‫'&

‪1 :‬‬ ‫  

  ‪2013/05/07 :   ! "# -    -‬‬

‫‪+ ,- .- - & )  >? @  A <A? B:‬‬

‫‪<( ,=( : 9:; ?*C‬‬

‫‪01‬‬
‫
ﺍﻟﺘﻄﻮﺭﺍﺕ ﺍﻟﺮﺗﻴﺒﺔ ‬
‫  
  ‬ ‫ا ‪ :‬م  
‬
‫ر ت ‪  ،‬ر ‬

‫**********************************************************************************‬
‫‪www.sites.google.com/site/faresfergani‬‬
‫ر   ‪2013/05/07 :‬‬ ‫אن )‪: (1‬‬
‫ا ت ‪:‬‬
‫‪M(H) = 1 g/mol , M(C) = 12 g/mol , M(O) = 16 g/mol‬‬
‫‪M(Na) = 23 g/mol , M(Fe) = 56 g/mol‬‬
‫‪ρ(CH3COOH) = 1050 g/mol , ρ(H2O) = 1000 g/L , ρ(air) = 1.29 g/L‬‬
‫‪ -1‬ف ﻡ ی ‪ :‬ال ‪ ،‬ا*)& ا& ا(ری& ‪ $%‬آ" ‪ ،‬ا  ا ز ‪.‬‬
‫‪ -2‬ا‪2%‬در ه ‪/‬ز ﺹ)‪. NH3 -‬‬
‫أ‪ -‬أﺡ‪ 45‬آ))‪ -‬ا& ا‪8‬ی‪. &7‬‬
‫ب‪ -‬ﻡ ه >د ا=ت اﺝدة ‪ 0.68 g :‬ﻡ? ا‪2%‬در ‪.‬‬
‫ﺝـ‪ -‬ﻡ ه >د ا=ت اﺝدة ‪ 15.68 L :‬ﻡ? ‪/‬ز ا‪2%‬در ‪ :‬ا‪ ?B2‬ا‪A%‬ﻡ? ‪.‬‬
‫د‪ -‬أﺡ‪ 45‬آ)& ‪ 8.96 L‬ﻡ? ‪/‬ز ا‪2%‬در ‪ :‬ا‪ ?B2‬ا‪A%‬ﻡ? ‪.‬‬
‫هـ‪ -‬أﺡ‪ 45‬آ)& ﺝ‪8‬يء واﺡ> ﻡ? ا‪2%‬در ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺡ‪ I‬ا‪ FH‬ه ﺱ"‪ F‬ﺹ)‪ -‬ا‪8‬ی‪. CH3COOH &7‬‬
‫أ‪ -‬أﺡ‪ 45‬آ))‪ -‬ا& ‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﻡ ه >د ا=ت ‪ 200 mL :‬ﻡ? ﺡ‪ I‬ا‪. FH‬‬
‫‪ -4‬أآ‪ F‬ا>ول ا) ‪:‬‬
‫ا‪%‬ع‬ ‫آ& ادة ا*)& ا&‬ ‫ا*)&‬ ‫>د ا‪:M‬اد‬ ‫ا ‬
‫ا ‪&L‬‬
‫ا*"‬ ‫)‪M(g/mol) n(mol‬‬ ‫)‪m(g‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫)‪V(L‬‬
‫‪NH3‬‬ ‫‪/‬ز‬ ‫‪0.1‬‬
‫‪CH3COOH‬‬ ‫ﺱ"‪F‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪Fe‬‬ ‫ﺹ‪4‬‬ ‫‪1.806 . 1023‬‬ ‫‪/////////‬‬
‫‪CH4‬‬ ‫‪/‬ز‬ ‫‪8.96‬‬
‫‪H2O‬‬ ‫ﺱ"‪F‬‬ ‫‪9 . 10-3‬‬
‫‪Na‬‬ ‫ﺹ‪4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪////////‬‬

‫;‪<( ,=( : 9:‬‬ ‫* ) ( – ‪. 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .-‬‬
 2 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

: >‫ أوﺝ‬. CH3COOH &7‫ی‬8‫ ا‬-)‫ ﺹ‬F"‫ ه ﺱ‬FH‫ ا‬I‫ و ﺡ‬، C3H8 &7‫ی‬8‫ ا‬-)‫ز ﺹ‬/ ‫وﺏن ه‬L‫ ا‬-5
. FH‫ ا‬I  &‫وﺏن و آ(ا ا*)& ا‬L‫& ز ا‬7‫ی‬8‫ أوﺝ> ا*)& ا& ا‬-‫أ‬
. FH‫ ا‬I‫& ﺡ‬:P‫ آ‬45‫ أﺡ‬-‫ب‬
. ?‫ﻡ‬A%‫? ا‬B2‫ ا‬: ‫وﺏن‬L‫ز ا‬/ &:P‫)? أوﺝ> آ‬Q)H‫)? ﻡ‬R‫وﺏن و ﺏ ی‬L‫ أوﺝ> ا*)& ا & ز ا‬-‫ﺝـ‬
: ‫א ل‬
: S‫ ا)ری‬-1
23
. ‫ ادة‬Y(‫د آ" ﻡ? ه‬: (6.02 . 10 ) ‫درو‬T:‫ >د أ‬U ‫ ال ه آ& ﻡ? ادة ﺕ )ي‬-
. $%‫درو( ﻡ? ذرات ه(ا ا‬T:‫ )أو >د أ‬1 mol &)‫ آ" ه آ‬$% &‫ ا*)& ا& ا(ری‬-
. ‫ ﻡ? ه(ا از‬1 mol ‫ ا  ا ز ه ﺡ‬-
: NH3 ‫ ا*)& ا& ـ‬-‫أ‬-2
M(NH3) = M(N) + 3M(H)
M(NH3) = 14 + ( 3 . 1 ) = 17 g/mol
: NH3 ?‫ ﻡ‬0.68 g : ‫ >د ا=ت‬-‫ب‬
m(NH3 )
n(NH3 ) =
M(NH3 )
0.68
n(NH3 ) = = 0.04 mol
17
: ?‫ﻡ‬A%‫? ا‬B2‫ ا‬: NH3 ?‫ ﻡ‬15.68 L : ‫ >د ا=ت‬-‫ﺝـ‬
V(NH3 )
n(NH3 ) =
VM
15.68
n(NH3 ) = = 0.7 mol
22.4
: ?‫ﻡ‬A%‫? ا‬B2‫ ا‬: NH3 ?‫ ﻡ‬8.96 L &)‫ آ‬-‫د‬
m( NH 3 ) V(NH3 ) V(NH 3 ).M ( NH 3 )
= → m(NH3 ) =
M(NH 3 ) VM VM
8.96 . 17
m(NH3 ) = = 6.8 g
22.4
: ‫در‬2%‫يء واﺡ> ﻡ? ا‬8‫ آ)& ﺝ‬-‫هـ‬
m( NH3 ) Y
=
M NA
m( NH3 ) 1 M
= → m(NH3 ) =
M NA NA
17
m(NH3 ) = 23
= 2.82 . 10- 23
6.02 . 10
: FH‫ ا‬I  &‫ ا*)& ا‬-‫أ‬-3
M(CH3COOH) = M(C) + 3M(H) + M(C) + 2M(O) + M(H)
M(CH3COOH) = 12 + (3 . 1) + 12 + (2 . 16) + 1 = 60 g/mol
<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 3 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

: FH‫ ا‬I‫ ﻡ? ﺡ‬200 mL : ‫ >د ا=ت‬-‫ب‬

ρ . V(CH 3COOH)
n (CH 3COOH ) =
M
1050 . 0.2
n (CH 3COOH ) = = 3.5 mol
60
: )‫ إآل ا>ول ا‬-4
‫ع‬%‫ا‬ &‫آ& ادة ا*)& ا‬ &)*‫ا‬ ‫اد‬:M‫>د ا‬  ‫ا‬
&L ‫ا‬
"*‫ا‬ M(g/mol) n(mol) m(g) Y V(L)
23
NH3 ‫ز‬/ 17 0.1 1.7 6.020 . 10 2.24
CH3COOH F"‫ﺱ‬ 60 0.2 12 1.204 . 10 1.14 . 10-2
23

Fe 4‫ﺹ‬ 56 0.3 16.8 1.806 . 1023 /////////

23
CH4 ‫ز‬/ 16 0.4 6.4 2.408 . 10 8.96
23
H2O F"‫ﺱ‬ 18 0.5 9 3.010 . 10 9 . 10-3
Na 4‫ﺹ‬ 23 0.6 13.8 3.612 . 1023 ////////
: FH‫ ا‬I  &‫وﺏن و ا*)& ا‬L‫& ز ا‬7‫ی‬8‫ ا*)& ا& ا‬-‫ أ‬-5
• M(C3H8) = 3M(C) + 8M(H)
M(C3H8) = (3 . 12) + (8 . 1) = 44 g/mol
• M(CH3COOH) = M(C) + 3M(H) + M(C) + 2M(O) + M(H)
M(CH3COOH) = 12 + (3 . 1) + 12 + (2 . 16) + 1 = 60 g/mol
: FH‫ ا‬I‫& ﺡ‬:P‫ آ‬-‫ب‬
ρ(CH 3COOH ) 1050
d= = = 1.05 g/L
ρ(H 2O) 1000
: ‫وﺏن‬L‫ ا*)& ا & ز ا‬-‫ﺝـ‬
M(C3H8 ) 44
ρ(C3H8 ) = = = 1.96 g/L
VM 22.4
: ‫وﺏن‬L‫ز ا‬/ &:P‫ آ‬-
: U‫و‬M‫& ا‬R‫ا ی‬
: ‫ز ی*ن‬/ ? ‫رة‬L ‫وﺏن‬L‫ﺏ أن ا‬
ρ(C3H8 ) 1.96
d= → d= = 1.5
ρ(air) 1.29
: &‫ﻥ‬P‫& ا‬R‫ا ی‬
M (C3H8 ) 44
d= → d= = 1.5
29 29

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 4 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

: (2) ‫אن‬
200 mL a: aR%‫دیم ا‬$a‫> ا‬5a‫ ﻡ? ه>روآ‬4 g F ‫ ﺏ‬%T NaOH ‫دیم‬$‫> ا‬5‫( `>روآ‬B) ‫) ^ ﻡ ل‬
.  R‫ﻡ? اء ا‬
. (B) ‫ ا  ل‬8‫ أوﺝ> ا)آ‬-1
. (B) ‫ ا*)  ل‬8‫)? ا)آ‬Q)H‫)? ﻡ‬R‫ أوﺝ> ﺏ ی‬-2
. (B) ‫ ﻡ? ا ل‬50 mL : & %‫ ا‬NaOH ‫ ﻡ ه >د ﻡ=ت‬-3
.  R‫ ﻡ? اء ا‬90 mL ` S^‫( و ﻥ‬B) ‫ ﻡ? ا ل‬10 mL (‫ﺥ‬c‫ ﻥ‬-4
. &‫ ا‬Y(‫ ه‬U5‫ ﺕ‬S‫ آ‬-‫أ‬
. f >‫ ا)>ی‬F‫ ﻡﻡ‬d)%)‫ اﺱ‬، >‫ ﻡ ه ﺡ ا ل ا>ی‬-‫ب‬
. >‫ ا  ل ا>ی‬8‫)? ا)آ‬Q)H‫)? ﻡ‬R‫ أوﺝ> ﺏ ی‬-‫ﺝـ‬
8a‫> ا)آ‬a‫ أوﺝ‬. NaOH ‫دیم‬$a‫> ا‬a‫? ه>روآ‬a‫ ﻡ‬0.4 g a` S^a‫( و ﻥ‬B) ‫ل‬a ‫? ا‬a‫ى ﻡ‬a‫ أﺥ‬10 mL (‫ﺥ‬c‫ ﻥ‬-5
. >‫ا  ل ا>ی‬
: ‫א ل‬
: (B) ‫ ا  ل‬8‫ ا)آ‬-1

NaOH
m0 = 4 g
 R‫ﻡء ﻡ‬ NaOH

V = 0.04 L V = 0.04 L
C=?
m 0 ( NaOH)
n ( NaOH ) M m ( NaOH)
C= 0 = = 0
V V M.V
M(NaOH) = M(Na) + M(O) + M(H) = 23 + 16 + 1 = 4 g/mol
4
C= = 0.5 mol/L
40 . 0.2
: (B) ‫ ا*)  ل‬8‫ ا)آ‬-2
: U‫و‬M‫& ا‬R‫ا ی‬
m0
Cm =
V
4
Cm = = 20 g/L
0.2
: &‫ﻥ‬P‫& ا‬R‫ا ی‬
Cm = M.C = 40 . 0.5 = 20 g/L
: (B) ‫ ﻡ? ا ل‬50 mL : & %‫ ا‬NaOH ‫ >د ﻡ=ت‬-3
-2
n(NaOH) = C.V = 0.5 . 0.05 = 2.5 . 10 mol
. >‫ ا& ﺏ)>ی‬Y(‫ ه‬U5‫ ﺕ‬-‫ أ‬-4
<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 5 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

: >‫ ﺡ ا ل ا>ی‬-‫ب‬

:‫  ا^ف ی*ن‬R‫ ﺡ اء ا‬V0 ، 4‫ ا)ﺕ‬U Y>‫ ا)>ی> و ﺏ‬FLT ‫ ه ﺡ ا ل‬V2 ، V1 ‫ر‬L)‫ﺏ‬
V0 = V1 + V0 = 0.01 + 0.09 = 0.1 L
: >‫ ا)>ی‬F‫ﻡﻡ‬
: ‫ﺹ أي‬M‫ ( ا  ا ل ا‬S‫ ﺽ‬f ) >‫ ا>ی‬-‫ ﻡة ی*ن ﺡ‬f ‫>ﻡ ﻥ>د ا ل‬%
V
V2 = f V1 → f = 2
V1
0.1
f= = 10
0.01
: >‫ ا ل ا>ی‬8‫ ﺕآ‬-‫ﺝـ‬
: U‫و‬M‫& ا‬R‫ا ی‬

(1) ‫ﻡ ل‬  R‫ﻡء ﻡ‬ (2) ‫ﻡ ل‬

NaOH NaOH
n1(NaOH) V0 n2(NaOH)
C1 = 0.5 mol/L C2 = ? mol/L
V1 = 0.01 L V2 = V1 + V0

: ‫ء ا)>ی> = ﺕ) آ& ادة (ا ی*ن‬%‫ أﺙ‬-

n2(NaOH) = n1(NaOH)
C2V2 = C1V1
C1V1
C2(V1 + V0) = C1V1 → C 2 =
(V1 + V0 )
0.5 . 0.01
C2 = = 0.05 mol/L
0.01 + 0.09
: &‫ﻥ‬P‫& ا‬R‫ا ی‬
: ‫ﺵة‬L‫ ﻡات ی*ن ﻡ‬10 ‫> ﻥ>د ا ل‬%
C1 0.5
C2 = = = 0.05 mol/L
10 10
: >‫ ا ل ا>ی‬8‫ ﺕآ‬-5

NaOH
(1) ‫ﻡ ل‬ (2) ‫ﻡ ل‬
NaOH NaOH
n (NaOH)
n1(NaOH) m = 0.4 g n2 (NaOH)
C1 = 0.5 mol/L C=?
V1 = 0.01 L V2 = V1

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 6 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

‫ل‬a ‫ ا‬a: ‫دة‬a‫ اﺝ‬NaOH ‫دة‬a‫& ﻡ‬a* &‫وی‬5a‫( ﻡ‬B) >‫ ا ل ا>ی‬: NaOH ‫ ا & ﺕ*ن آ& ﻡدة‬Y(‫ ه‬:
: ‫& أي‬:^‫ ا*)& ا‬: ‫ اﺝد‬NH3 ‫( ﻡ^ف إ` آ& ﻡدة‬A) "‫ا=ﺏ)>ا‬
n 2 (NaOH) = n1 (NaOH) + n(NaOH)
m(NaOH)
C1 V1 +
m(NaOH) M
C 2 V2 = C1 V1 + → C2 = (V2 = V1 )
M V1
0.4
(0.5 . 0.01 ) +
C= 40 = 1.5 mol/L
0.01

: (3) ‫אن‬
Fa ‫ﻡ? ﺏ‬aA%‫? ا‬B2a‫> ا‬a% a%T ، C = 2 mol/L a‫ ا‬Y8a‫( *ر ا`>روﺝ? ﺕآ‬A) ‫ ﻡ ل‬U ‫ل‬$ 
.  R‫ ﻡ? اء ا‬100 mL : ?‫ز آر ا`>روﺝ‬/ ?‫ ﻡ‬V(HCl) ‫ﺡ‬
. V(HCl) &T >‫ أوﺝ‬-1
a‫ ا‬Y8a‫ل ﺕآ‬a ‫ ﻡ‬Ua F$a ‫ ﻥ‬Ua)‫( ﺡ‬A) ‫ ﻡ? ا ل‬10 mL U‫ إ‬-):‫زم إﺽ‬i‫  ا‬R‫ أوﺝ> ﺡ اء ا‬-1
. 0.5 mol/L
Ua)‫( ﺡ‬A) ‫ل‬a ‫? ا‬a‫ ﻡ‬10 mL Ua‫ﻡ? إ‬aA%‫? ا‬B2a‫> ا‬a% -):‫زم إﺽ‬i‫ز آر ا`>روﺝ? ا‬/ ‫ ﻡ ه ﺡ‬-3
. 3 mol/L ‫ ا‬Y8‫ ﻡ ل *ر ا`>روﺝ? ﺕآ‬U F$ ‫ﻥ‬
. 1 mol/L Y8a‫>روﺝ? ﺕآ‬a`‫ر ا‬a* a‫ﺥ‬j ‫ل‬a ‫? ﻡ‬a‫ ﻡ‬40 mL a` S^‫( و ﻥ‬A) ‫ ﻡ? ا ل‬10 mL (‫ﺥ‬c‫ ﻥ‬-4
. >‫ ا ل ا>ی‬8‫أوﺝ> ﺕآ‬
aaa`‫( ﺡ‬A) ‫ل‬aaa ‫? ا‬aaa‫& ﻡ‬aaa% ^aaa ‫> ﺕ‬aaa‫> ﻥی‬aaa‫ ا)>ی‬kaaa‫ی‬B ?aaa ‫ و‬k‫ﺏ‬5aaa‫( ا‬A) ‫ل‬aaa ‫? ا‬aaa‫ ﻡ‬aaaTi ‫ اﻥ‬-5
. l( &‫زﻡ‬i‫ ا‬L‫وﺕآل ا)ی‬L‫ أذآ ا‬. C2 = 0.5 mol/L ‫ه ا‬8‫ و ﺕآ‬V2 = 20 mL
M(Na) = 23 g/mol , M(O) = 16 g/mol , M(H) = 1 g/mol : U ‫ی‬
: ‫א ل‬
: V(HCl) &T -1

