tris

dus

fru

rV^

7--^ -

&

ven

:^j^rr^g

t^:

ii:

tu

1 -

^J:r$==:
ri

dus

di

be ne

yen

p^gfg

6tus

di

fru

tris

VVV

Habes

Exercim V.

262

Le5iio

VIL

de Stylo a Capella,

Habes itaque, Jofephe, Compolitionis formuiam ad CanSi {ubtus firmi, Hyc Gregoriani obligationem eiaborata^.
jed:a miniis cantabiiia , neque tam lignificativa funt, quam
in prioribus Paradigmatibus , Cantus firmi reftridrioni attribuito

quo genere Compofitionis liberum arbitrium non

in

quaecunque fubjedia eligere fed ea duntaxat , qu2s Cantui

Chorali anned:i poffunt 5 praeterquam , quod plerumque fubjefta ex ipfo Cantu Gregoriano extradta, vei ad ejus imitatioeft

nem

Verba

inftituta fint.

fkpius forte itcrata

quam

fat

Cantus Choraiis traftui , & brevitati , totum tamen Offertorium duraturae adforibito. Quamvis ex una parte ejusmodi
obligationes haud parum ornamenti detrahant Compofitioni,
nefoio tamen , quid ex altera Cantus firmi auditus , blandi
devotionemque fpirantis adjiciat, auditoresque confeftim in
eft

attentionem rapiat.
Jofeph,

Memini,

admonuifle, fiibje6ta fub

claufiiia introducenda 3 quod

te paulo antc

ipfamCiaufulam,rar6 vero finita

hoc concentu confpicio.
contra

Aloyf.

Et hunc recefTum Cantus

firmi reftriftioni dan-

utpote fubjefta ex ipfius Cantus Gregoriani

Facil^
for .e haufta non pro arbitrio ubique innefti poflunt.
tamen^obfervabis motum iilum perpetuum ( in cujus gratiam
hsec regula data eft ) nequaquam interruptum , fed ad finem
Haec Paradigmata de ftylo a Capelia
usque perduftum efle.
Inftrumentis fufficiant quibus perluftratis
absque Organo ,
exadteque perpenfis , aiiorum clarorum Auctorum opera majoris artificii conlideranda ad manus accipienda flmt^

diim

efle

ajo

&

Sed quid obfervandum in componendis ad

Jofeph^
Hymnis ?
ftylum Pfaimis,

hunc

&

Nihil peculiare quidem , quam ut iis , maxime

Hymnis , utpote verfificatis Mulicam applices , quae nonnihil
cantilenam fapiat ut adeo operae pretium non fit , peculiare
Pergamus itaque ad ftylum a Capella ,
quid de iis tradere.
Organo , aliisque inftrumentis inftruftum 5 qui majori ,
canendi , vagandiquc gaudct libertate. Exemmodulandi,
plo tibi fit Kyrie exMifla mea in Fktu JolatiHm nuncupata.

Aloyf

&

&

Uttl^

Exercitii V.

LeBio VII, de Styh a CapeUa,

Tiittij

ligg

363

im poco alkgro.

jgpp;

ggsi^
e
Ky

ri

Ry

87
65

^i.

rr

i-

=^333

^:t--

le

""

^te^
e

fon

^6^6

-^

||ii^iM"3^
*> !!

WH^ ^jiMlM|W.<M>*^

-s^

il.X.

-*1

elei

ri

lei

Ky

fon

ri-

-v^
.1
e

fon

lci

^g
e

fon

le

fon e

lei

lei

*
65

lei

foA

..

I
Ky.

fon

Ky

ri

fon

e e

ri

le

c c

fon

le

^^^S
56

V vv

5 6 g

e-

VIL

Exercitn V, LeBio

264

e e

le

fon e

l^
e e

lci

fon

le

r::$

f?^

i~
le

fon

le

fon

:::i$:

t*

la

ri

de Stylo a CapelU

lei^

fon

fonKy

Ky

76

fon

ri

ry e

e-

lei-

=1;^
V*

*4

43

^i

:nr|z::n:;f

Ky

ri

fon e

li

lei

fon

;iEE
Ky

lei

ri

fon

fon

Ky

Kvri

ri

le

e e

e e

lei

fon

fon

lei-

^7?:

lei

fon

5^

b6

f*H4^ii^^^^
$

^4

Ky

^F
,

lei-

ri-

t>

iii

Exercitii F

'^

Ky

ri

Ton

leifon^ e

fon

lei

Le^io Vlh de Stylo a Capella^

Ky

ifone

lc

le

c e le

ri

265

fon

^^^^^M
fon

e lc

E
e e

fon

ri

c Ic

fon

Kyri

i^=lp^
%

fon

lei

lT

-s
fon

Ijl^jjpf^id::^
^

le

Ky

fon

76

fon.

