Professional Documents
Culture Documents
ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ SCRBD
ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ SCRBD
Γεώργιος Κατσιμίγκας1,
Ιωάννης Παπαφιλιππόπουλος2
Υπεύθυνος αλληλογραφίας
Ιωάννης Παπαφιλιππόπουλος
18/3/2010 1
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
18/3/2010 2
ώστε να ανταποκριθεί στις σύγχρονες προκλήσεις διατηρώντας, πάντα
ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ
Νοσηλευτική φροντίδα
Πνευματικότητα
Πατερική Θεολογία
Βυζαντινό νοσοκομείο
Εισαγωγή
effect, δηλαδή την απόλυτη στροφή στην τεχνολογική έρευνα και στην
18/3/2010 3
Έτσι, σκεφτήκαμε να ανατρέξουμε στο πνευματικό οπλοστάσιο των
της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας, και όχι η απλή
επίπεδο και την καταντά ουτοπιστική επιδίωξη, ισχυροποιεί την τάση της
ύπαρξης4.
18/3/2010 4
Η αναγνώριση της ανεπάρκειας του ορισμού της Π.Ο.Υ. οδήγησε
και μέσω της ανάπτυξης της έννοιας της θετικής υγείας, κατέληξε σε
αναζητήσει την ολική θεώρηση του ανθρώπου, την πίστη στην εσώτερη
θεωρούν ότι η πνευματικότητα της υγείας συνίσταται από την ανάγκη της
εύρεσης νοήματος στη ζωή την αρρώστια και τον θάνατο, στην ανάγκη
του ασθενούς για θέληση στη ζωή, καθώς και στην ανάπτυξη
απλά και μόνο μία ολιστική, αλλά μία οντολογική και πνευματική
και στην αναζήτηση του νοήματος της ζωής στην αιτία της υπάρξεώς
18/3/2010 5
κληροδότηση του θανάτου ως αποτέλεσμα της πτώσης του ανθρώπου
από τον Παράδεισο και στην απόδοση του νοήματος της αγάπης και της
θεραπείας, και όχι της τιμωρίας, του Θεού στον σωματικό θάνατο, ως
μέσον λύσης της ανθρώπινης φύσης και «ανασκευή» της για να επέλθει η
των Πατέρων. Αυτή αφορά τη νοηματοδότηση της υγείας, του πόνου και
ευκαιρία στον άνθρωπο να χρησιμοποιεί τον πόνο και την αρρώστια για
υγεία και θεωρεί την λιτότητα και την αποφυγή των καταχρήσεων ως
εγγύηση της σωματικής και της ψυχικής υγείας, δίνοντας, έτσι, στην
18/3/2010 6
υγεία την ενότητα που χρειάζεται για να συνδεθεί με την οντολογική
θεώρησης της υγείας και της ασθένειας, σωματικός θάνατος χάνει την
κοινωνική θεώρηση εισήγαγαν πρώτοι όχι απλά την ολιστική, αλλά την
Για τους Πατέρες ο όρος της Εκκλησίας δεν περικλείει την έννοια
της «θεοκρατίας», αλλά της κοινωνίας των προσώπων μεταξύ τους και με
αγωνία του Χριστού που υποφέρει ακόμη και στο πρόσωπο των μελών
νοσοκομεία οργανώθηκαν από την Εκκλησία κατά τον 15ο μ.Χ. αιώνα20.
18/3/2010 7
παθητικά από τον Θεό αυτό που ο ίδιος ο άνθρωπος μπορεί να
και η τεχνική να συμβάλουν στην εξασφάλιση μιας πιο άνετης ζωής 21. Η
ίδια δυναμικότητα είναι αυτή που ωθεί τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο,
τρόπου ζωής που απορρέει από μία οντολογική σύζευξη του Θείου με τον
πατερική μεθοδολογία24.
18/3/2010 8
κι έτσι το ανθρώπινο είναι συνδεδεμένο με το άκτιστο θείο με ένα συνεχή
δίνεται στη νοσηλευτική μία αυτόνομη δυναμική που πηγάζει μέσα από
την ίδια την ανάγκη της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο τρόπος του «ζην» είναι
προσφορά στον άλλον είναι ανώτερη και από θαύμα11, ενώ ο Γρηγόριος ο
Θεολόγος επισημαίνει ότι πρέπει να ντρεπόμαστε για τις πληγές που μας
βαθύτερου οντολογικού χαρακτήρα όχι μόνο για τον ασθενή, αλλά και
επιδρούν στην υπαρξιακή σφαίρα και τελείωση τόσο του ασθενή όσο και
των άλλων (των ασθενών) όσο και του ιδίου11, ενώ ο Γρηγόριος Νύσσης
18/3/2010 9
ενέργεια για την «κρίση» της μέλλουσας ζωής11. Είναι προφανής η αξία
τη σύγχρονη εποχή.
υπαρξιακής σχέσης νοσηλευτή και ασθενή πέρα και πάνω από κάθε
18/3/2010 10
που πάσχουν από κάποιο λοιμώδες νόσημα έστω κι αν αυτό κρύβει
κινδύνους για την ίδια την υγεία του νοσηλευτή11. Επίσης, οι Πατέρες
προτρέπουν με έμμεσο, αλλά σαφή, τρόπο την τήρηση της αρχής της μη
της προσφοράς που διέπεται από αυθορμητισμό, χαρά και αφθονία11. Δεν
18/3/2010 11
προγραμματισμού των αναγκών και της νοσηλευτικής διεργασίας
βυζαντινούς ξενώνες που λειτούργησαν από τον Δ’ αιώνα έως και τον
Έτσι, είναι γεγονός ότι στον ίδιο τόπο όπου οι φωτισμένοι αυτοί
δημιούργησε έξω από την πόλη της Καισάρειας ένα ίδρυμα που το
18/3/2010 12
είχε επανδρώσει το πτωχείο με γιατρούς και νοσηλευτές που είχαν
και την ιδιότητα του γιατρού που είχε αποκτήσει στην Αθήνα. Το ίδρυμά
Δυτικού κόσμου32.
