AN BAGONG GUBING KAN EMPERADOR

ni Hans Christian Andersen, dinakitaram ni Jusan Villaflor Misolas

Kadakol nang mga taon an nakaagi, igwang sarong Emperador na mahiligon
na marhay sa mga gubing, na ginastos niya an gabos nyang kwarta tangani
sanang makabado nin magayon. Dai siyang labot sa pagriparo kan saiyang
mga hukbo, sa pagdalan sa teatro, o sa paglunad sa saiyang karwahe, lain sa
pagyabang kan saiyang mga bagong gubing. Igwa siyang gubing sa lambang
oras kan aldaw, asin, an mga tawo, imbes na magsabi na, "Nasa konseho an
Emperador," digdi pirmi nindang sinasabi: "Nasa may bulusan an
Emperador."
Sa saiyang banwa, an buhay pirming maugma. Aroaldaw dakulon na marhay
na mga estranghero an nagbibisita sa banwa. Alagad sarong aldaw nagbisita
kaiba ninda an duwang tikas. Pinagharubay kan mga ini na sinda mga
paraabol, asin sinabing kaya nindang abulon an pinaka-engrandeng mga tela
na pwedeng maisipan. Bako sana ta magayon asin kakaiba an saindang mga
kulay asin disenyo, kundi an mga gubing na gibo sa telang ini igwang mahika
tanganing dai ini mahiling kan mga tawong dai maninigo, o sa mga tawong
mangmang.
"Idto sana an saktong gubing para sako," naisip kan Emperador. "Kun
susuluton ko sinda madidiskubre ko kun sisay sa sakong imperyo an dai
maninigo sa saindang puwesto. Asin maisusuway ko an mga madunong sa
mga mangmang. Iyo, kaipuhan ko nanggad magkaigwa kaiyan tulos-tulos."
Binayadan niya an duwang tikas nin dakulang halaga tanganing mapunan na
tulos an trabaho.
Nag-andam sinda nin duwang abulan asin nagsagin-sagin na nag-aabol,
dawa mayo man ngani nin dawa ano sa mga abulan. An gabos na
pinakapinong seda asin pinakapurong bulawan na tursido na hinagad ninda,
nakapasiring sa saindang sakong laganan. Magdamlag nindang tinrabaho an
daing laog na abulan.
"Gusto kong maaraman kun pano hinahaman kan mga paraabol an tela,"
sabuot kan Emperador. Alagad dai siya napakali kan narumduman niya na
idtong mga dai maninigo sa saindang puwesto, dai nanggad mahihiling an
tela. Imposibleng marhay na pinagdudahan niya an saiyang sadiri.
Naisip niya imbes, na magpadara na sana nin ibang tawo tanganing hilingon
kun ano nang nahaman.
Aram kan bilog na banwa an kakaibang mahika kan tela. Gabos tagabanwa
dai na makahalat na maaraman kun gurano kamangmang an saindang mga
pagtaraid.

"Isusubol ko an sakong onestong ministro sa mga paraabol,"