HCl
 R‫ﻡء ﻡ‬ B ‫ﻡ ل‬
V(HCl) = ?
V = 0.1 L V = 0.1 L
C = 2 mol/L

V(HCl)
n(HCl) V V(HCl)
C= = M = → V(HCl) = C . VM . V
V V VM .V
V(HCl) = 2 . 22.4 . 0.1 = 4.48 L

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 7 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

: -):‫زم إﺽ‬i‫  ا‬R‫ ﺡ اء ا‬-2

(1) ‫ﻡ ل‬  R‫ﻡء ﻡ‬ (2) ‫ﻡ ل‬

HCl HCl
n1(HCl) V0 n2(HCl)
C1 = 2 mol/L C2 = 0.5 mol/L
V1 = 0.01 L V2 = V1 + V0

: ‫ء ا)>ی> = ﺕ) آ& ادة (ا ی*ن‬%‫أﺙ‬

n2(HCl) = n1(HCl)
C2V2 = C2V1
C2(V1 + V0) = C1V1
CV CV
V1 + V0 = 1 1 → V0 = 1 1 - V1
C2 C2
2 . 0.01
V0 = - 0.01 = 0.03 L = 30 mL
0.5
: -):‫زم إﺽ‬i‫ ﺡ آر ا`>روﺝ? ا‬-3

HCl
(1) ‫ﻡ ل‬ (2) ‫ﻡ ل‬
HCl HCl
n1(HCl) V(HCl) = ? L n2(HCl)
C1 = 2 mol/L C2 = 3 mol/L
V1 = 0.01 L V2 = V1 = 0.01 L

‫ز‬aa‫ ا‬aa: HCl &aa‫ آ‬aa`‫^ف إ‬aa‫ول ﻡ‬M‫ل ا‬aa ‫ ا‬aa: HCl &aa* &‫وی‬5aa‫> ﻡ‬aa‫ل ا>ی‬aa ‫ ا‬aa: HCl ‫دة‬aa‫& ﻡ‬aa‫آ‬
: - ‫ا^ف و‬
n 2 (HCl) = n1 (HCl) + n(HCl)
V(HCl)
C 2 V2 = C1V1 +
VM
V(HCl)
= C 2 V2 - C1V1 → V(HCl) = VM (C2 V2 - C1V1 )
VM
V(HCl) = 22.4 ((3 . 0.01 ) - (2 . 0.01 )) = 0.224 L

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 ‫'&
‪8 :‬‬ ‫  
  ‪2013/05/07 :   ! "# -    -‬‬

‫‪ -4‬ﺕآ‪ 8‬ا ل ا>ی> ‪:‬‬

‫ﻡ ل )‪(1‬‬ ‫ﻡ ل )‪(2‬‬ ‫ا‪8‬ی‪d‬‬

‫‪HCl‬‬ ‫‪HCl‬‬ ‫‪HCl‬‬
‫)‪n1(HCl‬‬ ‫)‪n2(HCl‬‬ ‫)‪n (HCl‬‬
‫‪C1 = 2 mol/L‬‬ ‫‪C2 = 1 mol/L‬‬ ‫‪C = 0.5 mol/L‬‬
‫‪V1 = 0.01 L‬‬ ‫‪V2 = 0.04 L‬‬ ‫‪V = V1 + V2‬‬

‫= ی >ث ﺕ ل آ" ﺏ? ﻡ ? ‪ nQ%‬ا‪%‬ع ا*" (ا ی*ن ‪:‬‬

‫)‪n(HCl) = n1(HCl) + n2(HCl‬‬
‫‪C1V1 + C 2 V2‬‬
‫= ‪C (V1 + V2) = C1V1 + C2V2 → C‬‬
‫‪V1 + V2‬‬
‫) ‪( 2 . 0.01 ) + ( 1 . 0.04‬‬
‫=‪C‬‬ ‫‪= 1.2 mol/L‬‬
‫‪0.01 + 0.04‬‬
‫‪ -5‬ا‪L‬وﺕآل ا)ی‪: L‬‬
‫‪ -‬ﻥ ‪ 45‬أو= ﺡ ﻡ ل )‪ (HCl‬ا‪i‬زم أﺥ(‪ Y‬ﻡ? ا ل )‪ (A‬و *? ‪. V1‬‬
‫‪ -‬أﺙ‪%‬ء ا)>ی> = ﺕ) آ& ادة (ا ی*ن ‪:‬‬
‫‪C 2 V2‬‬
‫= ‪C1V1 = C2V2 → V1‬‬
‫‪C1‬‬
‫‪0.5 . 0.02‬‬
‫= ‪V1‬‬ ‫‪= 5 . 10-3 L = 5 mL‬‬
‫‪2‬‬
‫و ه ا  ا‪i‬زم أﺥ(‪ Y‬ﻡ? ا ل )‪ (A‬و ی‪= o^H‬ﺡ‪ R‬إ‪ U‬ا)>ی> ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺏاﺱ & ﻡﺹ& ﻥ‪c‬ﺥ( ‪ 5 mL‬ﻡ? ا ل )‪ (A‬و ﻥ^` ‪ :‬ﺡﺝ‪ &a‬ری‪ &a‬ﺱ‪ ، 20 mL `)a‬ﺙ‪ a‬ﻥ‪ a` S^a‬ا‪a‬ء‬
‫ا‪  R‬إ‪/ U‬ی& ﺏغ ا)>ری& ‪ ، 20 mL‬ﻥ*ن ﺏ(‪ >T l‬ﺡ‪^a‬ﻥ ‪ 20 mL‬ﻡ‪ ?a‬ﻡ ‪a‬ل آ‪a‬ر ا`‪>a‬روﺝ? ذو ﺕآ‪8a‬‬
‫ﻡ ‪. C = 0.5 mol/L‬‬

‫אن )‪: (4‬‬

‫ﻥ‪ ?H5‬ﺱ* ﻡ? ا >ی> ‪ Fe‬ﺡ)‪ U‬ا‪q‬ﺡار ‪ ،‬ﺙ ﻥ>ﺥ‪ -‬ﺏ‪ &5‬داﺥ‪T F‬رورة ﺕ )ي ‪/ U‬ز ا*ر ‪ ، Cl2‬ﻥ‪i‬ﺡ‪r‬‬
‫ﺕ‪ F*2‬دﺥن ی‪ 8‬آر ا >ی> ا‪iP‬ﺙ ‪. FeCl3‬‬
‫‪ -1‬أآ)‪ 4‬ﻡد& ا)‪ FQ‬ا*" ا‪(%‬ج `(ا ا) ل ا*" ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻥ)‪ L‬ا& ا*"& ﺕ)*ن ‪ :‬ا & ا‪q‬ﺏ)>ا"& ﻡ? ‪ 44.8 g‬ﻡ? ا >ی> ‪ ،‬و ‪ 20.16 L‬ﻡ? ‪/‬ز ا*ر ‪Cl2‬‬
‫ﻡ‪R‬س ‪ :‬ا‪ ?B2‬ا‪A%‬ﻡ? ‪.‬‬
‫أ‪ -‬أﺡ‪> 45‬د ﻡ=ت آ‪ F‬ﻡ? ا >ی> و ‪/‬ز ا*ر ‪ :‬ا & ا=ﺏ)>ا"& ‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﺏ? إن آن ه(ا ا) ل ا*" ‪ :‬ا‪2‬ط ا‪)5‬آﻡ)ی& أم = ‪.‬‬
‫ﺝـ‪ -‬ﻡ‪ FP‬ﺝ>ول ﺕ‪>R‬م ا)‪(` FQ‬ا ا) ل ا*" ‪ ،‬ﺙ ? ا)‪>R‬م ا‪ "`%‬و ا)‪ FQ‬ا > إن وﺝ> ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻡ ه ا‪M‬ﻥاع ا*"& ا)اﺝ> ‪ :‬ا& ا*"& ‪ >%‬ﻥ`ی& ا)‪ . FQ‬أﺡ‪ 45‬آ)` ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻥ)‪ L‬ا‪v‬ن ا& ﺕ)*ن ‪ :‬ا & ا=ﺏ)>ا"& )‪ (t = 0‬ﻡ? ‪ 0.2 mol‬ﻡ? ا >ی> ‪ ،‬و ‪ n mol‬ﻡ? ‪/‬ز ا*ر ‪? .‬‬
‫‪ n &T‬ﺡ)‪ U‬ی*ن ا)‪ : FQ‬ا‪2‬وط ا‪)5‬آﻡ)ی& ‪.‬‬
‫ی ‪. M(Cl) = 35.5 g/mol ، M(Fe) = 56 g/mol : U‬‬
‫;‪<( ,=( : 9:‬‬ ‫* ) ( – ‪. 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .-‬‬
 9 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

: ‫א ل‬
: FQ)‫ ﻡد& ا‬-1
2Fe (s) + 3Cl2 (g) = 2FeCl3 (s)

: &"‫ ا & ا=ﺏ)>ا‬: Cl2 ، Fe ‫ >د ﻡ=ت‬-‫ أ‬-2

m 44.8
n 0 (Fe) = = = 0.8 mol
M 56
V(Cl 2 ) 20.16
n 0 (Cl2 ) = = = 0.9 mol
VM 22.4

: = ‫)آﻡ)ی& أم‬5‫وط ا‬2‫ ا‬: ‫ت أن ا) ل‬L‫ إﺙ‬-‫ب‬

: kR ‫)آﻡ)ی& إذا ﺕ‬5‫وط ا‬2‫ ا‬: &R‫ﺏ‬5‫(ج ﺏد& ا‬%‫ی*ن ا) ل ا*" ا‬
n 0 (Fe) n 0 (Cl 2 )
=
2 3
: kL‫ﻡ ﺱ‬
n (Fe)
• n 0 (Fe) = 0.8 mol → 0 = 0.4 mol
2
n (Cl )
• n 0 (Cl2 ) = 0.9 mol → 0 2 = 0.3 mol
3
n (Fe) n 0 (Cl 2 )
. &‫)آﻡ)ی‬5‫وط ا‬2‫ ا‬: n &R‫ﺏ‬5‫(ج ﺏد& ا‬%‫ ا‬FQ)‫ إذن ا‬، 0 ≠ : r‫ﺡ‬i‫ﻥ‬
2 3
: ‫>م‬R)‫ ﺝ>ول ا‬-‫ﺝـ‬

&‫ﺡ& ا‬ ‫>م‬R)‫ا‬ 2Fe (s) + 3Cl2 (g) = 2FeCl3

&"‫اﺏ)>ا‬ x=0 0.8 0.9 0
&R)‫اﻥ‬ x 0.8 – 2x 0.9 – 3x 2x
&"`‫ﻥ‬ xf 0.8 – 2xf 0.9 – 3xf 2xf
: "`%‫>م ا‬R)‫• ا‬
: ‫ آ‬Fe UQ)‫ إذا اﺥ‬-
0.8 – 2x = 0 → x = 0.4 mol
: ‫ آ‬Cl2 UQ)‫ إذا اﺥ‬-
0.9 – 3 x = 0 → x = 0.3 mol
. Cl2 ‫ ا > ه‬FQ)‫ و ا‬xmax = xf = 0.3 mol ‫إذن‬
: `))‫ ا& و آ‬: ‫ﻥاع ا*"& ا)اﺝ>ة‬M‫ ا‬-3
: &"*‫ﻥاع ا‬M‫ا‬
. d‫ﺕ‬%‫ ا‬FeCl3 ‫ﺙ‬iP‫▪ آر ا >ی> ا‬
. FQ)‫ ﻡ? ا‬RL)‫ ا‬Fe >‫▪ ا >ی‬
: F)*‫ا‬
: -%‫ وﻡ‬xf(FeCl3) = 2 xf : ‫ ه‬FQ)‫ ﻥ`ی& ا‬: d‫ﺕ‬%‫ﺙ ا‬iP‫>م >د ﻡ=ت آر ا >ی> ا‬R)‫▪ ﻡ? ﺝ>ول ا‬
<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 10 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

nf(FeCl3) = 2 . 03 = 0.6 mol

m (FeCl3 )
n f (FeCl3 ) = f → m f (FeCl3 ) = n f (FeCl3 ) . M(FeCl3 )
M
M(FeCl3 ) = 56 + ( 3 . 35.5) = 162.5 g/mol
m f (FeCl3 ) = 0.6 .162.5 = 97.5 g
: -%‫ وﻡ‬nf(Fe) = 0.8 – 2xf : ‫ ه‬FQ)‫ ﻥ`ی& ا‬: d‫ﺕ‬%‫>م أی^ ی*ن >د ﻡ=ت ا >ی> ا‬R)‫▪ ﻡ? ﺝ>ول ا‬
nf(Fe) = 0.8 – (2 . 0.3) = 0.2 mol
m (Fe)
n f (Fe) = f → m f (Fe) = n f (Fe) . M(Fe)
M
m f (Fe) = 0.2 . 56 = 11.2 g
: &‫)آﻡ)ی‬5‫وط ا‬2‫ ا‬: FQ)‫ ی*ن ا‬U)‫ ﺡ‬n &T -4

&‫ﺡ& ا‬ ‫>م‬R)‫ا‬ 2Fe (s) + 3Cl2 (g) = 2FeCl3

&"‫اﺏ)>ا‬ x=0 0.2 n 0
&R)‫اﻥ‬ x 0.8 – 2x n – 3x 2x
&"`‫ﻥ‬ xf 0.8 – 2xf n – 3xf 2xf
: ‫)آﻡ)ی& (ا ی*ن‬5‫وط ا‬2‫ ا‬: FQ)‫ا‬
0.2 – 2xf = 0 ……... (1)
n – 3 xf = 0 ……….. (2)
: (2) &Ti‫ ا‬: I‫ ﺏ)ی‬xf = 0.1 mol : (1) &Ti‫ﻡ? ا‬
n = 3xf → n = 3 . 0.1 = 0.3 mol

: (5) ‫אن‬
!‫" ا‬#$‫
آ‬، 600 mL ‫( ذو ان ازرق ﺡ‬Cu2+(aq)+ SO42-) ‫ ل  آ
ت اس‬
!1$$‫ ﺡوث ل آ‬3‫ﺡ‬4‫ ﻥ‬. m = 13.5 g .//‫ آ‬Al ‫م‬$‫'  ا‬$() $* +‫ أد‬، C = 0.6 mol/L
: '‫د‬9‫! ادث ;ج ﺏ‬1$$8‫ل ا‬/‫ ا‬. ‫(ء آ! ن ازرق‬/+‫
*ق ﺏ‬
2Al(s) + 3Cu2+(aq) = 2Al3+(aq) + 3Cu(aq)
. ‫(ء ان ازرق‬/+‫ ?> ذا ل ا‬-1
. D?(/‫;ا ا‬. ‫@م‬/‫ ﺝول ا‬BC‫ أﻥ‬-2
. ‫ ا‬D?(/‫ دا ا‬xf !1.‫@م ا‬/‫ أوﺝ @ار ا‬-3
: D?(/‫' ا‬.‫(م أوﺝ *! ﻥ‬/‫دا ?> ﺝول ا‬/?‫ ا‬-4
. 'E
/‫' اس ا‬/‫ آ‬-‫أ‬
. '$@/‫م ا‬$‫' ا‬/‫ آ‬-‫ب‬
. '?(/‫م ا‬$‫' ا‬/‫ آ‬-‫ﺝـ‬
3+
. Al ‫ارد‬C‫ ﺏ‬H ‫ ال ا‬#$‫
آ‬-‫د‬
. M(Al) = 27 g/mol ، M(Cu) = 63.5 g/mol : >I9
: ‫א ل‬
. (‫ ه(ا ان‬F‫ )أﺹ‬Cu2+ ‫ س‬%‫ارد ا‬2 ‫ء آ‬Q)‫ اﺥ‬U ‫زرق‬M‫ء ان ا‬Q)‫ ی>ل اﺥ‬-1
<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 11 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

: ‫>م‬R)‫ ﺝ>ول ا‬-2

&‫ﺡ& ا‬ ‫>م‬R)‫ا‬ 2Al (s) + 3Cu2+ (aq) = 2Al (s) + 3 Cu (s)
&"‫اﺏ)>ا‬ x=0 0.5 0.36 0 0
&R)‫اﻥ‬ x 0.5 – 2x 0.36 – 3x 2x 3x
&"`‫ﻥ‬ xf 0.5 – 2xf 0.36 – 3xf 2xf 3xf