κλίνες, μία για κάθε άρρωστο σε αντίθεση με την Λατινική Δύση όπου
18/3/2010 13
αντιστοιχούσε λιγότερο από μία κλίνη ανά ασθενή, και ήταν
για τα καθήκοντα του νοσηλευτή ο οποίος είχε την ευθύνη της καλής
προμήθεια και την ορθολογική χρήση των φαρμάκων, της τροφής και
στενή σχέση μεταξύ σωματικής και πνευματικής υγείας. Για τον λόγο
Κωνσταντινούπολη32.
18/3/2010 14
Ως αποτέλεσμα της τοποθέτησης και συνεισφοράς των Πατέρων
ζωής από την κοινωνική και η απώθησή της στην ιδιωτική σφαίρα
δραστηριοποίησης του ατόμου34, 35, ενώ, απ’ την άλλη μεριά υπάρχει ο
προσδιορισμό του νοήματος της ζωής39, 40. Εξ’ ίσου σημαντικός είναι και
18/3/2010 15
υποστηρίξουν την τον ρόλο της ασθένειας στην πνευματική τελείωση του
ανθρώπου12 - 16
. Ο άνθρωπος αγωνίζεται διαρκώς με τη ζωή του, τα
βιώματά του και τις πράξεις του για πνευματική τελείωση. Όλα τα
γεγονότα της ζωής του βλέπονται κάτω από αυτό το πρίσμα, γι αυτό και
σχέση με το θείο είναι, για την Ορθόδοξη Ανατολή, διαρκής αγώνας για
ευχάριστα και δυσάρεστα, ενώ για την Δύση η σχέση με το θείο είναι
απότοκος τήρησης εντολών42, 43. Η ένταση του πόνου είναι ανάλογη του
αιώνες πριν τον προβληματισμό των ερευνητών της Δύσης, έδωσαν στη
μίμηση Θεού11 - 25
που δίνει πνευματικό νόημα όχι μόνο στη ζωή του
18/3/2010 16
αντίθεση με τον Δυτικό Χριστιανισμό που προσανατολίστηκε στην
προσώπου κρύβεται όχι στο «είναι», αλλά στο «γίγνεσθαι» (πορεία προς
εμπειρία της ζωής μας δείχνει ότι εάν δεν υπάρχει Θεός, τότε δεν υπάρχει
και ο άνθρωπος και ότι ο ανθρωπισμός έξω από την πνευματική του
δεν είναι μία οποιαδήποτε περιοχή της ζωής του, αλλά η καθολική
ολοκλήρωση και τελείωσή του48. Κάτω από αυτή την οπτική διερευνάται
18/3/2010 17
σχέσης που οικοδομείται μεταξύ νοσηλευτή – ασθενή, κατά το πρότυπο
μίμησης Θεού.
Επίλογος
δικό τους τρόπο κι έγραψαν την δική τους ιστορία. Εμείς, ως σύγχρονοι
Εμείς ζούμε σε μία άλλη «pax», ανάλογη της ρωμαϊκής, όπου τώρα όπως
ενός νέου τύπου ανθρώπου που γεννιέται μέσα από την σκληρότητα, τις
18/3/2010 18
πνεύματος με τον Χριστιανισμό, του παλιού με το νέο, προβάλλοντας
έναν νέο τύπο ανθρώπου ως εικόνα και καθ’ ομοίωση Θεού και στην
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
Πρόεδρο του Ε.Σ.Δ.Ν.Ε., για την πολύτιμη συμβολή της, αλλά, κυρίως,
για την προτροπή της, για την συγγραφή και την ολοκλήρωση του
παρόντος άρθρου.
18/3/2010 19
MODERN NURSING AND THE THEOLOGICAL THINKING OF
Georgios Katsimigkas1,
Ioannis Papafilippopoulos2
18/3/2010 20
Abstract
out the value of the human being and give spiritual meaning in pain and
disease. In their work, they deal with nursing care. They believe that
it an act imitating God. They consider that the relation between nurse and
Fathers so that the former meets with its spiritual aspects and, thus, be
able to answer to the challenges of modern world keeping the value of the
18/3/2010 21
Key words
Spirituality
Nursing care
Byzantine hospital
Corresponding Author
Ioannis Papafilippopoulos
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
18/3/2010 22
1. Τούντας Γ. Τι είναι Υγεία. Ορισμός της Π.Ο.Υ. Νέα Υγεία 1999,
2000.
Αθήνα 1985.
Θεσσαλονίκη 2000.
18/3/2010 23
13. Ιωάννης Χρυσόστομος. Ομιλία εις την προς Ρωμαίους. 23, 4, PG
60, 620.
Αθήνα 1996.
60, 535.
1995.
Θεσσαλονίκη 1993.
18/3/2010 24
26. Staniloae D. Dieu est Amour. Labor et Fides. Geneve 1980.
804 ΙΒ.
18/3/2010 25
37.Astrow B. A., Puchalski M.C., Sulmasy P. D. Religion,
283 – 287.
35 – 38.
Αθήνα 1999.
Θεσσαλονίκη 1987.
18/3/2010 26
48.Μαντζαρίδης Γ. Ορθόδοξη Θεολογία και κοινωνική ζωή. Εκδόσεις
2001.
18/3/2010 27