2008-2trafik Sayıştay Raporu

Performans Denetimi Raporu
TRAFK KAZALARINI NLEME

FAALYETLER
MAYIS - 2008
T.C. Saytay Bakanl Performans Denetimi Raporu (2008) : Trafik Kazalarn nleme Faaliyetleri
Performans Denetimi Raporu
TRAFK KAZALARINI NLEME

FAALYETLER
Saytay Genel Kurulunun 8.5.2008 tarihli ve 5216/1 sayl karar ile

bu Raporun 832 sayl Saytay Kanununun ek 10uncu maddesine
istinaden Trkiye Byk Millet Meclisine sunulmas uygun bulunmutur.
T.C. SAYITAY BAKANLII

06100 Balgat / ANKARA
Tel: 0 312 295 30 00; Faks: 0 312 295 40 94
e-posta: sayistay@sayistay.gov.tr
http://www.sayistay.gov.tr
MAYIS - 2008
NDEKLER
KISALTMALAR ............................................................................................................................ 9
ZET ........................................................................................................................................... 13
BLM 1: GR
1.1 Konu Hakknda Bilgi.............................................................................................................. 31
lkelerin lml Kaza Karlatrmas ............................................................................ 33
Trafik Kazalarndan Kaynaklanan Maddi Kayp ............................................................... 34
lkemizde ve Avrupa Birliinde Tama Trlerinin Dalm ........................................... 35
Trafik Gvenliinin Salanmasnda Rol Bulunan Kurum ve Kurulular ......................... 36
lkemizde Trafik Kazalarnn nlenmesine Ynelik Faaliyetler ...................................... 37
Trafik Eitimi .................................................................................................................... 38
Trafik Denetimi ................................................................................................................. 39
Trafik aretleri ................................................................................................................. 41
1.2 Denetimin Konusu ve Kapsam ............................................................................................ 41
1.3 Denetimin Amac ................................................................................................................... 42
1.4 Denetim Metodolojisi............................................................................................................. 43
BLM 2: TRAFK GVENLNN SALANMASINA YNELK ULUSAL STRATEJ
2.1 Trafik Gvenliini Salamaya Ynelik Ama, Hedef ve ncelikler Belirlenmi midir? ......... 47
Trafik Gvenliinin Salanmasna Ynelik Ulusal Strateji...................................................... 47
Karayolu yiletirmesi ve Trafik Gvenlii Projesi ............................................................ 48
Meclis Aratrmas Komisyonu Raporu ............................................................................ 50
Trafik Gvenliinde Yeni Almlar, Hedefler ve zm Projeleri.................................... 50
BLM 3: TRAFK KAZALARININ NLENMESNE YNELK ETM FAALYETLER
3.1 Trafik Genel Eitim Plan Ne lde Uygulanmaktadr? ...................................................... 55
Trafik Genel Eitim Plan ........................................................................................................ 55
3.2 Okullarda ocuklara Verilen Trafik Eitimi Yeterli midir? ..................................................... 59
Okullarda Verilen Trafik Eitimi ............................................................................................... 59

KTG Projesi Kapsamndaki Formatr retmenler ........................................................ 61
ocuk Trafik Eitim Parklar .................................................................................................... 62
3.3 Trafik Eitiminde Radyo ve TV Olanaklarndan Yararlanlyor mu? ..................................... 65
Radyo ve TV Kanallarnda Trafik Eitimi ................................................................................ 65
3.4 Srclere Verilen Eitim Yeterli midir? ................................................................................ 68
Motorlu Tat Src Kurslar ................................................................................................. 68
Motorlu Tat Src Kurslarnda Verilen Eitim.............................................................. 69
Motorlu Tat Src Kurslarnn Denetimleri................................................................... 73
BLM 4: TRAFK KAZALARININ NLENMESNE YNELK DENETM FAALYETLER
4.1 Denetimler Ne lde Etkindir? ............................................................................................ 77
Trafik Denetimlerinin Planlanmas .......................................................................................... 77
Trafik Kontrol Program ve Faaliyet Raporu ..................................................................... 80
Personel ve Ara-Gere Planlamas ....................................................................................... 82
Personel Planlamas ve Eitimi ........................................................................................ 82
Ara Gere Planlamas ..................................................................................................... 84
Trafik Gvenliine Ynelik Denetimler .................................................................................... 87
Radarla Hz Kontrolleri...................................................................................................... 88
Alkol Kontrol .................................................................................................................... 93
Yaya Denetimi .................................................................................................................. 95
Trafik Bilgi Sistemi ................................................................................................................... 99
Fahri Trafik Mfettilii .......................................................................................................... 101
4.2 Trafik Para Cezalar Ne lde Caydrcdr? ..................................................................... 106
Trafik Para Cezalarnn Tebli Edilmesi ................................................................................ 106
Trafik Para Cezalarnn Tahsil Edilebilirlii ........................................................................... 106
Tahakkukun ve Tahsilatn Yaplabilmesinin nndeki Engeller..................................... 107
Ceza Puan Uygulamas ....................................................................................................... 109
4.3 Srclerin Gvenli Ara Kullanmalar in Sahip Olmalar Gereken Zihinsel ve Psikomotor
Yetenek Dzeyleri llyor mu? ............................................................................................. 111
BLM 5: TRAFK KAZALARININ NLENMESNE YNELK ARETLEME FAALYETLER

5.1 Karayollarnda aretleme Faaliyetleri Standartlara Uygun ekilde Yrtlyor mu? ........ 119
EKLER
EK:1 Grme Yaplan Akademisyen ve Uzman Kiiler .......................................................... 129
EK:2 alma Yaplan Kurum ve Kurulular ............................................................................. 130
EK:3 Yerinde Denetim Yaplan Kurum ve Kurulular ............................................................... 131
EK:4 Tablolar Listesi ................................................................................................................. 133
EK:5 Grafikler Listesi ................................................................................................................ 134
EK:6 ekiller Listesi .................................................................................................................. 134
SZLKE .............................................................................................................................. 135
KISALTMALAR
AB
: Avrupa Birlii
DPT
: Devlet Planlama Tekilat
EGM
: Emniyet Genel Mdrl
FTM
: Fahri Trafik Mfettii
GSMH
: Gayri Safi Milli Hasla
: Gazi niversitesi
IBRD
: International Bank for Reconstruction and Development (Uluslararas mar ve

Kalknma Bankas)
IRTAD
: International Road Traffic and Accident Database (Uluslararas Yol Trafii ve

Kaza Veri Taban)
: stanbul Teknik niversitesi
JGK
: Jandarma Genel Komutanl
KGM
: Karayollar Genel Mdrl
KGYK
: Karayolu Gvenlii Yksek Kurulu
KTG
: Karayolu yiletirmesi ve Trafik Gvenlii
KTGK
: Karayolu Trafik Gvenlii Kurulu
MEB
: Milli Eitim Bakanl
MTSK
: Motorlu Tat Src Kurslar
ODT
: Ortadou Teknik niversitesi
OECD
: Organisation for Economic Co-operation and Development (Ekonomik birlii

ve Kalknma Tekilat)
PTD
: Psiko Teknik Deerlendirme
RTK
: Radyo ve Televizyon st Kurulu
SB
: Salk Bakanl
SKAAS
: Saysal Kayt Ariv ve Analiz Sistemi
TBMM
: Trkiye Byk Millet Meclisi
TBS
: Trafik Bilgi Sistemi
TGEP
: Trafik Genel Eitim Plan
TMMOB
: Trkiye Mhendis ve Mimar Odalar Birlii
TPC
: Trafik Para Cezas
TSE
: Trk Standartlar Enstits
TOF
: Trkiye ofrler ve Otomobilciler Federasyonu
TBTAK
: Trkiye Bilimsel ve Teknik Aratrma Kurumu
UEKAE
: Ulusal Elektronik Kriptoloji Aratrma Enstits
UKOME
: Ulam Koordinasyon Merkezi
YK
: Yksek retim Kurulu
10
ZET
11
12
zet
ZET
TRAFK KAZALARINI NLEME FAALYETLERNN YETERLL

GR
1. lkemizde meydana gelen trafik kazalarnda her yl binlerce insanmz hayatn kaybetmekte,
on binlercesi de yaralanmaktadr. Trafik kazalar sonucunda yok olan ve paralanan aileler ile
yaamnn geri kalan blmn engelli olarak srdrmek zorunda kalanlar olayn sosyal
boyutunu ortaya koymakta, ayrca yarallarn tedavi sreleri ve maliyetleri ile kaza sonrasnda
meydana gelen maddi hasar miktar lke ekonomisini olumsuz ynde etkilemektedir.
2. lkemizde yolcu tamaclnn % 95inin, yk tamaclnn da % 92sinin karayollar
vastasyla gerekletirilmesi trafik kazas riskinin yksek seviyede olmasna neden
olmaktadr. 1998 ylnda Trkiyede 458.661 kaza meydana gelmiken 2006 ylna
gelindiinde bu say % 59luk bir artla 728.756ya ulamtr.
3. Trafik kazalarndaki arta paralel olarak l ve yaral says da 2003 ylndan itibaren art
gstermitir. 2003 ylnda trafik kazalar neticesinde yaralananlarn says 118.214 iken 2006
ylna gelindiinde bu say % 42lik bir artla 168.550ye ulamtr. Benzer biimde l says
da 3946dan 4633e ykselmitir. Ancak trafik kazalarna ilikin olarak aklanan istatistiklerin
kaynan oluturan kaza tespit tutanaklarndaki l saylar ile meydana gelen maddi hasar
miktar gerei yanstmamaktadr. Dolaysyla kaza sonucunda lenlerin says ile maddi
hasar miktar aklanan rakamlarn olduka zerindedir. ( Paragraf 1.1.5, 1.1.8 )
4. Trafik kazalar asndan nemli bir veri olarak kabul edilen 100.000 araca den l says
istatistiine bakldnda lkemizdeki durumun pek parlak olmad grlmektedir. yle ki
2003 yl verilerine gre baz OECD lkelerinde 100.000 araca den l says ortalama 16
iken lkemizde bu say 44 olarak tespit edilmitir. ( Paragraf 1.1.6)
5. Trafik gvenliinin salanmasna ynelik olarak drt adet faaliyet n plana kmaktadr. Bunlar
trafik mhendislii, trafik eitimi, trafik mevzuat ve denetimi ile trafik kazas sonras acil
yardm ve kurtarmadr. Sz konusu faaliyetlerin yerine getirilmesi amacyla lkemizde on be
farkl kurum, kurulu ve kurula grev ve yetki verilmitir.
DENETMN KONUSU VE KAPSAMI

6. Denetimin konusu, Trafik Kazalarn nleme Faaliyetlerinin Yeterliliidir. Bu faaliyetler;
Trafik gvenliinin salanmasna ynelik ulusal stratejiler,
Trafik eitim faaliyetleri,
13
zet
Trafik denetim faaliyetleri,
Trafik iaretleme faaliyetleri.
temel konular erevesinde incelenmitir. Bu kapsamda, trafik kazalarn nlemeye ynelik ama,
hedef ve ncelikleri ieren planlama almalar, genel eitim plan ve uygulamalar, okul anda
ocuklara verilen trafik eitimi, src kurslarnda verilen eitim ve denetim, ulusal ve yerel radyo
ve TV kurulularnda trafik eitimi, trafik denetimleri, eitim, personel ve ara-gere planlama
almalar, psikoteknik deerlendirme faaliyetleri, trafik para cezalar uygulamalar ile trafik
iaretleme almalarnn standartlara uygunluu konular incelenerek deerlendirilmitir.
7.
8.
Denetim, inceleme alanlarndaki asli faaliyetleri gerekletiren,
Milli Eitim Bakanl,
Salk Bakanl,
Emniyet Genel Mdrl,
Karayollar Genel Mdrl,
Belediyeler,
Gelir daresi Bakanl,
Radyo ve Televizyon st Kurulunda yrtlmtr.
Denetim konusu ok sayda kamu kurum ve kuruluunun grev/faaliyet alanna girmektedir.

Denetimin verimlilii ve performans risklerinin deerlendirilmesi sonucu, Jandarma Genel
Komutanlnn
faaliyetleri
ve
karayollarndaki
mhendislik
faaliyetleri
ile
ilkyardm
uygulamalar bu almann kapsam dnda braklmtr.
DENETMN AMACI
9. Bu denetimin temel amac, nemli lde can ve mal kaybna neden olan trafik kazalarn
nlemeye ynelik faaliyetlerin etkinliinin sreklilik temelinde gelitirilmesine katkda
bulunmaktr. Bu erevede;
Trafik kazalarnn belli bir plan dahilinde azaltlmas ve bu amac gerekletirecek

kaynaklarn
hedefe
ynelmesini
salayacak
ulusal
trafik
gvenlii
stratejisinin
hazrlanmas,
Okul anda yaklak 15 milyon ocua gvenlik odakl trafik eitiminin etkin ekilde
verilmesinin nndeki engellerin kaldrlmas, Trafik Genel Eitim Planna ilerlik
kazandrlmas, src kurslarnn eitim kalitesinin ykseltilmesi ve daha etkin
denetlenmesi, toplumun trafik gvenlii konusunda bilgilendirilmesi ve bilin dzeyinin
ykseltilmesi amacyla radyo ve televizyonlarn zerlerine den grevi yerine getirmeleri
ve bu alandaki denetim eksikliinin giderilmesi,
Etkin bir trafik denetimi yaplabilmesinin nndeki engellerin giderilmesi, personel ve ara
gerelerin daha verimli kullanlmas, fahri trafik mfettilii sisteminden daha etkin
yararlanlmas ve trafik cezalarnn kural ihlallerini azaltc etkisine ilerlik kazandrlmas,
14
zet
Trafik iaretlerinin mevcut yollarda ve yol yapm, bakm ve onarmlarnda belirlenen

standartlara uygunluunun salanmas,
iin ilgili kurum ve kurulularn gerekli nlemleri alabilmelerini salamaktr.
DENETMN METODOLOJS
10. Trafik kazalarna bal olarak l ve yaral saylar, karayolu andaki trafik younluu, corafi
ve iklimsel farkllk gsteren yerleim blgelerinin zellikleri de dikkate alnmak suretiyle,
Trkiye genelini temsil edebilecei dnlen 15 ilde yerinde inceleme yaplmtr.
11. Konu ile ilgili niversiteler, dernek, vakf vb. kurum ve kurulularla grmeler yaplm ve
konu ile ilgili ok sayda sivil toplum rgt, uzman ve akademisyenin de grlerine
bavurulmutur.
12. Denetim kapsamna giren konular ile ilgili olarak makale, tebli, rapor vb. kaynaklar
incelenmi, literatr taranm, Dnya Salk rgt-Dnya Bankas ibirlii ile hazrlanan
Karayollarnda Trafik Kazalarnn nlenmesi Dnya Raporu 2004 (World Report on Road
Traffic Injury Prevention-WHO 2004), Avrupa Yaya Haklar Bildirgesi (1988), International
Road Traffic and Accident Database (IRTAD) dokmanlarndan ve baz yabanc lke
uygulamalarndan yararlanlmtr.
13. Denetim kapsamnda yer alan kurum ve kurulularn merkez ve tara tekilatlarnda her
dzeyde yetkililerle grmeler yaplm, konuyla ilgili dokmanlar incelenmi, alt ilde 821 kii
ile trafik iaretlerinin anlam zerinde anket almas yaplm, eitli illerde adli tp kurumlar
ve hastanelerdeki alkol testi uygulamalar ile EGMnin alkol, radar ve yaya denetimlerine ilikin
gzlem ve incelemeler gerekletirilmi ve gerekli grlen hususlar fotoraflandrlm, kamera
ile grntlenmitir.
14. Direksiyon eitim alanlar ve ocuk trafik eitim parklarnn standartlara uygunluu ve aktif
olarak
kullanlp
kullanlmad yerinde
gzlem ve
inceleme
yaplarak
fotoraflarla
belgelendirilmitir.
15. Trafik iaretlemelerinin KGM standartlarna uygunluu, bakm ve onarmlar ile kontrolnn ne
ekilde yapldnn tespiti amacyla, denetim kapsamndaki Karayollar Blge Mdrlkleri ve
belediyelerde yol yapm ve onarm ilerinin ihale dosyalar ve iaretleme projeleri ve
tutanaklar incelenmi, ayrca halen devam eden yol yapm ve onarm almalarnn
iaretleme projeleri veya tutanaklarnn KGM standartlarna uygunluu ile fiili durumun tespiti
amacyla
yerinde
tespit
ve
gzlemler
gerekletirilerek,
kamera
ve
fotoraflarla
grntlenmitir.
15
zet
TEMEL DENETM BULGU, SONU VE NERLER

Trafik Gvenliinin Salanmasnda Ulusal Strateji
16. Trafik gvenlii konusunda lkemizde ulusal dzeyde bir strateji hayata geirilememitir. Bu
alanda ulusal lekte hedeflerin tespiti, stratejilerin belirlenmesi ve kurumlar aras
koordinasyonun salanmas amac ile 1997 ylnda kurulan Karayolu Gvenlii Yksek Kurulu
(KGYK) ve Karayolu Trafik Gvenlii Kurulu (KTGK) bu ynde bir alma gerekletirmemi,
ylda iki defa toplanmas ngrlen KGYK da 1998 ylndan bu yana toplanmamtr. (Paragraf
2.1.3, 2.1.4)
17. Ulusal lekte trafik gvenliine ilikin bir stratejinin hazrlanmasna ynelik olarak 1996
ylnda Karayolu yiletirmesi ve Trafik Gvenlii Projesi (KTG) yrrle girmi ve bu proje
erevesinde toplam 311.026.247 ABD Dolar harcanmtr. Sz konusu proje kapsamnda
yabanc bir firmadan 2.500.000 ABD Dolar karlnda salanan danmanlk hizmeti yoluyla
da 2001-2010 yllarn kapsayan uzun vadeli bir Ulusal Trafik Gvenlii Program
hazrlanmtr. Ancak Program KGYK veya ilgili Bakanlklar tarafndan onaylanmam ve trafik
gvenlii konusunda ulusal dzeyde politikalarn oluturulmasn salayacak resm bir yapya
kavuturulamamtr. Bu durum, ilgili kurum ve kurulularn trafik gvenlii alanndaki
sorumluluklarn nceden olduu gibi mnferit abalarla snrl brakmtr. (Paragraf 2.1.5,
2.1.6, 2.1.7, 2.1.8, 2.1.9, 2.1.10)
Trafik gvenliini btncl bir yaklamla ele alan ulusal strateji belirlenmeli, buna
uygun plan ve politikalar oluturulmaldr.
Trafik Genel Eitim Plan
18. MEB tarafndan hazrlanan ve okul ncesi, okul ii ve okul d trafik eitimini dzenleyen
Trafik Genel Eitim Plan (TGEP), 2001 ylnda yrrle girmesine karn Plann
uygulanmas, izlenmesi ve kurumlar aras koordinasyonunda baar salanamamtr.
TGEPte ama ve hedefler ile nceliklerin belirlenmemesi, faaliyetlerin hangi kaynaklarla,
hangi
zaman
diliminde
gerekletirileceine
yer
verilmemesi
ve
belli
bir
takvim
ngrlmemesi, gerekletirilen faaliyetlerin izlenmesini, deerlendirilmesini ve gerekli

koordinasyonun salanmasn gletirmitir. Sz konusu plan erevesinde grev alan
kurum ve kurulular plann uygulanmasnda gerekli hassasiyeti gstermeyerek plandan
beklenen sonulara ulalmasn sekteye uratmtr. ( Paragraf 3.1.1-3.1.15)
16
zet
TGEP, gnn koullarna uygun olarak yeniden gzden geirilmeli, amac, llebilir
ak hedefleri, uygulama yntemleri ve takvimi belirlenmelidir. Ayrca, Plann
uygulanmasnn usul ve esaslar ile ilgili ayrntl dzenleme yaplmal, hazrlanmas
durumunda Ulusal Trafik Gvenlii Stratejisi ile entegre bir plana dntrlmelidir.
Okullarda Verilen Trafik Eitimi
19. 2002-2005 yllarn kapsayan lml - yaralanmal trafik kazalarna karan srclerin eitim
dzeylerine bakldnda, yaklak % 50sinin ilkokul mezunu olduu grlmektedir.(Grafik: 8)
Bu oran eitim - kaza ilikisinin nemini ortaya koymaktadr. (Paragraf 3.2.1)
20. Okullarda trafik ve ilkyardm dersleri genel olarak trafik gvenliine ilikin eitim almam
retmenler tarafndan verilmi, uygulamal eitim materyallerinden yeterince faydalanlmam
ve bu alanda deneyimli EGM personelinden gerektii lde yararlanlmamtr. Bu durum
trafik eitiminden beklenen olumlu sonularn alnmasna engel tekil etmitir. (Paragraf 3.2.4
- 3.2.6)
21. Trafik ve lkyardm derslerinin verilmesinde KTG projesi kapsamnda trafik gvenlii eitimi
alan (formatr) retmenlerden yeterince yararlanlmamtr. 1997-2000 yllar arasnda
yrtlen KTG Projesi kapsamnda seilen illerde, trafik younluunun fazla olduu
blgelerde bulunan okullardaki retmen, renci ve halkn bilinlendirilmesi amacyla 479
retmen, formatr retmen olarak eitimden geirilmitir. Bu retmenlerin de bulunduklar
il veya iledeki okullarda grev yapan retmenlere kursta edindikleri bilgileri aktarmalar
planlanmtr. Ancak formatr retmenlerin neredeyse hibirine kurs dnnde dier
retmenlere trafik eitim kursu verdirilmemitir.(Paragraf 3.2.7, 3.2.8)
Trafik dersinin nemine dikkat ekmek ve ilgiyi arttrmak amacyla merkezi sistemle
yaplan snavlarda
rencilerin
trafik
alan ile ilgili bilgilerinin de llmesi
salanmaldr. Trafik ve lkyardm dersini verecek retmenlerin
mfredata uygun
ekilde eitim almalarn salamak asndan, MEB, YK ve ileri Bakanlklar

arasnda koordinasyon ve ibirlii salanmaldr. l Emniyet Mdrlklerinde konusunda
deneyimli personelin, okullarda rencilere, retmenlere, velilere ve idarecilere ynelik
trafik gvenlii ile ilgili seminerler verebilmesi iin daha yakn ibirlii ve koordinasyon
salanmal ve buna sreklilik kazandrlmaldr.
ocuk Trafik Eitim Parklar
22. Okul ncesi ve okul a ocuklarnn trafik kurallarn renmeleri ve alkanlk kazanmalarn
salamak amac ile 1998 ylnda ocuk trafik eitim parklar yaplmas ngrlm ancak
aradan geen 10 yl ierisinde ou ilimizde bu konuda ciddi hibir giriimde bulunulmamtr.
17
zet
Bu
durum
okul
andaki
ocuklarn
uygulamal
trafik
eitiminden
yeterince
yararlanamamalarna neden olmaktadr. (Paragraf 3.2.9 - 3.2.14)

Trafikte uygulamal eitime etkinlik kazandrlabilmesi iin, renci saylar gz
nnde bulundurularak her il ve ilede park ihtiyac tespit edilmeli, imar planlarnda
merkezi trafik eitim parklarna yer verilmelidir. Ayrca fiziki koullar uygun okullarda
trafik eitim parklarnn yer almasn salayacak giriimlerde bulunulmal, parklarn
kullanmnn planlanmas aamasnda kurumlar aras ibirlii ve koordinasyon
salanmaldr.
Radyo ve TV Kanallarnda Trafik Eitimi
23. Trafik eitiminin toplum kesimlerine en hzl ve yaygn bir ekilde ulatrlmasnda radyo ve
televizyon olanaklarndan geni bir ekilde yararlanlmas amacyla 1997 ylndan itibaren
radyo ve televizyon kurulularnn haftada 30 dakika ve 09.00 21.00 saatleri arasnda trafik
eitim programlar yaynlamalar zorunlu hale getirilmi ve sz konusu programlarn yaynlama
kriterlerine uyulup uyulmadnn kontrol grevi ise Radyo ve Televizyon st Kuruluna
(RTK) verilmitir. Ancak radyo ve TV kanallarnn trafik eitimine yeterli zaman ayrmadklar
ve RTKn de kendisine verilen denetim grevini yeterince yerine getirmedii tespit
edilmitir. (Paragraf 3.3.1 - 3.3.8)
Her trl trafik eitim programlarnn konu, kapsam ve kriterleri (televizyon yayn iin
hazrlananlarda RTKn de dahil olduu) EGM, TCK ve MEB ibirlii ve
koordinasyonu ile belirlenmeli, trafik eitimine ilikin almalarda sz konusu
kurumlarn uygun grnn alnmas zorunluluu getirilmelidir. RTK tarafndan trafik
eitim programlarnn, ulusal, blgesel ve yerel radyo/TV kurulular tarafndan
yaynlanp yaynlanmadnn kontrolne ve yaptrm srelerine sreklilik ve ilerlik
kazandrlmaldr.
Motorlu Tat Src Kurslar
24. Motorlu tat src kurslarnda verilen eitim, kursu tamamlayan kursiyerlerin trafikte gvenli
birer src olarak yer almalarna yetmemektedir. lkemizde motorlu tat srcs
yetitirmek, yetimi olanlara snav sonucu sertifika vermek, trafikle ilgili eitim ve retim
yapmak zere 1987 ylnda almaya balanan motorlu tat src kurslarnda verilen
eitimin
mfredat
revize
edilmemi
ve
gnmz
koullarna
uygun
hale
getirilmemitir.(Paragraf 3.4.1 3.4.4) Direksiyon eitimlerinde ise src adaylarna her trl
trafik ortamnda neler yaplmas gerektiinin retilmesi ve bu becerilerin kazandrlmas
yerine, adaylara arac hareket ettirerek dz yolda kullanabilmelerinin retilmesi ile
18
zet
yetinilmektedir. Direksiyon eitimlerinin, nitelikleri Ynetmelikte belirlenen eitim alanlarnda

verilmesi gerekirken kurslar gerekli altyapdan yoksun eitim alanlarnda eitim vermekte ya
da sz konusu alanlar hi kullanlmamaktadr. (Paragraf 3.4.5 - 3.4.9)
25. Src
adaylarnn
ara
kullanma
kabiliyetleri
direksiyon
snavlarnda
tam
olarak
llmemektedir. Direksiyon snavlarnn yapld gzerghlar da trafik iaret ve levhalar

bakmndan yetersiz ve ayn zamanda src adaynn sr yeteneini lebilecek altyapya
sahip deildir. Bundan dolay bu snavlar genellikle ehrin iindeki veya dndaki yetersiz
gzerghlarda yaplmaktadr. (Paragraf 3.4.10, 3.4.11) Direksiyon snav sresi salkl bir
deerlendirmenin yaplabilmesine imkn tanmamaktadr. (Paragraf 3.4.12)
26. Motorlu tat src kurslar etkin bir ekilde denetlenememektedir. Denetimlerde genellikle
kurslarn fiziki artlar, bro ve personel ileri gibi eksiklikleri zerine younlalmaktadr.
(Paragraf 3.4.13 - 3.4.17)
MTSKlarn ilevlerini tam olarak yerine getiren birer eitim kurumu olmalarn
salamak ve eitim kalitesini n plana karabilmek amacyla, kurs says yre
nfusuyla orantl hale getirilerek kontrol altna alnmaldr.
MTSK mfredat program gnn gereklerine ve srclerin her trl trafik ortamnda
ihtiya duyacaklar bilgileri ierecek ekilde yenilenmelidir. Src adaylarnn
eitimlerinde direksiyon eitimlerine daha fazla arlk verilerek srclere her trl
trafik ortamnda nasl davranmalar gerektii retilmeli, direksiyon snavlar ise
srclerin tm yol artlarndaki becerilerini lmeye imkn tanyacak pistlerde ve
direksiyon eitimi konusunda uzman kiiler tarafndan yaplmaldr.
Motorlu tat src kurslarnda denetim yapan ilkretim mfettilerinin ve le Milli
Eitim Mdrlklerinin, denetimlerini daha etkili yapabilmelerini salayacak denetim
metotlar gelitirilmelidir.
MTSKlara uygulanacak yaptrmlarn ierii ve kapsam cezalar ile amalanan
etkinlii salayacak biimde yeniden deerlendirilmelidir.
Trafik Denetimlerinin Planlanmas
27. Trafik denetimlerinin planlanmas llebilir ama ve hedeflere dayanmamakta, yerel
koullarn farkl zelliklerini tam olarak dikkate almamakta ve ekip faaliyetleri etkin bir ekilde
izlenmemektedir. EGMnin trafik denetimlerine ilikin ksa, orta ve uzun vadeli hedeflerinin
bulunmamas, denetimlerin planlanmas maksadyla hazrlanan kontrol programlarnn
llebilir ama ve hedeflere dayanmamasna ve denetimlerin trafik kazalarnn ya da kural
ihlallerinin nlenmesine ynelik katksnn ortaya konulamamasna neden olmaktadr.
(Paragraf: 4.1.1. 4.1.8)
28. Ayn gzerghta bulunan iller arasnda denetimler ibirlii ve koordinasyon erevesinde
yrtlmemektedir. (Paragraf: 4.1.9)
19
zet
EGM trafik denetimlerine ilikin ksa, orta ve uzun vadeli llebilir ama ve hedefler
belirlemeli, ekip faaliyetlerinin etkin bir ekilde izlenmesine ynelik i kontrol
mekanizmalar oluturulmaldr. Dier yandan,
bu amaca ynelik olarak yrtlen
plan/proje almalar, bir ulusal trafik gvenlii stratejisine entegre edilmelidir.

Alglanan yakalanma riskinin artrlmas ve denetimlerde srekliliin salanmas
bakmndan, ayn gzerghta bulunan trafik birimlerinin denetimleri koordineli bir
ekilde yrtebilmelerini salayacak bir sistem kurulmaldr.
Personel ve Ara Gere Planlamas
29. Personel planlamasnda trafik uzmanln dikkate almayan uygulamalar bulunmaktadr. Trafik
bran eitimi alm ve uzun sre trafik birimlerinde grev yapm olan tecrbeli personelin,
Valilik veya Emniyet Mdrlklerinin tasarrufuyla, baka birimlerde grevlendirilmesi sz
konusu
olabilmektedir.
Dier
taraftan
trafik
hizmetlerinin
yrtlmesinde
karar
mekanizmalarnda grev yapan rtbeli personelde trafik bran koulu aranmamaktadr. Bu

durum, karar alma yetkisine sahip olan rtbeli personelin, yeterli dzeyde bilgi ve tecrbeye
sahip olmadklar alanlarda grevlendirilmelerine yol aabilmekte ve ynlendirici kararlar
alnmasn gletirebilmektedir. (Paragraf: 4.1.11 4.1.13)
30. Trafik polislerine verilen eitim yetersizdir. Trafik eitiminin yeterli ara gere ve altyap
olanaklarna sahip bir merkezde dzenlenmemesi ve eitim kadrosunun yetersizlii trafik
eitiminin istenilen dzeyde verilememesine neden olmaktadr. (Paragraf: 4.1.14 4.1.16)
31. EGM tarafndan trafik birimlerine tahsis edilen ara gerelerin denetimlerde etkin bir ekilde
kullanlp kullanlmadna dair bir izleme yaplmamakta ve illerden gelen taleplerin gerek
ihtiya karl olup olmad tespit edilememektedir. Dier taraftan, trafik birimlerinin
stoklarnda yedek olarak bekletilecek ara gere saysna ilikin olarak da herhangi bir kriter
bulunmamas, kullanlabilir ara gerelerin atl vaziyette bekletilmesine sebep olmaktadr.
(Paragraf: 4.1.17 4.1.18)
32. Ara gere ve personel planlamalarnda trafik gvenlii asndan risk tayan blgelere gre
etkin bir nceliklendirme yaplmamaktadr. Trafik denetimlerinde nemli yere sahip olan binek
oto ve radar cihaz saylar karlatrldnda, stratejik neme sahip riskli noktalarda bulunan
trafik istasyonlar ile daha az trafik kazasnn meydana geldii gzerghlarda bulunan trafik
istasyonlar arasnda nceliklendirme yaplmad anlalmaktadr. Benzer durum personel
planlamas asndan da geerlidir. (Paragraf: 4.1.19 4.1.22)
Trafikte her dzeyde personeli kapsayacak ekilde branlama salanmal,
personele branta kalma gvencesi salamaya ynelik bir sistem oluturulmaldr.
Personel ve ara gere planlamalar trafik gvenlii asndan risk ve ncelikler gz
nne alnarak gerekletirilmelidir.
20
zet
Trafikte grevlendirilecek personelin eitimleri iin fiziki altyaps ile birlikte yeterli
donanma sahip, uzmanlam eitim kadrosu bulunan, hem teorik hem de uygulamal
eitimlerin bir arada verilebilmesine olanak tanyan bir eitim merkezi oluturulmaldr.
Trafik birimlerinin ayniyatlarnda yer alan ara gerelerin aktif bir ekilde kullanlp
kullanlmadnn tespitine ynelik envanter karlmal, ihtiyat amal olarak bekletilen
ara gerelerin saysna ynelik olarak kriterler belirlenmelidir.
Trafik Gvenliine Ynelik Denetimler
33. l dzeyinde denetimlerin yaplaca noktalar bilimsel yntemlere gre belirlenmemekte ve
istatistiklerden tam olarak yararlanlmamaktadr. Bu durum denetimlerin, hedef kitle tespitine
dayanmayan allagelmi noktalarda srdrlmesine sebep olmakta, srcler zerinde
alglanan yakalanma riskini azaltmakta ve denetimlerin etkinliini zayflatmaktadr. (Paragraf:
4.1.23 4.1.24)
Denetimlerin en etkin ekilde gerekletirilmesi iin trafik kazalar ve kural ihlallerine
ilikin risk analizlerine dayal denetim modellerinin gelitirilmesi salanmaldr.
Radarla Hz Kontrolleri
34. Radarla hz kontrolleri, etkin ve srekli bir ekilde yaplamamaktadr. Yerinde inceleme yaplan
illerde, hz ihlallerinin younlat noktalarn belirlenmesine ilikin zel bir alma yaplmad
ve hz kontrollerinin, genellikle srcler tarafndan yerleri bilinen veya tahmin edilen
allagelmi yerlerde ve genel olarak sabit bir ekilde srdrld grlmtr. (Paragraf:
4.1.31 4.1.32)
35. ehir ierisinde trafik akn rahatlatmaya ynelik olarak yaplan evre yolu, alt geit ya da yol
geniletme almalar trafiin hzlanmasna yol amtr. nsan yerine aralara ncelik veren
bu yaklam, hz kontrollerinin yasal snrlar ierisinde uygulanabilirliini gletirdii gibi
yerleim blglelerinde lml trafik kazas riskini nemli lde artrmtr. (Paragraf: 4.1.34)
36. UKOME ve l Trafik Komisyonlar, yerleim yeri hz snrn Karayollar Trafik Kanununun
belirledii hz snrlar ierisinde kalmak artyla, en ok ve en az hz limiti eklinde yeniden
belirleme yetkisine sahiptir. Bu erevede yerinde inceleme yaplan baz illerde, UKOME ya
da l Trafik Komisyonlar tarafndan ehir ilerinde belirli yol gzerghlarnda hz snrlarnn
Karayollar Trafik Ynetmeliinde belirtilen limite aykr olarak yeniden dzenlendii tespit
edilmitir. Bu durum, farkl yerlerde birbirlerinden farkl hz snrlar ortaya kard gibi
denetimlerde hz snrnn ka olaca konusunda da elikili durumlar meydana getirmekte,
hza bal trafik kazalarnn artmasnda etken olabilmektedir. (Paragraf: 4.1.35 4.1.36)
21
zet
Hzl ara kullanmnn youn olduu yerlerde, mevcut radar cihazlar ile etkin bir
ekilde denetim yaplabilmesi iin ihtiya duyulan yerlere cep yaplmaldr. Dier
taraftan yaplacak olan yeni yollarda ve yol bakm onarm almalarnn proje
aamalarnda ise denetimlerin gvenli yapabilecei alanlar dikkate alnmaldr.
ehir ierisindeki mevcut yollarda aralarn yksek hzla seyrettii noktalarn tespiti
yaplmal ve sz konusu noktalara kameral denetim sistemi yerletirilmeli ya da ihbarl
kontrol yntemi yerine plakaya ceza yazma uygulamasna geilmelidir. Dier taraftan
yaplmas planlanan yollarda ise, hz ihlalleri iin optimum zm salanmas ynnde
ilgili tm kurumlarn koordinasyon ierisinde hareket etmesi salanmaldr. ehirlerin
ncelikle insanlarn yaad alanlar olduu, insanlar iin oluturulduu gereinden
hareket eden, insan ncelikli bir ehircilik anlay mutlaka egemen klnmal, bu
dorultuda yaplacak almalara niversitelerin, sivil toplum rgtlerinin aktif destei ve
katlm salanmaldr.
ehir ilerinde okul ve hastane blgeleri ya da kaza kara noktalar gibi hza duyarl,
riskli yol gzerghlarndan balamak suretiyle kameral denetim sistemi kurulmal ve
yaygnlatrlmas salanmaldr.
Srclerin hzl ara kullanmn nlemeye ynelik olarak baz noktalara
yerletirilmi olan kl panolarn kullanm yaygnlatrlmaldr.
Alkol Kontrol
37. Alkol kontrollerindeki teknik yetersizlikler ve eksik uygulamalar, bu kontrollerden beklenen
etkiyi azaltmaktadr. Srclerdeki alkol miktarn nefes yoluyla lmede kullanlan alkolmetre
cihazlarnn tm, alkol tespitine ilikin tarih, saat ve lm sonucu ile cihaza ait seri
numarasn gsterir kt verebilme zelliine sahip cihazlar deildir. Pek ok ilde hl eski
model alkolmetre cihazlar kullanlmaktadr. Cihazlar eski model olduklarndan ya da ok
youn kullanldklarndan sk sk arzalanabilmekte ve bu durum cihazlarn kalibrasyon
ayarlarn deitirebilmektedir. Ayrca, yerinde inceleme yaplan illerin byk ounluunda,
alkol kontrollerine itiraz durumunda, salk kurulularnca yaplan ikinci lmn kan yerine
alkolmetre ile nefesten yaplmasnn tercih edildii grlmtr. Ancak hastanelerde, edeer
teknik zelliklere sahip cihazlar bulunmad gibi, mevcut cihazlarn kalibrasyonlar hemen
hemen hi yaptrlmamakta, bu durum lm sonularnn farkllamasna, ceza tutanaklarnn
mahkemelerce iptal edilmesine ve ayrca mahkeme masraflarnn gereksiz yere idare
tarafndan denmesine neden olmaktadr. (Paragraf: 4.1.37 4.1.40)
Alkolmetre cihazlarnn salkl lm yapabilmelerine olanak tanyan gerekli teknik
donanma sahip olmalar ve alkol kontrollerine itiraz edilmesi durumunda en salkl
sonucun elde edilebilmesi iin, ikinci lmn her koulda kandan yaplmas
salanmaldr.
22
zet
Yaya denetimi
38. Yaya denetimlerine yeterli ncelik verilmemesi, yayalarn kurallara uyma alkanlklarnn
yeterince salanamamasna sebebiyet vermektedir. Son on yllk EGM istatistikleri
incelendiinde, trafik kazalar sonucunda hayatn kaybedenlerin de yaklak % 21,7sinin
yayalar olduu grlmektedir. (Paragraf: 4.1.42)
39. Yaya younluunun fazla olduu kavak ve yaya geitlerinde yayalarn szl olarak ikaz
edilmeleri hususu kontrol programnda belirtilmekle birlikte szl uyar yapmak ve bu suretle
yayalarn kurallara uyma konusunda alkanlk edinmelerini salamak ynnde trafik
ekiplerince herhangi bir kontrol yaplmamaktadr. Srcler tarafndan yaya geitlerinde ilk
gei hakknn yayalarda olduu kuralna riayet edilmemekte ve trafik polisleri tarafndan da
bu ynde yaygn bir kontrol yaplmamaktadr. (Paragraf: 4.1.43 4.1.48)
40. Toplam yaya lmlerinin ortalama % 30,9u yerleim yeri dnda meydana gelmesine
ramen, EGMnin blge trafik birimleri iin hazrlad kontrol programlarnda yaya denetimine
yer verilmemektedir. (Paragraf: 4.1.49)
41. Yaya gvenliini tehdit eden bir dier husus da, yaya kaldrmlarnn aralar tarafndan yaygn
bir ekilde igal edilmesidir. Yerinde inceleme yaplan btn illerde gzlenmi olan bu husus,
yayalar kendilerine ayrlm alanlar yerine tat yollarn kullanmak zorunda brakmakta, ancak
eitli nedenlerle yaya kaldrmlarnn igal edilmesine ynelik etkin bir kontrol program ve
uygulamas bulunmamaktadr. (Paragraf: 4.1.50)
Yaya haklar bildirgesinde yer verilen hususlar lkemiz iin de esas alnmal ve
denetimlerde yaya gvenliini salayc hususlara ncelik verilmelidir.
Trafik Bilgi Sistemi
42. Denetimleri teknolojik imknlarla modernize etmeyi hedefleyen Trafik Bilgi Sisteminden etkin
bir ekilde faydalanlamamaktadr. TBSden beklenen faydalarn salanabilmesi iin gerekli
olan corafi bilgi sistemi ile il dzeyinde dijital haritalar
oluturulmam, sadece Trkiye
dzeyinde dijital haritann hazrlanmasyla yetinilmitir. (Paragraf: 4.1.55)