lei

^TL
-tt"

43

Perpende imprimis, Jofephe , naturalem concinnum<5[UC

partium caneiidi modumj quarum una alteri, quamvis arCto
vinculo unitx, minime impedimento eft. Obferva prscterea
modulationem non adeo vuigarem , ac naturaliter in Modos
& partes opportuno tempore quiefcentes,
affines influentem
inutili partium implicatura inne Compolitio fuperflua ,
:

&

farciatur

&

quo modo

his

omnibus

obiervatis

nihil

tamen

Harmoniac plenitudini decedat. Quum autem etiam in Tri(quo cgo non raro,
cinio hujusmodi flylus adhiberi poffit
nec infeiiciter ufus fum ) Chrijie quoque hujus Miflas trium
vocum in exemplum hic apponam.
:

Xx X

266

VIL

Exercitii F. LeSiia

d 3

de Stylo a Capella.

Tutti.

g^Mi

[ii^^Sgi
Chrifte e

lei

fon e

fon e

lei

soChiiftec-

lei

ii-T=|ir&|"j^

tt

Chii

Jiliirrr-n:^
Chri

Organo*

fte e le

fon

J^pHlg
fte elei

fon e

leifone

le

fon

^
4 3

R-

le

7v

76

fonCrifte

e )e

||gr|^jfci:Q=jA
Chri

fte

lei

fon c

lei

z|:f:i::^=3i2
..

Chri

fon

fte

lci-

Siiii=igip=^
Chri

fte e

p|^:

Chri

fon

lei

13
fte e

lei-

g5=E-x=g

|,feg-

"X

v6 6

76

L^li|i^f}|j^|pg=pf ^

^H'-

fonChnftee

Je

ifon Chriftee

le

:^

:i:ifei:
le

fon

lei

fon

fon

Chri

ftc

Chri

ftc e

lei

lei

fon e

lei-

igEgl^^lpiig P==g
>

^S

7^

4^

76

^4

6
S

765
443

Vll^de

Exercitii V^ LeSiio

fon-ChrifteChri

267

e-

fte

Chriltci^hri
ChriftcChri

fon
lon

Stylo a Capella.

fte
ite

fon

lei
iei

e-

^mmm^^m

ChrifteChri

fon

ft ^ZZ

fte

fon

lel

6^6

765

X4 4X
-T-^Z-s

B-

^^~$zlS$

(on

lei

fon

lei

fon

lei

1$:

fon

lei

viz
fon

iei

fon.

lei

-^-

t
\^

fon e

;ei

lei

fon

lei

fon

i
r

f-

4 4 44
Capeila
in gratiam moliberioris ftyii a
dulationis , ac imitationis potius faftum eft , quam ad aiicujus
fubjed:i, nisi in principio,obligationem: ubi poftClaufulam,
parum quietis nova femper phantafia introducSa , a cacteris partibus imitando excepta haud ingratam auribus exhibet
melodiam eo magis pcrceptibilem , quod partes plerumque
Verum caper motum obliquum fe fequentes gradiantun
vendum eft, ne Compofitio fub ejusmodi proportione concitatiori menlura decantetur.
Et quia ftylus ifte proecedenti a
Capella absque Organo in gravitate Ecclefiaftica proxime accedit, magisque moderno tempore ufii receptus eft, haud abs
re erit , unum adhuc exemplum tibi condderandum propoTricinium hoc

&

nere

Amen

nempc ex Mifla mca

XXX 2

Credo in

unum Deum,
THtti

Exenitii V. LeBio^^U, deStylo a Capella.

268

Tutti

pre/io moderato.

;s

i^^^^ip

^T' E

T--

-^
.

= .-i^

.1...

