B CNG THNG

V TH TRNG TRONG NC
*****

BO CO
NGHIN CU NGHIN CU CC LOI HNH
T CHC BN BUN, BN L VIT NAM
D N HON THIN KHUN KH PHP L QUN L HOT
NG THNG MI TRONG IU KIN HI NHP KINH T
QUC T
Chu d an: Vu Phap ch va Vu Thi trng trong nc, B Cng Thng

Chuyn gia nghin cu: 1. PGS.TS. L Trinh Minh Chu

2. PGS.TS. Nguyn Hoang Long

LI NI U
T khi Vit Nam thc hi n chinh sach i mi, nganh ban bun, ban le Vit
Nam a va ang co s phat trin v nhiu m t theo hng vn minh, hi n ai vi
nhiu loai hinh t chc, phng thc kinh doanh va thanh phn kinh t tham gia, tng
bc ap ng nhu cu ngay cang cao va a dang cua san xut va tiu dung. Bn canh
loai hinh t chc, phng thc kinh doanh truyn thng, a xut nhiu loai hinh t
chc, phng thc kinh doanh hi n ai theo m hinh cua cac nc tin tin; s tham
gia cua thanh phn kinh t ngoai nha nc va kinh t co vn u t nc ngoai ngay
cang tng, a gop phn quan trng trong tng trng kinh t mc cao va lin tc cua
Vit Nam thi gian qua.
Tuy nhin, nhin trn tng th, so vi cac nc tin tin va ngay ca so vi mt s
nc trong khu vc thi nganh ban bun, ban le Vit Nam vn cn nhiu bt cp. S ra
i, phat trin cua mt s loai hinh c s ban bun, ban le hi n ai thi gian qua phn
nhiu cn mang tinh t phat, cha co quy hoach va inh hng phat trin ro rang; a
va ang xut hin khng it khim khuyt trong hoat ng kinh doanh, anh hng ti
quyn li ngi tiu dung va s phat trin bn vng cua cac loai hinh t chc ban
bun, ban le Vit Nam.
Do o, cn co bao cao nghin cu trung thc, khach quan v thc trang hoat
ng cua cac c s ban bun, ban le v s lng, c cu, qui m, tc phat trin,
dung lng thi trng va xu hng phat trin thi gian ti, nhm cung cp s liu, d
liu u vao xut cac giai phap nng cao hiu qua quan l nha nc i vi h
thng phn phi noi chung cac c s ban bun ban le Vit Nam noi ring la vn
mang tich cp thit.
i tng nghin cu cua bao cao la cac loai hinh ban bun gm loai hinh ban
bun truyn thng (Ch hang 1,2, Ch u mi); ban bun hin ai (S giao dich
hang hoa, Trung tm giao dich hang hoa va Trung tm ban bun, tng kho phn phi)
va cac loai hinh ban le gm: Ban le truyn thng (Ch hang 2, 3); Ban le hin ai
(Siu thi, Trung tm thng mai).
2

Pham vi nghin cu: V khng gian, Bao cao nghin cu trn ia ban ca nc.
V thi gian, bao cao nghin cu cp khoang thi gian 5 nm gn y t nm
2008 n 31 thang 12 nm 2012.
Bao cao c b cc thanh hai phn. Phn 1, Bao cao tp trung ra soat, nghin
cu cac loai hinh c s ban bun chu yu vi cac ni dung: (i) Lit k, cac loai hinh
ban bun chu yu; (ii) Thng k anh gia v s lng, c cu, quy m, tc phat
trin cua cac loai ban bun; va (iii) anh gia xu hng phat trin thi gian ti. Phn
2, Bao cao tp trung ra soat, nghin cu cac loai hinh c s ban le chu yu i vi cac
ni dung: (i) Lit k, cac loai hinh ban le chu yu; (ii) Thng k anh gia v s lng,
c cu, quy m, tc phat trin cua cac loai ban le; va (iii) anh gia xu hng phat
trin thi gian ti.

Phn 1
CC LOI HNH C S BN BUN VIT NAM
I. KHI NIM DCH V BN BUN V C S BN BUN
1. Khai nim dich vu ban bun:
Hoat ng phn phi co th c xem xt di nhiu goc khac nhau. i
vi ngi san xut, phn phi la nhng cach thc va nhng t chc gip h at ti
cac khach hang cui cung. Soan thao mt chinh sach phn phi co ngha la la chn
nhng phng thc phn phi phu hp nht cho vic ban mt hang hoa hoc dich
v. i vi ngi tiu dung, hoat ng phn phi c th hin chu yu tai cac
ca hang ban le - mt xich cui cung cua qua trinh bin i, vn chuyn, d tr
va a hang hoa, dich v n tay ngi tiu dung. Cn i vi ban thn cac nha
phn phi, hoat ng phn phi la mt lnh vc kinh t ring bit co chc nng trung
gian gia ngi san xut va ngi tiu dung. Tuy nhin, co th inh ngha hoat
ng phn phi nh sau:
Phn phi la qua trinh lu thng hang hoa t nha ch tao/san xut hay nhp
khu ti cac nha phn phi trc tip/cac ai l ban hang hay cac cng ty thng mai,
cac i tac thu mua ti tay ngi tiu dung/cac khach hang kinh doanh, nha chuyn
mn (cac trung gian phn phi).
Cac trung gian phn phi bao gm cac th nhn va phap nhn kinh t hp
thc ng gia nha san xut va nha tiu dung thc hin chc nng phn phi hang
hoa tim kim li nhun cho h. Theo chc nng cua cac trung gian phn phi,
thng co 2 loai trung gian phn phi la trung gian ban bun va trung gian ban le.
Tuy nhin, trong thc t lai co trung gian thng mai va ban bun va ban le, khi
o h s c coi la trung gian ban bun hay trung gian ban le tu thuc vao t
trng ban bun hay ban le la chu yu.
Nh vy, phn phi bao gm toan b cac qua trinh hoat ng theo thi gian va
khng gian t lc kt thc san xut cho n lc kt thc khach hang cui cung
nhn c san phm tiu dung. o la cac khu ong goi, vn chuyn, lu kho, d
tr va em ban cho ngi tiu dung. Du hoat ng phn phi co th do chinh ngi
san xut thc hin hay do cac trung gian am nhim theo yu cu cua ngi san
xut, no lun c coi la chic cu ni gia ngi san xut va ngi tiu dung. No
gip cho hang hoa va dich v co th thc hin c gia tri va gia tri s dng c
tao ra trong giai oan san xut. Nh co phn phi, hang hoa va dich v mi c
lu thng rng khp trn toan xa hi, ap ng nhu cu ngay mt a dang hn cua
ngi tiu dung. Theo h thng phn loai san phm cua Lin hp quc nm 1998
(Central Product Classification CPC), nganh phn phi bao gm bn phn nganh
dich v chinh: dich v ai l hoa hng, dich v ban bun, dich v ban le va dich v
nhng quyn. Trong khun kh bao cao nay, nhom tac gia ch tp trung nghin cu
4

mt s loai hinh c s ban bun chu yu cung ng dich v ban bun.

Theo h thng phn loai CPC, dich v ban bun la vic ban hang cho cc nh
bn l, cho ngi tiu dng cng nghip, thng mi, t chc v cc i tng kinh
doanh khc, thm ch cho c cc nh bn bun khc...
Nghi inh s 23/2007/N-CP cua Chinh phu ngay 12 thang 02 nm 2007 quy
inh chi tit Lut Thng mai v hoat ng mua ban hang hoa va cac hoat ng lin
quan trc tip n mua ban hang hoa cua doanh nghip co vn u t nc ngoai tai
Vit Nam (sau y gi tt la Nghi inh s 23/2007/N-CP) co quy inh Bn bun l
hot ng bn hng ho cho thng nhn, t chc khc; khng bao gm hot ng
bn hng trc tip cho ngi tiu dng cui cng
Quyt inh s 337/Q-BKH cua B K hoach va u t ngay 10 thang 4 nm
2007 v vic ban hanh Quy inh ni dung H thng nganh kinh t cua Vit Nam co
inh ngha Bn bun l bn hng ho loi mi v loi qua s dng cho ngi
bn l, ngi sn xut kinh doanh (m khng lm thay i thnh phn, tnh cht,
cng dng) nh doanh nghip sn xut cng nghip, doanh nghip thng mi, c
quan, t chc chuyn mn, hoc bn li cho ngi bn bun khc, cho cc i l, t
chc mi gii mua bn hng ho.
ng thi, cac chuyn gia va nha nghin cu trong lnh vc phn phi cng
gii thiu nhiu khai nim khac nhau v dich v ban bun:
Theo tai liu nghin cu cua nhom chuyn gia D an EU-Vit Nam Mutrap III
nm 2010, dch v bn bun l hot ng bn hng ha phc v nhu cu sn xut,
bn li hoc tiu dng v mc ch ngh nghip hoc kinh doanh;
2. Khai nim v c s ban bun
Theo t in Ting Vit, c s c inh ngha la n vi cp di cung,
ni trc tip thc hin cac hoat ng nh san xut, cng tac... cua mt h thng t
chc, trong quan h vi cac b phn lanh ao cp trn.
Theo t in ting Anh, c s hay establishment c hiu la ia im
kinh doanh (business premise) hay mt cng trinh cua nha nc hoc t nhn bao
gm cac ta nha va trang thit bi cn thit t chc kinh doanh hay lam ni c tr (a
public or private structure including buildings and equipment for business or
residence).
Cn tai Nghi inh s 23/2007/N-CP ngay 12 thang 02 nm 2007, inh ngha
c s bn l l n v thuc s hu ca doanh nghip thc hin vic bn l ma
khng giai thich v c s ban bun. Vi cach inh ngha nh vy, c s bn bun c
th hiu l n v thuc s hu ca doanh nghip thc hin vic bn bun.
5

Mt nghin cu cua cac chuyn gia D an EU-Vit Nam Mutrap III trong nm
2010 lai a ra cac khai nim nh sau: C s bn bun la tn gi chung cho cac loai
hinh ch, ca hang, trung tm thng mai hay cac hinh thc di tn gi khac c
t chc thc hin hoat ng ban bun.
Trong khun kh bao cao nay, c s bn bun c coi l tn gi chung cho
cc n v c khng gian v a im c nh cn thit trng by v bn hng
di hnh thc bn bun; c s bn l c coi l tn gi chung cho cc n v c
khng gian v a im c nh cn thit trng by v bn hng di hnh thc
bn l. Nh vy, mt doanh nghip hay t chc co th co mt hoc nhiu c s ban
bun, ban le.
Theo t in Vit Nam, khai nim chu yu la tinh t ch v mc quan
trng nht hay v phn nhiu, phn ln. Trong pham vi nghin cu cua Bao cao,
c s ban bun chu yu y c hiu la cac loai hinh c s ban bun tiu biu, co
mc quan trng hay chim s lng ln nc ta ma s hinh thanh, phat trin cua
cac c s nay co tac ng ln n nn kinh t cua Vit Nam noi chung va thc trang
nganh dich v ban bun nc ta noi ring.
II. MT S LOI HNH C S BN BUN CH YU VIT NAM
HIN NAY
1. Tng quan v s phat trin cua cac loi hnh c s ban bun Vit Nam
H thng kt cu ha tng ban bun bao gm nhng iu kin c s vt cht k
thut am bao cho hoat ng ban bun hang hoa trn thi trng trong nc. V c
ban, xut phat t c trng cua hoat ng ban bun, h thng kt cu ha tng ban
bun thng bao gm: 1) Ni trng bay, gii thiu hang hang hoa; 2) iu kin c s
vt cht k thut ngi mua va ngi ban co th tin hanh giao dich, thoa thun
vi nhau; 3) iu kin c s vt cht lu kho, bao quan, s ch, phn loai s lng
ln hang hoa trc va sau khi hang hoa c giao, nhn gia ngi mua va ngi
ban. Nh vy, nc ta, hin nay cac loai hinh c s ban bun chu yu bao gm: 1)
Loai hinh truyn thng: Ch ban bun (hang 1,2) va ch u mi; 2) C s ban bun
cua cac doanh nghip, trung tm ban bun, tng kho phn phi hang hoa theo m hinh
cash & carry; 3) C s ban bun hin ai khac nh San giao dich hang hoa...
+ Ch ban bun va ch u mi:
Cac ch ban bun thng la ch truyn thng co qui m hang 1 va hang 2,
c phn b khp ca nc va thng t tai cac trung tm kinh t xa hi cua vung,
tnh, thanh ph. Mt hang kinh doanh tai cac ch ban bun tng i a dang, nhng
vn chu yu la cac mt hang nng san va hang cng nghip tiu dung, nhng giao
dich ban bun qui m nh va thiu cac iu kin c s vt cht k thut am bao cho
vic lu kho, bao quan, s ch, phn loai hang hoa vi s lng ln.
6

