RECENZIJA

ZA MONOGRAFSKO NAUNO DELO

Monografija Ivana Trifunjagia RETORIKA STRUKTURA DISKURSA NOVINSKE

KNjIEVNE KRITIKE U SRPSKOM JEZIKU od oko 180 stranica kucanog teksta dobro je
osmiljena i koncipirana nauna studija, postavljena u meupolje teorije knjievnosti (teorije
anra) i lingvistike (pre svega lingvistike teksta i analize diksursa), tako da prua jedan moderan
i kod nas, sasvim izvesno, nedovoljno primenjivan pristup u prouavanju razliitih arovskih
vrsta.
U studiji je dola do izraaja sposobnost autora da istrauje i osvetljava razliite
anrovske, tekstualne i diskursne fenomene, na savremenom korpusu, a pri tom je ispoljena i
autorova kreativnost, te kritinost (u pojedinim sluajevima). Ova monografija predstavlja bez
sumnje originalan doprinos istraivanjima kako u oblasti teorije knjievnosti (teorije anra) tako
i oblasti, kako je prethodno reeno, u oblasti lingvistike teksta i diskursa.
Monografija Ivana Trifunjagia je strukturirana na sledei nain: nakon Uvodnog dela i
Rezimea (na srpskom i engleskom jeziku), slede:
I poglavlje TIPOLOKE KARAKTERISTIKE NOVINSKE KNJIEVNE KRITIKE:
I.1. POJMOVNO-TERMINOLOKO ODREENJE KNJIEVNE KRITIKE; I.2.
KRITERIJUMI KNJIEVNE KRITIKE
II. poglavlje METODOLOKA PITANJA ANALIZE TEKSTA: II.1. KONCEPTUALNE
KARAKTERISTIKE REGISTRA I ANRA; II.2. MEUODNOS TEKSTA, ANRA I
DISKURSA; II.3. ANROVSKI KOHERENCIJSKI MODEL; II.4. SEKVENCIJALNI
MODELI: 4.1. Mikroanrovski aspekt, 4.2. Elementarna anrovska karakteristika i
problem hibridnosti anra; II.5. DEFINISANJE PREDMETA I KORPUSA
ISTRAIVANJA
III.
poglavlje
TEKSTUALNE
KATEGORIJE
KOHERENTNOSTI
I
INTENCIONALNOSTI
I
TEORIJA
RETORIKE
STRUKTURE:
III.1.
KOHERENTNOST I INTENCIONALNOST; III.2. TEORIJA RETORIKE
STRUKTURE - OGLEDNI PRIMER 1: primena TRS na tekst novinske knjievne kritike;
III.3. PRISTUP ANALIZI NOVINSKE KNJIEVNE KRITIKE; III.4. HIPOTEZA O
MAKROSTRUKTURAMA - OGLEDNI PRIMER 2: analiza novinske knjievne kritike
prema sekvencijalnom modelu; III.5. METODOLOKA PRAKSA TEORIJE
RETORIKE STRUKTURE - OGLEDNI PRIMER: analiza novinske knjievne kritike

