STOMATOLOKI ASPEKTI TRUDNOE (I dio)

Pie: Dai Jovan

- Stomatoloki fakultet Podgorica -

TRUDNOA I TKIVA USNE DUPLJE

Mnoge trudnice zanemaruju oralno zdravlje i izbjegavaju redovne
stomatoloke preglede i blagovremenu sanaciju oboljenja usta i zuba. U
toku trudnoe je registrovana ea pojava oboljenja potpornog tkiva zuba
(parodoncijuma) to se objanjava poveanim uticajem polnih hormona uz
negativan uticaj lokalnih faktora. Najee promjene se uoavaju na
desnima (gingivi):
1. Gingivitis gravidarum - Karakterie se uveanjem trouglastog dijela
desni koji se nalazi izmeu dva zuba (interdentalna papila) koje sa preostalom
gingivom imaju boju maline. Promjene su najuoljivije u predjelu donjih
prednjih zuba. Blage provokacije, a nekad i spontano, dovode do krvarenja.
2. Gingivitis hyperplastica gravidarum u trudnoi se nekada razvija
izrazita proliferacija gingive, a naroito interdentalnih papila sa slikom
hroninog hiperplastinog gingivitisa. Promjene nastaju kao posljedica
proliferacije vezivnog tkiva usled ega gingiva postaje vrste konzistencije.
Regije izrazite proliferacije perzistiraju i nakon poroaja uslovljavajui
gubitak kotane mase alveola, to predstavlja prelazak u parodontopatiju.
3. Tumori trudnoe - okruglaste, crvenkaste promjene na gingivi u
predjelu prednjih zuba. Crvenkste su boje, glatke povrine i krvare
prilikom vakanja.
U trudnoi je esta pojava karijesa. To se dovodi u direktnu vezu sa
smanjenom higijenom usta i zuba (povean broj mikroorganizama),
uestalim povraanjem kisjelog sadraja (hyperemesis gravidarum) i
opisanim gingivitisom (bolja retencija dentalnog plaka).
Relativno esto se deava da ene u ve poodmakloj trudnoi imaju po
nekoliko gangrenoznih zuba ili zaostalih korijenova za ekstrakciju, to
predstavlja idealnu osnovu za razvoj dentogenih infekcija, koje nekada
mogu vrlo ozbiljno da ugroze zdravstveno stanje majke i fetusa.

STOMATOLOKI ASPEKTI TRUDNOE (II dio)

Pie: Dai Jovan
- Stomatoloki fakultet Podgorica -

TRUDNOA I STOMATOLOKE INTERVENCIJE

lako trudnoa ne predstavlja bolesno ve fizioloko stanje, stomatoloki
tretman trudnica zahtijeva odreenu obazrivost, u cilju maksimalne zatite
kako trudnice, tako i ploda djeteta.
Najveu panju treba da se posveti profilaksi, tj. insistiranju na redovnim i
estim (tromjesenim) kontrolnim pregledima. Na kontrolama, trudnice bi
se trebale detaljno upoznati sa znaajem pravilnog odravanja oralne
higijene i ulozi fluorida u prevenciji oboljenja usta i zuba. Stomatolog bi
trebao savjetovati trudnicu da, poev od etvrtog mjeseca trudnoe do
kraja laktacije, svakodnevno uzimaju fluoride (1 mg).
Stomatoloka njega trudnica podrazumijeva: lijeenje svih karijesnih zuba
koji se mogu spasiti, zamjenu loe postavljenih plombi i napravljenih
krunica ili drugih protetskih radova, neutralisanje faktora koji prouzrokuju
oboljenja parodoncijuma i ekstrakciju zuba ili drugih hirurkih intervencija
kada ne postoji bilo koja druga mogunost lijeenja.
Ni jedan zahvat iz domena preventivne i restaurativne stomatologije u
toku trudnoe nije kontraindikovan. Po pravilu, to isto vai za ekstrakciju
zuba. Ukoliko se iz anamneze stekne utisak da je trudnoa normalna,
ekstrakcija zuba se moe bezbijedno sprovesti bez obzira na mjesec
trudnoe. Vee i komplikovanije hirurke intervencije elektivnog karaktera
trebalo bi odloiti, za period posle poroaja.
Trudnoa moe da bude emocionalno i fiziki stresna. Stoga se preporuuje
primjena nefarmakolokog protokola za smanjenje uznemirenosti. Ako se
trudnica nalazi u poodmakloj trudnoi, stomatolog prilikom rada treba
izbjegavati leei poloaj, jer sadraj materice moe vriti pritisak na venu
cavu inferior, izazivajui venozno vraanje krvi u srce.