Cac ch u mi c chinh thc hoa vi tn gi nay trong khoang 10 nm

y. C th, nm 1998 UBND Thanh ph H Chi Minh mi chinh thc ph duyt
an xy dng 3 ch u mi nng san thc phm: Binh in; Tam Binh, Tn Xun.
Sau o, nm 2000 UBND thanh ph Ha Ni cng ph duyt xy dng 8 ch u mi
va tip n la cac ch u mi la gao, trai cy tai cac tnh ng Bng sng Cu
Long,... Tinh n nay trn ia ban ca nc co khoang 84 ch u mi, trong o chu
yu la ch u mi nng san. Cac ch u mi nay c phn b tai cac vung san
xut nng nghip chinh va cac thi trng tiu th ln nh ng Bng Sng Cu
Long, TP H Chi Minh, ng Bng Sng Hng, Ty Nguyn, Nam Trung B. Nhin
chung, tai cac ch u mi a bao gm ca din tich bay hang, giao dich mua ban hang
hoa va c s kho hang. Tuy nhin, thc t cho thy, nhiu ch u mi co quyt inh
thanh lp nhng cha c xy dng, hoc xy dng nhng cha a vao khai thac
hoc khai thac km hiu qua.
+ Cac c s ban bun cua doanh nghip:
Nhin chung, cac doanh nghip ban bun nc ta hin nay do han ch v qui
m, nn hu ht cha hinh thanh c mang li c s ban bun ring co, ma thng
thng qua mang li ch hoc ban bun tai tr s chinh cua doanh nghip.
Trong s cac doanh nghip ban bun ln, Tp oan Metro la nha u t nc
ngoai u tin phat trin mang li phn phi ban bun theo m hinh tng kho phn
phi cash&carry. METRO Cash & Carry u t trung tm phn phi ban bun cash &
carry u tin tai Vit Nam nm 2002. Hin nay cng ty ang vn hanh mi chin
Trung tm ban bun cash & carry tai TP. HCM, Ha Ni, Hai Phng, a Nng, Cn
Th, Bin Ha - ng Nai, Long Xuyn - An Giang, Quy Nhn Binh inh, Binh
Dng, Vng Tau, Vinh - Ngh An, Ha Long Quang Ninh, Nha Trang Khanh
Ha, Bun Ma Thut c Lc, va Rach Gia Kin Giang.
+ Cac c s ban bun hin ai khac:
Cac c s ban bun hin ai nc ta mi trong thi k hinh thanh va phat
trin, do o, s lng c s cn it va cha tao thanh mang li hoan chnh. Trn ia
ban ca nc hin co cac c s ban bun hin ai nh:
- Sn giao dch hng ho (l loi th trng c bit, vic mua bn thng qua
nhng ngi mi gii do s giao dch ch nh, giao dch khi lng ln, tnh cht
ng loi, phm cht c th thay th cho nhau.):
Tai TP H Chi Minh a khai trng san giao dich hang hoa u tin vao nm
2002, nhng ch sau mt giao dich a phai ong ca. Hai nm sau, mt san giao dich
thuy san c m tai Cn Gi (TP.HCM), nhng cng ch hoat ng c mt thi
gian ngn. Thang 12/2009, san giao dich hang hoa cua Sacombank vi tn gi Sacom
- STE a i vao hoat ng vi mt hang chu lc c giao dich la thp. Gn y, cng
chinh Sacombank a m lai san giao dich iu tai Binh Phc vi h thng giao dich
hin ai. Lanh ao Sacombank k vng vic khai trng san giao dich in t s gop
7

phn a nganh iu Vit Nam chim lnh vi tri s 1 trn thi trng th gii va phn
u at kim ngach xut khu 1 t USD trong nm 2010, tng 150 triu USD so vi
nm 2009. Khng ch Sacombank, mt s ngn hang nh Techcombank, BIDV,
Vietcombank cng ang tao knh cho doanh nghip trong nc tham gia cac san giao
dich hang hoa quc t, nhng mc ph cp vn cn han ch.
- Trung Tm giao dch hng ha: Tai c Lc a xy dng Trung tm Giao
dich Ca ph Bun Ma Thut (BCEC) theo Quyt inh s 2278/Q-UBND ngay 04
thang 12 nm 2006 cua UBND tnh c Lc. c s chp thun cua Pho Thu tng
Chinh phu Nguyn Sinh Hung tai Cng vn s 9254/VPCP-KTN ngay 22 thang 12
nm 2010 cua Vn phng Chinh phu, Trung tm Giao dich ca ph Bun Ma Thut
(sau y gi tt la BCEC) a trin khai thc hin thi im mt nm giao dich ca ph
k han, chinh thc khai trng vao ngay 11 thang 3 nm 2011. Tip o, ngay 09 thang
5 nm 2012, Vn phng Chinh phu co Cng vn s 3178/VPCP-KTN thng bao
kin cua Pho Thu tng Hoang Trung Hai cho php BCEC c tip tc hoat ng
thi im giao dich ca ph k han n ngay 31 thang 12 nm 2012.
Thanh ph H Chi Minh cng a co k hoach xy dng cac trung tm giao dich
nguyn ph liu trong thi k 2007 2010, trong o u tin cho 2 nganh xut khu
chu lc cua Thanh ph la dt may va da giy. Tuy nhin, do kho khn v qu t, mi
co trung tm giao dich nguyn ph liu dt may tai huyn D An (Binh Dng) a
vao s dng u nm 2009.
Ngoai ra, tai Tha thin Hu cng ang ku gi u t xy dng trung tm
giao dich nguyn ph liu dt may. Mt s tnh ng bng sng Cu Long cng ang
trin khai qui hoach xy dng mt s trung tm giao dich mt s mt hang nng san.
- S Giao dch hng ha:
Lut Thng mai nm 2005 a t nn mong u tin v cac quy inh quan l
nha nc i vi S giao dich hang hoa. Vic t chc S Giao dich hang hoa s tao ra
mt c ch thc y manh m vic san xut hang hoa theo hp ng. Thng qua cac
S Giao dich hang hoa, ngi san xut co th k kt cac hp ng cho ca nguyn liu
u vao va cac san phm u ra am bao li ich chc chn cho ngi san xut.
Hn na, S Giao dich hang hoa cho php hinh thanh gia ca mt cach binh ng, gn
kt ngi san xut vi thi trng, gn san xut trong nc va thi trng trong nc
vi thi trng nc ngoai. S Giao dich hang hoa ra i a gip cho ngi nng dn
va doanh nghip trong nc bao him c rui ro bin ng gia, han ch tinh trang
c mua, mt gia
T nhu cu cng nh s chin mui cua thi trng, thang 9 nm 2010, S Giao
dich hang hoa Triu Phong (nay i tn la S Giao dich hang hoa Vit Nam (VNX) la
n vi u tin c B Cng Thng cp giy php thanh lp S Giao dich hang
hoa Vit Nam, hoat ng theo quy inh tai Lut Thng mai va cac vn ban phap
quy co lin quan (Giy php thnh lp s 4596/GP-BCT ngy 01 thng 9 nm 2010).
8

Hin B Cng Thng ang xem xt, thm inh H s nghi cp Giy php
thanh lp S Giao dich hang hoa INFO cua Cng ty c phn S Giao dich hang hoa
INFO, nu c cp thi y la S Giao dich hang hoa th hai Vit Nam.
Trong pham vi nghin cu cua bao cao nay, nhom nghin cu ch tp trung vao
mt s loi hnh c s bn bun ch yu l ch u mi bn bun, trung tm bn
bun (theo quy hoch), tng kho phn phi theo m hnh Cash & Carry v cc loi
hnh c s bn bun hin i (Trung tm giao dch hng ha, S giao dch hng
ha).
2. i vi loi hnh c s ban bun truyn thng
H thng cac c s ban bun hang hoa nc ta hin nay vn chu yu la loai
hinh ch truyn thng co qui m hang I va II. T nm 2003 n nay, ch u mi
cng a c ch trng phat trin nhm t chc tt hn hoat ng ban bun hang hoa
qua ch, nht la vi cac mt hang nng san. Bc u a ap ng nhu cu ngay cang
ln cua xa hi, gop phn quan trng vao s nghip phat trin kinh t - xa hi cua ca
nc va tng ia phng, ng thi ap ng c s phat trin va tng trng cua
nn kinh t lin tc trong nhng nm va qua.
2.1. Tnh hnh phat trin mng li ch ban bun hng 1, hng 2
2.1.1. S lng v tnh hnh phn b mng li ch bn bun
Theo s liu bao cao cua cac ia phng (Bang 1), hin nay ca nc co 1.173
ch tng hp ban bun (Hang 1 va 2) chim 13,7% tng s ch toan quc, phn ln
cac ch nay nm trung tm kinh t cua cac tnh, thanh ph trc thuc Trung ng.
Cac tnh co s lng ch tng hp ban bun nhiu nht ca nc la cac tnh,
thanh ph trc thuc Trung ng: thanh ph H Chi Minh (65 ch), Ha Ni (78
ch), Quang Ninh (38 ch), Nam inh (40 ch), Thai Binh (43 ch), Thanh Hoa (56
ch), Quang Binh ( 53 ch), ng Nai (42 ch), ng Thap (40 ch) ng thi,
y cng la nhng tnh co s lng ch ban bun co din tich ban hang, din tich
chim t cua cac cng trinh ch la ln nht.
Bng 1: Mng li ch ban bun (hng 1,2) phn theo cac ia
phng n nm 2012
Phn Theo Hng ch
STT

Tn Tnh

C nc
B Sng Hng
1
2

Ha Ni
Hai Phng

Tng s
ch nm
2012

Ch hng 1,2

Ch hng
III

Tng

Ch
hng I

Ch Hng
II

8,547

1,173

247

926

7,374

100%

13.7

2.89

10.83

86.28

1663

263

47

216

1400

414
143

78
20

12
6

66
14

336
123

3
4
5
6
7
8
9
10

11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

Vnh Phc
Bc Ninh
Hai Dng
Hng Yn
Ha Nam
Nam inh
Thai Binh
Ninh Binh

77
91
176
99
106
215
233
109

17
25
12
18
4
40
43
6

3
5
3
5
1
9
2
1

14
20
9
13
3
31
41
5

60
66
164
81
102
175
190
103

ng Bc

1283

156

33

123

1127

Ha Giang
Cao Bng
Lao Cai
Bc Kan
Lang Sn
Tuyn Quang
Yn Bai
Thai Nguyn
Ph Th
Bc Giang
Quang Ninh

178
80
71
65
84
82
107
137
213
131
135

14
18
11
6
16
3
2
13
12
23
38

3
2
0
0
2
1
0
3
2
1
19

11
16
11
6
14
2
2
10
10
22
19

164
62
60
59
68
79
105
124
201
108
97

Ty Bc

259

23

18

236

Lai Chu
in Bin
Sn La
Hoa Binh

24
38
105
92

2
5
6
10

0
1
0
4

2
4
6
6

22
33
99
82

1385

176

41

135

1209

455
370
173
156
77
154
823
66
160
154
171
147
125

56
26
13
53
9
19
116
26
13
25
33
6
13

23
6
1
4
4
3
25
8
2
2
8
1
4

33
20
12
49
5
16
91
18
11
23
25
5
9

399
344
160
103
68
135
707
40
147
129
138
141
112

Ty Nguyn

368

29

20

339

Kon Tum
Gia Lai
k Lk
k Nng
Lm ng

25
83
146
47
67

3
10
2
5
9

1
2
2
0
4

2
8
0
5
5

22
73
144
42
58

1027

190

43

147

837

243
104

65
12

17
2

48
10

178
92

Bc Trung B
26
Thanh Hoa
27
Ngh An
28
Ha Tnh
29
Quang Binh
30
Quang Tri
31
Tha Thin Hu
DH Nam Trung B
32
a Nng
33
Quang Nam
34
Quang Ngai
35
Binh inh
36
Ph Yn
37
Khanh Hoa
38
39
40
41
42

ng Nam B
43
44

TP. H Chi Minh

Ninh Thun

10

45
46
47
48
49
50

Binh Phc
Ty Ninh
Binh Dng
ng Nai
Binh Thun
Ba Ria-Vng Tau

B Sng Cu Long
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63

Long An
ng Thap
An Giang
Tin Giang
Hu Giang
Vnh Long
Bn Tre
Kin Giang
Cn Th
Tra Vinh
Soc Trng
Bac Liu
Ca Mau

50
109
91
200
145
85

11
8
22
42
15
15

5
0
2
9
5
3

6
8
20
33
10
12

39
101
69
158
130
70

1739

220

44

176

1519

124
228
230
171
73
110
170
130
107
115
126
69
86

16
40
6
26
13
17
14
12
21
10
18
12
15

1
13
0
5
6
1
3
3
7
2
1
1
1

15
27
6
21
7
16
11
9
14
8
17
11
14

108
188
224
145
60
93
156
118
86
105
108
57
71

- Phn b ch theo vng kinh t

Cng theo tng hp t bao cao nu trn, cac ch tng hp ban bun, c
phn b theo vung kinh t trn ia ban ca nc nh sau
Bng 2: Phn b ch ban bun (hng 1,2) theo vng kinh t
Vng kinh t

S lng ch ban
bun (hng 1,2)

T trng (%)

Tng s

1.173

100

263

22

2 ng Bc

156

13

23

4 Bc Trung B

176

15

116

10

6 Ty Nguyn

29

Dng Nam B

190

16

8 B Sng Cu Long

220

19

B Sng Hng

Ty Bc

DH Nam Trung B

Ngun: V Th trng trong nc B Cng Thng

S lng cac ch tng hp ban bun nc ta hin nay cn chim t l thp,
phn b khng ng u, hu ht tp trung tai khu vc ng bng (ng bng sng
Hng: 22%; ng bng sng Cu Long: 19%), c bit la tai cac khu thi, trong
11

khi o tai mt s tnh min ni vung Ty Bc B va Ty Nguyn t l rt thp (co

2%) (chi tit hinh 1).
Hnh 1: Phn b ch ban bun theo khu vc

2.1.2. Thc trng v quy m v c s vt cht ca ch bn bun

a. Thc trng c s vt cht hin c
- Din tch t ch
Theo kt qua iu tra cua Vin Nghin cu Thng mai, cac ch ban bun
2
2
co din tich t t 1.000 m - 5.000 m , chim 35% va ch co din tich t trn 5.000
2
m , chim 65% tng s ch ban bun cua ca nc.
2