prema modelu teorije retorike strukture, OGLEDNI PRIMER: uporedni pregled analize
prema sekvencijalnom modelu i prema TRS
IV. poglavlje STUDIJE SLUAJA RETORIKIH STRUKTURA NOVINSKE
KNJIEVNE KRITIKE: IV.1. ANALIZA KNJIEVNOKRITIKIH PRIKAZA:
STUDIJA SLUAJA 1: Neistraen ivot nije vredan ivljenja; STUDIJA SLUAJA 2:
Sluajni pisac MB; STUDIJA SLUAJA 3: Triler nae stvarnosti; STUDIJA SLUAJA
4: Bosanski rekvijem; STUDIJA SLUAJA 5: Govoriti o tiini; STUDIJA SLUAJA 6:
Ljudi, izbeglice; STUDIJA SLUAJA 7: Ostavio je srce na Kosovu; STUDIJA
SLUAJA 8: Priica od preteklica; STUDIJA SLUAJA 9: Oima i akama obnaiti
sebe; IV.2. ZASTUPLJENOST DISKURSNIH FUNKCIJA U RETORIKIM
ODNOSIMA TEKSTA
V. poglavlje ANROVSKA VARIJACIJA KNJIEVNE KRITIKE: V.1. UPOREDNA
ANALIZA KNJIEVNOKRITIKOG PRIKAZA I ESEJA: OGLEDNI PRIMER: Veseli
mukarsci serbski, OGLEDNI PRIMER: Poetika diskrepancije, OGLEDNI PRIMER:
Magija komedije naravi; V.2. ZAKLJUNO O ANROVSKOJ VARIJACIJI
KNJIEVNE KRITIKE
VI. ZAKLJUNA RAZMATRANJA
Nakon zakljunih razmatranja slede IZVORI i LITERATURA.
Detaljniji pregled poglavlja izgleda ovako: u I poglavlju date su tipoloke karakteristike
novinske knjievne kritike, pri emu je autor poao od pojmovno-terminoloko odreenja koje
ukljuuje dva tipoloki (relativno) bliska knjievnokritika oblika prikaz i esej, a nakon toga se
razmatraju njihovi dalji (knjievnokritiki) parametri. Autor e se u uvodnim razmatranjima,
pokuavajui da locira knjievnu kritiku, i to novinskog tipa, u okviru itavog (i krajnje
kompleksnog) knjievnog polja, pozivati na brojne (relevantne) domae autore: Gvozdena,
Loonca, Belania, Zivlaka, Tomaevia, aponju, kao i, primerice, na Foucaulta, Bovea ili
Moklenburga od stranih.
U II poglavlju autor se bavi metodolokim pitanjima, razmatranjem diskursnih koncepata
registra i anra, kao i meuodnosa teksta, anra i diskursa, ali, to posebno naglaavamo kao
vrednost ovog poglavlja, autor e integrisati u svoju analizu i Heuboeckov anrovski koherentni
model, te Swalesov sekvencijalni model (praktini znaaj ove integracije pokazae se u
narednim poglavljima).
Centralni, jezgreni deo ove monografije ine III, IV i V poglavlje, i u njima e se poluiti
i najznaajniji rezultati i uvidi. Tree poglavlje se dominantno bavi dvema (u bograndedreslerovskom smislu) tekstualnim kategorijama: koherentnou i intencionalnou. Veoma bitno

je to autor detaljno predstavlja teoriju retorike strukture (RTS) Williama Manna i Sandre
Thompson, teoriju koja je ostavila znaajan trag krajem XX veka u prouavanju teksta, kao i
koncept sekvencijalnosti. Ove e teorijsko-metodoloke prosedee I. Trifunjagi koristiti u analizi
tekstova novinske knjievne kritike i knjievnokritikog eseja, to je zorno prikazano u
Oglednom primeru 2.1. Uz to, razrauje se jo i Van Dijkova hipoteza o makrostrukturama, te se
predstavlja pristup po Alenu Belu. Na kraju poglavlja se nalazi Ogledni primer 2.2, kojim je
prikazana analiza novinske knjievne kritike prema modelu RTS.
U IV poglavlju pokazae se u studijama sluaja retorike strukture novinske knjievne
kritike, nakon ega e se izvesti adekvatni zakljuci o zastupljenosti diskursnih funkcija u
retorikim odnosima tekstova. Autor e tako ne samo teorijski ubedljivo pokazati kako se tekst
novinske kritike da ralaniti na odreene diskursne funkcije (autoreprezentacija, informisanje,
znaaj knj.dela i tumaenje znaenja) nego i dijagramski (vizuelno) to upeatljivo predstaviti,
tako da itaocima ove studije sve bude transparentno i primereno demonstrirano.
Puna vrednost sinkretinosti/integrativnosti u analitikom pristupu postae jasna u V
poglavlju, u kome e se autor baviti anrovskim varijacijama knjievne kritike. Tako e se
prikazati

uporedna

analiza

knjievnokritikih

oblika

prikaza

eseja

procesu

rekontekstualizacije diskursnofunkcionalnih koherentnih struktura uz tipsku registraciju (1)

retorike i (2) pragmatike anrovske varijacije.
U VI, zakljunom poglavlju monografije autor daje kratku, saetu rekapitulaciju
prethodnih poglavlja, s akcentom na III, IV i V poglavlje, kao i svoj sumarni zakljuak o
izvrenoj analizi korienjem pomenutog (sinkretinog) teorijsko-metodolokog obrasca.
Na kraju kao recenzent monografije RETORIKA STRUKTURA DISKURSA
NOVINSKE KNjIEVNE KRITIKE U SRPSKOM JEZIKU Ivana Trifunjagia mogu da
zakljuim da je to nesumnjivo znaajan istraivaki poduhvat, tj. da sprovedeno istraivanje
pokazuje kako se tekst knjievne kritike i te kako nauno validno moe analizirati sa drugaijih
pozicija u odnosu na dotadanje, ali i kako bi se eventualno i drugi anrovski tipovi mogli
analizirati imajui u vidu teorijsko-metodoloke okvire predoene u ovoj studiji. Zbog toga i
svega prethodno reenog o samoj monografiji, preporuujem ovu knjigu za objavljivanje.
Novi Sad, 23. 10. 2015.

Strahinja Stepanov

_________________________