43. TBSden istenen verimin alnabilmesindeki kilit unsur, tablet bilgisayarlarn etkin ekilde
kullanlabilmesidir. Ancak, 24.07.2007 tarihi itibaryla toplam 234 adet tablet bilgisayardan,
98inin; 2005, 2006 ve 2007 yllarnda tamir edilmek zere EGMye gnderilmi olduu ve
tamir edilmek zere bekletildii, 13 adedinin ise hizmette kullanlabilme vasfn kaybetmesi
sebebiyle kullanm d braklm olduu tespit edilmitir. Ayrca yerinde yaplan denetimlerde;
arjlarnn uzun sre dayanmamas, GSM ebekesinin her noktada balant kuramamas veya
kesilmesi, cihazlarn ekip aralarna entegresinde problemler yaanmas, trafik personelinin
23
zet
tablet bilgisayarlar kullanmak yerine telsiz kullanmay tercih etmeleri gibi sebepler yznden
ou zaman aktif olarak kullanlmad tespit edilmitir. (Paragraf: 4.1.56 4.1.60)
TBSden etkin bir ekilde yararlanlmas salanmal, altyap ve kullanmda yaanan
olumsuzluklar giderilmelidir.
Fahri Trafik Mfettilii
44. Fahri Trafik Mfettilii kendisinden beklenen sivil denetim fonksiyonunu yeterince yerine
getirememektedir. FTMlerin etkin bir ekilde faaliyet gsterebilmesi iin denetimin nasl
yaplacana dair gerekli ve gncel bilgiye sahip olmalar maksadyla her ilde ylda iki defa
dzenlenmesi ngrlen toplantlara katlmn olduka az olduu belirlenmitir. (Paragraf:
4.1.61 4.1.63) Ayrca FTMler tarafndan yazlan cezalarn da yllar itibaryla nemli lde
azald grlmektedir. Bu olumsuzluklarn ortadan kaldrlmasna ynelik EGM tarafndan
herhangi
bir
alma
yaplmamakta,
ayrca
FTMlerin
hayatta
olup
olmadklar,
ikametghlarnda deiiklik olup olmad, salk veya ya durumlar bakmndan grevlerini

faal bir ekilde srdrp srdrmedikleri gibi hususlar da takip edilmemektedir.(Paragraf:
4.1.64 4.1.67)
45. FTM unvann tayan bir kiinin trafikte azami zeni gstermesi ncelikle beklenmelidir. Bu
erevede yerinde inceleme yaplan illerde, FTM uygulamasnn balad tarihten bugne
kadar FTMlerin ortalama % 54nn en az bir kez trafik kurallarn ihlal ettii tespit edilmitir.
(Paragraf: 4.1.68 4.1.71)
Trafik birimleri ve Fahri Trafik Mfettileri arasnda i birlii ve koordinasyon
gelitirilmeli, srcler zerindeki alglanan yakalanma riskini artrmaya ynelik olarak
sisteme etkinlik ve sreklilik kazandrlmaldr.
Trafik Para Cezalarnn Tahsil Edilebilirlii
46. Trafik para ceza tutanaklar vergi daireleri tarafndan zamannda tahakkuk ve tahsil
edilememektedir. 2002-2006 yllar arasnda EGM tarafndan yazlan TPCnin ancak %40
tahsil edilebilmitir. Bu yllar arasnda yazlan 2.031.675.013 YTL tutarndaki cezann ancak
1.340.753.836 YTLsi tahakkuk ettirilerek 817.132.924 YTLsi tahsil edilebilmi, dier bir
deyile be yllk dnem iinde EGM tarafndan yazlan ceza miktarnn 1.214.542.089 YTLsi
tahsil edilememitir. (Bkz. Paragraf 4.2.1-4.2.5)
Yazlan TPC tutanaklarnn en ksa srede ve elektronik ortamda vergi dairelerine
intikalinin temini iin ilgili kurumlar arasnda i birlii ve koordinasyonu salayacak
24
zet
gerekli teknik ve idari altyap oluturularak cezalar zamannda tahakkuk ettirilmeli ve

tahsil sreleri hzlandrlmaldr.
Ceza Puan Uygulamas
47. Ceza puan uygulamas, src davranlarn dzeltme ynnde etkin bir ara olarak
kullanlmamaktadr. lkemizde src belgesinin geri alnmasyla sonulanan ceza puan
says (100) ile puana tabi su says (110) dier lkelere gre olduka yksek olmasna
karn ilenen sulara verilen ceza puan dier lkelerdekine gre dktr. Trafik sularna
verilen ceza puanlarnn dk, src belgesinin geri alnmasyla sonulanan ceza puannn
ise yksek olmas ve ceza puann doldurmann bir yl gibi bir sreyle snrlandrlmas
lkemizdeki uygulamann etkinliini azaltmaktadr. (Bkz. Paragraf 4.2.6 - 4.2.9)
Ceza puan uygulamas src davranlarnn dzeltilmesi ynnde caydrc etkiye
sahip olacak ekilde ve dier lke uygulamalar da dikkate alnarak yeniden
dzenlenmelidir.
Psikoteknik Deerlendirme
48. Psikoteknik deerlendirme (PTD), srclerin ara kullanma yetenekleri, kiisel zellikleri ve
psikolojik durumu asndan gvenli bir src olup olmadn tespit etmeye yneliktir.
Karayolu Tama Ynetmeliinde yk tamacl ile 100 kmnin zerindeki mesafelerde yolcu
tamacl yapan srclere psikoteknik adan salkl olduklarna dair be ylda bir rapor
almalar art getirilmitir. Ancak ticari ara srclerine uygulanan PTDden, uygulamann
ertelenmesi nedeniyle, beklenen etki salanamamtr. (Bkz. Paragraf 4.3.1, 4.3.5,)
49. Psikiyatrik muayene sonucunda genel ruh sal olumlu olmasna ramen yaplan PTD
sonucunda trafik psikolojisi ve yetenek olarak trafikte bulunmas sakncal olan srcler,
trafikte ara kullanabilmektedirler. (Bkz. Paragraf 4.3.8, 4.3.9, 4.3.10)
50. PTD merkezlerinin amacna uygun olarak faaliyette bulunmalarn gvence altna alacak
denetim mekanizmas bulunmamaktadr. l salk mdrlkleri adna denetim yapanlar
arasnda psikoteknik deerlendirme alannda teknik ve bilimsel uzmanla sahip kiiler
bulunmamaktadr.
Denetimlerde
etkinliin
salanamamas
usulsz
uygulamalara
yol
amaktadr. (Bkz. Paragraf 4.3.11, 4.3.12, 4.3.13)

PTD merkezlerinden alnan raporlarn devlet veya niversite hastanelerinde grevli
psikiyatri uzmanlar tarafndan onaylanabilmesi salanmaldr.
Srclerin PTDden olumlu rapor alabilmesi, hem deerlendirme testinden hem de
psikiyatri uzman muayenesinden olumlu sonu almas artna balanmaldr.
25
zet
l salk mdrlkleri yaptklar denetimleri ilgili meslek rgt ile ibirlii halinde
yrtmeli ve usulne uygun raporlarn verilip verilmediini ortaya koyacak kontrol
kriterleri gelitirmelidir.
Karayollar Trafik Ynetmelii ile yk tamacl ve 100 kmnin zerindeki
mesafelerde yolcu tamacl yapan srclere getirilen PTD raporu almalar art
mesafe ayrm yaplmakszn yk ve yolcu tamacl yapan tm srcler iin
istenmeli ve C, D ve E snf src belgesi almak isteyenlerden ncelikle bu raporu
almalar art getirilmeli, ayrca Mesleki Yeterlilik Belgesi alacak srcler iin de
ncelikle PTD raporunun olumlu olmas koulu getirilmelidir.
Salk Bakanl, PTD merkezlerinin daha ok ilde ve src saylarn da dikkate
alacak ekilde kontroll biimde almasn salayacak kriterler belirlemelidir.
Karayollarnda Trafik aretlemeleri
51. Trafik kazalarnn nlenmesinde nemli hususlardan biri de trafik iaretlerinin standartlara
uygun olmasdr. Sadece 2006 ylnda 11.154 kazann meydana geldii yerde yol bakm ve
onarm almas yapld tespit edilmitir. Yine ayn ylda 1.172 kazada trafik lambalarnn
almad ve 237sinde ise aydnlatmann bozuk olduu istatistiklere yansmtr. Ayrca son
yllarda, iaretleme eksiklii nedeniyle KGM ve belediyelere, zellikle sigorta irketleri
tarafndan davalar almaktadr. (Paragraf 5.1.3 5.1.7)
52. Karayollarnda
yatay
ve
dey
trafik
iaretlemelerine
ynelik
mevcut
standartlara
uyulmamaktadr. Yerinde inceleme yaplan illerin bir ksmnda KGM ve belediyelerin

sorumluluundaki yollarda, yatay trafik iaretlerinin silinerek grnrlklerini kaybettikleri,
zellikle ehir ilerinde yaya geidi ve dier yol izgilerinin hi izilmedii, izili olanlarn ise
silinme ve kirlenme nedeniyle grnrlklerini yitirdikleri grlmtr. (Paragraf: 5.1.8
5.1.10)
53. Benzer ekilde dey iaretlerin de kirlenme, eskime nedeniyle yanstma zelliklerini
kaybettikleri, kurunlanma, aralarca arplma, alnma ve tahrip edilme sonucunda da
ilevlerini yerine getiremedikleri tespit edilmitir. Baz illerimizde yol bakm ve onarm
almalar srasnda geici iaretlemelerin, gerek iaretleme projesine gerekse KGM
standartlarna uygun olmad, iaretlendirmede yanstc zellii olmayan levhalarn
kullanld ve standartlara uygun olarak yerletirilmedii grlmtr.(Paragraf: 5.1.11
5.1.13)
54. Karayollarmzda ypranma eskime veya alnma nedenleriyle iaretleme eksiklii sz konusu
iken, baz Karayollar Blge Mdrlklerinin depolarnda zamannda kullanlmamak suretiyle
atl vaziyette bekleyen yanstc malzemelerin bulunduu tespit edilmitir. Uzunca bir sre
depolarda bekletilen malzemelerin yanstma zellikleri azalm olacandan, kullanlmalar
durumunda, kendilerinden beklenen ilevi de tam olarak yerine getiremeyeceklerdir. Bu husus
26
zet
ihtiyalarn planlanmas ve stok ynetiminin salkl ilemediini ortaya koymaktadr. (Paragraf

5.1.14)
55. 2004 ylnda KGMce baz trafik iaretleri, uluslararas standartlara uyum erevesinde,
mevcut standartlara ilave edilmi, bazlar karlm ve bir ksmnn da sembolleri deitirilmi
ancak trafik iaretlerinde yaplan deiiklik ya da ilaveler hakknda toplumun yeterince bilgi
sahibi olmas salanamamtr. (Paragraf: 5.1.17 5.1.18)
56. Trafik iaretleme standartlarn uygulayacak grevlilerin bu konudaki eitimi yetersizdir.
Denetimimiz kapsamndaki belediyelerin trafik birimlerinde grev yapan personelin byk bir
ksmnn trafik konusunda herhangi bir uzmanla sahip olmad, kurs, seminer vb. eitim
almadklar tespit edilmitir. Baz belediyelerin trafik birimlerinde grev yapan yetkililerin,
KGMce yaymlanan ehir ii yollarn yapm bakm ve onarmlarnda trafik iaretleme
standartlarndan dahi haberdar olmadklar grlmtr. (Paragraf: 5.1.19 5.1.20)
57. KGM, tm karayollarndaki iaretleme standartlarn tespit etme, yaymlama ve kontrol etme
yetkisine sahip olmasna ramen, ehir ilerindeki trafik iaretlerinin standartlara uygunluunu
kontrol etme grevini yerine getirmemektedir. (Paragraf 5.1.22 5.1.26)
KGM ile belediyeler arasnda gerekli koordinasyon ve ibirlii yaplarak, bu alanda
alan belediye personelinin trafik gvenliine ynelik eitim ihtiyac karlanmaldr.
Benzer biimde KGMde trafik birimleri dnda grev yapan kontrol mhendislerinin
konuya ilikin hizmet ii eitim almalar salanmaldr.
zellikle yol yapm, bakm ve onarmlarnda artname ve szlemelerde geici trafik
iaretleriyle ilgili konulara ayrntl olarak yer verilmeli, grev, yetki ve sorumluluk
tanmlar net bir ekilde yaplmal, iaretleme projelerinin de standartlara uygunluunun
denetimi gvence altna alnmal ve cezai yaptrmlar etkin bir ekilde uygulanmaldr.
KGM ve dier kurumlar, bu alanda faaliyet gsteren sivil toplum rgtleriyle ibirlii
yaparak, trafik iaretlerinin ve zaman iinde ortaya kan deiikliklerin, iletiim
aralarndan da etkin ekilde yararlanarak, toplumun tm kesimlerine duyurulmasna
ynelik almalar yapmaldrlar.
KGM, tm karayollarnda trafik iaretlerinin standartlara uygunluunun salanmasna
ynelik
kontrol
grevini
etkin
bir
ekilde
yerine
getirmeli,
trafik
iaretleme
malzemelerine ilikin ihtiya planlamas ve stok ynetiminin verimsiz uygulamalar

nleyecek biimde gereklemesi salanmaldr.
27
zet
28
BLM: 1
GR
29
30
Blm 1: Giri
BLM 1: GR
1.1. Konu Hakknda Bilgi

1.1.1
Trafik kazalar her yl dnyada bir milyondan fazla insann lmne, milyonlarca insann da
yaralanmasna neden olmaktadr. Yk ve yolcu hareketinin her geen gn art gsterdii gnmzde
trafik kazalar ulusal/uluslararas lekte bir gvenlik sorunu haline gelmitir. Bu sorunla mcadele
ulusal olduu kadar uluslararas ibirliini de gerekli klmaktadr. Ulusal lekte trafik kazalar, her kii
ve kurumu dorudan veya dolayl olarak yakndan ilgilendirmektedir. Bu sorun ile mcadele, karar ve
uygulama mekanizmalarna devlet kurumlarnn yan sra sivil oluumlarn da etkin katlmlar ve
katklar ile mmkn olacaktr.
1.1.2
lkemizde trafik kazalar her yl binlerce insann hayatn kaybetmesine ve on binlerce
vatandamzn da yaralanmasna neden olmaktadr. Dier yandan yetimi insan gcnn kayb,
yarallarn tedavi sreleri ve maliyetleri, yaamn engelli olarak srdrmek durumunda kalanlar, yok
olan ve paralanan aileler ve lke servetinin yok oluu, lkemizin nemli bir tahribatla kar karya
olduunun gstergesidir.
Trkiyede 1997 2006 Yllar Arasndaki Toplam Kaza Saylar

EGM
664540
Jandarma
569994
2002
2003
2004
2005
2006
64216
50764
2001
42533
2000
33365
34279
1999
27577
18512
1998
32674
409407 407103 422272
387533
1997
494819
466385
33553
440149 438338
Grafik: 1 (Kaynak: EGM-2007)
31
Blm 1: Giri
1.1.3
Son 10 yllk verilere bakldnda 2001 ve 2002 yllar hari kaza saylarnda belirgin bir art
gzlenmektedir. zellikle 2006 ylndaki kaza says, 2003 ylna gre % 60 dolaynda art
gstermitir. 2001 ve 2002 yllarnda trafik kazalarndaki yatay seyrin 2001 ekonomik krizinden dolay
sosyoekonomik yaamdaki daralmann trafie yansmasndan kaynakland, 2003 sonrasnda krizin
etkisinin azalmaya balamas ve trafie kan ara saysndaki artla birlikte ekonomik ve sosyal
hayattaki hareketliliin kaza saysna ivme kazandrd grlmektedir. (Grafik: 1)
1.1.4
lkemizde trafik kazalarnda hayatn kaybeden ve yaralananlarn saylarna ilikin istatistikler,
kaza tespit tutana verilerine dayanmaktadr. statistiklere yansyan l saylar kaza annda lenleri
gstermektedir. Bu verilere gre son on ylda meydana gelen trafik kazalarnda 48.480 kii hayatn
kaybetmi, 1.303.390 kii ise yaralanmtr. (Grafik: 2)
Trkiyede 1997-2006 Yllar Arasnda Trafik Kazalarndaki l ve Yaral Says

Yaral S ay s
168550
l S ay s
153726
136437
136751
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
4508
4633
118214
4427
5510
5713
6083
5181
1997
116412
3946
116203
4093
125158
106146
4386
125793
2005
2006

1.1.5
lkemizde gelimi lkelerin aksine, trafik kazalarna bal yaralanmalar salk kurulularnca
yasal olarak belirli bir sre izlenmediinden, tedavi srasnda hayatn kaybedenler, istatistiklerde yer
alan l saysna dahil edilmemektedir. Bu erevede, yerinde denetim yaplan illerde resm ve zel
hastanelerden elde edilen sonulara gre l saysnn Emniyet Genel Mdrl (EGM)
istatistiklerine yansyandan ok daha fazla olduu tespit edilmitir. Buna gre, 2006 ylnda bu illerde
toplam l says istatistiklere 988 olarak yansmken gerekte bu rakamn 2053 olduu belirlenmitir.
Baka bir ifadeyle, hastanede hayatn kaybeden 1065 kii trafik kazas istatistiklerine girmemitir.
(Tablo: 1)
32
Blm 1: Giri
Yerinde Denetim Yaplan llerdeki 2006 Yl l Saylar

l Saylar
ller
Hastanede Hayatn
Kaybedenler
165
44
144
98
170
150
62
122
110
1065
EGM statistikleri
101
54
93
73
282
163
90
101
31
988
Adana
Afyon
Bursa
Gaziantep
stanbul
Konya
Mersin
Samsun
Trabzon
TOPLAM
Toplam
266
98
237
171
452
313
152
223
141
2053
Tablo : 1
lkelerin lml Kaza Karlatrmas

1.1.6
Baz
OECD
lkelerinde
meydana
gelen
trafik
kazalar
ile
lkemizdeki
durum
karlatrldnda sorunun bykl net bir ekilde ortaya kmaktadr. Grafik 3te ayrntl olarak
grlecei zere 2003 ylnda 100.000 araca den l says OECD lkelerinde ortalama 16,
lkemizde ise 44 olarak gereklemitir. lkemizde trafik kazalarna bal l saysna ilikin aklanan
istatistiklerin doruyu yanstmad gz nne alndnda gerek rakamn 44ten ok daha fazla
olduu sylenebilir.
Baz OECD lkelerinde 100.000 Araca Den l Says
44
30
22
17
18
15
11
ngiltere
11
11
sve
Japonya
12
Almanya
12
Hollanda
Kanada
Fransa
Avusturya
spanya
Portekiz
Trkiye
Grafik: 3 (Kaynak : KGM-2006; IRTAD-2003)
33
Blm 1: Giri
Trafik Kazalarndan Kaynaklanan Maddi Kayp

1.1.7
Avrupa Komisyonu tarafndan hazrlanan bir raporda (European Road Safety Programme)
Avrupa Birliinde 2005 ylnda trafik kazalarndan kaynaklanan ekonomik kaybn 200 Milyar Avro
olduu ve bu tutarn Avrupa Birlii Gayri Safi Milli Haslasnn yaklak % 2sini oluturduu
belirtilmitir.
1.1.8
lkemizde ise, trafik kazalarndan dolay ortaya kan maddi kayplar EGM tarafndan trafik
kaza tutanaklarnda belirtilen rakamlar esas alnarak hesaplanmaktadr. Oysa, sigorta irketlerinin
kaytlar ve EGM istatistikleri karlatrldnda trafik kazalar sonucunda son ylda meydana gelen
maddi hasar tutarnn EGM tarafndan hesaplanann iki katndan fazla olduu grlmektedir. (Grafik:
4) Dier taraftan, sigorta sistemine dahil olup da eitli nedenlerle hasar sistemden karlamayan
ve/veya karlanmayanlar ile dier nedenler de gz nne alndnda, maddi hasar tutarnn bu
rakamlarn daha da zerinde olduu ve lke ekonomisi asndan ok nemli boyutlara ulat
sylenebilir. Dnya Bankas tarafndan 1999 ylnda hazrlanan raporda da (Road Traffic Safety in the
Europe and Central Asia Region) Trkiyede meydana gelen trafik kazalarnn maddi boyutunun
lkemiz GSMHnin yaklak % 2sini oluturduu ifade edilmitir.
Trafik Kazalar Sonucunda Meydana Gelen Maddi Hasar Miktar (YTL)
2,778,000,000
2,273,000,000
1,604,000,000
1,321,351,966
1,004,815,811
755,228,494
2004
2005
2006
Sigorta irketleri Tarafndan denen Tazminat Tutar

EGM ve Jandarma Tarafndan Hesaplanan Maddi Hasar Tutar
Grafik: 4 (Sigorta irketlerince trafik kazasna bal demeler yaklak olarak hesaplanmtr.)
34
Blm 1: Giri
lkemizde ve Avrupa Birliinde Tama Trlerinin Dalm

1.1.9
lkemizde karayolu tamaclnn tama trleri iindeki pay yllar itibaryla srekli
artmaktadr. zellikle yolcu tamalarnda ve 500 km ve daha ksa mesafelerde yaplan tamaclkta,
karayollarnn en esnek, hzl ve maliyet etkin ulam yolu olduu dnyada ve lkemizde kabul gren
bir gerektir. lkemizde tama trleri arasndaki ilikiyi yurt ii ehirler aras yolcu ve yk tamalarnn
dalm asndan incelediimizde, yk tamaclnda % 92, yolcu tamaclnda ise % 95 olan
karayolu paynn arl grlmektedir. (Grafik: 5)
Trkiyedeki Tama Trlerinin Dalmlar

95.02 91.38
Yolcu
3.4
Karayolu
5.21
Demiryolu
Yk
0.01 3.24
Denizyolu
1.56 0.17
Havayolu
Grafik: 5 (Kaynak: KGM - 2005)

1.1.10
lkemizde yk ve yolcu tamacl trleri ile AB lkeleri yk ve yolcu tama trlerinin
oransal dalm karlatrldnda, karayolu tamaclnn AB ortalamasnn olduka zerinde

olduu, zellikle de yk tamaclnda bu orann ikiye katland ak biimde grlmektedir. (Grafik:
6) Nitekim, 9. Be Yllk Kalknma Plan erevesinde hazrlanan Karayollar Ulam zel htisas
Komisyonu Raporunda yolcu ve yk tamaclnda karayollarna arlk verilmesi hususunun,
lml/yaralanmal trafik kazalarn artran nemli bir faktr olduu vurgulanmtr.
Avrupa Birliindeki Tama Trlerinin Dalmlar
Yolcu Tamacl
%6
%10
Yk Tamacl
Karayolu
%5
Havayolu
%45
%41
Dier
Havayolu
Demiryolu
Demiryolu
%79
Karayolu
%4
%8 %2
Ksa Mesafeli Deniz Yolu

Su Yolu
Grafik: 6 (Kaynak: 9. Kalknma Plan Karayolu Ulam zel htisas Komisyonu Raporu)
35
Blm 1: Giri
Trafik Gvenliinin Salanmasnda Rol Bulunan Kurum ve Kurulular

1.1.11 2918 sayl Karayollar Trafik Kanunu ile trafik gvenliine ilikin olarak on be kurum, kurulu
ve kurula grev ve yetki verilmitir. (Tablo: 2)
Trafik Gvenlii Konusunda Sorumlu Kurum ve Kurulular ile Grevleri
Kurum ve Kurulular
ileri Bakanl
- Emniyet Genel Mdrl
- Jandarma Genel Komutanl
Milli Eitim Bakanl
Ulatrma Bakanl
- Karayollar Genel Mdrl
Belediyeler
Karayolu Gvenlii
Yksek Kurulu
Karayolu Trafik
Gvenlii Kurulu
Radyo ve Televizyon
st Kurulu
Salk Bakanl
l zel dareleri
Grev ve Sorumluluk
-Kanunlarn uygulanmas ve denetlenmesi,
-Aralarn tescil edilmesi,
-Src belgelerinin verilmesi,
-Fahri Trafik Mfettilii belgesi verilmesi ve uygulamas,
-Kaza istatistikleri,
-Trafik sularnda tutanak dzenlenmesi.
-Resm ve zel kurslarda eitilenlerin snavlarnn yaplmas, baarl olanlara sertifika verilmesi,
-Trafik Genel Eitim Plannn hazrlanmas ve koordinasyonunun salanmas,
-ocuk trafik eitim parklarnda verilen eitimin aksatlmadan yrtlmesinin salanmas.
-Yapm ve bakmndan sorumlu olduu karayollarnda gerekli dzenleme ve iaretlemelerin
yaplmas,
-aretlemeler ve iaretler ile ilgili standartlarn belirlemesi ve bunlarn kontrol edilmesi,
-Yapm ve bakmndan sorumlu olduu karayollarnda trafik gvenliini ilgilendiren kavak,
durak yeri, aydnlatma, yol d park yerleri ve benzeri tesislerin yaplmas, yaptrlmas veya
dier kurulularca hazrlanan projeleri tetkik ve uygun olanlarn tasdik edilmesi,
-Trafik ve ara tekniine ait gr bildirilmesi, karayolu gvenliini ilgilendiren konulardaki
projelerin incelenmesi ve onaylanmas,
-Yapm ve bakmndan sorumlu olduu karayollarnda, ileri Bakanlnn uygun gr
alnmak suretiyle, ynetmelikte belirlenen hz snrlarnn stnde veya altnda hz snrlarnn
belirlenmesi ve iaretlenmesi,
-Trafik kazalarnn olu nedenlerine gre verilerin hazrlanmas ve karayollarnda gerekli nleyici
teknik tedbirlerin alnmas,
-Yetkili birimlerce veya trafik zabtasnca tespit edilen trafik kaza analizi sonucu, altyap ve yolun
fiziki yaps ile iaretlemeye dayal kaza sebepleri gz nnde bulundurularak nerilen gerekli
nlemlerin alnmas.
-Ulam ve trafik gvenlii ile ilgili konular,
-ocuk Trafik Eitim Parklar ile ilgili grevler,
-UKOME (Bykehir Belediyeleri).
- Karayolu trafik gvenlii konusunda hedeflerin tespit edilmesi ve uygulatlmas,
- Tespit ettii hedefler dorultusunda gerekli mevzuat ve yasal dzenlemelerin hazrlatlmas,
- Bakanlklar aras koordinasyonun salanmas,
- Karayolu Trafik Gvenlii Kurulu'nun nerilerinin deerlendirilip karara balanmas ve
kararlarn uygulanmas iin gerekli koordinasyonun belirlenmesi.
- Trafikle ilgili kurulular arasnda koordinasyonun salanmasna ilikin nerilerde bulunulmas,
- Trafik kazalarnn azaltlmasna ilikin nerilerde bulunulmas,
- Uygulamada grlen aksaklklarn tespit edilmesi,
- Grev alanna giren konularla ilgili yasal dzenlemeden kaynaklanan eksikliklerin belirlenmesi.
-Trafik eitim programlarnn tv ve radyo kanallar tarafndan usulne uygun ekilde yaynlanp
yaynlanmadnn denetimi
-lk yardm ve tbbi bakm ve rehabilitasyon ile ilgili uygulamalar,
-Psiko-teknik deerlendirme merkezlerinin almasna izin verilmesi ve sz konusu merkezlerin
denetlenmesi,
-Src davranlar gelitirme ynetmelii erevesinde verilen grevler.
-Ky Yollar ile ilgili uygulamalar ve trafik iaretlemeleri,
-ocuk Trafik Eitim Parklar ile ilgili grevler.
l ve le Trafik Komisyonlar
-l ve ile trafik gvenlii konular
Ulatrma Bakanl
- Kara Ulatrma Genel
Mdrl
evre ve Orman Bakanl
Devlet Planlama Tekilat
Sanayi ve ticaret Bakanl
-Ulatrma ile ilgili yasa ynetmelik - uygulama (koordinasyon dahil),

- Ara arlklarnn sabit ve seyyar kontrol,
-Mesleki Yeterlik Belgesi verilmesi.
-Orman yollar ile ilgili ynetmelikler
-Ksa, orta ve uzun vadeli plan, program, yllk yatrm program
-Aralarn tip onaylar
Tablo : 2
36
Blm 1: Giri
lkemizde Trafik Kazalarnn nlenmesine Ynelik Faaliyetler

TBMM Aratrma Komisyonu Raporlar
1.1.12
Trafik
kazalarnn
azaltlmasna
ynelik
olarak
sorunlarn
nedenleri ve alnmas gereken tedbirleri tespit etmek amacyla Trkiye

Byk Millet Meclisinin 19. dnemde kurulan 10/31,98,128 Esas
Numaral Trafik Kazalarnn nlenmesi konulu Meclis Aratrma
Komisyonunun hazrlad rapor Meclis Genel Kurulunda grlmeyerek
hkmsz kalmtr. Yine ayn amala 21. dnemde de Meclis Genel Kurulunun kararyla Meclis
Aratrma Komisyonu kurulmu, komisyon lkemizin trafik sorunlarn tm ynleriyle aratrm, tespit
ve nerilerini bir raporla 30.10.2000 tarihinde TBMM Bakanlna sunmutur. Komisyon raporu
TBMMnin 17.1.2001 tarihli 45. birleiminde Meclis Genel Kurulunda grlm, bir rnei de
23.1.2001 tarihinde Babakanla gnderilmitir. eriinde tespit ve neriler bulunan raporun, ilgili
kurumlar tarafndan ne lde deerlendirildiine dair bir bilgi ve belgeye ulalamamtr.
Karayolu yiletirmesi ve Trafik Gvenlii Projesi
1.1.13 Sreci 1996 ylnda balayan Karayolu yiletirmesi ve Trafik
Gvenlii Projesi (KTG) iin Uluslararas mar ve Kalknma
Bankasndan 250.000.000 ABD Dolar tutarnda kredi temin edilmitir.
Projenin, Karayolu yiletirme Projesi ve Trafik Gvenlii Projesi olmak
zere iki aya bulunmaktadr. Proje, Karayollar Genel Mdrl
koordinatrlnde Emniyet Genel Mdrl, Milli Eitim Bakanl, Salk Bakanl ve Gazi
niversitesi tarafndan yrtlmtr. Sz konusu projenin sonunda, yabanc bir firmaya 2.500.000
ABD Dolar karlnda 2001-2010 yllarn kapsayan uzun vadeli bir Ulusal Trafik Gvenlii
Program hazrlatlm, ancak programn hayata geirilmesi iin yeterli admlar atlamamtr.
Trafik Gvenliinde Yeni Almlar, Hedefler ve zm Projeleri