Tinh theo cac vung nh sau: cac vung co nhiu ch (t 1.000 - 5000 m ) la
vung ng Nam b (21,4%), vung BSCL (21,2%), vung ng Bc b
2
(15,38%) ... Vung co nhiu ch din tich mt bng ln trn 5.000m la vung
ng bng Sng Hng (5,26%). Nhin chung, din tich mt bng cua cac
chtng i ln va din tich xy dng cng chim t l tng i cao t 50% n
80%.
- Theo s liu khao sat, din tich co cac cng trinh xy dng chim 55,72%
tng din tich mt bng. Din tich ng giao thng ni b chim 17,79%;
+ Din tich bai xe chim 6,15% (chu yu danh cho vic trng gi phng
tin giao thng). Din tich t trng cha xy dng chim 6,15%.
2
+ S ch co din tich ban hang t 1.200- 2.000 m chim 19%, s ch co
2
din tich ban hang trn 2.000 m chim 81% tng s ch hang I
- Tnh hnh xy dng c s vt cht ch
Qua khao sat thc t tinh hinh xy dng c s vt cht cua cac ch tng hp
ban bun hin co trn ia ban ca nc cho thy co 80% s ch c xy dng
12

kin c, thit k ch a hp l hn so vi cac loai hinh ch khac. Tuy nhin mc

u t cha cao, cha at trinh hin ai. Din tich mt bng va din tich xy
dng cua cac ch tng i ln, song din tich ban hang cn cht hp, tinh trang
ch bi qua tai la ph bin, cng nh din tich danh cho khach hang i lai, la chn
hang hoa rt han hp. iu o co anh hng rt ln n hoat ng cua ch cng nh
han ch kha nng canh tranh cua ch so vi cac loai hinh t chc mua ban hang hoa
khac trn ia ban. H thng ng b trong cac ch cn cht hp, gy kho khn cho
vic i lai mua ban hang hoa, kho khn cho vic chuyn ch hang hoa ra vao ch,
chiu rng ng khng u kich thc xe cu hoa ra vao khi cn thit. ng
thi, phn ln cac ch cha co ng dn nc n vi cac quy hang thc phm;
cng ranh thoat nc nh, khng thoat nc kip khi ma ln gy t, ngp, va
nhim mi trng trong ch. Trang thit bi phng tin cu hoa cac ch mc du
a c trang bi nhng cn thiu. H thng nha v sinh trong ch cha am bao u
tiu chun.
C cu din tich theo chc nng s dng nh sau: Din tich xy dng nha ch
c s dng cho ban hang (k ca phn lu khng) chim khoang 80%; din tich b
tri h kinh doanh chim 67,77%; din tich vn phng cua Ban quan l ch la 4,3%
cn din tich cac cng trinh ph khac chim 13,5%. Hu ht cac ch cha co
din tich kho gi hang va din tich cua cac c s ch bin phc v nhu cu kinh
doanh trong ch.
2.2. anh gia chung
2. 2.1. Nhng kinh nghim thnh cng trong pht trin ch bn bun
- Cac tnh, thanh ph trc thuc Trung ng trn ia ban ca nc a sm hinh
thanh cac ch tng hp ban bun nhm phc v ngay cang tt hn nhu cu ngay
cang gia tng cua tiu dung cng nh yu cu tiu th san phm cua dn c trn ia
ban.
- Cng tac quan l ch a co s quan tm t phia Nha nc. Hu ht cac ch
tng hp ban bun hin nay nc ta u a c quan l thng qua cac ban quan
l ch (thuc Nha nc, Doanh nghip, Hp tac xa, T Hp tac quan l ch). Do
o, cac vn phat sinh tai ch nh vn an ninh trt t, an toan giao thng,
PCCC, v sinh mi trng va an toan thc phm a phn nao c giai quyt, tao
thun li cho cac thng nhn kinh doanh tai ch cng nh dn c quanh khu vc
ch.
- Tng cng khai thac, s dng cac cng trinh ch. Nhin chung, cac ch tng
hp ban bun hin nay nc ta u hoat ng hang ngay, khc phc c thoi
quen ch hp theo phin. Do o a tn dng va khai thac ti a cng sut s dng
cua cac cng trinh ch, tranh c tinh trang s dng lang phi cac cng trinh ch.
2.2.2. Nhng vn t ra i vi mng li ch tng hp bn bun, hin
13

nay
- Mang li ch tng hp ban bun hin nay trn nc ta cn kha tha tht
va phn b khng ng u tai cac ia phng trong ca nc, Ngoai ra, tai mt s
tnh, mt ch hin nay cha hp l ca v khoang cach, ban kinh phc v va quy
m dn s.
- C s vt cht cua ch mc du a c quan tm u t, song cn nhiu
yu km, cha ap ng tt cac yu cu v an toan giao thng, v cng tac phng
chay cha chay, v quy m din tich ch, v nng cao cht lng phc v cua ch,
mt khac anh hng n kha nng tng cng khi lng hang hoa, phng tin lu
thng va lu lng ngi n ch
- Nhu cu tiu dung cua dn c va phat lung ban bun cac trung tm kinh
t cua tnh, thanh ph i hi cao khng ch v s lng, cht lng ma cn i hi
ca s a dang cua nhiu chung loai hang hoa. Tuy nhin, s h kinh doanh trong cac
ch vn chu yu tp trung vao cac nganh hang thc phm ti sng, cng ngh
phm, tap hoa, may mc, dich v n ung, trong khi cac nganh hang kinh doanh in
t, in may, hang thi trang, gia dng.. . ch chim t l rt thp. S tham gia
cua cac ai l hoc cac mang li ca hang cua doanh nghip thng mai trong
mang li ch nay rt it. iu nay cho thy, mc du la loai hinh ch tng hp,
nhng mang li ch tng hp ban bun cha thu ht c nhiu i tng kinh
doanh cung ng va thoa man nhu cu tiu dung vi nhiu nganh hang, chung loai
hang hoa.
- V cng tac t chc va quan l ch, phn ln cac ch do UBND thanh ph/
thi xa, UBND qun/ huyn quan l, s ch c chuyn i sang m hinh Doanh
nghip, HTX quan l ch cn it, n 31/12/2013 mi co 595 Doanh nghip va HTX
quan l ch (chim 6,96% tng s ch hin co). Bi vy, c ch quan l tai cac ch
cn thiu thng nht, nhiu bt cp ca v nhn thc va c s phap l. Cac ni dung
quan l Nha nc bi bung lng, dn n tht thoat ngun thu, khng khuyn khich
khai thac c s vt cht cua ch, nht la c ch tai chinh cn cha quy inh thng
nht va y u, han ch ng lc tai chinh trong vic huy ng ngun vn u t
cng nh tng cng khai thac c s vt cht ch, nng cao hiu qua hoat ng cua
ch.
- Mc du mang li ch tng hp ban bun, cac trung tm kinh t cua tnh,
thanh ph co anh hng va kha nng tac ng rt ln n i sng kinh t- xa hi
cua mt khu vc rng va i hi trinh quan l ch cao hn so vi cac ch dn
sinh, song trn thc t hu ht cac ch cn thiu i ng nhn lc co trinh va k
nng quan l ch, s thiu ht nay co ca nhng c quan quan l Nha nc va cac
n vi quan l ch. iu nay cng han ch khai thac va phat huy tac dng cng nh
phat trin mang li loai ch nay trn ia ban ca nc.
Tm li, tinh hinh phat trin mang li ch tng hp ban bun trn ia ban ca
14

nc cho thy co s thiu ht v s lng, han ch v quy m, cht lng dich v

nn cha tao c mi trng thc y giao lu hang hoa, phat trin thi trng.
iu nay ang t ra nhiu vn cn giai quyt nng cao hiu qua cua cac ch
tng hp ban bun i vi qua trinh phat trin kinh t- xa hi cua mi ia phng
noi ring va cua ca nc noi chung.
2.3. Tnh hnh phat trin ch u mi
Theo bao cao cua S Cng Thng cac ia phng n nay ca nc co 58 ch
u mi chim 0,68% tng s ch toan quc (s liu chi tit tai Bang 3).
Bng 3: Tnh hnh phn b ch u mi toan quc n 31 thang 12 nm 2012
Ch u mi

Tng s
ch nm
2012

T l %

C nc

8,547

0.68

T l so vi tng s
ch c nc

100%

B Sng Hng

1663

STT

Tn Tnh

Ha Ni

414

Hai Phng

143

Vnh Phc

77

Bc Ninh

91

Hai Dng

176

Hng Yn

99

Ha Nam

106

Nam inh

215

Thai Binh

233

10

Ninh Binh

109

ng Bc

1283

11

Ha Giang

178

12

Cao Bng

80

13

Lao Cai

71

14

Bc Kan

65

15

Lang Sn

84

16

Tuyn Quang

82

Tng s

58
0.68%

0.
01
0.00
5

0.2%

6
0.1%

10
0.1%

20
0.2%

0.
02
0.
02
0.
01
0.
02

0.00
5
0.
02

6
3

0
0.

0.05%

18

Nng
sn a
nganh

Thuy
sn

gia
suc

03

12

Rau
qu,
hoa

La
go

2
0
0

15

17

Yn Bai

107

18

Thai Nguyn

137

19

Ph Th

213

20

Bc Giang

131

21

Quang Ninh

135

Ty Bc

259

22

Lai Chu

24

23

in Bin

38

24

Sn La

105

25

Hoa Binh

92

Bc Trung B

1385

26

Thanh Hoa

455

27

Ngh An

370

28

Ha Tnh

173

29

Quang Binh

156

30

Quang Tri

77

31

Tha Thin Hu

154

DH Nam Trung B

823

32

a Nng

66

33

Quang Nam

160

34

Quang Ngai

154

35

Binh inh

171

36

Ph Yn

147

37

Khanh Hoa

125

Ty Nguyn

368

38
39

Kon Tum
Gia Lai

25
83

40

k Lk

146

41

k Nng

47

0.
01

0.
01

0.
03
0.
01
0.
00
0.
00
0.
01
0.
02
0.
04
0.
01
0.00
4
0.
03

3
11

3
1

1
3

0.
01
0.
01
-

1
3

0
0
0.

01
0.
02

1
1

1
1

16

42

Lm ng

67

ng Nam B

1027

43

TP. H Chi
Minh

243

44

Ninh Thun

104

45

Binh Phc

50

46

Ty Ninh

109

47

Binh Dng

91

48

ng Nai

200

49

Binh Thun

145

50

Ba Ria-Vng
Tau

85

B Sng Cu Long

1739

51

Long An

124

52

ng Thap

228

53

An Giang

230

54

Tin Giang

171

55

Hu Giang

73

56

Vnh Long

110

57

Bn Tre

170

58

Kin Giang

130

59

Cn Th

107

60

Tra Vinh

115

61

Soc Trng

126

62

Bac Liu

69

63

Ca Mau

86

0.
01
0.
01
0.
01

2
1

0.
01
0.
01

1
1

1
0

0.
01

1
0

0.
01
0.
01
0.
03

14

0.
01

0.
01

2
0

0.
02

0.
01

Cac ch u mi hin cn it so vi nhu cu cua cac ia phng cng nh s

phat trin kinh t xa hi kha cao Vit Nam nhng nm va qua, Vung ng bng
Sng Cu Long ch co 14 ch (chim 0,81% tng s ch trong Vung), ng Bng
Sng Hng 12 ch (chim 0,72% tng s ch trong Vung), Bc Trung B 11 ch
17

(chim 0,79% tng s ch trong Vung) va Vung Ty Nguyn co it tnh (5 tnh) nhng
la vung san xut nng san tp trung (Ca ph, tiu, Hoa, rau, cu qua) nn co nhiu
ch u mi tinh chung trn tng s tnh trong vung 3 ch (chim 0,82% tng s ch
trong Vung).
Bng 4: S ch u mi theo khu vc va theo nganh
n 31 thang 12 nm 2012
Ch u mi

STT

Khu vc

Tng s
ch nm
2012

C nc

8547

0.68%

58

18

10

20

B Sng Hng

1663

0.72%

12

ng Bc

1283

0.47%

Ty Bc

259

1.16%

Bc Trung B
DH Nam Trung
B

1385

0.79%

11

823

0.36%

Ty Nguyn

368

0.82%

Dng Nam B

1027

0.58%

B Sng Cu
Long

1739

0.81%

14

T l

Tng
s

La
go

Rau
qu,
hoa

gia
suc

Nng
sn a
nganh

Thuy
sn

ng thi, cac ch u mi nay cng phn b khng ng u gia cac Vung,

tp trung chu yu vung ng bng Sng Cu Long 14 ch, chim 25% s ch u
mi toan quc (58 ch); tip n la Vung ng bng Sng Hng co 12 ch chim
21% s ch u mi toan quc; trong khi o khu vc Ty Bc, Duyn hai Nam Trung
B, va Ty Nguyn ch co 3 ch (mi khu vc) va chim 5% s ch u mi toan
quc (chi tit hinh 2).

18

Bn canh o, s ch u mi nay tp trung chu yu la cac ch u mi nng

san a nganh, chim n 35% tng s ch u mi (20 ch), tip n ch u mi
rau, qua, hoa chim 31% tng s ch u mi (18 ch), ch u mi thuy san chim
17%, gia sc 10% va la gao ch co 7% (chi tit hinh 3)

2.3.1. Tnh hnh pht trin ch u mi la go

- Theo bao cao cua cac ia phng, n nay ca nc co 04 ch u mi la
19

gao, phn b chu yu tai cac vung san xut la tp trung cua ca nc: tai cac tnh
ng Thap, Tin Giang, Long An va Cn Th cua vung BSCL. Trong o, 01 ch
u mi la gao cp vung la ch u mi la gao Cn Th, huyn Tht Nt, la u
mi ch bin la gao, k kt hp ng, u thu mua ban la gao cua vung BSCL
va trc tip xut khu gao; 03 ch cp tnh (chi tit Bang 6).
- Hu ht cac ch co qui m ln va pham vi hoat ng rng trong vung, ca
nc va xut khu. Din tich t ch t 1- 7 ha i vi ch cp tnh va 20 ha i vi
ch cp vung, trong o din tich di 3 ha ch co 1 ch. Khi lng gao mua ban
binh qun trong v la 50 - 600 tn/ ngay.
- Cac i tng tham gia mua ban tai ch la nng dn, ngi thu gom,
thng lai, cac h kinh doanh ban bun, ban le, nha xay xat- ch bin, doanh nghip
xut khu... S lng ngi tham gia hoat ng tai ch t 300 500 ngi.
- Cac ch u mi la gao c thit k u co khu quan l, ca hang giao
dich va mua ban, sn phi, kho cha, cac thit bi may quat sach, may xay xat, anh
bong va cac cng trinh ph tr khac. H thng phng, chng va cha chay c
thit k va tun thu tt. H thng x l nc thai, vt thai am bao quy inh.
am bao cac quy inh v an toan giao thng.
- Nng dn, thng lai, ngi thu gom ch la ti ch trc tip giao dich mua
ban vi doanh nghip hoc ca nhn kinh doanh la gao theo phng thc thun mua
va ban va theo gia san. Ngi mua co th tra tin trc tip cho nng dn hoc
thng qua ngn hang tra gip. Phng thc mua ban theo hp ng mt vai ch a
c thc hin.
- Mt s dich v a c cung cp tai ch nh v sinh, bao v, lao ng bc
xp, cn, phi, xay xat, kim tra, bao bi- ong goi... Cn cac dich v thanh toan, tin
dng, lu tr la gao, cung cp vt t, chuyn giao cng ngh, thng tin, kim dich...
cha c trin khai y u.
- Vn u t phat trin cua mt ch t 20- 140 t ng, trong o 50-70% t
ngn sach nha nc(Trung ng va ia phng).
- M hinh t chc quan l ch u mi la gao la doanh nghip kinh doanh
ch c thc hin 3 ch ( 75%), cn lai la Ban quan l ch.
2.3.2. Tnh hnh pht trin ch u mi rau qu
- Theo s liu iu tra, tng s ch u mi rau qua ca nc hin co 12 ch.
Phn b tai vung BSH 4 ch, vung ng Bc B 02, ch vung Bc Trung B 07
ch, vung ng Nam B 2 ch, vung BSCL 6 ch (chi tit bang 5,6) . Phn b
chu yu tai vung san xut rau qua tp trung.
Mt s ch co qui m ln va pham vi hoat ng rng trong vung, ca nc va
xut khu. Din tich t ch t 0,4- 5,2 ha i vi ch cp tnh va 12- 20 ha i
vi ch cp vung, trong o din tich di 1,5 ha co 3 ch( 25%). Khi lng rau
20