[ ]
n 0 (Cu 2 + ) = Cu 2 + V = CV = 0.6 . 0.6 = 0.6 mol
m(Al) 13.5
n 0 (Al) = = = 0.5 mol
M 27
: > ‫ ا‬FQ)‫`" و ا‬%‫>م ا‬R)‫>ار ا‬R‫ ﻡ‬-3
: ‫ آ‬Al UQ)‫ إذا اﺥ‬-
0.5 – 2x = 0 → x = 0.25
: ‫ آ‬Cu2+ UQ)‫ إذا اﺥ‬-
0.36 – 3 x = 0 → x = 0.12 mol
. Cu2+ ‫ ا > ه‬FQ)‫ و ا‬xmax = xf = 0.12 mol ‫إذن‬
: &L‫ س ا)ﺱ‬%‫ آ)& ا‬-‫ أ‬-4
: -%‫ وﻡ‬nfCu) = 3xf : ‫ ه‬FQ)‫ ﻥ`ی& ا‬: &L‫ س ا)ﺱ‬%‫>م >د ﻡ=ت ا‬R)‫ﻡ? ﺝ>ول ا‬
nf(Cu) = 3 . 0.12 = 0.36 mol
m (Cu )
n f (Cu) = f → m f (Cu) = n f (Cu) . M(Cu)
M
m f (Cu) = 0.36 . 63.5 = 22.86 g
: &RL)‫م ا‬%M‫ آ)& ا‬-‫ب‬
: -%‫ وﻡ‬nf(Al) = 0.5 - 2xf : ‫ ه‬FQ)‫ ﻥ`ی& ا‬: &RL)‫م ا‬%M‫>م >د ﻡ=ت ا‬R)‫ﻡ? ﺝ>ول ا‬
nf(Al) = 0.5 – (2 . 0.12) = 0.26 mol
m (Al)
n f (Al) = f → m f (Al) = n f (Al) . M(Al)
M
m f (Al) = 0.26 . 27 = 7.02 g
: &Q)‫م ا‬%M‫ آ)& ا‬-‫ﺝـ‬
: -%‫ وﻡ‬nf(Al) = 2xf : ‫ ه‬FQ)‫ ﻥ`ی& ا‬: &Q)‫م ا‬%M‫>م >د ﻡ=ت ا‬R)‫ﻡ? ﺝ>ول ا‬
nf(Al) = 2 . 0.12 = 0.24 mol
m (Al)
n f (Al) = f → m f (Al) = n f (Al) . M(Al)
M
m f (Al) = 0.24 . 27 = 6.48 g
: FQ)‫ ﻥ`ی& ا‬: Al3+ ‫ارد‬2‫ ﺏ‬d‫ﺕ‬%‫ ا ل ا‬8‫ ﺕآ‬-‫د‬

[ ] 3+
Al f =
n f (Al3+ )
V
( V = 600 mL = 0.6 L )
: -%‫ و ﻡ‬nf(Al3+) = 2xf : ‫ ه‬FQ)‫> ﻥ`ی& ا‬% &*2)‫م ا‬%‫ﻡ‬M‫>م >د ﻡ=ت ﺵارد ا‬R)‫ﻡ? ﺝ>ول ا‬
nf(Al) = 2 . 0.12 = 0.24 mol
<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 ‫'&
‪12 :‬‬ ‫  
  ‪2013/05/07 :   ! "# -    -‬‬

‫[‬
‫‪ Al3+‬ﻥ> ‪:‬‬ ‫ﺏ)ی‪L : I‬رة ‪]f‬‬
‫‪[Al ] = 00.24‬‬
‫‪3+‬‬
‫‪f‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪= 0.4 mol/L‬‬
‫هـ‪ -‬اﺱ و ﺹ& ا ل ا‪%‬ﺕ‪: d‬‬
‫‪2-‬‬ ‫‪3+‬‬
‫‪ SO4‬ا)‪ a a‬ﺕ‪>a‬ﺥ‪a: F‬‬ ‫ا ل ا‪%‬ﺕ‪ d‬ی )ي ‪ U‬ﺵارد ا‪%M‬م ‪ Al‬ا‪%‬ﺕ‪ ?a &a‬ا)‪ FaQ‬و ﺵ‪a‬راد ا*‪L‬ی‪za‬‬
‫ا)‪ FQ‬و ‪ -‬اﺱ ا ل ا‪%‬ﺕ‪ d‬ه آ‪L‬ی)ت ا‪%M‬م ﺹ)‪ -‬ا‪2‬ردی& ‪:‬‬

‫)‪(2Al+3 + 3SO42-‬‬
‫و ﺹ)‪ -‬ا‪q‬ﺡ‪Al2(SO4)3: &"$‬‬

‫אن )‪: (6‬‬

‫>ی‪ %‬ﻡ ل ﻡ? آ‪L‬ﺕت ا >ی> ا‪ (Fe2+(aq)+ SO42-(aq)) "%P‬ﺡ‪ ، 200 mL -‬ﺕآ‪ Y8‬ا ‪ ، C0‬أدﺥ‪-: %‬‬
‫ﺹ‪ & Q‬ﻡ? ا‪%M‬م ‪ Al‬آ))` ‪ . m0‬ﻥ‪i‬ﺡ‪ r‬ﺡ>وث ﺕ ل آ" ﻡ‪:‬ق ﺏﺥ)‪Q‬ء آ ن ا‪M‬ﺥ^ ا‪2 8‬ارد‬
‫ا >ی> ا‪ Fe2+ "%P‬آ ﻥ‪i‬ﺡ‪ r‬أی^ اﺥ)‪Q‬ء آ ‪ & R‬ا‪%M‬م و ﺕ‪ F*2‬راﺱ‪ 4‬ﻥ‪8‬ﻥ‪ -‬ﺏ> ﺕﺵ{ ا ل ا‪%‬ﺕ‪d‬‬
‫‪ . m = 6.72 g >%:‬ا) ل ا*" ا دث ﻡ‪(%‬ج ﺏد& ‪:‬‬
‫)‪2Al(s) + 3Fe (aq) = 2Al3+(aq) + 3Fe(s‬‬
‫‪2+‬‬

‫‪ U -1‬ﻡذا ی>ل اﺥ)‪Q‬ء ان ا‪M‬ﺥ^ ‪.‬‬

‫‪ -2‬أﻥ‪ }2‬ﺝ>ول ا)‪>R‬م `(ا ا)‪. FQ‬‬
‫‪ -3‬ه‪ F‬یﺝ> ﻡ)‪ FQ‬ﻡ > ؟ أوﺝ> ﻡ‪>R‬ار ا)‪>R‬م ا‪. xf "`%‬‬
‫‪ -4‬ا)دا ‪ U‬ﺝ>ول ا)‪>Q‬م أوﺝ> ‪:‬‬
‫أ‪ -‬آ)& ا‪%M‬م ا=ﺏ)>ا"& ‪. m0‬‬
‫ب‪ -‬ا)آ‪ 8‬ا ‪  C0‬ل آ‪L‬ی)ت ا >ی> ا‪. "%P‬‬
‫ﺝـ‪ -‬ﺕآ‪ 8‬ا ل ا‪%‬ﺕ‪ d‬ﺏ‪2‬ارد ‪ Al3+‬و ﺏ‪2‬ارد ‪ : SO42-‬ﻥ`ی& ا)‪. FQ‬‬
‫ی ‪. M(Al) = 27 g/mol ، M(Fe) = 56 g/mol : U‬‬
‫א ل ‪:‬‬
‫‪ -1‬ی>ل اﺥ)‪Q‬ء ان ا‪M‬ﺥ‪ U $‬اﺥ)‪Q‬ء آ ‪2‬ارد ا >ی> ا‪ Fe2+ "%P‬أﺹ‪ F‬ه(ا ان ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺝ>ول ا)‪>R‬م ‪:‬‬
‫ﺡ& ا&‬ ‫ا)‪>R‬م‬ ‫)‪2Al (S) + 3Fe2+ (aq) = 2Al3+(aq) + 3Fe (s‬‬
‫اﺏ)>ا"&‬ ‫‪x=0‬‬ ‫‪n01‬‬ ‫‪n02‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫اﻥ)‪&R‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪n01 –2x‬‬ ‫‪n02 –3x‬‬ ‫‪2x‬‬ ‫‪3x‬‬
‫ﻥ`"&‬ ‫‪xf‬‬ ‫‪n01 – 2xf n02 –3xf‬‬ ‫‪2xf‬‬ ‫‪3xf‬‬

‫‪ -3‬ا)‪ FQ‬ا > ‪:‬‬

‫‪2+‬‬
‫‪ = -‬یﺝ> ﻡ)‪ FQ‬ﻡ > ‪M‬ن آ‪ F‬ﻡ? ا)‪ Fe ?Q‬و ‪ Al‬اﺥ)‪ UQ‬آ ‪ :‬ﻥ`ی& ا)‪ FQ‬أي أن ا)‪ : FQ‬ا‪2‬وط‬
‫ا‪)5‬آﻡ)ی& ‪.‬‬
‫• ا)‪>R‬م ا‪: "`%‬‬
‫ا‪%‬ع ا*" ا(ي ‪ %T‬ﺏ)ﺵ ‪ -‬ه ا‪%‬ع ا*" ا)ﺱ‪ : 4‬ﻥ`ی& ا)‪ FQ‬و ه ا >ی> ‪( ،‬ا آ)& ا >ی>‬
‫ا)ﺱ‪ : &L‬ﻥ`ی& ا)‪ FQ‬ه ‪ mf = 6.72 g‬و >ی‪: %‬‬

‫;‪<( ,=( : 9:‬‬ ‫* ) ( – ‪. 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .-‬‬
 13 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

mf (Fe) 6.72
n f (Fe) = = = 0.12 mol
M(Fe) 56
: ‫ ی*ن‬FQ)‫> ﻥ`ی& ا‬% ‫>م و‬R)‫ﻡ? ﺝ>ول ا‬
n f (Fe)
nf(Fe) = 3xf → x f =
3
0.12
xf = = 0.04 mol
3
: &"‫م ا=ﺏ)>ا‬%M‫ آ)& ا‬-‫ أ‬-4
: ‫ (ا ی*ن‬FQ)‫ ﻥ`ی& ا‬: ‫ آ‬UQ)‫م اﺥ‬%M‫ا‬
n01 – 2xf = 0 → n01 = 2 . 0.04 = 0.08 mol
: %‫و >ی‬
m0
n 01 = → m 0 = n 01 . M(Al)
M(Al)
m0 = 0.08 . 27 = 2.16 g
: "%P‫ی)ت ا >ی> ا‬L‫  ل آ‬C0 8‫ ا)آ‬-‫ب‬
: ‫ ی*ن‬FQ)‫ ﻥ`ی& ا‬: ‫ آ‬zQ)‫" اﺥ‬%P‫ﺏ أن ﺵارد ا >ی> ا‬
n02 – 3xf = 0 → n02 = 3 xf = 3 . 0.04 = 0.12 mol
: %‫و >ی‬
n
[ ]
n02 = Fe3+ 0 V = C0 V → C0 = 02
V
0.12
C0 = = 0.6 mol/L
0.2
: SO42- ، Al3+ ‫ارد‬2‫ ﺏ‬d‫ﺕ‬%‫ ا  ل ا‬8‫ ا)آ‬-‫ﺝـ‬
n f (Al3+ )
[
• Al =3+ ] V
: -%‫ وﻡ‬nf(Al3+) = 2xf : ‫ ه‬FQ)‫> ﻥ`ی& ا‬% &‫ﺕ‬%‫م ا‬%M‫>م >د ﻡ=ت ﺵارد ا‬R)‫ﻡ? ﺝ>ول ا‬

nf(Al3+) = 2 . 0.04 = 0.08 mol

V = 0.2 L ‫ ا & ا=ﺏ)>ا"& أي‬: ‫ آ آن‬-‫ ﺡ‬U URL‫ء ا) ل ا*" = ی) و ی‬%‫ ﺡ ا ل أﺙ‬-
: -%‫وﻡ‬
[ ]
Al3+ f =
0.08
0.2
= 0.4 mol/L

[ ] 2‫ـ‬−
• SO 4 f =
n f (SO 4 ‫ ـ‬2 )
V
: SO4 ‫ >د ﻡ=ت‬-5Q‫ ه ﻥ‬FQ)‫ ﻥ`ی& ا‬: SO42- ‫ن >د ﻡ=ت‬: - ‫ و‬FQ)‫ ا‬: F‫  ﺕ>ﺥ‬SO42- ‫ﺵارد‬
2-

‫ا & ا=ﺏ)>ا"& (ا ی*ن‬

nf(SO4 ) = n0(SO4 ) = [SO 4 ]0 V = C0 V
2- 2- 2 ‫ـ‬

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 ‫'&
‪14 :‬‬ ‫  
  ‪2013/05/07 :   ! "# -    -‬‬

‫ی‪> {L$‬ی‪: %‬‬

‫‪ ]0 = C0 V = C0 = 0.6 mol/L‬ـ ‪[SO42‬‬
‫‪V‬‬

‫אن )‪: (7‬‬

‫‪ -1‬ﺡل ﻡ? ‪ mol/L‬إ‪ mol/m3 U‬ا)آ‪ ، C1 = 0.0025 mol/L :8‬ﺙ ﺡل ﻡ? ‪ mol/m3‬إ‪mol/L U‬‬
‫ا)آ‪. C2 = 1200 mol/m3 : 8‬‬
‫‪ -2‬أآ)‪ 4‬ا‪ &$‬ا‪2‬ردی& و ا‪ &$‬ا‪q‬ﺡ‪) &"$‬ا&( €ﻥاع ا*"& ا)& ‪ :‬آر ا‪$‬دیم ‪ ،‬ه>روآ‪>5‬‬
‫ا*‪5‬م ‪ ،‬ه>روآ‪ >5‬ا‪$‬دیم ‪ ،‬ه>روآ‪ >5‬ا >ی> ا‪ ، "%P‬ه>روآ‪ >5‬ا >ی> ا‪iP‬ﺙ ‪ ،‬ﻥ)ات ا‪L‬ﺕﺱم ‪،‬‬
‫ﺏﻡ‪%%‬ت ا‪L‬ﺕﺱم ‪ ،‬ﺙ‪ "%‬آوﻡت ا‪L‬ﺕﺱم ‪ ،‬آ‪L‬ی)ت ا >ی> ا‪iP‬ﺙ ‪ ،‬ﺏوآ‪5‬دی*‪L‬ی)ت ا‪L‬ﺕﺱم ‪،‬‬
‫ﺙآ‪L‬ی)ت ا‪$‬دیم ‪.‬‬
‫اﺱ`‬ ‫ا‪2‬ردة‬ ‫اﺱ`‬ ‫ا‪2‬ردة‬
‫ا*ر‬ ‫‪Cl-‬‬ ‫‪ Na+‬ا‪$‬دیم‬
‫ا‪)%‬ات‬ ‫‪NO3-‬‬ ‫‪ K+‬ا‪L‬ﺕﺱم‬
‫ا‪L‬ﻡ‪%%‬ت‬ ‫‪MnO4-‬‬ ‫‪ Ca2+‬ا*‪5‬م‬
‫ﺙ‪ "%‬ا*وﻡت‬ ‫‪Cr2O72-‬‬ ‫‪ Fe2+‬ا >ی> ا‪"%P‬‬
‫ا*‪L‬ی)ت‬ ‫‪SO42-‬‬ ‫‪ Fe3+‬ا >ی> ا‪iP‬ﺙ‬
‫ا`>روآ‪>5‬‬ ‫‪HO-‬‬ ‫‪ NH4+‬ا‪M‬ﻡﻥم‬
‫ا‪L‬وآ‪5‬دی*‪L‬ی)ت‬ ‫‪S2O82-‬‬ ‫‪ Na+‬ا‪$‬دیم‬
‫ا‪P‬آ‪L‬ی)ت‬ ‫‪S2O32-‬‬
‫‪ ^ ) -3‬ﻡ ل )‪L* (A‬ی)ت ا >ی> ا‪iP‬ﺙ ‪ Fe2(SO4)3‬ﺕآ‪ Y8‬ا ‪ %T C = 0.2 mol/L‬ﺏ ‪ F‬آ& ﻡ?‬
‫آ‪L‬ی)ت ا >ی> ا‪iP‬ﺙ آ))` ‪ 800 mL : m‬ﻡ? اء ا‪.  R‬‬
‫أ‪ -‬أوﺝ> ‪ ) . m &T‬ی ‪( M(O) = 16 g/mol ، M(S) = 32 g/mol ، M(Fe) = 56 g/mol : U‬‬
‫ب‪ -‬أﺡ‪> 45‬د ﻡ=ت ا‪2‬ارد ‪ : SO42- ، Fe3+‬ا ل )‪(A‬‬

‫א ل ‪:‬‬
‫‪ -1‬ا) ی‪: F‬‬
‫‪mol‬‬ ‫‪1mol‬‬ ‫‪0.0025 . 1‬‬
‫‪▪ C1 = 0.0025 mo/L = 0.0025‬‬ ‫= ‪= 0.0025 -3 3‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪mol/m3 = 2.5 mol/m3‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪10 m‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪mol‬‬ ‫‪mol‬‬ ‫‪1200‬‬
‫= ‪▪ C2 = 1200 mol/m3 = 1200 3 = 1200 3‬‬ ‫‪mol/L = 1.2 mol/L‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪10 L‬‬ ‫‪103‬‬
‫‪ -2‬ا‪ &$‬ا‪2‬ردی& و ا‪q‬ﺡ‪: F  &"$‬‬
‫ا‪ &$‬ا&‬ ‫ا‪ &$‬ا‪2‬ردی&‬ ‫اﺱ ا‪%‬ع ا*‪7‬‬
‫‪NaCl‬‬ ‫)‪(Na+ + Cl-‬‬ ‫آر ا‪$‬دیم‬
‫‪Ca(OH)2‬‬ ‫)‪(Ca2+ + 2HO-‬‬ ‫ه>روآ‪ >5‬ا*‪5‬م‬
‫‪NaOH‬‬ ‫)‪(Na+ + HO-‬‬ ‫ه>روآ‪ >5‬ا‪$‬دیم‬
‫‪Fe(OH)2‬‬ ‫)‪(Fe2+ + 2HO-‬‬ ‫ه>روآ‪ >5‬ا >ی> ا‪"%P‬‬
‫‪Fe(OH)3‬‬ ‫)‪(Fe3+ + 3HO-‬‬ ‫ه>روآ‪ >5‬ا >ی> ا‪iP‬ﺙ‬
‫;‪<( ,=( : 9:‬‬ ‫* ) ( – ‪. 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .-‬‬
 15 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