1.1.14 ileri Bakanl tarafndan Aralk 2007de trafik gvenliini salamaya ynelik olarak
ierisinde eitim, denetim, destek hizmetleri, iletiim, enformasyon, motivasyon ve verimliliin
artrlmas projelerini kapsayan Trafik Gvenliinde Yeni Almlar, Hedefler ve zm Projeleri
hazrlanmtr. Sz konusu proje ile trafik dzeninin salanmas, trafik kazalar ve sonucundaki lm
ve yaralanmalar ile maddi kayplar azaltmaya ynelik nlemleri belirlemek ve uygulamak, ayrca yol
kullanclarn (src, yaya ve yolcular) trafik kurallar ve karlaabilecekleri riskler konusunda
bilgilendirmek ve bilinlendirmek amalanmaktadr. Projenin uygulanmas grevi Emniyet Genel
Mdrl ile Jandarma Genel Komutanlna verilmi, ayrca Milli Eitim, Ulatrma, Adalet, Salk ve
Maliye Bakanlklar ile Hazine Mstearl, Radyo ve Televizyon st Kurulu (RTK), Trkiye Bilimsel
37
Blm 1: Giri
ve Teknolojik Aratrma Kurumu (TBTAK), niversiteler, mahalli idareler, radyo ve televizyon

kurulular, sivil toplum ve zel sektr kurulular ile ibirlii yaplaca belirtilmitir. Projede belirtilen
ama ve genel hedefler dorultusunda hazrlanan uygulama talimatlar EGM merkez tekilat ile
Jandarma Genel komutanlna ve 81 il valiliine genelge ile gnderilmitir.
Trafik Eitimi
1.1.15
2918 sayl Karayollar Trafik Kanunu ile okul ncesi, okul ii ve okul d trafik eitimini
dzenleyen trafik genel eitim plann hazrlama ve ilgili kurulularla ibirlii yaparak uygulama grevi
Milli Eitim Bakanlna (MEB) verilmitir. Bu ama dorultusunda hazrlanan Trafik Genel Eitim Plan
(TGEP) uygulamaya konulmutur.
1.1.16
nsanlar belli amalara gre yetitirme srecinin en nemli blm, okullarda verilen
eitimdir. lkemiz nfusunun ok gen olmas ve ilk ve orta retim dzeyinde 14.000.000dan fazla
rencinin bulunmas, okullarda verilen eitimi daha da nemli klmaktadr. Trafik gvenlii bilincine
sahip, kendisine ve evresine kar sorumluluklarn bilen, trafik kltrne haiz bireylerin yetitirilmesi
ancak eitimle mmkndr. Okul dneminde alnacak bilinli bir trafik eitimi, trafik kurallarna uymay
bir alkanlk haline getirecek ve trafikte gvenliin en nemli husus olduu bilincini yerletirecektir.
1.1.17
MEB Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 29.01.1992 tarihinde
131 sayl Kurul karar ile kabul edilen ortaretim programnda Trafik
Bilgisi dersi semeli ders olarak yer almtr. Ortaretimde drt yllk
retime geildikten sonra 11. snfta Trafik ve lkyardm dersinin haftada
bir saat zorunlu ders olarak okutulmasna karar verilmi, 2007 2008
retim ylna kadar semeli olarak okutulan ders, ancak bu retim ylndan itibaren ilk kez zorunlu
olarak okutulmaya balanmtr.
1.1.18 lkretimde zorunlu olarak verilen Trafik ve lkyardm dersinin 6 ve 8. snflarda kaldrlarak 4
ve 5. snflarda okutulmasna, 17.07.2006 tarihinde Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnca karar
verilmi, program ve mfredatn ierii de buna uygun olarak deitirilerek lkretim Trafik ve
lkyardm Dersi retim Program 2006-2007 retim ylndan itibaren uygulanmaya balanmtr.
1.1.19
Motorlu tat srcs yetitirmek, yetimi olanlara snav sonucu sertifika vermek, trafik ile
ilgili retim ve eitim yaptrmak ve zel src kursu almasna izin vermek, bunlar her safhada
denetlemek grevi Karayollar Trafik Kanunu ile MEBe verilmi, bu amala Motorlu Tat Srcleri
Kursu Ynetmelii dzenlemitir. 1987 ylnda src eitimi vermek zere ilk kez alan MTSKlarn
says 14.2.2007 tarihi itibaryla Trkiye genelinde 2239 adede ulamtr. (Grafik: 7)
38
Blm 1: Giri
Motorlu Tat Src Kurs Saysnn Yllara Gre Dalm
MTSK Says
2239
2012
1878
1554
1650
1692
1740
1418
1264
701
763
823
915
975
1023
1062
1143
498
33
113
1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Grafik: 7 (Kaynak: MEB - ubat 2007)
1.1.20 Karayollar Trafik Kanununun 124. maddesi ve bu maddeye

dayanlarak karlan ynetmelikte, okul ncesi ocuklara ve ilkretim
rencilerine trafik bilgisi vermek ve kurallara uyma alkanl kazandrmak
amac ile il zel idareleri ve belediyelere, ilin ihtiyacna cevap verecek
sayda ocuk trafik eitim park yapma/yaptrma grevi verilmitir.
1.1.21
Yine ayn Kanunun 125. maddesi ile yerel, blgesel ve ulusal radyo ve televizyon
kurulularnn, haftalk eitim programlarnn en az 30 dakikasn trafik eitim programlarna ayrmalar

zorunlu hale getirilmi, bu zorunluluun 09.00-21.00 saatleri arasnda uygulanmas ise ynetmelikle
belirlenmitir. Programlarn denetiminin ise Radyo ve Televizyon st Kurulu tarafndan yaplmas
ngrlmtr.
Trafik Denetimi
1.1.22 Trafik denetimleri, Emniyet Genel Mdrl ve Jandarma Genel Komutanl
tarafndan yerine getirilmekte ve sorumluluk sahalar iki kurumun aralarnda yaptklar
protokollerle belirlenmektedir. Emniyet Genel Mdrl trafik ile ilgili faaliyetlerini
merkezde Trafik Uygulama ve Denetleme, Trafik Planlama ve Destek, Trafik Eitim ve
Aratrma Daire Bakanlklar ve Trafik Aratrma Merkezi Mdrl, illerde ise Blge Trafik
Denetleme ube Mdrlkleri, Trafik Denetleme/Tescil ve Denetleme ube Mdrlkleri araclyla
yerine getirmektedir. (ekil: 1)
39
Blm 1: Giri
EGM Trafik Organizasyon Yaps
ekil: 1
1.1.23
Trafik denetimlerinde, EGM ve Jandarma Genel Komutanl dnda 1997 ylndan itibaren
Fahri Trafik Mfettileri de (FTM) grev yapmaktadr. Trafik zabtasnn yannda bir sivil denetim
unsuru olan ve gnlllk esasna dayanan FTM messesesinin temel amac, srcler zerinde
alglanan yakalanma riskini artrmak ve bu suretle trafik kurallarna daha fazla riayet edilmesini
salamaktr. Trkiyede Temmuz 2007 itibaryla toplam 11.569 FTM bulunmakta olup, FTM unvannn
kazanlabilmesi iin izlenmesi gereken bavuru ve onay sreci ekil 2de gsterilmektedir.
FTM Bavuru ve Onay Sreci
ekil: 2
40
Blm 1: Giri
Trafik aretleri
1.1.24 Karayollarnda bulunan yatay ve dey iaretlemeler, sinyalizasyon sistemleri
ve dier tm trafik kontrol elemanlar; KGM sorumluluundaki yollarda KGM,
belediyelerin sorumluluk alanndaki yollarda belediyeler, il zel idarelerinin sorumluluk
alanndaki yollarda ise il zel idareleri tarafndan yaplmaktadr.
1.1.25 Karayollar Trafik Kanununun 7. maddesinde, . tm karayollarndaki
iaretleme standartlarn tespit etmek, yaynlamak ve kontrol etmek grev ve
yetkisi KGMye verilmitir. Genel Mdrlk bu amala, Trafik aretleri El Kitab III, Erime Kontroll Karayollarnda Trafik aretleme Standartlar, ehir i Yollarn
Yapm Bakm ve Onarmlarnda Trafik aretleme Standartlar, Yol Yapm Bakm ve Onarmlarnda
Trafik aretleme Standartlarn kitap halinde yaymlamtr.
1.1.26
Ayrca, karayolundan yararlananlara, yol, trafik durumu ve yakn evre ile ilgili gerekli bilgileri
vermek, yasaklama ve kstlamalar bildirmek suretiyle trafik dzen ve gvenliini salamak amacna
ynelik olarak karayollarnda uygulanacak trafik iaretlerinin, standart, anlam, nicelik ve nitelikleri ile
dier esaslar belirlemek zere Trafik aretleri Hakknda Ynetmelik dzenlenmitir.
1.2 Denetimin Konusu ve Kapsam

1.2.1
Denetimin konusu, Trafik Kazalarn nleme Faaliyetlerinin Yeterliliidir. Bu faaliyetler;
Trafik gvenliinin salanmasna ynelik ulusal stratejiler,

Trafik eitim faaliyetleri,
Trafik denetim faaliyetleri,
Trafik iaretleme faaliyetleri.
temel konular erevesinde incelenmitir. Bu kapsamda, trafik kazalarn nlemeye ynelik ama,
hedef ve ncelikleri ieren planlama almalar, Trafik Genel Eitim Plan ve uygulamalar, ilk ve orta
retim rencilerine verilen trafik eitimi, ilk ve orta retimde trafik eitimi veren retmenlerin
aldklar trafik eitimi; motorlu tat src kurslarnda src adaylarna verilen eitim ve bu kurslarn
Milli Eitim Bakanl tarafndan yaplan denetim faaliyetleri; ulusal ve yerel radyo ve TV kurulularnn
trafik eitimine ynelik yaynlar ve bu balamda kurulularn RTK tarafndan denetimi; Emniyet
Genel Mdrl tarafndan gerekletirilen trafik denetim ve eitim faaliyetleri, EGMnin personel ve
ara gere planlama almalar, fahri trafik mfettilii uygulamalar; srclere uygulanan
psikoteknik deerlendirme faaliyetleri; trafik para cezalar uygulamalar ve tahsilat; trafik iaretleme
almalarnn standartlara uygunluu konular incelenerek deerlendirilmitir.
41
Blm 1: Giri
1.2.2
Denetim, inceleme alanlarndaki asli faaliyetleri gerekletiren,
Milli Eitim Bakanl,
Salk Bakanl,
Emniyet Genel Mdrl,
Karayollar Genel Mdrl,
Belediyeler,
Gelir daresi Bakanl,
Radyo ve Televizyon st Kurulunda yrtlmtr.
1.2.3
Denetim konusu ok sayda kamu kurum ve kuruluunun grev/faaliyet alanna girmektedir.
Denetimin
verimlilii
ve
performans
risklerinin
deerlendirilmesi
sonucu,
Jandarma
Genel
Komutanlnn faaliyetleri ve karayollarndaki mhendislik faaliyetleri ile ilkyardm uygulamalar bu

almann kapsam dnda braklmtr.
1.3 Denetimin Amac

1.3.1
Bu denetimin temel amac, nemli lde can ve mal kaybna neden olan trafik kazalarn
nlemeye ynelik faaliyetlerin etkinliinin sreklilik temelinde gelitirilmesine katkda bulunmaktr. Bu

erevede;
9
Trafik kazalarnn belli bir plan dahilinde azaltlmas ve bu amac gerekletirecek

kaynaklarn
hedefe
ynelmesini
salayacak
ulusal
trafik
gvenlii
stratejisinin
hazrlanmas,
9
Okul anda yaklak 15 milyon ocua gvenlik odakl trafik eitiminin etkin ekilde
verilmesinin nndeki engellerin kaldrlmas, Trafik Genel Eitim Planna ilerlik
kazandrlmas, motorlu tat src kurslarnn eitim kalitesinin ykseltilmesi ve bu
kurslarn daha etkin denetlenmesi, toplumun trafik gvenlii konusunda bilgilendirilmesi
ve bilin dzeyinin ykseltilmesi amacyla radyo ve televizyon kurulularnn zerlerine
den grevi yerine getirmeleri ve bu alandaki denetim eksikliinin giderilmesi,
Etkin bir trafik denetimi yaplabilmesinin nndeki engellerin giderilmesi, personel ve

ara gerelerin daha verimli kullanlmas, fahri trafik mfettilii sisteminden daha etkin
yararlanlmas ve trafik cezalarnn kural ihlallerini azaltc etkisine ilerlik kazandrlmas,
Trafik iaretlerinin mevcut yollarda ve yol yapm, bakm ve onarmlarnda KGM

tarafndan belirlenen standartlara uygunluunun salanmas,
42
Blm 1: Giri
iin ilgili kurum ve kurulularn gerekli nlemleri alabilmelerini salamaktr.
1.4 Denetim Metodolojisi

1.4.1
Bu denetim almasnda; denetim kapsamndaki kurum ve kurulularn merkez ve tara
rgtlerinin faaliyetleri incelenmi, ayrca konuyla ilgili niversiteler, dernek, vakf vb. kurum ve
kurulularla grmeler yaplmtr.
1.4.2
Trafik kazalarna bal olarak l ve yaral saylar, karayolu andaki trafik younluu, corafi
ve iklimsel farkllk gsteren yerleim blgelerinin zellikleri de dikkate alnmak suretiyle, Trkiye
genelini temsil edebilecei dnlen Adana, Afyonkarahisar, Ankara, Bilecik, Bursa, Eskiehir,
Gaziantep, Giresun, stanbul, Kocaeli, Konya, Mersin, Samsun,
anlurfa ve
Trabzon
illerinde
yerinde denetim yaplmtr.
1.4.3
Denetim
kapsamna giren konular ile ilgili olarak makale, tebli, rapor v.b. kaynaklar
incelenmi, literatr taranm, konu ile ilgili ok sayda uzman ve akademisyenin grlerine
bavurulmutur.
1.4.4
Dier lke uygulamalar ile lkemiz uygulamalarn kyaslamak amacyla, uluslararas
uygulama rnekleri incelenmi, konuyla ilgili Dnya Salk rgt-Dnya Bankas ibirlii ile
hazrlanan Karayollarnda Trafik Kazalarnn nlenmesi Dnya Raporu 2004 (World Report on Road
Traffic Injury Prevention-WHO 2004), Avrupa Yaya Haklar Bildirgesi (1988), International Road Traffic
and Accident Database (IRTAD) dokmanlarndan yararlanlmtr.
1.4.5
Trafik ile ilgili sivil toplum rgtlerinden Trkiye Trafik Kazalarn nleme Dernei, Ankara ve
stanbul Trafik Vakf, Ankara Fahri Trafik Mfettileri Dernei ve stanbul ubesi, Trkiye ofrler ve
Otomobilciler Federasyonu, zel Src Kurslar Konfederasyonu ynetici ve yeleri ile grmeler
yaplm, faaliyet alanlar ile ilgili almalar deerlendirilmitir.
1.4.6
Denetim kapsamnda yer alan kurum ve kurulularn merkez ve tara tekilatlarnda her
dzeyde yetkililerle grmeler yaplm, kant elde etmek amacyla; konuyla ilgili dokmanlar
incelenmi, alt ilde 821 kii ile trafik iaretlerinin anlam zerinde anket almas yaplm, eitli
illerde adli tp kurumlar ve hastanelerdeki alkol testi uygulamalar ile EGMnin alkol, radar ve yaya
denetimlerine
ilikin
gzlem
ve
incelemeler
gerekletirilmi
ve
gerekli
grlen
hususlar
fotoraflandrlm, kamera ile grntlenmitir.
43
Blm 1: Giri
1.4.7
Direksiyon eitim alanlar ve ocuk trafik eitim parklarnn standartlara uygunluu ve aktif
olarak kullanlp kullanlmad yerinde gzlem ve inceleme yaplarak fotoraflarla belgelendirilmitir.
1.4.8
Trafik iaretlemelerinin KGM standartlarna uygunluu, bakm ve onarmlar ile kontrolnn ne
ekilde yapldnn tespiti amacyla, denetim kapsamndaki Karayollar Blge Mdrlkleri ve

belediyelerde yol yapm ve onarm ilerinin ihale dosyalar ve iaretleme projeleri ve tutanaklar
incelenmi, ayrca halen devam eden yol yapm ve onarm almalarnn iaretleme projeleri veya
tutanaklarnn KGM standartlarna uygunluu ile fiili durumun tespiti amacyla yerinde tespit ve
gzlemler gerekletirilerek, kamera ve fotoraflarla grntlenmitir.
44
BLM: 2
TRAFK GVENL
ULUSAL STRATEJS
45
46
Blm 2: Trafik Gvenliinin Salanmasna Ynelik Ulusal Stratejiler
BLM 2: TRAFK GVENLNN SALANMASINA

YNELK ULUSAL STRATEJ
2.1 Trafik Gvenliini Salamaya Ynelik Ama, Hedef ve ncelikler

Belirlenmi midir?
Denetim kriteri:
Can gvenliini salamak ve ekonomik zararlar nlemek amacyla ulusal dzeyde trafik
gvenlii plan ve politikalar oluturulmaldr.
Trafik Gvenliinin Salanmasna Ynelik Ulusal Strateji

2.1.1
Trafik kazalar sonucunda meydana gelen beeri ve maddi kayplarn ok nemli boyutlarda
olmas bir takm nlemlerin hayata geirilmesini zorunlu klmaktadr. nlem alnacak konular,
uluslararas alanda 4E olarak ifade edilen forml ile aklanmaktadr. Bunlar;
9
Trafik Mhendislii (Altyap) (Engineering)
Trafik Eitimi (Education)
Trafik Mevzuat ve Denetimi (Enforcement)
Trafik Kazas Sonras Acil Yardm ve Kurtarma (Emergency)
2.1.2
Yukarda saylan nlem alanlarna ilikin olarak, trafik gvenlii konusunda hedef tespitine
dayal uzun vadeli ulusal politikalarn ve bunlara uygun stratejilerin belirlenmesi son derece nemlidir.
Bu sayede; durum analizinin yaplmas, ama ve hedefler belirlenmesi, ortaya konulan ama ve
hedefler dorultusunda kaynak tahsislerinin nceliklere gre sralanmas ve gerekletirilen faaliyetlerin
etkin bir ekilde izlenip deerlendirilmesi mmkn olabilmektedir. Ayrca, yaplan deerlendirmelerden
sonra ortaya konulan zm nerilerine uygun olarak faaliyetlerin yeniden gncellenmesi, mevcut
kaynaklarla faaliyetlerin en etkin ekilde yerine getirilmesine byk katkda bulunacaktr. Bu erevede,
Danimarkada 2010 ylna kadar kaza saysnda % 45 azalma, Hollandada 2010 ylna kadar l ve
yaral saylarnn % 50 azaltlmas, ngilterede l saylarnda 1/3 orannda azalma gibi ulusal trafik
gvenlii hedefleri belirlenmekte ve bunlara uygun stratejiler gerekletirilmektedir.
47
Trafik gvenlii konusunda lkemizde ulusal dzeyde bir strateji hayata

geirilememitir.
2.1.3
Trafik gvenlii konusunda ulusal lekte hedeflerin tespiti, stratejilerin belirlenmesi ve
kurumlar aras koordinasyonun salanmas amac ile 1997 ylnda Karayolu Gvenlii Yksek Kurulu
(KGYK) ve Karayolu Trafik Gvenlii Kurulu (KTGK) oluturulmutur. KGYK, ilgili kurumlar zerinde
yaptrm gcne sahip, kurumlar st bir nitelik
KARAYOLU GVENL YKSEK KURULU
Babakan
Adalet Bakan
Ulatrma Bakan
ileri Bakan
Orman Bakan
Ky Hizmetlerinden Sorumlu
Maliye Bakan
Devlet Bakan (5286 sayl kanun
ile kaldrlmtr.)
Milli Eitim
Jandarma Genel Komutan
Bakan
Bayndrlk ve
DPT Mstear
skan Bakan
Salk Bakan
Emniyet Genel Mdr
Karayollar Genel Mdr
tamaktadr. Kurula babakan ve bakan dzeyinde

katlmn ngrlmesi ile, en st dzeyde kararlarn
alnmas ve uygulayclar zerinde alnan kararlarn emir
dzeyinde
uygulattrlmasnn
salanmas
amalanmtr. Ancak, ylda iki defa toplanmas gereken

KGYK bugne kadar (Ocak 2008) sadece 1997 ve 1998
yllarnda birer defa olmak zere toplam iki kez
toplanm ve sz konusu toplantlar da dahil olmak
zere bugne kadar kurulu amacna ynelik olarak herhangi bir alma gerekletirmemitir.
2.1.4
KARAYOLU TRAFK GVENL KURULU

Adalet
Bakanl
ileri
Bakanl
Salk
Bakanl
Ulatrma
Bakanl
Jandarma
Genel
Komutanl
Mahalli
dareler
Gen. Md.
ODT
Gazi
niversitesi
Ankara
Bykehir
Belediye
Bakanl
TOF
Kald
Maliye
Bakanl
Milli Eitim
Bakanl
Bayndrlk
ve skan
Bakanl
gndemi,
evre ve
Orman
Bakanl
Sivil
Savunma
Gen.
Md.
Sanayi ve
Ticaret
Bakanl
DPT
Mstearl
tarafndan
TSE
RTK
Ufuk
niversitesi
Trkiye
Trafik
Kazalar
Yardm
Vakf
Anadolu
niversitesi
TMMOB
ki,
yksek
KTGK
tarafndan
kurulun
tespit
edilmekte olup, bugne kadar KTGK

trafik
gvenliine
ilikin
ulusal stratejinin belirlenmesine ynelik
Trkiye
Trafik
Kazalarn
nleme Der.
bir alma da yaplmamtr. Baka bir

ifadeyle trafik gvenlii alannda st
dzey rgtlenmeler olan ve kararl bir
tutum gstermesi gereken KGYK ve
KTGKnn,
kapsayan
bu
alanda
strateji
tm
lkeyi
belirlenmesine
ynelik herhangi bir katks olmamtr.

Karayolu yiletirmesi ve Trafik Gvenlii Projesi
2.1.5
Trkiye ile Uluslararas mar ve Kalknma Bankas (IBRD) arasnda 24.06.1996 tarihinde
Karayolu yiletirmesi ve Trafik Gvenlii Projesi (KTG) erevesinde 250.000.000 ABD Dolarlk
ikraz anlamas imzalanm ve 24.09.1996 tarihli ve 22767 sayl Resm Gazetede yaymlanarak
yrrle girmitir. Sz konusu proje, trafik gvenlii ile ilgili kurulular ilk kez nceden planlanan
48
alma programlar ve hedef tespitleri ile bir araya getirmitir. Projenin, Karayolu yiletirmesi Projesi
ve Trafik Gvenlii Projesi olmak zere iki aya bulunmakta ve be kurumu ilgilendirmektedir. (Bkz.
Paragraf 1.1.13)
2.1.6
Proje kapsamnda, IBRDden alnan krediden 202.319.040,47 ABD Dolar, milli bteden de
108.707.207 ABD Dolar olmak zere toplam 311.026.247,47 ABD Dolar harcama yaplmtr. Sz
konusu proje kapsamnda 1997-2001 yllar arasnda yaplan harcamalarn dalm Tablo 3te
gsterilmektedir.
Karayolu yiletirmesi ve Trafik Gvenlii Projesi Kapsamndaki Harcamalar
Karayolu yiletirmesi ve
Trafik Gvenlii Projesi
KGM
18.208.994,94
25.278.246,79
2.490.130,87
157.372
929.282,99
7.431.401,73
1.485.833,63
Polis Ekipmanlar ve Ynetmeliklerin cras
EGM
11.053.234
4.094.000
903.540
1.222.633
Salk Ekipmanlar ve Hizmetleri
SB ve G
Src ve Yayalarn Eitimi
Dnya Bankas
Kredisinden Harcanan ($)
MEB
A-Trafik Gvenlii
Kara Nokta Blgelerinin Gelitirilmesi
Ekipman
Aratrma ve zleme in Teknik Yardm ve Eitim
Milli Bte
Harcamas ($)
608.470
B) Karayolu yiletirmesi
86.632.152
Devlet Yolu yiletirmesi

Kasaba Geileri
C) Kurumsal Gelime
3.783.690
6.434.797,75
98.416
501.208,55
153.700
108.707.207
768.502,45
202.319.040,47
Ynetim Sistemleri in Teknik Danmanlk Eitimi

Ekipman ve Veri Toplama Sistemleri
TOPLAM
138.790.640,77
Tablo: 3 (Kaynak: KGM)

2.1.7
IBRDden
salanan
250.000.000
ABD
Dolarlk
kredinin,
23.249.140
ABD
Dolar
kullanlmayarak iptal edilmi, 24.431.820 ABD Dolar ise ikraz anlamasnn para biriminin ilk nce ABD
dolarndan Alman Markna, Alman Markndan da Avroya evrilmesi yznden ortaya kan kur
farklarndan tr proje kapsamndaki harcamalar iin kullanlamamtr.
2.1.8
KTG Projesi kapsamnda,
Kaza kara noktalarnn iyiletirmesi byk oranda gerekletirilmi,
Trafik iaretlerinin yenilenmesi almalarna balanm,
479 retmene trafik formasyon eitimi verilmi,
322 proje okuluna eitim materyali temin edilmi,
780 trafik polisinin psikoteknik deerlendirmesi yaplm,
49
Trafik Bilgi Sistemi (TBS) kurulmu,
9 lk yardm pilot projesi gerekletirilmitir.

2.1.9
Sz konusu proje kapsamnda yabanc bir firmadan 2.500.000 ABD Dolar karlnda
salanan danmanlk hizmeti yoluyla 2001-2010 yllarn kapsayan uzun vadeli bir Ulusal Trafik
Gvenlii Program hazrlanmtr. Programn genel amac gelecek on yl iinde trafik kazalarnda
len ve yaralanan kii saysn % 40 azaltmak olarak belirlenmitir. lkemizde, trafik problemini ilk defa
btncl bir adan ele alan, ama, hedef tayini yapan ve trafik gvenlii ile ilgili kurulularn birlikte
almalarn ngren program, 4E olarak ifade edilen hususlarn tamamna ilikin tespit ve nerileri de
iermektedir.
2.1.10
Trafik gvenlii konusunda ulusal lekte hedef ve stratejileri belirlemeye ve kurumlar aras
koordinasyonu salamaya ynelik olarak gelitirilen, KTG kapsamnda hazrlanan Ulusal Trafik
Gvenlii Program Ana Raporunda, programn yrtme kurulu tarafndan onaylandktan sonra KGYK
veya ilgili Bakanlklar tarafndan da onaylanmas nerilmektedir. Bu onay ile programn kesin olarak
uygulanmas gerektiini, ayrca hkmet tarafndan gerekli finansmann salanaca anlam tayaca
ngrlm olmakla birlikte, sz konusu program KGYK veya ilgili bakanlklar tarafndan
onaylanmam, trafik gvenlii konusunda ulusal dzeyde politikalarn oluturulmasn salayacak
resm bir yapya kavuturulamam ve bir anlamda tavsiye niteliinde bir dokman olarak kalmtr. Bu
durum, ilgili kurum ve kurulularn trafik gvenlii alanndaki sorumluluklarn nceden olduu gibi
mnferit abalarla snrl brakmtr.
Meclis Aratrmas Komisyonu Raporu
2.1.11
Trafik kazalarnn nedenlerinin aratrlarak alnmas gereken nlemlerin belirlenmesi
amacyla 2001 ylnda Meclis Aratrmas Komisyonu Raporu hazrlanmtr. Trkiye Byk Millet
Meclisi Genel Kurulunda 17.01.2001 tarihinde grlen rapor, trafik gvenliini btn ynleriyle ele
alm, tespitlerde bulunmu ve neriler gelitirmitir. Raporda yer alan temel nerilerden biri, trafik
gvenliinin salanmas ynnde devlet politika ve stratejilerinin belirlenmesi olmasna ramen,
denetlenen kurulularn yetkililerince bugne kadar bu ynde herhangi bir alma yapldna dair bir
bilgi ve belge denetim almas srecinde ibraz edilememitir.
Trafik Gvenliinde Yeni Almlar, Hedefler ve zm Projeleri
2.1.12
ileri Bakanl tarafndan Aralk 2007de hazrlanan ve ieriinde bir dizi projelerin yer ald
Trafik Gvenliinde Yeni Almlar, Hedefler ve zm Projeleri balkl alma trafik gvenliinin
salanmasnda denetim boyutunun etkinliinin artrlmas ve zm yollarnn aranmasna ynelik
olarak atlm nemli bir adm olup, bu yeni almn Bakan-Yrtme Organ dzeyinde bir irade,
kararllk ve sahiplenmeyle gereklemesi son derece olumlu bir gelimedir. Ancak sz konusu proje;
50
Proje amalarn gerekletirmeye dnk somut hedeflerin ve faaliyetlerin takvimlendirilerek,

faaliyet sorumlularnn belirlenmesi,
Belirlenen hedeflere ulalp ulalmadnn ve ulalamad ise problemlerin giderilmesine ynelik

zmler gelitirilmesini ieren bir izleme sistemi oluturularak sorumlularnn belirlenmesi,
Bu sistem ve sreleri deerlendirerek gerekli nlemleri almakla grevli ve yetkili proje yrtme
kurulu oluturulmas,
Planlanan sistem ve faaliyetler iin somut finansman ve dier kaynak ihtiyacnn yllar itibaryla
saptanmas ve zmlenmesi suretiyle proje girdilerinin salam kaynaklara dayandrlmas,
Her eyden nce, proje tasarmnn ilgili dier kamu kurulularnn katksn salayacak, rol ve
sorumluluklar netletirecek ekilde yeniden gzden geirilmesi ve etkili bir koordinasyon iin
gerekli nlemlerin salanmas,
halinde daha gvenli bir trafik ortam yaratlmasna ynelik ulusal bir trafik gvenlii stratejisine sahip
olunmas yolunda katk salayacaktr.
2.1.13
Sonu olarak, son 10 yllk srete trafik gvenliinin salanmasna ynelik olarak yaplan
almalarn hibirisi tam anlamyla hayata geirilememi, bu amaca ynelik olarak kullanlan kaynaklar
yeterli etkinlii salayamam ve bu alanda bir Devlet politikas/stratejisi ortaya konulamamtr. Bu
durum, neredeyiz sorusunun cevabn verecek salkl bir durum analizinin yaplamamasna, ksa, orta
ve uzun vadeli ama ve hedeflerin tayin edilememesine, rol ve sorumluluk verilen kamu kurum ve
kurulular arasnda etkin bir koordinasyon ve ibirliinin salanamamasna yol amtr.
Trafik gvenliini btncl bir yaklamla ele alan ulusal strateji belirlenmeli, buna uygun
plan ve politikalar oluturulmaldr.
51
52
BLM: 3
TRAFK ETM
53
54
Blm 3: Trafik Kazalarnn nlenmesine Ynelik Eitim Faaliyetleri
BLM 3: TRAFK KAZALARININ NLENMESNE

YNELK ETM FAALYETLER
3.1 Trafik Genel Eitim Plan Ne lde Uygulanmaktadr?

Denetim Kriteri
Mevcut trafik genel eitim plannn ulalabilir ama ve hedefleri olmal, sorumlu birimler
alma konularn programlara balamal ve almalar izlenmelidir.
Trafik Genel Eitim Plan

3.1.1
1996 ylnda Karayollar Trafik Kanununda yaplan bir dzenleme ile okul ncesi, okul ii ve
okul d trafik eitimini dzenleyen Trafik Genel Eitim Plann (TGEP) hazrlama ve ilgili kurulularla
ibirlii yaparak uygulama grevi Milli Eitim Bakanlna verilmitir. Konuyla ilgili kurum ve
kurulularn grleri de alnarak hazrlanan TGEP, 12.10.2001 tarihinde yrrle girmitir.
3.1.2 TGEP, iki ana blmden olumaktadr. Birinci blmde, okullardaki trafik eitimi, eiticilerin
eitimi ve okul d trafik hizmetleri ile eitime ynelik mevcut durum tespiti, gr ve neriler ile
yaplacak almalara yer verilmitir. kinci blm olan uygulama plannda ise, yaplan tespitlerden
hareketle belirlenen alma konularnn tasnifleri yaplarak sorumlu birimler tespit edilmi ve bu
birimler koordinatr birimlerle ilikilendirilmilerdir.
3.1.3 TGEP, 24.10.2001 tarih ve 59718 sayl yaz ile ilgili kurum ve kurululara gerei yaplmak
zere gnderilmi olup, 18i MEB merkez ve tara tekilat olmak zere toplam 31 ayr birim Plann
uygulanmasndan sorumlu tutulmutur. Plann uygulanmasnda koordinasyonu salamak ve gerekli
deerlendirmeleri yapmak zere MEB zel retim Kurumlar Genel Mdrl alanlar arasndan
TGEP sekreteri ve iki yeden teekkl eden TGEP Sekreteryas oluturulmutur. (Tablo: 4)
55
TGEP Uygulamadan Sorumlu Kurum ve Kurulular

Milli Eitim Bakanl
Talim ve Terbiye Kurulu Bakanl
Tefti Kurulu Bakanl
Okul ncesi Eitim Genel Mdrl
lkretim Genel Mdrl
Ortaretim Genel Mdrl
Dier Kurum ve Kurulular

Babakanlk zrller daresi Bakanl
Sosyal Hizmetler ve ocuk Esirgeme Kurumu
Emniyet Genel Mdrl
Jandarma Genel Komutanl
Erkek Teknik retim Genel Mdrl

Kz Teknik retim Genel Mdrl
retmen Yetitirme Eitimi Genel Mdrl
raklk ve Yaygn Eitim Genel Mdrl
Yksekretim Genel Mdrl
Yurtd Eitim Genel Mdrl
zel retim Kurumlar Genel Mdrl
zel Eitim Rehberlik ve Danma Hizmetleri Genel
Mdrl
Eitim Teknolojileri Genel Mdrl
Hizmetii Eitim Dairesi Bakanl
Eitim Aralar ve Donatm Dairesi Bakanl
Salk leri Daire Bakanl
l le Milli Eitim Mdrlkleri
Karayollar Genel Mdrl

Radyo ve Televizyon st Kurulu
Temel Salk Hizmetleri Genel Mdrl
Sanayi ve Ticaret Bakanl
Sivil Toplum rgtleri
Trkiye ofrler ve Otomobilciler Federasyonu (TOF)
niversitelerin ilgili blmleri
Yeilay Cemiyeti Bakanl
Yksek retim Kurulu (YK)
Tablo: 4 (Kaynak: MEB-2001)
Trafik Genel Eitim Plannn uygulanmas, izlenmesi ve kurumlar aras

koordinasyonunda baar salanamamtr.
3.1.4 Genel olarak Plan; belirli ama ve hedeflere ulamak iin almalarn sistematik bir biimde
organize edildii ve yrtld bir dokmandr. Mevcut durumun analizi, ama ve hedeflerin
belirlenerek buna uygun stratejilerin gelitirilmesi ve gerekli izleme ve deerlendirme faaliyetlerinin
hayata geirilmesi planlamann temel unsurlar olarak kabul edilmektedir.
3.1.5 TGEP bu adan incelendiinde, ama ve hedeflere yer verilmedii, nceliklerin belirlenmedii
ve yaplacak faaliyetlerin hangi kaynaklarla gerekletirileceinin belirtilmedii grlmtr.
3.1.6 TGEPte, sorumlu kurum ve kurulularn kendi alma konularn ne kadar sre ierisinde
gerekletireceklerine dair belirli bir uygulama takvimi ngrlmemi, tm faaliyetlerin srekli olarak
yaplaca ifade edilmitir. Planda yaplmas ngrlen faaliyetlerin bir ksm sreklilik arz etmekle
birlikte bu faaliyetlerin bir ksm yaplm, yaplmayanlarn veya yaplacaklarn ise ne zaman ve nasl
hayata geirilecei konusunda herhangi bir bilgi ve belgeye ulalamamtr.
56
3.1.7 Bir konuda birden fazla kurum ve kuruluun sorumlu olduu durumlarda ise bu gne kadar
birlikte alma, ibirlii ve koordinasyon salanamamtr. Sorumlu kurum ve kurulularn bnyesinde,
TGEPte yer alan faaliyetleri yrtecek birimler ve grevliler belirlenmemitir. Kurum ve kurulularda
plan erevesinde yaplmas ngrlen faaliyetlerin ne lde yerine getirildiine dair bir bilgi veya
belgeye de ulalamamtr.
3.1.8 Dier yandan planda ngrlen faaliyetlerin bir ksm da sorumlu kurum ve kurulularn grev
alanna girmemektedir. rnein, TGEP ile eitici programlar hazrlanmas ve sunumunun salanmas
grevi Radyo ve Televizyon st Kuruluna verilmi olmakla birlikte, RTKn yasal olarak byle bir
grevi olmad gibi bu grevi yerine getirebilecek imkn da bulunmamaktadr.
3.1.9
Aradan
geen
sre
ierisinde
mevzuatn
deimesi,
baz
alma
konularnn
sonulandrlmas veya ortadan kalkmasna ramen Planda gerekli deiiklik ve gncelleme

yaplmamtr. rnein, RTK tarafndan verilen ekran karartma cezas yasal deiiklik ile yayn
durdurma cezasna dntrlm, Trkiye ofrler ve Otomobilciler Federasyonuna (TOF) ait olan
Ticari Tat Kullanma Belgesi verme yetkisi ise, yaplan mevzuat deiiklii ile Ulatrma Bakanlna
verilmi ve ad Mesleki Yeterlilik Belgesi olarak deitirilmi olmasna karn, Plan geerliliini yitirmi
ifadelerle varln srdrmtr.
3.1.10 Uygulamadan sorumlu kurum ve kurululara, Planda ngrlen konularda yaplan alma,
planlama ve gerekletirilen hizmetlerin drt ayda bir (Ekim, ubat, Haziran) rapor halinde MEB zel
retim Kurumlar Genel Mdrlne bildirilmesi zorunluluu getirilmi olmasna ramen, MEB tara
tekilatnn bir ksm hari, sz konusu raporlarn bugne kadar MEBe gnderilmedii saptanmtr.
3.1.11 MEB tara tekilatnn 2001 - 2007 yllar arasnda gnderdii dokmanlar incelendiinde ise,
hibir ilin alma, planlama ve gerekletirilen hizmetleri her drt ayda bir rapor halinde MEBe
gndermedii belirlenmitir. 81 ilden, 2005 ylnda Bursa, Gmhane, Kayseri, Kilis, Osmaniye; 2006
ylnda Ankara, Bingl, ankr, Gmhane, Kayseri, Yozgat, Kilis; 2007 ylnda ise anakkale,
Kayseri ve Kilis illerinin bir defa rapor gnderdii, dier illerin ise hi gndermedii tespit edilmitir. Bu
durum TGEP erevesinde illerde gerekletirilen faaliyetler ile uygulama sonularn deerlendirme
ve izleme olanan ortadan kaldrmtr.
3.1.12 TGEPte rol bulunan balca kurum ve kurululardan EGM, belediyeler ve RTKte yaplan
denetimlerde, Plana atf yaplarak gerekletirilen bir faaliyete rastlanmamtr. Planda yer alan
konularn birou halihazrda kurumlarn grevleri arasnda yer aldndan ve TGEPte bu faaliyetlere
ilikin llebilir ama ve hedefler bulunmadndan, faaliyetlerin ne lde Plan hedefleri
dorultusunda gerekletirildii anlalamamtr.
57
3.1.13 zel retim Kurumlar Genel Mdrl bnyesinde oluturulan sekreterya, Plann uygulama
sonularn deerlendirme ve gerekli koordinasyonu salama grevini yerine getirmemitir. Kald ki
emekli olan veya grevinden ayrlan sekreterya yelerinin yerine uzun sre yeni grevlendirme dahi
yaplmamtr.
3.1.14 Sekreteryada, Plann uygulanmasna ynelik faaliyetlerin niteliine uygun grevlendirme

yaplmamtr. rnein, okul ncesi eitim konusu, Okul ncesi Eitim Genel Mdrln, lkretim
ve ortaretim konular lkretim ve Ortaretim Genel Mdrlklerini ilgilendirdii halde,
sekreteryann oluturulmasnda bu birimlere yer verilmemitir.
3.1.15 TGEPte ama ve hedefler ile nceliklerin belirlenmemesi, faaliyetlerin hangi kaynaklarla, hangi
zaman diliminde gerekletirileceine yer verilmemesi ve belli bir takvim ngrlmemesi,
gerekletirilen faaliyetlerin izlenmesini, deerlendirilmesini ve gerekli koordinasyonun salanmasn
gletirmitir. Sz konusu plan erevesinde grev alan kurum ve kurulular plann uygulanmasnda
gerekli hassasiyeti gstermeyerek plandan beklenen sonulara ulalmasn sekteye uratmtr.
TGEP, gnn koullarna uygun olarak yeniden gzden geirilmeli, amac, llebilir
ak hedefleri, uygulama yntemleri ve takvimi belirlenmelidir. Ayrca, Plann
uygulanmasnn usul ve esaslar ile ilgili ayrntl dzenleme yaplmal, hazrlanmas
durumunda, Ulusal Trafik Gvenlii Stratejisi ile entegre bir plana dntrlmelidir.
58
3.2 Okullarda ocuklara Verilen Trafik Eitimi Yeterli midir?