napagdesisyunan kan Emperador. Siya an pinaka-marhay na tawo na
makakapagsasabi sako kun anong histura kan tela, huli ta siya sarong
madunong na tawo asin mayong saiyang ibang mas tultol pag-abot sa
trabaho.
Kaya an onesto asin gurang na ministro nagduman sa kwarto, kun sain an
mga tikas tinatrabahon an tela sa saindang daing laog na abulan.
Diyos ko tabangi ako," naisip niya mantang an saiyang mata naghurulwat,
"Mayo akong mahiling na dawa ano." Alagad dai niya ini sinabi.
An duwang tikas naghagad pabor saiya na magrani asin uyunan an
marahayon na disensyo asin an magagayon na kulor. Tinukdo ninda saiya an
daing laog na abulan. Nagturuhok an gurang na ministro hasta sa kaya niya.
Alagad, mayo siyang mahiling na dawa anota mayo man dapat mahiling.
"Diyos ko kaheraki ako," nasabuot niya. "Bako daw na ako sarong
mangmang? Dai ko ini maukud-ukudan, asin mayong dawa sisay an dapat
makaaram kaini. Bako daw akong maninigo bilang ministro? Bakong tama na
itaram na dai ko mahiling an tela."
"Dai ka mag-alangan na sabihon samo an saimong paghuna," sabi kan
sarong paraabol.
"O, abang gayonsaro ining kangalasan."
Gamit kan saiyang antipara, minaanan ining marhay kan ministro.
"O anong disenyo asin mga kulor! Sisiguraduhon ibareta sa Emperador kun
pano ako namanghang marhay digdi."
"Maugma kaming madangog iyan," sabi kan mga tikas.
Nagpadagos nindang ngaranan an mga kulor asin ipaliwanang an
kompikadong disensyo. Nagdangog na marhay an gurang na ministro,
tanganing maibareta gabos sa Emperador. Asin ginibo nya man nanggad.
Tulos man sana, naghagad giraray an mga tikas nin mas dakol pang kwarta,
mas dakol na seda asin bulawan na tursido, tanganing ipadagos an pag-abol.
Alagad ibinulsa sana ninda ini gabos. Mayong tursido an napaduman sa abol.
Alagad inigusan pa nindang marhay an pagparaabol.

Ngunyan, nagsubol giraray an Emperador nin saro pang mapagkakatiwalaan

na opisyal tanganing maaraman an kinahamanan kan trabaho asin kun
nuarin ini matatapos.
Parehong bagay man an nagyari saiya siring sa nangyari sa ministro.
Pigparahiling niya ini. Alagad nin huli ta mayo man dapat mahiling, mayo
siyang nahiling na dawa ano.
"Bakong saro ining marhay na produkto?" hinapot siya kan mga tikas,
mantang pinapahiling asin linaladawan an saindang gibo-gibong disenyo.
"Aram kong bako akong mangmang," naisip kan lalaki, "kaya dapat sana, na
dai ako maninigo sa sakong marhay na trabaho. Bako ining normal. Alagad,
dai ko dapat ining ipaaram sa iba."
Kaya idineklara niya, na siya namangha sa magagayon na kulor asin
engrandeng disenyo. Sinabi niya sa Emperador na: "Nawili akong marhay sa
tela."
Nabantog na marhay sa bilog na banwa an engrandeng tela, asin gusto kan
Emperador na mahiling niya mismo ini mantang nakasalang pa sa abulan.
Kaiba an mga piling personahe, kabali na an duwang nainot na opisyal,
binisita kan Emperador an duwang tikas. Nahiling niyang kun pano sinda
seryosong nag-aabol. Alagad, an makangalas sanadaing laog na tursido an
saindang abulan!
"O abang gayon," sabi kan duwang opisyal na nabilog na an payo. "Hilnga
baya, Saindong Kamahalan! O anong mga kulor! O anong mga disenyo!"
Tinukdo ninda an daing laog na abulan, parehong nag-iisip na nahihiling man
kan mga kaiba an tela.
"O ano ini?" naisip kan Emperador. "Mayo akong nahihiling. Makangirhat ini!"
"Saro daw akong mangmang? Dai daw ako maninigong Emperador? O anong
bagay ini?! Ta daw ta ako pa, sa gabos na tawo!"
"O magayunon ining marhay," sabi niya. "Inuuyunan ko ining marhay."
Asin nagtango siya na may pag-ako sa daing laog na abol. Mayong dawa ano
an makakapatuga saiya na mayo siyang nahihiling.
Nagparaturuhok an saiyang mga tagasunod. Mayo nin dawa sainda an
nakakahiling, alagad sinabayan nindang gabos an Emperador sa pagharubay
na:

"O! Abang gayon na marhay!"

