Tantum autem cuique tribuendum, primum quantum ipse efficere possis, deinde etia

m quantum ille quem diligas atque adiuves, sustinere. Non enim neque tu possis,
quamvis excellas, omnes tuos ad honores amplissimos perducere, ut Scipio P. Rupi
lium potuit consulem efficere, fratrem eius L. non potuit. Quod si etiam possis
quidvis deferre ad alterum, videndum est tamen, quid ille possit sustinere.
Novitates autem si spem adferunt, ut tamquam in herbis non fallacibus fructus ap
pareat, non sunt illae quidem repudiandae, vetustas tamen suo loco conservanda;
maxima est enim vis vetustatis et consuetudinis. Quin in ipso equo, cuius modo f
eci mentionem, si nulla res impediat, nemo est, quin eo, quo consuevit, libentiu
s utatur quam intractato et novo. Nec vero in hoc quod est animal, sed in iis et
iam quae sunt inanima, consuetudo valet, cum locis ipsis delectemur, montuosis e
tiam et silvestribus, in quibus diutius commorati sumus.
Hac ita persuasione reducti intra moenia bellatores obseratis undique portarum a
ditibus, propugnaculis insistebant et pinnis, congesta undique saxa telaque habe
ntes in promptu, ut si quis se proripuisset interius, multitudine missilium ster
neretur et lapidum.
Omitto iuris dictionem in libera civitate contra leges senatusque consulta; caed
es relinquo; libidines praetereo, quarum acerbissimum extat indicium et ad insig
nem memoriam turpitudinis et paene ad iustum odium imperii nostri, quod constat
nobilissimas virgines se in puteos abiecisse et morte voluntaria necessariam tur
pitudinem depulisse. Nec haec idcirco omitto, quod non gravissima sint, sed quia
nunc sine teste dico.
Novitates autem si spem adferunt, ut tamquam in herbis non fallacibus fructus ap
pareat, non sunt illae quidem repudiandae, vetustas tamen suo loco conservanda;
maxima est enim vis vetustatis et consuetudinis. Quin in ipso equo, cuius modo f
eci mentionem, si nulla res impediat, nemo est, quin eo, quo consuevit, libentiu
s utatur quam intractato et novo. Nec vero in hoc quod est animal, sed in iis et
iam quae sunt inanima, consuetudo valet, cum locis ipsis delectemur, montuosis e
tiam et silvestribus, in quibus diutius commorati sumus.
Vita est illis semper in fuga uxoresque mercenariae conductae ad tempus ex pacto
atque, ut sit species matrimonii, dotis nomine futura coniunx hastam et taberna
culum offert marito, post statum diem si id elegerit discessura, et incredibile
est quo ardore apud eos in venerem uterque solvitur sexus.
Rogatus ad ultimum admissusque in consistorium ambage nulla praegressa inconside
rate et leviter proficiscere inquit ut praeceptum est, Caesar sciens quod si ces
saveris, et tuas et palatii tui auferri iubebo prope diem annonas. hocque solo c
ontumaciter dicto subiratus abscessit nec in conspectum eius postea venit saepiu
s arcessitus.
Coactique aliquotiens nostri pedites ad eos persequendos scandere clivos sublime
s etiam si lapsantibus plantis fruticeta prensando vel dumos ad vertices venerin
t summos, inter arta tamen et invia nullas acies explicare permissi nec firmare
nisu valido gressus: hoste discursatore rupium abscisa volvente, ruinis ponderum
inmanium consternuntur, aut ex necessitate ultima fortiter dimicante, superati
periculose per prona discedunt.
Nec sane haec sola pernicies orientem diversis cladibus adfligebat. Namque et Is
auri, quibus est usitatum saepe pacari saepeque inopinis excursibus cuncta misce
re, ex latrociniis occultis et raris, alente inpunitate adulescentem in peius au
daciam ad bella gravia proruperunt, diu quidem perduelles spiritus inrequietis m
otibus erigentes, hac tamen indignitate perciti vehementer, ut iactitabant, quod
eorum capiti quidam consortes apud Iconium Pisidiae oppidum in amphitheatrali s
pectaculo feris praedatricibus obiecti sunt praeter morem.
Atque, ut Tullius ait, ut etiam ferae fame monitae plerumque ad eum locum ubi al
iquando pastae sunt revertuntur, ita homines instar turbinis degressi montibus i
mpeditis et arduis loca petivere mari confinia, per quae viis latebrosis sese co
nvallibusque occultantes cum appeterent noctes luna etiam tum cornuta ideoque no
ndum solido splendore fulgente nauticos observabant quos cum in somnum sentirent
effusos per ancoralia, quadrupedo gradu repentes seseque suspensis passibus ini
ectantes in scaphas eisdem sensim nihil opinantibus adsistebant et incendente av
iditate saevitiam ne cedentium quidem ulli parcendo obtruncatis omnibus merces o
pimas velut viles nullis repugnantibus avertebant. haecque non diu sunt perpetra

ta.