KNO3 (K+ + NO3-) ‫ﺕﺱم‬L‫ﻥ)ات ا‬

KMnO4 (K+ + MnO4-) ‫ﺕﺱم‬L‫ت ا‬%%‫ﺏﻡ‬
K2Cr2O7 (2K+ + Cr2O72-) ‫ﺕﺱم‬L‫" آوﻡت ا‬%‫ﺙ‬
Fe2(SO4)3 (2Fe3+ + 3SO42-) ‫ﺙ‬iP‫ی)ت ا >ی> ا‬L‫آ‬
K2S2O8 (2K+ + S2O82-) ‫ﺕﺱم‬L‫ی)ت ا‬L*‫دی‬5‫ﺏوآ‬
Na2S2O3 (2Na+(aq) + S2O3-2) ‫دیم‬$‫ی)ت ا‬L‫ﺙآ‬

: m &T -‫ أ‬-3
m 0 (Fe2 (SO 4 )3 )
n (Fe(SO4 )3 ) M n (Fe (SO 4 )3 )
C= 0 = = 0 2 → m(Fe2 (SO 4 )3 ) = C . V . M
V V V.M
M = M(Fe2 (SO 4 )3 ) = ( 2 . 56 ) + 3 ( 32 + ( 4 .16 )) = 400 g/mol
m(Fe2 (SO 4 )3 ) = 0.2 . 0.8 . 400 = 64 g
: ‫ ا ل‬: SO42- ، Fe3+ ‫ارد‬2‫ >د ﻡ=ت ا‬-‫ب‬
[ ]
n(Fe+3 ) = Fe3+ V = 2CV = 2 . 0.2 . 0.8 = 0.32 mol/L
n (SO 4 ‫ ـ‬2 ) = [SO 4 2 ‫] ـ‬V = 3CV = 3 . 0.2 . 0.8 = 0.48 mol/L .

: (8) ‫אن‬
‫ ا‬Y8‫ ( ﺕآ‬Na+ + Cl- ) ‫دیم‬$‫  ل آر ا‬G &T%‫س ا‬R‫{ ﺏ‬5‫& ا) ﺕ‬L‫ ا)آ‬kR ‫ﻥ‬
. C = 10-3 mol/L

. (GBF) &^QH%‫ و ﻡ> ا)ﺕات ا‬Q‫س ا‬R‫ و ﻡ‬L‫ﻡ‬M‫س ا‬R‫? ﻡ‬L‫ ﺕ‬o‫ ﻡ‬F‫ﺏ‬R‫ أﺕ اﺱ ا‬-1
. U = 1 V ، I = 0.126 mA ?)R‫ ا‬U‫ إ‬Q‫ و ا‬L‫ﻡ‬M‫س ا‬R‫ ﻡ? ﻡ‬F‫ آ‬2‫ ی‬-2
. L = 1 cm `%‫& ﺏ‬:5‫ ا‬، S = 1 cm2 : &T%‫س ا‬T &‫س ﺥ‬L &‫ﺡ‬5‫ ﻡ‬: U ‫ی‬
. G ‫& ا ل‬T‫ ▪ ﻥ‬: 45‫ أﺡ‬-‫أ‬
. R ‫وﻡ& ا ل‬R‫▪ ﻡ‬
. K &)5‫& ا‬H‫ ا‬z‫ ﺙﺏ‬45‫▪ أﺡ‬
. σ ‫&  ل‬%‫& ا‬T%‫▪ ا‬
&T%‫ أوﺝ> ا‬. λ(Na ) = 5.01 mS.m /mol : ‫دیم ه‬$ &‫ردی‬2‫& ا& ا‬%‫& ا‬T%‫  أن ا‬-‫ب‬
+ 2

. ‫ردة ا*ر‬2 &‫& ا‬%‫ا‬

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 16 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

: ‫א ل‬
: ‫ إآل اﺱ‬-1

A GBF

: ‫& ا ل‬T‫ ﻥ‬-‫ أ‬-2

I 0.126 .10-3
G= →G= = 0.126 . 103 S
U 1
: ‫وﻡ& ا ل‬R‫• ﻡ‬
1 1
R= → R= - 3 = 7.94 . 103 Ω
G 0.126 . 10
: &H‫ ا‬z‫• ﺙﺏ‬
S 10- 4
K = → K = - 2 = 10- 2 m = 1 cm
L 10
: ‫  ل‬σ &%‫& ا‬T%‫• ا‬
G 0.126 . 10-3
G=σK→ σ= → σ= - 2
= 1.26 . 10- 2 S/m
K 10
: λ(Cl-) ‫ردة ا*ر‬2 &‫ردی‬2‫& ا& ا‬%‫& ا‬T%‫ ا‬-‫ب‬
[ ] [ ]
σ = λ (Na + ) Na + + λ(Cl- ) Cl-
‫ـ‬ σ - λ (Na + ) [Na + ]
λ(Cl ) =
[Cl ‫] ـ‬
▪ C = 10-3 mol/L = 1 mol/m3
[ ]
▪ Na + = C = 1 mol/m3
[ ]
▪ Cl ‫ = ـ‬C = 1 mol/m3
‫ـ‬ 1.26 . 10- 2 - (5.01.10-3 .1)
λ(Cl ) = = 7.59 . 10-3 Sm 2 /mol
1

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 ‫'&
‪17 :‬‬ ‫  
  ‪2013/05/07 :   ! "# -    -‬‬

‫אن )‪: (9‬‬

‫‪ -1‬ف ‪ :‬ا‪M‬آ‪>5‬ة ‪ ،‬ا‪q‬رﺝع ‪ ،‬اﺝ‪ ، o‬ا…آ‪ ، >5‬ا‪M‬آ‪>5‬ة ا‪q‬رﺝ& ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻡ ه ا‪"%P‬ت )ﻡ‪ /‬ﻡ…( ا‪2‬رآ& ‪ :‬آ‪ F‬ﻡد& ﻡ? اد=ت ا)& ‪:‬‬
‫‪2+‬‬ ‫‪2+‬‬
‫‪a) Cu + Pb = Cu + Pb‬‬
‫‪b) Au3+ + 3Ag = Au + 3Ag+‬‬
‫‪c) 2S2O32- + I2 = S4O62- + 2I-‬‬
‫‪d) 2H+ + Mg = H2 + Mg2+‬‬
‫‪e) Cl2 + Br- = 2Cl- + Br2‬‬
‫‪ -3‬أآ)‪ 4‬اد=ت ا‪€ &Q$%‬آ‪>5‬ة اا‪"%P &R:‬ت )ﻡ‪ /‬ﻡ…( ا)& ‪:‬‬
‫)‪. (O2/H2O2) ، (H2O2/H2O) ، (S4O62-/S2O32-) ، (MnO4-/Mn2+) ، (Cr2O72-/Cr3+‬‬
‫‪ -4‬ﻥی ‪ V1 = 100 mL‬ﻡ ل آ‪L‬ی)ت ا >ی> ا‪ "%P‬ﺕآ‪ Y8‬ا ‪ ، C1 = 0.24 mol/L‬ﺏ ل ﻡ ‪I‬‬
‫‪%P‬ﻥ آوﻡت ا‪L‬ﺕﺱم )‪ ( 2K+ + C2O72-‬ﺕآ‪ Y8‬ا ‪C2 = 0.40 mol/L‬‬
‫أ‪ -‬أآ)‪ 4‬ﻡد& ﺕ‪ FQ‬ا‪M‬آ‪>5‬ة ا‪q‬رﺝ& ا دث أﺙ‪%‬ء ا)‪. FQ‬‬
‫ب‪ -‬ﻡ‪ FP‬ﺝ>ول ا)‪>R‬م )‪ FQ‬ا‪M‬آ‪>5‬ة ا‪q‬رﺝ& ا دث ‪.‬‬
‫ﺝـ‪ -‬ا)دا ‪ U‬ﺝ>ول ا)‪>R‬م أوﺝ> ا‪L‬رة ا ‪ &:‬ا) ﺕﺏ ﺏ? ‪. V2E ، V1 ، C2 ، C1‬‬
‫د‪ -‬ﻡ ه ﺡ ﻡ ل ﺙ‪%‬ﻥ آوﻡت ا‪L‬ﺕﺱم ا‪i‬زم إﺽ‪ >% -):‬ﺡ>وث ا)*‪. …:‬‬
‫א ل ‪:‬‬
‫‪ -1‬ا)ری‪: S‬‬
‫‪ -‬ا‪M‬آ‪>5‬ة ه آ‪ F‬ﺕ‪ FQ‬ی >ث ‪>R: -:‬ان إ*)ون أو أآ‪ P‬ﺥ‪i‬ل ﺕ‪ FQ‬آ" ‪.‬‬
‫‪ -‬ا=رﺝع ه آ‪ F‬ﺕ‪ FQ‬آ" ی >ث ‪ -:‬اآ)‪5‬ب إ*)ون أو أآ‪ P‬ﺥ‪i‬ل ﺕ‪ FQ‬آ" ‪.‬‬
‫‪ -‬ا…آ‪ >5‬ه ا‪Q‬د ا*" ا(ي ی*)‪ 45‬ا‪)*q‬وﻥت ‪ :‬ﺕ‪ FQ‬ا=رﺝع ‪.‬‬
‫‪ -‬اﺝ‪ o‬ه ا‪Q‬د ا*" ا(ي ی‪ >RQ‬ا‪)*q‬وﻥت ‪ :‬ﺕ‪ FQ‬ا‪M‬آ‪>5‬ة ‪.‬‬
‫‪ -‬ا‪M‬آ‪>5‬ة ا=رﺝ& ه آ‪ F‬ﺕ‪ FQ‬آ" ی >ث ‪ -:‬ﺕ‪L‬دل ‪ :‬ا‪)*q‬وﻥت ﺏ? ا…آ‪ >5‬و اﺝ‪. o‬‬
‫‪ -2‬ا‪"%P‬ت )ﻡ‪/‬ﻡ…( ا>اﺥ& ‪ :‬ا)‪: FQ‬‬
‫ا)‪FQ‬‬ ‫ا‪"%P‬ت )ﻡ‪/‬ﻡ…(‬
‫‪a‬‬ ‫)‪(Cu /Cu) , (Pb2+/Pb‬‬
‫‪2+‬‬

‫‪b‬‬ ‫)‪(Au3+/Au) , (Ag+/Ag‬‬

‫‪c‬‬ ‫)‪(I2/I-) , (S4O62-/S2O32-‬‬
‫‪d‬‬ ‫)‪(Mg2+/Mg) , (H+/H2‬‬
‫‪e‬‬ ‫)‪(Cl2/Cl-) , (Br2/Br-‬‬
‫‪ -3‬اد=ت ا‪: &Q$%‬‬
‫ا‪&"%P‬‬ ‫اد& ا‪&Q$%‬‬
‫‪(Cr2O7 /Cr ) 2Cr + 7 H2O = Cr2O72- + 14H+ + 6e-‬‬
‫‪2-‬‬ ‫‪3+‬‬ ‫‪3+‬‬

‫‪(MnO42-/Mn2+) Mn2+ + 4H2O = MnO4- + 8H+ + 5e-‬‬

‫‪(S4O62-/S2O32-) 2S2O32- = S4O62- + 2e-‬‬
‫‪(H2O2/H2O) 2H2O = H2O2 + 2H+ + 2e-‬‬
‫)‪(O2/H2O2‬‬ ‫‪H2O2 = O2 + 2H+ + 2e-‬‬

‫;‪<( ,=( : 9:‬‬ ‫* ) ( – ‪. 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .-‬‬
 ‫'&
‪18 :‬‬ ‫  
  ‪2013/05/07 :   ! "# -    -‬‬

‫‪ -4‬أ‪ -‬اد& ا‪€ &Q$%‬آ‪>5‬ة و ا‪M‬آ‪>5‬ة و ا‪q‬رﺝع و ﻡد& ا‪M‬آ‪>5‬ة ا‪q‬رﺝ& ‪:‬‬
‫‪2+‬‬ ‫‪3+‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪6×| Fe = Fe + e‬‬
‫‪1×| Cr2O72- + 14H+ + 6e- = 2Cr3+ + 7H2O‬‬
‫‪6Fe2+ + Cr2O72- + 14H+ = 6Fe3+ + 2Cr3+ + 7H2O‬‬
‫‪ -3‬أ‪ -‬ﺝ>ول ا)‪>R‬م ‪:‬‬
‫ا)‪>R‬م ﺡ& ا&‬ ‫‪6Fe2++ Cr2O72-+ 14H+ = 6Fe3++ 2Cr3++7H2O‬‬
‫اﺏ)>ا"&‬ ‫‪x=0‬‬ ‫‪n1‬‬ ‫‪n2‬‬ ‫ﺏ‪8‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫ﺏ‪8‬‬
‫اﻥ)‪&R‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪n1 – 6x n2 - x‬‬ ‫ﺏ‪8‬‬ ‫‪6x‬‬ ‫‪2x‬‬ ‫ﺏ‪8‬‬
‫ﻥ`"&‬ ‫‪xE n1 – 6xE n2 – xE‬‬ ‫ﺏ‪8‬‬ ‫‪6xE‬‬ ‫ﺏ‪2xE 8‬‬
‫)‪n1 = n0(Fe2+) , n2E = nE(Cr2O72-‬‬
‫ﺝـ‪ -‬ا‪ &Ti‬ﺏ? ‪: V2E ، V1 ، C2 ، C1‬‬
‫‪ >%‬ا)*‪ …:‬ی*ن ا)‪ : FQ‬ا‪2‬وط ا‪)5‬آﻡ)ی& و ‪: -‬‬
‫) ‪n1 n 0 (Fe2 +‬‬
‫= ‪▪ n1 – 6xE = 0 → xE‬‬ ‫=‬
‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬
‫)‪▪ n2 – xE = 0 → xE = n2 = n0(Cr2O72-‬‬
‫) ‪n 0 (Fe2 +‬‬
‫) ‪= n 0 (Cr2O7 2 -‬‬
‫‪6‬‬
‫] [‬ ‫‪2+‬‬
‫‪Fe 0 V1‬‬
‫[‬ ‫]‬
‫‪ 0 V2E‬ـ ‪= Cr2O7 2‬‬
‫‪6‬‬
‫‪C1V1‬‬
‫‪= C 2 V2E → C1V1 = 6 C 2 V2E‬‬
‫‪6‬‬
‫د ‪ -‬ﺡ ﻡ ل ‪ K2Cr2O7‬ا‪i‬زم إﺽ‪ >% -):‬ا)*‪: …:‬‬
‫ﻡ? ا‪ &Ti‬ا‪5‬ﺏ‪: &R‬‬
‫‪C1V1 0.24 . 0.1‬‬
‫= ‪V2E‬‬ ‫=‬ ‫‪= 10- 2 L = 10 mL‬‬
‫‪6C 2‬‬ ‫‪6 . 0.4‬‬

‫אن )‪: (10‬‬

‫‪ -1‬ﻥ`>ف إ‪ U‬ﻡیة ﻡ ل اد ‪ I2‬ﺕآ‪ Y8‬ا ‪ ، C1‬ﺏ ل ﺙآ‪L‬ی)ت ا‪$‬دیم )‪ (2Na+ + S2O32-‬ا(ي‬
‫ﺕ ‪ - %$‬ﻡ? ﺏراﺕ‪ -‬ذات ا‪. (Na2S2O3 , 5H2O) &$‬‬
‫أ‪ -‬أﺡ‪ 45‬آ)& ﺏرات ﺙآ‪L‬ی)ت ا‪$‬دیم ااﺝ‪ 4‬إذاﺏ)` ‪ 100mL :‬ﻡ? اء ا‪  R‬ﺡ)‪ U‬ﻥ ‪ U F$‬ﻡ ل‬
‫ﺙآ‪L‬ﺕت ا‪$‬دیم ﺕآ‪. C2 = 5 . 10-2 mol/L Y8‬‬
‫ی ‪. M(O) = 16 g/mol ، M(H) = 1 g/mol ، M(S) = 32 g/mol ، M(Na) = 23 g/mol : U‬‬
‫ب‪ -‬ﻥ‪>L‬أ ایة ﺏﺽ‪ o‬ﺡ ‪ V1 = 20 mL‬ﻡ? ﻡ ل اد )‪ : (I2‬ﺏ‪ . 2‬و ‪ :‬ا‪ 5‬ﺡ& ﻥ^‪ o‬ﻡ ل‬
‫ﺙآ‪L‬ی)ت ا‪$‬دیم ‪ .‬ﻥ‪>L‬أ & ا)‪ ، { 5‬ﻥ‪i‬ﺡ‪ r‬أﻥ‪ %‬ﻥ ‪ U F$‬ا)*‪>% …:‬ﻡ ﻥ‪ 4*5‬ﺡ ‪V2 = 15.6 mL‬‬
‫ﻡ? ا‪ 5‬ﺡ& ‪.‬‬
‫▪ أآ)‪ 4‬اد)? ا‪€ ?)Q$%‬آ‪>5‬ة و ا‪q‬رﺝع ‪ ،‬و اﺱ)‪ d)%‬ﻡد& ا‪M‬آ‪>5‬ة ا‪q‬رﺝ& إذا ‪ z‬أن ا‪?)"%P‬‬
‫)ﻡ‪/‬ﻡ…( ا>اﺥ)? ‪ :‬ا)‪ FQ‬ه ‪(S4O62-/S2O32- ) ، (I2/I-) :‬‬
‫▪ أﺡ‪ 45‬ا)آ‪  C1 8‬ل ید ا‪L‬ﺕﺱم ‪.‬‬
‫;‪<( ,=( : 9:‬‬ ‫* ) ( – ‪. 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .-‬‬
 19 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

