NDEKLER

NDEKLER...........................................................................................................................2
ekiller Dizini.............................................................................................................................2
1. Z.......................................................................................................................................3
2. GR..................................................................................................................................3
3. STRATGRAF...................................................................................................................3
3.1. Karakaya Birimi...............................................................................................................3
3.2. Kumta Konglamera....................................................................................................4
3.3. Ammontco-Rosso Marn..............................................................................................5
3.4. Volkanaklastikler..............................................................................................................5
3.5. Alvyonlar........................................................................................................................6
4. FOSLLER..........................................................................................................................6
4.1. Ammonitler......................................................................................................................6
4.2. Deniz LaLesi....................................................................................................................6
4.3. Belemnites........................................................................................................................7
4.4. Bivalvia Fosili..................................................................................................................8
5. SONU...............................................................................................................................8
6. KAYNAKLAR....................................................................................................................9
7. EKLER................................................................................................................................9

ekiller Dizini
ekil 1 Ammonit Fosili.............................................................................................................6
ekil 2 Deniz Lalesi..................................................................................................................7
ekil 3 Belemnites Fosili.........................................................................................................7
ekil 4 Bivalvia Fosili.................................................................................................................8

1. Z
Ankarann 20 km kuzeyinde bulunan Ksrelikkz Kynde jeolojik inceleme
yaplmtr. Ksrelikkz Ky ve civar Ankaray oluturan birok birimin
grlebildii bir blgedir. Bu blgede Karakaya Formasyonuna ait birimler
bulunmaktadr. Bunun yan sra konglamera, kumta, nodll kire ta, marn
birimlerine ve bu birimler ierisindeki fosiller incelenmitir.
Bu alma sonrasnda, gidilen blgedeki dokanaklar tespit edilmi, jeolojik haritaya
(EK1) ilenmitir. Ayrca arazide kuzeybat-gneydou eksenli yaklak 350 mlik bir
blmn jeolojik kesiti (EK-2) kartlmtr.

2. GR
Bu alma Ksrelikkz Ky ve civarnn jeolojik adan incelenmesi, stratigrafik
ilikilerin belirlenmesi ve litostratigrafi birimlerinin snrlarnn izilmesi, blgenin
jeolojik haritasnn ve stratigrafik kesitinin karlmas ve sonularnn paleocorafik
adan yorumlanmas amacyla yaplmtr.
alma blgesi Ankarann 20 km kuzeyinde bulunan Ksrelikkz Ky ve
civardr.
3. STRATGRAF
3.1. Karakaya Birimi
Karakaya birimi Ankara civarnda gzlenen en eski kaya birimidir. st permiyan
st triyas zaman aralnda yer almaktadr. Karmak drt ana Nap diliminden
biraraya gelmektedir. Yanal ve dikey ilikileri net grlmemektedir. Genelde ok fazla
deforme olmu, birbirine karm, tanm klastik kayalarla temsil ediliyor. Bu 4 ana
nap birimi unlardr;
a) al birimi
b) orhanlar grova
c) hodul birimi
d) nilfer birimi

a) Bunlar ierisinde en nemlisi al birimidir. Bu birimde; birok mega blok, volkanik

ve klastiklerin olduu matriksler vardr. st permiyan bloklar kayarak gelmitir.
(mermer, spilit, klastik blok)
b) Orhanlar grova, st permiyen-st triyas ya aralnda ok hzl kelmi kaya
paralar ve kumta iermektedir.
c) Hodul Birimi, makrofauna Noriyen yal, arkozik kumtalarndan olumaktadr.
d) Nilfer birimi, st permiyen alt-st triyasn stne kadardr. Bazik tf, volkanik
kaya ve ok fazla klastik iermektedir.
Tetis okyanusu krfez eklinde permiyandan kretase sonuna kadar devam eden ok
byk bir okynustur. Kratese sonunda bu okyanus da oluumu ile kapanyor ve
kuzey , gney olmak zere 2 kola ayrlyor. Ankara civarnda kuzey koluna ve
Karakaya birimine ait kalntlar bulunmaktadr. Neotesisin kuzey kolu karakaya
biriminin zerine bir diskordansla gelmi ve transgresif nedeniyle klastikler
kelmitir. Transgresyon (deniz basmas) ile su seviyesinin ykselmesine bal
olarak tane boyu yukarya doru incelmektedir.
st juradan st krateseye kadar devaml bir kire ta ve sedimanter melanj
oluumundan sonra kuzey ynl bir dalma ile neotesisin kuzey kolu kaybolmutur.
zmir Ankara zonunun zerinde bulunan karakaya birimi st permiyanda kuzeyde
biryerde alm, daha gneyde bir yerde triyasta ise neotesis okyanusu ortaya
kmtr. Bu srada karakaya birimi kapanm ve kapanan bu okyanusun zerine
neotesisin kelleri gelmitir.
Blgemizde Karakaya Kompleksi, yumuak bir topografya oluumundadr. Krntl
sedimanter