Prilikom obrade trudnice postoje dvije oblasti

kod kojih, zbog potencijalne opasnosti od
genetskog optereenja fetusa, stomatolog
mora da bude posebno obazriv. To su dentalna
radiografija i primjena medikamenata.
Sve stomatoloke intervencije koje zahtijevaju
radiografisanje korijena zuba kod trudnice
treba odloiti. Ukoliko to nije mogue moraju se
preduzeti sve mjere opreza, to podrazumijeva
obaveznu upotrebu zatitne kecelje i snimanje
samo onih povrina koje zahtijevaju
intervenciju. Treba imati u vidu da je rendgen
snimanje u zadnjem tromjeseju trudnoe
manje tetno za plod nego u predhodnom
periodu, naroito prvom tromjeseju, kad je
najizraenija organogeneza fetusa.
U odreenim situacijama u toku trudnoe kada je indikovana antibiotska
terapija mora voditi rauna o postojeim saznanjima i iskustvima.
Penicilinski preparati su se pokazali kao najsigurniji zbog najmanje
toksinosti. Za njima dolaze cefalosporini, a onda ostali antibiotici.
Antibiotici koji sadre tetracikline su strogo kontraindikovani. Ukoliko se
primijene od treeg mjeseca trudnoe mogu dovesti do strukturnih
anomalija glei i dentina (tetraciklinska hipoplazija). Tetraciklini se vezuju
za kalcijum glei i dentina gradei nerastvorIjivi tetraciklin-kalcijum
ortofosforni kompleks koji se manifestuje u vidu diskoloracije u razliitim
nivoima krunice zuba. Primjena tetraciklina u drugom tromjeseju moe
usporiti rast fetusa, a u posljednjim mjesecima trudnoe u veim dozama
moe prouzrokovati toksinu tetraciklinsku hepatopatiju. Isto tako, u toku
graviditeta iz bezbjednosnih razloga nije preporuljivo primjenjivati
sulfonamide, klindamicin, metronidazol, hloramfenikol i eritromicin, dok
aminoglikozide treba davati uz oprez. to se tie primjene ostalih
medikamenata svakako ih treba izbjegavati. Tu se misli na sedative,
trankilanse, anksiolitike, hipnotike, nesteroidne antiinflamatorne ljekove,
kortikosteroide itd.
Primjena lokalne anestezije u toku trudnoe nije kontraindikovana.
Meutim, zbog mogueg negativnog djelovanja na gravidni uterus ne
treba upotrebljavati anestetike koji u sebi, kao vazokonstriktor, sadre
felipresin (prilocain - Citanest). Nije indikovano da se stomatoloke
intervencije vre u optoj anesteziji ili sedaciji i treba ih primjenjivati samo
onda kada je to neophodno i ako je mogue u posljednjim mjesecima
trudnoe.

Praktine preporuke za stomatoloke intervencije kod trudnica:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Normalna trudnoa - ekstrakcija zuba bezbijedna.

Nesigurna anamneza - ginekoloka saglasnost.
Odloiti tee oralnohirurke zahvate, ako je mogue, posle
trudnoe.
Izbjegavati rendgen snimanje osim ako nije neophodno obavezna upotreba zatitne kecelje.
Pridravati se nefarmakoloIog protokola za smanjenje
stresa.
Postaviti trudnicu u uspravan sjedei poloaj.
Primijeniti anestetike amidne prirode - kontraindikovan
felipresin kao vazokonstriktor.
Izbjegavati primjenu medikamenata sa teratogenim
efektom - ako je potrebno konsultovati ginekologa.