-^

men a

-,

a_

-^

men

men

a^

ifiz:

$
-

mena

men

Exercitii V, LeSlio

VIL de

men

itien a

Stylo

Capella,

26<

ii^lljgl^gi^^
4t

56

6
5

^
;:*=ia
men

men

^^

d:

..

men

;=r.-~--t

;2f

3^r-T=:t

men

^men

>^

P^~^

;zf

^:t-T-

h<5

Will

^MMII

l|

II

76

11

jl

liiQiil|i

Yyy

i^

4 3

iMi

^
I

1 I

5 f

Exercitii V^

270

fp^

LeBio VIL de Stylo a

3Ce:

fcjt:

f^^g

men

Capella*

men

men

-TV^

P^=^^^^^^^

^^^^
-

men

$=:

mena-

Slil

:;^

men

l=lfefeSEi|ag|=g

77 ^

fcxBigii

'""

men

men

V^

ft
a

men

S^r<^:

S:

^^
/<j^c>

Jb/o,

|=zzEi:iz:Iiz$=:r:i=E
men

men

men

43

SEgE$

::$:

43

jV^^

5 f

Exercitii V^ Leclio

VIL

deStylo a Capella,

271

Q-

rt<

:H:

=:r::rit:

men.

&

>

>

men.

El^?E=i
men.

i
-^-

-^-

men.

e^
-^

_ ^-

^-

98

&

redta ConConfidera , Joiephe , partium cum fiibjedto ,

cordantiarum ratione , perpetuaque diflbnantiarum catena
colligatum inceffiim , ac modulationem , etfi naturalem ,
Perpende prii^terea parfacilem, miniiiie tamen ordinariam.
tium conjundiionem, cui maxima Harmoniae vis ineft, atquc
nunquam interruptum motum ad finem usque perdudium.

&

Omnia

quae

memoras

perlpicio

&

miror

vevidentur diflonantiae hoc in concentu contra prohibitio-

Jojeph^

rum
nem tuam
AloyJ.
ti

aicendendo refolvi.
Qaod tu Jofephe hic tangis

quodam Mufico

circa

hoc

id etiam ab excellen-

Amen objedium mihi

efl:

non

animadvertente Notam illam , nempe fufam poil difibnantiam

afcendentem, figuram efle variationis, & in gratiam motus,
& melioris Cantus adjecSam fuifle. Vide fubfl:antiam.

Faftidio mihi eft rei tam clarse inadvertentia :

Jojeph,
ideoque variationis Figurarum dignofcendarum ante decre-

tum judicium meum , majorem deinceps curam

Yyy 2

adhibebo.

Llnum

Exercitii V. LeBio

27^

Unum

VIL de Stylo a

CapeUa\

adhuc dubium, venia tua Magifter, proponam*

Effarc.

Aloyf.

Memini , te prohibuifle
Jofeph.
adhibitse duplicentur*
Et in hujus

ne Diefes accidentaliter
Amen ta6tu nono DIqlim in Altopoiitam, in Tenore duplicatam conipicio E G

^^m

Jloyf.
Diefis ex

nonnihil
-

Dixi
ie

Quia

certe.

magnam vim,

alJDeritatis

&

habens, du-

plicata c^eteras partes fortitudine luperat > a^quabihtatemque

Harmoniae

tolht.

conveniens

Valet itaque
prohibitio , ubi Diefis duplica*
tio multum moratur.
Illa ve*
ro Tenoris Nota Diefi iignata
tam parvi valoris efi: , ut ingiore
tanti

momenti non

quem

&

quod

alias

ex lon-

mora refuitaturum

eflet,

cur propterea texturae concinnus or-

fit,

&

fubjedium requirit, intermittatur,

Quum in hoc ftylo inftriimenta quoque coope*
Jofeph^
ratores Imt, quid de illis agendum ? Haud ignoro , Tubas du^
ftiles cum Aito , & Tenore in ilnifono confonare folitas efle
fed quid Fidibus tribuendum f

do,

modulatio

Et primis , & fecundis Fidibus in hoc ftylo a

Capella cum Cantu in Llnifono incedendum efte affirmo.
Audiotamen, confpicioque non raro Fides in
Jojeph,
Aloyf

Compolitionibus aliud quid ludentes.