qua mua ban binh qun hang ngay t 15 - 5000 tn/ ngay.
- Cac i tng tham gia mua ban tai ch la nng dn, ngi thu gom,
thng lai, cac h kinh doanh ban bun, ban le, doanh nghip xut khu,... S lng
h kinh doanh tai ch t 50- 1.000 h.
- Cac ch u mi rau qua c thit k va xy dng kin c u co khu
quan l, ca hang, sap hang giao dich va mua ban, kho bao quan, bai giao dich va
mua ban ngoai tri, thit bi lam sach, phn loai va x l, bao quan qua ti, s ch
rau qua va cac cng trinh ph tr khac. H thng phng, chng va cha chay
c thit k va tun thu tt. H thng x l nc thai, vt thai am bao quy
inh. am bao cac quy inh v an toan giao thng. Cn cac ch cha c xy
dng kin c thi cha ap ng c nhng yu cu c ban v v sinh mi trng,
phng chng chay va an toan giao thng.
- Phng thc mua ban, am phan, mc ca trc tip c s dng cac ch,
phng thc mua ban theo hp ng cng a c thc hin tt ca cac ch.
- Mt s dich v a c cung cp tai ch nh v sinh, bao v, lao ng bc
xp, cn, bao bi- ong goi, thanh toan, tin dng, kim dich... Cn cac dich v
cung cp vt t, chuyn giao cng ngh, thng tin, t vn... cha c trin khai y
u.
- Vn u t cua mt ch a c xy dng kin c t 11,3- 320 t ng,
trong o 60-90% t ngn sach nha nc( trung ng va ia phng).
- M hinh t chc quan l ch u mi la gao la doanh nghip kinh doanh
ch c thc hin ca 4 ch .
2.3.3. Tnh hnh pht trin ch u mi thu sn
- Theo bao cao cua cac ia phng, tng s ch u mi thu san ca nc
hin la 10 ch. Phn b chu yu tai vung san xut thuy san tp trung BSH 02 ch,
vung DHNTB 02 ch, vung ng Nam B 02 ch, vung BSCL 03 ch Cac ch
nay a hoan tt vic xy dng kin c va hoat ng hiu qua.
- Hin cha co ch co qui m ln va pham vi hoat ng rng trong vung, ca
nc va xut khu. Din tich t ch t 0,3- 6 ha, trong o din tich di 1,5 ha co
2 ch( 33%). Khi lng thu san mua ban binh qun hang ngay t 80 - 300 tn/
ngay.
- Cac i tng tham gia mua ban tai ch la ng dn, nng dn, ngi thu
gom, thng lai, cac h kinh doanh ban bun, ban le, doanh nghip xut khu... S
lng h kinh doanh t 150- 600 h.
- Cac ch u mi thu san c thit k va xy dng kin c u co khu
quan l, ca hang, sap hang giao dich va mua ban, kho bao quan, bai giao dich va
mua ban ngoai tri, khu phn loai va x l, s ch va cac cng trinh ph tr khac.
H thng phng, chng va cha chay c thit k va tun thu tt. H
21

thng x l nc thai, vt thai am bao quy inh. am bao c cac quy inh v an
toan giao thng.
- Cac phng thc mua ban, giao dich c s dng cac ch gm ca
phng thc mua ban giao ngay va theo hp ng( 100%).
- Mt s dich v a c cung cp tai ch nh kim dich, kim inh; v
sinh, bao v; bc d, vn chuyn, bao bi, bao quan... Cn cac dich v cung cp vt
t, chuyn giao cng ngh, thng tin, t vn, tai chinh... cha c trin khai y
u.
- Vn u t cua mt ch a c xy dng kin c t 6- 40 t ng, vi
ngun vn u t 50- 80% t ngn sach nha nc( trung ng va ia phng).
- M hinh t chc quan l ch u mi thu san la doanh nghip kinh doanh
ch c thc hin 1 ch ( 10%), cn lai la Ban quan l ch.
2.3.4. Tnh hnh pht trin ch u mi nng sn a ngnh
- Theo bao cao cua cac ia phng, tng s ch u mi nng san a nganh
ca nc hin co 20 ch. Phn b chu yu tai vung san xut nng nghip tp trung
nh: tai vung BSH 04 ch, vung ng Bc B 02 ch, vung Bc Trung B 07,
vung DHNTB 01 ch, vung Ty Nguyn 1 ch, vung ng Nam B 2 ch, vung
BSCL 03 ch. Cac ch nay u c xy dng kin c va a i vao hoat ng.
- Hin a co mt s ch co qui m ln va pham vi hoat ng rng trong
vung, ca nc va xut khu, nh ch Binh in- TP HCM. Din tich t ch t
0,5- 65 ha, trong o din tich di 3 ha co 10 ch (48%). Khi lng nng san mua
ban binh qun hang ngay ch t 50- 2.000 tn/ ngay.
- Cac i tng tham gia mua ban tai ch la ng dn, nng dn, ngi thu
gom, thng lai, cac h kinh doanh ban bun, ban le, ngi tiu dung... S lng h
kinh doanh tai ch t 100- 2.500 h.
- Cac ch u mi nng san c thit k va xy dng kin c u co khu
quan l; ca hang, sap hang, va giao dich va mua ban; kho bao quan va lu tr;
sn bai giao dich va mua ban ngoai tri va cac cng trinh ph tr khac. H thng
phng, chng va cha chay c thit k va tun thu tt. H thng x l nc thai,
vt thai am bao quy inh. am bao c cac quy inh v an toan giao thng.
- Phng thc mua ban, giao dich c s dng hu ht cac ch la phng
thc mua ban giao ngay.
- Mt s dich v a c cung cp tai ch nh v sinh, bao v; bc d, vn
chuyn, bao bi, bao quan... Cn cac dich v kim dich, kim inh v sinh an toan
thc phm; thng tin, t vn, tai chinh... hu ht cha c trin khai y u.
- Vn u t cua mt ch a c xy dng kin c t 6- 1.000 t ng,
trong o ngun vn u t t ngn sach nha nc( trung ng va ia phng)
20- 60%.
22

- M hinh t chc quan l ch u mi nng san tng hp la doanh nghip

kinh doanh ch c thc hin 3 ch ( 15%), cn lai la Ban quan l ch.
2.3.5. Tnh hnh pht trin ch u mi gia sc gia cm:
- Theo bao cao cua cac ia phng, tng s ch u mi gia sc gai cm ca
nc hin co 06 ch. Phn b chu yu tai vung chn nui tp trung nh: tai vung
BSH 02 ch, vung ng Bc B 02 ch, vung Bc Trung B 01, vung BSCL 01
ch. Cac ch nay u c xy dng kin c va a i vao hoat ng.
- Hin a co mt s ch co qui m ln va pham vi hoat ng rng trong
vung. Din tich t ch t 5.000m2- 20.000m2, vn u t t 500 triu 8 t ng
- Cac i tng tham gia mua ban tai ch la , nng dn, thng lai, cac h
kinh doanh git m, ngi tiu dung... S lng h kinh doanh tai ch t 50- 500 h.
- Cac ch u gia sc c thit k va xy dng kin c u co khu quan l;
sn bai giao dich va mua ban ngoai tri va cac cng trinh ph tr khac. H thng
phng, chng va cha chay c thit k va tun thu tt. H thng x l nc thai,
vt thai am bao quy inh. am bao c cac quy inh v an toan giao thng.
- Phng thc mua ban, giao dich c s dng hu ht cac ch la phng
thc mua ban giao ngay.
- Mt s dich v a c cung cp tai ch nh v sinh, bao v; bc d, vn
chuyn, bao bi, bao quan...
- M hinh t chc quan l ch u mi gia sc 100 % la Ban quan l ch.
2.4. anh gia chung v s phat trin cac loi ch u mi nng sn
nc ta
2.4.1 c im phn b mng li ch u mi nng sn
Tng s ch u mi nng san chuyn nganh la gao, rau qua, thu san, gia
sc va ch u mi nng san a nganh cua ca nc hin co 44 ch. S phn b ch
u mi nng san nc ta co nhng c im chu yu sau:
- Vic hnh thnh v pht trin cc ch u mi nng sn thng tp trung
trc ht nhng vng c nhu cu tiu th nng sn cao.
S lng ch ban bun nng san c hinh thanh hay mi c u t xy dng
chu yu tp trung tai cac vung co t l dn c thi cao. y la nhng vung co
qui m tiu th nng san ln hn; cac iu kin giao thng vn tai, vin thng,
u phat trin hn va ap ng tt hn cho hoat ng kinh doanh tai cac ch u
mi; s h gia inh tham gia kinh doanh hang hoa, dich v cng ng hn, co tinh
chuyn nghip hn va h la ng lc thc y qua trinh phat trin cua ch. Tuy
vy, hin nay nhiu ch c xy dng trn nn ch ban bun truyn thng khu
vc trung tm thi, hoc do qua trinh m rng thi nn hin bi han ch v quy
m din tich, khng co kha nng m rng din tich va cac hoat ng cua ch, vic
23

vn chuyn hang hoa ra, vao ch bi tr ngai, anh hng n vn minh thi... Vi
vy, cn phai xy dng mi ch ban bun nng san hin ai ngoai vi thi kt
hp vi vic di di cac h kinh doanh hin co cac ch ban bun c am bao s
phat trin lu dai va hiu qua cua ch ban bun nng san ni tiu th tp trung
phu hp vi quy hoach thi tng ia phng.
- Vic hnh thnh v pht trin cc ch u mi nng sn cc vng sn xut
thng gn vi cc vng c kh nng khai thc tim nng nng, ng nghip.
Vung BSCL co t l din tich t nng nghip chim 74,53% tng din
tich vung va chim 25% s ch u mi nng san cua ca nc. Tip n, vung
BSH co 57,76% din tich t nng nghip va chim 21% s ch u mi nng
san.
- Vic hnh thnh v pht trin cc ch u mi nng sn da trn s pht
trin c t pha cung v pha cu v hng ho nng sn.
Theo bao cao iu tra tai cac ia phng cho thy, mt mt cac ch u mi nng
san mi c u t xy dng la cac ch nng san a nganh. Cac ch nay c
xy dng nhm tp hp hay thu ht cac ngun hang nng san (nui va trng) rt
phong ph a dang. V phat lung, y la cac ch u mi nng san phn phi hang
hoa cho h thng kinh doanh ban le va nhu cu tiu dung cua cac khu thi co quy
m tiu dung ln. Mt khc, cac ch u mi mi c u t xy dng gn vi
cac nganh hang nng, thu san chu yu lu thng qua ch nh gao, trai cy, thu
san....y la nhng nganh hang nng san gn lin vi tim nng v t nng, ng
nghip vt tri cua mt s vung nng thn nc ta.
2.4.2. V c s vt cht ca ch u mi nng sn
- Vic hnh thnh v pht trin cc ch u mi nng sn nc ta n nay
ch yu mi trong giai on u t xy dng c s vt cht
S hinh thanh va phat trin ch u mi nng san thng phai qua 3 giai oan
chu yu sau: hinh thanh nhng iu kin kinh t - xa hi cho s ra i cua ch u
mi; cac ch u mi c xac lp c s u t xy dng va hoan thin h thng c
s vt cht k thut thc hin cac chc nng cua no; t chc hoat ng cua cac
ch u mi nng san trong mi quan h phn cng va hp tac vi cac loai hinh
thng mai ban le khac trong h thng thi trng nng san. n nay, hu ht cac
ch u mi nng san hin co trong giai oan u t xy dng c s vt cht k
thut va ch co rt it trong s o bc u t chc hoat ng ch. Nhng vung km
phat trin hn nh Ty Bc, ng Bc, DHNTB va tai nhiu ia phng trong cac
vung phat trin vn ang trong giai oan hinh thanh cac iu kin kinh t xa hi
cho s ra i cua ch u mi nng san.
- V nhng cng trnh v trang thit b cn thit ca ch u mi:
Thc t khao sat cho thy, hu ht cac ch u mi nng san mi xy dng a
am bao c cac qui inh v b tri cac khu vc chc nng. Cac ch u mi nng
24

san c thit k, v c ban, phu hp vi qui m, tinh cht va pham vi hoat ng

cua ch u mi, ap ng c yu cu quan l Nha nc v v sinh mi trng,
phng chng chay, trt t va an toan giao thng. Tuy nhin, vic xy dng cac cng
trinh, cng nh vic b tri cac khu vc chc nng trong tng ch u mi nng san
ph thuc chu yu vao qui m vn u t xy dng, sau o la din tich mt bng
c danh cho xy dng ch u mi. Vi vy, qui m cac cng trinh va trinh
trang thit bi cua cac ch u mi nng san gia cac ch trong mt vung va gia cac
vung vi nhau cng co s chnh lch ang k. Trong o, ch u mi nng san Binh
in, TP H Chi Minh co c s vt cht hin ai nht hin nay.
3. i vi loi hnh ban bun hin i
3.1. Trung tm Giao dich ca ph Bun Ma Thut (BCEC)
Trung tm Giao dich Ca ph Bun Ma Thut (BCEC) a c thanh lp theo
Quyt inh s 2278/Q-UBND ngay 04/12/2006 cua UBND tnh k Lk. Trung tm
hoat ng vi mc tiu la hinh thanh mt thi trng tp trung i vi mt hang ca ph
vi phng thc giao dich u gia khp lnh cng khai, minh bach cho mi i tng,
thanh phn t cac h san xut, cac n vi thu mua, ch bin, cac doanh nghip kinh
doanh, xut, nhp khu, u t tai chinh; ng thi phi hp vi cac n vi uy thac t
chc cac hoat ng dich v lin quan nh cung cp thng tin, dich v kim inh, ch
bin, tai ch, k gi hang hoa, tin dng, uy thac giao dich,... phc v cac nhu cu phat
sinh. V lu dai, Trung tm Giao dich Ca ph Bun Ma Thut s tr thanh san giao
dich nng san hoat ng co hiu qua tai Vit Nam, phc v cho tt ca cac thanh phn
kinh t co lin quan n san xut kinh doanh ca ph, nng san; La cu ni, tham gia
vao qua trinh phat trin kinh t vn gn lin vi cng nghip ch bin va thi trng
tiu th, hinh thanh s lin kt gia nng - cng nghip - dich v, gia tng gia tri trong
san phm ca ph, nng san; Gop phn khng inh vi th cua ca ph, nng san Vit
Nam trn thi trng th gii; Tham gia vao tin trinh hi nhp kinh t quc t bng
vic hp tac, kt ni, lin thng vi cac san giao dich hang hoa, nng san ln cua khu
vc va th gii nh Singapore, Malaysia, Trung Quc, Anh, M,...
3.1.1. iu kin v m hnh hot ng ca Trung tm
Vi h thng tng kho 8.000m2 co sc cha 15.000 tn ca ph nhn va 01
xng ch bin vi tng cng sut 150.000 tn/nm, t ngay tai Trung tm, bc
u ap ng nhu cu mua ban, k gi ca ph cua ngi san xut ca ph trn ia ban
tnh. Vi u t ban u v c s ha tng k thut, cng ngh thng tin hin ai, h
thng phn mm u gia khp lnh giao ngay, giao sau, thanh toan bu tr, chuyn
giao san phm, cng b thng tin,... cung vi san giao dich y u trang thit bi, co
th phc v c hn 100 ngi cung lc giao dich va lam vic ngay tai san. H
thng nay ap ng c yu cu phc v cho cac t chc, ca nhn t ngi san xut,
ch bin n kinh doanh, xut khu mt hang ca ph cho n cac nha u t tai
chinh thc hin giao dich, mua ban ca ph theo m hinh hoat ng hin ai phu hp
vi xu th va tp quan giao dich kinh doanh, mua ban hang hoa nng san trn th
25

