Coactique aliquotiens nostri pedites ad eos persequendos scandere clivos sublime

s etiam si lapsantibus plantis fruticeta prensando vel dumos ad vertices venerin

t summos, inter arta tamen et invia nullas acies explicare permissi nec firmare
nisu valido gressus: hoste discursatore rupium abscisa volvente, ruinis ponderum
inmanium consternuntur, aut ex necessitate ultima fortiter dimicante, superati
periculose per prona discedunt.
Saepissime igitur mihi de amicitia cogitanti maxime illud considerandum videri s
olet, utrum propter imbecillitatem atque inopiam desiderata sit amicitia, ut dan
dis recipiendisque meritis quod quisque minus per se ipse posset, id acciperet a
b alio vicissimque redderet, an esset hoc quidem proprium amicitiae, sed antiqui
or et pulchrior et magis a natura ipsa profecta alia causa. Amor enim, ex quo am
icitia nominata est, princeps est ad benevolentiam coniungendam. Nam utilitates
quidem etiam ab iis percipiuntur saepe qui simulatione amicitiae coluntur et obs
ervantur temporis causa, in amicitia autem nihil fictum est, nihil simulatum et,
quidquid est, id est verum et voluntarium.
Quam ob rem vita quidem talis fuit vel fortuna vel gloria, ut nihil posset acced
ere, moriendi autem sensum celeritas abstulit; quo de genere mortis difficile di
ctu est; quid homines suspicentur, videtis; hoc vere tamen licet dicere, P. Scip
ioni ex multis diebus, quos in vita celeberrimos laetissimosque viderit, illum d
iem clarissimum fuisse, cum senatu dimisso domum reductus ad vesperum est a patr
ibus conscriptis, populo Romano, sociis et Latinis, pridie quam excessit e vita,
ut ex tam alto dignitatis gradu ad superos videatur deos potius quam ad inferos
pervenisse.
Sed maximum est in amicitia parem esse inferiori. Saepe enim excellentiae quaeda
m sunt, qualis erat Scipionis in nostro, ut ita dicam, grege. Numquam se ille Ph
ilo, numquam Rupilio, numquam Mummio anteposuit, numquam inferioris ordinis amic
is, Q. vero Maximum fratrem, egregium virum omnino, sibi nequaquam parem, quod i
s anteibat aetate, tamquam superiorem colebat suosque omnes per se posse esse am
pliores volebat.
Verum ad istam omnem orationem brevis est defensio. Nam quoad aetas M. Caeli dar
e potuit isti suspicioni locum, fuit primum ipsius pudore, deinde etiam patris d
iligentia disciplinaque munita. Qui ut huic virilem togam dedit nihil dicam hoc lo
co de me; tantum sit, quantum vos existimatis; hoc dicam, hunc a patre continuo
ad me esse deductum; nemo hunc M. Caelium in illo aetatis flore vidit nisi aut c
um patre aut mecum aut in M. Crassi castissima domo, cum artibus honestissimis e
rudiretur.
Batnae municipium in Anthemusia conditum Macedonum manu priscorum ab Euphrate fl
umine brevi spatio disparatur, refertum mercatoribus opulentis, ubi annua sollem
nitate prope Septembris initium mensis ad nundinas magna promiscuae fortunae con
venit multitudo ad commercanda quae Indi mittunt et Seres aliaque plurima vehi t
erra marique consueta.
Quam ob rem vita quidem talis fuit vel fortuna vel gloria, ut nihil posset acced
ere, moriendi autem sensum celeritas abstulit; quo de genere mortis difficile di
ctu est; quid homines suspicentur, videtis; hoc vere tamen licet dicere, P. Scip
ioni ex multis diebus, quos in vita celeberrimos laetissimosque viderit, illum d
iem clarissimum fuisse, cum senatu dimisso domum reductus ad vesperum est a patr
ibus conscriptis, populo Romano, sociis et Latinis, pridie quam excessit e vita,
ut ex tam alto dignitatis gradu ad superos videatur deos potius quam ad inferos
pervenisse.
Ob haec et huius modi multa, quae cernebantur in paucis, omnibus timeri sunt coe
pta. et ne tot malis dissimulatis paulatimque serpentibus acervi crescerent aeru
mnarum, nobilitatis decreto legati mittuntur: Praetextatus ex urbi praefecto et
ex vicario Venustus et ex consulari Minervius oraturi, ne delictis supplicia sin
t grandiora, neve senator quisquam inusitato et inlicito more tormentis exponere
tur.
Quam ob rem vita quidem talis fuit vel fortuna vel gloria, ut nihil posset acced
ere, moriendi autem sensum celeritas abstulit; quo de genere mortis difficile di
ctu est; quid homines suspicentur, videtis; hoc vere tamen licet dicere, P. Scip
ioni ex multis diebus, quos in vita celeberrimos laetissimosque viderit, illum d
iem clarissimum fuisse, cum senatu dimisso domum reductus ad vesperum est a patr

ibus conscriptis, populo Romano, sociis et Latinis, pridie quam excessit e vita,
ut ex tam alto dignitatis gradu ad superos videatur deos potius quam ad inferos
pervenisse.
Fuerit toto in consulatu sine provincia, cui fuerit, antequam designatus est, de
creta provincia. Sortietur an non? Nam et non sortiri absurdum est, et, quod sor
titus sis, non habere. Proficiscetur paludatus? Quo? Quo pervenire ante certam d
iem non licebit. ianuario, Februario, provinciam non habebit; Kalendis ei deniqu
e Martiis nascetur repente provincia.