kayalar

gzlenmektedir.

Klastikler

pekimi,

hafif

metamorfik

grnmnde olup, fazla kvrmlanma gstermektedirler. Burada dere akllarna da

rastlanmaktadr ve dere snr olarak kabul edilmitir. Karakaya kompleksi tabakasz
olduundan tabaka lm alnamamtr.

3.2. Kumta Konglamera

Jurann alt olan liyas hettenjiniyen yal konglamera birimleri farkl tane boyuna
sahip pekimemi akllardan ve granit paralarndan olumutur. Kil, kilta ve
kumta matriksli birim deiik tane boylarnda ve farkl yuvarlakla sahip akl
4

taneleriyle temsil edilir. Tane boylarnn eitlilii kaynaktan olan uzaklk hakknda
kesin bir bilgi vermezken keli tanelerin az tanm, yuvarlak olanlarn ise ok fazla
tanm olduu sylenebilir. Konglomera biriminden alnan tabaka lmlerine gre
konumu(K55D/370KB) kuzey dou ynndedir ve eimi kuzeybat ynnde 37 0dir.
ki birim arasndaki snr olarak tanmlanan dokanaklar hakknda tam olarak veri elde
edilememitir. Arazide kumta biriminin devam grlememektedir. Bu birim
onglomera birimlerinin zerine konkordan olarak gelmitir ve konglomera birimiyle
ayn yatadr.Kumta biriminin eimi yaklak 75 0-800 civarndadr. Bu birim
ierisinde karakayann paralarna rastlanmaktadr.

3.3. Ammontco-Rosso Marn

Rengi ile dier birimlerden ok rahat ayrt edilebilen krmz renkli Ammonitiko-Rosso
birimleri grlmektedir.Bu birimde bol miktarda mikro ve makro fosil bulunmaktadr.
Bu fosiller zellikle bu birimin yan belirlemekte kullanlabilir. Alt taraflar
sinemuriyen pliyensbahiyen, st taraflar tuvarsiyen yata olmak zere birimlerde
ammonitlerin yansra belemnites, bivalve ve deniz lalesi sap bulunmaktadr. Kire
talarnda bulunan ammonitlerden oluan nodller ve hakim olan krmz renkten
dolay bu birime ammoniticorosso ad verilmitir. Krmz renk demir miktarnn
okluunu gstermi, bu da burann sirklasyonlu bir ortam olduunu ortaya
koymaktadr. Ammonitlerin youn olarak grnd yerler elf yamalardr.
Ammonitiko-Rosso

biriminin

konumu

(K60D/430KB)

kuzey

dou

ynnde,

kuzeybatya 430 eimlidir.

Ayrca yeil renkli marnlar ardalanmal olarak ammoniticorosso birimleri arasna
girmitir. Bu birimlerin altndaki klastiklerin denizel kkenli olduu dnlmektedir.

3.4. Volkanaklastikler
Yeil renkli volkanoklastik kayalar doger yaldr. Volkanoklastik birim pten
Tepesinin st ksmna kadar devam etmektedir.Bu birimde krntl bir grnt
hakimdir. Altnda bulunan ammoniticorosso tabakalar zerine al diskordans
eklinde gelmitir. Volkanoklastik birimin konumu (K70D/26 0KB) kuzeydou ynnde
260 kuzeybatya eimlidir.