Inabisuhan ninda an Emperador na magsulot nin mga gubing na gibo sa
makangalas na tela lalo na sa paaabuton na engrandeng prosesyon na
pangengenotan niya.
"Magayunon! Matibay! Maurag!" pinaramo-ramo ninda ini, asin ginibo an
gabos na makakaya tanganing ipahiling na ugma sinda. Tinawan kan
Emperador an lambang tikas nin krus tanganing isulot. Siring man
prinemyuhan nya sinda nin titulong "Senyor Paraabol."
Bago an prusisyon, nagpuyat an mga tikas nin bilog asin nagsulong anom na
kandila, tanganing ipahiling kun pano sinda kasibot na tapuson an bagong
gubing kan Emperador. Nagsagin-sagin sindang tinanggal an tela hali sa
abulan. Ginupit ninda ini gamit nin dakulang gunting. Asin sa katapusi sinabi
ninda, "Ngunyan, an bagong gubing kan Emperador, andam na para saiya."
Dangan an Emperador nag-abot kaiba an pinakakagalang-galang na mga
konde.
Itinaas kan mga tikas an lambang takyag na garo man daa sinda may kapotkapot na kun ano.
Sabi ninda, "Pantalon ini, uni an amerikana, iyo ini an mantel.
Pinangaranan kan mga tikas an lambang gubing.
"Gabos sinda magian siring sa sapot. An saro pwedeng mag-isip na dai
siyang sulot, alagad ini man an bentahe ninda."
"Totoo man nanggad," nag-uyon an mga konde, dawa mayo man sindang
mahilingta mayo man dapat mahiling.
"Kun an Saindong Kamahalan mapakumbaba na hubaon an saiyang sulot,"
sabi kan mga tikas, "tatabangan mi ikang suluton an mga bagong gubing sa
atubangan kan halakbang na salming."
Naghuba an Emperador, asin nagsagin-sagin an mga tikas na isinusulot an
mga bagong gubing saiya pasaro-saro. Inayos ninda an palibot kan piad asin
garo may hinihigot (idto an saiyang kapa) mantang an Emperador
nagpapara-ikot-ikot sa atubangan kan salming.
Abang gayon hilngon kan bagong gubing kan Satong Kamalan. Bagayon na
marhay!" Nadangog niya hali sa gabos na surok, "Iyang disenyo, perpektong
marhay! Idtong mga kulor, swabeng marhay! Saro ining engrandeng gubing."

Dangan an ministro kan pampublikong prusisyon nag-anunsyo: "An palyo kan

Satong Kamahalan naghahalat na sa luwas."
"Bweno, dapat andam na ako," sabi kan Emperador, asin nagsalingoy giraray
sa huring pagkakataon sa salming. "Saro ining makangalas na pagkakataon,
bakong iyo?"
Garo grabe an saiyang pagkamangha sa saiyang gubing.
An mga konde na madara kan puro kan saiyang kapa nagduko nin biyo asin
inabot an salog, na garo baga pinupurot an saiyang mantel. Nagsagin-sagin
sindang inaalsa asin itinutuon ini. Dai sinda nagbalong ituga na mayo
sindang kapot.
Kaya nagprusisyon an Emperador sa lindong kan saiyang palyo. Gabos na
tawo sa tinampo asin mga bintana nagsabi, "O abang gayon kan mga
bagong gubing kan Emperador! Bakong bagay na marhay ini saiya? Asin
hilnga an halabang kapa!" Mayong ni isay sainda an nagtuga na mayo siyang
nahihiling, ta nangangahulugan sana ini na dai siya maninigo sa saiyang
posisyon, o sarong mangmang. Mayong gubing sa nasulot kaidtokaidto an
makakadaog sa sulot ngunyan kan Emperador.
"Alagad mayo man siyang sulot," sabi kan sarong sadit na aki.
"Nadangog mo lamang idtong mayong muwang na ngawngaw?" sabi kan
ama kaini.
Asin hininghing kan saro sa kataid an sinabi kan aki, "Mayo siyang sulot.
Igwang sarong aki an nagsabing mayo siyang sulot."
"Alagad mayo man talaga siyang sulot!" nagkurahaw an bilog na banwa sa
katapusi.
Nagtakig an Emperador, huli ta naghuna siya na tama sinda. Alagad naisip
niya na, "Kaipuhan magpadagos kan prusisyon na ini."
Kaya naglakaw siyang mas tanos kisa dati, mantang an saiyang mga konde
itinataas an saiyang kapa, dawa mayo man ngani talaga.|
7.6.15 4:49ante
10.9.15 1:58ante