Denetim Kriteri:
ocuklara verilecek trafik eitimi ya gruplar, ilgi ve ihtiyalar dorultusunda hazrlanmal ve
uygulamal eitim yaygnlatrlmaldr.
Okullarda Verilen Trafik Eitimi

3.2.1 lkemizde son yllarda meydana gelen trafik kazalarnn yaklak % 97si src, % 2si yaya
ve % 0,3 ise yolcu hatalar olmak zere toplam % 99u insan faktrnden kaynaklanmaktadr. 20022005 yllarn kapsayan lml - yaralanmal trafik kazalarna karan srclerin eitim dzeylerine
bakldnda, yaklak % 50sinin ilkokul mezunu olduu grlmektedir. (Grafik: 8) Bu oran eitim kaza ilikisinin nemini ortaya koymaktadr.
lml-Yaralanmal Trafik Kazasna Karan Srclerin renim Durumlar
60,000
50,000
0 - Belirsiz
40,000
1 - lkokul
2 - Ortaokul
30,000
3 - lkretim
4 - Lise
20,000
5 - Yksekokul
10,000
0
2002
2003
2004
2005
Grafik: 8 (Kaynak: EGM)

3.2.2 Birok lkede trafik gvenliinin salanabilmesi iin kk yata trafik bilincinin oluturulmasna
ynelik trafik eitim faaliyetleri yrtlmektedir. rnein;
9
Hollandada ocuklarn trafik eitimine aileler de dahil edilmi olup, Hollanda Trafik Birlii,
okullar ve aileler bir organizasyon ierisinde ve Trafik Aileleri projesi erevesinde 1995
59
ylndan bugne kadar ocuklarda ilkretim seviyesinde trafik bilinci olumasna ynelik
almalar yapmaktadr.
9
srailde trafik eitimi dersleri anaokulundan 12. snfa kadar, Bulgaristanda ise 1 ile 8.
snflar arasnda zorunlu olarak okutulmaktadr.
Almanyada 1969 ylndan bu yana trafik eitimi verilmektedir. 1980 ylndan bugne kadar
da ilkretim okullarnda zorunlu trafik dersinin okutulmasnn yannda, 3 ve 4. snfta test
yaplarak bisiklet src sertifikas da verilmektedir.
9 Avusturyada 1960tan beri tm okullarda trafik eitim dersleri yasalar gerei zorunlu olarak
verilmektedir.
3.2.3 lkemizde trafik eitimi ilk defa 1992 ylnda, liselerde semeli ders olarak balam, 1996
ylnda da Karayollar Trafik Kanununda yaplan deiiklik ile ilkretim ve ortaretimde (liselerde)
zorunlu ders olarak okutulmas benimsenmitir. Bu dorultuda 1997 1998 eitim retim ylndan
itibaren ilkretim okullarnn 6 ve 8. snflarnda zorunlu ders olarak okutulmaya balanm, ancak
ortaretimde zorunlu olmas gereken ders, 2007-2008 retim ylna kadar semeli ders olarak
okutulmutur. Baka bir ifadeyle ortaretimde, 2007-2008 eitim retim ylndan itibaren trafik
derslerinin Bakanlka zorunlu hale getirilmesi olumlu bir gelime olarak deerlendirilse de, bu tarihe
kadar potansiyel src aday olarak kabul edilebilecek ya grubunda olan rencilere trafik dersinin
zorunlu tutulmamas, trafik bilincinin artrlmas ve trafik gvenlii kavramnn aktarlmas hususlarn
sekteye uratmtr.
Okullarda trafik ve ilkyardm dersleri, ounlukla, bu alanda herhangi bir zel

eitimi bulunmayan retmenler tarafndan verilmektedir.
3.2.4
Trafik dersine giren retmenlerin branlar ve konuyla ilgili kurs alp almadklar hususu,
rnekleme yntemiyle belirlenen 120 okulda incelenerek, aada belirtilen hususlar tespit edilmitir:
9
Toplam 120 ilkretim okulunun byk bir ounluunda 4 ve 5. snflarda snf retmenleri,
6 ve 8. snflarda ise, fen bilgisi ve beden eitimi retmenleri trafik dersini okutmaktadrlar.
Denetim kapsamndaki illerin ounda derse giren retmenlerin konuyla ilgili herhangi bir
kurs ya da seminere katlmadklar saptanmtr.
120 ilkretim okulunda, dersin teorik olarak anlatld, baz okullarda ise tepegz veya slayt
yoluyla grsel sunumlar yapld, uygulamal eitime yeterince yer verilmedii grlmtr.
Fiilen uygulamann ierisinde bulunan EGM personelinden trafik eitimi konusunda snrl
lde yararlanlmaktadr.
60
3.2.5 Trafik ve ilkyardm dersi, eitim faklteleri snf retmenlii blmlerinde haftada iki saat yarm
dnem zorunlu ders olarak okutulmaktadr. Marmara niversitesi, Gazi niversitesi ve Ankara
niversitesi Eitim Fakltelerinde bu dersi okutabilecek retim grevlisinin bulunmad ve bu
alandaki eksikliin tp doktoru, trafik polisi veya beden eitimi brannda bulunanlar tarafndan
giderilmeye alld grlmtr. Baz fakltelerde ise milli eitim mdrlklerinin am olduu
Trafik ve lkyardm Dersi retici Sertifikas alm retim grevlileri tercih edilmektedir.
3.2.6
Okullarda trafik ve ilkyardm derslerinin genel olarak trafik gvenlii eitimi ya da hizmet ii
eitim almam retmenler tarafndan verilmesi, uygulamal eitim materyallerinin yeterince

kullanlmamas ve bu alanda deneyimli EGM personelinden gerektii lde yararlanlmamas trafik
eitiminden beklenen olumlu sonularn alnmasna engel tekil etmitir.
KTG Projesi Kapsamndaki Formatr retmenler
Trafik ve lkyardm derslerinin verilmesinde KTG projesi kapsamnda trafik

gvenlii
eitimi
alan
(formatr)
retmenlerden
yeterince
yararlanlmamtr.
3.2.7 1997-2000 yllar arasnda yrtlen KTG Projesi kapsamnda seilen illerde, trafik
younluunun
fazla
olduu
blgelerde
bulunan
okullardaki
retmen,
renci
ve
halkn
bilinlendirilmesi amacyla, farkl illerden 322 proje okulundan 479 retmen, formatr retmen olarak
eitimden geirilmitir. Bu retmenlerin de bulunduklar il veya iledeki okullarda grev yapan
retmenlere kursta edindikleri bilgileri aktarmalar planlanmtr.
3.2.8 Ancak, formatr retmenlerin neredeyse hibirine kurs dnnde dier retmenlere trafik
eitimi kursu verdirilmemesi, bir ksmnn grev unvanlarnn deimesi ve bir ksmnn da emekli
olmas
nedeniyle
bu
retmenlerden
yeterince
istifade
edilememitir.
Yerinde
denetim
kapsammzdaki illerde yaptmz inceleme sonucunda, bir ilimizde, formatrlk eitimine katlan alt
retmenden yalnzca bir tanesinin 2001 ylnda 77 retmene eitim verdii ve bunun dnda
bakaca bir eitim yaplmad grlmtr.
61
Trafik dersinin nemine dikkat ekmek ve ilgiyi arttrmak amacyla merkezi

sistemle yaplan snavlarda rencilerin trafik alan ile ilgili bilgilerinin de llmesi
salanmaldr.
Trafik ve lkyardm dersini verecek retmenlerin mfredata uygun ekilde eitim
almalarn salamak asndan, MEB, YK ve ileri Bakanlklar arasnda
koordinasyon ve ibirlii salanmaldr.
l Emniyet Mdrlklerinde konusunda deneyimli personelin, okullarda rencilere,
retmenlere, velilere ve idarecilere ynelik trafik gvenlii ile ilgili seminerler
verebilmesi iin daha yakn ibirlii ve koordinasyon salanmal ve buna sreklilik
kazandrlmaldr.
ocuk Trafik Eitim Parklar
Okul
andaki
ocuklar
uygulamal
trafik
eitiminden
yeterince
yararlanamamaktadr.
3.2.9 Okul ncesi ve okul a ocuklarnn trafik kurallarn renmeleri ve alkanlk kazanmalarn
salamak amac ile yaptrlan ocuk trafik eitim parklar, rencilerin derslerde teorik olarak
rendiklerini uygulayabilecekleri ve trafik bilgilerini pekitirebilecekleri gvenli alanlardr. Gerek trafik
ortamnda yer alan aralar (akl araba, bisiklet gibi) ile trafik iaret ve levhalarnn bulunduu
parklarda ocuklara gvenlikleri asndan uymalar gereken kurallar ve trafikte kazalardan korunma
yollar retilmektedir.
3.2.10 1998 ylndan itibaren sz konusu parklar yapma veya yaptrma grevi ocuk Trafik Parklar
Ynetmelii ile, il zel idareleri ve belediyelere verilmitir. MEB ise bu parklarn okul ncesi ocuklar
ile ilk ve ortaretim rencilerinin yararlanaca ekilde planlamasn yapmak ve aksatlmadan
uygulanmasn salamakla ykml tutulmutur.
3.2.11 Ynetmelikle ocuk eitim parklarnn yaplmas ngrlmekle birlikte, aradan geen 10 yl
ierisinde ou ilimizde bu konuda ciddi hibir giriimde bulunulmamtr. Parklarn yapm, kullanm
62
ve denetimine ilikin olarak bir ok kurum ve kurulua grev ve sorumluluk yklenilmi olmakla birlikte,
kurumlar arasnda ibirlii ve koordinasyon salanmadndan, bugne kadar eitim parklarnn
yapmndan, yararlanlmasna kadar geen srelerde aksaklklar olumutur.
3.2.12 Yerinde denetim kapsamndaki illerin yedisinde eitim parknn bulunmad, nn
standartlara uygun yaplmad ve bunlardan ikisinin ayn zamanda ay bahesi kafeterya olarak
iletildii grlmtr. Yine bir ilimizde trafik eitim park olarak yaplan alann yerine daha sonra atk
artma tesisi yapld, bir baka ilimizde de, parkn spor kompleksine dntrld tespit edilmitir.
Ayrca Milli Eitim Mdrlklerince trafik eitim park bulunmad bildirilen ilde parklarn mevcut
olduu yerinde denetim srasnda tespit edilmitir. Sz konusu Milli Eitim Mdrlklerinin illerinde
bulunan ocuk trafik eitim parklarnn varlndan haberdar olmadklar anlalmaktadr.
3.2.13 Buna karlk stanbul ve Gaziantep illerinde ocuk trafik eitim parklarnn standartlara uygun
biimde yapld ve ilgili kurum ve kurulularla gerekli koordinasyon salanarak kullanld tespit
edilmitir. Sz konusu illerde;
9
Bykehir Belediyesi, parklardan yararlanacak okullar retim yl banda l Milli Eitim

Mdrl ile ibirlii yapmak suretiyle planlamakta,
ncelikle dersliklerde teorik bilgi verilmekte, slayt ve filmler gsterilmekte, park ierisinde
de pratie ynelik uygulamalar trafik polislerince anlatlmakta,
Talep edilmesi halinde eitime katlacak renciler, Bykehir Belediyesi hizmet otobs
ile eitim alanna tanmakta,
Ayrca katlan rencilere eitim amal brorler, kitaplar ve ilgilerini ekecek, trafik
mesajlar yazl eitim materyalleri datlmaktadr.
Ancak, iyi uygulama rnei tekil eden bu illerde bile, renci saylar gz nne alndnda yeni
eitim parklar ihtiyac olduu dnlmektedir.
stanbul Bykehir Belediyesi Topkap ocuk Trafik Eitim Park
63
3.2.14 Halen bir ok ilimizde ocuk Trafik Eitim Parklarnn hi bulunmamas, mevcut parklarn
Ynetmelikle belirlenen standartlarda olmamas, amac dnda kullanlmas, kurumlar aras
koordinasyon eksiklii ve parklarn yaplmasndan sorumlu kurumlarn konuya yeterince ilgi
gstermemeleri, okul andaki ocuklarn uygulamal eitimden yeterince yararlanamamalarna
sebep olmaktadr. Bu durum, trafik ve trafik gvenliine ynelik bilin dzeyinin kk yalarda
artrlmasn engellemektedir.
Trafikte uygulamal eitime etkinlik kazandrlabilmesi iin, renci saylar gz

nnde bulundurularak her il ve ilede park ihtiyac tespit edilmeli, imar planlarnda
merkezi trafik eitim parklarna yer verilmelidir. Ayrca fiziki koullar uygun okullarda
trafik eitim parklarnn yer almasn salayacak giriimlerde bulunulmal, parklarn
kullanmnn planlanmas aamasnda kurumlar aras ibirlii ve koordinasyon
salanmaldr.
64
3.3 Trafik Eitiminde Radyo ve TV Olanaklarndan Yararlanlyor

mu?
Denetim Kriteri:
Radyo ve TV kanallarnn trafik eitimi konusundaki
ykmllklerini yerine getirmesi
salanmaldr.
Radyo ve TV Kanallarnda Trafik Eitimi
3.3.1 Trafik eitiminin toplum kesimlerine en hzl ve yaygn bir ekilde

ulatrlmasnda radyo ve televizyon olanaklarndan geni bir ekilde
yararlanlmas,
radyo
ve
televizyon
kurulularnn
da
bu
tr
eitim
programlarna yaynlarnda yer vermek suretiyle, toplumun trafikle ilgili bilgi sahibi olmasna katk
salamalar kamu yaynclnn bir gerei olarak karmza kmaktadr. Kald ki, bu konu 2918 sayl
Kanunun 125. maddesi ile 1997 ylndan itibaren zorunlu hale getirilmi ve usul ve esaslar
ynetmelikle belirlenmitir. Ynetmelikle belirlenen haftada 30 dakika ve 09.00 21.00 saatleri
arasnda trafik eitim programlar yaynlama kriterlerine uyulup uyulmadnn kontrol grevi ise
Radyo ve Televizyon st Kuruluna verilmitir.
Radyo ve TV kanallar trafik eitimine yeterli zaman ayrmamakta ve Radyo

Televizyon st Kurulu da kendisine verilen denetim grevini yeterince yerine
getirmemektedir.
3.3.2 Yaplan denetim sonucunda, RTKn 1997 ylndan bu yana zorunlu hale getirilen trafik eitim
programlarna ilikin olarak sadece 2004 ve 2005 yllarnda ayr zaman diliminde inceleme yapt;
2004 ylnda 23 ulusal kanaldan 19unun belirlenen yayn kriterlerine uymamas zerine, bu kanallara
uyar meyyidesi uyguland grlmtr. Bu cezaya istinaden dokuz TV kanal yarg yoluna
bavurmu ve alan davalar RTK lehine sonulanmtr. 2005 ylnda ise iki kez yayn taramas
yaplm, yayn kurulularnn byk bir blmnn sz konusu kurala uymadklar saptanm, bu defa
yayn kurulularna bir nceki yl verilen uyar cezas dahi verilmeyerek, hukuki meyyide yerine
sadece duyarl olmalar istenmitir.
65
3.3.3 Ulusal kanallarn RTK tarafndan 2005 yl iinde yaplan izleme sonularna ilikin rnek
seilen be kanaln raporlar incelenmi, yayn kurulularnn tmnn hem haftada en az 30 dakika
sreyle trafik eitim program yaynlama kuraln hem de sz konusu yaynlarn 09.00 21.00 saatleri
arasnda yaynlanma zorunluluunu ihlal ettikleri, bu programlar genellikle saat 24.00ten sonra yayn
akna dahil ettikleri grlmtr.
3.3.4 RTK blge tekilatlar arasnda yer alan stanbul ve Adana blge mdrlklerinin trafik eitim
programlarna ilikin izleme faaliyetleri yrtp yrtmediklerine dair yaplan aratrmada, sz edilen
blge mdrlklerinin ulusal/blgesel ve yerel TV yaynlarn izlemedii, ulusal yaynlarn sadece
Ankara RTK merkezinden izlenebildii, blge tekilatlarnda ise sadece radyo kanallarnn
dinlenebildii, ancak radyo yaynlarnda trafik eitim programlarna ynelik bir tarama yaplmad,
yetkililerle yaplan grmelerden anlalmtr.
3.3.5 Dier yandan, RTK denetimine etkinlik kazandrmak amacyla henz deneme aamasna
gelinen Saysal Kayt Ariv ve Analiz Sistemi (SKAAS) Projesi hazrlanmtr. Proje ile lkemizdeki
tm radyo ve televizyon yaynlarnn saysal ortamda kaydedilmesi, arivlenmesi, izlenmesi ve analiz
edilmesi amalanmaktadr. Proje, TBTAK Bakanlna bal Ulusal Elektronik Kriptoloji Aratrma
Enstits (UEKAE) ve Uzay Bilimleri Enstits ile gerekletirilmektedir. Sz konusu projenin trafik
eitim programlarnn izlenmesine ne ekilde etkinlik kazandraca hakknda henz yeterli bir bilgi
bulunmamaktadr.
3.3.6 RTK, kendisine verilen denetim grevini yeterince yerine getirmemekte ve bu konuda gerekli
yaptrmlar uygulamamaktadr. Radyo ve TV kanallar da trafik eitim programlarna yaynlarnda yer
vermemek veya izlenme orannn ok dk olduu saatlerde yaynlamak suretiyle, toplumda trafik
bilincinin olumasna ve yaygnlamasna yardmc olmamakta, kamu yaynclnn gereini yerine
getirmemektedir.
3.3.7 Dier yandan trafik eitiminin ieriinin ve nceliklerinin daha salkl tespit edilebilmesi iin,
konu ile ilgili kurum ve kurulular arasnda ibirlii ve koordinasyona gereksinim duyulmaktadr.
Nitekim Karayollar Trafik Ynetmeliinin 169. maddesinde retim kurumlar dnda, gerek ve tzel
kiilerin karayolunu kullananlarn eitimi ile ilgili almalar, konu ve kapsam ynnden tespiti ve
uygulama ynnden denetlemeye, Emniyet Genel Mdrlnn koordinatrlnde, Emniyet Genel
Mdrl ve Karayollar Genel Mdrlnn yetkili olduu belirtilmek suretiyle bu amacn
gerekletirilmesi hedeflenmitir. Ancak sz konusu dzenlemede bir zorunluluk olmadndan,
uygulamada birok kii ve kurum trafik eitimi konusunda almalar yapmakla birlikte bunlarn ok az
bir ksm EGM ve KGMnin grlerine bavurmaktadr. Bu durum, trafik eitim programlar iin de sz
konusu olup, hazrlanan trafik eitim programlarnn konu ve kapsam ynnden dalmasna yol
amakta ve dier yandan kaynaklarn trafik gvenlii asndan gerek gereksinmeler iin
harcanmamasna neden olabilmektedir.
66
3.3.8 Ayrca zellikle televizyonlarda yaynlanmak zere hazrlanan trafik eitim programlarnn
sponsor destekli veya reklam, logo vb. ierik tamalar durumunda yaynlanmamas riski
bulunmaktadr. rnein, EGM tarafndan ulusal, blgesel ve yerel televizyon kanallarnda yaynlanmak
zere RTK'e gnderilen 20 spot filmden sadece 5 adedinde yayn ilkelerine aykr bir husus
bulunmam, kalan 15inin ise sponsor, yayn kalitesi ve ierii nedeniyle yaynlanamayaca grne
varlmtr.
Her trl trafik eitim programnn konu, kapsam ve kriterleri (televizyon yayn iin
hazrlananlarda RTKn de dahil olduu) EGM, KGM ve MEB ibirlii ve koordinasyonu
ile belirlenmeli, trafik eitimine ilikin almalarda sz konusu kurumlarn
uygun
grnn alnmas zorunluluu getirilmelidir.

RTK tarafndan trafik eitim programlarnn, ulusal, blgesel ve yerel radyo/TV
kurulular tarafndan yaynlanp yaynlanmadnn kontrolne ve yaptrm srelerine
sreklilik ve ilerlik kazandrlmaldr.
67
3.4 Srclere Verilen Eitim Yeterli midir?

Denetim Kriterleri:
Src kurslarnda verilen teorik ve pratik eitim, srclerin ihtiya duyaca bilgi ve becerileri
kazandrmaya ynelik olmal ve llmelidir.
Src kurslar etkin bir ekilde denetlenmelidir.
Motorlu Tat Src Kurslar

3.4.1 zel Motorlu Tat Src Kurslarnn (MTSK) alma, kapanma ve alma ekilleri 5580 sayl
zel retim Kurumlar Kanununda belirlenmi ve bu Kanun dahilinde yer alan dier tm zel
kurslarn ve zel okullarn statsne tabi tutulmutur. Motorlu tat srcs yetitirmek, yetimi
olanlara snav sonucu sertifika vermek, trafikle ilgili eitim ve retim yapmak zere alan MTSKlarn
al ve ileyii ile bu kurslarda grev alacak personele ait esaslar Motorlu Tat Srcleri Kursu
Ynetmeliinde dzenlenmitir.
3.4.2 Sz konusu Ynetmelie gre, MTSK amak isteyen gerek kii kurucularn, medeni haklarn
kullanma ehliyetine sahip olmas, ahlaken kt bir hrete sahip olmamas ve ar hapis gerektiren
veya yz kzartc bir sutan mutlak surette yahut kasti bir crmden dolay alt ay veya daha fazla
hapis cezas ile mahkum edilmemi olmas yeterli grlmektedir. Dolaysyla MTSK amak
isteyenlerde mesleki bilgi ve deneyim gibi herhangi bir zel art aranmamakta ve Ynetmelikte
belirlenen genel artlar tayan herkes MTSK aabilmektedir. Denetimimiz erevesinde, 15 ilde
faaliyet gsteren 1026 adet MTSK sahibinin eitim durumu incelenmi ve ulalan sonulara Grafik
9da yer verilmitir.
MTSK Sahiplerinin Eitim Durumu
lkokul
%1 %8 %8
%54
%29
lkretim/Ortaoku
l
Lise
niversite
Y.Lisans/Doktora
Grafik: 9
3.4.3 MTSK sahiplerinin meslekleri incelendiinde ise, bunlarn birounun esnaf, ekonomist,
teknisyen, emekli ii, kuyumcu, modelist, gemi kaptan, gda uzman, gazeteci, hemire, ifti gibi
mesleklere mensup olduklar belirlenmitir. Yabanc lke uygulamalarn ele aldmzda ise
68
Avusturya, Almanya ve svirede bir kiinin src okulu aabilmesi iin, makine mhendisi olma ve
src okullarnda eitim alm olma mecburiyeti bulunduu grlmektedir. (Tablo:5)
Baz AB lkelerinde MTSK Sahiplerinde Aranan Eitim Koulu
lke
Almanya
Avusturya
Fransa
Belika
Hollanda
sve
svire
Lksemburg
Trkiye
MTSK Aacak Kiide Aranan Eitim Koulu

Makine Mhendisi olma ve src okullarnda eitim
alm olmak
alm olmak
En az 33 yanda ve 3 yllk profesyonel tecrbe
5 yllk trafik sertifikas sahibi olmak
Makine Mhendisi olmak
Src retmeni olmak
alm olmak
Src retmeni olmak
Koul aranmamaktadr.
Tablo: 5 (Kaynak: EGM Trafik Aratrma Merkezi Mdrl)
Motorlu Tat Src Kurslarnda Verilen Eitim
Motorlu tat src kurslarn tamamlayan kursiyerlerin aldklar eitim, trafikte

gvenli birer src olarak yer almalarna yetmemektedir.
3.4.4 lkemizde meydana gelen trafik kazalarnn ortalama % 98inin src hatalarndan
kaynakland gz nne alndnda, src adaylarna verilen eitimin, kazalarn azaltlmas
hususunda, ne denli neme sahip olduu aktr. Bu dorultuda src adaylarna, mfredat 1987
ylnda hazrlanm olan, Trafik ve evre Bilgisi, Motor ve Ara Teknii ile lkyardm Bilgisi dersleri
okutulmaktadr. Sz konusu mfredat nda verilen derslerde adaylara gnlk hayatta ihtiya
duyaca konularn ok tesinde bilgiler verilmekte ve bu durum adaylarn trafik ortamnda ska
karlaabilecei konular zerine younlamalarna engel olmaktadr. rnein, Trafik ve evre Bilgisi
dersinde Trafik Kanununun amac, kapsam, trafikle ilgili kurum ve kurulularn nereler olduu ve
grevleri ile ara tescil ilemleri, Motor ve Ara Teknii Bilgisi dersinde de motorlarn alma
sistemleri ve prensipleri ile aktarma organlar gibi srclerin gnlk hayatta uygulamalarna olanak
olmayan birok konu retilmektedir. zellikle, gelien otomobil teknolojisinin srclere herhangi bir
arza karsnda araca teknik olarak mdahale edebilmelerini daha da snrlandrm olmas Motor ve
Ara Teknii Bilgisi dersinin nemini azaltmtr. Dolaysyla 1987 ylnda hazrlanan MTSK mfredat
aradan geen 20 yln sonunda ihtiyac karlayamayacak hale gelmi ve gnn koullarna uygun
hale getirilmesi zorunluluu domutur. Bu amala MEB, MTSK mfredatn deitirmek zere 2000
ylnda birok kurum, kurulu ve sivil toplum rgtlerinden gr alarak almalara balam ancak bir
69
sonuca varlamamtr. Benzer bir almaya bu defa 2007 yl iinde balanm ve mfredata ilikin
deiiklik yapmay amalayan bu alma halen devam etmektedir.
Src adaylarna yeterli direksiyon eitimi verilmemektedir.
3.4.5 MTSKlarda src adaylarna verilen direksiyon eitimlerinde her trl trafik ortamnda neler
yaplmas gerektiinin retilmesi ve bu becerilerin kazandrlmas yerine, adaylara arac hareket
ettirerek dz yolda kullanabilmelerinin retilmesi ile yetinilmektedir.
3.4.6 lkemizde, MTSKlarda teorik derslere ayrlan sre direksiyon eitimi iin ayrlan sreden daha
fazladr. MTSKlarda, B Snf ehliyete ynelik eitim mfredat Trafik ve evre Bilgisi, Motor ve Ara
Teknii ile lkyardm Bilgisi derslerini kapsayan 63 saati teorik ve 20 saati direksiyon eitiminden
olumaktadr. Oysa birok lkede pratik eitimlere teorik eitimlerden daha fazla nem verilmekte ve
bu eitimlere daha uzun zaman ayrlmaktadr. Tablo 6da grlecei zere ngilterede 35 saat olarak
verilmekte ve bu sre toplam eitim sresinin % 77sini oluturmaktayken, lkemizde direksiyon
eitimine 20 saat ayrlmakta ve bu sre toplam eitim sresinin % 24ne denk gelmektedir.
lkeler tibaryla B Snf Ehliyette Teorik Pratik Eitim Sreleri
lke
Almanya
Avusturya
Bulgaristan
Cezayir
Finlandiya
Fransa
ngiltere
Portekiz
Trkiye
Pratik Eitim
Sresi
Teorik Eitim
Sresi
Pratik eitimin toplam kurs sresi

ierisindeki pay
10
20
36
25
30
20
35
30
20
24
20
25
12
20
5
10
30
63
% 29
% 50
% 59
% 67
% 60
% 80
% 77
% 50
% 24
Tablo: 6 ( Kaynak: EGM Trafik Aratrma Merkezi Mdrl)

3.4.7 MTSK Ynetmeliinde, her snf src belgesi iin direksiyon eitim sreleri ayr ayr
belirlenmitir. rnein, B snf src belgesi almak isteyen src adaylarna 20 saat olarak
verilmesi gereken direksiyon eitiminin 10 saatinin direksiyon eitim alannda, kalan 10 saatinin de
akan trafik iinde verilmesi gerektii ifade edilmitir. Ancak yerinde denetim yaplan illerde
gerekletirilen gzlemlerde, ou MTSKnn, ile milli eitim mdrlklerine direksiyon eitim alan
olarak bildirdii yerlerde direksiyon eitimlerini gerekletirmedii, hatta bu alanlarn bir ksmna arala
gidebilmenin dahi zor olduu tespit edilmitir.
70
stanbulda bir direksiyon eitim alan ulam yolu
stanbulda bir direksiyon eitim alan
3.4.8 Direksiyon eitiminin C,D,E snf kurslar iin en az 10.000 m2, dier snf kurslar iin 5.000 m2
ebadnda ve projesine uygun olarak yaplm eitim pistlerinde verilmesi ngrlmtr. Bu lekte bir
alann ehir iinde veya yaknlarnda bulunmasnn fiziki koullar bakmndan zorluu karsnda
kurslar, sadece mevzuatn gereini yerine getirmek iin altyapdan yoksun, projeye aykr ve fiilen
kullanlmayan yerler edinmilerdir. MTSKlarn birou ehir merkezinde teorik eitim vermesine
ramen sahip olduklar eitim alanlar merkezden 5 ile 50 km arasnda deien mesafelerde ehir
dnda bulunmakta ve bu alanlar da kullanlmamaktadr. Milli Eitim Bakanl, her kursun bir eitim
pistine sahip olmasna ilikin zorunluluu, kard bir Ynergeyle her pisti en ok drt src
kursunun kullanabilmesine olanak tanyacak ekilde esnetmesine ramen MTSKlar eitim alanlarn
kullanmamaya devam etmektedirler.
Adanada MTSK Direksiyon Eitim Alanlar

3.4.9 Yukarda aklanan nedenlerden dolay, yaplan direksiyon snavnda baarl bulunarak ehliyet
sahibi olan srcler trafikte ara kullanmak konusunda kendisini yetersiz hissetmekte ve yeniden
MTSK dnda ve kayt d alan kiilerden de zel direksiyon dersi alma ihtiyac duymaktadrlar. Bu
durum kurslarda verilen direksiyon eitimi ve snav sisteminin elikisini aka ortaya koymaktadr.
71
Src adaylarnn ara kullanma kabiliyetleri direksiyon snavlarnda tam

olarak llmemektedir.
3.4.10 Src
adaylarnn
trafikte
gvenli
bir
biimde
ara
kullanp
kullanamadklarnn
deerlendirilmesi direksiyon snavlarnda yaplamamaktadr. Direksiyon snavlarnda srcnn her

trl yol artlarndaki davran llmemekte, bunun yerine srcnn arala birka yz metreyi gidip
gidemedii snanmaktadr. Bu konuyla ilgili olarak dier
lke
uygulamalarn
incelediimizde
ise
Belikada
direksiyon snav trafie kapal ve trafie ak alanlarda

olmak zere iki blm halinde yaplmakta, aralarnda
ngiltere, sve, Rusya Federasyonu, spanyann da
bulunduu bir ok lkede ise direksiyon snavlar src
adaylarnn manevra performanslarn sergileyebilecekleri
zellikte hazrlanm, trafie kapal zel test alanlarnda
stanbulda direksiyon snav gzergh
gerekletirilmektedir. svire, Hollanda, zlanda, ngiltere ve Almanya gibi lkeler ise direksiyon
snavlarnn bir blmn ehir iinde, dier blm de ehir dnda yapmaktadrlar. Tm bu sreler
sonrasnda adaylar 80 dakikaya varan srelerde snava tabi tutulmaktadrlar.
3.4.11 Direksiyon snavlar trafie ak yollarda ve
nceden belirlenmi gzerghlarda yaplmaktadr. Trafik
mevzuatnda sz konusu gzerghlarn ne gibi zelliklere
sahip
olmas
gerektiine
ilikin
bir
dzenleme
bulunmamaktadr. Ancak direksiyon snavlar srasnda

src
adaylarnn
lleceinin
hangi
belirtildii
konularda
bir
yeteneklerinin
deerlendirme
formu
bulunmaktadr. Yerinde denetim yaplan illerde direksiyon

snavlarnn
yapld gzerghlarn,
trafik
Afyonda direksiyon snav gzergh
iaret ve
levhalar bakmndan yetersiz olmalarnn yan sra src adaynn sr yeteneini lebilecek
altyapya da sahip olmad tespit edilmitir. Src adaylarnn her ynyle deerlendirilebildii,
altyap bakmndan uygun direksiyon snavlarnn yaplabilecei zel alanlar bulunmadndan bu
snavlarn genellikle ehrin iindeki veya dndaki yetersiz gzerghlarda yapld grlmtr.
3.4.12 Src adaylarnn snav sresi boyunca 20 farkl konuda deerlendirilmesi ngrlm
olmasna ramen, bu konular srcnn trafik ortamnda aracn gvenli bir ekilde kullanacana
ilikin bir referans tekil etmemektedir. Ayrca bu konularn herbirinin deerlendirilmesini salayacak
bir trafik ortam snav alanlarnda bulunmad gibi snav sresi de bunlarn tamamnn
72
deerlendirilmesine yetecek uzunlukta deildir. Direksiyon snav sresi ortalama 3-10 dakika arasnda
gereklemektedir ve bu sre iinde salkl bir deerlendirmenin yaplabilmesi mmkn deildir.
Motorlu Tat Src Kurslarnn Denetimleri
3.4.13 Motorlu tat src kurslarnn denetimleri ilkretim mfettileri ve gerekli grlmesi halinde
Milli Eitim Bakanl mfettilerince yaplmaktadr. Ayrca ile milli eitim mdrlkleri tarafndan da
kurslarn her ay bir kez denetlenmesi ngrlmektedir.
Motorlu Tat Src Kurslarnda etkin bir ekilde denetim yaplamamaktadr.
3.4.14 MEB Mfettileri mutat ekilde denetim yapmamakta, gerekli grlen hallerde ve su tekil
eden durumlarda soruturma yapmak zere grevlendirilmektedirler. Soruturma konularn,
ounlukla sahte belge ve diploma dzenleme ve bakasnn yerine snava girme oluturmaktadr.
3.4.15 lkretim mfettilerince yaplan denetimler ise, byk lde okullarn tatil olduu dnemlere
rastlayacak ekilde rutin inceleme programlarna alnmaktadr. Bunun dnda ikayet konusu hususlar
her zaman inceleme soruturma konusu olabilmektedir. Ayrca yeni bir kurs alaca zaman ya da
direksiyon eitim pisti alanlarnda deiiklik yapldnda yine ilkretim mfettileri tarafndan rapor
dzenlenmektedir. lkretim mfettilerinin grev alannda, ilkretim okullarnn yan sra 18 ayr
kurumun daha tefti/inceleme/soruturma grevi bulunmaktadr. yknn fazlal denetimleri
rutinletirmekte, denetime ayrlan zaman ksaltmakta ve denetimler genellikle fiziki artlar, bro ileri,
personel ileri gibi eksiklikler zerine younlamaktadr. Kald ki, her ay dzenli olarak ile milli eitim
mdrlkleri tarafndan yaplan denetimler de benzer konulara odaklandndan, bu durum denetimde
mkerrerliin yan sra i gcnn verimsiz kullanlmasna da neden olmaktadr. Bununla birlikte,
MTSKlar rutin bir ekilde (ay/yl) denetlenmesine ramen yerinde yaplan denetimlerde ounlukla
direksiyon eitim alanlarnn kullanlmad, kullanlanlarn da standartlara uygun olmad tespit
edilmitir. (Bkz. Paragraf 3.4.8 )
anlurfada MTSK Direksiyon Eitim Alanlar
73
3.4.16 Trkiyedeki mevcut kurslarn yaklak % 20si stanbul ilinde bulunmaktadr. Bu ildeki kurslara
ynelik 2005 ve 2006 yllarndaki ikayetler zerine hazrlanan inceleme, soruturma raporlar
sonularnn incelenmesinden; 2006 ylnda toplam 53 raporun, 22sinde yaplacak ilem olmad,
6snda incelemenin devam ettii, 6snda su duyurusunda bulunulduu, 19unda ise, idari ilem
yapld; 2005 ylnda, toplam 67 raporun 41inde idari ilem yapld, 3nde su duyurusunda
bulunulduu, 23 tanesi iinse ilem yaplmad grlmtr.
3.4.17 Denetimler sonucunda arlkl olarak sorumlu kurs mdrne ceza verildii grlmektedir.
Cezalarn mahiyeti uyarma, knama, aylktan kesme eklinde olup, yasa gerei cezalar, 657 sayl
Devlet Memurlar Kanununa gre dzenlenmitir. Kamu grevlileri zerinde caydrc etkiye sahip
cezai meyyidelerin MTSK sorumlu mdr zerinde bu haliyle caydrc etki yaratacak nitelii
bulunmamaktadr. Zira, sz konusu cezalarn kurs sahibi ile sorumlu mdr arasndaki i ilikisi
dnda anlam ve nemi bulunmamaktadr. Kurs sahipleri iin ngrlen kurucu olamama cezas da,
uygulamada yeni bir irket kurmak veya yakn akrabalar zerine devretmek gibi yasal boluklarn
kullanlmas suretiyle etkili olmamaktadr. Denetimler ne kadar etkin olursa olsun bunu destekleyen
cezalar yeterince caydrc olmadndan, denetimlerden beklenen etki de bu lde azalmaktadr.
MTSKlarn ilevlerini tam olarak yerine getiren birer eitim kurumu olmalarn
salamak ve eitim kalitesini n plana karabilmek amacyla, kurs says yre
nfusuyla orantl hale getirilerek kontrol altna alnmaldr.
MTSK mfredat program gnn gereklerine ve srclerin her trl trafik ortamnda
ihtiya duyacaklar bilgileri ierecek ekilde yenilenmelidir. Src adaylarnn
eitimlerinde direksiyon eitimlerine daha fazla arlk verilerek srclere her trl
trafik ortamnda nasl davranmalar gerektii retilmeli, direksiyon snavlar ise
srclerin tm yol artlarndaki becerilerini lmeye imkn tanyacak pistlerde ve
direksiyon eitimi konusunda uzman kiiler tarafndan yaplmaldr.
Motorlu tat src kurslarnda denetim yapan ilkretim mfettilerinin ve ile milli
eitim mdrlklerinin, denetimlerini daha etkili yapabilmelerini salayacak denetim
metotlar gelitirilmelidir.
MTSKlara uygulanacak yaptrmlarn ierii ve kapsam cezalar ile amalanan
etkinlii salayacak biimde yeniden deerlendirilmelidir.
74
BLM: 4
TRAFK DENETM
75
76
Blm 4: Trafik Kazalarnn nlenmesine Ynelik Denetim Faaliyetleri

YNELK DENETM FAALYETLER
4.1 Denetimler Ne lde Etkindir?
Denetim Kriterleri:
Denetim planlar llebilir ama ve hedeflere dayanmal, gerekletirilen faaliyetler etkin bir
ekilde izlenebilmelidir.
Personel ve aragere planlamalar denetimlerin daha etkin uygulanmasna imkn verecek

ekilde yrtlmelidir.
Denetimlerde trafik kazalarna neden olan kural ihlallerini nlemeye ncelik verilmeli ve
uygulamalar bu hedefe yneltilmelidir.
Denetimlerde Trafik Bilgi Sistemi (TBS)den etkin bir ekilde yararlanlmaldr.