F ‫ ﻥ‬. LB ‫ >د‬n ‡‫( ﺡ‬FeSO4 , nH2O) &$‫ﻡ"& ذات ا‬i‫" ا‬%P‫ی)ت ا >ی> ا‬L‫ ﺏرات ﻡ? آ‬%‫ >ی‬-2
&‫ردی‬2‫& ا‬$‫" ذو ا‬%P‫ی)ت ا >ی> ا‬L‫ ﻡ ل آ‬U F$ ‫  ﻥ‬R‫ اء ا‬: ‫رات‬L‫ ا‬Y(‫ ﻡ? ه‬2.224 g
‫ ﺙ‬8‫ اآ‬z‫ی‬L*‫ ا‬I‫ ات ﻡ? ﺡ‬T &:‫ ه(ا ا ل ﺏﺽ‬I ‫ ﻥ‬، C1 ‫ ا‬Y8‫( و ﺕآ‬Fe2+ + SO42-)
r‫ﺡ‬i‫ ﻥ‬. C2 = 0.1 mol/L ‫ ا‬Y8‫( ﺕآ‬K+ + MnO42-) ‫ﺕﺱم‬L‫ت ا‬%%‫ ﺕ>ری ﻡ = ﻡ? ﺏﻡ‬-‫ إ‬S^‫ﻥ‬
. -%‫ ﻡ‬V2 = 16 mL &:‫ ﺏ> إﺽ‬MnO4- ‫ت‬%%‫ﻡ‬L‫ارد ا‬2 8‫ ا‬5Q%L‫زوال ان ا‬
: ‫ ه آ ی‬FQ)‫ ا‬: &‫ﻡ…( ا>اﺥ‬/‫"ت )ﻡ‬%P‫  أ ا‬، ‫رﺝ& ا دث‬q‫>ة ا‬5‫آ‬M‫ ا‬FQ‫ ﻡد& ﺕ‬4)‫ أآ‬-‫أ‬
(MnO4-/Mn2+ ) ، (Fe3+/Fe2+)
. n &T >‫ أوﺝ‬-‫ب‬
: U ‫ی‬
.M(H) = 1 g/mol ، M(O) = 16 g/mol ، M(S) = 32 g/mol ، M(Fe) = 56 g/mol Fe3+/Fe)
: ‫א ل‬
: ‫ ﻡ? اء‬100 mL : `)‫ إذاﺏ‬4‫دیم ااﺝ‬$‫ی)ت ا‬L‫ آ)& ﺙآ‬-1
m
n(Na 2S2O3 + 5H 2O) M m
C= = = → m=CMV
V V MV
M = 2M(Na) + 2M(S) + 3M(O) + 5M(H2O)
M = (2 . 23) + (2 . 32) + (3 . 16) + (5 . 18) = 248 g/mol
m = 5 . 10-2 . 248 . 0.1 = 1.24 g
: ‫ اد=ت‬-‫ب‬
- -
I2 + 2e = 2I
2S2O32- = S4O62- + 2e-
I2 + 2S2O32- = 2I- + S4O62-
: C1 8‫ ا)آ‬-
: …:*)‫> ا‬%
n 0 (I 2 ) n 0 (S2O32 )
=
1 2

=
[
[I2 ]0 V1 S2O32 ‫ ـ‬0 V2E ] C V C V
→ C1V1 = 2 2E → C1 = 2 2E
1 2 2 2V1
5 . 10- 2 . 15.6 . 10-3
C1 = -3 = 1.95 . 10- 2 mol/L
2 × 20 . 10

: FQ)‫ ﻡد& ا‬-‫ أ‬-2

2+ 3+ -
5×| Fe = Fe + e
1×| MnO4- + 8H+ + 5e- = Mn2+ + 4H2O
5Fe2+ + MnO4- + 8H+ = 5Fe3+ + Mn2+ + 4H2O
: n &T -‫د‬
: …:*)‫> ا‬%

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 20 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

n 0 (Fe2 + ) n 0 (MnO 4 ‫) ـ‬
=
5 1
: ‫( ی*ن‬Fe2+ + SO42-) &$‫ل ا‬i‫ﻡ? ﺥ‬
n0(Fe2+) = n0(FeSO4 + nH2O)
Fe2+ "a%P‫> ا‬a‫ارد ا >ی‬a‫=ت ﺵ‬a‫>د ﻡ‬a &‫وی‬5‫ل ﺕ*ن ﻡ‬i ‫ﻥ‬q‫ ا‬FLT &"%P‫ی)ت ا >ی> ا‬L‫أي >د ﻡ=ت ﺏرات آ‬
: {L$‫ ی‬-%‫ وﻡ‬، ‫ل‬i ‫ﺏ> ا=ﻥ‬
n 0 (FeSO4 + nH 2O )
= n(MnO4- )
5
n 0 (FeSO4 + n(H 2O) = 5 n(MnO4- )
m(FeSO4 + n(H 2O)
= 5 C 2 V2E
M (FeSO4 + nH 2O)
m(FeSO4 + n(H 2O)
M (FeSO4 + 2H 2O) =
5 C 2 V2E
2.224
M (FeSO 4 + 2H 2O) = = 278 g/mol
5 . 0.1 . 16 . 10-3
: ‫و ﻡ? ﺝ`& أﺥى‬
M (FeSO4 + nH 2O) = 56 + 32 + (4 .16) + n(18) = 18 n + 152
: >‫& ﻥ‬R‫ﺏ ﺏ‬
278 - 152
18 n + 152 = 278 → n = =7
18
. (FeSO4 + 7H2O) : ‫"& ه‬%P‫ی)ت ا >ی> ا‬L‫ ﺹ& ﺏرات آ‬-%‫وﻡ‬

: (11) ‫אن‬
: &)‫(ج ﺏد& ا*"& ا‬%‫ ا) ل ا*" ا‬L)‫ﻥ‬
3A + B = 2C + D
‫ع‬aaa% ‫دة‬aaa‫& ا‬aaa‫ات آ‬aaa‫ ﺕ‬FaaaP‫ ی‬kaaa:‫ ا‬Uaaa% %‫ا‬
nC (mol)
: ?‫ﻡ‬8‫ ﺏ>=& ا‬C "*‫ا‬
&aaA ‫> ا‬aa% nC = f(t) Uaa %‫ ا‬Faa‫ أن ﻡ‬zaa ‫إذا‬
a‫ اﺱ‬a‫( و أن ﺡ‬tanα = 0.2) a‫ ه‬t = 5 min
FaQ)‫>م ا‬aR‫>ول ﺕ‬a‫ ﺝ‬FaP‫ ﻡ‬، V = 0.25 L ‫ ه‬Q)‫ا‬
α
: >‫ﺙ أوﺝ‬
. C "*‫ع ا‬%‫ ا‬F*2‫ ﺱ& ﺕ‬-1
. C "*‫ع ا‬%‫ ا‬F*2) & ‫& ا‬5‫ ا‬-2
. FQ)‫ ﺱ& ا‬-3
t (min)
. FQ) & ‫& ا‬5‫ ا‬-4
5 . A "*‫ع ا‬%‫ء ا‬Q)‫ ﺱ& اﺥ‬-5
. A "*‫ع ا‬%‫ء ا‬Q)‫& ا & =ﺥ‬5‫ ا‬-6

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 21 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

: ‫א ل‬
: ‫>م‬R)‫ﺝ>ول ا‬
&‫ﺡ& ا‬ ‫>م‬R)‫ا‬ 3A + B = 2C + D
&"‫اﺏ)>ا‬ x=0 n0A n0B 0 0
&R)‫اﻥ‬ x n0A –3x n0B –x 2x x
&"`‫ﻥ‬ xf n0B –3xf n0B –xf 2xf xf
: C "*‫ع ا‬%‫ ا‬F*2‫ ﺱ& ﺕ‬-1
: &‫ ی*? آ)ﺏ‬t &A ‫> ا‬% U% %‫ ا‬F‫ ﻡ‬tanα ‫ر‬L)‫ و ﺏ‬nC(t) ‫ن‬L‫ﻡ? ا‬
dn C
tanα = ................................... (1)
dt
: (C) F*2‫ ﺱ& ﺕ‬S‫ ﺕی‬45‫ ﺡ‬%‫و >ی‬
dn C
vC = ..................................... (2)
dt
: ‫( ی*ن‬2) ، (1) ?)Ti‫ﻡ? ا‬
vC = tanα = 0.2 mol/min
: C "*‫ع ا‬%‫ ا‬F*2) & ‫& ا‬5‫ ا‬-2
: &‫ ی*? آ)ﺏ‬t &A ‫> ا‬% U% %‫ ا‬F‫ ﻡ‬tanα ‫ر‬L)‫ و ﺏ‬nC(t) ‫ن‬L‫ﻡ? ا‬
dn C
tanα = ...................................... (1)
dt
: (C) F*2) & ‫& ا‬5‫ ا‬S‫ ﺕی‬45‫ ﺡ‬%‫و >ی‬
1 dn C
v'C = ..................................... (2)
V dt
: ‫( ی*ن‬2) ، (1) ?)Ti‫ﻡ? ا‬
1 0.2
v'C = tanα = = 0.8 mol/L.min
V 0.25
: FQ)‫ ﺱ& ا‬-3
: &‫ ی*? آ)ﺏ‬t &A ‫> ا‬% U% %‫ ا‬F‫ ﻡ‬tanα ‫ر‬L)‫ و ﺏ‬nC(t) ‫ن‬L‫ﻡ? ا‬
dn C
tanα =
dt
: %‫{ >ی‬L$‫ ی‬-%‫ و ﻡ‬nC = 2x : ‫>م‬R)‫ﻡ? ﺝ>ول ا‬
d(2x) dx
tanα = = 2 ................................... (1)
dt dt
: FQ)‫ ﺱ& ا‬S‫ ﺕی‬45‫ ﺡ‬%‫و >ی‬
dx
v= ....................................................... (2)
dt
: ‫( ی*ن‬2) ، (1) ?)Ti‫ﻡ? ا‬

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 22 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

tanα 0.2
tanα = 2v → v = = = 0.1 mol/min
2 2
: FQ) & ‫& ا‬5‫ ا‬-4
: &‫ ی*? آ)ﺏ‬t &A ‫> ا‬% U% %‫ ا‬F‫ ﻡ‬tanα ‫ر‬L)‫ و ﺏ‬nC(t) ‫ن‬L‫ﻡ? ا‬
dn C
tanα =
dt
: %‫{ >ی‬L$‫ ی‬-%‫ و ﻡ‬nC = 2x : ‫>م‬R)‫ﻡ? ﺝ>ول ا‬
d(2x) dx
tanα = = 2 ................................... (1)
dt dt

:FQ) & ‫& ا‬5‫ ا‬S‫ ﺕی‬45‫ ﺡ‬%‫و >ی‬

1 dx
v' = ....................................................... (2)
V dt
: ‫( ی*ن‬1) &Ti‫ ا‬U (2) &Ti‫& ا‬5R‫ﺏ‬
1 dx
v' 1 tanα
= V dt = → v' =
tanα dx 2 V 2V
2
dt
0.2
v' = = 0.4 mol/L.min
2 . 0.25
: A ‫ء‬Q)‫ ﺱ& اﺥ‬-5
: &‫ ی*? آ)ﺏ‬t &A ‫> ا‬% U% %‫ ا‬F‫ ﻡ‬tanα ‫ر‬L)‫ و ﺏ‬nC(t) ‫ن‬L‫ﻡ? ا‬
dn C
tanα =
dt
: %‫{ >ی‬L$‫ ی‬-%‫ و ﻡ‬nC = 2x : ‫>م‬R)‫ﻡ? ﺝ>ول ا‬
d(2x) dx
tanα = = 2 ................................... (1)
dt dt
: (A) ‫ء‬Q)‫ ﺱ& اﺥ‬S‫ ﺕی‬45‫ ﺡ‬%‫و >ی‬
dn A
vA = -
dt
: {L$‫ ی‬-%‫ وﻡ‬nA = n0A- 3x : ‫>م‬R)‫ﻡ? ﺝ>ول ا‬
d(n 0A - 3x) dx dx
vA = - = - ( 0 - (3 ) ) = 3 ....................... (2)
dt dt dt
: ‫( ی*ن‬1) &Ti‫ ا‬U (2) &Ti‫& ا‬5R‫ﺏ‬
dx
vA 3 3 3
= dt = → v A = tanα
tanα dx 2 2
2
dt
<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 23 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

3
v A = . 0.2 = 0.3 mol/min
2
: A ‫ء‬Q)‫& ا & =ﺥ‬5‫ ا‬-6
: &‫ ی*? آ)ﺏ‬t &A ‫> ا‬% U% %‫ ا‬F‫ ﻡ‬tanα ‫ر‬L)‫ و ﺏ‬nC(t) ‫ن‬L‫ﻡ? ا‬
dn C
tanα =
dt
: %‫{ >ی‬L$‫ ی‬-%‫ و ﻡ‬nC = 2x : ‫>م‬R)‫ﻡ? ﺝ>ول ا‬
d(2x) dx
tanα = = 2 .................................................................. (1)
dt dt

: (A) ‫ء‬Q)‫& ا & =ﺥ‬5‫ ا‬S‫ ﺕی‬45‫ ﺡ‬%‫و >ی‬

1 dn A
v'A = -
V dt
: {L$‫ ی‬-%‫ وﻡ‬nA = n0A - 3x : ‫>م‬R)‫ﻡ? ﺝ>ول ا‬
1 d(n 0A - 3x) 1 dx 3 dx
v'A = - = - ( 0 - (3 ) ) = ....................... (2)
V dt V dt V dt
: ‫( ی*ن‬1) &Ti‫ ا‬U (2) &Ti‫& ا‬5R‫ﺏ‬
3 dx
v'A 3 3
= V dt = → v'A = tanα
tanα dx 2V 2V
2
dt
3
v'A = . 0.2 = 1.2 mol/L.min
2 . 0.25

( 2009/2008 – ‫ول‬M‫ﺙ ا‬iP‫ض ا‬: ) : (12) ‫אن‬

: &)‫ اد& ا‬45‫ ﺡ‬-)‫ ﺏوﺏن ی‬FP‫ ﻡ‬-2 ‫ آر‬-2 : "*‫ع ا‬%‫ا‬
(CH3)3C-Cl + 2 H2O = (CH3)3C-OH + H3O+(aq) + Cl-(aq)
‫ ﻡ? ﻡ ل‬V1 = 20 mL 2‫ ﺏ‬: F‫ (ا ﻥ>ﺥ‬. &%‫& ا‬T%‫س ا‬T &R‫ `(ا ا) ل ﺏ ی‬%‫ﻡ‬8‫ ا) ر ا‬o‫ﻥ)ﺏ‬
-‫( ﺡ‬acétone + ‫ ی)*ن ﻡ? )ﻡء‬d‫ی‬8‫ و ﻡ‬C1 = 0,10 mol/L : ‫ ا‬Y8‫ ﺏوﺏن ﺕآ‬FP‫ ﻡ‬-2 ‫ آر‬-2
: &)‫ ا‬d")%‫ ا‬U F$ ‫ب ﻥ‬5 ‫س و إﺝاء ا‬R‫ و ﺏ> ا‬4‫ﺱ‬%‫ ﻡ‬F*2‫& ﺏ‬T%‫ ﺝ`ز ا‬F‫ ﻥﺹ‬. V2 = 80 mL

t(s) 0 30 60 80 100 120 150 200

σ(S/m) 0 0,246 0,412 0,502 0,577 0,627 0,688 0,760
x (mmol)

. &%‫& ا‬T%‫س ا‬T k‫ی‬B ? ‫ اﺵح ذا ی*? ﻡ)ﺏ& ه(ا ا) ل‬-1
. FQ)‫>م ا‬R‫ ﺝ>ول ﺕ‬F*‫ ﺵ‬-2
. σ = 426 x : ‫ ه‬FQ) x ‫>م‬R)‫ ﺏ>=& ا‬σ &%‫& ا‬T%‫رة ا‬L ‫ أن‬d)%)‫ اﺱ‬-3
. ?‫ﻡ‬8‫ ﺏ>=& ا‬FQ) x ‫>م‬R)‫& ا‬T  ‫ ﺝ>ول ی‬F*‫ ﺵ‬-4
<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 24 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

. l‫ ﺏ? ذ‬. t = 200 s &A ‫> ا‬% FQ)‫ ا‬U`)‫ اﻥ‬F‫ ه‬-5
. x = f(t) ‫ن‬L‫ أ رﺱ ا‬-6
. t = 50 s &A ‫> ا‬% FQ)‫ • ﺱ& ا‬: x = f(t) U% %‫ ﻡ? ا‬d)%)‫ اﺱ‬-7
. FQ)‫ ا‬S$‫& زﻡ? ﻥ‬T •
. λ(Cl ) ، λ(H3O ) &‫ ﻡ? دون ا=ﺱ)ﻥ‬x ‫ و‬σ ?‫& ﺏ‬Ti‫ ی*? آ)ﺏ& ا‬σf &T &:‫ ﺏ‬-‫ ﺏ? أﻥ‬-8
- +