Aloyf Ita eft. Sd quid faciunt ? SaltUs improportionatos , inconcinnos , nullam habentes cantabilitatem
ita , ut
fufque , deque improprie vagantes , Harmoniam , in cujus fup^
plementum inducuntur , magis confundant , quam promoveant. Etenim fi Quatricinium juxta artis prxcepta perfeftum eft , nullum quintae parti ipatium fuperefle poteft fub.*

Quod idem

de Tricinio intellige. Quod

reliquum eft , totum in peflima canendi ratione confiftit^
Quid fi primae Fides, ut plurimis mos eft, in
Jofeph.
06tava cuin Alto confonarent ?
Aloyf Si duplicatio vocum adjund:a Tubd dud:ili tanta fit,ut vim habeat Oftavarum confecutionem cooperiendi,
tolerari poteft : fi ob paucitatcm vocum Odiavas auditu per*

jedbo introducendo.

cipiun-

ExercHii F* LeSiio
cipiuntur

de Stylo mixto^

ritum fbrdent

certe rufticum

VIL

275

quam ob rem

tu-

coniilium capiendum cenfeo, ambas Fides Cantui

Of^
eonjungendok Quod attinet ad caeteras Miflae partes,
Hymnos &c. pro textus varietate > ut
fertoria , Pfalmos ,
^nt^ ditum eft , Mufica dirigenda eft , cum majori tamen litibi

tius

&

&

centia latius

Jofeph.
ftis

ftylo fine

Organo.

Quid obfervandum Compofitori

compofitionem inftrufturo

Quod

Aloyf

Gd

evagandi,quam in

attinet

pluribtis fiibje-

Y,

ad Muficam , id auxilio Coritrapuh-

fupra demonftratum eft.

Gxprseterquam fubjefta figurarum valore di-

duplicis efficiendurR efle

terum cavendum,

& exprdfiva efle

debeant, ne periodicontrariam inter fe fignificationem habentes , conjurigantur

ut
Refunexit ; unde fenfiium implicatio ,
V G. Cmcifixus >
ftind:a> textui apta

&

confufio nafceretur

dum

&

quod permagna

Nunc pergamus

eft.

judicii attcntione vitan-

ad diflerendum

Df Styh

mixto.

Er ftylum mixtum intelligo Compofitionem modo-unai

duabus , tribus , etiam pluribus vocibus , immixtis Inftrumentis concertantem y modo pleno Choro inftru(3:am , quac

Unde quia compotiilimiim in Ecclefiis hodie in ufii eft*

frequentiffime auditur , multurii de eo diflefefe>
munis ,*
exemplis illuftrare , opcrae pretium eflfe non exiftimo* Nisi ut moneam te , Jofephe , ne oblivifcaris Muficas Ecclefiafti-

&

&

cac finis

&

fcopi

efle

nempc

devotioriis excitandae

cukus-

ne ftylum hunc cum theatralii fcfalContra etiam^ne qpitatorio , more multorum confundas.
nione Muficae facrac aflumendis ideis fterilibus, riullumque
fiiccum habentibus , in faftidiofam iritres morofitatem, tGedium
fed cura tibi fit conpotius, quam devotionem padturam
centus auditu grati, &: in animos AuditQrura jcunx-joble(Sam^nto influentis* Ita denique memor omnium, quae per longt(m curfiim in admonitionem hucufque did:a fiint , Compofitionem inftitues, utmeritoria fit apud Deum,
laudcnon

que Divini ratiouem

&

careat

apud homirics

2 Z2

Ds

ExBrcitu V LeSiio VII. de Stylo redtatho

^74

De

Stylo ndtati^vot

non

recitativus aliud

is

s^shcxpreflus
lis

>

eft

qiiam fcrnio Muficc^ modu*

Quemadmodum

iive Oratoria eiocutio.

e-

nim Dcclamator pro vario Orationis genere, varie quoquc

vocem flcftit , modo incitando modo remittendo modo cx,

habitum affe6tus induerc

tollendo , modo deprimcndo ,
idem Compofitori
ftudet , qucm animo exprimere concepit
Mufices, pro textus varietate faciendum cft. In rccitativo
ftrmonc quotidiano finitimo , Mufica voce aliquanttim remifejus

