Professional Documents
Culture Documents
Ham Nhieu Bien
Ham Nhieu Bien
HCM
Created: 05/05/10. Last modified: 25/05/11.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
vi mi dy ( x n , y n ) n
( x 0 , y 0 ) th
f ( x n , y n ) n
L
vy
+ tnh lim f ( x, y ) ta xt mt dy ( x n , y n ) n
( x0 , y 0 ) ty v kim tra lun c
x x0
y y0
lim f ( x n , y n ) = L
n +
( x' n , y ' n ) n
( x0 , y 0 ) m lim f ( x n , y n ) lim f ( x ' n , y ' n )
n +
n +
Xt mt dy ( x n , y n ) n
(0,0) ty ( x n n
0, y n n
0 ).
V d: Tnh
lim
( x , y ) ( 0 , 0 )
Ta c lim
n +
sin x n y n
sin x n y n
y
= lim (
)( yn n ) x n = 1.1.0 = 0 . Vy
yn
n
+
xn y n
e 1
e 1
xy 3
4
4
V d: Kho st tnh lin tc ca f ( x, y ) = x + y
1
2
Ta kim tra
lim
( x , y )( 0 , 0 )
sin xy
= 0.
e y 1
, ( x, y ) (0,0)
ti (0,0).
, ( x, y ) = (0,0)
xy 3
1
f ( x, y ) = f (0,0) lim
= (?).
( x , y ) ( 0 , 0 ) x 4 + y 4
2
2 1
n n
Ta xt dy ( x n , y n ) = ( , ) n
(0,0) , ta c
Tc
lim
( x , y ) ( 0 , 0 )
xn yn 3 n 2 n 2
=
xn 4 + yn 4 17
17
xy 3
1
, hay f ( x, y ) gin on ti (0,0).
( x , y )( 0 , 0 ) x 4 + y 4
2
lim
c) f ( x, y ) = arcsin( x y ) + arccos( x + y )
b) f(z,x-z,y)
lim
( x , y ) ( 0 , 0 )
sin( x + y )
1 1+ x + y
( x + y) 2
( x , y ) ( 0 , 0 ) x 2 + y 2
lim
b)
x
( x , y )( 0 , 0 ) x + y
c)
x+ y
x + x 2 + y 2
y +
f)
lim
e) lim
xy 2
( x , y )( 0 , 0 ) x 2 + y 2
lim
lim
x 1
y 1
x3 y3
x y
2
a) f ( x, y ) = ( x + y 2 ) 2
0
, ( x, y ) (0,0)
, ( x, y ) = (0,0)
x sin 2
x + y2
b) f ( x, y ) =
0
, ( x, y ) (0,0)
, ( x, y ) = (0,0)
II. O HM V VI PHN.
1.6. Tnh cc o hm ring cp 1 ca cc hm s sau
a) f ( x, y ) = sin ( xy 2 )
b) f ( x, y , z ) =
1 + xy 2
1 + xz
f ( x, 0 ) f ( 0, 0 )
x0
, f y' ( 0, 0 ) = lim
f ( 0, y ) f ( 0, 0 )
y0
y 0
, ( x, y ) = (0,0)
f
1.10. Tnh
(1,2),
x
x3 + y
, ( x, y ) (0, 0)
b) f ( x, y ) = x 2 + y 2
0
, ( x, y ) = (0, 0)
, ( x, y ) (0,0)
f
(1,2) bit f ( x, y ) =
y
x2 +2 y 2
t2
f
(1,2) bit f ( x, y ) =
y
dt
x2 + y2
x2
cos t
dt
t 2 +1
'
'
u( x)
1.11. Tnh
xy 2
f
f
(1,1),
(1,1) bit f ( x, y ) = (1 + x 2 + y 2 )
x
y
f
f
= x 2 y v
= y2 x .
x
y
f
x3
= x 2 y f ( x, y ) = yx + g ( y ) , kt hp gi thit th hai.
x
3
f
f
x3
.