Fahri trafik mfettilii uygulamasnn trafik gvenlii konusunda etkin bir rol almas
salanmaldr.
Trafik Denetimlerinin Planlanmas

4.1.1
Trafik denetimleri, ehir ii (ile bro amirlikleri dahil) trafik denetleme ube mdrlkleri ve
blge trafik denetleme ube mdrlkleri iin ayr ayr olmak zere altar aylk dnemler itibaryla
EGM tarafndan merkezi olarak planlanmaktadr. ehir ii ve blge trafik birimlerine ynelik olarak
hazrlanan altar aylk planlar ierisinde yer alan uygulamalar iin il fark gzetilmemektedir. Ancak
sadece blge trafik birimleri iin hazrlanan planlarda; radar, emniyet kemeri ve hatal sollama
kontrolleri iin ayr il grubu belirlenmitir.
4.1.2
Altar aylk programlar dnda, yaz aylar, milli ve dini bayramlar gibi trafik younluunun
art gsterdii dnemlerde ek denetim programlar da sz konusu olmaktadr. Ayrca ehir ii ve

blge trafik birimlerinden gelen istatistikler, kaza younluu ve sebeplerine gre EGM tarafndan
analiz edilerek zel denetim programlar hazrlanmaktadr.
77
Trafik Denetimlerinin Planlama ve zleme Sreci
ekil: 3
4.1.3
EGM tarafndan hazrlanan Trafik Kontrol Programna paralel olarak, Trafik Kontrolleri ve erit
Daraltma Ynergesine gre, trafik hizmetlerinden sorumlu l Emniyet Mdr Yardmcsnn

bakanlnda, ehir ii yollar iin Trafik Denetleme veya Trafik Tescil ve Denetleme ube Mdr,
ehir d karayollar iin ise Blge Trafik Denetleme ube Mdr ile trafik amir ve memurlarndan
oluturulacak bir komisyon tarafndan aylk kontrol program hazrlanmaktadr. Aylk kontrol
programnda ngrlen denetimler iin gnlk grev listeleri hazrlanmakta olup, ekipler tarafndan
gerekletirilen uygulamalar izlemek ve deerlendirmek amacyla gn sonunda Ekip Grev Formu ve
Faaliyet Raporu dzenlenmektedir. Sz konusu form yedi blmden olumaktadr. Yaplan denetim
sonular ise, EGM kontrol programnn ekinde yer alan Trafik Kontrol Program Faaliyet Raporuna
ilenerek aylk olarak EGMye gnderilmektedir. (ekil: 3)
78
Ekip Grev Formu ve Faaliyet Raporu

Ekip Grev Formu
Ekip Faaliyet Raporu
Trafik Kuruluunun Ad:

1. Blm
Greve Sevk Edilen Ekibin
4. Blm
Saatleri
Dier Grevler
1 2 3
Trafik Kazas
Kurtarma almas
Yol Ama
almas
Eskortluk
Dierleri
Plaka Numaras
Telsiz Kod Numaras
Ekip Amiri
Ekip Srcs
Ekip Memuru
Eki Memuru
Grev Tarihi
Grev yeri-KKN Balama ve
Biti
2. Blm
Yukarda plakas ve telsiz kodu yazl ekip ara ve
personeli greve kmadan nce denetlenmi,
Ynergede belirtilen tm denetim ara, gere ve
malzemelerinin tam ve salam, temiz ve alr
durumda olduu tarafmdan tespit edilmitir.
Birim Amirinin:
Ad Soyad/Rtbesi:
Grevi/mzas:
Denetleme Amirinin:
Ad Soyad/Rtbesi:
Grevi/mzas:
Denetleyenin Notu:
Kontroller
3. Blm
Kontrol Yeri AdMevki-KKN
Saati
Kontrol
ekli
1. Kontrol
2. Kontrol
3. Kontrol
7. Blm
Madde
Adet
5. Blm
Kontrol Sonucu
Kontrol Edilen Tat
Says
Pein Ceza Yazlan
Src Says
Pein Ceza Yazlan
Para Miktar
Ceza Tutana Yazlan
Src Says
Ceza Tutana Yazlan
Para Miktar
Ceza Uygulanan Yaya
Says
Yayalara Yazlan Para
Miktar
Ceza Yazlan Toplam
Para Miktar
Trafikten Men Edilen
Tat Says
Tanzim Edilen Su
Tutana Says
Plakasna Ceza Yazlan
Ara Says
6. Blm
Kontrol ekilleri:
1- Seyir Halinde Kontrol

2- hbarl Kontrol
3- Sabit Kontrol
4- Seici Kontrol
Madde
Say
Madde
Say
Mahkemeye Sevk Edilenler

31/2
36
39/1a 39/1b
42/1b
48/6
51/5-1
51/5-2
69/2
48/5
118/Son
Bu formun ait olduu personelinin verilen emirlere ve kontrol

programna UYGUN olarak grevini tamamlamtr / Grev
srasnda gerekli itinay gstermedii tarafmdan anlalm ve
gerekli ilemlere balanmtr.
Birim Amirinin:
Ad Soyad/Rtbesi:
Grevi/mzas:
Kaynak: Trafik Kontrolleri ve erit Daraltma Yntemlerine likin Ynerge
79
Trafik Kontrol Program ve Faaliyet Raporu
Trafik
denetimlerinin
planlanmas
llebilir
ama
ve
hedeflere
dayanmamakta, yerel koullarn farkl zelliklerini tam olarak dikkate

almamakta ve ekip faaliyetleri etkin bir ekilde izlenmemektedir.
4.1.4 EGM tarafndan 81 il iin hazrlanan alt aylk trafik kontrol programlarnda, uygulanacak
denetim trleri ve srelerine ilikin hususlara yer verilmektedir. Ancak, EGMnin trafik denetimlerine
ilikin ksa, orta ve uzun vadeli hedeflerinin bulunmamas, sz konusu kontrol programlarnn llebilir
ama ve hedeflere dayanmamasna, denetimlerin trafik kazalarnn ya da kural ihlallerinin nlenmesine
ynelik katksnn ortaya konulamamasna neden olmaktadr.
4.1.5 Trafik denetimlerine ynelik olarak il fark gzetmeksizin yaplan merkezi planlamann il
dzeyinde standart bir ekilde uygulanmas da mmkn olmamaktadr. rnein, EGM kontrol
programnda, hz denetimlerinin, ehir ii trafik birimleri iin gnde en az saat, blge trafik birimleri
iin ise gnde yedi saat olarak yaplmas gerektii belirtilmekle birlikte, Tablo 7de grlecei zere,
yerinde inceleme yaplan illerde sz konusu srelerin farkl uyguland tespit edilmitir.
l Kontrol Programlarna Gre Hz Denetimi Sreleri
Denetim Yaplan Toplam Sre
l
Dnem
Adana
Mays 2007
Afyon
Mart 2007
ehir i Trafik
Birimleri
4 saat
3 saat
Bursa
Nisan 2007
Gaziantep
Mays 2007
Genelde 3 ancak bir

gn 2 saat
4 saat
Giresun
Mays 2007
2 saat
stanbul
ubat 2007
3 saat
Konya
Mart 2007
2 saat 15 Dakika
Mersin
Mays 2007
3.5 saat
Samsun
Trabzon
Mays 2007
Mays 2007
5 saat
2 saat
Blge Trafik Birimleri

Gnde 2-3 saat (03:00 05:00 saatleri arasnda
yaplmamakta)
EGM kontrol programndaki srelere uyulmakta
ancak saat dilimleri farkllaabilmektedir.
5 saat (05:00 07:00 aras yaplmamakta)
Genellikle 2 saat
4.5 saat ve ounlukla EGM kontrol programndan
farkl saat dilimleri
Gnde 3 saat ve bunlar da EGM kontrol programnda
belirtilen saat dilimlerinden farkl
EGM programndaki 04:00 06:00 saat dilimi
dndaki saat dilimleri
EGM kontrol programndaki srelere uyulmakta
ancak saat dilimleri farkllaabilmektedir.
2 - 5 saat olarak deiiyor
5 saat (04:00 06:00 aras yaplmamakta)
Tablo 7: (Kaynak : EGM ve l Emniyet Mdrlkleri Kontrol Programlar)

4.1.6 Benzer ekilde; alkol, motorsiklet ve motorlubisiklet, emniyet kemeri ve hatal sollama
denetimlerinin de EGM kontrol programnda belirtildiinin aksine il baznda farkl uyguland
grlmtr.
80
4.1.7 Kontrol programlarna uyulup uyulmad EGM tarafndan yeterince takip edilmemekte ve
programlara uyulmamasnn sebep ve sonular tam olarak bilinmemektedir. Bunun nedeni EGMnin
illerden Kontrol Edilen Ara Says ve Ceza Uygulanan Ara Saysna ilikin bilgi istemesi, illerin
hangi denetim trn ne kadar sreyle yaptna ilikin bir bilgi istememesidir. EGMnin iki kritere
ilikin bilgi istemesinden dolay illerde bulunan ekipler Ekip Grev Formu ve Faaliyet Raporunu
eksiksiz bir ekilde doldurmamakta ve dolaysyla ekiplerin hangi denetimlere ne kadar sre ile arlk
verdii, hangi saatler arasnda denetimlerin younlat ya da hangi yntemlerle denetimleri
gerekletirdii bilinememekte ve bu durum trafik denetimlerinin EGM tarafndan etkin bir ekilde
izlenememesine yol amaktadr. Ancak Aralk 2007de hazrlanan Trafik Gvenliinde Yeni Almlar,
Hedefler ve zm Projeleri kapsamnda yer alan Ara Kontrol ve Src Sorgulama Program ile,
ekiplerin denetim programlarna uyup uymadklar, hangi konularda ne kadar ara ve srcnn
denetlendii, hangi gzerghlarda ne tr kural ihlallerinin younlat, belirlenen hedeflere ulalp
ulalmad hususlarna ilikin etkin bir izlemenin salanmas durumunda, i kontrol mekanizmalarna
olumlu bir katk salayaca deerlendirilmektedir.
4.1.8 Sz konusu proje kapsamnda hazrlanan genelge ile, EGM tarafndan illere gnderilmekte olan
genel kontrol programlar kaldrlp, illerin kendi kontrol programlarn hazrlamalarnn istenmesi de
olumlu bir gelime olarak kabul edilebilir. Bununla birlikte, projede ou denetim tr iin nceden
olduu gibi il fark gzetilmeksizin sre koulu getirilmesi, EGMnin eski uygulamay fiilen devam
ettirdiinin bir gstergesidir. Sz konusu proje ile getirilen kriterler erevesinde denetimde etkinliin
artrlmas hedeflenmi olmakla birlikte yeni uygulanaca belirtilen denetim faaliyetlerinin eski
uygulamalardan ok farkl olmad anlaldndan bu haliyle proje hedeflerinin beklentileri
karlamayaca dnlmektedir.
Ayn gzerghta bulunan iller arasnda denetimler yeterli ibirlii ve

koordinasyon erevesinde yrtlmemektedir.
4.1.9 Denetimlerin planlanmas srasnda ayn gzergh zerinde bulunan trafik birimlerinin;
9
Denetimlerin tr,
Denetimlerin gerekletirildii saat,
Denetimde grevli ekip says,
Denetim yaplan gzergh,
gibi hususlarda ibirlii ve koordinasyon iinde hareket etmeleri, srcler zerinde alglanan
yakalanma riskinin en st dzeye karlmasn ve gzerghlar zerinde denetimlerin youn ve srekli
bir ekilde yaplmasn salayacaktr. Ancak yerinde yaplan incelemeler srasnda, ayn yol
gzerghnda bulunan il trafik birimleri arasnda denetimlerin gerekletirilmesine ilikin olarak yeterli
ibirlii ve koordinasyonun bulunmad tespit edilmitir.
81
EGM trafik denetimlerine ilikin ksa, orta ve uzun vadeli llebilir ama ve
hedefler belirlemeli, ekip faaliyetlerinin etkin bir ekilde izlenmesine ynelik i
kontrol mekanizmalar oluturulmaldr. Dier yandan, bu amaca ynelik olarak
yrtlen plan/proje almalar, bir ulusal trafik gvenlii stratejisine entegre
edilmelidir.
Alglanan yakalanma riskinin artrlmas ve denetimlerde srekliliin salanmas
bakmndan, ayn gzerghta bulunan trafik birimlerinin denetimleri koordineli
bir ekilde yrtebilmelerini salayacak bir sistem kurulmaldr.
Personel ve Ara-Gere Planlamas

4.1.10 Planlamann temel amac, mevcut ara-gere ve personel ile denetimlerin en etkin ekilde
gerekletirilmesidir. Bu erevede, ara-gere ve personel planlamas belirli kriterler dahilinde bir
btn olarak ele alnarak EGM Trafik Planlama ve Destek Dairesi Bakanl tarafndan yaplmas
gerekmektedir.
Personel Planlamas ve Eitimi
Personel planlamasnda trafik uzmanln dikkate almayan uygulamalar

bulunmaktadr.
4.1.11 Trafik branna sahip polislerin iin zellii gerei teknik, idari bilgi ve deneyime sahip olmalar
trafik hizmetlerinin yrtlmesi bakmndan byk nem tamaktadr. Oysa uygulamada trafik bran
eitimi alm ve uzun sre trafik birimlerinde grev yapm olan tecrbeli personelin, valilik veya
emniyet mdrlklerinin tasarrufuyla, baka birimlerde grevlendirilmesi sz konusu olabilmektedir.
Trkiye geneline bakldnda, 2007 yl temmuz ay itibaryla trafik birimlerinde alan toplam 20.826
personelin 2.080i (yaklak % 10u) trafik d branlara sahiptir. Dier taraftan, trafik branl olduu
halde baka birimlerde alan personel says ise, 2.148dir. Bu durumda toplam 4228 personel
uzmanlk eitimi ald alanlar dnda altrlmakta olup, kaynaklarn yerinde ve etkin kullanlmas
salanamamaktadr.
4.1.12
Dier taraftan, trafik hizmetlerinin yrtlmesinde karar mekanizmalarnda grev yapan rtbeli
personelde (Emniyet Mdr Yardmcs, ube Mdr ve Emniyet Amiri) trafik bran koulu
aranmamaktadr. Bu durum, karar alma yetkisine sahip olan rtbeli personelin, yeterli dzeyde bilgi ve
82
tecrbeye sahip olmadklar alanlarda grevlendirilmelerine yol aabilmekte ve ynlendirici kararlar

alnmasn gletirebilmektedir. Sz konusu husus yerinde denetim yaplan illerde incelenmi ve
rtbeli personelin grev yerlerinin ok sk deitirildii ve ounlukla trafik d birimlerde grev yapm
personelin trafik hizmetlerinde grevlendirildii tespit edilmitir.
4.1.13 Trafik brannda uzmanl dikkate almayan uygulamalar, personelin ie odaklanmasn,
sahiplenmesini ve deneyim kazanmasn engellemektedir. Dier yandan deneyim sahibi personelin de
bran dnda altrlmas ve EGM tarafndan merkezden yaplan personel planlamasnn il
dzeyinde geerliliini ve tutarlln kaybetmesi, personel dalm asndan tutarl bir planlama
politikasnn uygulanmamas bu amala harcanan kaynaklardan etkin bir ekilde yararlanlmasna
engel olmaktadr.
Trafik polislerine istenilen dzeyde eitim verilememektedir.
4.1.14 Trafik polisinin bran ve gelitirme eitimleri, 1999-2005 yllar arasnda, Eskiehir Trafik Polis
Eitim Merkezinde verilmitir. Sz konusu merkez, trafik eitimleri konusunda gerekli altyapya,
donanma ve uzmanlam eitim kadrosuna sahip olacak ekilde organize edilmi ve teorik
eitimlerin yan sra, uygulamal eitimlere de arlk verilmitir. Ancak, Trafik Polis Eitim Merkezi
Mdrl, 21 Mart 2005 tarihinden itibaren, emniyet tekilatna yeni alnacak yksekokul mezunu
polis adaylarnn eitimi iin Polis Meslek Eitim Merkezi Mdrlne dntrlm ve sz konusu
merkezde verilen trafik bran ve gelitirme eitimlerine son verilmitir. Eitim merkezinin
kapatlmasyla birlikte ok sayda eitim materyallerinin, zerinden iki buuk yl gemesine ramen,
amac dorultusunda kullanlmad ve atl olarak bekletildii yerinde yaplan incelemede grlmtr.
4.1.15 Trafik eitimlerine ynelik 2005 ylnda kapatlan Eskiehir Trafik Polis Eitim Merkezi dnda
baka bir merkezi eitim birimi bulunmamaktadr. Bu nedenle, sz konusu merkezde dzenlenmesi
planlanan tm eitimler EGM Trafik Eitim ve Aratrma Dairesi Bakanlnn kontrol ve
koordinesinde, belirlenen il emniyet mdrlkleri bnyesinde dzenlenmeye balanmtr. Ancak,
yerinde inceleme yaplan illerde, eitimlerin dzenlenmesi srasnda aada belirtilen olumsuzluklar
tespit edilmitir:
9
llerin snf ve ders ara gereleri yetersizdir.
llerde uygulamal eitime ynelik snflar bulunmamaktadr.
ou ilde yetimi eitici veya retim eleman sknts yaanmaktadr.
4.1.16 Trafik eitiminin yeterli ara gere ve altyap olanaklarna sahip bir merkezde dzenlenmemesi
ve eitim kadrosunun yetersizlii trafik eitiminin istenilen dzeyde verilememesine neden olmaktadr.
Bu alandaki eksiklii gidermek zere EGM Aralk 2007de uygulamaya koyduu proje ile trafik
83
eitimlerinin tekrar tek bir merkezde yaplmasna karar vermi ve Kastamonu/atalzeytinde bulunan
Polis Okulunda trafik eitimleri verilmeye balanmtr. Ancak sz konusu okulun, trafik eitimlerinin
verilmesine ynelik gerekli altyapya sahip olmamas, eitici kadrosunun henz oluturulmamas,
corafi
konumundan kaynaklanan olumsuzluklar
nedeniyle
eitim ihtiyacn tam
anlamyla
karlamaktan uzak kalaca dnlmektedir.

Ara Gere Planlamas
Trafik birimlerinin ayniyatnda kaytl ara gerelerin gerek ihtiya karl

olup olmad EGM tarafndan bilinmemektedir.
4.1.17 EGM tarafndan trafik birimlerine tahsis edilen ara gerelerin denetimlerde etkin bir ekilde
kullanlp kullanlmadna dair bir izleme yaplmamakta ve illerden gelen taleplerin gerek ihtiya
karl olup olmad tespit edilememektedir. Dier taraftan, trafik birimlerinin stoklarnda yedek
olarak bekletilecek ara gere saysna ilikin olarak da herhangi bir kriter bulunmamas, kullanlabilir
ara gerelerin atl vaziyette bekletilmesine sebep olmaktadr.
Ara- Gere Listesi
Motorsiklet
l
Adana
ehir i
GPS
Blge
El Telsizi
ehir i
Blge
ehir i
Alkolmetre
Blge
ehir i
Blge
T.S
G.F
T.S
G.F
T.S
G.F
T.S
G.F
T.S
G.F
T.S
G.F
T.S
G.F
T.S
G.F
31
--
--
--
--
--
16
144
--
30
--
52
--
30
Afyon
--
--
--
--
--
--
--
23
--
16
--
26
--
32
Ankara
42
13
--
170
150
--
--
295
38
--
--
109
16
--
--
Bursa
21
--
--
--
58
15
--
104
14
55
78
12
38
Gaziantep
21
13
--
10
66
15
40
--
28
11
11
Giresun
--
--
--
--
--
16
--
--
12
--
stanbul
132
14
12
--
279
34
80
--
851
94
116
--
139
--
31
--
Konya
14
--
--
15
--
--
--
52
--
50
--
28
15
11
Mersin
15
--
--
27
--
--
65
35
--
16
--
33
12
Samsun
16
--
--
--
--
--
20
49
--
25
--
21
--
27
Trabzon
--
--
--
--
--
29
--
19
--
18
--
15
--
TOPLAM
297
53
18
--
559
212
134
10
1694
162
394
527
54
237
45
Tablo: 8
TS: Toplam say G.F: Arzal olmad halde gayri faal olan say
Not: Tabloda, yerinde inceleme yaplan tarihler itibaryla mevcut olan ara-gere saylar esas
alnmtr.
84
4.1.18 Bu erevede yerinde denetim yaplan illerde, arzal olmad halde atl vaziyette bekletilen
ara gere bulunduu Tablo 8den grlmekle birlikte, baz illerimizin takip eden yllara ilikin bte
tekliflerinde
ayn
ara
gereten
talepte
bulunmaya
devam
etmeleri,
ihtiyalarn
gereki
planlanmadn ortaya koymaktadr. rnein, Gaziantep ilinde arzal olmad halde kullanlmayan
alkolmetre bulunmasna ramen, sz konusu ilin bte teklifi incelendiinde; 2008 yl iin 20, 2009 yl
iin be ve 2010 yl iin de be adet alkolmetre talebinde bulunduu grlmtr. Benzer ekilde,
stanbulda 94 adet el telsizi kullanlmayarak bekletilmesine ramen, 2008 ylnda toplam 372 adet
daha el telsizine ihtiya duyulduu, Ankarada 13 adet motorsiklet arzal olmad halde
kullanlmamasna ramen, 2008 ve 2009 yllar iin 10ar adet daha motorsiklet talep edildii sz
konusu illerin bte tekliflerinden anlalmtr. EGM kaytlarnda trafik birimlerinin ayniyatnda yer alan
ara gerelerin gerek ihtiya karl olup olmadna ilikin verilerin yetersizlii, planlama faaliyetinin
doru biimde yrtlmemesi, kaynaklarn ne lde etkin kullanldna ilikin bir izlemeyi de
olanaksz klmaktadr.
Ara gere ve personel planlamalarnda trafik gvenlii asndan risk tayan

blgelere gre etkin bir nceliklendirme yaplmamaktadr.
4.1.19 Trafik denetimleri ara gere ve personel youn faaliyetlerden olup, bu bakmdan personel ve
ara gere tahsislerinin trafik denetimlerinin etkinlii asndan risk tayan blgelere ncelik srasna
gre gerekletirilmesi, mevcut kaynaklarla denetimlerin en etkin biimde yerine getirilmesine nemli
katk salayacaktr.
4.1.20 Bu balamda trafik denetimlerinde nemli yere sahip olan binek oto ve radar cihaz saylar
karlatrldnda, stratejik neme sahip riskli noktalarda bulunan trafik istasyonlar ile daha az trafik
kazasnn meydana geldii gzerghlarda bulunan trafik istasyonlar arasnda nceliklendirme
yaplmad anlalmaktadr. (Tablo: 9)
stasyonlarn Ara Gere Durumu Asndan Karlatrlmas
Blge Trafik
Denetleme stasyon
Amirlii
orlu
Yarmca
Turhal
Korkuteli
Drtyol
Glck
Pozant
Polatl
2005
Sorumluluk
Alan (km)
153
67
75
177
115
54
20
58
Toplam
Kaza
Says
154
1874
34
194
214
727
134
329
Binek
Oto
Says
10
13
5
3
8
8
6
8
2006
Radar
Says
4
2
1
1
2
1
2
1
Toplam
Kaza
Says
286
1524
36
230
259
1259
164
436
Binek
Oto
Says
10
13
5
3
8
8
6
6
Radar
Says
4
2
1
1
2
1
2
2
Tablo: 9
85
4.1.21 Yukardaki tablodan grlecei zere, orlu stasyon Amirliine gre ortalama 6-7 kat daha
fazla trafik kazasnn meydana geldii Yarmca stasyon Amirlii radar saylar karlatrldnda,
trafik kazasnn ok daha fazla meydana geldii gzerghta bulunan Yarmca stasyon Amirliinde
daha az sayda radar cihaznn olduu grlmektedir. stasyon amirlikleri hem sorumluluk alan hem
de trafik kaza says asndan karlatrldnda ise, Turhal stasyon Amirliine gre yaklak 2,5 kat
daha fazla sorumluluk alan bulunan ve ortalama 5-6 kat daha fazla trafik kazasnn meydana geldii
Korkuteli stasyon Amirliinde radar says asndan farkllamaya gidilmedii ve daha az sayda
binek oto bulundurulduu grlmektedir. Benzer durumun ile trafik tescil ve denetleme bro amirlikleri
iin de geerli olmas, ara gere planlamasnn trafik gvenlii asndan risk faktr daha yksek
birimlere gre nceliklendirilmesinde yetersiz kalndn gstermektedir.
4.1.22 Ara gere planlamasndaki benzer durumun, personel planlamas asndan da geerli olduu
Tablo 10da grlmektedir. rnein, Kaynal stasyon Amirliine gre yaklak 7-8 kat daha az trafik
kazasnn meydana geldii Tarsus stasyon Amirliinde denetim iin daha fazla sayda personelin
istihdam edildii grlmektedir. Ayrca kaza says asndan daha riskli olarak deerlendirilebilecek
Bodrum Trafik Tescil ve Denetleme Bro Amirliinde, Salihli Trafik Tescil ve Denetleme Bro
Amirliine gre daha az sayda personel istihdam edildii grlmektedir.
stasyonlarn Personel Durumu Asndan Karlatrlmas
Blge Trafik
Denetleme stasyon
Amirlii
Manavgat
demi
Kaynal
Tarsus
Bodrum
Karacabey
Pozant
Glck
le Trafik Tescil ve
Denetleme Bro
Amirlii
Bodrum
Salihli
Kuadas
Drtyol
Sincan
Akhisar
Turhal
mamolu
eme
erkezky
Nizip
Kemer
Demirci
Tatvan
Etimesgut
Merzifon
Marmaris
2005
2006
Toplam
Kaza Says
Personel
Says
Toplam Kaza
Says
Personel
Says
655
79
1427
198
526
606
134
727
32
31
31
51
18
63
29
28
549
87
1476
279
554
551
164
1259
29
31
44
52
21
55
30
27
1004
165
766
150
2584
397
154
50
524
1413
137
354
37
129
3139
225
773
23
29
32
27
21
20
24
15
14
15
28
15
11
17
19
21
24
1203
217
917
266
3351
459
159
51
568
1636
100
332
51
183
3559
320
1047
27
30
29
28
22
21
24
15
12
17
20
14
13
19
19
21
19
Tablo: 10
86
Trafikte her dzeyde personeli kapsayacak ekilde branlama salanmal,

personele
branta
kalma
gvencesi
salamaya
ynelik
bir
sistem
oluturulmaldr.
Personel ve ara gere planlamalar trafik gvenlii asndan risk ve ncelikler
gz nne alnarak gerekletirilmelidir.
Trafikte grevlendirilecek personelin eitimleri iin fiziki altyaps ile birlikte
yeterli donanma sahip, uzmanlam eitim kadrosu bulunan, hem teorik hem
de uygulamal eitimlerin bir arada verilebilmesine olanak tanyan bir eitim
merkezi oluturulmaldr.
Trafik birimlerinin ayniyatlarnda yer alan ara gerelerin aktif bir ekilde
kullanlp kullanlmadnn tespitine ynelik envanter karlmal, ihtiyat amal
olarak bekletilen ara gerelerin saysna ynelik olarak kriterler belirlenmelidir.
Trafik Gvenliine Ynelik Denetimler

4.1.23 lkemizde meydana gelen trafik kazalarnn en nemli sebepleri arasnda, ar hzl ara
kullanm, alkoll ara kullanm ve hatal sollama bulunmaktadr. Sz konusu kural ihlallerini nlemeye
ynelik olarak denetim programlar hazrlanmakta ve uygulanmaktadr. Ancak, daha nceki
blmlerde de akland zere, llebilir ama ve hedefler iermeyen sz konusu programlara
dayal olarak yrtlen kontroller sonucunda, alternatif denetim yntemleri ile hangi kural ihlalinin ne
kadar nlenebildiine ynelik bir veri elde edilememekte ve takip eden dnemler iin gncel veriler
nda uygulamalara yn verilememektedir. Oysa ki; riskler, ncelikler ve hedef kitlenin belirlenmesi
ile denetim modellerinin ekillendirilmesi kazalara sebebiyet verebilecek kural ihlallerinin yaplmasnn
nlenmesine ve trafik kazalarnn azaltlmasnda nleyici tedbirlerin hayata geirilmesine yardmc
olacaktr. Bu erevede, Konya Trafik Denetleme ube Mdrl bnyesinde, trafik kazalarnn ya da
kural ihlallerinin hangi karayolu kullanclar tarafndan, hangi sebeplerle, hangi noktalarda, hangi saat
dilimlerinde ya da hangi gnlerde gerekletiine ilikin istatistiki bilgiler bilimsel ve teknik metotlarla
topluca ele alnarak, niversitelerle yaplan ibirlii erevesinde, trafik kazalarnn azaltlmas
ynnde eitli gvenlik nlemlerinin alnmas ve nerilerin belirlenmesine dayal detayl kaza
analizlerine ynelik almalar yaplmaktadr. Bu balamda, uygulama yaplan sz konusu ilde, Tablo
11de aka grlecei zere, trafik kazalarnn % 26-84 orannda azald ortaya kmtr.
87
Detayl Kaza Analizleri Sonucu Kaza Saylarndaki Deiim
Gzergh (Konya)
Uygulama
ncesi Kaza
Says
Uygulama
Sonras Kaza
Says
Fark
Azalma
Oran
(%)
Yayaya arpma ekline Meydana

Gelen Kazalar Kapsamnda Vatan
Caddesi
19
16
84
Bezirci ve Aydnlk Kavaklar
46
12
34
74
Nalac Kava
18
50
Otogar Kava
62
32
30
48
Ereli Kava
23
17
26
Tablo: 11(Kaynak: Konya Trafik Denetleme ube Mdrl)

4.1.24 Genel olarak deerlendirildiinde, il dzeyinde denetimlerin yaplaca noktalar bilimsel
yntemlere gre belirlenmemekte ve istatistiklerden tam olarak yararlanlmamaktadr. Bu durum
denetimlerin, hedef kitle tespitine dayanmayan allagelmi noktalarda srdrlmesine sebep
olmakta, srcler zerinde alglanan yakalanma riskini azaltmakta ve denetimlerin etkinliini
zayflatmaktadr.
Denetimlerin en etkin ekilde gerekletirilmesi iin trafik kazalar ve kural ihlallerine

ilikin risk analizlerine dayal denetim modellerinin gelitirilmesi salanmaldr.
Radarla Hz Kontrolleri
4.1.25 lkemizde son ylda meydana gelen trafik kazalarna neden olan src kusurlar
incelendiinde, ortalama % 30unun hz ve hza bal sebeplerden meydana geldii grlmektedir.
Hza bal trafik kazalarnn azaltlmasna ynelik olarak alnan en temel nlem, tat yollarnn
zellikleri ve konumlar dikkate alnmak suretiyle yasa ile getirilen hz snrlamalardr. Sz konusu hz
snrlamalarnn trafik kazalarnda meydana getirdii art ya da azallara ilikin olarak eitli lkelerde
farkl yllarda yaplan bilimsel aratrmalardan elde edilen sonular Tablo 12de gsterilmektedir.
88
Hz Snrlarnn Artrlmasnn ve Azaltlmasnn Meydana Getirdii Sonular

Hz Snrlarn Artrlmas
89 Km/sden
105 Km/sye
ykseltme
ABD
Hz Snrlarnn Azaltlmas
lml kazalarda % 21
orannda art
Hz yapma alkanlnda
% 48 art
lml ya da yaralanmal
kazalar krsal yollarda
anlaml biimde artmtr.
Yaralanmal ve maddi
hasarl kazalar artm
ancak, lml kazalar
artmamtr.
sve
110 km/s den 90

km/s e
drlmtr
Hzlar saatte 14 km,

lml kazalar ise %
21 orannda dmtr
Danimarka
60 km/s den 50
km/s e
drlmtr
lml kazalar %24,

yaralanmal kazalar %9
orannda dmtr
Avustralya
110 km/s den 100

km/s e
drlmtr
Yaralanmal kazalar %19

orannda azalmtr
130 km/sden 120

km/se
drlmtr
ABD
(Michigan)
89 Km/s den
105 Km/s ye
ykseltme
ABD (Ohio)
89 Km/s den
105 Km/s ye
ykseltme
Avustralya
100 Km/sden
110 Km/se
ykseltme
Yaralanmal kazalar %
25 orannda artmtr
svire
ABD (Iowa)
89 Km/s den
105 Km/s ye
ykseltme
lml kazalarda % 36
orannda art
Almanya
Avustralya
(Victoria)
5-20 Km/s
aras artlar
Kazalar % 8 orannda
artmtr
Birleik
Krallk
60 km/sden 50
km/se
drlmtr
100 km/s den 80
km/s e
drlmtr
Hzlar saatte 5km

dmtr
lml kazalar %12
orannda azalmtr
Kazalar %20 orannda
azalmtr
Hzlar saatte 4 km,
kazalar %14 orannda
dmtr
Tablo: 12 (Kaynak : Deiik Hz Denetim Yntemlerinin Src Hz Seimine Etkileri, EGM)
4.1.26 Birleik Krallkta yaplan bir almaya gre de (UK Transport Research Laboratory), ortalama
hzda 3km/hlik bir azalmann, Avrupada 5000 6000 yaam kurtaraca ve bunun yaklak 120.000
140.000 aras kaza, 20 milyar avro tutarnda tasarruf salayaca tahmin edilmitir. (White Paper on
European Transport Policy, 2003)
4.1.27 Hz kontrolleri; radar, takoraf veya kamera ile yaplabilmektedir. Ayrca, srclerin seyir
halindeyken dikkatlerini ekmeye ynelik olarak aracn hzn gsteren kl panolar da son
zamanlarda gzergh zerinde uygulama alan bulabilmektedir.
4.1.28 Hz kontrollerinin, radar cihazlar ile gerekletirilmesi eitli lkelerde uygulama alan bulmakla
birlikte, Kameral Hz Denetimi ile de alglanan yakalanma riskinin artrld ve trafik kazalarnn
nemli lde azaltld tespit edilmitir. rnein, kameral hz denetimi ile trafik kazalarnn; Yeni
Zelandada %19, Norvete % 20, Londrada % 25, Arizonada % 16 orannda azald saptanmtr.
Dier bir aratrmaya gre ise, kameral hz denetimi; trafik kazalarnda % 7, lml trafik kazalarnda
ise % 20 azal salamtr.
89
4.1.29 Dier taraftan kameral hz denetimi ile;