gii BCEC a cung vi cac n vi uy thac la Ngn hang Thng mai C phn K
thng Vit Nam (Techcombank), Tp oan Ca ph Thai Ha va Cng ty Giam inh
Hang hoa Caf Control thit lp c thi trng giao dich ca ph thng qua san giao
dich vi phng thc giao ngay co hang thc va giao sau (k han) vi mc ich
nhm tao iu kin cho ngi san xut, cac doanh nghip, nha u t tai chinh,...tn
dng tinh cng khai, minh bach, an toan,... cng nh cac dich v: gi kho, kim
inh cht lng, ch bin, tin dng, tai chinh,... giam khu trung gian, tao mi
trng mua ban trc tip, tao knh u t thng qua thi trng hang hoa. Trong o:
- Ngn hang Techcombank am nhn vai tr la ngn hang uy thac thanh toan
cho hoat ng giao dich tai Trung tm vi cac nhim v m va quan l tai khoan tin
cua cac thanh vin; thc hin lu k chng th hang gi kho; thc hin thanh toan,
hach toan tai khoan tin va hang i ng gia bn ban va bn mua sau khi cac giao
dich thanh cng; ng thi cng la ngn hang cung ng cac dich v v tai chinh, tin
dng,... cho thanh vin va nng dn co hang gi kho.
- Tp oan ca ph Thai Ha la cng ty am nhn vai tr quan l kho hang, t
chc vn hanh h thng kho va nha may ch bin ca ph th cho ngi co hang,
ngi nng dn khi h em ca ph n k gi tai kho Trung tm. n vi nay thc
hin nhim v nhn k gi, bao quan, ct tr ca ph sau khi a ch bin thanh ca ph
nhn thanh phm u tiu chun xut khu theo tng phm cp cht lng c nim
yt trn san giao dich; t chc cac dich v v kho bai, ch bin, tai ch, k gi theo
nhu cu cua ngi gi hang.
- Cng ty Giam inh hang hoa Cafecontrol thc hin nhim v kim inh cht
lng i vi hang hoa c ngi co hang, ngi nng dn mang n trung tm,
cung vicng ty quan l kho thc hin vic xac inh phm cp, cht lng ca ph
xac nhn vi
Trung tm Trung tm cp Chng th hang gi kho. Cng ty Cafecontrol
cng thc hin cac dich v v kim inh cht lng khi ngi gi hang co nhu cu.
3.1.2. Sn phm dch v ti Trung tm (BCEC)
Thang 12/2008, Trung tm Giao dich ca ph Bun Ma Thut a chinh thc
khai trng hoat ng giao dich, bc u hinh thanh mt thi trng giao dich ca
ph giao ngay tp trung, vi h thng c s vt cht, ha tng k thut hin ai nhm
phc v nhu cu giao dich mua ban, k gi,... cho ngi san xut, kinh doanh ca
ph.
Phng thc giao ngay (thi trng s cp) co ngha la thanh vin ng k ban
(nng dn) a hang n h thng kho cua Trung tm, lam thu tc nhp hang va
c cp chng th hang gi kho. Chng th nay co th em n ngn hang
Techcombank th chp vay vn vi ti a la 70% gia tri l hang; chng th nay
cng co th c lu k ngay vao h thng thc hin vic t lnh chao ban i
vi khi lng hang k gi. Sau khi khp c vi cac lnh chao mua do thanh
vin kinh doanh cua Trung tm t, cac giao dich thanh cng nay s c tt toan
26

bng hinh thc ngi ban nhn c tin, ngi mua nhn c hang tai kho cua
Trung tm. Hp ng mua ban trn san do Trung tm ban hanh, ngi ban va ngi
mua k trc tip vi nhau di s giam sat cua Trung tm.
Sau thi gian trin khai, nhn thy san phm giao ngay ch tp trung vao thi
im thu hoach mua v, do vy Trung tm tip tc nghin cu, phat trin thm san
phm giao dich k han nhm phu hp vi yu cu cua thi trng. c s chp
thun cua Thu tng Chinh phu tai Cng vn s 9254/VPCP-KTN ngay 22/12/2010
Trung tm trin khai thc hin thi im m hinh san giao dich ca ph k han (giao
sau), chinh thc khai trng vao ngay 11/3/2011 Trung tm a hoan thanh an thi
im giao dich ca ph k han trinh B Cng Thng va UBND tnh kLk ph
duyt. Thang 3/2011, vi cac iu kin c ban a co, c s h tr cua C vn
quc t, Trung tm cung cac n vi uy thac chinh thc trin khai thi trng giao dich
ca ph giao sau (thi trng giao dich k han i vi loai ca ph a c quy chun
v cht lng) nhm phc v nhu cu a dang hn v giao dich hang hoa, tng tinh
thanh khoan cua thi trng, thc y hoat ng giao dich giao ngay phat trin. Tip
o, ngay 09 thang 5 nm 2012, Vn phng Chinh phu co Cng vn s 3178/VPCPKTN thng bao kin cua Pho Thu tng Hoang Trung Hai cho php BCEC c
tip tc hoat ng thi im giao dich ca ph k han n ngay 31 thang 12 nm 2012.
Hin Trung tm ang chun bi H s thanh lp S giao dich hang hoa (Trung tm a
xy dng tai liu Giai trinh kinh t k thut va iu l hoat ng cua S giao dich
hang hoa cua b h s xin cp php thanh lp S giao dich hang hoa; chun bi sn
sang cho vic tr thanh S giao dich ca ph k Lk sau khi cng tac c phn hoa
c hoan tt theo ng quy inh cua phap lut hin hanh).
3.1.3. T chc tuyn truyn, qung b, pht trin thnh vin
- Tinh n nay Trung tm phat trin c 90 thanh vin, trong o:
+ Thanh vin ng k ban: 63 thanh vin
+ Thanh vin kinh doanh: 23 thanh vin
+ Thanh vin mi gii: 04 thanh vin
3.1.4. Kt qu hot ng giao dch
Vi iu kin v c s vt cht, trang thit bi, cac h thng quy inh, quy trinh
nghip v va cng ngh tng i y u, c ban ap ng c nhu cu giao dich
quy m ln, c s quan tm, ung h va inh hng t B Cng Thng, UBND
tnh k Lk; s tai tr cua C quan phat trin Phap (AFD); s h tr va phi hp t
cac n vi: T vn quc t, t vn lut, cac cng ty phat trin h thng cng ngh
(FSS, Seatech...) va cac n vi phi hp (Techcombank, Thai Ha, Cafecontrol,...)
cung chung sc xy dng thi trng ban u; Thm vao o: ngi nng dn a bit
n va tng bc lam quen vi hoat ng mua ban qua san giao dich Trung tm; i
ng can b lam vic tai Trung tm tng bc c nng cao trinh , nghim v,
hiu bit v cng tac quan l hoat ng san giao dich ca ph thng qua cng vic
thc t va cac chng trinh ao tao; a at c kt qua giao dich ang ghi nhn:
27

- i vi giao dich giao ngay, tinh ca nin v 2009-2010 va nin v 20102011, nin v 2011-2012 s lng ca ph c mang n Trung tm thc hin k
gi, giao dich gn 1.500 tn.
- Hoat ng giao dich k han tai BCEC trong thi gian qua chu yu do cac
thanhvin mi gii giao dich, khp lnh vi nhau nhm tao thi trng ban u va
khuyn khich thi trung phat trin. Cac hp ng nay u c tt toan vi th trc
han giao hang, Kt qua c th nh sau:
+ Tng khi lng giao dich khp lnh t thang 03 nm 2011 n thang 6
2013: 19.732 tn.
+ Tng s l giao dich khp lnh (03/2011-6/2013): 9.866 L.
+ Tng gia tri giao dich khp lnh (03/2011-6/2013): 888.930.820.000 ng
S Giao dich hang hoa Vit Nam (VNX)
Thang 9 nm 2010, S Giao dich hang hoa Vit Nam (VNX) la n vi u tin c
B Cng Thng cp giy php thanh lp S Giao dich hang hoa Vit Nam (tin
thn la S Giao dich hang hoa Triu Phong), hoat ng theo quy inh tai Lut
Thng mai va cac vn ban phap quy co lin quan (Giy php thanh lp s
4596/GP-BCT ngay 01 thang 9 nm 2010), vn iu l ban u la 150 t, n ht
nm 2012 tng ln 300 t va d kin n nm 2015 la 1.000 t ng.
S giao dich hang hoa Vit Nam c thanh lp vi mc ich tao ra mt mi
trng thng mai hiu qua ap ng nhu cu mua/ban hang hoa cua tt ca cac t
chc kinh doanh trong cung lnh vc va cac nha u t theo phng thc giao dich
cua mt san giao dich hang hoa hin ai va phu hp vi phat lut Vit Nam. Ngoai
ra, VNX ang n lc xy dng mt mi trng giao thng tt nht trong lnh vc
giao dich hang hoa tai Vit Nam va tr thanh cng c h tr tich cc cho cac nganh
san xut, ch bin, xut khu nng san trong nc. Tr c mt, VNX ang tp trung
cac ngun lc xy dng nn tang phat trin thi trng giao dich tng lai. Mc
tiu chinh cua VNX trong giai oan nay la h tr cac DN san xut trong vic bao
him rui ro bin ng gia. Ngoai ra, VNX cn mong mun mang ti cho thi trng
tai chinh Vit Nam mt knh u t hiu qua va gip a dang hoa danh mc cho
nha u t. Giai oan tip theo, S s trin khai nghin cu va a vao giao dich
phai sinh cac loai hang hoa nng san khac nh H tiu, Hat iu, Ch, Sn a
dang hoa cac san phm giao dich.
3.2.1. Cc cng tc trin khai
Vi vai tr la ngi tin phong trong vic t chc cac giao dich hang hoa phai
sinh trn lanh th Vit Nam, S a nhanh chong tip cn, nghin cu va kt hp vi
cac t chc trong va ngoai nc cho ra i mt S giao dich hang hoa phai sinh
mang thng hiu Vit Nam, hoat ng theo khun kh phap lut cua nc Vit
Nam. Cho n nay, sau gn 2 nm i vao hoat ng, S giao dich hang hoa Vit
Nam a at c mt s kt qua nh sau:
- V mt xy dng nn tang quan l va hoat ng cho VNX
28

+ Xy dng b quy ch giao dich hang hoa, quy ch thanh vin, quy ch thanh
toan bu tr, quy ch quan l va giam sat giao dich.
+ Xy dng cac hp ng chun v giao dich hang hoa la cac hp ng tng
lai i vi cac mt hang Ca ph, Cao su va Thp.
Xy dng c cu t chc cua S vi y u cac phng ban chc nng nhm duy tri
va am bao hoat ng t chc giao dich cho thi trng c din ra mt cach sun
se.
+ Xy dng nn tang cng ngh hin ai vi phn mm danh cho nha u t
giao dich; phn mm danh cho quan l thi trng cua VNX va phn mm quan l rui
ro trong giao dich.
+ Hp tac va k kt vi nhiu t chc uy tin trong va ngoai nc nha cac S
giao dich trn th gii, cac hip hi trong nganh ca ph, cao su, ngn hang va cac t
chc t vn
- Kt qua trin khai hoat ng:
Sau gn 2 nm i vao hoat ng, S a kt nap 19 Thanh vin kinh doanh va
Thanh vin mi gii. Nhng thanh vin nay u la nhng cng ty hoat ng uy tin
trn thi trng, co nng lc hoat ng tt cng nh nng lc tai chinh am bao.
Nh n lc cua cac cng ty thanh vin cung s h tr t phia S va cac c quan chu
quan thi n nay s lng nha u t tham gia giao dich va nha u t tim nng
a tng ln mt cach ang k. C th, tinh n ngay 30/12/2012, s lng TK giao
dich tai VNX at 1.980 tai khoan khach hang u t va a co hn 100 khach hang
giao dich, trong o co 39 khach hang co trang thai giao dich m, vi tng gia tri giao
dich thanh cng c tinh ln ti gn 10 ngan t ng trong o gia tri giao dich i
vi cac hp ng cao su RSS3 (VRSS3) c at 3,7 ngan t ng, chim 37% gia
tri giao dich; H ca ph Robusta (VRC) c at 2,1 ngan t ng, chim 21%; H
ca ph Arabica (VIAC) c at 3,4 ngan t ng, chim 34%.
3.2.2. Mt s vn t ra vi S giao dch hng ha sau thi gian hot
ng
- V kt qu hot ng
Bn canh nhng kt qua bc u at c a nu trn, thi gian qua, hoat
ng cua cac S Giao dich hang hoa vn cn gp nhiu kho khn, tinh thanh khoan
cua thi trng thp. Vai tr cua S Giao dich hang hoa i vi nn kinh t noi chung
va h thng phn phi hang hoa noi ring cn kha m nhat, cha phat huy c vai
tr inh gia hang hoa trn thi trng hang hoa trong nc. Ngoai ra, hoat ng mua
ban hang hoa qua S Giao dich hang hoa cha thc s tun thu theo cac quy inh tai
Nghi inh s 158/2006/N-CP. Cac S Giao dich hang hoa theo doi va quan l hoat
ng kinh doanh thanh vin cua S cha sat sao va khng tun thu theo cac quy inh
tai iu l hoat ng cua S.
- Mt s thun li
+ Giao dich hang hoa phai sinh la knh u t cn kha mi i vi thi trng
29