In contentionc \^x acris nonnunquam

vociferanti fimilis adhibeatur, cum crebra Bafll mutationc
Textui dignitatcm fpiranti, Mufica gravitate piena , rara Baf^
fi mutatione applicctur, quae maxim^ftylo Ecclefiaftico con*
vcnit , qui non raro adhibitis inftrumentis ufurpatur E. G*
sa Inftruenda

eft*

^rz:
^^-

^
i ^

V C

t'- -

^- -I

8
.& 3
Do

iii

II

'

'

jh

-(j^JL
mi ne

i
'
-

^
'

"

'

jk.^

y\

'

^****"

f;^

-j,:,r
ne

fu

--

ro

in

re

ta o

ar

gu

as

mc,

ne

V-

-p

t -" "t~

- T^^^"^

JU*

7
k 6

4
s

^-5^5

K Leltio

ExBreitii

i_|i'^ii

1"

>

^^

II

11.

Vlt deStyto
II
1 T
-

'

>

I-

rnn .

II il

^ 1

1.

li'i

'

III

<

'

II

i.

'

m,

"

'

w <

I75

recitativo.

'

li

-5~^
Vw^

/^
3c:

1EE

que ia
>

II

II

'

cor

ta

ra

ti ri

pi

ri

me

as

T irr^^

III

i-

^>^

i>

iiii

'

ii<ti^*-~

'

1--

'

"

^^^

^^^

^ ,,^

/*

,^

-^

^^S

*
.

..
^

me

11

j.,

=S

re re

fe

fi

..^.,^-^

---

r^'^^

ri

mi

'

teHfeN^^
Do

mi nequo

ni

am

mus fum

Hr

in

fa

me

na
i '"'

iii

mmwma>^m^mtt^0'

mmmii^m

> iii^

II

Zzz

WiMii

<|i

'^Mmtmml^mmmmimmt^mJfimmtttmmtmmm

li*

lin

Exemtn y^ LeHio VIL

^i "^-rX^ fl ^
JDo mi ne
quo
II

^.

IM

III

II

ly

. l

11

fX m

ni
'

II

III

W IMll

amcon
III

III

"'

Q " -

tur ba

de Styh recitatruo*

Ii

ju

ta

. 1

"

II
1

^
1

me

funt of fa

11

""

'
'

'

^"

''

'

'

a.

^TT
-1-^.

Quid confpicio ? Apparet, Inftrumentorum concordantiam maxime in diflbnantiarum Hypothelibus omnino

Jofeph.

de Contrapundti regulis recedere*

Hanc aberrationem Recitativi naturse conceden'AloyJ,
darri ajo , in quo , quia Baflus non eo modo movetur , quo
diflbnantias refolvi folitx fimt , neque traftatib cbnfueto mo-

do evenire

Deinde in hoc fty lo non tam jufta

quam fenfuum cxpreflionis ratio attenditur,

potcft.

concordantiae ,
Hoc ferm<^ modo ,- vel pauin cujus gratiam irttrodudtus eft*
16 alio pro textus varietate , Recitativum inftitui poteft , ubi
oratione fupplici afFedrum noftrum erga Deum effundimus.

(^uod attinet adMuficam profknam , nempe Cameralem,

TKeatralem, quia finis diverfus, etiam aliter fieri debere

&
ra*

tio docet.

Inftituitur itaquc

Mufica profana animos Auditorum

rc-

creandi, inque diverfos affcd:us diftrahendi causa ; firnt autem af&tas recitativo cxprimendi ferme fequcntes ; Iracundiae, Commiferationis , Metus, Vis , Moleftiae , Voluptatis 5c

Amoris.
Iracundia exprimatur gertere vocis Jncitataev in acutum
tendentis,
fT yehementior erit^ cum tjiaodam -clamore, voce pra^rupta expreflb ; quod minutioribus Notarum figuris
fcmper ferm^ in acutum afcendentibus, ac crcbra Baffi mutationc
i

&

ExercitiiV.

LeBidVIL de

Stylo recitativo.

2J7

piurimum intereft attendere ad conditionem perfbnae iratse, Si enim Rex eft nulJatenus abibit
fed fervata Majeftatis dignitain vociferationem muliebrem
tione efficitur.