9
Srcler tarafndan yaplan kural ihlallerinin her an tespit edilip cezalandrlaca endiesi,
trafik kurallarna uyma alkanln artracak,
Trafik kurallarna uyma alkanlnn kazanlmas ile birlikte, trafik kazalar byk lde
azalacak,
Trafik para cezalarnn otomatik kesilmeye balanmas ile birlikte, para cezalarnn
tahsilatnda yaanan problemler byk lde ortadan kalkacak ve cezalarn caydrcl
artacak,
Kural ihlali otomatik olarak tespit edilecei iin nfuz kullanma vb. olumsuz durumlarn
nne geilebilecek,
9 Ortalama 3-6 kii ile gerekletirilen radar denetiminin kamera ile yaplmas durumunda,
personel ve ara gere tasarrufunda bulunulabilecektir.
4.1.30 Yol kenarlarna yerletirilen ve o noktadan geen

aralarn hzn gsteren kl panolar da, srclerin seyir
halindeyken
dikkatlerini
ekme
ynnde
etkili
sonular
verebilmektedir. Bu erevede, rnein Kanadada yaplan bir

almaya gre, sz konusu panolarn kullanm ile srclerin % 70inin hzlarn azalttklar tespit
edilmitir. Dier taraftan, srcnn hz ihlali yaptnn sz konusu noktadan geen dier kiilerce de
grlmesinin salanmas, bir nevi sosyal kontrol mekanizmasn da harekete geirebilmektedir.
Radarla hz kontrolleri, etkin ve srekli bir ekilde yaplamamaktadr.
4.1.31 Radarla hz kontrollerinin, hz ihlallerinin youn olarak yapld gzerghlarda sabit veya seyir
halinde gerekletirilmesi, srcler zerindeki alglanan yakalanma riskinin artrlmasn salayacak
ve ar hz sonucu meydana gelebilecek trafik kazalarnn nlenebilmesinde etkili sonular ortaya
koyabilecektir. Ancak yerinde inceleme yaplan illerde, hz ihlallerinin younlat noktalarn
90
belirlenmesine ilikin zel bir alma yaplmad ve hz kontrollerinin, genellikle srcler tarafndan
yerleri bilinen veya tahmin edilen allagelmi yerlerde ve genel olarak sabit bir ekilde srdrld
grlmtr.
4.1.32 Radarla hz kontrollerinin etkin bir ekilde yaplabilmesi iin ncelikle gzergh zerinde uygun
kontrol ceplerinin olmas ve radar aracnn bulunduu nokta ile kontrol yapacak ekibin bulunduu
nokta arasnda radara giren aracn yn deitirebilecei bakaca balant yollarnn bulunmamas
gerekmektedir.
Bu
nedenle
radar
uygulamalar
belirli
koullara
sahip
noktalarda
gerekletirilebildiinden, hz ihlallerinin youn olduu her noktada yaplamamaktadr. Bu sorun

karsnda EGM, 14.01.2008 tarihinde illere gnderdii talimatla hz ihlallerinin youn olarak meydana
geldii yerlerde aralarn durdurulmasnn mmkn olmamas veya riskli olmas durumunda tescil
plakalarna gre ilem yaplmasn belirterek uygulamann daha etkin olmasn hedeflemitir.
4.1.33 KGM tarafndan eitli yllarda kaza kara noktalar tespit edilmi olup, mhendislik faaliyetleri ile
zmlenebilecek olan noktalar iin gerekli almalar yaplarak trafik gvenlii asndan problemler
byk lde ortadan kaldrlmtr. Yol mhendislii asndan sorun olmayan, yalnzca trafik
denetimleri ile ortadan kaldrlabilecek hza bal kaza kara noktalar iin ise, KGM tarafndan Trkiye
genelinde karayollarnda hz lmleri yaplm ve ara cinslerine gre ortalama hzlar EGMye
bildirilerek, hz denetimlerinin bu karayolu kontrol kesim noktalarnda yaplmas gereklilii zerinde
durulmutur. Bu erevede yerinde denetim yaplan illerde, hz denetimlerinin KGM tarafndan
belirtilen kontrol kesimlerinde gerekletirilip gerekletirilmedii incelenmi, ancak bunlarn bir
ksmnda hz kontrollerinin gerekletirildii, bir ksmnda ise paragraf 4.1.32de belirtilen hususlar
dolaysyla hz denetimlerinin yaplamad gzlenmitir.
4.1.34 ehir ierisinde trafik akn rahatlatmaya ynelik olarak yaplan evre yolu, alt geit ya da yol
geniletme almalar trafiin hzlanmasna yol amtr. nsan yerine aralara ncelik veren bu
yaklam, hz kontrollerinin yasal snrlar ierisinde uygulanabilirliini gletirmitir. Bu durum,
Karayollar Trafik Ynetmeliinde yerleim yeri iin belirtilen 50 km hz snrnn radar kontrolleri
bakmndan uygulanabilir olmasn ortadan kaldrmaktadr. Zira, srcler ounlukla 50 kmnin
zerinde ara kullanmakta, ve bu durum ok sayda araca ayn anda ceza yazlmas gerekliliini
ortaya karmaktadr. Ancak btn aralar durdurmak mmkn olmadndan, ekiplerce radar
cihazlar 50 kmye ayarlanmakta ancak 90 kmnin zerinde seyreden aralara ceza yazlmaktadr.
rnein, hz snrnn 50 km olduu bir gzerghta, 70 km ile seyreden bir araca ceza yazlmamakta,
sadece 90 km ve zerinde seyreden aralar iin ceza uygulanmaktadr.
4.1.35 Karayollar Trafik Kanunu ve Ynetmelii uyarnca ehir iinde ve geilerinde hz snr 50 km
olarak ngrlmtr. lkemizde olduu gibi, AB lkelerinde de yerleim yerlerinde hz snrlar genel
olarak 50 km olarak belirlenmitir. UKOME ve l Trafik Komisyonlar, yerleim yeri hz snrn
Karayollar Trafik Kanununun belirledii hz snrlar ierisinde kalmak artyla, en ok ve en az hz
limiti eklinde yeniden belirleme yetkisine sahiptir. Bu erevede yerinde inceleme yaplan baz illerde,
UKOME ya da l Trafik Komisyonlar tarafndan ehir ilerinde belirli yol gzerghlarnda hz
91
snrlarnn Karayollar Trafik Ynetmeliinde belirtilen limite aykr olarak yeniden dzenlendii ve
buna gre 60 km/h ila 70 km/h olarak uygulanmas kararlatrld tespit edilmitir. Bu durum, farkl
yerlerde birbirlerinden farkl hz snrlar ortaya kard gibi denetimlerde hz snrnn ka olaca
konusunda da elikili durumlar meydana getirmekte, hza bal trafik kazalarnn artmasnda etken
olabilmektedir.
4.1.36 Yukarda saylan sebepler, radar denetimlerinin kontrol programlarnda ngrlen sreler
dahilinde ve etkin biimde gerekletirilmesini engellemektedir. rnein, EGM kontrol programnda
ehir ii trafik birimlerinde bulunan her bir radar ekibinin katlm ile gnde en az saat zerinden
ayda ortalama doksan saat radarla hz kontrol yapmas ngrlmekle birlikte, yerinde inceleme
yaplan ou illerde sz konusu srenin ayda 10 - 24 saat aralnda kald tespit edilmitir. Benzer
ekilde, EGM kontrol programnda blge trafik birimleri iin gnde yedi saat hz denetimi ngrlm
olmasna ramen ou ilimizde sz konusu denetimin daha az srelerle uyguland grlmtr.(Bkz.
Tablo:7) Dier taraftan Trafik Gvenliinde Yeni Almlar, Hedefler ve zm Projeleri kapsamnda
2008 ylnda hz denetimine ayrlan srenin % 25ten % 35e karlmasnn ngrlmesi, hz
denetimlerinin etkinliinin artrlmas ynnde nemli bir gelime olmakla birlikte, bunun
hayata
geirilebilmesi iin ncelikle hz denetimlerinin nndeki engellerin de ortadan kaldrlmas

gerekmektedir.
Hzl ara kullanmnn youn olduu yerlerde, mevcut radar cihazlar ile etkin bir
ekilde denetim yaplabilmesi iin ihtiya duyulan yerlere cep yaplmaldr. Dier
taraftan yaplacak olan yeni yollarda ve yol bakm onarm almalarnn proje
aamalarnda ise denetimlerin gvenli yapabilecei alanlar dikkate alnmaldr.
ehir ierisindeki mevcut yollarda aralarn yksek hzla seyrettii noktalarn tespiti
yaplmal ve sz konusu noktalara kameral denetim sistemi yerletirilmeli ya da
ihbarl kontrol yntemi yerine plakaya ceza yazma uygulamasna geilmelidir. Dier
taraftan yaplmas planlanan yollarda ise, hz ihlalleri iin optimum zm salanmas
ynnde ilgili tm kurumlarn koordinasyon ierisinde hareket etmesi salanmaldr.
ehirlerin ncelikle insanlarn yaad alanlar olduu, insanlar iin oluturulduu
gereinden hareket eden insan ncelikli bir ehircilik anlay mutlaka egemen
klnmal, bu dorultuda yaplacak almalara niversitelerin, sivil toplum rgtlerinin
aktif destei ve katlm salanmaldr.
ehir ilerinde okul ve hastane blgeleri ya da kaza kara noktalar gibi hza duyarl,
riskli yol gzerghlarndan balamak suretiyle kameral denetim sistemi kurulmal ve
yaygnlatrlmas salanmaldr.
Srclerin hzl ara kullanmn nlemeye ynelik olarak
yerletirilmi olan kl panolarn kullanm yaygnlatrlmaldr.
92
baz noktalara
Alkol Kontrol
4.1.37 Alkol kontrolleri, trafik kazalarnn en nemli sebeplerinden biri olan
alkoll ara kullanmn engellemeye ynelik olarak gerekletirilmektedir. Sz
konusu kontrollerde alkoll olarak ara kulland tespit edilen srclere, para
cezas uygulanmakta, ayrca src belgelerine de geici srelerle el
konulmaktadr.
Bu
erevede,
alkol kontrollerinde
izlenmesi
ngrlen
prosedr, ekil 4te gsterilmektedir.
Alkol Kontrollerinde zlenmesi ngrlen Prosedr
Trafik Polisi (Alkolmetre ile lm)
Kiideki alkol miktar yasal snrn zerinde ise,

Para cezas kesilir,
Src belgesine geici sre ile el konulur
Src, Trafik polisi tarafndan yaplan lm

sonucunda itiraz eder ise, olay anndan
itibaren en ge iki saat ierisinde,
Adli Tp Kurumu
Adli Tabiplik
Src, lm sonucuna itiraz etmez ise para

cezasn der, src belgesine el konulmu
olan sre zarfnda ara kullanamaz.
Salk Bakanlna bal

Resm Salk Kurulular
Alkol tespiti
Edeer teknik zelliklere

sahip alkolmetre ile
Kan aldrmak
suretiyle
Olay anndan tespit yapld ana kadar geen sre de gz nnde

bulundurularak sonu belirlenir ve kan sonuca gre yasal ilem gerekletirilir.
ekil: 4 (Kaynak: Karayollar Trafik Ynetmelii 97. madde)
93
Alkol kontrollerindeki teknik yetersizlikler ve eksik uygulamalar, bu

kontrollerden beklenen etkiyi azaltmaktadr.
4.1.38 Srclerdeki alkol miktarn nefes yoluyla lmede kullanlan alkolmetre cihazlarnn tm,
alkol tespitine ilikin tarih, saat ve lm sonucu ile cihaza ait seri numarasn gsterir kt verebilme
zelliine sahip cihazlar deildir. Pek ok ilde hl eski model alkolmetre cihazlar kullanlmaktadrlar.
Dier taraftan, cihazlar eski model olduklarndan ya da ok youn kullanldklarndan sk sk
arzalanabilmekte ve bu durum cihazlarn kalibrasyon ayarlarn deitirebilmektedir. Ayrca,
alkolmetre ile yaplan kontrollerde alkol kullanm zerinden belirli bir sre gemedii durumlarda, az
alkol olarak nitelendirilen husus dolaysyla kii olmas gerekenden fazla alkoll kabilmektedir.
4.1.39 Karayollar Trafik Ynetmeliine gre, trafik polislerince yaplan lme itiraz edilmesi
durumunda
srclerin adli tp kurumu, adli tabiplik veya Salk Bakanlna bal resm salk
kurulularna olay anndan itibaren en ge iki saat ierisinde sevk edilmeleri ngrlmektedir. Sz
konusu birimlerde yaplacak ikinci lmler ise, trafik polisleri tarafndan kullanlan cihazlar iin
ngrlen
teknik
zelliklere
edeer
zellikteki
cihazlarla
veya
kan
aldrmak
suretiyle
gerekletirilebilmektedir. Yerinde inceleme yaplan illerin byk ounluunda, alkol kontrollerine

itiraz durumunda, belirtilen salk kurulularnca yaplan ikinci lmn kan yerine alkolmetre ile
nefesten yaplmasnn tercih edildii grlmtr. Ancak hastanelerde, edeer teknik zelliklere sahip
cihazlar bulunmad gibi, mevcut cihazlarn kalibrasyonlar hemen hemen hi yaptrlmamakta, bu
durum, lm sonularnn farkllamasna, ceza tutanaklarnn mahkemelerce iptal edilmesine ve
ayrca mahkeme masraflarnn gereksiz yere idare tarafndan denmesine neden olmaktadr. Oysa ki,
birinci lmde elde edilen sonucun doruluunun test edilebilmesinin en salkl yolu, kandaki alkol
miktarnn laboratuvar ortamnda llmesidir. 18 Mays 2007 tarihine kadarki uygulamada, ikinci
lmn kandan yaplmas Karayollar Trafik Ynetmelii ile bir zorunluluk olarak dzenlenmi, bu
husus, EGMnin eitli genelgeleri ile de trafik birimlerine bildirilmitir. Ancak, 18 Mays 2007 tarihinde
sz konusu Ynetmelikte yaplan deiiklik ile ikinci lmn alkolmetre ile de yaplabilmesine
mevzuatla olanak tannmas, bundan sonraki srete uygulamada yaanan problemlerin daha da
artaca eklinde deerlendirilmektedir.
4.1.40 Trafik Gvenliinde Yeni Almlar, Hedefler ve zm Projelerinde her yl srclerden
1/5inin alkol kontrolne tabi tutulduu, 2008 ylnda bu orann 1/3e karlaca ngrlmektedir.
Belirtilen saysal hedef gerekletirilse dahi, alkol kontrollerinde uygulamada ortaya kan ve yukarda
belirtilen sorunlar giderilmedii srece denetimden beklenen etkinlik salanamayacaktr.
94
Alkolmetre cihazlarnn salkl lm yapabilmelerine olanak tanyan gerekli

teknik donanma sahip olmalar ve alkol kontrollerine itiraz edilmesi durumunda
en salkl sonucun elde edilebilmesi iin, ikinci lmn her koulda kandan
yaplmas salanmaldr.
Yaya Denetimi
4.1.41 lkemizde meydana gelen trafik kazalarnn oluum ekilleri incelendiinde, ilk srada yandan
arpma, ikinci srada ise yayaya arpma olduu grlmektedir. Bu durum,
hemen hemen be
kazadan birinin yayaya arpma eklinde gerekletiini gstermektedir. (Grafik: 10)

Trafik kazalarnn Meydana Geli Sebepleri
Y andan arpma
%9
%7 %5
Y ay ay a arpma
%27
Arkadan arpma
%10
%10
Y oldan kma
Dev rilme
%13
%19
Sabit Cisme arpma

Karlkl arpma
Dier

4.1.42 Dier taraftan son on yllk EGM istatistikleri incelendiinde, trafik kazalar sonucunda hayatn
kaybedenlerin de yaklak % 21,7sinin yayalar olduu grlmektedir. Baka bir ifade ile, trafik
kazalarnda hayatn kaybeden her 5 kiiden birini yayalar oluturmaktadr. (Tablo: 13)
Yllar tibari le Yaya lmleri
Yaya lmleri
Yerleim
Yeri D
Toplam
Trafik
kazalarndaki
toplam l says
Toplam l saylar
ierisinde yaya
lmlerinin oran
414
1194
5181
% 23
343
1019
4935
% 20
632
297
929
4596
% 20
2000
2001
2002
2003
2004
2005
640
524
467
444
513
472
236
182
190
172
166
249
876
706
657
616
679
721
3941
2954
2900
2811
3081
3198
% 22
% 24
% 22
% 21
% 22
% 22
2006
TOPLAM
410
5.558
245
2.494
655
8.052
3365
36.962
% 19
Ortalama % 21.7
Yllar
Yerleim
Yeri
1997
780
1998
676
1999
Tablo: 13 (Kaynak: EGM Trafik Eitim ve Aratrma Daire Bakanl Temmuz 2007)
95
4.1.43 Korunmasz yol kullanclar olarak adlandrlan yayalarn ierisinde ocuklar ve yallar en
nemli risk gruplarn oluturmaktadr. Tablo 14ten grlecei zere toplam yaya lmlerinin hemen
hemen yarsn ocuk ve yallar oluturmaktadr.
Ya Gruplar tibaryla Yaya lmleri
2003
Ya
Gruplar
0-14
127
Toplam
Yaya l
Says
616
65 ve st
Toplam
147
274
616
616
l
Says
2004
Oran
(%)
l
Says
21
157
Toplam
Yaya l
Says
679
24
45
176
333
679
679
Oran
(%)
23
26
49
Tablo: 14 (Kaynak: 2003 ve 2004 Trafik Kazalar statistikleri, TK)

4.1.44 Yayalarn kart kazalarn yaklak % 70i yola birden bire kmak ve aralara ilk gei
hakkn vermemek sebeplerinden kaynaklanmaktadr. (Grafik: 11)
2006 Yl Yaya Kusur Dalm
Yola birden bire kmak

%9.3
%3.1
%7.3
%36.2
Aralara ilk gei hakkn vermemek

Yol iinde yrmek, oynamak, oturmak
Duran tatn nnden, arkasdan kmak
%10.9
Krmz kta gemek

%32.9
Dier
Grafik: 11 (Kaynak: Emniyet Genel Mdrl, 2006)

4.1.45 Yukarda ifade edilen veriler, trafikte yaya ncelikli bak asnn oluturulmas gerekliliini
ortaya koymaktadr. Nitekim, Avrupa Parlamentosu tarafndan 1988 ylnda Yaya Haklar Bildirgesi
yaymlanmak suretiyle trafikte yayalarn haklar gvenceye balanmtr. Bildirgede yer alan baz
maddeler aadaki ekildedir:
96
Btn yerleim merkezlerinde, zgn ve yaygn yaya kaldrm ann bulunmas, en temel
yaya hakkdr.
Btn yerleim alanlarnda yaya kaldrmlarnn yapm zorunludur.
Aralar yaya kaldrmna park edemez.
Kaldrmlar zerindeki btn fiziki ve toplumsal engeller, serbest yry aksatmayacak

biimde dzenlenir.
Yaya blgeleri her trl motorlu aratan kesinlikle arndrlr.
Yayalar iin yeil k sresi, gerekli yrme sresine gre ayarlanr.
Genel kural olarak yayalar alt ve st geitlere zorlanamaz.
Yaya denetimlerine yeterli ncelik verilmemesi, yayalarn kurallara uyma

alkanlklarnn yeterince salanamamasna sebebiyet vermektedir.
4.1.46 EGM tarafndan ehir ii trafik birimleri iin hazrlanan program, yayalara ynelik denetimin
haftada gn birer saat olmak zere yaya younluunun fazla olduu kavak ve yaya geitlerinde
yaplmas, yayalarn gerektiinde ara megafonlar da kullanlarak szle ikaz edilmeleri ve kurallara
uyma konusunda alkanlk edinmelerinin salanmasn ngrmektedir.
4.1.47 Son on yllk dnem ierisinde yayalara yazlan cezalar ve bunlarn toplam cezalar ierisindeki
oran incelendiinde, yayalara hemen hemen hi ceza yazlmad grlmektedir. (Tablo: 15)
Yayalara Uygulanan Ceza Saylar

Yl
Yayalara Uygulanan
Ceza Says (A)
Toplam Ceza
Says (B)
1997
6772
6.865.111
Binde 9
1998
2207
7.740.913
Binde 3
1999
1611
8.346.123
Binde 2
2000
13047
8.735.376
Binde 5
2001
10173
7.610.381
Binde 13
2002
10368
6.702.494
Binde 15
2003
10793
5.703.465
Binde 19
2004
9741
6.623.251
Binde 15
2005
5324
5.564.612
Binde 10
2006
5507
6.055.337
Binde 9
TOPLAM
75.543
69.947.063
Ortalama
Binde 11
A/B
Tablo: 15 (Kaynak: EGM Trafik Eitim ve Aratrma Daire Bakanl Temmuz 2007)
4.1.48 Dier taraftan, yaya younluunun fazla olduu kavak ve yaya geitlerinde yayalarn szl
olarak ikaz edilmeleri ve kurallara uyma hususu kontrol programnda belirtilmekle birlikte yerinde
inceleme yaplan 15 ilde, yaya geit levhas bulunan 46 yaya geidinde yaplan gzlemlerde, szl
uyar yapmak ve bu suretle yayalarn kurallara uyma konusunda alkanlk edinmelerini salamak
ynnde trafik ekiplerince herhangi bir kontrol yaplmad grlmtr. Srcler tarafndan da yaya
geitlerinde ilk gei hakknn yayalarda olduu kuralna riayet edilmedii ve trafik polisleri tarafndan
da bu ynde herhangi bir kontrol yaplmad tespit edilmitir.
97
4.1.49 Dier taraftan toplam yaya lmlerinin ortalama % 30,9u yerleim yeri dnda meydana
gelmesine ramen, EGMnin blge trafik birimleri iin hazrlad kontrol programlarnda yaya
denetimine yer verilmemektedir.(Bkz. Tablo: 13)
4.1.50 Yaya gvenliini tehdit eden bir dier husus da, yaya kaldrmlarnn aralar tarafndan yaygn
bir ekilde igal edilmesidir. Yerinde inceleme yaplan btn illerde gzlenmi olan bu husus, yayalar
kendilerine ayrlm alanlar yerine tat yollarn kullanmak zorunda brakmakta, ancak eitli
nedenlerle yaya kaldrmlarnn igal edilmesine ynelik etkin bir kontrol program ve uygulamas
bulunmamaktadr.
Yaya haklar bildirgesinde yer verilen hususlar lkemiz iin de esas alnmal ve
denetimlerde yaya gvenliini salayc hususlara ncelik verilmelidir.
98
Trafik Bilgi Sistemi

4.1.51 Trafik Bilgi Sistemi, Karayolu yiletirmesi ve Trafik Gvenlii (KTG) projesi kapsamnda
toplam 7.500.000 ABD Dolar harcama ile 6 Haziran 2003 tarihinde faaliyete geirilmitir. TBSnin
temel amac, sistematik verilerle denetimlerin etkin bir ekilde yrtlebilmesidir. TBS alt sistemden
olumaktadr. Bunlar;
9
Mobil Uygulama Alt Sistemi
Internet Uygulamalar Alt Sistemi
Karar Destek Alt Sistemidir.
4.1.52 Mobil Uygulama Alt Sisteminde, tablet bilgisayarlar vastasyla src ve ara kaytlarnn, ceza
puanlarnn sorgulamas a zerinden elektronik olarak gerekletirilmektedir. Ayrca trafik ekibinin
hangi noktada olduu dijital haritada grntlenebilmekte, ekip ile merkez arasndaki haberleme
daha ksa srede salanabilmekte ve ekiplerin faaliyetlerini izlemeye ynelik olarak mobil uygulama
sistemi raporlar hazrlanabilmektedir.
4.1.53 Internet Uygulama Alt Sistemi, kurum ii kullanm ve internet zerinden kullanm olmak zere iki
dzende alabilecek ekilde tasarlanmtr. Sistemin amac, trafik faaliyetleri ile ilgili olarak eitli
istatistiki ve mevzuat ile ilgili bilgileri vatandaa internet zerinden sunmaktr.
4.1.54 Karar Destek Alt Sistemi, trafik ile ilgili dzenlemelerde karar verme pozisyonunda olan
yneticilere bu faaliyetlerinde yardmc olacak istatistiki bilgileri retmek amacyla gerekletirilen bir
alt sistemdir.
Denetimleri teknolojik imknlarla modernize etmeyi hedefleyen Trafik Bilgi

Sisteminden etkin bir ekilde faydalanlamamaktadr.
4.1.55 TBSden beklenen faydalarn salanabilmesi iin, kurumlar aras ibirlii erevesinde Trkiye
apnda corafi bilgi sisteminin ve il dzeyinde dijital haritalarn oluturulmas gerekmektedir. Bunlar
hayata geirildii takdirde kazalarn hangi noktalarda younlat ayrnts ile belirlenebilecek ve
ekiplerin hangi noktalarda grev yaptklar dorudan izlenebilecektir. Ancak bugne kadar, sadece
Trkiye dzeyinde dijital harita dzenlenmi, corafi bilgi sistemi ve il dzeyinde dijital haritalar ise
oluturulamamtr.
99
4.1.56 Denetimleri gerekletiren ekiplerle balant, GSM a zerinden

tablet bilgisayar kullanm yoluyla salanmaktadr. Tablet bilgisayar
vastasyla, polis telsizlerine gre daha ksa zamanda ara, ceza ve kaza
sorgulamas
yaplabilmekte
olup,
bu
bilgisayarlarn
online
duruma
getirilmeleri ile birlikte, ekiplerin hangi noktalarda olduu rahatlkla

izlenebilmektedir. Ayrca ekipler tarafndan yaplan tm sorgulamalar
annda TBS merkezinde bulunan ekrana yansd iin istatistiki bilgiler daha ksa zamanda
toplulatrlabilmektedir. Bu erevede, Mobil Uygulama Alt Sistemi kapsamnda 234 adet tablet
bilgisayar alm yaplm ve bunlar Trkiye genelinde kazalarn % 80inin meydana geldii 4500 kmlik
gzerghta bulunan ekiplere datlmtr. Dier taraftan 1200 adet yeni tablet bilgisayar alm iin
almalar balatlmtr.
4.1.57 TBSden istenen verimin alnabilmesindeki kilit unsur, tablet bilgisayarlarn etkin ekilde
kullanlabilmesidir. Ancak yerinde yaplan denetimlerde; arjlarnn uzun sre dayanmamas, GSM
ebekesinin her noktada balant kuramamas veya kesilmesi, cihazlarn ekip aralarna entegresinde
problemler yaanmas, trafik personelinin tablet bilgisayarlar kullanmak yerine telsiz kullanmay tercih
etmeleri gibi sebepler yznden ou zaman aktif olarak kullanlmad tespit edilmitir.
4.1.58 Tablet bilgisayarlarn ok sk arza yapmas, denetim yapan ekiplerin TBS balantsn ortadan
kaldrmaktadr. Bu erevede; 24.07.2007 tarihi itibaryla toplam 234 adet tablet bilgisayardan, 98inin;
2005, 2006 ve 2007 yllarnda tamir edilmek zere EGMye gnderilmi olduu ve tamir edilmek zere
bekletildii, 13 adedinin ise hizmette kullanlabilme vasfn kaybetmesi sebebiyle kullanm d
braklm olduu tespit edilmitir.
4.1.59 Trafik Gvenliinde Yeni Almlar, Hedefler ve zm Projeleri erevesinde 2008 ylnda
1183 adet tablet bilgisayarn alnmas ngrlm olmakla birlikte, tablet bilgisayar kullanmndaki
sorunlar ortadan kaldrlmadan bunlarn yalnzca sayca artrlmas, denetimlerde TBSden beklenen
faydann artrlmasna snrl lde katk salayacaktr.
4.1.60 Sonu olarak, corafi bilgi sisteminin ve il dzeyinde dijital haritalarn henz oluturulamamas,
balant alt yapsndaki sorunlar, tablet bilgisayar donanm ve kullanmndaki eksiklikler nedeniyle
denetimleri teknolojik imknlarla modernize etmeyi hedefleyen Trafik Bilgi Sisteminden etkin bir
ekilde faydalanlamamaktadr.
TBSden etkin bir ekilde yararlanlmas salanmal, altyap ve kullanmda yaanan

olumsuzluklar giderilmelidir.
100
Fahri Trafik Mfettilii

4.1.61 Fahri trafik mfettilerinden (FTM) beklenen temel ama, srcler zerinde alglanan
yakalanma riskini artrmak ve bu suretle trafik kurallarna daha fazla riayet edilmesini salamaktr. Bu
erevede 1997 ylnda hayata geirilen ve gnlllk esasna dayanan fahri trafik mfettilii, trafik
denetimlerini yrten trafik zabtasnn yannda bir sivil denetim unsurudur. Trkiyede Temmuz 2007
itibaryla toplam 11.569 FTM bulunmaktadr. (Tablo 16)
ller tibaryla FTM Saylar
l
Adana
Adyaman
Afyon
Ar
Amasya
Ankara
Antalya
Artvin
Aydn
Balkesir
Bilecik
Bingl
Bitlis
Bolu
Burdur
Bursa
anakkale
Say
268
48
89
12
17
3366
323
4
163
115
24
3
3
57
46
482
32
l
ankr
orum
Denizli
Diyarbakr
Edirne
Elaz
Erzincan
Erzurum
Eskiehir
Gaziantep
Giresun
Gmhane
Hakkari
Hatay
Isparta
Mersin
stanbul
Say
30
159
171
18
51
50
29
46
241
349
37
12
185
71
188
1580
l
zmir
Kars
Kastamonu
Kayseri
Krklareli
Krehir
Kocaeli
Konya
Ktahya
Malatya
Manisa
K.Mara
Mardin
Mula
Mu
Nevehir
Nide
Say
1077
3
12
154
31
19
107
299
42
66
112
45
5
139
3
53
26
l
Ordu
Rize
Sakarya
Samsun
Siirt
Sinop
Sivas
Tekirda
Tokat
Trabzon
Tunceli
anlurfa
Uak
Van
Yozgat
Zonguldak
Aksaray
Say
36
35
111
248
9
9
78
79
42
67
3
16
32
16
28
69
32
l
Bayburt
Karaman
Krkkale
Batman
rnak
Bartn
Ardahan
Idr
Yalova
Karabk
Kilis
Osmaniye
Dzce
Say
10
36
58
4
2
14
1
7
11
24
8
21
1
Tablo: 16 (Kaynak: EGM Trafik Uygulama ve Denetleme Dairesi Bakanl Temmuz 2007)
Fahri trafik mfettilii kendisinden beklenen sivil denetim fonksiyonunu

yeterince yerine getirememektedir.
4.1.62 FTMlerin etkin bir ekilde faaliyet gsterebilmesi iin denetimin nasl yaplacana dair gerekli
ve gncel bilgiye sahip olmalar gerekmektedir. Bu amala EGM genelgesi gerei FTMler iin her ilde
ylda iki defa toplant dzenlenmesi ngrlmektedir. Bu toplantlarn amac:
9 Deien trafik mevzuat hakknda bilgi verilmesi,
9 FTMlerce dzenlenen tutanaklardaki hatalar ya da yanllklar ile ilgili bilgi al verii
yaplmas,
9 Sistemde yaanan problemleri ortadan kaldrmaya ynelik karlkl ibirlii yaplmasdr.
4.1.63 Sz konusu toplantlara FTMler tarafndan yeterli nem verilip verilmedii hususuna ilikin
olarak yerinde denetim yaplan illerde FTM toplant tutanaklar incelenmi, sz konusu toplantlara
katlmn olduka az olduu belirlenmitir. Tabloda yer almayan illerin toplant tutanaklarnda ise say
belirtilmemi, benzer ekilde bu illerde de toplantlara katlmn ok az olduu yetkililerce ifade
101
edilmitir. (Tablo: 17) Toplantlara katlmn dk olmas, yukarda belirtilen amalarn yeterli lde
salanamamasna neden olmaktadr. Sz konusu hususun hangi sebeplerden meydana geldii trafik
birimleri tarafndan aratrlmamakta, katlm saylarnn artrlmasna ynelik herhangi bir aba da
gsterilmemektedir.
FTMlerin l Dzeyindeki Toplantlara Katlm Durumu
Toplantya Katlan FTM says
Mevcut FTM
Says
2006 Yl Birinci
Dnem Toplants
2006 Yl kinci
Dnem Toplants
Adana
268
46
57
Ankara
3366
1500
---
Gaziantep
349
112
105
Giresun
37
13
stanbul
1580
350
350
Konya
299
75
83
Mersin
188
51
54
Tablo: 17
4.1.64 FTMler tespit ettikleri kural ihlalleri iin ncelikle su tespit tutana dzenlemekte ve sz
konusu tutanaklar en ge bir hafta ierisinde en yakn trafik birimine/polisine teslim etmektedirler.
Trafik birimleri tarafndan teslim alnan su tespit tutanaklar kontrol edildikten sonra, hatal ya da eksik
olmayanlar ceza tutanana evrilmektedir. lke genelinde teslim alnan ve cezaya evrilen tutanak
saylar incelendiinde, FTMler tarafndan yazlan cezalarn yllar itibaryla nemli lde azald
grlmektedir. Dier taraftan sz konusu tutanaklarn bir ksmnn da; aracn markas, modeli ya da
rengi gibi hususlarn yanl ya da hatal yazlmas yznden ceza tutanana evrilemedii ve bunlarn
da giderek artt tespit edilmitir. (Tablo: 18)
Su Tespit Tutanaklarnn Cezaya evrilme ve ptal Edilme Durumu
Yl
Teslim
Alnan (A)
Cezaya
evrilen (B)
ptal Edilen
(A-B)
Su Tespit Tutanaklarnn
ptal edilme oran (%)
(A-B) / A
1997-1998
1999
2000
2001
2002
2003
236.400
198.619
317.360
287.508
248.041
232.896
232.725
197.954
299.393
271.210
234.126
214.409
3.675
665
17.967
16.298
13.915
18.487
1.5
0.3
5.6
5.6
5.6
7.9
2004
2005
2006
206.923
133.138
125.203
190.568
118.030
106.760
16.355
15.108
18.443
7.9
11.3
14.7
Tablo: 18
4.1.65 Yerinde denetim yaplan illerin toplant tutanaklar incelenerek, su tespit tutanaklarndaki
azala sebebiyet veren aadaki hususlarn FTMlerce sklkla ifade edildii tespit edilmitir.
102
9 FTMlerin kimliklerinin aklanabilmesi dolaysyla kendilerine ceza yazlan ahslar

tarafndan kt muamelelerle karlamalar nedeniyle ortaya kan gvenlik sorunu,
9 FTM messesinin balad ilk yllardaki istek ve heyecann zaman ierisinde azalmas ve
kamuoyunda sistemin gncelliini yitirmesi,
9 FTMler tarafndan dzenlenen su tespit tutanaklarnn trafik polisleri tarafndan zaman
zaman teslim alnmak istenmemesi,
9 Su tespit tutanaklarnn trafik birimlerine iletilmesinde, bir haftalk srenin zaman zaman
yetersiz kalmas,
9 FTMler tarafndan dzenlenen tutanaklarn cezaya evrilip evrilmedii ya da tahsil edilip
edilmediine dair geri dnm yapabilecek bir sistemin kurulmam olmas.
4.1.66 Bu sebeplerin ortadan kaldrlmasna ynelik EGM tarafndan bugne kadar herhangi bir
alma yaplmamakta, ayrca FTMlerin;
9 Hayatta olup olmadklar,
9 kametgahlarnda deiiklik olup olmad,
9 Salk veya ya durumlar bakmndan grevlerini faal bir ekilde srdrp srdrmedikleri
gibi hususlar da takip edilmemektedir. Bu erevede, Ankara ilinde 65 ya ve zerindeki FTMlere
ilikin olarak tarafmzca bir alma yaptrlm, 122sinin 65 ya ve zerinde olduu tespit edilmitir.
Bu FTMlerden 01.01.2007 30.09.2007 tarihleri arasnda yalnzca 7sinin ceza yazm olduu, geriye
kalan 115 FTMnin ise, bu sre ierisinde hi ceza yazmad anlalmtr.
4.1.67 Dier taraftan, son yllarda hi tutanak dzenlemeyen FTMlere ilikin olarak EGM tarafndan
bugne kadar herhangi bir alma yaplmam olup, denetimimiz kapsamndaki illerde son ylda
hi su tespit tutana dzenlememi FTM saylar tespit edilmitir. (Tablo: 19) Sz konusu saylar
incelendiinde, FTMlerin byk bir ksmnn son yl iinde hi ceza yazmad grlmektedir.
Son Ylda Hi Ceza Yazmayan FTM Saylar
l
FTM Says
stanbul
1580
Konya
Samsun
Bursa
Afyon
Gaziantep
Ankara
299
248
482
89
349
3366
Adana
Mersin
268
188
Son Ylda Tutanak

Dzenlemeyen FTM Says
2004
2005
2006
178
258
282
105
128
276
59
59
106
172
353
55
131
2294*
102
187
344
67
208
151*
111*
Tablo: 19 (* Son yllk toplam rakamlar)

4.1.68 FTM unvann tayan bir kiinin trafikte azami zeni gstermesi ncelikle beklenmelidir.
103
Yerinde inceleme yaplan illerde, FTMler tarafndan yaplan kural ihlalleri POLNET sistemi zerinden
alma yaptrlmak suretiyle aratrlm ve FTM uygulamasnn balad tarihten bugne kadar
ortalama % 54nn en az bir kez trafik kurallarn ihlal ettii tespit edilmitir. (Tablo: 20)
FTMlerce Yaplan Kural hlalleri
Mevcut FTM
Says
Ceza Tutana
Dzenlenen FTM Says
Kural hlali Yapan

FTM Oran (%)
Adana
268
259
96
Afyon
Ankara
Bursa
Gaziantep
Giresun
89
3366
482
349
37
38
1255
304
232
24
43
38
63
67
65
stanbul
Konya
1580
299
792
103
51
35
Mersin
188
87
47
Samsun
248
101
41
Trabzon
67
33
49
TOPLAM
6.973
3.228
Ortalama % 54
Tablo: 20
4.1.69 FTMlere yazlan cezalarn hangi kural ihlallerinden kaynakland ise Grafik 12de
gsterilmektedir. Trafik kazalarnn oluumunda nemli bir yere sahip olan hz ihlali FTMler tarafndan
sklkla gerekletirilmektedir. Hatta bir ilimizdeki FTMnin bu unvan ald tarihten bugne kadar
toplam 23 kez hz ihlali yapt grlmtr.
FTMler Tarafndan Yaplan Kural hlallerinin Oransal Dalm
Hz hlali Yapmak
%22
%4
%13
Trafik aretlerine Uymamak

Emniyet Kemeri Takmamak
%61
Dier
Grafik: 12
4.1.70 FTMlerin byk blmnn ceza yazmamas, yazlan toplam ceza saylarnn yllar itibaryla
azalmas, kamuoyunda FTMlerin zamanla ilevselliini yitirmesine neden olmutur. Ayrca kendilerinin
de trafik kurallarn ihlal etmeleri sistemden beklenen amacn elde edilemediinin bir gstergesi olarak
deerlendirilebilir. Bu haliyle, trafik gvenliinin salanmasnda kendilerine nemli rol ve sorumluluk
verilen FTMlerin varl srcler zerindeki alglanan yakalanma riskine katkda bulunmamaktadr.
104
4.1.71 Trafik Gvenliinde Yeni Almlar, Hedefler ve zm Projeleri erevesinde 2008 ylndan
itibaren FTM faaliyetlerine yazl ve grsel medyada yer verilerek alglanan yakalanma riskinin
artrlaca ifade edilmektedir. Sz konusu uygulama, sistemde yaanan problemlerin de ortadan
kaldrlmas durumunda denetimlere olumlu katkda bulunacaktr.
Trafik birimleri ve fahri trafik mfettileri arasnda i birlii ve koordinasyon gelitirilmeli,

srcler zerindeki alglanan yakalanma riskini artrmaya ynelik olarak sisteme
etkinlik ve sreklilik kazandrlmaldr.
105
4.2 Trafik Para Cezalar Ne lde Caydrcdr?