tai chinh Vit Nam, do o mc quan tm cua nha u t la kha ln. So vi cac
knh u t hin nay nh chng khoan, bt ng san, vang, ngoai t ang bi anh
hng bi tinh hinh kinh t gp nhiu bt n va yu cu vn ln thi knh u t
hang hoa phai sinh co nhiu u im ni tri: o la kha nng tim kim li nhun
ngay ca khi thi trng gia ln hoc gia xung; giao dich k qu gip nha u t
khuch ai c li nhun cua minh. Ngoai ra, u t vao hang hoa la knh u hiu
qua va co chc nng bao toan c gia tri tai san trong giai oan lam phat ang tng
cao nhanh hin nay.
+ i vi cac doanh nghip san xut thi trong bi canh gia ca hang hoa th
gii bin ng manh va kho lng a tac ng khng nh n tinh hinh hoat ng
SXKD cua cac doanh nghip. Do o, nhu cu cua cac doanh nghip la mun co mt
t chc trung gian ng ra nhm bao him gia cho nha san xut va gip n inh tinh
hinh kinh doanh. Do vy, y la nhng thun li gip thi trng hang hoa phai sinh
noi chung va S giao dich hang hoa Vit Nam noi ring tin tng y s la mt lnh
vc u t hp dn trong tng lai.
- Mt s kh khn
+ Do tinh cht mi me va mc hiu bit cua thi trng v giao dich hang
hoa phai sinh cn cha y u nn s lng cac nha u t tham gia giao dich cn
han ch. Thanh khoan thi trng trong thi gian u vn cn khim tn.
+ Hin tai, hu ht cac giao dich cua cac doanh nghip vn theo cach truyn
thng la mua ban trn thi trng giao ngay va cha lam quen vi hoat ng mua ban
trn thi trng tng lai nn mc tham gia ban u cua cac doanh nghip vn
mi ch dng mc thm d. Mt khac, tin dng nng thn vn cha c u
t ng mc, rt nhiu doanh nghip, ngi nng dn khng vay vn c cua
ngn hang ma chu yu vn da trn mi quan h vi bn thu mua, tc la bn thu
mua ng vn cho ngi nng dn. y chinh la rao can danh cho cac doanh nghip
hay nha san xut tham gia trn thi trng tng lai.
+ Cha co cac vn ban hng dn c th cho nha u t nc ngoai u c
trn thi trng hang hoa, nn cha thu ht c nha u t tai chinh nc ngoai.
Hin tai, cac vn ban phap l lin quan ti giao dich hang hoa mi ch dng
lai trong khun kh Lut thng mai 2005; Nghi inh 158 cua Chinh phu va Thng
t 03 cua B Cng Thng nn vic trin khai hoat ng cua S gp nhiu kho
khn do thiu vn ban hng dn.
Cac qu u t cha tham gia knh u t nay. Cn thit co cac qu u c
hang hoa tham gia tng tinh thanh khoan cua thi trng.

30

3.3. Trung tm ban bun, tng kho phn phi theo m hnh Cash & Carry
cua Cng ty TNHH Metro Cash & Carry Vit Nam:
Metro la cng ty quc t hang u trong lnh vc ban bun, danh ring cho cac
khach hang chuyn nghip, nh nha hang, khach san, cac c s cung cp sut n, cac
ca hang ban le, cac t chc va c quan. Metro Cash & Carry Vit Nam chuyn cung
cp hang hoa cht lng cao cho khach hang chuyn nghip, thng qua phat trin
chui cung ng va h tr cac nha san xut, cung cp trong nc at cht lng quc
t. K t khi m trung tm phn phi u tin Vit Nam vao nm 2002, n ht nm
2012, Metro a phat trin ln 19 trung tm trn toan quc, phc v khoang 1 triu lt
khach ng k mi nm. Mi trung tm tao vic lam cho khoang 10.000 lao ng.
Theo k hoach ban u, tp oan nay ch d inh m 8 trung tm phn phi tai Vit
Nam. Nhng sau 11 nm gop mt, s lng c s tai Vit Nam cua Metro a ln n
con s 19, hn gp gn 2,5 ln so vi d inh ban u va tip tc m rng thm. Con
s nay ng th 2 tai chu ch sau Trung Quc.
Hnh 4 : S lng trung tm cua Metro Cash & Carry ti mt s khu vc
(nm 2011)

Bao cao tai chinh cua tp oan cho thy, doanh s cua Metro tai Vit Nam nm
2011 at 466 triu euro (tng ng vi 12.500 t ng) tng 50 triu euro (1.350
t) so vi nm 2010. Mc doanh s nay chim 17% doanh s cua Metro Cash &
Carry tai chu /Phi, ng th hai trong khu vc ch xp sau Trung Quc va vt xa
doanh s tai n , Nht Ban.

31

Hnh 5: Doah s cua Metro Cash & Carry ti mt s nc nm 2011

3.3.1. Lch s hnh thnh v pht trin ca Metro Cash & Carry Vit Nam
- Giy php u t: Metro Cash & Carry c thanh lp theo Giy php u
t s 2195/GP ngay 14 thang 3 nm 2001 cua B trng B K hoach va u t (cho
DA 8 Trung tm . Ngay 29 thang 9 nm 2005 B K hoach va u t a cp Gip
php iu chnh s: 2195/GPC2. Sau o, UBND Thanh ph HCM cp Giy chng
nhn u t ln u ngay 20 thang 7 nm 2009; cp thay i ln th 1 ngay 12 thang
02 nm 2010; cp thay i ln th 2 ngay 18 thang 9 nm 2010.
- Phap nhn nc ngoai xin thanh lp Metro la: METRO CASH & CARRY
INTERNATIONAL HOLDING B.V; tr s t tai Dalsteindreef 101 - 139, NL 1112
XC Diemen, Vng quc Ha Lan, do ng Anastasios Michaelidis, quc tich Hy Lap,
trng ai din cua Metro Cash & Carry GmbH tai Vit Nam, lam ai din (GmbH:
Gesellschaft mit beschranker Haftung la Cty trach nhim hu han).
- Vn u t ng k ln u la: 120 triu USD (vn phap inh la 36 triu
USD). Vn iu l doanh nghip ln gn nht la: 41,1 triu USD.
- Thi gian hot ng la 50 nm k t 14/3/2001 (ngay cp giy php).
- Muc tiu va phm vi kinh doanh cua CNG TY TNHH METRO CASH &
CARRY VIT NAM (theo ng Giy php do B K hoch & u t cp):
+ Theo tng giai oan, cho n khi hoan thanh, xy dng 8 Trung tm Cash &
Carry va u t cac trang thit bi hin ai phc v cho vic phn loai, bao quan,
kim soat cht lng, ch bin va ban cac san phm nng nghip, thuy hai san, cac
mt hang thc phm va phi thc phm khac;
+ Mua san phm trc tip t h san xut nng nghip, nha san xut cng
nghip, nha san xut khac, t nha phn phi, nha nhp khu va nhp khu trc tip
32

nhng san phm trong nc khng san xut c; ng thi h tr trc tip hoc gian
tip cho vic ch bin cac san phm nay;
+ Ban bun san phm tai Vit Nam cho khach hang la doanh nghip, h kinh
doanh phc v nhu cu kinh doanh va tiu dung; trao i thng tin v san phm
lin kt nha san san xut vi thi trng;
+ H tr ngi cung cp san phm nng nghip va thuy san giam mc tiu hao
san phm, nng cao gia tri xut khu va cht lng v sinh cua san phm; h tr tp
oan METRO xut khu san phm cua Vit Nam.
Giy php cng ghi r:
+ San phm cua Doanh nghip xut khu va ban bun tai thi trng thi
trng Vit Nam.
+ giai oan u, Doanh nghip c u t 3 Trung tm Cash & Carry, trong
o mt Trung tm tai thanh ph Ha Ni va hai Trung tm tai thanh ph H Chi Minh
theo tha thun v ia im vi U ban nhn dn hai thanh ph trn. Vic xy dng
cac Trung tm Cash & Carry khac trong giai oan tip theo s c thc hin trn c
s kt qua cua Giai oan u.
+ Vic kinh doanh cac mt hang do Nha nc quan l va cac hoat ng thng
mai n thun phai tun thu cac quy inh cua phap lut hin hanh.
3.3.2. Tnh hnh thc hin D n u t
Nh a anh gia trn, Metro Cash & Carry phat trin rt nhanh, tinh n cui
thang 02 nm 2013, METRO Vit Nam a a vao hoat ng 19 Trung tm Cash &
Carry (gm 12 d an):
+ TP. H Chi Minh: 03 Trung tm;
+ Ha Ni: 03 Trung tm;
+ Va 13 Trung tm tai 13 tnh, thanh ph (mi ia phng 01 Trung tm) la:
Cn Th, Hai Phng, a Nng, ng Nai, An Giang, Binh Dng, Binh inh; Ba
Ria- Vng Tau, Ngh An, Khanh Ha, Quang Ninh, k Lk, Kin Giang (chi tit tai
bang 5), theo k hoach n nm 2012 s co tng s 20 Trung tm .

33

Bng 5: Mt s ch tiu v h thng Metro Vit Nam n thang 12 nm 2012

34

ST
T

ia im

Thi Vn
Din tch
gian u
Nm khai hot t
Din
trng ng (Tri Din mt tch ban
bng
(Nm u
hang
) usd) (m2)
(m2)

METRO An Ph ia Ch: Khu dn c An Ph, P. An

Khanh, Q. 2, Tp. H Chi Minh.
Khai trng
2002
Khai trng
METRO Binh Ph. ia Ch: Khu Dn C Binh Ph, 2002
P. 11, Q. 6, Tp. HCM.

Thi
gian
Mt S lao
xy
hang ng
dng kinh (ngi
(Than doanh
)
g)

Ghi ch

D an u t th
nht (Giy php T
2195/GP-BKHT)
400

50

15

36000

12000

20000

50

15

25000

9000

20000

D an u t th
400nht (Giy php T
2195/GP-BKHT)

METRO Hip Ph.ia Ch: Nga t Tn Thi Hip, P. Khai trng

Tn Thi Hip, Q. 12, Tp. H Chi Minh.
2002

50

15

30000

11000

20000

D an u t th
400nht (Giy php T
2195/GP-BKHT)

METRO Thng Long. ia Ch: ng Pham Vn

ng, Xa C Nhu, Huyn T Lim, Ha Ni

Khai trng
2003

50

15

46000

11400

14000

D an u t th
400nht (Giy php T
2195/GP-BKHT)

METRO Hoang Mai. ia ch: 126 ng Tam Trinh, Khai trng

P. Yn S, Q. Hoang Mai, Ha Ni
2007

50

15

46000

12000

15000

D an u t th
400nht (Giy php T
2195/GP-BKHT)

METRO a Nng. ia ch: ng Cach Mang Thang Khai

8,P. Ha Cng Nam,Q. Hai Chu,Tp. a Nng
trng2005

50

15

30000

6500

20000

D an u t th
400nht (Giy php T
2195/GP-BKHT)

METRO Hng Li. Quc l 91B, Phng Hng Li, Khai trng
Qu n Ninh Kiu, Tp. Cn Th
2004

50

15

25000

6000

15000

D an u t th
400nht (Giy php T
2195/GP-BKHT)

METRO Hng Bang. ia ch: S 2A ng Hng

Bang, P. S Du,Q. Hng Bang,Tp. Hai Phng

50

15

30000

6000

20000

D an u t th
400nht (Giy php T
2195/GP-BKHT)

26000

D an u t th hai
(Giy CNT
47112000188/GPT
400
-UBND ng Nai
cp ngay
12/8/2009))

25000

D an u t th ba
(Giy CNT
52112000004/GPT
400
-UBND An Giang
cp ngay
29/01/2010))

25000

D an u t th
t(Giy CNT
35112000173/GPT
400
-UBND Binh inh
cp ngay
30/3/2010))

10

11

Khai trng
2005

METRO Bin Ha. ia Ch:ng Nguyn i Quc, Khai trng

P. Quang Vinh, TP. Bin Ha, tnh ng Nai
2009

METRO Long Xuyn. ia ch: 414 ng Trn Hng Khai trng

ao, Thanh ph Long Xuyn, Tnh An Giang
2010

METRO Quy Nhn. ia ch: Quc L 1D, Phng Khai trng

Ghnh Rang, Thanh ph Quy Nhn, Tnh Binh inh 2010

43

17

41 17.8

50 12.3

250000

32000

30000

7000

5600

5600

35

12

METRO Binh Dng. ai l Binh Dng, P. Ph

Th, TX. Thu Du Mt, Binh Dng

Khai trng
2010

50 17.1

20000

9000

25000

D an u t th
nm(Giy
CNT46112000043
400
/GPT-UBND Binh
Dng cp ngay
11/10/2010))

13

METRO Vng Tau. ia ch: Quc l 51B, P. 11, Tp. Khai trng
Vng Tau, Ba Ria - Vng Tau
2010

41

15

20000

5600

25000

D an u t th
sau(Giy CNT
4911200000 -UBND
400
Ba Ria Vng Tau
cp ngay
25/10/2010))

14

METRO Vinh- Ngh An. ia ch: ng du lich ven Khai trng

Sng Lam, Khi 5, P. Bn Thuy, Tp. Vinh, Ngh An 2011

45

15

20000

5600

25000

D an u t th
400
bay

15

METRO Ha Long. ia ch: T 29, Khu 2 & 3, P. Ha Khai trng

Tu, Tp. Ha Long, Quang Ninh.
2011

43

15

23000

6000

25000

D an u t th
400
tam

METRO Nha Trang. ia ch: ng Hai Ba Thang

Khai trng
16 Mi, thn Vo Canh, xa Vnh Trung, Tp. Nha Trang,
2011
Khanh

43

15

20000

5000

25000

D an u t th
400
chin

METRO Bun Ma Thut. ia Ch: Km 4-5, ng Khai trng

Giai Phong, P. Tn An, Tp. Bun Ma Thut, k Lk. 2012

39

15

20000

5600

25000

D an u t th
400
mi

METRO Rach Gia. ia ch: L A11, Khu ln bin, P.

Khai trng
18 Vnh Bao, Tp. Rach Gia, Tnh Kin Giang (ng
2012
Tn c

39 15.6

20000

4200

25000

D an u t th
400
mi mt

METRO Ha ng. ia ch: Trung tm TM va DVTM

M Linh Plaza Ha ng, L II, khu trung tm hanh Khai trng
19
chinh mi Ha ng, P. Ha Cu, Q. Ha ng, Tp. Ha 2012
Ni.