. λ(Cl-) = 7.6 . 10-3 S.m2.mol-1 ، λ(H3O+) = 5.0 . 10-3 S.m2.mol-1 : U ‫ی‬

: ‫א ل‬
? ‫ وﻥ‬، Cl- ، H3O+ ‫ارد‬2‫( ﺕﺝ> ا‬Q)‫ )اﺱ ا‬d‫ی‬8‫ ا‬: ‫ن‬M &T%‫ ا‬k‫ی‬B ? ‫ ی*? ﻡ)ﺏ& ا) ل‬-1
. F ‫ ا‬: &"‫& ا*`ﺏ‬T%‫…و& ? ا‬5‫& ه ا‬L5‫& و ا‬L‫ارد اﺝ‬2‫ﻥ أن ا‬
: ‫>م‬R)‫ ﺝ>ول ا‬-2
. R-OH ‫( ﺏـ‬CH3)3-COH ‫( و ـ‬R-Cl) ‫( ﺏـ‬CH3)3-CCl ‫را ـ‬$)‫ اﺥ‬8‫ﻥﻡ‬

&‫>م ﺡ& ا‬R)‫ا‬ R-Cl + 2H2O = R-OH + H3O+ + Cl-

&"‫اﺏ)>ا‬ x = 0 2 . 10-3 ‫یدة‬8‫ﺏ‬ 0 0 0
&R)‫اﻥ‬ x 2 .10-3 – x ‫یدة‬8‫ﺏ‬ x x x
-3
&"`‫ﻥ‬ xf 2 .10 – xf ‫یدة‬8‫ﺏ‬ xf xf xf

n0(R-Cl) = CV = 0.1 . 0.02 = 2 . 10-3 mol

: σ = 426 x &Ti‫)ج ا‬%)‫ اﺱ‬-3
[ ]
σ = λ (H3O + ) H 3O + + λ(Cl- ) Cl- [ ]
+ -
+ n(H 3O ) - n(Cl )
σ = λ (H3O ) + λ (Cl )
VS VS
: ‫>م‬R)‫ﻡ? ﺝ>ول ا‬
+
n(H3O ) = x
n(Cl-) = x
: {L$‫ ی‬-%‫وﻡ‬
x x
σ = λ (H3O + ) + λ(Cl- )
VS VS
λ (H3O + ) + λ (Cl- )
σ= x
VS
35.0 . 10-3 + 7.6 . 10-3
σ= x
(20 + 80) . 10- 6
σ = 426 x
. m3 ‫>ر ا  ﺏـ‬R‫& ی‬T)‫ب ا‬5‫ ﺡ‬: -‫ﻥ(آ أﻥ‬
: ?‫ﻡ‬8‫ ﺏ>=& ا‬x R ‫ ﺝ>ول‬-4
σ
: ‫& ﻥ€ ا>ول‬Ti‫ ا‬Y(‫ ه‬U ‫ و ا)دا‬x = &R‫ﺏ‬5‫& ا‬Ti‫ﻡ? ا‬
426
<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 25 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

t(s) 0 30 60 80 100 120 150 200

σ(S/m) 0 0,246 0,412 0,502 0,577 0,627 0,688 0,760
x (mmol) 0 0.577 0.967 1.178 1.354 1.471 1.615 1.784

: t = 200 s &A ‫> ا‬% FQ)‫ اﻡ*ﻥ& اﻥ)`ء ا‬-5

x(200s) < xf ‫ أﻡ أذا آن‬، 200 s &A ‫> ا‬% U`)‫ اﻥ‬FQ): x(200s) = xf ‫ذا آن‬: ، x(200s) ‫ و‬xf ?‫رن ﺏ‬R‫ﻥ‬
. &A ‫ ا‬Y(‫> ه‬% -)%‫  ی‬FQ):
: - ‫یدة( و‬8‫( )اء ﺏ‬R-Cl) &‫ آ‬F‫ آ‬FR)‫ ﺕ‬FQ)‫> ﻥ`ی& ا‬% -
-3 -3
2 . 10 – xf = 0 → xf = 2 . 10 mol
: -%‫ و ﻡ‬σ ( 200s ) = 426x ( 200s ) : 4)*‫ ﻥ‬σ = 426 x &Ti‫ ﻡ? ا‬-
σ (200s) 0.760
x (200s) = = = 1.784 . 10-3 mol
426 426
. t = 100 s &A ‫> ا‬% -)%‫  ی‬FQ)‫ ا‬-%‫ و ﻡ‬x(200s) < xf r‫ﺡ‬i‫ﻥ‬

: x = f(t) ‫ﻥ‬L‫ ا‬U% %‫ ا‬-6

x (mmol)

t ((s)

: t = 50 s &A ‫> ا‬% FQ)‫ ﺱ& ا‬-7

: &‫ ی*? آ)ﺏ‬t &A ‫> ا‬% U% %‫ ا‬F‫ ﻡ‬tanα ‫ر‬L)‫ و ﺏ‬x(t) ‫ن‬L‫ﻡ? ا‬
dx
tanα = .................................................. (1)
dt
: FQ)‫ ﺱ& ا‬S‫ ﺕی‬45‫ ﺡ‬%‫و >ی‬
dx
v= ....................................................... (2)
dt

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 ‫'&
‪26 :‬‬ ‫  
  ‪2013/05/07 :   ! "# -    -‬‬

‫ﻡ? ا‪ (2) ، (1) ?)Ti‬ی*ن ‪:‬‬

‫‪v = tanα‬‬
‫‪1.44 .10-3 - 0.28 .10-3‬‬
‫= ‪tanα‬‬ ‫‪= 1.16 .10-5 → v = 1.16 . 10-5 mol/s‬‬
‫‪100 - 0‬‬
‫زﻡ? ﻥ‪ S$‬ا)‪: FQ‬‬
‫زﻡ? ﻥ‪ S$‬ا)‪ FQ‬ه ا‪8‬ﻡ? ا‪i‬زم ‪L‬غ ﻥ‪ S$‬ا)‪>R‬م ا‪: "`%‬‬

‫‪x f 2 . 10-3‬‬
‫= ‪t = t1/2 → x‬‬ ‫=‬ ‫‪= 10-3 mol‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺏ‪q‬ﺱ‪R‬ط ‪ :‬ا‪L‬ن و ﺏ=ﺱ)ﻥ& ﺏ‪ 5‬ﻥ> ‪. t1/2 = 62 s :‬‬

‫‪ -8‬إﺙ‪L‬ت أﻥ‪ -‬ﺏ‪ σf &T &:‬ی*? آ)ﺏ& ا‪ &Ti‬ﺏ? ‪ x‬و ‪ σ‬ﻡ? دون اء إ‪: λ(Cl-) ، λ(H3O+) U‬‬
‫>ی‪ %‬ﺱﺏ‪: R‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬
‫) ‪λ(H 3O ) + λ(Cl‬‬
‫=‪σ‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪VS‬‬
‫‪ >%‬ﻥ`ی& ا)‪: FQ‬‬
‫‪x = xf → σ = σf‬‬
‫و ‪ -‬ی*? آ)ﺏ& ‪:‬‬
‫) ‪λ(H 3O + ) + λ(Cl-‬‬
‫= ‪σf‬‬ ‫‪xf‬‬
‫‪VS‬‬
‫ﺏ‪L &5R‬رة ‪ σf U σ‬ﻥ> ‪:‬‬
‫) ‪λ(H 3O ) + λ (Cl‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪x‬‬
‫‪σ‬‬ ‫‪VS‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪σ‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪→ σ= f x‬‬
‫‪σf‬‬ ‫) ‪λ (H 3O ) + λ (Cl‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪xf‬‬ ‫‪σ‬‬
‫‪xf‬‬
‫‪VS‬‬
‫و ﻡ‪ -%‬ی*? إید ا‪L‬رة ‪ σ‬ﺏ>=& ‪ x‬ﺏ‪ σf &:‬ﻡ? دون ا=ﺱ)ﻥ& ﺏـ )‪. λ(Cl-) ، λ(H3O+‬‬

‫אن )‪: ) : (13‬ض ا‪iP‬ﺙ ا‪M‬ول – ‪( 2008/2007‬‬

‫>راﺱ& ﺕ ر ا)‪ FQ‬ﺏ? ﺵارد اد ‪ I-‬و ﺵارد ا‪L‬وآ‪5‬دی*‪L‬ی)ت ‪ ، S2O82-‬ﻥ^‪ >% S‬ا ‪ t = 0 &A‬ﺡ‬
‫‪>T‬ر‪ V1 = 150 mL Y‬ﻡ? ﻡ ل )‪ (S1‬د ا‪L‬ﺕﺱم )‪ ( K+ + I-‬ﺕآ‪ Y8‬ا ‪ C1 = 0.06 mol.L-1‬إ‪U‬‬
‫ﺡ ‪>T‬ر‪ V2 = 100 mL Y‬ﻡ? ﻡ ل )‪L (S2‬وآ‪5‬دی*‪L‬ی)ت ا‪L‬ﺕﺱم )‪ (2K+ + S2O82-‬ﺕآ‪ Y8‬ا‬
‫ﺏ‪2‬ارد ‪. [K+] = 0.2 mol.L-1 : K+‬‬
‫ا‪ F*2‬ا) ی‪ FP‬ﺕات ﺕآ‪ S2O82- 8‬ا)اﺝ>ة ‪ :‬اﺱ ا)‪ (S) Q‬ﺏ>=& ا‪8‬ﻡ? ‪.‬‬
‫‪ -1‬أآ)‪ 4‬ﻡد& ﺕ‪ FQ‬ا‪M‬آ‪>5‬ة ا‪q‬رﺝ& ا دث ‪ .‬ی ‪( S2O8-2 (aq) / SO42- (aq) ) ، ( I2 (aq) / I- (aq) ) : U‬‬
‫‪ ? -2‬آت ادة ا=ﺏ)>ا"& )‪iQ‬ت و آ(ا ﺕاآ‪8‬ه ‪ :‬اﺱ ا)‪. Q‬‬
‫‪ -3‬أﻥ‪ }2‬ﺝ>ول ﺕ‪>R‬م ا)‪ FQ‬و اﺱ)‪ d)%‬ﻡ‪: -%‬‬
‫• ﻡ‪>R‬ار ا)‪>R‬م ا‪. xf "`%‬‬

‫;‪<( ,=( : 9:‬‬ ‫* ) ( – ‪. 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .-‬‬
 27 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

. (FQ)‫ ا‬S$‫ )زﻡ? ﻥ‬t1/2 &A ‫> ا‬% Q)‫ اﺱ ا‬: ‫• آت ادة €ﻥاع ا*"& ا)اﺝ>ة‬
: ‫ن‬L‫ ﻡ? ا‬d)%)‫ اﺱ‬-4
. t = 40 min &A ‫> ا‬% FQ)‫• ﺱ& ا‬
. t1/2 FQ)‫ ا‬S$‫• زﻡ? ﻥ‬

[ S2O82-]. 10-3
-1

10

t (min)

: ‫א ل‬
: FQ)‫ ﻡد& ا‬-1
2I-(aq) = I2 (aq) + 2e-
S2O82-(aq) + 2e- = 2SO42-(aq)
2I-(aq) + S2O82-(aq) = I2 + 2SO42-(aq)
: ‫ت‬iQ) &"‫ آت ادة ا=ﺏ)>ا‬-2
- -3
▪ n0(I ) = C1 V1 = 0.06 . 0.15 = 9 . 10 mol
▪ n0(S2O82-) = [S2O8 2 ‫ ] ـ‬V2
: ‫( ی*ن‬2K+ + S2O82-) &‫ردی‬2‫& ا‬$‫ﺕﺱم ذو ا‬L‫ی)ت ا‬L*‫دی‬5‫ ﻡ ل ﺏوآ‬:
[ ]
K + = 2C
[S2O82 ‫ = ] ـ‬2C
: -%‫وﻡ‬

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 28 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

[K + ] → K [ ] = 2[S2O8 ] → [S2O8
+ 2‫ـ‬ 2‫ـ‬ ]= [K + ] 0.2
= = 0.1 mol / L
[S2O82 ‫ = ] ـ‬2 2 2
: -%‫و ﻡ‬

n 0 (S2O8 2- ) =
[K ]V
+
= 0.1 . 0.1 = 102- mol
2
2
: ‫>م‬R)‫ ﺝ>ول ا‬-3

&‫ﺡ& ا‬ ‫>م‬R)‫ا‬ 2I- (aq) + S2O82-(aq) = I2 (aq) + 2SO42-(aq)

&"‫اﺏ)>ا‬ x=0 9 . 10-3 10-2 0 0
&R)‫اﻥ‬ x 9 . 10-3 – 2x 10-2 – x x 2x
&"`‫ﻥ‬ xf 9 .10-3 –2xf 10-2 – xf xf 2xf

: AM‫>م ا‬R)‫ ا‬-

: ‫ آ‬I- UQ)‫ إذا اﺥ‬-
9 . 10-3 – 2 x = 0 → x = 4.5 . 10-3 mol
: ‫ آ‬S2O82- UQ)‫ إذا اﺥ‬-
10-2 – x = 0 → x = 10-2 mol
. xf = xmax = 4.5 . 10-3 mol ‫إذن‬
: t1/2 >% d‫اﺕ‬%‫ت و ا‬iQ) ‫ آت ادة‬-
xf
t = t1/2 → x = = 2.25 . 10-3 mol
2
: ‫>م‬R)‫ ﺝ>ول ا‬U ‫و ا)دا‬
- -3 -3 -3
▪ n1/2(I ) = 9 . 10 – ( 2 . 2.25 . 10 ) = 7.5 . 10 mol
▪ n1/2(S2O82-) = 10-2 – 2.25 . 10-3 = 7.75 . 10-3 mol
▪ n(SO42-) = 2 . 2.25 .10-3 mol = 4.5 . 10-3 mol
▪ n(I2) = 2.25 . 10-3 mol
: t = 40 min >% FQ)‫ ﺱ& ا‬-4
: &‫ ی*? آ)ﺏ‬t &A ‫> ا‬% U% %‫ ا‬F‫ ﻡ‬tanα ‫ر‬L)‫ و ﺏ‬x(t) ‫ن‬L‫ﻡ? ا‬
d[S2O8 ‫ ـ‬2 ] 1 d n(S2O8 2 ‫) ـ‬
tanα = =
dt V dt
: ‫>م‬R)‫ﻡ? ﺝ>ول ا‬
2- -2
n(S2O8 ) =10 – x
: {L$‫ ی‬-%‫وﻡ‬
-2
1 d ( 10 - x) 1 dx 1 dx
tanα = = (0- )=- ................ (1)
V dt V dt V dt
: FQ)‫ ﺱ& ا‬S‫ ﺕی‬45‫ ﺡ‬%‫>ی‬
dx
v= .......................................................................... (2)
dt

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 29 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

: (1) U (2) &5R‫ﺏ‬

dx
v
= dt = - V → v = - V tanα
tanα 1 dx
-
V dt

[ S2O82-]. 10-3
-1
4

10

31

20

4
t (min)

5 20 80
: t = 40 min &A ‫> ا‬% ‫ن‬L‫ﻡ? ا‬
4 × 4 . 10-3
tanα = - = - 2.67 .10- 4
6 × 10
v = - ( 0.15 + 0.1) (- 2.67. 10-4) = 6.67 . 10-5 mol/min
: FQ)‫ ا‬S$‫ زﻡ? ﻥ‬-
. t1/2 FQ)‫ ا‬S$‫> زﻡ? ﻥ‬% [S2O8 2 ‫] ـ‬1 / 2 45 ‫ﻥ‬
: R‫ ﺱﺏ‬%‫>ی‬
t = t1/2 → n(S2O82-) = 7.75 . 10-3 mol
n1/2 (S2 O8 2 ‫) ـ‬ 7.75 .10-3
[S2O8 ]1/2 =
2 ‫ـ‬
→ [S2O8 ]1/2 =
2 ‫ـ‬
= 3.1 .10- 2 mol/L
V1 + V2 0.25
t1/2 = 5 min : >‫ اﺱ ﻥ‬5‫ن و ﺏ=ﺱ)ﻥ& ﺏ‬L‫ ا‬: ‫ط‬R‫ﺏ=ﺱ‬

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 ‫'&
‪30 :‬‬ ‫  
  ‪2013/05/07 :   ! "# -    -‬‬