Denetim Kriterleri:
Trafik para cezalar zamannda tahsil edilmelidir.
Trafik ceza puan uygulamas srcleri kural ihlallerinden kanmaya zorlayacak dzeyde
olmaldr.
Trafik Para Cezalarnn Tebli Edilmesi

4.2.1
Trafik Para Ceza (TPC) tutanaklar EGM ve JGK tarafndan dzenlenmekte ve bu kurumlar
tarafndan ilgililere tebli edilmektedir. EGM nezdinde yaplan incelemeler srasnda Karayolu Trafik
Kanununun 116. maddesine gre yazlan cezalarn ilgililerine tebli edilmesinde posta deneklerinin
yetersizlii nedeniyle tebligat ilemlerinin zamannda yaplamad grlmtr. rnein bir ilimizde
2006 ylnda yazlan 1.703.000 adet TPC tutana posta giderleri karlanamad iin yl iinde
ilgililerine tebli edilememitir. TPC tutanaklarnn tebligatna ilikin skntlarn giderilmesi amacyla
EGM, GB, KGM ve PTT Genel Mdrl arasnda 21.12.2006 tarihinde bir protokol imzalanmtr.
Sz konusu protokol tebligat ilemlerinin daha kolay gerekletirilmesini salam, ancak EGMnin
posta giderine ilikin olan denek skntsna bir zm getirmemitir. EGMnin trafik birimlerine ilikin
2008 yl denek ihtiyac 15.437.506 YTL iken yalnzca 2.700.000 YTL denek ayrlmtr. Bu durum
2008 yl iinde yazlacak cezalarn ilgililerine tebliinde aksamalara ve gecikmelere sebebiyet
verecektir.
Trafik Para Cezalarnn Tahsil Edilebilirlii

Trafik para ceza tutanaklar vergi daireleri tarafndan zamannda
tahakkuk ve tahsil edilememektedir.
4.2.2
2006 yl iinde EGM tarafndan tebli edilen 639.512.201 YTL tutarndaki TPC tutanann
ancak 340.332.051 YTLsi vergi daireleri tarafndan tahakkuk ettirilebilmi ve bu miktarn da

199.668.943 YTLsi tahsil edilebilmitir. Tablo 21de yllar itibaryla EGM tarafndan yazlan TPC tutar
ile vergi daireleri tarafndan yaplan tahakkuk ve tahsilat miktarlar bulunmaktadr.
106
Tahakkuk Tahsilat Miktar (YTL)

Yazlan TPC
Yl
Tutar
Tahakkukun
Toplam Tahakkuk
Yazlan TPC
Tahsilat
Tahsilatn
Tahsilatn
Tahakkuka
Yazlan TPC
Oran
Tutarna Oran
2002
203.824.922
166.366.620
Tutarna Oran
%81
94.189.828
%56
% 46
2003
312.481.398
173.289.137
%55
123.095.902
%71
% 39
2004
429.443.756
292.148.426
%68
200.169.451
%68
% 46
2005
446.412.736
368.617.602
%82
200.008.800
%54
% 44
2006
639.512.201
340.332.051
%53
199.668.943
%58
% 31
TOPLAM
2.031.675.013
1.340.753.836
%65
817.132.924
%59
% 40
Tablo 21 (Kaynak 2002-2006 Yllar Saytay Genel Uygunluk Bildirimleri ve EGM statistikleri)
Tablo 21den de grlecei zere 2002-2006 yllar arasnda EGM tarafndan yazlan TPC tutarnn
ancak %65i vergi daireleri tarafndan tahakkuka balanabilmitir. Tahakkuka balanan tutarn ise
sadece %59u tahsil edilebilmitir. Kald ki Tablo 21in sadece EGM tarafndan yazlan TPC tutarn
ifade ettii, tahakkuk ve tahsilat miktarlarna ise EGM rakamlarnn yannda Jandarma Genel
Komutanl tarafndan yazlan TPClerin de dahil olduu gz nne alndnda, vergi daireleri
tarafndan gerekletirilen tahakkuk ve tahsilat oranlar daha da dk olacaktr.
Tahakkukun ve Tahsilatn Yaplabilmesinin nndeki Engeller

4.2.3 TPC tutanaklarnn vergi dairelerine elektronik ortamda gnderilmemesi nedeniyle bu tutanaklar
vergi memurlar araclyla tek tek bilgisayara kayt edilerek tahakkuka balanmaktadrlar. Vergi
dairelerinin i younluu ve mevcut personel says, bu tr ilemlerin zamannda ve tam olarak
gerekletirilmesine imkn vermemektedir. TPC tutanaklarnn tahakkuka balama ilemi stanbul gibi
byk illerde yirmiye yakn memur tarafndan yaplmakta, ancak haftada 30.000-35.000 adet TPC
tutanann vergi dairesine gelmesi nedeniyle tamamnn tahakkuku mmkn olamamaktadr. Yalnz
bu ilimizde Nisan 2007 itibaryla tahakkuka balanmay bekleyen yaklak 4.000.000 adet TPC
tutana bulunmaktadr. Benzer durum dier bykehirler iin de geerlidir.
4.2.4 Vergi daireleri TPC tutanaklarn aadaki ekillerde tahsil edebilmektedir:
9
Cezay tebell edenin kendiliinden demeyi yapmas,
Tahakkuk eden TPCnin ara sat esnasnda sistemde grlmesi,
Tahakkuk eden TPCnin aracn fenni muayenesi esnasnda sistemde grlmesi,
Tahakkuk eden TPCnin vergi dairesi tarafndan yasal takibi.
Cezay tebell edenin kendiliinden demeyi yapmas hali haricinde dier yollarla tahsilatn
yaplabilmesi vergi dairesi tarafndan TPCnin tahakkuk ileminin yaplmasna baldr. Ancak
tahakkuk ileminin yaplamamas durumunda ara sat veya fenni muayene esnasnda TPC
sistemde grnmemekte ve ayrca yasal takibat da yaplamamaktadr.
107
4.2.5 2002-2006 yllar arasnda EGM tarafndan yazlan TPCnin ancak % 40 tahsil edilebilmitir.
Bu yllar arasnda yazlan 2.031.675.013 YTL tutarndaki cezann ancak 1.340.753.836 YTLsi
tahakkuk ettirilerek 817.132.924 YTLsi tahsil edilebilmitir. Dier bir deyile be yllk dnem iinde
EGM tarafndan yazlan ceza miktarnn 1.214.542.089 YTLsi tahsil edilememitir. TPClerin
zamannda tahsil edilememesi cezalardan beklenen src davranlarn dzeltme etkisini
azaltmaktadr.
Yazlan TPC tutanaklarnn en ksa srede ve elektronik ortamda vergi

dairelerine
intikalinin
temini
iin
ilgili
kurumlar
arasnda
ibirlii
ve
koordinasyonu salayacak gerekli teknik ve idari altyap oluturularak cezalar

zamannda tahakkuk ettirilmeli ve tahsil sreleri hzlandrlmaldr.
108
Ceza Puan Uygulamas
Ceza puan uygulamas, src davranlarn dzeltme ynnde etkin

bir ara olarak kullanlmamaktadr.
4.2.6 Trafik para cezalar insanlarn gelir dzeylerinin birbirinden farkl olmas nedeniyle, her src
iin eit caydrclkta deildir. Oysa ceza puan uygulamas, ehliyete el konulmas suretiyle ara
kullanmaktan mahrum brakan bir yaptrm olduundan src davranlarn dzeltmek bakmndan
daha etkili ve adil bir yntemdir. Birok lkede olduu gibi Trkiyede de ceza puan uygulamas
bulunmaktadr. Sz konusu sistem, kimi lkelerde puan dlmesi eklinde gerekleebildii gibi kimi
lkelerde de puan eklenmesi eklinde uygulanmaktadr. Src belgesinin geri alnmasyla
sonulanan ceza puan, puana tabi su says ve belli bir trafik suuna verilen ceza puan lkeden
lkeye farkllk gstermektedir.
lkeler Aras Ceza Puan Uygulamalarnn Karlatrlmas
Almanya
ngiltere
Fransa
Trkiye
Src Belgesinin Geri Alnmasyla

Sonulanan Ceza Puan
18
12
12
100
Puana Tabi Su Says

Alkoll Ara Kullanma
Hz
Kaza Sonras Durmamak
Krmz Ikta Geme
82
7
4
7
3
33
3
10
3
20
4
6
4
110
15
15
10
10
Belgesiz Ara Kullanma

Sigortasz Ara Kullanma
6
5
2
8
6
-
1
1
Tablo: 22 (Kaynak: EGM Trafik Aratrma Merkezi Mdrl)

Not: Bir sua verilen en yksek ceza puan yazlmtr.
4.2.7 Tablo 22den de anlalaca zere lkemizde src belgesinin geri alnmasyla sonulanan
ceza puan says (100) ile puana tabi su says (110) dier lkelere gre olduka yksek olmasna
karn ilenen sulara verilen ceza puan dier lkelerdekine gre dktr. Trafik sularna verilen
ceza puanlarnn dk, src belgesinin geri alnmasyla sonulanan ceza puannn ise yksek
olmas ve ceza puann doldurmann bir yl gibi bir sreyle snrlandrlmas lkemizdeki uygulamann
etkinliini azaltmaktadr. Tablo 23de grlecei zere, Fransada hz limitinin zerinde ara
kullanldnda src toplam ceza puannn % 33ne denk gelen ceza puanna maruz kalmaktayken
ayn su iin Trkiyede toplam ceza puannn % 15i orannda ceza puan verilmektedir. ngiltere,
Fransa ve Almanya gibi lkelerde ceza puannn % 80ine tekabl eden cezalar verilmekteyken
Trkiyede bir sua verilen en byk ceza puan, toplamn sadece % 15ine tekabl etmektedir.
109
lkeler tibaryla Trafik Sularnn Ceza Puan indeki Arlklar

Src Belgesinin Geri Alnmasyla
Sonulanan Ceza Puan
Alkoll Ara Kullanma
Hz
Kaza Sonras Durmamak
Krmz Ikta Geme
Belgesiz Ara Kullanma
Sigortasz Ara Kullanma
Almanya
ngiltere
Fransa
Trkiye
100
100
100
100
%38
%22
%38
%25
%83
%33
%50
%15
%15
%10
%16
%33
%27
%25
%2
%16
%33
%50
-
%10
%1
%1
Tablo: 23 ( Not: Ceza puann tm lkeler iin 100 kabul edilmitir.)

4.2.8 Trafik mevzuatmzda yer alan dzenlemeye gre, trafik suunun ilendii tarihten geriye doru
bir yl iinde toplam 100 ceza puann dolduran srclerin src belgeleri iki ay sreyle geri
alnmakta ve eitime tabi tutulmaktadrlar. Ayn yl iinde ikinci defa 100 ceza puannn doldurulmas
durumunda src belgesi drt ay sreyle geri alnmakta ve src psikoteknik deerlendirmeye ve
psikiyatri uzmannn muayenesine tabi tutulmaktadr. Ceza puannn nc defa doldurulmas halinde
ise src belgesi iptal edilmektedir.
4.2.9 lkemizde 1997-2006 yllar arasnda 10 yl kapsayan ceza puan uygulamas neticesinde
toplam 35.657 defa 100 ceza puan ald, ayn yl iinde ikinci defa 100 ceza puann 659 srcnn
at, nc defa aanlarn saysnn ise 134 olduu Tablo 24te grlmektedir. Ceza puan
uygulamasna maruz kalan srclerin saysal olarak dk olmasnn nedenlerine ilikin olarak
EGMde bir bilgi ve belgeye rastlanmamakla birlikte yukarda belirtilen dier lkelerdeki ceza
puanlarnn ykseklii, buna karlk lkemizde ayn trafik sularna uygulanan ceza puanlarnn
olduka dk olmas nedeniyle 100 ceza puan uygulamasnn olduka snrl kald anlalmaktadr.
1997-2006 Yllar Arasnda 100 Ceza Puann Dolduran Src Says
1. Kez
2. Kez
3. Kez
Toplam
1997-2004
32.398
619
131
33.148
2005
1.411
23
1
1.435
2006
1.848
17
2
1.867
Toplam
35.657
659
134
36.450
Tablo: 24 (Kaynak: EGM statistikleri)
Ceza puan uygulamas src davranlarnn dzeltilmesi ynnde caydrc

etkiye sahip olacak ekilde ve dier lke uygulamalar da dikkate alnarak yeniden
dzenlenmelidir.
110
4.3 Srclerin Gvenli Ara Kullanmalar in Sahip Olmalar

Gereken Zihinsel ve Psikomotor Yetenek Dzeyleri llyor
mu?
Denetim Kriteri:
Psikoteknik deerlendirme srclerin psikomotor yetenek dzeyleri ile psikolojik
durumlarn lmeli ve bu lmleri yapan merkezler etkin bir ekilde denetlenmelidir.
4.3.1
Psikoteknik deerlendirme (PTD), srclerin ara kullanma yetenekleri, kiisel
zellikleri ve psikolojik durumu asndan gvenli bir src olup olmadn tespit etmeye
yneliktir. Trafik psikolojisi ve psikoteknik deerlendirme birok Avrupa lkesinde 20. yzyln
bandan beri aratrlan ve nemli gelimelerin kaydedildii bir alandr. 1924 ylnda Fransada
toplu tamaclk yapan srclere uygulanan psikometrik testler sonucunda kazalarn azald
yaplan aratrmalarda belirtilmektedir. (akt. Barjonet, 1997) 1996 ylnda srailde yaplan bir
almada da PTDden geen bir grup src ile PTDden gemeyen bir grup src yl
boyunca izlenmi ve PTDden geen srclerin bu sre boyunca hi kaza yapmadklar
saptanmtr.(Cale, 1996) Avusturyada yaplan benzer bir almada da PTD sayesinde trafik
kazalarnda % 3,82lik bir azalmann meydana geldii tespit edilmitir. (Bukasa , 2000)
4.3.2
Yaplan bilimsel almalar sonucunda PTDnin, ara kullanm bakmndan yetenekli
srcyle yeteneksiz srcy ve ayn zamanda srclerden kiilik zellikleri itibaryla trafik
iin riskli olanlar ile olmayanlar ayrt etme hususunda nemli bir ileve sahip olduu
belirlenmitir.
spanyada
1982
ylnda
yaplan
yasal
dzenlemelerle ncelikle profesyonel srcler iin, daha sonra

da tm srcler iin PTD yasal zorunluluk haline getirilmitir.
Avusturya
ve
Almanyada
ise
kamu
tamacl
yapan
profesyonel srcler meslee balarken PTDden gemek

zorundadrlar ve 50 yandan itibaren de her ylda bir
PTDden gemektedirler. svirede ise ehliyet almak iin bavuran srcler snavda baarsz
olmularsa PTDden gemek zorundadrlar.
4.3.3
lkemizde PTD ile ilgili yasal dzenlemeler 1997 ylnda 2918 sayl Karayollar Trafik
Kanununa eklenen maddelerle getirilmitir. Buna gre geriye doru be yl iinde ve ten
fazla alkoll ara kullanmndan, bir yl iinde 5 defa hz ihlali yapt tespit edilenlerden ve ayn
yl iinde ikinci defa 100 ceza puann doldurmaktan tr ehliyetine el konulan srclerin
Kanunda belirlenen sreler sonunda ehliyetlerini geri alabilmeleri PTDden olumlu rapor alma
111
artna balanmtr. 25.02.2004 tarihinde yrrle giren Karayolu Tama Ynetmeliinde yk

tamacl ile 100 kmnin zerindeki mesafelerde yolcu tamacl yapan srclere de
psikoteknik adan salkl olduklarna dair be ylda bir rapor almalar art getirilmitir.
4.3.4
Karayolu Tama Ynetmeliinde her mesafede yk tamacl yapan srclere
PTDden olumlu rapor almalar art getirilmiken ehir iinde ve ehir merkezi ile 100 kmye
kadar olan mesafede yolcu tamacl yapan srclere bu art getirilmemitir. Bu
mesafelerde yolcu tamacl yapan srcler iin PTDden olumlu rapor almalarna ilikin
husus Ynetmelikte yeni bir dzenleme yaplncaya kadar valiliklerin ve belediyelerin yetkisine
braklmtr. Ancak bugne kadar snrl sayda il sz konusu dzenlemeyi gerekletirmitir.
Oysa kaza riski ehir ii ve ehir d ayrm olmakszn tm yollarda bulunmaktadr. Tablo
25ten de grlecei zere trafik kazalar youn olarak ehir ilerinde meydana gelmektedir.
2006 ylndaki 664.540 kazann 586.769u ehir iinde, 77.771i ise ehir dnda meydana
gelmitir. Trafik psikolojisi ve sr yeteneinin lld PTDden olumlu rapor alnmas yk
tayan srcler iin zorunlu tutulmuken ehir iinde ve 100 kmye kadar mesafelerde yolcu
tayan srcler iin bu zorunluluun getirilmemi olmas bir eksiklik olarak kabul edilmektedir.
Yerleim Yerlerine Gre Kaza, l ve Yaral Saylar
Kaza Says
Yl
l Says
Yaral Says
Yerleim
Yeri
Yerleim
Yeri D
Yerleim
Yeri
Yerleim
Yeri D
Yerleim
Yeri
Yerleim
Yeri D
2004
438.475
56.344
1.299
2005
502.682
67.737
1.159
1.782
72.439
37.450
2.056
77..843
46.142
2006
586.769
77.771
2007*
479.098
60.877
1.155
2.210
85.267
49.957
919
1.716
71.351
39.726
Tablo:25
* lk Dokuz Ay
Ticari ara srclerine uygulanan PTDden, uygulamann

ertelenmesi nedeniyle, beklenen etki salanamamtr.
4.3.5
Karayolu Tama Ynetmelii ile srclere getirilen PTDden olumlu rapor almalar
art aradan yl gemesine ramen uygulanmamaktadr. Srclere getirilen PTDden olumlu

rapor almalar art Ulatrma Bakanlnn yaymlad genelgelerle iki defa telenmitir. Bu
genelgeler ile karayollarnda denetim yapmakla grevlendirilmi kurululara srclerden PTD
raporu olmayanlara para cezas dahil hibir meyyidenin uygulanmamas bildirilmitir. Sz
konusu dzenlemenin yaynlanan genelgelerle ertelenmesi bu zorunluluun ilgililer tarafndan
renilmesine ve uygulamann yaygnlamasna engel olmutur. Yerinde denetim kapsamndaki
112
yedi ilde yaplan anket almasnda, Karayolu Tama Ynetmelii uyarnca PTD raporuna
sahip olmas gereken 275 kamyon srcsne sz konusu raporu alp almadklar sorulmu ve
bunlarn sadece 28inden olumlu cevap alnm ancak hibiri, srekli yanlarnda bulundurmalar
gereken bu raporu ibraz edememitir. 247 srcnn ise PTD raporunun varlndan bile
haberdar olmad tespit edilmitir. (Tablo: 26)
Srcler ve PTD Raporu
Kontrol
Edilen Ara
Says
PTD Raporu
Alan Src
Says
PTD Raporunun Varlndan

Haberdar Olmayan Src
Says
Adana
47
10
37
Ankara
39
36
Bursa
67
64
Gaziantep
29
23
Konya
50
49
Mersin
13
Samsun
30
29
Toplam
275
28
247
Tablo: 26
4.3.6
Temmuz 2007 tarihi itibaryla sadece E snf ehliyete sahip src says 3.094.004tr.
Bu srclerden 1.250.000inin yk tamacl ile 100 kmnin zerindeki mesafelerde yolcu

tamacl yapt tahmin edilmektedir. Ancak aralarnda stanbul ve Ankarann da bulunduu
PTD merkezi bulunan 9 ilde yaplan denetim neticesinde ubat 2004ten bu yana sadece
44.522 srcnn PTDden getii tespit edilmitir. (Tablo 27) Avusturya Yol Gvenlii Kurulu
tarafndan yaplan bir aratrmada, 1994-1996 yllar arasnda PTDye tabi tutulan 3.995
srcnn % 21inin, 2000-2001 yllar arasnda ise 3.003 srcnn % 27,4nn olumsuz
rapor ald belirtilmitir. Benzer bir alma ise Trk Silahl Kuvvetlerinde yaplm ve ara
kullanacak 19.722 personelin % 26s olumsuz rapor almtr. Tablo 27de de grlecei zere
lkemizde 9 ilde PTDden geen 44.522 srcnn sadece % 1ine olumsuz rapor verildii
tespit edilmitir.
113
PTD Testinden Geen Src Says

PTD Testine Giren
Src Says
Olumlu Rapor Alan

Src Says
Olumsuz Rapor
Alan Src Says
Afyon
402
402
Ankara
6751
6627
124
Bursa
4477
4374
103
133
133
Gaziantep
stanbul
29764
29529
235
Konya
607
607
Mersin
1419
1419
212
192
20
Samsun
Trabzon
Toplam
697
697
44.522
44.040
482
Tablo: 27
4.3.7
Dier taraftan, Karayollar Trafik Ynetmelii ile getirilen dzenlemenin dnda alkol,
hz ve 100 ceza puan ihlallerinden dolay 2004-2006 yllar arasnda PTDye tabi tutulmas
gereken src saylar Tablo 28de gsterilmektedir.
PTDye Tabi Tutulmas Gereken Src Saylar
Yl
2004
48. Madde
hlali (Alkol)
51. Madde hlali

(Hz)
118. Madde hlali (100

Ceza Puan)
Toplam
398
1591
27
2016
2005
721
753
23
1497
2006
1133
330
17
1480
Tablo: 28 (Kaynak: EGM)

EGM istatistiklerine gre 2004-2006 yllar arasnda alkol, hz ve 100 ceza puan uygulamalar
neticesinde toplam 4.993 srcnn PTDden gemesi gerekirken il salk mdrlklerinde
yaplan denetimlerde, ka srcnn PTDye tabi tutulduuna ilikin bir bilgi edinilememitir.
4.3.8
PTDler, il salk mdrlkleri tarafndan yetkilendirilen merkezlerde ve psikologlar
tarafndan yaplmaktadr. Ancak Salk Bakanl bir genelge ile bu merkezlerin bir psikiyatri
uzmannn gzetiminde altrlabileceini belirtmitir. Genelgede 1219 sayl Tababet ve
uabat Sanatlarnn Tarz crasna Dair Kanunun 13. maddesi hkmne gre bir kiinin beden
ve ruh sal hakknda rapor tanzim etme hakknn tabiplere verildii belirtilmi ve bu hkm
dolaysyla psikologlarn tek balarna byle bir merkez altramayacaklarna karar verilmitir.
Oysa PTD hem ynetmelikte belirtildii zere hem de uygulamada psikolog gzetiminde
yaplmakta ve bilgisayarda yaplan psikomotor testi, psikolojik testler ile psikolog grmesi
neticesinde srcnn sr yetenei ile trafikteki psikolojisine ilikin bulgularn yer ald PTD
raporu hazrlanmaktadr. Psikiyatri uzman da srcnn genel ruh sal hakkndaki
bulgularn ortaya koyarak src hakkndaki nihai deerlendirmesini yapmaktadr. Her lkenin
114
insan yapsna ve bilimsel verilere gre hazrlanan psikoteknik test lmleri sonucunda elde
edilen veriler ve bu verilerin psikolog tarafndan olumlu veya olumsuz deerlendirilmesi
sonucunda dzenlenen rapor ile psikiyatrist tarafndan yaplan muayene sonucunda dzenlenen
rapor arasnda farkllklar olabilmektedir. Birinci aamada dzenlenen rapor olumlu veya
olumsuz da olsa, mevcut uygulamaya gre psikiyatristin olumlu veya olumsuz deerlendirmesi
esas alnmaktadr. Bu durumda psikoteknik deerlendirmeden olumsuz rapor alanlar, psikiyatrik
muayeneden olumlu rapor alabilmektedirler.
Psikiyatrik muayene sonucunda genel ruh sal olumlu

olmasna ramen yaplan PTD sonucunda trafik psikolojisi ve
yetenek olarak trafikte bulunmas sakncal olan srcler,
trafikte ara kullanabilmektedirler.
4.3.9
Bilimsel bir alma erevesinde 1600 src zerinde yaplm olan psikoteknik
deerlendirmede; 28 srcnn yetenek, 221 srcnn de kiilik olarak trafikte bulunmasnn

sakncal olduu sonucuna varlm olmasna ramen psikiyatrik muayeneleri neticesinde 29
srcnn ruhsal problemi olduu tespit edilmi ve nihai olarak da 29 src haricinde kalan
1571 srcye olumlu rapor verildii belirtilmitir. Bir baka deyile, yetenek ve trafik psikolojisi
asndan trafik ortamnda bulunmas sakncal olan toplam 220 src genel ruh sal
asndan olumlu deerlendirildikleri iin olumlu rapor alm ve trafikte ara kullanmalarnda bir
saknca grlmemitir.
4.3.10 Benzer ekilde stanbulda yaplan denetim almas srasnda iki merkez tarafndan
gerekletirilen PTD sonucunda yetenek ve kiilik ynnden yetersiz bulunan 110 srcnn,
daha sonra yaplan psikiyatrik muayenelerinde genel ruh salklar asndan problemleri
olmad sonucuna varlm ve nihai olarak PTD raporlar olumlu olmutur.
PTD merkezlerinin amacna uygun olarak faaliyette bulunmalarn gvence

altna alacak denetim mekanizmas bulunmamas usulsz uygulamalara
yol amaktadr.
4.3.11
l salk mdrlkleri tarafndan PTD merkezlerinin denetimleri srasnda kontrol
edilmesi gereken hususlar iin gelitirilmi denetim usul ve esaslar bulunmamaktadr. l salk
mdrlkleri tarafndan merkezlerin kurulu aamasnda yaplan denetimler, merkezlerin fiziki
Y.Yasak, E. enda, . Doruyusever, . Ouz, G.Turhan
115
durumu, belgelerinin tamam olup olmad vb. gibi hususlara yneliktir. Ynetmelie gre her yl
en az bir kez yaplmas gereken denetimler de ayn ekilde ekil ynnden eksikliklere
odaklanmakta, sz konusu denetimlerde PTD raporunun nasl dzenlendiini, srcnn ne
kadar sreyle deerlendirmeye tabi tutulduunu, teste girmesi gereken src yerine bir
bakasnn girip girmediini saptamaya ynelik kontrol kriterlerine yer verilmemektedir.
4.3.12
l salk mdrlkleri adna denetim yapanlar arasnda psikoteknik deerlendirme
alannda teknik ve bilimsel uzmanla sahip kiiler bulunmamaktadr. Karayollar Trafik

Ynetmeliinin bu merkezlerin denetimlerinin Trk Psikologlar Dernei ile ibirlii halinde
yaplmas ynndeki hkmne de ilerlik kazandrlamadndan, denetim ekibi sadece
pratisyen hekim (ilgili ube mdr), hemire ve memurlar gibi, bu alanda uzman olmayan
kiilerden olumaktadr.
4.3.13
PTD merkezlerinin etkin biimde denetlenmemesi bir takm usulsz uygulamalarn
yaygnlk kazanmasna yol amaktadr. rnein:

9
Baz PTD merkezleri gazete ve el ilanlaryla 15 dakikada ve faaliyette bulunduklar

merkezin dnda (srclerin youn olarak bulunduklar firmalarda, oda ve vakf gibi
yerlerde) rapor vereceklerini duyurmaktadr.
PTD raporlar, onaylanmak zere il salk mdrlne gnderilmesi gerekirken

usulsz verilen raporlar il mdrlne gnderilmemekte ve srclere ya onaysz
rapor verilmekte ya da rapora sahip olduunu belirten, gayriresm eitli renk ve
ebatlarda kimlik kart verilmektedir.
9 Sahte rapor dzenlendiine dair birok haber ulusal basn yayn organlarnda da yer
almaktadr.
PTD merkezlerinden alnan raporlarn devlet veya niversite hastanelerinde grevli

psikiyatri uzmanlar tarafndan onaylanabilmesi salanmaldr.
Srclerin PTDden olumlu rapor alabilmesi, hem deerlendirme testinden hem de
psikiyatri uzman muayenesinden olumlu sonu almas artna balanmaldr.
l salk mdrlkleri yaptklar denetimleri ilgili meslek rgt ile ibirlii halinde
yrtmeli ve usulne uygun raporlarn verilip verilmediini ortaya koyacak kontrol
kriterleri gelitirmelidir.
Karayollar Trafik Ynetmelii ile yk tamacl ve 100 kmnin zerindeki
mesafelerde yolcu tamacl yapan srclere getirilen PTD raporu almalar art
mesafe ayrm yaplmakszn yk ve yolcu tamacl yapan tm srcler iin
istenmeli ve C, D ve E snf src belgesi almak isteyenlerden ncelikle bu raporu
almalar art getirilmeli, ayrca Mesleki Yeterlilik Belgesi alacak srcler iin de
ncelikle PTD raporunun olumlu olmas koulu getirilmelidir.
Salk Bakanl, PTD merkezlerinin daha ok ilde ve src saylarn da dikkate
alacak ekilde kontroll biimde almasn salayacak kriterler belirlemelidir.
116
BLM: 5
TRAFK ARETLEME
FAALYETLER
117
118
Blm 5: Trafik Kazalarnn nlenmesine Ynelik aretleme Faaliyetleri

YNELK ARETLEME FAALYETLER
5.1 Karayollarnda aretleme Faaliyetleri Standartlara Uygun

ekilde Yrtlyor mu?
Denetim kriteri:
Trafik iaretlemeleri KGM tarafndan belirlenen standartlara uygun olmal ve standartlara
uygunluun srekliliini salayacak kontrol mekanizmalar gelitirilmelidir.
Trafik aretlemeleri
5.1.1
Karayollar Trafik Kanunu ile, yapm ve bakmndan sorumlu olduu
karayollarnda
can
ve
mal
gvenlii
ynnden
gerekli
dzenleme
ve
iaretlemeleri yaparak nlemleri almak ve aldrmak, tm karayollarndaki

iaretleme standartlarn tespit etmek, yaymlamak ve kontrol etmek grev ve
yetkisi Karayollar Genel Mdrlne verilmitir. Genel Mdrlk bu amala, Trafik aretleri El Kitab
I-II, Erime Kontroll Karayollarnda Trafik aretleme Standartlar, ehir ii Yollarn Yapm Bakm ve
Onarmlarnda Trafik aretleme Standartlar, Yol Yapm Bakm ve Onarmlarnda Trafik aretleme
Standartlarn kitap halinde yaynlamtr.
Ayrca standartlarn uygulanmas ile ilgili olarak,
karayollarnda uygulanacak trafik iaretlerinin, standart, anlam, nicelik ve nitelikleri ile dier esaslar
belirlemek zere Trafik aretleri Hakknda Ynetmelik dzenlenmitir.
5.1.2
Trafik iaretleri dey iaretler (tehlike uyar iaretleri, trafik tanzim iaretleri, bilgi iaretleri,
durma ve park etme iaretleri, yapm bakm onarm iaretleri, paneller) ve yatay iaretlerden (yol
izgileri) olumaktadr. aretleme faaliyetleri, KGM sorumluluundaki yollarda KGM, ehir ilerindeki
yollarda ise belediyeler tarafndan yaplmaktadr.
5.1.3
Trafik kazalarnn nlenmesinde nemli hususlardan biri de trafik iaretlerinin standartlara
uygun olmasdr. Trafik iaretleri, karayolundan yararlananlara, yol, trafik durumu ve yakn evre ile
ilgili gerekli bilgileri vermek, yasaklama ve kstlamalar bildirmek suretiyle trafik dzen ve gvenliini
salamay amalamaktadr. Trafik iaretlerinin kullanmna ilikin dikkat edilmesi gereken temel ilkeler
bulunmaktadr:
119
Kullanlan iaretler standart olmal,
Saylar uygun olmal, gerekli olan yerlerde gerektii kadar, inandrc bir ekilde kullanlmal,
Trafik iaretleri her durumda rahata tannp anlalabilmeli,
9 aretlemeler yreyi bilenlere gre deil herkese anlalacak ekilde olmaldr.

