Na x,y i z osi uoimo jedinine vektore (ortove) i , j i k

z
z

a3
k

k
I

a1 .I

a2

i = (1,0,0)

Svaki vektor a u prostoru predstavljamo: a = a1 i + a2 j + a3 k

j = (0,1,0)

ili a = (a1 , a 2 , a3 )

k = (0,0,1)

i = j = k =1

Intezitet vektora a je

a = a12 + a22 + a32

Jedinini vektor vektora a je vektor a 0 =

a
a

Ako imamo dve take A i B u prostoru, vektor AB se pravi:

A( x1 , y1 , z1 )

B ( x2 , y 2 , z 2 )

AB = ( x2 x1 , y2 y1 , z2 z1 )

AB = ( x2 x1 ) 2 + ( y2 y1 ) 2 + ( z2 z1 ) 2

Skalarni proizvod ( )
Neka su dati vektori

a = (a1 , a2 , a3 )

b = (b1 , b2 , b3 )
Tada je:

a b = a b cos ( a , b )

Ako nemamo dat ugao izmedju vektora:

a b = a1b1 + a2b2 + a3b3

Ugao izmedju dva vektora:

a b

cos ( a , b ) =

ab

a1b1 + a2b2 + a3b3

a12 + a22 + a32 b12 + b22 + b32

Uslov normalnosti:

a b a b = 0

Projekcija vektora :

PR b je projekcija vektora b na pravac vektora a i obrnuto :

a

PR a je projekcija vektora a na b
b

PR a b

PR b =
a

a
b
a

a
PR a =
b

a
b
b

www.matematiranje.in.rs

Vektorski proizvod ( a b )
Neka su dati vektori

a = (a1 , a 2 , a3 ) = a1 i + a 2 j + a3 k

b = (b1 , b2 , b3 ) = b1 i + b2 j + b3 k
c

..

ab= c

Pazi: b a = - c

1) Vektor c je normalan i na vektor a i na vektor b

2) Intenzitet vektora c je brojno jednak povrini paralelograma nad vektorima a i b

3) Smer vektora c se odredjuje pravilom desnog triedra(desnog zavrtnja)

Intenzitet vektora a b je:

a b = c = a b sin (a, b)

Vektori a i b su kolinearni ako i samo ako je njihov vektorski proizvod jednak 0 .

Konkretno:

a b = a1
b1

a2
b2

#, $, &

k
a 3 = razvijemo ovu determinantu i (na primer) dobijemo = # i + $ j + & k gde su
b3

neki brojevi.

Tada je a b = # 2 +$ 2 + & 2
Povrina paralelograma nad vektorima a i b je P = a b
Dok povrinu trougla raunamo ( logino) kao polovinu povrine paralelograma:

P =

1
ab
2

Meoviti proizvod tri vektora

Meoviti proizvod je (a b)
c . Najee se obeleava sa a, b, c . Dakle : (a b)
c = a, b, c
Kako se on izraunava?
Ako su vektori zadati sa: a = (a1 , a 2 , a3 ) , b = (b1 , b2 , b3 ) i c = (c1 , c 2 , c3 ) onda je:

a1 a 2 a 3
(a b)
c = b1 b2 b3
c1 c 2 c3
A dobijenu determinantu reavamo ili razvijanjem po nekoj vrsti (koloni) ili pomou Sarusovog pravila.
emu slui meoviti proizvod?
i)

Apsolutna vrednost meovitog proizvoda tri nekomplanarna vektora jednaka je zapremini

paralelopipeda

konstruisanog nad njima, to jest :

V ( a, b, c ) = ( a b )
c
c
b
a

ii)

Zapremina trostrane piramide (tetraedra) konstruisane nad nekomplanarnim vektorima a,b,c,je:

V=

1
( a b)
c
6

Zato

1
u formuli ?
6

Jo od ranije znamo da se zapremina piramide rauna po formuli:V=

Kako je baza trougao , njegovu povrinu raunamo kao : B =

1
BH
3

1
a b , pa je onda:
2

1
1 1
1
BH=
a b H=
( a b)
c
3
3 2
6
Napomena: esto se u zadacima trai visina H neke piramide. Nju emo nai tako to najpre naemo zapreminu
a1 a 2 a3
1
1
1
3V
preko formule
( a b)
c =
b1 b2 b3 , zatim nadjemo bazu B= a b pa to zamenimo u H =
.
6
6
2
B
c1 c 2 c3
iii)
Uslov komplanarnosti
Vektori a, b, c su komplanarni ako i samo ako je njihov meoviti proizvod jednak nuli.
a1 a 2 a 3
Dakle uslov komplanarnosti je : b1 b2 b3 = 0
c1 c 2 c3
www.matematiranje.in.rs
V=