+ y2
=
x
y
y
x2
2
+
= 0.
xy y 2
x 2
1
2
x + y2 + z2
2u 2u 2u
+
+
=0.
x 2 y 2 z 2
b) f ( x, y, z ) = ( xy )
a) f ( x, y ) = ln 1 + sin
y
1.18. Tnh
b) d 2 f 1, vi f ( x, y ) = sin xy
2
a) d 2 f vi f ( x, y ) = e x sin y
d) ln 3 4 1, 02 + 2 5 0,99 4
e) (0,97) 3, 02
c)
f)
(1,02)1,99 + ln(1,01)
s in1,49arctan0,02
vi 1,57
2,97
2
2
z
z
1
+ y = z
x
y
z
x2
= ln
z
z
+2
y
1
ti (2,1).
x y
b) f ( x, y ) =
x
.
x+ y+2
f
f ( M ) = ( x0 , y0 ) , ( x0 , y0 )
y
x
r
Vi hng u = ( a, b ) th
f
f
a
f
b
r ( M ) = ( M ).
+ ( M ).
2
2
2
x
y
u
a +b
a + b2
hay
f
f
f
r ( M ) = ( M ) .cos + ( M ) .cos
x
y
u
r
r
vi = u , Ox , = u , Oy .
Ta c
1 r
ur
f
r ( M ) = f ( M ) . r u
u
u
uuu
r
r
uuur
f
max r ( M ) = f ( M ) u = k f ( M ) ( k > 0 )
u
.
uuur
r
uuur
f
min r ( M ) = f ( M ) u = k f ( M ) ( k < 0 )
u
x2 + y2
z
u
r
xy
f
v M 0 (1,1,1) . Tm vct n v e r ( M 0 ) ln nht, xc
z
e
nh gi tr ln nht .
1.35. Tnh gc to bi cc vect gradient ca f ( x, y, z ) =
x
ti cc im A(1,2,2) v
x + y2 + z2
2
B(-3,1,0).
1.36. Tm im M(x,y) trong mt phng Oxy f ( M ) = 0 vi f ( x, y ) = x3 + y 3 3 xy .
1.37. Cho hm s f ( x, y, z ) = x 3 + y 3 z , tm tc thay i ca f ti M 0 (1,1, 2 ) dc theo
ng
x 1 y 1 z 2
=
=
theo hng gim ca x.
3
2
2
f
u
I. CC TR T DO.
tm cc im cc tr hm hai bin ta ch cn tm cc im dng (trong trng hp hm
2
f c f x' , f y' ) ri tnh = f xx'' f yy'' ( f xy'' ) ti cc im dng . Khi gii ta im dng
phi ch ti min xc nh ca f .
Trong trng hp = 0 c th t hoc khng t cc tr ti im dng.
+ ch ra t cc tr ta c th dng bt ng thc
V d: Hm f ( x, y ) = x 4 + y 4 c mt im dng duy nht l O (0,0) v ti = 0 .
Ta c f ( x, y ) 0 = f (0,0), ( x, y ) ,do vi mt ln cn ty ca O th f (O) s nh
nht trong ln cn , ni cch khc O l im CT ca f .
+ ch ra khng t cc tr ti P( x 0 , y 0 ) ta xt mt ln cn V ty ca P v ch ra
trong V c hai im P1 , P2 sao cho
f ( P1 ) < f ( P ) < f ( P2 )
Thng thng ta hay chn P1 , P2 mt trong cc dng
( x0 k , y 0 ), ( x0 , y 0 k ), ( x0 k , y 0 k ) vi k > 0 b.
50 20
+
x
y
b) f ( x, y, z ) = x3 + y 2 + z 2 + 12 xy + 2 z
( x > 0, y > 0 )
c) f ( x, y ) = x 4 + y 4 + 4 xy
d) f ( x, y, z ) = x +
2.3. Tm cc tr ca cc hm s sau
a) z = x 2 + 3 y 2 + xy x + 5 y
y2 z2 2
+ +
4x y z
( x, y , z > 0 )
b) f ( x, y, z ) = x 2 + 2 y 2 + 3 y 2 2 xy 2 yz
y2 1
+
4x y
g) f ( x, y ) = ( x y )(1 xy )
8 x
+ +y
x y
f) f ( x, y, z ) = x 2 + y 2 + z 2 xy + x 2 z
c) z =
d) z = x +
2.4. Tm cc tr ca cc hm s sau
a) z = x 3 + y 3 + x 2
HD: y l cc bi c = 0
b) z = x 3 3 x 2 + 3 x + 3 xy 2 3 y 2 + y 3
x = 1
v xt P1 , P2 dng (1 k ,0) vi k > 0 b.
y = 0
b) z x' = 3[( x 1) 2 + y 2 ] = 0
II. CC TR C IU KIN
( x, y ) = 0
Ti im dng (x0,y0) ng vi 0 , kim tra d 2 L = L"xx dx 2 + 2 L"xx dxdy + L"yy dy 2 xc nh dng hay
xc nh m ta s c (x0,y0) l im C hay CT c iu kin ca f ( x, y ) .