50 23.8

13935

8760

25000

D an u t th
400
mi hai

17

Cng tng

298.6 736.935 141.860

7.600

- Hin METRO co 03 kho trung chuyn t tai tnh Binh Dng, Lm ng va

Bc Ninh (s xy dng 01 kho trung chuyn tai ng bng sng Cu Long va Ha
Ni) va hai kho trung tm, mt Bc Ninh va mt Binh Dng (cac Trung tm a
xy dng u co kho lanh).
- Mt s ch tiu: S liu tai Bang 5 a ch ro cho chng ta mt s ch s chinh
v h thng Metro Vit Nam:
+ V din tich: Tng s 19 Trung tm Metro ca nc chim khoang
736.935m2, trong o din tich ban hang la: 141.860m2, giai quyt vic lam cho 7.600
lao ng, cha tinh lao ng gian tip (san xut rau, cu qua, thc phm, thuy san
cung ng cho 19 trung tm khoang 20.000-25.000 ngi).
+ Vn u t: 298.6 triu Usd, trong o: Vn gop cua chu s hu: 59.781.300
Usd, vn vay : 139.489.700Usd (theo iu l cua Cng ty).
+ Thi gian hoat ng: T 39-50 nm.
3.3.3. Khch hng ca h thng Metro Vit nam
Vi c thu kinh doanh la ban bun, ban s, Metro xac inh khach hang cua
minh la cac i tng mua hang vi s lng ln. Khach hang cua Metro s la nhng
ca hang ban le, cac cng ty nh, cac nha hang, khach hang, vn phng... H n vi
36

Metro, t chn hang hoa va xp ln xe, tra tin va t vn chuyn. Dich v khach hang
tuy khng nhiu nhng bu lai, khach hang s c cung cp hang hoa vi gia ban rt
thp. Ch cac khach hang co the do Metro cung cp mi c mua hang tai y.
Hnh 6: C cu khach hang cua Metro

Ngun: Nghin cu cua trng ai hc kinh t quc dn

C th, nhng khach hang cua Metro gm:

Khach hang Horeca: bao gm khach san, nha hang, canteen, quan bar co nhu
cu mua hang hoa vi s lng ln. Nhng san phm chu yu c nhom khach hang
nay tiu th la: vt dng nha bp, ng phc nhn vin, chn, drap, gi va nm; ngoai
ra cn co cac thc phm kh, thc phm ti sng. Khach hang Horeca mua sm
thng xuyn theo n t hang va thng co nhu cu v chuyn ch. Nhom khach
hang nay chim 20.3% c cu khach hang cua Metro nhng doanh thu t nhom nay
chim ti 65% doanh s ban cua Metro.Chng t, nhom khach hang Horeca la nhom
khach hang tim nng cua cng ty.
Khach hang Trader: bao gm cac nha ban s, ban le ra ngoai thi trng. Khach
hang Trader mua rt a dang cac loai san phm khac nhau. Nhom nay ti tn kho mua
hang va thng t vn chuyn. Gia tri mi n hang cng kha ln.Khach hang Trader
chim 11.7 % s khach hang cua Metro va mang lai doanh thu cho cng ty xp x
20% doanh thu cua Metro. Khach hang Trader n kho mua hang theo inh k hoc
tuy thuc vao nhu cu cua thi trng, va cac chin dich xc tin cua Metro.
Khach hang la cac cng ty, vn phng, trng hc: nhom khach hang nay mua
sm cac san phm vn phng phm, chu yu tiu dung ni b. Nhom nay mua sm
37

khng thng xuyn nhng gia tri mi n hang thng ln. Vi tinh trang suy thoai
kinh t, nhng nhom khach hang nay vn co kha nng duy tri mc tiu th, thm chi
cn tng, do vy, Metro ang y manh chin lc ban hang vao nhom nay.
Khach hang Family: chu yu la nhng khach hang mua hang hoa nhm mc
ich tiu dung. Cuc sng thi gp gap, khin siu thi tr nn hu ich hn cho mi
gia inh, c bit vi chinh sach gia hp l, y u cac mt hang, khin cho nhom
khach hang nay n vi Metro ngay cang nhiu hn. Tuy vy nhom khach hang nay
khng phai la nhom khach hang mc tiu cua Metro.
iu kin chung tr thanh khach hang cua Metro la phai ng k va lam the
hi vin cua Metro. Metro cng co cac chinh sach khac nhau v gia, khuyn mai, vn
chuyn i vi cac i tng khach hang khach nhau, nhm phc v tt nht cac nhu
cu cua khach hang.
3.3.4. V mt s kt qu kinh doanh
Theo thng k cua Cc Thu TP.HCM, doanh thu cua Metro tng lin tc qua
cac nm (chi tit bang 6), o cng la l do giai thich Metro phat trin nhanh nh v
bao thi gian va qua.
Bng 6: Doanh thu va li nhun cua h thng Metro qua mt s nm
STT

Khon muc

n vi

2007 2008 2009

2010

2011

2012

Doanh thu

T ng

6607 8175 8728

10265

12500

14000

T ng

-157

116

-89

-254

Li nhun trc thu

Ngun: Tng Cc thu

-190

-160

Tuy nhin, co nghich l ang phai quan tm: Mc du doanh thu tng lin tc va
vn co nhu cu m rng, qua trinh phat trin nhanh nh vy nhng cac bao cao tai
chinh cua Metro lai khng h nh mong i. Lin tip trong nhiu nm, cng ty nay
bao l vi nganh thu vi mc l cao nht trong s cac doanh nghip FDI tai Vit
Nam. C th, nm 2007 doanh thu at hn 6.607 t ng, nhng s l la 157 t ng.
Nm 2008 doanh thu vt ln 8.175 t ng, s l ln n hn 190 t ng. Nm 2009
doanh thu at 8.728 t ng, s l la 160 t ng, nm 2011 doanh thu la 12.500 t
ng, l 89 t, nm 2012 d kin doanh thu la 14.000 t ng l 254 t ng. T khi
thanh lp (2001) n nay, ch duy nht nm 2010 Metro khai co lai 116 t ng, nhng
do c chuyn l cua nhng nm trc o nn n nay doanh nghip nay cng cha
ong mt ng thu thu nhp doanh nghip nao (chi tit hinh 7):

38

Theo giai trinh cua Cng ty, thc cht phn ln cac Trung tm cua Metro u
kinh doanh co lai, l do l la phai ganh toan b cac chi phi quan l gm 300 nhn vin
vn phng va do vic thanh lp cac Trung tm mi (thng bi l do chi phi thanh lp
cao, khoang 300- 400 t ng), theo k hoach nm 2011-2014, Metro s co lai, d
kin lai trc thu la 1.800 t VND. Tuy nhin, y cng la vn t ra vi c quan
chc nng, khi d lun a co nhiu kin nghi ng v kha nng chuyn gia tai doanh
nghip nay.
3.3.5. ng gp ca Metro cho ngn sch nh nc v cc vn x hi
T khi hoat ng n nay (2002-31/12/2012), Metro a np ngn sch nh
nc cc loi thu tng cng: 992 t VND, gii quyt vic lm cho gn 30.000 ngi
lao ng . Ngoai ra Metro cn co mt s d an gip doanh nghip va nng dn Vit
Nam u t, ch bin nng san thc phm va tham gia chui cung ng cua Metro, c
th:
- D an Nng cp cht lng san phm nng nghip tai Vit Nam: Vi d an
nay Metro a t chc 145 khoa hun luyn trn ca nc vi 13.720 nng dn ng
thi h tr u t 5 l git m gia sc

39

- D an H tr phat trin h thng phn phi rau qua tai Vit Nam: Kt qua
hn 40 nng dn va HTX tham gia d an a tr thanh nhng nha cung cp cho Metro
theo tiu chun cht lng va bao bi ong goi cung vi thng hiu cua Metro
- D an Hi nhp cac thanh vin nh le vao thi trng hin ai. Vi d an
nay Metro gip phat trin m hinh mu cho cac san phm rau qua co cht lng tai
Vit Nam cung cp cho cac Siu thi va xut khu. n nay a co 93 nng dn va
nha cung cp c cp Giy chng nhn tiu chun Metro Requirements
- D an Xy dng chui cung ng thuy san cht lng cao cho thi trng
trong nc: Theo d an nay trong nm 2011, khoang 300 nng dn va 50 thng lai
c gii thiu v tiu chun Metro Requirements
- D an Tun l hang Vit Nam tai Metro Cash&Carry, c. Mc ich
cua d an nay la gii thiu va quang ba hang hoa cua Vit nam tai cac h thng cua
Metro tai c. Chng trinh a t chc thanh cng tai 117 Trung tm ban bun cua
Metro tai c, vi 1,4 triu lt khach .
4. Xu hng phat trin trong thi gian ti
4.1. Xu hng phat trin trong lnh vc ban bun
Hoat ng ban bun hang hoa thng ph thuc vao qui m, pham vi cua hoat
ng kinh t noi chung va thng mai noi ring. Khi qui m thng mai cang ln s
i hi phng thc t chc knh phn phi hp l. Trong o, phat trin hoat ng
ban bun nhm thu ht ngun hang tai nhiu vung san xut, cung ng khac nhau va
cung cp hang hoa n cac trung gian thng mai, ngi tiu th ln tai nhiu vung
tiu th khac nhau trong khng gian rng ln la xu th tt yu cua qua trinh phat trin
san xut, tiu dung xa hi.
Trong giai oan 2011 2020 va n 2030, qui m cua nn kinh t Vit Nam s
tip tc tng ln. Mt khac, trong nhng nm ti, khng gian kinh t, thng mai cua
Vit Nam s tip tc m rng cung vi qua trinh hi nhp kinh t quc t. c bit,
vic thc hin cac chng trinh hp tac phat trin gia cac nc tiu vung sng M
Kng m rng s tao iu kin thu ht nhiu vung cha phat trin cua Vit Nam
tham gia vao cac hoat ng kinh t, thng mai vi mt khng gian tm khu vc va
th gii. Do o, trong giai oan nay, hoat ng ban bun hang hoa Vit Nam s phat
trin vi tc ngay cang nhanh hn. Co th d bao nhng xu hng phat trin hoat
ng ban bun hang hoa nc ta giai oan 2011 2020 va n 2030 nh sau:
Mt l, xu hng phat trin hoat ng ban bun cung cp u vao cho phat
trin cac nganh cng nghip trong nc.
Thc t, nhu cu phat trin hoat ng ban bun cung cp u vao cho cac
nganh cng nghip nc ta, trc ht la cng nghip dt may va giy dp a xut
hin t thp nin 90 cua th k 20 va a thc y nhu cu hinh thanh mt s ch u
mi ban bun nguyn ph liu cho cac nganh cng nghip nay.
Trong giai oan 2011 2020 va n 2030, cung vi vic thc hin chin lc
phat trin cac nganh cng nghip, trong o cac nganh cng nghip ph tr c u
40

tin phat trin, Do o, vic phat trin hoat ng ban bun s ngay cang cp bach hn
do nhu cu cua cac nganh cng nghip, k ca cac nganh cng nghip san xut cac san
phm la u vao cho cac nganh cng nghip khac va cac nganh cng nghip san xut
ra san phm cui cung.
Hai l, xu hng phat trin hoat ng ban bun cung cp hang hoa cho cac nha
xut khu, nht la xut khu nng san.
Hoat ng xut khu nc ta hin nay cn nhiu han ch nh: 1) Xut khu
theo l nh, do o vn chuyn hang hoa n nc nhp khu, cac nha xut khu
thng s dng phng thc thu tau ch la chinh. iu nay lam cho gia cc vn
chuyn cao va thi gian giao hang chm; 2) Gia chao hang xut khu co s khac bit
rt ln gia cac doanh nghip do s khac bit v kha nng thu mua, vn chuyn hang
hoa (ni ia), mc gia am phan cua cac doanh nghip tai cac vung san xut khac
nhau,.... iu nay dn n tinh trang mt s doanh nghip Vit Nam bi tn tht v gia
trn thi trng xut khu do s canh tranh cua chinh cac doanh nghip Vit Nam
khac; 3) Cac l san phm xut khu, nht la nng san thng cha c phn loai,
tiu chun hoa. Mt trong nhng nguyn nhn quan trng cua nhng han ch nay la
cha co mt h thng thu mua, ban bun phc v cho cac nha xut khu, nht la cac
nha xut khu hang nng san.
Trong giai oan 2011 2020 va n 2030, xut phat t yu cu nng cao hiu
qua kinh doanh xut khu va ap lc canh tranh trn thi trng xut khu, cac nha xut
khu Vit Nam s la tac nhn tich cc thc y h thng ban bun. Mt khac, v phia
cac nha san xut, do xu hng chuyn mn hoa (theo chung loai san phm, theo cng
ngh san xut,...) va m rng qui m san xut (tao ra nhng l hang qui m ln,
nhng n iu v chung loai, qui cach,...) nn kho tim kim c cac nha nhp khu
phu hp, nht la cac nha nhp khu cung cp hang hoa cho h thng ban le tai nc
nhp khu. iu nay s thc y cac doanh nghip xut khu tham gia su vao qua
trinh thu mua, ch bin, phn loai san phm
Ba l, xu hng phat trin hoat ng ban bun cung cp hang hoa cho cac nha
ban le trong nc.
Trn thi trng ban le hin nay, loai hinh ban le truyn thng vn chim t l
ln khoang 70 80% tng mc lu chuyn hang hoa ban le va ang hoat ng ph
bin khu vc nng thn rng ln. Tng ng vi loai hinh ban le truyn thng nay,
hoat ng ban bun hang hoa nc ta vn chu yu thng qua hoat ng tai cac ch
va vi qui m cha ln.
Trong giai oan 2011 2020 va n 2030, cac loai hinh ban le hin ai nc
ta s co trin vng phat trin nhanh vi s tham gia cua nhiu nha ban le ln trong va
ngoai nc. H thng ban le cua cac nha ban le hin ai s c t chc thanh cac
chui siu thi, ca hang tin li, ca hang chuyn doanh,... Do o, cac nha ban le s
cn co h thng am bao cung ng hang hoa cho chui siu thi, ca hang cua minh.
iu o s tao iu kin thc y manh hn hoat ng ban bun.
41