5.1.4
EGM tarafndan aklanan istatistiklere gre trafik kazalarnn meydana geli nedenleri
arasnda yol kusuru ve iaretleme eksiklii yaklak % 0,3 ile son sralarda yer almakta ve orann
dk olmas sebebiyle nemsiz olarak alglanlmasna da yol aabilmektedir. lkemizde, EGM
sorumluluk sahasndaki kazalara ilikin tek istatistik kayna olan kaza tespit tutanaklarn dzenleme
yetkisi trafik polislerine aittir. Bu durumda baz trafik kazalar yol kusurlar ve iaretleme eksikliine
bal olarak meydana gelse de, kusurun tespiti mhendislik bilgisi gerektirdiinden tanzim edilen
tutanaklarda, kazalarn olu sebepleri yol kusurlar veya iaretleme eksiklii yerine ounlukla src
hatas olarak geebilmektedir.
5.1.5
Kaza tespit tutanaklarnn yol ve evre zellikleri blmnde, trafik lambas, aydnlatma,
yol erit izgisi, trafik iaret levhas, yol almas hususlarna yer verilmektedir. Tablo 29da 2004
- 2006 yllar arasnda meydana gelen maddi hasarl kazalardan yol ve evre zelliklerine gre
belirtilen hususlarn olup olmad istatistiksel olarak yer almaktadr. Grlecei zere sadece 2006
ylnda 11.154 kazann meydana geldii yerde yol bakm ve onarm almas yaplmaktadr. Yine ayn
ylda 1.172 kazada trafik lambalarnn almad ve 237sinde ise aydnlatmann bozuk olduu
istatistiklere yansmaktadr.
Trafik Kazalarnn Yol Ve evre zelliklerine Gre Dalm
(Maddi Hasarl Kazalar)
YOL VE EVRE
ZELLKLER
Trafik lambas
2004
Var
Yok
2005
Bozuk
Var
Yok
2006
Bozuk
Var
Yok
Bozuk
78.977
351.796
453
90.157
407.455
498
93.681
490.491
1.172
Aydnlatma
246.423
184.669
134
295.955
201.854
301
264.239
264.239
237
Yol erit izgisi
173.730
256.929
567
239.882
257.599
629
250.740
334.105
499
Trf.aret Levhas
97.816
333.405
114.508
383.533
69
133.432
451.876
36
Yol almas
10.918
420.308
14.343
483.759
11.154
574.184
Tablo: 29 ( Kaynak: EGM statistikleri )
5.1.6
Ayrca son yllarda, iaretleme eksiklii nedeniyle KGM ve belediyelere, zellikle sigorta
irketleri tarafndan davalar almaktadr. KGM aleyhine, iaretleme eksiklikleri nedeniyle, 2000-2007
yllar arasnda toplam 345 dava alm olup, bunlardan 90 reddedilmi, kesinleen 75 dava iin
toplam 352.341,58 YTL tazminat denmi, 180 dava ise henz sonulanmamtr. (Grafik: 13)
Denetimimiz kapsamndaki belediyelerde ise bu konuda hizmet kusuru nedeniyle pek ok dava
120
bulunmasna ramen iaretleme eksikliinden alan davalar ayrtrlamadndan salkl veri elde
edilememitir.
KGM Dava statistikleri
Devam Eden
% 22
% 26
% 52
Ret
Tazminat denen
Grafik: 13
5.1.7
KGMde iaretleme faaliyetleri iin ayrlan 2006 yl deneklerinin yaklak yars sadece
mevcut durumu muhafaza edebilmek iin kullanlmtr. Bu i iin ayrlan 49 milyon YTL denein 15
milyon YTLsi kurunlanma ve alnma, 10 milyon YTLsi de normal ypranma ve eskime nedenleriyle
olmak zere toplam 25 milyon YTL mevcutlarn korunmas maliyetini oluturmaktadr.
Karayollarnda yatay ve dey trafik iaretlemelerine ynelik mevcut

standartlara uyulmamaktadr.
5.1.8
Gerek normal trafik aknn olduu yollarda gerekse yol yapm, bakm ve onarm almalar
srasnda, yatay ve dey iaretlemeler trafik dzeninin ve gvenliinin salanmas bakmndan

nemlidir. Dolaysyla, bunlarn belirli standartlar tamalar, srekli ve kalc olmalar, grnrlln
salanabilmesi iin yanstma zelliinin yksek olmas, kirli, eski ve ypranm olmamalar trafik
gvenlii asndan byk nem tamaktadr.
5.1.9
Yatay iaretlemelerin kalcl asndan yollarn kalitesi de byk nem arz etmektedir.
lkemizde, KGM verilerine gre mevcut yol ann % 89u sathi kaplamadr. Bu nedenle bu yollarda
yaplan yatay iaretleme imalatlar, yolun trafiine de bal olarak ancak 3-12 ay arasnda kalc
olabilmektedir. aretleme imalatlar, iin zellii gerei ancak scak mevsimde yaplabildiinden, bu
yollarda uzun bir sre izgilerin hi bulunmad dnemler olabilmektedir. Yollarn standartlarnn
dk olmas iaretleme ve bakm maliyetlerini arttrmaktadr.
5.1.10 Yerinde inceleme yaplan illerin bir ksmnda KGM ve belediyelerin sorumluluundaki yollarda,
yatay trafik iaretlerinin silinerek grnrlklerini kaybettikleri, zellikle ehir ilerinde yaya geidi ve
121
dier yol izgilerinin hi izilmedii, izili olanlarn ise silinme ve kirlenme nedeniyle grnrlklerini
yitirdikleri grlmtr.
Silinmi ve zelliini Yitirmi Yol ve Yaya Geidi izgileri
5.1.11 Benzer ekilde dey iaretlerin de kirlenme, eskime nedeniyle yanstma zelliklerini
kaybettikleri, kurunlanma, aralarca arplma, alnma ve tahrip edilme sonucunda da ilevlerini
yerine getiremedikleri tespit edilmitir.
Eskime, Kirlenme ve Dier Nedenlerle Yanstma zelliini Kaybetmi Levhalar
5.1.12 Baz illerimizde yol bakm ve onarm almalar srasnda geici iaretlemelerin, gerek
iaretleme projesine gerekse KGM standartlarna uygun olmad, iaretlendirmede yanstc zellii
olmayan levhalarn kullanld ve standartlara uygun olarak yerletirilmedii grlmtr.
122
Yol Bakm ve Onarm almalarnda Standartlara Aykr Geici aretlemeler
5.1.13 KGM trafik iaretleri el kitabnda, standart iaret levhalarnn montajnda genel olarak yolun
sanda ve yerleim birimleri iinde yaya kaldrmndan, yoksa banketten 2 metre ykseklikte, yerleim
birimleri dnda ise banketten 1,5 metre ykseklikte olacak ekilde monte edilmesi gerektii, ayrca
yn levhalarna ise, kavak ncesinde en fazla 5, kavak iinde en fazla 4 mesaja kadar yer verilecei
belirtilmektedir. Birok ilimizde dey iaretlerin montajnda belirtilen llere uyulmad, levhalarn
standartlara aykr olarak monte edildii tespit edilmitir.
Standartlara Aykr Yerletirilen Levhalar
5.1.14 Bir dier nemli husus ise, halen karayollarmzda ypranma, eskime veya alnma
nedenleriyle iaretleme eksiklii sz konusu iken, baz Karayollar Blge Mdrlklerinin depolarnda
zamannda kullanlmamak suretiyle atl vaziyette bekleyen yanstc malzemelerin bulunmasdr. Bu
malzemeler, zellikleri gerei imal tarihlerinden itibaren belli
bir tarihe kadar yanstc zelliklerini korumaktadr. Uzunca bir
sre depolarda bekletilen malzemelerin yanstma zellikleri
azalm olacandan, kullanlmalar durumunda, kendilerinden
beklenen ilevi de tam olarak yerine getiremeyeceklerdir.
rnein, bir blge mdrlnn trafik ambarnda ve ambar
kartlarnda yaplan inceleme sonucunda; 2001 ylnda ambara
Ambarda bekletilen yanstc malzemeler
girii yaplan yanstc malzemelerin halen ambar raflarnda
muhafaza edildii tespit edilmitir. Buna gre rnein yeil renkli R5 HAYP scak yanstc malzeme
24.10.2001 tarihinde 2.422.100 mt olarak girii yaplm, 22.03.2007 tarihi itibaryla 2.330,35 mtsinin
123
ambarda halen bekledii grlmtr. Sz edilen blge mdrlnn ambar kartlarnn tamamnn
incelenmesi sonucu, 2001 yl ve takip eden yllarda 6.659,60 mt giri olmu, bunun 4.087,65 mtsinin
halen bekledii tespit edilmitir. Bu husus ihtiyalarn planlanmas ve stok ynetiminin salkl
ilemediini ortaya koymaktadr.
5.1.15 Gerek mevcut yollarda, gerekse yol yapm, bakm ve

onarm almalar esnasnda KGM ve belediyelerin sorumlu
olduu karayollarnda, yatay ve dey trafik iaretlemelerinde
standartlara
uyulmamas,
eskimi,
ypranm
ve
grnrln kaybetmi iaretlerin zamanla yenilenmemesi

trafik gvenliini tehdit etmektedir.
Yanstma zelliini kaybetmi aretler
5.1.16 Yollarn nemli bir blmnde trafik iaretlemeleri ypranm ve zelliini yitirmiken baz
blge
mdrlklerinde
atl
vaziyette
malzeme
bulunmas,
ihtiyalarn
planlanmas
ve
nceliklendirilmesinde skntlara yol amakta ve kaynaklarn verimsiz biimde kullanlmasna neden

olmaktadr.
Trafik iaretlerinde yaplan deiiklik ya da ilaveler hakknda kamuoyu

yeterince bilgi sahibi deildir.
5.1.17 Trafik iaretleri konusunda zerinde durulmas gereken bir dier husus ise standartlardan
karlan, deitirilen ya da ilave edilen baz trafik iaretleri hakknda src ve yayalarn ne lde
bilgi sahibi olduudur. 2004 ylnda KGMce baz trafik iaretleri, uluslararas standartlara uyum
erevesinde mevcut standartlara ilave edilmi, bazlar karlm ve bir ksmnn da sembolleri
deitirilmi, ancak trafik iaretlerinde yaplan deiiklik ya da ilaveler hakknda toplumun yeterince
bilgi sahibi olmas salanamamtr. Sembolleri deien iaretlerin srcler arasnda bilinip
bilinmediini tespit etmeye ynelik olarak denetimimiz kapsamndaki alt ilde anket almas yaplm
ve srclere, sembol deien ve trafikte nemli iaretlerden biri olan ndeki Tat Gemek
Yasaktr iaretinin eski ve yeni halleri bir arada gsterilmek suretiyle ne anlama geldii sorulmutur.
Bu anket sonucunda, Tablo 30dan da grlecei zere, srclerin ortalama % 60nn ndeki Tat
Gemek Yasaktr sembolnn yeni halini bilmedikleri grlmtr. EGMnin internet sitesinde Ocak
2008 tarihi itibaryla, deien ve uygulamadan kaldrlan iaretlere ilikin bir bilgi olmamas ve hl
eski iaretlere yer verilmesi de iaret deiiklii ile ilgili almalarn yetersizliini gstermektedir.
124
ndeki Tat Gemek Yasaktr (Eski)
ndeki Tat Gemek Yasaktr (Yeni)
Deien Sembole likin Anket Cevaplar
Adana
Ankara
Bursa
Gaziantep
Mersin
Samsun
TOPLAM
Src
Says
Doru
Cevap
Yanl
Cevap
Yanl Cevap
Oran
117
92
250
104
141
117
821
44
35
128
34
42
41
324
73
57
122
70
99
76
497
% 62
% 62
% 48
% 67
% 70
% 65
% 60
Tablo: 30
5.1.18 Yine 2004 ylnda yaymlanan bir genelge ile sembolleri deien iaret levhalarnn,
performanslarn kaybetmedii srece deitirilmemesi, deiim yaplacak ise ncelikle stoklarda
bulunan levhalarn kullanlmas benimsenmitir. Bu durum, anket konusu iaret ve deien dier iaret
levhalarnn hem eski hem de yeni sembollerinin karayollarmzda birlikte kullanlmasna yol
amaktadr. Gerek eski ve yeni iaretlerin bir arada kullanlmas gerekse de sz konusu iaretler
hakknda kamuoyunun yeterince bilgilendirilmemesi, yol kullanclar asndan trafik gvenlii riski
oluturmaktadr
Trafik iaretleme standartlarn uygulayacak grevlilerin bu konudaki

eitimi yetersizdir.
5.1.19 Trafik iaretlerine ilikin standartlarn bilinmesi ve gerei gibi uygulanabilmesi iin bunu
uygulayacak personelin de bu konuda yeterli eitime ve uzmanla sahip olmas nem tamaktadr.
Bu bakmdan denetimimiz kapsamndaki belediyelerin trafik birimlerinde grev yapan personelin eitim
durumlar aratrlm, byk bir ksmnn trafik konusunda herhangi bir uzmanla sahip olmad,
kurs, seminer vb. eitim almadklar tespit edilmitir. Bu durum, trafik iaretlerinin standartlara
uygunluunun
salanmas,
bunlarn
bakm,
onarm,
yenilenmesi
konularnda
zafiyetlerin
125
yaanmasna yol aabilmektedir. Baz belediyelerin trafik birimlerinde grev yapan yetkililerin, KGMce
yaymlanan ehir ii yollarn yapm bakm ve onarmlarnda trafik iaretleme standartlarndan dahi
haberdar olmadklar grlmtr.
5.1.20 KGMde ise, trafik bamhendislii ve trafik mhendislii kadrolar bulunmakla birlikte, trafik
alan ile ilgili bir akademik eitim program bulunmadndan, bu kadrolara elektrik mhendisi, makine
mhendisi vb. gibi mhendislik alanlarndan atama yaplmaktadr. Bunlarn trafik gvenliine ilikin
bilgileri hizmet ii eitim ile giderilmektedir. Dier taraftan, KGM artnamelerinde yapm, bakm ve
onarm almalarnda iaretlemelerin usulne uygun olarak yaplmas ve kontrol, kontrol
mhendisinin sorumluluuna braklmtr. Kontrol mhendislerinin eitimleri ise, trafik gvenlii
asndan meslein ilk balarnda aldklar temel hizmet ii eitim ile snrldr. Grevlerinin devam
srasnda
trafik
bamhendisliinde
alan
mhendisler
dndaki
dier
birimlerin
kontrol
mhendisleri, trafik gvenlii ile ilgili hizmet ii eitim almamaktadrlar.
5.1.21 KGM ve belediyelerde trafik birimlerinde grev yapan personelin konuya ilikin yeterli eitime
sahip olmamalar ve hizmet ii eitimlere yeterince arlk verilmemesi trafik gvenliine ynelik
faaliyetlerin etkin biimde uygulanmasn engelledii gibi, gerekli kontrollerin yaplmasn da sekteye
uratmaktadr.
Trafik iaretleme faaliyetlerinin standartlara uygun olup
olmad
yeterince izlenmemekte ve kontrol edilememektedir.
5.1.22 KGM, tm karayollarndaki iaretleme standartlarn tespit etmek, yaymlamak ve kontrol

etmek yetkisine sahip olmasna ramen, ehir ilerindeki trafik iaretlerinin standartlara uygunluunu
kontrol etme grevini yerine getirmemektedir. Bu durum, belediyelerin sorumluluk alannda bulunan
yollardaki standart d uygulamalara hi mdahale edilmemesine, karayollarnda uygulama birliinin
salanamamasna ve trafik gvenliini tehlikeye drecek riskli durumlara yol aabilmektedir.
5.1.23 Levhalarn kirlenme ya da eskime nedeniyle
yanstma zelliklerinin azalp azalmad sistematik bir
ekilde kontrol edilmemektedir. Levhalar yol zerinde
ve tozlu ve amurlu bir ortamda
bulunmalar
Otokorkuluklardaki yanstclarn, kirlenmeden dolay
yanstma zelliklerini kaybetmeleri
temizlenerek
126
bakmlarnn
yaplmas
nedeni
ile
kirlenmeye maruz kaldklarndan

sk
sk
kontrol
gerekmektedir.
Bu
edilmeleri
duruma
ve
KGM
genelgelerinde de yer verilmekle birlikte, ube efliklerindeki ara ve personel yetersizlii nedeniyle
denetim yaplan yol gzerghlarnda levhalarn temizlik ve bakmnn yeterince yaplamad tespit
edilmitir. Benzer durum belediyeler iin de sz konusudur.
5.1.24 Yerinde yaplan denetimlerde yol yapm, bakm ve onarm almalar srasnda kullanlan
levhalarn arlkl olarak geri yanstma zelliklerinin dk olduu grlmtr. Oysa standartlarda, bu
kesimlerde kullanlan levhalarn yksek yanstma zelliine sahip olmalar hususunun tercih edilmesi
belirtilmektedir. Kald ki, karayollar blge mdrlklerindeki ilgili birimlerde trafik iaretlerinin yanstma
derecelerini lebilecek cihaz (Reflektometre) dahi bulunmamaktadr. Bu kontrol ilemi trafik teknik
grevlilerince, bilimsel bir lme dayanmakszn, gzlem yoluyla (gece k tutarak vb.) yerine
getirilmektedir. Yerinde denetim yaplan illerin byk bir ksmnda yapm, bakm, onarm almalar
srasnda, geici iaretlemeler iin iaretleme projelerinin hazrlanmad, ksa sreli ilerde
standartlara uygun olarak yerletirilmedii, zellikle uzun sreli ilerde ise trafik iaretleme projesinde
yer alan iaretlerin iin bitimine kadar eksiksiz olarak projesine uygun ekilde yerinde
bulundurulmad da tespit edilmitir.
Standartlara Uygun Olmayan Geici aretlemeler
5.1.25 Yol yapm, bakm ve onarm almalar srasnda trafik gvenliinin salanmas byk nem
tamaktadr. Bu bakmdan almalar srasnda geici iaretlemelerin projesine ve standartlara
uygunluunun salanmas ve kontrol de nem arz etmektedir. Mteahhide yaptrlan ilerde,
iaretlemelerin proje ve standartlara uygun olarak yaplmas mteahhidin sorumluluunda olup, bunun
kontrolnn salanmas grevi ise kontrol mhendisindedir. Ancak Bayndrlk leri Kontrol
Ynetmeliinde kontrol mhendislerinin i tanmlar yaplrken; trafik gvenliine ilikin ak ibareler
bulunmamaktadr. Buna gre, anlan Ynetmeliin 10. maddesinde kontrol mhendislerinin grevi:
kendisine verilen ileri, szleme ve eklerine, artnamelere, uygulama projelerine, fen ve sanat
kurallarna ve i programna uygun olarak yrtlp sresinde bitirilmesini salamak iin kendisi
alarak, iin byklk ve nemine gre emrine verilen kontrol yardmclar, srveyanlar ile dier
personelin hizmetlerinden de yararlanarak yapmakla grevli ve sorumludur eklindedir. Teknik
artnamelerde de bu konuda mteahhidin her trl nlemi alaca ve mteahhidin sorumlu olduu
ibaresi bulunmakla birlikte, lml bir kaza sonrasnda mteahhit ile birlikte KGMde dava edilmekte
ve sorumlu tutulmaktadr.
127
Geici aretleri Olmayan Blnm Yol almalar
5.1.26 Sorumluluk ve kontrol yetkisine ynelik grev tanmlamalarnn ak bir biimde ifade
edilmemesi, yrtlen faaliyetlerin etkin kontroln aksatmaktadr. Gerek mevcut yollarda, gerekse
bakm, onarm almas yaplan yollarda, trafik iaretlerinin standartlara uygun ekilde yaplmasn
salayacak olan izleme ve kontrol mekanizmalarnn etkin bir ekilde altrlamamas, bu alanda
faaliyetlerin ne lde yerine getirildii ve sorunlarn hangi mekanizmalarla ortadan kaldrlaca
hususlarna ynelik salkl veriler elde edilmesini de engellemektedir.
KGM ile belediyeler arasnda gerekli koordinasyon ve ibirlii yaplarak, bu alanda alan
belediye personelinin trafik gvenliine ynelik eitim ihtiyac karlanmaldr. Benzer
biimde
KGMde trafik birimleri dnda grev yapan
kontrol mhendislerinin konuya
ilikin hizmet ii eitim almalar salanmaldr.

zellikle yol yapm, bakm ve onarmlarnda artname ve szlemelerde geici trafik
iaretleriyle ilgili konulara ayrntl olarak yer verilmeli, grev, yetki ve sorumluluk tanmlar
net bir ekilde yaplmal, iaretleme projelerinin de standartlara uygunluunun denetimi
gvence altna alnmal ve cezai yaptrmlar etkin bir ekilde uygulanmaldr.
KGM ve dier kurumlar, bu alanda faaliyet gsteren sivil toplum rgtleriyle ibirlii
yaparak, trafik iaretlerinin ve zaman iinde ortaya kan deiikliklerin, iletiim
aralarndan da etkin ekilde yararlanarak, toplumun tm kesimlerine duyurulmasna
ynelik almalar yapmaldrlar.
KGM, tm karayollarnda trafik iaretlerinin standartlara uygunluunun salanmasna
ynelik kontrol grevini etkin bir ekilde yerine getirmeli, trafik iaretleme malzemelerine
ilikin ihtiya planlamas ve stok ynetiminin verimsiz uygulamalar nleyecek biimde
gereklemesi salanmaldr.
128
Ekler
EKLER
EK:1 Grme Yaplan Akademisyen ve Uzman Kiiler

Kurumu
Ad Soyad
Unvan
Adli Tp Kurumu
Faruk AICIOLU
5. htisas Kurulu Bakan
Adli Tp Kurumu
Faruk BER
htisas Dairesi Bakan
Adli Tp Kurumu
Rhan ZTRK
Ankara Grup Bakanl
Afyon zel Src Kurslar Dernei
Duran KKSAL
Bakan
ALG Psikoteknik Deerlendirme Merkezi
Ali GZEL
Genel Mdr
Ankara 1. Trafik Mahkemesi
Hasan Hseyin GNEN
Hakim
Ankara 2. Trafik Mahkemesi
Ahmet ZAT
Hakim
Ankara Trafik Vakf Atesta A..
Ali ZER
Genel Mdr
Gven Psikoteknik Deerlendirme Merkezi
Emine STN
Genel Mdr
stanbul Bykehir Belediyesi
Ali LLEC
ocuk Trafik Eitim Park
stanbul FTM Dernei
Sami GLEYZ
Bakan
stanbul FTM Dernei
Cokun ALAR
Asbakan
stanbul Trafik Vakf
Ali zzet PULUR
Genel Mdr
Prof. Dr. Nadir YAYLA
naat Mhendislii Blm
Prof. Dr. Ergun GEDZLOLU
Ulatrma Anabilim Dal
Karayollar 17. Blge Mdrl
Hikmet ERKUT
Trafik Bamhendisi
Marmara niversitesi
Prof. D.r Sefer ADA
Eitim Fakltesi Dekan Yrd.
zel etinler Src ve Operatrlk Kursu
Mustafa ETN
Genel Mdr
zel Src Kurslar Konfederasyonu
Dursun NAL
Bakan
zgrler Trafik aretleri San. Ve Tic. Ltd. ti.
E. Nezih ZGR
Genel Mdr
zula Toplu Tam San ve Tic A..
Onur ORHON
Genel Mdr
Psiko Psikoteknik Deerlendirme Merkezi
Dr. Orhan AYKANAT
Genel Mdr
Reasrans Birlii
Erhan TUNAY
Genel Sekreter
Reasrans Birlii
Erdin YURTSEVEN
Genel Sekreter Yrd.
Sahip Ata Src Kursu
Hasan AKAY
Genel Mdr
Sigorta&Reasrans Brokerlii Ltd. ti.
Fahrettin ECEVT
Sigorta Brokeri
TRT stanbul Televizyonu
Bahtiyar SS
Televizyon Mdr Yrd.
Trkiye FTM Dernei
hsan MEM
Bakan
Trkiye ofrler Odas Federasyonu
Do. Dr. Yeim YASAK
Trafik Psikolou
Trkiye ofrler Odas Federasyonu
Nizamettin ATE
Trafik Eitim Mdr
Trkiye Trafik Kazalar Yardm Vakf
Prof. Dr. Rdvan EGE
Bakan
Trkiye Trafik Kazalarn nleme Dernei
Av. Hitay GNER
Bakan
Yldz Teknik niversitesi
Do. Dr. smail AHN
Ulatrma Anabilim Dal
129
Ekler
EK:2 alma Yaplan Kurum ve Kurulular

Emniyet Genel Mdrl
Trafik Uygulama ve Denetleme Daire Bakanl
Trafik Planlama ve Destek Daire Bakanl
Trafik Eitim ve Aratrma Daire Bakanl
Trafik Aratrma Merkezi Mdrl
Bilgi lem Daire Bakanl
Strateji Gelitirme Dairesi Bakanl
Milli Eitim Bakanl
zel retim Kurumlar Genel Mdrl
lkretim Genel Mdrl
Orta retim Genel Mdrl
Karayollar Genel Mdrl
Bakm Daire Bakanl
Hukuk Mavirlii
Salk Bakanl
Ulatrma Bakanl
Radyo ve Televizyon st Kurulu
Gelir daresi Bakanl
130
Ekler
EK:3 Yerinde Denetim Yaplan Kurum ve Kurulular

ADANA
Adana l Emniyet Mdrl
Adana l Salk Mdrl
Adana Bykehir Belediyesi
RTK Adana Blge Mdrl
Adana ukurova Vergi Dairesi
Adana l Milli Eitim Mdrl
Adana Karayollar 57. ube eflii
AFYONKARAHSAR
Afyonkarahisar l Emniyet Mdrl
Afyonkarahisar l Milli Eitim Mdrl
Afyonkarahisar l Salk Mdrl
Afyonkarahisar Kocatepe Vergi Dairesi
Afyonkarahisar Karayollar 31. ube eflii
Afyonkarahisar Belediyesi
ANKARA
Ankara l Emniyet Mdrl
Ankara l Milli Eitim Mdrl
Ankara l Salk Mdrl
Ankara Bykehir Belediyesi
Ankara Yeenbey Vergi Dairesi
BLECK
Bilecik l Emniyet Mdrl
BURSA
Bursa l Emniyet Mdrl
Bursa l Milli Eitim Mdrl
Bursa l Salk Mdrl
Bursa Bykehir Belediyesi
Bursa Vergi Dairesi Bakanl
ESKEHR
Eskiehir Bykehir Belediyesi
Eskiehir Polis Meslek Eitim Merkezi Mdrl
GAZANTEP
Gaziantep l Emniyet Mdrl
Gaziantep l Salk Mdrl
Gaziantep Bykehir Belediyesi
Gaziantep Karayollar 54. ube eflii
Gaziantep Kozanl Vergi Dairesi
GRESUN
Giresun l Emniyet Mdrl
131
Ekler
MERSN
Mersin l Emniyet Mdrl
Mersin l Salk Mdrl
Mersin Bykehir Belediyesi
Yeniehir Belediyesi
Mersin Toros Vergi Dairesi
STANBUL
stanbul l Emniyet Mdrl
stanbul l Milli Eitim Mdrl
stanbul l Salk Mdrl
stanbul Bykehir Belediyesi
RTK stanbul Blge Mdrl
stanbul Nakil Vastalar Vergi Dairesi
KONYA
Konya l Emniyet Mdrl
Konya l Salk Mdrl
Konya l Milli Eitim Mdrl
Konya Karayollar 3. Blge Mdrl
Konya Alaaddin Vergi Dairesi
Konya Bykehir Belediyesi
SAMSUN
Samsun l Emniyet Mdrl
Samsun l Milli Eitim Mdrl
Samsun l Salk Mdrl
Samsun Bykehir Belediyesi
Samsun Vergi Dairesi Bakanl
TRABZON
Trabzon l Emniyet Mdrl
Trabzon l Milli Eitim Mdrl
Trabzon Belediyesi
Trabzon Vergi Dairesi Bakanl
ANLIURFA
anlurfa Belediyesi
anlurfa l Milli Eitim Mdrl
anlurfa Karayollar 91. ube eflii
132
EK:4 Tablolar Listesi

Tablo:1 Yerinde Denetim Yaplan llerdeki 2006 Yl l Saylar (S. 33)
Tablo:2 Trafik Gvenlii Konusunda Sorumlu Kurum ve Kurulular ile Grevleri (S. 36)
Tablo:3 Karayolu yiletirmesi ve Trafik Gvenlii Projesi Kapsamndaki Harcamalar (S. 49)
Tablo:4 TGEP Uygulamadan Sorumlu Kurum ve Kurulular (S. 56)
Tablo:5 Baz AB lkelerinde MTSK Sahiplerinde Aranan Eitim Koulu (S. 69)
Tablo:6 lkeler tibariyle B Snf Ehliyette Teorik Pratik Eitim Sreleri (S. 70)
Tablo:7 l Kontrol Programlarna Gre Hz Denetimi Sreleri (S. 80)
Tablo:8 Ara- Gere Listesi (S. 84)
Tablo:9 stasyonlarn Ara-Gere Durumu Asndan Karlatrlmas (S. 85)
Tablo:10 stasyonlarn Personel Durumu Asndan Karlatrlmas (S. 86)
Tablo:11 Detayl Kaza Analizleri Sonucu Kaza Saylarndaki Deiim (S. 88)
Tablo:12 Hz Snrlarnn Artrlmasnn ve Azaltlmasnn Meydana Getirdii Sonular (S. 89)
Tablo:13 Yllar tibari le Yaya lmleri (S. 95)
Tablo:14 Ya Gruplar tibaryla Yaya lmleri (S. 96)
Tablo:15 Yayalara Uygulanan Ceza Saylar (S. 97)
Tablo:16 ller tibariyle FTM Saylar (S. 101)
Tablo:17 FTM lerin l Dzeyindeki Toplantlara Katlm Durumu (S. 102)
Tablo:18 Su Tespit Tutanaklarnn Cezaya evrilme ve ptal Edilme Durumu (S. 102)
Tablo:19 Son Ylda Hi Ceza Yazmayan FTM Saylar (S. 103)
Tablo:20 FTM lerce Yaplan Kural hlalleri (S. 104)
Tablo:21 Tahakkuk Tahsilat Miktar (YTL) (S. 107)
Tablo:22 lkeler Aras Ceza Puan Uygulamalarnn Karlatrlmas (S. 109)
Tablo:23 lkeler tibaryla Trafik Sularnn Ceza Puan indeki Arlklar (S. 110)
Tablo:24 1997-2006 Yllar Arasnda 100 Ceza Puann Dolduran Src Says (S. 110)
Tablo:25 Yerleim Yerlerine Gre Kaza, l ve Yaral Saylar (S. 112)
Tablo:26 Srcler ve PTD Raporu (S. 113)
Tablo:27 PTD Testinden Geen Src Says (S. 114)
Tablo:28 PTDye Tabi Tutulmas Gereken Src Saylar (S. 114)
Tablo:29 Trafik Kazalarnn Yol ve evre zelliklerine Gre Dalm (Maddi Hasarl Kazalar) (S. 120)
Tablo:30 Deien Sembole likin Anket Cevaplar (S. 125)
133
EK:5 Grafikler Listesi

Grafik:1 Trkiyede 1997 2006 Yllar Arasndaki Toplam Kaza Saylar (S. 31)
Grafik:2 Trkiyede 1997-2006 Yllar Arasnda Trafik Kazalarndaki l ve Yaral Says (S.32)
Grafik:3 Baz OECD lkelerinde 100.000 Araca Den l Says (S. 33)
Grafik:4 Trafik Kazalar Sonucunda Meydana Gelen Maddi Hasar Miktar (YTL) (S. 34)
Grafik:5 Trkiyedeki Tama Trlerinin Dalmlar (S. 35)
Grafik:6 Avrupa Birliindeki Tama Trlerinin Dalmlar (S. 35)
Grafik:7 Motorlu Tat Src Kurs Saysnn Yllara Gre Dalm (S. 39)
Grafik:8 lml-Yaralanmal Trafik Kazasna Karan Srclerin renim Durumlar (S. 59)
Grafik:9 MTSK Sahiplerinin Eitim Durumu (S. 68)
Grafik:10 Trafik kazalarnn Meydana Geli Sebepleri (S. 95)
Grafik:11 2006 Yl Yaya Kusur Dalm (S. 96)
Grafik:12 FTMler Tarafndan Yaplan Kural hlallerinin Oransal Dalm (S. 104)
Grafik:13 KGM Dava statistikleri (S. 121)
EK:6 ekiller Listesi

ekil:1 EGM Trafik Organizasyon Yaps (S. 40)
ekil:2 FTM Bavuru ve Onay Sreci (S. 40)
ekil:3 Trafik Denetimlerinin Planlama ve zleme Sreci (S. 78)
ekil:4 Alkol Kontrollerinde zlenmesi ngrlen Prosedr (S. 93)
134
SZLKE
Alglanan Yakalanma Riski
: Srclerin bir kural ihlali yapmadan nce Polis beni yakalayabilir!

dncesi ile ihlal davrann yapmaktan vazgemesi.
Ceza Puan Uygulamas
: 2918 sayl Karayollar Trafik Kanununun su sayd bir fiilden dolay

haklarnda ceza uygulanan srclere, aldklar her ceza iin belirli
miktarda ceza puan verilmesidir. Srcnn, bir yl iinde 100 puan
doldurmas halinde, src belgesi 2 ay sreyle geri alnr.
Ceza Tutana
: 2918 sayl Karayollar Trafik Kanununda yazl trafik sularn

ileyenler hakknda yetki snrlar iinde Emniyet Genel Mdrl ve
Jandarma
Genel
Komutanl
personeli
ile
Karayollar
Genel
Mdrlnn ilgili biriminin il ve ile kurulularnda grevli ve yetkili

klnm personelince dzenlenen tutanak.
ocuk Trafik Eitim Parklar : Okul ncesi ve okul a ocuklarnn trafik kurallarn renmeleri ve
alkanlk kazanmalarn salamak amac ile yaptrlan ve yaptrlacak
olan sabit veya seyyar ocuk trafik eitim park.
Devlet Yolu
: nemli blge ve il merkezlerini deniz, hava ve demiryolu istasyon,

iskele, liman ve alanlarn birbirine balayan birinci derecede
anayollardr.
Dey aretlemeler
: Yol kaplamas dna dikilen direk ve benzeri elemanlara monte

edilen trafik iaret levhalar ile dier trafik kontrol elemanlardr.
Geici Trafik aretlemeleri
: Yol yapm, bakm ve onarmlar esnasnda kullanlan trafik

iaretleridir.
l Yolu
: Bir il snr iinde ikinci derece nemi haiz olan ve ehir, kasaba, ile
ve bucak gibi belli bal merkezleri birbirlerine ve il merkezine ve
komu illerdeki yakn ile merkezlerine, Devlet yollarna, demiryolu
istasyonlarna, limanlara, hava alanlarna ve kamu ihtiyacnn
gerektirdii dier yerlere balayan yollardr.
135
Kaza Kara Noktas
: Belirli bir nedenden dolay belirli bir kaza trnn younlat ve

belirlenen bir kritik deeri at kesim ya da noktalardr.
Mesleki Yeterlilik Belgesi
: Karayolu Tama Ynetmelii uyarnca kamuya ak karayolunda

motorlu tatlarla yolcu ve eya tamacl ilerinde alanlarn, yine
bu ynetmelikte ngrlen mesleki yeterlilik eitimini alan ve/veya
yaplacak olan snavlarda baarl olanlara verilen belgedir.
Okul ncesi Eitim
: Okul ncesi a ocuklarna Milli Eitim Bakanlna bal resm ve

zel okul ncesi eitim kurumlar tarafndan verilen eitim.
Otoyol (Erime
Kontroll Karayolu)
: zellikle transit trafie tahsis edilen, belirli yerler ve artlar dnda

giri ve kn yasakland, yaya, hayvan ve motorsuz aralarn
giremedii, ancak, izin verilen motorlu aralarn yararland ve trafiin
zel kontrole tabi tutulduu karayoludur.
Psikoteknik
Deerlendirme (PTD)
: Srclk iin temel olan ve srclerin gvenli ara kullanmalarn

salayan alg, dikkat, hafza, muhakeme yetenei, hz ve mesafe
tahmini gibi zihinsel; tepki hz, gz, el, ayak koordinasyonu gibi
psikomotor yetenek ve becerilerin dzeyi, psikometrik kriterlere uygun
mili saniyelerde llen hassaslkta, standart ve bilgisayar destekli test
sistemleri kullanlarak llmesidir.
Psikomotor Yetenek Dzeyi : Srclerin tepki hz, gz, el ve ayak koordinasyonundaki yetenek
dzeyidir.
PTD Raporu
: PTD test sonucu ve psikiyatri uzman muayenesi neticesinde verilen

rapor.
PTD Testi
: Srclerin psikomotor ve zihinsel yetenek ve beceri dzeylerinin

bilgisayar destekli test sistemleri kullanlarak llmesidir.
Reflektometre
: Trafik iaretlemelerinde kullanlan yanstc malzemenin yanstma

derecesini len cihaz.
136
Su Tespit Tutana
: Fahri trafik mfettileri tarafndan, kural ihlali yapan srcler

hakknda dzenlenen tutanak.
Trafik Kontrol Elemanlar
Trafik
gvenlii
ve
dzeninin
salanmasna
ynelik
olarak
karayoluna dikilmi veya yerletirilmi trafik iaretleri ile dier

tertibatlardr.
Yatay aretlemeler
: Trafiin dzenlenmesi, baz yasaklama ve kstlamalarn belirtilmesi

ve yolu kullananlara rehberlik etmesi amacyla yol zerine izilen
oklar, yaz ve sembollerden oluan iaretlerdir.
137

2008-2trafik Sayıştay Raporu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2008-2trafik Sayıştay Raporu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Performans Denetimi Raporu

TRAFK KAZALARINI NLEME

Performans Denetimi Raporu

TRAFK KAZALARINI NLEME

Saytay Genel Kurulunun 8.5.2008 tarihli ve 5216/1 sayl karar ile

T.C. SAYITAY BAKANLII

Okullarda Verilen Trafik Eitimi ............................................................................................... 59

BLM 5: TRAFK KAZALARININ NLENMESNE YNELK ARETLEME FAALYETLER

: Devlet Planlama Tekilat

: Emniyet Genel Mdrl

: Fahri Trafik Mfettii

: Gayri Safi Milli Hasla

: International Bank for Reconstruction and Development (Uluslararas mar ve

: International Road Traffic and Accident Database (Uluslararas Yol Trafii ve

: stanbul Teknik niversitesi

: Jandarma Genel Komutanl

: Karayollar Genel Mdrl

: Karayolu Gvenlii Yksek Kurulu

: Karayolu yiletirmesi ve Trafik Gvenlii

: Karayolu Trafik Gvenlii Kurulu

: Milli Eitim Bakanl

: Motorlu Tat Src Kurslar

: Ortadou Teknik niversitesi

: Organisation for Economic Co-operation and Development (Ekonomik birlii

: Psiko Teknik Deerlendirme

: Radyo ve Televizyon st Kurulu

: Saysal Kayt Ariv ve Analiz Sistemi

: Trkiye Byk Millet Meclisi

: Trafik Bilgi Sistemi

: Trafik Genel Eitim Plan

: Trkiye Mhendis ve Mimar Odalar Birlii

: Trafik Para Cezas

: Trk Standartlar Enstits

: Trkiye ofrler ve Otomobilciler Federasyonu

: Trkiye Bilimsel ve Teknik Aratrma Kurumu

: Ulusal Elektronik Kriptoloji Aratrma Enstits

: Ulam Koordinasyon Merkezi

: Yksek retim Kurulu

TRAFK KAZALARINI NLEME FAALYETLERNN YETERLL

DENETMN KONUSU VE KAPSAMI

Trafik gvenliinin salanmasna ynelik ulusal stratejiler,

Trafik eitim faaliyetleri,

Trafik denetim faaliyetleri,

Trafik iaretleme faaliyetleri.

Denetim, inceleme alanlarndaki asli faaliyetleri gerekletiren,

Milli Eitim Bakanl,

Emniyet Genel Mdrl,

Karayollar Genel Mdrl,

Gelir daresi Bakanl,

Radyo ve Televizyon st Kurulunda yrtlmtr.

Denetim konusu ok sayda kamu kurum ve kuruluunun grev/faaliyet alanna girmektedir.

uygulamalar bu almann kapsam dnda braklmtr.

Trafik kazalarnn belli bir plan dahilinde azaltlmas ve bu amac gerekletirecek

Trafik iaretlerinin mevcut yollarda ve yol yapm, bakm ve onarmlarnda belirlenen

iin ilgili kurum ve kurulularn gerekli nlemleri alabilmelerini salamaktr.

TEMEL DENETM BULGU, SONU VE NERLER

ngrlmemesi, gerekletirilen faaliyetlerin izlenmesini, deerlendirilmesini ve gerekli

alan ile ilgili bilgilerinin de llmesi

salanmaldr. Trafik ve lkyardm dersini verecek retmenlerin

ekilde eitim almalarn salamak asndan, MEB, YK ve ileri Bakanlklar

yararlanamamalarna neden olmaktadr. (Paragraf 3.2.9 - 3.2.14)

yetinilmektedir. Direksiyon eitimlerinin, nitelikleri Ynetmelikte belirlenen eitim alanlarnda

llmemektedir. Direksiyon snavlarnn yapld gzerghlar da trafik iaret ve levhalar