Nu cha c ngay xc nh dng hay m ta ch rng buc ca dx,dy ti (x0,y0) :
x' ( x0 , y0 ) dx + y' ( x0 , y0 ) dy = 0 .
Hm ba bin hon ton tng t.
2.5. Tm cc tr ca
x2 y2
+
= 1 ( a, b > 0 )
a2 b2
1 1
1
1
1
b) f ( x, y ) = + vi iu kin 2 + 2 = 2 ( a > 0 )
x y
x
y
a
2
2
c) f ( x, y ) = x + 12 xy + 2 y vi iu kin 4 x 2 + y 2 = 25
a) f ( x, y ) = x + y vi iu kin
d) f ( x, y, z ) = x 2 y + 2 z vi iu kin x 2 + y 2 + z 2 = 1
8
2.6. Tm hnh ch nht c ng cho bng a cho trc m c din tch ln nht.
HD: Gi di hai cnh k nhau ca hnh ch nht l x, y th iu kin l x 2 + y 2 = a 2 .
a) z = xy 2 trn D = {( x, y ) :
d) z = x + y 3 xy trn D = {( x, y ) : 0 x 2,1 y 2} .
e) z = x 3 y 3 3 xy trn D = {2 x 0, 0 y 2} .
f) z = x + y trn D = {( x, y ) : x 2 + y 2 1} .
g) z = 2 xy x y trn D gii hn bi cc min x 0; y 0, y x 2 , x + y 2 .
HD: a) Cc im ( x, y ) trn bin D = {( x, y ) :
x2
x2
+ y 2 = 1} tha y 2 = 1
(2 x 2)
4
4
y = sin t
(0 t 2 )
2.8. Trn mt phng Oxy xt min kn tam gic OAB xc nh bi cc trc Ox, Oy v ng
x + y 1 = 0 . Tm cc im M ( x, y ) thuc min tam gic sao cho
a) Tng cc bnh phng khong cch t M ti ba nh O, A, B l ln nht, nh nht.
b) Tng cc khong cch t M ti ba nh O, A, B l ln nht, nh nht.
2.9. Tm khong cch b nht ca hai ng thng:
x 2 y +1 z +1
x 2 y 1 z 2
=
=
v
=
=
.
4
7
1
2
1
3
HD: Vit pt hai ng thng dng tham s ri dng cng thc khong cch.
Ch nu c > 0 v f xx'' > 0 (< 0); ( x, y ) th CT (C) cng chnh l GTNN (GTLN).
x2 y 2 z 2
b) Nn
+ = 0 ti (4,3,4).
16 9 8
y2 z2
+ = 1 song song vi mt phng x+y+z=1.
9
4
b) x = t , y = t 2 , z = t 3 ti im ng vi t = 3 .
2.14. Vit phng trnh tip tuyn ca ng cong giao bi hai mt z = x 2 + y 2 v
x 2 + y 2 + z 2 = 2 ti M(1,0,1).
2.15. Vit phng trnh tip tuyn ca ng cong giao bi hai mt x 2 + y 2 = 1 v z = x + y
ti M
2, 2, 2 2 .
2.16. Vit phng trnh tip tuyn v php din ca ng cong giao bi hai mt x 2 + y 2 = 10
v y 2 + z 2 = 10 ti M (1,1,3) .
2.17. Chng minh cc mt x 2 + y 2 + z 2 8 x 8 y 6 z + 24 = 0 v x 2 + 3 y 2 + 2 z 2 = 9 tip xc
nhau ti M ( 2,1,1) .
HD: Ch ra hai mt c cng tip din ti M.
2.18. Chng minh tip din ca mt x1/ 2 + y1/ 2 + z1/ 2 = a1/ 2 ti mt im ty s chn cc trc
ta bi cc on c tng di bng a .