‫אن )‪ ) : (14‬اﻡ) ن ا‪iP‬ﺙ ا‪( 2009/2008 ‡P‬‬

‫ﻥ‪8‬ج ‪ V1 = 100mL‬ﻡ‪ ?a‬ﻡ ‪a‬ل ی‪a‬د ا‪L‬ﺕﺱ‪a‬م ذو ا‪ (K+(aq) + I-(aq)) &$a‬و ا)آ‪ C1 = 0.8 mol/L 8a‬ﻡ‪oa‬‬
‫‪ V2 = 100mL‬ﻡ‪ ?aa‬ﻡ ‪aa‬ل ﺏوآ‪5aa‬دی*‪L‬ی)ت ا‪L‬ﺕﺱ‪aa‬م ذو ا‪ ( 2K+(aq) + S2O8-2(aq)) &$aa‬و ا)آ‪8aa‬‬
‫‪ U F$ % C2 = 0.5 mol/L‬وﺱ ﺕ‪ Q‬ﻥ)‪ . (A) YL‬ﻥ‪i‬ﺡ‪ r‬ﺕ ان ﺏ‪L‬ء ‪ `:‬ی>ل ‪ U‬ﺕ ل ﺏ ء ‪.‬‬
‫ا)‪ FQ‬ا‪(%‬ج `‪(a‬ا ا) ‪a‬ل ‪aL‬رة ‪ ?a‬أآ‪>5a‬ة إرﺝ‪ &a‬ﺕ ‪>a‬ث ﺏ‪ ?a‬ﺵ‪a‬ارد ا‪a‬د ‪ I-‬و ﺵ‪a‬ارد ا‪L‬وآ‪5a‬دی*‪L‬ی)ت‬
‫)‪ (S2O82-‬و ا‪ ?)"%P‬ا>اﺥ)? ‪ :‬ه(ا ا)‪ FQ‬ه ))‪. (S2O82-(aq)/SO42-(aq)) ، (I2(aq)/I-(aq‬‬
‫‪ -1‬أآ)‪ 4‬ﻡد& ا‪M‬آ‪>5‬ة و ﻡد& ا‪q‬رﺝع ﺙ ﺏ? أن ﻡد& ا)‪ FQ‬ا‪q‬ﺝ ﺕ*ن ﻡ? ا‪: F*2‬‬
‫)‪2I-(aq) + S2O82-(aq) = I2(aq) + 2SO42-(aq) …… (1‬‬
‫‪ ?aa) -2‬آ‪ &aa‬ﺙ‪ "aa%‬ا‪aa‬د ‪ I2‬ا)‪ aa: F*2aa‬ا ‪ aa: t &aaA‬ا ‪aa‬ل )‪ (A‬ﻥ‪c‬ﺥ‪aa% 10 (aa‬ت ﻡ‪ -aa%‬ﺡ‪ aa‬ااﺡ‪>aa‬ة ﻡ‪aa%‬‬
‫‪ V0 = 20mL‬ﺙ ﻥ‪a‬ی ‪aA  a:‬ت ﻡ‪ &aQ)H‬ه‪ Y(a‬ا‪a%‬ت ﺏ ‪a‬ل ﺙآ‪L‬ی)‪a‬ت ا‪$a‬دیم ) ‪( 2Na+(aq) + S2O3-2‬‬
‫ﺕآ‪. C3 = 0.4 mol/L Y8‬‬
‫‪ FLT -‬ﻡیة آ‪ &% F‬ﻥ^‪ : S‬ا ‪ &A‬ا‪%‬ﺱ‪ &L‬آ& ﻡ‪ ?a‬ا‪a‬ء ا‪aL‬رد ‪ ،‬ﺙ‪ a‬ﻥ‪a T o^a‬ات ﻡ‪ ?a‬ﺹ‪ ‘a‬ا‪2a%‬ء ﺡ‪‡a‬‬
‫ی‪ {L$‬ا ل أزر‪ ، T‬و ﺏ>ه ﻥ^‪ S‬ﺕ‪>a‬ری ﻡ ‪a‬ل ﺙآ‪L‬ی)‪a‬ت ا‪$a‬دیم ﺡ)‪ Ua‬ﺏ‪a‬غ ا)*‪ …:a‬أی‪ ?a‬ی‪8a‬ول ا‪a‬ن‬
‫ا‪M‬زرق د=& ‪ U‬اﺥ)‪Q‬ء ﺙ‪ "%‬اد آ ‪ .‬ﺱ‪ &T %‬ا  ‪ VE‬ا^ف ‪ >%‬ا)*‪ …:‬ﺏ‪ F* &L5%‬ا‪a%‬ت ‪%$a ):‬‬
‫‪ U‬ا‪ d")%‬ا>وﻥ& ‪ :‬ا>ول ا) ‪:‬‬
‫)‪t(min‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪60‬‬
‫)‪VE(mL‬‬ ‫‪0.0‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪5.1‬‬ ‫‪6.9‬‬ ‫‪8.4‬‬ ‫‪10.2‬‬ ‫‪11.4‬‬ ‫‪14.1‬‬ ‫‪15.6‬‬ ‫‪16.1‬‬ ‫‪16.4‬‬
‫)‪x(mmoL‬‬
‫أ‪ -‬ﻡ ه اض ﻡ? إﺽ‪ &:‬اء ا‪L‬رد ‪ FLT‬آ‪ F‬ﻡیة ‪.‬‬
‫ب‪ -‬أﻥ‪ }2‬ﺝ>ول ﺕ‪>R‬م ا)‪ FQ‬ا‪(%‬ج یة  أن ا)‪ FQ‬ا‪(%‬ج یة ه آ ی ‪:‬‬
‫)‪I2(aq) + 2S2O32-(aq) = 2I-(aq) + S4O62-(aq) ....... (2‬‬
‫ﺝـ‪ -‬أﺙ‪ zL‬أن >د ﻡ=ت ﺙ‪ "%‬اد ‪ I2‬ا)‪ >% F*2‬ا ‪ : t &A‬اﺱ ا)‪ Q‬ی‪ -a% aL‬ﺏ>=‪ &a‬ا ‪ a‬ا‪^a‬ف‬
‫‪ >%‬ا)*‪ : …:‬ﻥ‪ nQ‬ا ‪ t &A‬ﺏ‪. n(I2) = 2 VE : &Ti‬‬
‫د‪ -‬أﻥ‪ }2‬ﺝ>ول ا)‪>R‬م )‪ . (1) FQ‬و ا)دا ‪ -‬أوﺝ> ﻡ‪>R‬ار ا)‪>R‬م ا‪ ، "a`%‬و آ‪ &aTi l(a‬ا)‪>aR‬م ‪ x‬ﺏ>=‪ &a‬ا ‪a‬‬
‫ا^ف ‪ >%‬ا)*‪. …:‬‬
‫‪ -3‬أآ‪ F‬ا>ول ا‪R‬ﺱت ‪.‬‬
‫‪ -4‬أرﺱ ا‪ U% %‬ا‪L‬ﻥ )‪. x = f(t‬‬
‫‪ -5‬ا)دا ‪ U‬ا‪ U% %‬ا‪L‬ﻥ )‪ ، x = f(t‬أوﺝ> ‪:‬‬
‫أ‪ -‬زﻡ? ﻥ‪ S$‬ا)‪. FQ‬‬
‫ب‪ -‬ﺱ& ا)‪ >% FQ‬ا ‪. t = 30 min &A‬‬
‫א ل ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻡد& ا‪M‬آ‪>5‬ة و ﻡد& ا‪q‬رﺝع ‪:‬‬
‫‪2I-(aq) = I2(aq) + 2e-‬‬
‫)‪S2O82-(aq) + 2e- = 2SO42-(aq‬‬
‫)‪2I-(aq) + S2O82-(aq) = I2(aq) + 2SO42-(aq‬‬
‫‪ -2‬أ‪ -‬اض ﻡ? إﺽ‪ &:‬اء ا‪L‬رد ‪ FLT‬ﺏ>ای& آ‪ F‬ﻡیة ه ﺕ‪ ST‬ا)‪. FQ‬‬

‫;‪<( ,=( : 9:‬‬ ‫* ) ( – ‪. 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .-‬‬
 31 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

: ‫(ج یة‬%‫ ا‬FQ)‫>م ا‬R‫ ﺝ>ول ﺕ‬-‫ب‬

&‫ﺡ& ا‬ ‫>م‬R)‫ا‬ I2 (aq) + 2S2O32-(aq) = 2I- (aq) + S4O62-(aq)
&"‫اﺏ)>ا‬ x=0 n01 n02 0 0
&R)‫اﻥ‬ x n01 – x n02 –2x 2x x
…:*‫ﺕ‬ xE n01 – xE n02 – 2xE 2xE xE

: n(I2) = 2VE ‫ت أن‬L‫ إﺙ‬-‫ﺝـ‬

: ‫)آﻡ)ی& أي‬5‫وط ا‬2‫ ا‬: FQ)‫… ی*ن ا‬:*)‫> ا‬%
n 01
n01 – xE = 0 → xE = = n01
1
n
n02 – 2xE = 0 → xE = 02
2
: ‫ ی*ن‬-%‫وﻡ‬
n 02
n01 =
2
n 2 (S2O82 ) CV
n 0 (I2 ) = → n 0 (I2 ) = 3 E
2 2
8a‫ و  أن ﺕآ‬، ‫ﺹ‬M‫ ا ل ا‬: ‫ ا)ﺝ>ة‬I2 &‫ ه آ‬n(I2) ‫ذا آن‬: ، &% F‫ آ‬: ‫ ا)اﺝ>ة‬I2 &‫و ه آ‬
: ‫ﺹ ی*ن‬M‫ ا ل ا‬: I2 8‫ ﺕآ‬-5Q‫& ه ﻥ‬%‫ ا‬: I2
n(I2 ) n 0 (I 2 )
=
VS V0
C3VE
n(I2 )
= 2
VS V0
n(I2 ) CV
= 3 E
V1 + V2 2V0
n(I2 ) 0.4VE
= (V1 + V2) = 200 mL = 0.2 L
0.2 2 . 0.02
0.2 . 0.4 . VE
n (I 2 ) = → n(I2 ) = 2VE
2 . 0.02
: (1) FQ)‫>م ا‬R‫ ﺝ>ول ﺕ‬-‫د‬
&‫ﺡ& ا‬ ‫>م‬R)‫ا‬ 2I- (aq) + S2O82-(aq) = I2 (aq) + 2SO42-(aq)
&"‫اﺏ)>ا‬ x=0 8 . 10-2 5 . 10-2 0 0
&R)‫اﻥ‬ x 8 . 10-2 – 2x 5 . 10-2 – x x 2x
&"`‫ﻥ‬ xf 8 .10-2 –2xf 5 . 10-2 – xf xf 2xf

▪ n0(I-) = C1 V1 = 0.8 . 0.1 = 8 . 10-2 mol

▪ n0(S2O82-) = C2 V2 = 0.5 . 0.1 = 5 . 10-2 mol
<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 32 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

: "`%‫>م ا‬R)‫ا‬

: ‫ آ‬I- UQ)‫ إذا اﺥ‬-
8 . 10-2 – 2x = 0 → x = 4 . 10-2 mol
: ‫ آ‬S2O82- UQ)‫ إذا اﺥ‬-
5 . 10-2 – x = 0 → x = 5 . 10-2 mol
. xmax = xf = 4 . 10-2 mol : ‫إذن‬
: VE ‫ و‬x ?‫& ﺏ‬Ti‫ ا‬-
: ‫>م‬R)‫ﻡ? ﺝ>ول ا‬
n(I2) = x
: R‫ ﺱﺏ‬%‫و >ی‬
n(I2) = 2VE
: ‫& ی*ن‬R‫ﺏ ﺏ‬
x = 2VE

: ‫ إآل ا>ول‬-3
t(min) 0 3 6 9 12 16 20 30 40 50 60
VE(mL) 0.0 2.5 5.1 6.9 8.4 10.2 11.4 14.1 15.6 16.1 16.4
x(mmoL) 0.0 5.0 10.2 13.8 16.8 20.4 22.8 28.2 31.2 32.2 32.8
: x = f(t) ‫ﻥ‬L‫ ا‬U% %‫ ا‬-4
35
x(mmol)
30

25

20

15

10

5
t(min)
0
0 16 20 40 60 80

: FQ)‫ ا‬S$‫ زﻡ? ﻥ‬-‫ أ‬- 5

: "`%‫>م ا‬R) ‫وي‬5‫>م ﻡ‬R)‫ ا‬-: ‫ﻡ? ا(ي ی*ن‬8‫ ه ا‬FQ)‫ ا‬S$‫زﻡ? ﻥ‬
xf 4 .10- 2
t = t1/2 → x1/2 = = = 2 . 10- 2 mol = 20 mmol
2 2
t1/2 = 16 min : >‫ ﻥ‬VE = f(t) ‫ن‬L‫ ا‬: ‫ط‬R‫ﺏ=ﺱ‬

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 ‫'&
‪33 :‬‬ ‫  
  ‪2013/05/07 :   ! "# -    -‬‬

‫ب‪ -‬ﺱ& ا)‪ >% FQ‬ا ‪: t = 30 min &A‬‬

‫ﻡ? ا‪L‬ن )‪ x(t‬و ﺏ)‪L‬ر ‪ tanα‬ﻡ‪ F‬ا‪ >% U% %‬ا ‪ t &A‬ی*? آ)ﺏ& ‪:‬‬
‫‪dx‬‬
‫= ‪tanα‬‬ ‫)‪............................. (1‬‬
‫‪dt‬‬
‫و >ی‪ %‬ﺡ‪ 45‬ﺕی‪ S‬ﺱ& ا)‪: FQ‬‬
‫‪dx‬‬
‫=‪v‬‬ ‫)‪.................................... (2‬‬
‫‪dt‬‬
‫ﻡ? )‪ (2) ، (1‬ی*ن ‪:‬‬
‫‪v = tanα‬‬
‫ﻡ? ا‪L‬ن ‪:‬‬
‫‪-3‬‬ ‫‪-3‬‬
‫‪34 . 10 - 16 . 10‬‬
‫= ‪tanα‬‬ ‫‪= 4.1 . 10-4 → v = 4.1 . 10-4 mol/min‬‬
‫‪44 - 0‬‬
‫אن )‪ ) : (15‬اﻡ) ن ا‪iP‬ﺙ ا‪M‬ول – ‪( 2008/2007‬‬
‫‪ -1‬ﻥ)‪ L‬ا) ل ا*" ا‪(%‬ج ﺏد& ا*"& ا)& ‪:‬‬
‫‪αA+βB=δC+λD‬‬
‫)‪v ( A ) v ( C‬‬
‫‪.‬‬ ‫=‬ ‫أﺙ‪ zL‬أن ﺱ& اﺥ)‪Q‬ء ا‪%‬ع ا*" ‪ A‬ی‪ `% L‬ﺏ>=& ﺱ& ﺕ‪ C F*2‬آ ی ‪:‬‬
‫‪α‬‬ ‫‪δ‬‬

‫‪ -2‬ﺕ)‪c‬آ‪ >5‬ﺵارد اد ‪ I-‬ﺏاﺱ & اء ا‪M‬آ‪ : H2O2 %5‬وﺱ ﺡ^ ‪ H3O+‬و‪ k:‬ا)‪ FQ‬ذي اد& ‪:‬‬
‫)‪2 I-(aq) + H2O2 (aq) + 2H3O+(aq) = I2 (aq) + 4H2O(ℓ‬‬
‫ﻥ ‪ 3 kR‬ﺕرب ‪ :‬أﺡم ﻡ)‪5‬وی& ﺡ‪ 45‬ﺵوط آ‪ F‬ﺕﺏ& آ یﺽ ‪ -‬ا>ول ا) ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ر‪ T‬ا)ﺏ&‬
‫‪n0‬‬ ‫‪n0‬‬ ‫‪n0‬‬ ‫آ& ادة ا=ﺏ)>ا"& ﻡ? ‪( mmol ) H2O2‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪40‬‬ ‫آ& ادة ا=ﺏ)>ا"& ﻡ? ‪( mmol ) I-‬‬
‫ﺏ‪8‬یدة‬ ‫ﺏ‪8‬یدة‬ ‫ﺏ‪8‬یدة‬ ‫آ& ادة ا=ﺏ)>ا"& ﻡ? ‪. H3O+‬‬
‫‪20°C‬‬ ‫‪40°C‬‬ ‫‪20°C‬‬ ‫درﺝ& ﺡارة اﺱ ا)‪Q‬‬

‫ﺏ> ﻡ)ﺏ& ﺕ ر ﺕ‪> F*2‬د ﻡ=ت ﺙ‪ "%‬اد ‪ : I2‬ا)رب ا‪iP‬ث ﺕ ‪ U %$‬ا‪% %‬ت ا‪iP‬ﺙ& ا)& ) ‪، ( a‬‬
‫)‪(b‬و)‪.(c‬‬

‫;‪<( ,=( : 9:‬‬ ‫* ) ( – ‪. 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .-‬‬
 34 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

. F ‫ث ؟‬iP‫ ا)رب ا‬: FQ)‫ دور وﺱ أم ﻡ‬4‫ ﺕ‬H3O+ ‫ ﺵارد‬F‫ ه‬-‫أ‬
. F)‫ ا‬o‫ ﻡ‬c ، b ، a U% %‫ ﻡ‬F* 3 , 2 , 1 &‫ ا)ﺏ‬T‫ ر‬45‫ أﻥ‬-‫ب‬
&A ‫ و ا‬t = 20 min &A ‫ ﺏ? ا‬. I2 ‫" اد‬%‫ ﺙ‬F*2) & ‫& ا)ﺱ‬5‫ ّ? ا‬، ‫ن‬L‫ ﻡ? ا‬Ti ‫ اﻥ‬-‫ﺝـ‬
. ( b ) &‫& )ﺏ‬L5%‫ ﺏ‬t = 60 min
. v(H2O) ‫ه‬L)‫ ا) ﻥ‬H2O F*2‫ ﺱ& ﺕ‬45‫ أﺡ‬v(I ) = 0.4 mmol/min ‫ ه‬I- ‫ء‬Q)‫ ﺱ& اﺥ‬z‫ إذا آﻥ‬-‫د‬
-

: ‫א ل‬
v(A) v(C)
: = ‫ت أن‬L‫ إﺙ‬-1
α σ
&‫ﺡ& ا‬ ‫>م‬R)‫ا‬ αA + βB = δC + λD
&"‫اﺏ)>ا‬ x=0 n0A n0B 0 0
&R)‫اﻥ‬ x n0A – αx n0B – βx δx λx
&"`‫ﻥ‬ xf n0B – αxf n0B – βxf δxf λxf