In

qua

re

Regia gravitate indignationem fiiam manifeftabit

tio in omnibus aliis etiam affediibus habenda eft.

te

cujus ra-

Commifcratio exigit vocem flebilem nonnunquam interruptam, quae figuris largioribus , iisque crebrius diflbnantiis,
manente Baflb per longius temporis ipatium in eodem loco ,
exprimi videtur.
Metus poftulat vocem demiflam, hjefitantem.
Vis , voce vehementi , atque intensa , & quadam gravitate firmata exhibetur.

Voluptas utitur genere vocis

effiife

ienis

&

tamen ,

re-

miflac,

Amoris
primitur.

affedtus, voce blanda, tenera,

Quum autcm amorem haud raro

ledtus concomitentur ,

da

vei

affecStuosa

caeteri

maxime

ex-

quoquc a&
ratio

haben-

eft.

Sunt
dae

eorum etiam

&

praeterea partes Orationis fequentes exadt& obfervan-

Comma,

Colon, Semicolon, Punftum, Signum

rogationis , Admirationis , Parenthefis

me peculiaris definentia tribuenda eft.
Si

Comma definentiam defiderat

quibus

fiet fecjuenti

Inter-

fingulis

fer-

modo. E. G.

"pj^lgil^Wlg
1=135

i^.&c.

Comma

Pari quafi Mufica Semicolon notatur.

fine abruptione continuatur : ut fi textus fententia

dam

praecipitantia

depromi

perfsep^

cum

qua.-^iok^

poftulat.

Colon ferme fequcnti modo

.^.

definit.

ipii^^^gfc
-T^-^lf^
^T^-^

l^a
A aaa

1
Eodem

278

VIL de Stylo recitativd.

Eodem modo Punftum notatur, fiperiodus, &
Exercitii V. LeSlio

quidem
nuatur
formalis

veriim nihilominus de eadem re fermo contifi autem alia prorsus Oratio introducitur , claufuia
plerumque tamen truncata adhibenda eft. E. G.

finita
:

autem finienda
SJ-

e-

fententia

modo

ti

f^a^

fit ,

fequi^n-

inftitui debet.

Sighum

Interrogationis pro
varia Orationis fententia vari6

etiam exprimitur.

Signum Admirationis ,

modo

E. G.

vei Exclamationis ferm^ Jequenti

indicatur.

f^^^si
^-:

jKH

li

S:

Periodus Parenthefi feparata , qua plerumque Oratio ad

Auditorium duntaxat dirigi fingitur, ne a caeteris Adtoribus

^,.,^

Verum hacc
percipiatur, remifliiore voce depromenda eft.
Operum probatorum Audtorum afpeomnia judicio, ufu,
fl:u magis , quam Praeceptis addifcuntur.
H^^ itaque de Recitativo. Qualc das Praeceptum
J^fep^'

&

ut vulgo dicimus , componendis ?

^loyf, Quid certi de Mufica arbitraria ftatuerem , quae
ferme luftrali mutationi fubjedta eft ? Quod novitatis ftudium quidem nequaquam reprehendo , fed maximis extollo
iaudibus
Etenim li homo mediocris mtis habitu ante

de Ariis

^m}4^.^

"'>..'" ^-7"

-'

quin-

Exercitii V^

LcBio VII. de Stylo

quinquaginta , vel fexaginta annos ufitato

certe irridendi periculo fe objiceret

recitativo.

279

hodie incederet
Ita quoque Mulica tem,

Veriim' nondum Sartor utcunque

pori accommodanda eft*
in novitatis fludium effiifiis, in confpeftum meum venit,neque de co loqui audivi , qui tunicx manicas femori , aut gcnibus applicuiflct : nec unquam Architeftus tam flolidus repertus efl , qui fundamentum aedificii fafligio impofuiflet.
Quod paffim in Mufica, non abfque inteliigentis dolore,&
artis dedecore videmus, audimusque : ubi naturae , artisquc
Praeceptis inverfis fundamentum de loco proprio extrufum, in
altum cogitur, depreffis cxteris partibus, non habita funda-

menti ratione. Quam ob rem ftudebis tu quidem, Jofephe,

{uo tempore , omnium virium contentione novitati,&inventioni 5 nuliatenus proflernendo regulas artis , quse naturam
imitatur, & perficit^ minime autem deflruit*
His itaque, Jofephe, affidua exercitatione in habitum, facilitatemquc redadiis, nihiJ tibi defnturum fpero ad praeclari
Compofitoris

famam

adipifcendam.