10
b) dx ( x + y )dy
a) dy ( x + 2 y )dx
2
x3
c) dy x y x dx
2
x2
y2
y4
d) dy
y
dx
x
vi
vi
vi
vi
vi
vi
f ( x, y ) = y x
f ( x, y ) = y x
f ( x, y ) = x 2 y
f ( x, y ) = x y
f ( x, y ) = x + y
f ( x, y ) = y
j) f ( x, y ) =
1
2y y
k) f ( x, y ) = e x
D : x 0,
y x2,
y 4 x2 .
D : x 0,
y 2 x2 ,
y x.
D : x 0, x y 0, x + y 2 .
D gii hn bi cc ng y 2 = 3 x v y 2 = 4 x .
D gii hn bi cc ng y = 0, y = x , x + y = 2 .
D gii hn bi cc ng y = 2 x, y = 5 x v x = 2.
x2
a) dx f ( x, y )dy
b) dy f ( x, y )dx
0
c) dy
11
f ( x, y)dx
y/2
1 x 2
d) dx
f ( x, y ) dx
b)
(x + y )dxdy
c)
xy
dxdy vi D l gii hn bi cc ng y = x 2 , 4 y = x 2 ,
y = 4.
d)
cos( x + y) dxdy
e)
( x y)dxdy
D
2
vi D l gii hn bi cc ng y = x, y = 2 x 2 .
f) dy e x dx .
2
g)
y
2
x
y
dxdy vi D l gii hn bi cc ng y 2 = x, x = 0,
y = 1.
x+ y =
x+ y =
D1
D2'
D2''
b)
(x
+ y2
3
2
c)
1 x 2 y 2 dxdy vi D : x 2 + y 2 x .
d)
x2 + y2
dxdy vi D : x 2 + y 2 1, x 0, y 0 .
e)
1 x2 y2
dxdy vi D : x 2 + y 2 1, x 0, y 0 .
1 + x2 + y 2
12
g)
h)
(x
x2 y2
dxdy vi D l min gii hn bi ellipse
a2 b2
x2 y2
+
= 1.
a2 b2
+ y 2 dxdy vi D : x 2 + y 2 + 2 x 1 0, x 2 + y 2 + 2 x 0 .
HD:
3.6. Bng phng php i bin tng qut cc hy tnh cc tch phn sau
a) ( x + y ) 7 ( x y ) 4 dxdy vi D l gii hn bi cc ng
D
x + y = 1, x + y = 3, x y = 1, x y = 1 .
b)
(2 x y)dxdy
vi D l gii hn bi cc ng
x + y = 1, x + y = 2, 2 x y = 1, 2 x y = 0 .
c)
x + y = 0, x + y = 1,
d)
(x + y ) e
2
x2 y2
y = 1,
dxdy vi D : x 0,
y = 1 .
y 0, x + y 1 .
HD:
a) i bin u = x + y, v = x y
c) i bin u = x + y, v = y
b) i bin u = x + y, v = 2 x y
d) i bin u = x + y, v = x y
( x 1)
+ y2 = 1 )
3
3.9. Cho D l min gii hn bi cc ng x = 3 y, y = x v ( x 1) + y = 1 .
2
13
xdxdy
3.11. Tnh
vi D : ( x 1) + ( y 2 ) 1 .
f ( x, y, z ) dxdydz
ta xc nh: : ( x, y ) D Oxy, 1 ( x, y ) z 2 ( x, y ) th
f ( x, y, z ) dxdydz =
2 ( x , y )
1 ( x , y )
f ( x, y, z )dz dxdy
c bit, nu : a x b, 1 ( x ) y 2 ( x ) , 1 ( x, y ) z 2 ( x, y ) th
f ( x, y, z ) dxdydz =
dx
2 ( x)
1 ( x)
dy
2 ( x , y )
1 ( x , y )
f ( x, y, z )dz
3.12. Tnh
f ( x, y, z ) dxdydz
vi
a) f ( x, y, z ) = x 2 + y 2 v :1 x 2, 0 y 2, 1 z 1 .
b) f ( x, y, z ) = z v : 0 x 1/ 4, x y 2 x, 0 z 1 x 2 y 2 .
c) f ( x, y, z ) = x 2 + y 2 v : x 2 + y 2 1, 0 z 1 .