: %‫>ی‬
dn A
• v(A) = -
dt
dn
• v(C) = - B
dt
: ‫>م‬R)‫ﻡ? ﺝ>ول ا‬
nA = n0A – αx
nC = δx
: %‫{ >ی‬L$‫ ی‬-%‫و ﻡ‬
d(n 0A - αx) dx dx
• v(A) = - = - ( 0 - (α )) = α ................................. (1)
dt dt dt
<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 ‫'&
‪35 :‬‬ ‫  
  ‪2013/05/07 :   ! "# -    -‬‬

‫)‪dn C d(σx‬‬ ‫‪dx‬‬

‫= )‪• v(C‬‬ ‫=‬ ‫‪=σ‬‬ ‫)‪........................................................ (2‬‬
‫‪dt‬‬ ‫‪dt‬‬ ‫‪dt‬‬
‫ﺏ‪ &5R‬ا‪: (2) U (1) &Ti‬‬
‫‪v(A) α‬‬ ‫)‪v(A) v(C‬‬
‫→ )‪= → α v(C) = δ v(A‬‬ ‫=‬
‫‪v(C) δ‬‬ ‫‪α‬‬ ‫‪δ‬‬
‫‪ -2‬أ‪ -‬ا‪2‬ارد ‪ H3O+‬ﺕ‪ 4‬دور ﻡ)‪M FQ‬ﻥ` —`ت ‪ :‬ﻡد& ا)‪ FQ‬ا*" و ﻡ ی‪ : `A‬اد& إ= آ‪F‬‬
‫ﻥع آ" دﺥ‪ : F‬ا)‪ FQ‬أو ﻥ)‪. d‬‬
‫ب‪ -‬ا‪ U% %‬اا‪ F* k:‬ﺕﺏ& ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺕ‪8‬داد ﺱ& ا)‪ FQ‬آ ازدادت درﺝ& ﺡارة ا)‪ ، FQ‬و آ آﻥ‪ z‬ا)اآ‪ 8‬ا=ﺏ)>ا"& )‪iQ‬ت أآ‪، L‬‬
‫و ‪ U‬ه(ا ا‪M‬ﺱس ‪ (2) FQ):‬ی*ن أﺱع ﻡ? ا)‪ : FQ‬ا)ﺏ& )‪ (3‬و ه(ا ا‪M‬ﺥ أي ا)‪ : FQ‬ا)ﺏ& )‪(3‬‬
‫ی*ن أﺱع ﻡ? ا)‪ : FQ‬ا)ﺏ& )‪. (1‬‬
‫‪ -‬ی*ن ا)‪ FQ‬أﺱع آ ﺏ‘ ﻥ`ی)‪ : -‬أ‪ FT‬و‪ zT‬ﻡ*? ‪ ،‬و ‪ FQ): -‬اا‪ (C) U% % k:‬ی*ن أﺱع ﻡ?‬
‫ا)‪ FQ‬اا‪ ، (b) U% % k:‬و ه(ا ا‪M‬ﺥ أي ا)‪ FQ‬اا‪ (b) U% % k:‬ی*ن أﺱع ﻡ? ا)‪ FQ‬اا‪k:‬‬
‫‪ . (a) U %‬ﺏ ﺏ‪ &R‬ی*ن ‪:‬‬
‫ا)ﺏ& )‪ ← (1‬ا‪. (a) U% %‬‬
‫ا)ﺏ& )‪ ← (2‬ا‪. (c) U% %‬‬
‫ا)ﺏ& )‪ ← (3‬ا‪. (b) U% %‬‬
‫ﺝـ‪ -‬ا‪ &5‬ا)ﺱ & )‪ I2 F*2‬ﺏ? ‪ t = 20 min‬و ‪ t = 60 min‬ﺏ‪: b U% % &L5%‬‬
‫) ‪∆n(I2 ) n 2 (I2 ) - n1 (I2‬‬
‫= ) ‪v m (I2‬‬ ‫=‬
‫‪∆t‬‬ ‫‪t 2 - t1‬‬
‫‪14 .10-3 - 8 . 10-3‬‬
‫= ) ‪v m (I2‬‬ ‫‪= 1.50 .10- 4 mol/min‬‬
‫‪60 - 20‬‬
‫▪ ﺱ& اﺥ)‪Q‬ء ‪: H2O‬‬
‫ﻡ? ﻡد& ا)‪: FQ‬‬
‫) ‪v(H2O) v(I-‬‬ ‫‪4‬‬
‫=‬ ‫) ـ ‪→ v(H2O) = v(I- ) → v(H2O) = 2v(I‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪v(H2O) = 2 . 0.4 . 10 = 0.8 . 10-3 mol/min = 0.8 mmol/min‬‬
‫‪-3‬‬

‫אن )‪ ) : (16‬اﻡ) ن ا‪iP‬ﺙ ا‪M‬ول – ‪( 2010/2009‬‬

‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﻥی‪ >a‬دراﺱ‪ &a‬ﺕ ‪a‬ر ﺕ‪ FaQ‬ﻡ‪aP‬ﻥات ا‪q‬ی‪ HCOOC2H5 FaP‬ﻡ‪ oa‬ﻡ ‪a‬ل ه>روآ‪ >5a‬ا‪$a‬دیم ) ‪، ( Na + HO‬‬
‫و ذ‪ l‬ﺏ)ﺏ& ﺕ ﻥ‪ &T‬ا‪8‬ی‪ G d‬ﺥ‪i‬ل ا‪8‬ﻡ? ‪.‬‬
‫‪-2‬‬ ‫‪-1‬‬
‫ﻥ‪ : 4*5‬ﺏ‪ 2a‬ﺡ‪ V a‬ﻡ‪ ?a‬ﻡ ‪a‬ل ه>روآ‪ >5a‬ا‪$a‬دیم ﺕآ‪ Y8a‬ا‪ ، C = 10 mol.L a‬ﺙ‪ a‬ﻥ‪ a‬ﺥ‪&a‬‬
‫‪T‬س ا‪ : &T%‬ا ل ‪ :‬ا ‪ ، t = 0 &A‬ﻥ)‪ G0 L‬ه ‪ &T‬ﻥ‪ &T‬ا ل ‪ :‬ه(‪ Y‬ا ‪. ( t = 0 ) &A‬‬
‫ﻥ^‪ S‬آ& ﻡ? ﻡ‪P‬ﻥات ا‪q‬ی‪ FP‬إ‪ U‬ﻡ ل ه>روآ‪ >5‬ا‪$‬دیم اﺝد ‪ a:‬ا‪ Ua F$a % 2aL‬وﺱ‪ a‬ﺕ‪aQ‬‬
‫ﺡ‪ ) VS = V = 200 mL -‬ی`‪ Fa‬ا)‪ a: a‬ا ‪ >a% a‬إﺽ‪ &:a‬ﻡ‪aP‬ﻥات ا‪q‬ی‪ ، ( FaP‬ﻥ‪aA  a: naR‬ت ﻡ‪&aQ)H‬‬
‫ﻥ‪ &T‬ا‪8‬ی‪ d‬ﻡ‪ o‬اج ا‪ 5B%‬ا)اﺹ‪ ، F‬ا>ول ا) ی‪ FP‬ا‪ d")%‬ا) ‪: ` F$‬‬

‫;‪<( ,=( : 9:‬‬ ‫* ) ( – ‪. 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .-‬‬
 36 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

t (min) 0 3 6 9 12 15 45 tf
G(mS) G0 2.16 1.97 1.84 1.75 1.68 1.20 1.05
x(mmol)
: ‫(ج ) ل ا*" ا دث ه‬%‫ ا‬FQ)‫ﻡد& ا‬
HCOOC2H5 + HO = HCOO- + C2H5OH
-

: ‫ارد ا>ﻥ& آ ی‬2 &‫ردی& ا‬2‫& ا‬%‫& ا‬T%‫ و ا‬، K = 1 cm : &H‫ ا‬z‫ ﺙﺏ‬: U ‫ی‬
λ(HCOO ) = 5.46 ms.m2.mol-1 ، λ(HO-) = 19.9 ms.m2.mol-1 ، λ(Na+) = 5.01 ms.m2.mol-1
-

: ‫دیم‬$‫> ا‬5‫` آ& ﻡدة ه>روآ‬5Q‫ و ه ﻥ‬t = 0 &A ‫> ا‬% FP‫ی‬q‫ﻥات ا‬P‫ ه آ& ﻡدة ﻡ‬n0 L)‫ ﻥ‬-1
. V ‫دیم ه‬$‫> ا‬5‫ أن ﺡ ﻡ ل ه>روآ‬t = 0 &A ‫ ا‬Y(‫> ه‬% l(‫ آ‬L)‫ ﻥ‬، t = 0 &A ‫ ا‬nQ‫ﻥ‬
: &Ti‫` ﺏ‬% L‫ ی‬t = 0 &A ‫> ا‬% Q)‫& اﺱ ا‬T‫ ﺏ? أن ﻥ‬-‫أ‬
Kn 0
G0 = ( λ (Na + ) + λ(OH - )
V
. G0 &T 45‫ أﺡ‬-‫ب‬
. FQ)‫>م ا‬R‫ ﺝ>ول ﺕ‬FP‫ ﻡ‬-2
. ?‫ﻡ‬8‫( ﺏ>=& ا‬d‫ی‬8‫ )ا‬Q)‫& اﺱ ا‬T‫ ﻥ>رس ﻥ‬-3
: &)‫رة ا‬L‫ ﺏ‬t &A ‫ ا‬: G &T%‫رة ا‬L &‫ ی*? آ)ﺏ‬-‫ ﺏ? أﻥ‬-‫أ‬
K
G= ( λ(Na + ).n 0 + λ(OH- ) . (n 0 - x ) + λ(HCOO- ) . x )
V
FP‫ ﻡذا ﺕ‬. `% L)‫ ا‬4 ‫ ﺙﺏ)ن ی‬b ‫ و‬a ‡‫ ﺡ‬، G = ax + b : F*2‫ ا‬U `L)‫رة و اآ‬L‫ ا‬Y(‫ ه‬$)‫ اﺥ‬-‫ب‬
. b &T
‫ ؟‬a ‫ ﻡ ه إﺵرة‬-‫ﺝـ‬
. G = f(x) &Ti L‫ی‬R‫ ﺏﻥ ﺕ‬i*‫ أرﺱ ﺵ‬-‫د‬
. b ‫ و‬a ?‫ ﻡ‬F‫& آ‬T 45‫ أﺡ‬-‫هـ‬
. &A  F‫ آ‬: x T ‫ب‬5 ‫ ﺏ‬k‫ﺏ‬5‫ ا>ول ا‬F‫ أآ‬-4
. x = f(t) ‫ن‬L‫ ا‬FP‫ ﻡ‬-5
: ‫א ل‬
Kn 0
: G 0 = ( λ (Na + ) + λ (HO- )) : ‫ت‬L‫ إﺙ‬-‫ أ‬-1
V
[ ]
G 0 = Kδ 0 = K( λ (Na + ) Na + + λ(HO- ) HO - ) [ ]
G 0 = K( λ (Na + )C + λ (HO- )C)
G 0 = KC( λ (Na + ) + λ(HO- ))
Kn 0
G0 = ( λ (Na + ) + λ (HO- ))
V
: G0 ‫ب‬5‫ ﺡ‬-‫ب‬
n0
C = 10-2 mol/L = 10 mol/m3 =
V
<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 37 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

G 0 = 10- 2 . 10 ( 5.01 . 10-3 + 19.9 . 10-3 ) = 2.49 . 10-3 s

: ‫>م‬R)‫ ﺝ>ول ا‬-‫ أ‬-2

& ‫>م ا‬R)‫ا‬ HCOOC2H5 + HO- = HCOO- + C2H5OH

&"‫ اﺏ)>ا‬x = 0 n0 n0 0 0
&R)‫اﻥ‬ x n0 - x n0 - x x x
&"`‫ﻥ‬ xf n0 – xf n0 – xf xf xf

K
: G= (λ (Na + )n 0 + λ(OH - )(n 0 - x) + λ(HCOO- ) x ) &Ti‫ت ا‬L‫ إﺙ‬-‫ أ‬-3
V
U‫ إ‬F‫ ا)  ﺕ>ﺥ‬Na+ l(‫ و آ‬، &RL)‫ ا‬HO- ، &‫ﺕ‬%‫ ا‬HCOO- : ‫راد‬2‫ ا‬U ‫ ا & ا ل ی )ي‬Y(‫ ه‬:
: ‫ اد& (ا ی*ن‬: `A‫ و  ﺕ‬FQ)‫ا‬
[ ] [ ]
G = Kδ = K ( λ(Na ) Na + λ(OH ) OH + λ (HCOO ) HCOO - )
+ + - - - [ ]
: &‫>م ی*? آ)ﺏ‬R)‫ ﺝ>ول ا‬U ‫و ا)دا‬
n n ‫ـ‬x x
G = K (λ (Na + ) 0 + λ (HO- ) 0 + λ(HCOO- ) )
V V V
K
G = = K ( λ(Na + ) n 0 + λ (HO- ) (n 0 - x) + λ (HCOO- ) x )
V
: G = ax + b F*2‫ ا‬U &Ti‫ آ)ﺏ& ا‬-‫ب‬
: &R‫ﺏ‬5‫& ا‬Ti‫ ا‬U ‫ا)دا‬
K
G = (λ(Na + ) n 0 + λ (OH- ) n 0 - λ (HO- ) x + λ (HCOO- ) x )
V
K
G = (( λ (HCOO- ) - λ(OH - )) x + (λ(Na + ) + λ (HO- )) n 0 )
V
K Kn 0
G = ( λ(HCOO- ) - λ (OH- )) x + (λ(Na + ) + λ (HO- ))
V V
: ‡‫ ﺡ‬G = ax + b : F*2‫ه ﻡ? ا‬
K Kn 0
a = ( λ (HCOO- ) - λ (HO- )) , b= (λ (Na + ) + λ(HO- ))
V V
. (b = G0 ) t = 0 &A ‫> ا‬% &T%‫ ا‬b &T FP‫• ﺕ‬
: a ‫ إﺵرة‬-‫ﺝـ‬
: ‫ ی*ن‬λ (HCOO- ) < λ (HO- ) : ‫ ( و ﺡ‡ أن‬λ (HCOO- ) - λ (HO- )) ‫ق‬Q‫ إﺵرة ا‬U a ‫ﺕ)> إﺵرة‬
λ(HCOO - ) - λ(HO- ) < 0 → a < 0

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 38 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

: G = f(x) ‫ن‬L‫ ا‬-‫د‬

? ‫رة‬L G = f(x) ‫ن‬L‫( ی*ن ا‬4‫ ﺱ‬F‫ )ا‬a < 0 ‫ و ﺡ‡ أن‬، G = a x + b F*2‫ ﻡ? ا‬G ‫رة‬L ‫ﺏ أن‬
: ‫ آ ی‬R)5‫ﻡ‬
0.9

0.8
G(S)

0.7

0.6

0.5

0.4

0.3

0.2

0.1
x(mol)
0
0 1 2 3 4

: b ، a &T -‫هـ‬
-2
10 -3 -3
▪ a= -3 ( 5.46 . 10 + 19.9 . 10 ) = - 0.722
0.2 . 10
▪ b = G 0 = 2.49 . 10-3
. (m3 ‫>ر ﺏـ‬R‫ ی‬V  ‫) ﻥ(آ أن ا‬
: ‫ إآل ا>ول‬-4
-3
: -%‫ و ﻡ‬b = 2.49 . 10 ، a = - 0.722 ‡‫ ﺡ‬G = ax + b : %‫ >ی‬kL‫ﻡ ﺱ‬
G = - 0.722 x + 2.49 . 10-3 → 0.722 x = 2.49 . 10-3 - G
2.49 .10-3 - G
x=
0.722
: &Ti‫ ا‬Y(‫ ه‬U ‫و ﻥ€ ا>ول ا)دا‬
t (min) 0 3 6 9 12 15 45 tf
G(mS) G0 2.16 1.97 1.84 1.75 1.68 1.20 1.05
x(mmol) 0 0.46 0.72 0.90 1.00 1.12 1.78 2.00

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *
 39 :
&' 2013/05/07 :   ! "# -    -  
  

: x = f(t) ‫ن‬L‫ ا‬FP‫ ﺕ‬-5

2
xx(mol)
( mmom / L)
1.8

1.6

1.4

1.2

0.8

0.6

0.4

0.2
tt(min)
(min)
0
0 10 20 30 40 50

** ‫رس‬: ‫ﻥ‬T: : ‫ﺱ)ذ‬M‫** ا‬

‫ﺱ‬R‫ ﺏ‬z‫ﺱ ﻥی‬T ‫ﺙﻥی& ﻡد‬
&% %5T - ‫وب‬H‫ا‬
Fares_Fergani@yahoo.Fr
Tel : 0771998109
. `‫ ا>روس أو ا)ری? و ﺡ‬: F‫ي ﺥ‬c‫*)وﻥ ﺏ‬q‫ی> ا‬L‫ ا‬k‫ی‬B ? %/i‫ﻥﺝ إﺏ‬
RL5‫وﺵ*ا ﻡ‬
: )‫ان ا‬%‫ﺱ)ذ ذو ا‬M‫ ا‬oT‫ ﻡ‬F‫ أدﺥ‬. >‫ی‬8 ‫& و‬R‫ اﺙ‬Y(‫& ﻡ? ه‬H5‫ ﻥ‬F )

www.sites.google.com/site/faresfergani

<( ,=( : 9:; . 5 12# ، 45 ، 67 ) * : /0 – + ,- .- – ( ) *