3.5. Alvyonlar
Dere akllar ve gnmz sedimanlarndan oluan birim kuvaterner yatadr. Dere
ve yol kenar boyunca gzlenmektedir.

4. FOSLLER
4.1. Ammonitler
Devoniyen-Kretase yaldr. Ammonitlerin

kafadan bacakl, denizel ve nektonik

organizmalardr. Su iinde batmamay salayan kabuk yapsna sahiptirler.

Ammonitler'in neredeyse Paleozoik ve Mesozoyik dnemlerin her bir katna karlk
gelecek, farkl ekle sahip bir yesinin bulunmas, bu alt snfa ait fosillerin, tortul
kayalarn yalandrlmasnda rehber (karakteristik) fosil olarak kullanlmalarna neden
olmutur.

ekil 1 Ammonit Fosili

4.2. Deniz LaLesi

Deniz lalesi, derisidikenlilerin, Crinoidea snfndan deniz hayvandr. Sayldzlar
veya denizleylaklar olarak da anlrlar. Vcutlar bir sap ile buna bal kollardan
yaplm bir iei andrr. Kadehe benzeyen ta ksmndaki kollar beli bir yap
gsterir.
Hayvann vcut yaps laleye benzediinden bu ad ile anlr. Denizlalelerinin sapsz
olanlar bir yere tutunmadan kas balantl kollaryla serbest olarak yzerler. Sapllar,
saplaryla bir yere bal olarak yaarlar. Sapn kaide ksm genilemi veya kk
eklindedir. Sap uzunluu 65 cm kadar olanlar vardr. Su kanallar sistemindeki tp
ayaklar harekette deil, solunumda kullanlr.

Besinleri, kk plankton organizmalar veya organik artklardr. Bunlar hareketli

kollaryla yakalanarak ta blgesinde bulunan aza aktarlr. skeletleri inesiz
kalkerli plaklardan meydana gelir. Sar, krmz yeil, beyaz gibi renkleri olup, toplu
yaarlar. Deniz dibi ieklerini andrrlar. S yerlerden 250 metre derinliklere kadar
bulunabilirler. Kopan paralarn yenileme kabiliyetleri yksektir. En ok paleozoik
devrinde gelien denizlalelerinin bugn 800 kadar yaayan tr bilinmektedir.

ekil 2 Deniz Lalesi

4.3. Belemnites
Mermi eklinde grlrler. Bugnk mrekkep balnn atalar saylrlar. Nektonik
organizmalardr. Cephalopoda snfnn mollusuca ubesine aittir. Jura yaldrlar.

ekil 3 Belemnites Fosili

4.4. Bivalvia Fosili

S, neritik, karbonata zengin ortamlarda, okyanus ve denizlerde bol miktarda
bulunurlar. Bugnk midyelerin atalar olarak tannrlar. Ortam koullarna daha az
duyarldrlar. Oksijeni bol sular severler. Ordaviciandan itibaren ara gruplar ortaya
kmaktadr.

ekil 4 Bivalvia Fosili

5. SONU
Yaplan jeolojik aratrmalar sonucu blgenin jeolojik haritas (EK-1) kartlmtr.
izilen jeolojik kesitle de (EK-2) birimler gsterilmitir. Bulunan fosiller incelenmitir.
Bu fosillerin yardmyla blgedeki birimlerin yalar ve oluum ortamlar hakknda
yorum yaplmtr. Bu inceleme sonucunda blgemizin denizel kellerden olutuu
sylenebilir. Gene bu inceleme srasnda birimlerin istiflenmesine baklarak blgede
transgresyon olduu sylenebilir.

6. KAYNAKLAR

tr.wikipedia.org/wiki/Deniz_lalesi

www.istanbul.edu.tr/jeok/dergi19.html

www.paleodirect.com

www.nhm.uio.no/palmus/palvenn/b_meeting/2004spitsbergen/fossiler.htm

T Dergisi ubat 2004,Edremit krfezi kuzeyinde paleotetis birimlerinin jeolojisi,

Cilt 3, Say 1, 67-79, stanbul

7. EKLER
EK-1 JEOLOJK HARTA
EK-2 JEOLOJK KEST