14
HD: d)
1
2
z +a
= ln z + z 2 + a 2 + C
f ( x, y, z ) dxdydz
vi
a) f ( x, y, z ) = xy v gii hn bi cc mt x 2 + y 2 = 1, z = 0, z = x 2 + y 2 .
b) f ( x, y, z ) = z ( x 2 + y 2 )
3/ 2
v gii hn bi cc mt z = x 2 + y 2 , z = x 2 + y 2 .
c) f ( x, y, z ) = x 2 + y 2 + z 2 v gii hn bi mt ellipxoit 4 ( x 2 + y 2 ) + z 2 = 4 .
d) f ( x, y, z ) = y v gii hn bi mt nn y = x 2 + z 2 , y = a ( a > 0 ) .
e) f ( x, y, z ) = z x 2 + y 2 v gii hn bi cc mt y 2 = 4 x x 2 , z = 0, z = 1 .
f) f ( x, y, z ) = z 2 v : x 2 + y 2 + z 2 2az, x 2 + y 2 + z 2 a 2 ( a > 0 ) .
g) f ( x, y, z ) = z 2 v : x 2 + y 2 + z 2 R 2 .
h) f ( x, y, z ) = z 2 v : x 2 + y 2 + z 2 4, x 2 + y 2 2 x .
HD: a),b),c): hnh chiu D ca ln Oxy l hnh trn x 2 + y 2 1 hoc dng ta tr.
d): hnh chiu D ca ln Oxz l x 2 + z 2 a 2 .
2
e): hnh chiu D ca ln Oxz l hnh trn ( x 2 ) + y 2 2 2 hoc dng ta tr.
2
3a
f): hnh chiu D ca ln Oxz l hnh trn x + y
.
2
g): hnh chiu D ca ln Oxz l hnh trn x 2 + y 2 R 2 hoc dng ta cu.
2
f ( x, y, z ) dxdydz
vi
a) f ( x, y, z ) = 1 x y z v : x 0, y 0, z 0, x + y + z 1
b) f ( x, y, z ) = x + y + z v gii hn bi cc mt x = 0, y = 0, x + y = 1, z = 0, z = 1 .
c) f ( x, y, z ) =
(x + y + z)
v gii hn bi cc mt x + z = 3, y = 2, x = 0, y = 0, z = 0 .
d) f ( x, y, z ) = xy v gii hn bi cc mt y = x 2 , z = 0 v y + z = 4 .
HD: a),b): hnh chiu D ca ln Oxy l tam gic x 0, y 0, x + y 1 .
c): hnh chiu D ca ln Oxz l tam gic x 0, z 0, x + z 3 .
d): hnh chiu D ca ln Oxz l min gii hn bi y = x 2 v y = 4
15
z = 0,
z = 0,
y = x2 ,
y = 1, z = 1 + x 2
y + z = 1.
y=x ,
y.
z = x + y v x + y 2 + z 2 = 6 .
z = x 2 + y 2 v z = 2 x 2 y 2 .
f) z = x 2 + y 2 v z = x 2 + y 2 .
g) z = 2 x 2 y 2 v z = x 2 + y 2 .
h) z = 2 x 2 y 2 v x 2 + y 2 z 2 = 0 .
2
AB
AB : x = x ( t ) ( a t b )
y = y (t )
Khi
AB
( x '(t ) ) + ( y '(t ) )
dt
c bit
Nu
x = r ( ) cos
AB : y = f ( x ) x = t
AB
:
r
r
(
)
,
nu
y = f (t )
y = r ( )sin
di ng cong AB:
( )
l AB =
ds
AB
f ( x, y )ds vi
C
a) f ( x, y ) =
1
4 + x2 + y 2
b) f ( x, y ) = x + y vi C l na trn ng trn x 2 + y 2 = a 2 .
x2 y 2
+
= 1 gc th nht.
a2 b2
d) f ( x, y ) = x vi C l hnh trn x 2 + y 2 = 2 x .
c) f ( x, y ) = xy vi C l ellip
e) f ( x, y ) = y vi C l hnh trn x 2 + y 2 = 2 y .