Videris mihi venerande Magiflcr, Operi finem

Jofeph.

impofiturus

&

Non

animadvertis torporem ,
languorem imminentis infirmitatis meac , nempe Podagrae foliannis ,
quafi nuntos pracnuncios ? Scis praeterea , me
quam intermittente finiftra valetudine ita jam fradtum
mocfle , ut fi me morbus fblita acrimonia fua invaderet ,
re fuo per fex Menfium fpatium teneret , haud vanus aniincedat timor, ne hacvice eludtari non poflem. Ideo
ne Opufculum , praeter caeteras imperfeftioncs , ctiam fine caJloyf.

Ita fan&.

&

&

&

mum
reat

hifce

finem impono.

Ergo nihil trades de plurium vocum Compofitione ?

Aloyf Animus mihi certe fuit , & traftatum de plurium
Vocum Compofitione huic ipfi Operi inferendi veriim interruptus,ut vides, valetudine, & jam leftulo affixus, deinceps
id praeftabo , peculiarem Tradbatum edendo , fi Deo Ter Optiftio, & Maximo vitam prolongare , vires<^ue concedere vifum
cujus beneficio reliqua fcitu reftantia fine viva Magifuerit
Interim vellem tibi perfiiafum efle,
ftri voce poteris edoceri.
cui perfefti Quatricinii perficiendi poteftas eft , ad plurium
crcfcente e^
partium Compofitioncm viam jam ftratam efle
jofeph.

copia, de regularum rigore nonnihil remitDeum pro me ora,

Vale,
titur.

nim vocum

&

&

?X

*8o

XS

ERRAT
^T)Aginl

\y

dum

12. linca 7.
Scfquitertia.

pro Scfquialtera, legcn-

A.

P. 169. lin, 6. pro admittatur leg. adimatur.

P, 177. lin, antepcnult. pro fubducere, leg. fub-

P. 2S. lin. 19. pro Modus . leg. Nodus.

V. 27. Capite 2<5. lin, 3. pro Qjiarta Minorls.

jicerc.

P. 178. in I, exempll parte

locd . D. efte debet.

leg. Qiiartae.

Tenoris Nota 11,

P. 30. poft lin. 3. locd numeri 8., debet clTe yV. 184. lin. 3. infrk numeros,pro diverfionemi
leg. inverfioncm.
4.
P- 199, in ultimi exempli partc Tenoris Nota 5,
lin. 7. pro fuperoftodccim partiens , leg.
^, P. 30.
locd B. G. efte debet ,
ibidem Nota 15^ IQ7
fupcrnovemdecim partiens.
co G. B, habeat,
i/ r, 31. lin. ly. pro fuperbipartiens j, , leg. fupcrP, 215. in exempli parte Alti Nota 2. in A, potripartiens 5.
/fita , Iltum in D. habere debet.
P. 31. lin. 20. pro fuperoftodecim partiens , Icg.
fupernovemdecim particns.
P. 217. Nota 2. Bafli pro D. C. habcre debet.
ir-

num

&

34. lin. 31. pro laRtilfims , leg. latiliim^,

P, 37, lin. 7. femel tantvim leg. Mi Fa.
P. 41, in exemplo motus contrarii Nota penultima fuperioris partis pofita in D, , debet exiftere in A. acuto,
P, 57, in I. exemplo Nota iinalis Cantus locd
Tertiae Unifonum habere debet.

vV.
i

i,

P. 59 in 2. cxemplo , pro mal^ , lcg. bene.

P, 60 in 2. cxemplo, Cantu tirmo, Nota finalis

loco Tcrtiae Unifonum haberc debet , quod

idem intelligendum cft de Nota finali in ultimo cxemplo ^";"= p"S'"''-_
,.
Cantu firmo , Nota hnalis
t P. 6a. in 2. exemplo,
loco Tertise habeat Unifonum.