16
a) f ( x, y, z ) = z ( x + y
2
2 3/ 2
vi C l phn ng cong
x2 + y 2 + z 2 = R2
b) f ( x, y, z ) = x + y vi C l phn t ng trn
, nm trong gc phn
x = y
tm th nht.
x2 + y2 + z 2 = R2
tm th nht.
P ( x, y ) dx + Q ( x, y ) dy
AB
AB : x = x ( t ) ( t A = a , t B = b )
y = y (t )
(c th a>b)
Khi
AB
P ( x, y ) dx + Q( x, y)dy = x y dxdy
Q P
=
(tch phn khng ph thuc ng i) tnh P ( x, y ) dx + Q ( x, y ) dy ta chn
x y
AB
ng i n gin t A ti B.
3.19. Tnh
(x
C
2
y=x .
3.20. Tnh
2
2
y dx + x dy vi C l na trn ellip
3.21. Tnh
ydx ( y + x
x2 y 2
+
= 1 theo chiu kim ng h.
a2 b2
a) ng thng ni A v B.
b) ng parabol x = 1
y2
.
4
3.23. Tnh xdx + ydy + z 2 dz vi C l cung x = a cos t , y = a sin t , z = bt (a>0, b>0) i t A(a,0,0)
C
n B(a,0,2b).
3.24. Tnh x 2 dx + y 2 dy + z 2 dz vi C l ng cong giao tuyn 2 mt x 2 + y 2 + z 2 = 4 v
C
2
(e x
x
3.27. Tnh
( x sin x + y ) dx + ( y e
2
2 y
x2 y 2
+
= 1 ly theo chiu
a2 b2
(x
x2 y 2
+
= 1 ly
a2 b2
18
dy
2 sin x sin 2 y = 0
dx
k
+ sin 2 y = 0 y =
(k Z ) khng l nghim v khng tha y (0) =
2
4
k
(k Z ) a v dng c bin phn li
+ sin 2 y 0 y
2
dy
dy
1 d cos 2 y
2 sin xdx = 0
2 sin xdx = C
+ 2 cos x = C
sin 2 y
sin 2 y
2 1 cos 2 2 y
a v
1
iu kin y (0) = ln
4
4
1 cos 2 y 1
ln
+ 2 cos x = C
4 cos 2 y + 1
cos 2
cos 2
1
+ 2 cos 0 = C C = 2
+1
4
1 1 cos 2 y
Vy nghim ring cn tm l ln
+ 2 cos x = 2
4 1 + cos 2 y
V d: Gptvp y ' x 3 sin y + 2 y = xy '
1
Ta tm nghim dng x = x( y ) ch y x' = ' .
xy
1
1
x 3 sin y
x=
y' 2 y
2y
x'
1
x 3 sin y
x=
2y
2y
(1)
x =
3
2y
2y
x
( x 2 )' 1 2
sin y
x =
2
2y
2y
1
sin y
z '+ z =
( 2)
y
y
z=e
y dy
dy sin y
cos y + C
cos y + C
( e y
dy + C ) =
x 2 =
y
y
y
Vy ptvp c cc ngim
+ y=0
+
1 cos y + C
+
=0
y
x2
b) cos x. y ' = y
d) y ' ( x + y ) = 1
3x + 3 y 1
2( x + y )
e) y ' tgx = y
tha y ( 8 ) = 1 .
tha y (0) = 2 .
tha y ( ) = 1 .
2
b) y ' = (2 y + xe x 2e x )
a) y '2 xy = 1 2 x 2
c) x(1 + x 2 ) y ' y ( x 2 1) + 2 x = 0
4.4. Gii cc ptvp
a) y ' ( x + y 2 ) = y
c) 2 ydx = (2 y 3 x)dy
HD: Coi x l hm theo y
b) (2 xy + 3)dy y 2 dx = 0
d) ydx ( x + y 2 sin y )dy = 0
a) y '+
b) xy' y (2 y ln x 1) = 0
d) y ' = y ( y 3 cos x + tgx)
HD: L cc pt Bernoulli.
20
dz
, phng trnh tr thnh
dy
dz
2 yz ln y z 2 = 0
dy
+ z = 0 y ' = 0 y = C (C > 0) l nghim pt.
+ z 0 y C a pt v
1
z 'y z = 2 ln y
y
y l ptvp tuyn tnh cp 1 i vi z (theo bin y ) .
yz
b) y ' '
21
, y ' (1) = 2 .