P. 230. iin. 7. pro voiuntas , leg, volutans.

P. 230. lin. 16. leg. reftringentis ratio hodic ha*

i,

benda.
P. 23. iin. 7. pro afpcrnandus
das.

i^

parte Contrapunfti , 4.
P. 66. in I. exemplo,
ta-au uhima Nota in C. pofita , cxiftentiam in

2. lcg.

regula-

234. in Cantu ultimi cxempli penult. Nota

Croma,
Cantu

i. Violini taftiis 2. Nota 4.

Nota y. ejusdem caauslor
fimpiex
-- c. B. eile debet.
P, 239. iin, 6. de Guftu , poft verb. fenfu adjun
ge , cuique rei.
P. 240. lin, penult. pro Ahrfis , leg. Artis,
P. 251. in Aito I, Str. ta^u 7. primum D,omitk

P. 237. in

Croma

&

tatur.

P. 257. in I. Str.
re debct.

...
Scmitonii.

P.

iit

A. habere debet.
pro TcfP. 8i. Leftione I Excrcitii a. lin. 3.,
tiac, leg. Q.uartae,

afpernan*

leg.

&

[.

exempluni

P. 232. iin. I, infra

ria ,
irregularia,

Nota

4. Alti

locd F. . habe-

;.?. 258. in X. Str. Tenoiis, Nota 2. locd F. A

p. 90. iin. 12. pro Scmitoni, leg.
cfTe debet.
p! 96. lin. penuit. pro Tcnorum leg, Tonorum,
P, 260. in 3. Str. Cantus , Nota 2. loco A, B.
p. 98. in BalTo Uitimi exempli Nota ly. in D.
habeat.
pofita , in C. iitum habeat.
^
f
leg.exercitatio,
P. 263. in I. Str. AltiNota 4. loco A. B.habcati
P. 99- lin. 14. pro cxercifatio
hac
Nota fequens loco F, A. habere debet,
p. 99. lin. 9. Exercitii 2. Lcft. 3, leg. de

<-

&

>,

V. 264. in

Specie.
\

Contrapunfti
P. 100 in I. exempli parte
4. A. debet effe G.
~
,

Nota

pro Tenorum, leg. Tont)rum,

Alto, pro dimidu , taexempli
in 2.
"aus integri paufa pofita efle debet.
penultimam, leg. penultiP. 123. lin. 3. pro
taftum.
.
Nota 1, in F, pohp, 126. in Cantu exempli 2.

P. 109
P. III

F.

debet
in

P. 130,

minimam

i^

locoD.

valens, Fufam fimplicem valere dc-

P. 26J. in penult. taftu Alti

brevis intelligatur.

loco brevis

P. 266. in I. Str. Cantus , taftus 3.

ta locd C. A. eire debet.

elTe

I,

3.

bet,

Nota

femi.

ultima No-

A.

P. 267. in ult. Str. Cantus taftu l, poft D. Nota

cxempli parte Tenons taftu 5,
femiminima in E. adjungatur.
Nota I. , ilempe minima, dematur.
^P. 269. in Str. 2. Aiti, taftus 3, Nota 3,Uocd D.
loco integn , dimi
E. habeat.
P. 138. in I. taftu Tenoris
intelligatur
paufa
dii ta6lus

P. 270. in Str. 1. Balfi , taftus 1. Nota i, locd A.
ultimi Cantus
R, 150, in exemplo JVIt)di E, lin.
F. habere debet,
270. In Str. 2, Alti, taftus i, Nota i. locd
P.
B.
icg,
A,
loco
Nota 12. ,
;^
D. F, habeati
Nota
p 151, in fecundi exempli Alto Ultima
.p, 274. Cantus tertius taftus fic habere debet
"debetelTe B.
ta

,/

Alti, taftus 2,

i-P. 264. in 2. Str. Alti, taftus 3. fufpirium femi-

lin. 4.

mum

j,

i, Str.

fit.

lin. 22. , leg. eaP. 154. in Exercitii 5. Lcft. 3.

claufularum.
dem ratio
.
.
.
.
Semimminns mp. i6o. in I, taftu Cantus , pro
telligantur Fufae.
AltiNota 10.
P. 165. in exemplo Modi G. parte

locd .

D, habeat.

ar
f

gu as

me

ne-

JB.-

O^
If^
'lA-

f^WBw

<*

<1<

/'