Bn l, xu hng phat trin hoat ng ban bun di hinh thc mua ban hp
ng.
Thc t Vit Nam hin nay, cac giao dich ban bun vn chu yu gn lin vi
cac l hang hoa c th (hoat ng cua thi trng giao ngay), nhng cng a bt u
xut hin cac giao dich khng gn lin vi l hang hoa ma da trn hp ng trin
han (hoat ng cua thi trng giao sau). o la kt qua tt yu cua qua trinh i mi va
phat trin nn kinh t theo c ch thi trng tai Vit nam trong nhiu nm qua.
Trong giai oan 2011 2020 va n 2030, nn kinh t thi trng Vit Nam s
ngay cang c hoan thin va tip tc phat trin ln trinh cao hn. Cung vi iu
o, s gia tng v qui m kinh t (ca v phia cung va phia cu), s tham gia ngay cang
ng cua cac thng nhn trong va ngoai nc do qua trinh m ca va hi nhp kinh
t quc t,... s tip tc thc y nhanh cac hoat ng ban bun di hinh thc mua
ban hp ng.
4.2. Mt s vn t ra i vi qui hoch phat trin h thng ban bun:
+ Thc t cho thy, h thng kt cu ha tng thng mai ban bun nc ta
hin nay cha phat trin. Trong khi o, hoat ng ban bun c d bao s phat trin
manh m trong giai oan 2011 2020 va trong cac nm tip theo. Trong tinh trang o,
vic qui hoach kt cu ha tng ban bun phai ap ng c xu hng m rng hoat
ng, gia tng qui m ban bun.
+ Qui hoach h thng kt cu ha tng ban bun phai tng xng vi qua trinh
gia tng u t, nhng ng thi phai han ch xu hng phat trin tran lan, manh mn
va thiu s lin kt u t cua cac doanh nghip lam giam hiu qua u t.
+ Qui hoach h thng kt cu ha tng ban bun phai tng xng vi s phat
trin a dang cua cac hinh thc, phng thc t chc, cac knh lu thng va cac i
tng tham gia hoat ng ban bun hang hoa.
+ Qui hoach h thng kt cu ha tng ban bun cn tng xng vi xu hng
phat trin theo khng gian cua cac ngun cung ng t trong nc, nhp khu va xu
hng phat trin cua cac khu vc thi trng tiu th, nht la tai cac thi trng khu vc
thi trng trng im, cac vung san xut nng san ln, cac khu cng nghip tp trung.
4.3. inh hng qui hoch h thng kt cu h tng ban bun
- inh hng phn b khng gian:
Vic phn b khng gian cua h thng kt cu ha tng ban bun trong giai oan
2011 2020 va n 2030, v c ban, s c inh vi trn c s: Mt l cac qui hoach
phat trin khu cng nghip tp trung, cac vung san xut nng san ln va cac qui hoach
phat trin thi, nht la vung thi TP H Chi Minh va vung Thu ; Hai l qui
hoach h thng giao thng pham vi cp vung, lin vung va ca nc, trong o ang
ch la qui hoach cac tuyn ng cao tc n nm 2020; Ba l, qui hoach h thng
kt cu ha tng xut - nhp khu trn y va mi quan h giao thoa v chc nng hoat
ng cua hai h thng kt cu ha tng nay.
42

inh hng phn b khng gian nh sau:

+ Phn b tai trung tm cac vung san xut nng nghip, c bit la cac trung
tm san xut hang nng lm thu san co qui m san lng ln ang cung cp cho thi
trng trong nc va xut khu. Vic xac inh cac vung san xut hang hoa nng san
ln c cn c vao Quyt inh s 150/2005/Q-TTg ngay 20 thang 6 nm 2005 cua
Thu tng Chinh phu v Ph duyt qui hoach chuyn i c cu san xut nng, lm,
thu san ca nc n nm 2010 va tm nhin n 2020.
+ Phn b tai cac khu vc thi trng tiu th ln, chu yu tai cac thi co qui
m t loai II tr ln (Nghi inh s 42/2009/N-CP ngay 7/5/2009 v phn loai
thi).
+ Phn b tai trung tm cac vung ang co tc cng nghip hoa nhanh, nht
la cac vung ang phat trin nhiu nganh cng nghip. Vic xac inh cac vung cng
nghip c cn c vao qui hoach phat trin cac khu cng nghip trn ia ban ca
nc;
- inh hng phat trin cac loi hnh:
Cac loai hinh cua h thng kt cu ha tng ban bun s c inh hng phat
trin phu hp vi cac phng thc giao dich ban bun, i tng tham gia giao dich
ban bun, qui m va pham vi ban bun,... C th:
+ Ch ban bun: Ch hang I truyn thng; Ch u mi nng san; Ch u
mi nguyn ph liu cho cac nganh cng nghip. Cac ch nay co th phat trin theo
m hinh ch ban bun tng hp hoc ch chuyn doanh. i tng tham gia ban
bun chu yu la cac chu s hu hang hoa thc s.
+ S giao dich hang hoa: i tng tham gia giao dich ban bun chu yu la cac
ai l/mi gii ban bun va vi phng thc giao dich theo hp ng giao ngay, hp
ng trin han,...
+ Trung tm ban bun: i tng tham gia giao dich ban bun bao gm ca chu
s hu hang hoa thc s va cac ai l/mi gii ban bun. (Trung tm giao dich Ca
Ph Bun Ma Thut hin nay thuc loai hinh hn hp nay).
+ Trung tm phn phi (distribution center): i tng tham gia bao gm ca
cac nha ban bun va nha ban le.
+ Kho hang cng: Cung cp dich v lu gi, bao quan hang hoa cho cac chu s
hu hang hoa, nhng khng co hoat ng giao dich ban bun.
+ Tng kho va phn phi theo m hinh cash & cary: C s kinh doanh cua mt
nha phn phi ln, thc hin hoat ng ban bun hang hoa cho cac nha ban le va h
tiu dung ln.
+ Hi ch ban bun theo mua: T chc vao thi im mua thu hoach, hay mua
tiu dung vi s tham gia cua nhiu i tng khac nhau. Loai hinh nay co th kt
hp vi cac trung tm hi ch trin lam thng mai.
43

4.4. Quy hoch kt cu h tng thng mi ban bun chu yu:

Theo Quyt inh s 3098/Q-BCT ngay 24 thang 6 nm 2011 v vic Ph
duyt quy hoach tng th phat trin thng mai Vit Nam giai oan 2011-2020 va
inh hng n nm 2030, thi s lng cac loai hinh c s ban bun s c phn
b va quy hoach nh sau:
4.4.1. Tip tc thc hin quy hoch ch u mi, ch hng I v hng II
c xc nh trong Quy hoch mng li ch ton quc a c B trng B
Cng Thng ph duyt tai Quyt inh s 012/Q-BCT ngay 26 thang 12 nm 2007,
c th:
- Mng li ch u mi nng sn
+ Phat trin 157 ch u mi nng san, vi 35 ch nng cp, m rng va 122
ch xy mi, trong o co 77 ch u mi nng san a nganh, 30 ch u mi rau qua,
12 ch u mi la gao va 38 ch u mi thu san.
+ D tinh vn u t khoang 7.837 t ng, trong o giai oan 2007- 2010 la
3.554 t ng; giai oan 2011- 2015 la 3.963 t ng; giai oan 2016- 2020 la 320 t
ng.
+ Nhu cu s dng t ti thiu la 819,2 ha, trong o giai oan 2007- 2010 la
744,2 ha, giai oan 2011- 2015 la 66 ha, giai oan 2016- 2020 la 9 ha.
- Mng li ch tng hp ban bun, ban l hng I cac trung tm thng
mi cua tnh
+ Phat trin 319 ch, trong o 56 ch gi nguyn va 110 ch cn nng cp, cai
tao; 153 ch xy mi.
+ D tinh vn u t nng cp, cai tao va xy mi khoang 5.634,07 t ng,
trong o giai oan 2007 - 2010 la 2.782,48 t ng; giai oan 2011- 2015 la 2.493,19
t ng; giai oan 2016- 2020 la 358,4 t ng.
+ Nhu cu s dng t khoang 408,12 ha, trong o giai oan 2007 2010 la
235,72 ha; giai oan 2011-2015 la 150,6 ha; giai oan 2016-2020 la 21,8 ha.
- Mng li ch bin gii (bao gm ch bin gii, ch ca khu, ch trong
khu kinh t ca khu)
- Phat trin 490 ch trn ia ban cua 25 tnh bin gii, vi 167 ch nng cp va
323 ch xy mi. Trong o phat trin 397 ch bin gii, 35 ch ca khu va 58 ch
trong khu kinh t ca khu.
+ D tinh vn u t la 1.796,2 t ng, trong o giai oan 2007- 2010 la
923,1 t ng; giai oan 2011- 2015 la 526,3 t ng; giai oan 2016- 2020 la 346,8
t ng.
+ Nhu cu s dng t la 162,45 ha, trong o giai oan 2007-2010 la 78,75 ha;
giai oan 2011- 2015 la 52,3 ha; giai oan 2016- 2020 la 31,4 ha.
44

- V vn u t
Tng hp yu cu vn u t xy dng mang li cac loai ch toan quc c
qui hoach n nm 2020 la 15.267,27 t ng, trong o giai oan 2007-2010 la
7.259,58 t ng; giai oan 2011-2015 la 6.982,49 t ng va giai oan 2016-2020 la
1.025,2 t ng.
- V nhu cu s dung t
Tng hp nhu cu s dng t xy dng mang li cac loai ch toan quc c
qui hoach n nm 2020 la khoang 1.389,77ha, trong o giai oan 2007-2010 la
1.058,67 ha; giai oan 2011-2015 la 268,9 ha va giai oan 2016-2020 la 62,2 ha.
4.4.2. Xy dng cc loi hnh bn bun hin i: Ngoai 2 S giao dich hang
nng san (01 S giao dich gao tai Cn Th, 01 S giao dich ca ph tai c Lc) theo
Quyt inh 23/Q-TTg ngay 06 thang 01 nm 2010 cua Thu tng Chinh phu ph
duyt an Phat trin thng mai nng thn giai oan 2010-2015 va inh hng n
nm 2020, s thanh lp 2 S giao dich hang hoa tai Ha Ni va thanh ph H Chi
Minh; 15 trung tm ban bun cac mt hang nng san co quy m san xut, san lng
ln va co nhu cu tiu th ln trn thi trng trong nc va xut khu; 5 trung tm
phn phi nguyn ph liu dt may a c xac inh quy hoach tai Quyt inh s
33/2007/Q-BCN ngay 21 thang 01 nm 2007 cua B trng B Cng nghip (nay la
B Cng Thng); 2 trung tm phn phi linh kin in t va nguyn ph liu tai Ha
Ni va thanh ph H Chi Minh; 3 trung tm phn phi linh kin lp rap t tai Ha
Ni, thanh ph H Chi Minh va a Nng; 25 trung tm phn phi hang cng nghip
tiu dung tai cac thi co quy m t loai II tr ln; 11 kho hang gn vi cac ch u
mi thoc gao a c xac inh trong trong Quyt inh s 012/Q-BCT ngay 26 thang
12 nm 2007 cua B trng B Cng Thng v ph duyt Quy hoach mang li ch
toan quc.
- Nhu cu v vn u t: Nhu cu vn u t cho cac kt cu ha tng ban
bun la 33.900 t ng, bng 52,17% tng nhu cu vn u t.
- Nhu cu s dung t: Nhu cu s dng t cho cac kt cu ha tng ban bun
la 352-532 ha, bng 19-25% tng nhu cu s dng t.

45

Phn 2
CC LOI HNH C S BN L VIT NAM
I. KHI NIM V BN L V CC C S BN L
1. Khai nim v ban l
Nghi inh s 23/2007/N-CP cua Chinh phu ngay 12 thang 02 nm 2007 quy
inh chi tit Lut Thng mai v hoat ng mua ban hang hoa va cac hoat ng lin
quan trc tip n mua ban hang hoa cua doanh nghip co vn u t nc ngoai tai
Vit Nam (sau y gi tt la Nghi inh s 23/2007/N-CP) co quy inh: Bn
l l hot ng bn hng ho trc tip cho ngi tiu dng cui cng
Quyt inh s 337/Q-BKH cua B K hoach va u t ngay 10 thang 4 nm
2007 v vic ban hanh Quy inh ni dung H thng nganh kinh t cua Vit Nam co
inh ngha: Bn l l bn li (khng lm bin i hng ho) nhng hng ho loi
mi v hng qua s dng ch yu cho cng ng tiu dng cho c nhn hoc
h gia nh, cc ca hng, siu th, trung tm mua bn, quy hng, ca hng nhn
t v tr hng bng ng bu in, bn ti ch hoc lu ng, hp tc x mua
bn, nh u gi...
Theo tai liu nghin cu cua nhom chuyn gia D an EU-Vit Nam Mutrap III
nm 2010, Dch v bn l l hot ng bn hng ha cho ngi tiu dng cui cng
phc v mc ch tiu dng c nhn hoc h gia nh.
2. Khai nim v c s ban l
2.1. Khai nim
Loi hnh bn l qua c s bn hng (gi tt la loai hinh c s ban le) la loai
hinh ban le co khng gian va ia im c inh cn thit trng bay va ban hang,
ng thi ngi tiu dung hoan thanh vic mua hang chu yu ia im nay. Loi
hnh bn l khng qua c s bn hng la loai hinh (hinh thc) ban le, theo o hang
hoa c chuyn trc tip t nha san xut/phn phi n ngi tiu dung khng thng
qua c s ban hang nh ban hang trc tuyn qua Internet, ban hang qua truyn hinh/ti
vi, ban hang qua in thoai, ban hang qua bu in, ban hang qua catalog, ban hang
tn ca hay ban hang lu ng.
Nghi inh s 23/2007/N-CP inh ngha c s bn l l n v thuc s hu
ca doanh nghip thc hin vic bn l..
Mt nghin cu cua cac chuyn gia D an EU-Vit Nam Mutrap III trong nm
2010 lai a ra cac khai nim nh sau: C s bn l la tn gi chung cho cac loai hinh
46

ch, ca hang, trung tm thng mai, may ban hang t ng hay cac hinh thc di
tn gi khac c t chc thc hin hoat ng ban le.
Trong khun kh bao cao nay c s bn l c coi l tn gi chung cho cc
n v c khng gian v a im c nh cn thit trng by v bn hng di
hnh thc bn l. Nh vy, mt doanh nghip hay t chc co th co mt hoc nhiu c
s ban bun, ban le.
2.2. Mt s loi hnh c s ban l chu yu Vit Nam hin nay
2.2.1 C s bn l truyn thng: Cac c s nay a tn tai va phat trin cung
vi qua trinh phat trin kinh t - xa hi cua Vit Nam, bao gm cac loai hinh c ban
nh ch truyn thng, ca hang, ca hiu, sap hang... Hin nay nc ta, cac loai
hinh ban le truyn thng tn tai kha ph bin, nht la cac vung nng thn min ni.
- Ch ban le truyn thng: Ch ban le la mt loai hinh t chc thng mai tai
mt ia im nht inh, ap ng cac nhu cu mua ban, trao i hang hoa va nhu cu
tiu dung cua khu vc dn c. Hu ht cac ch hin nay trn lanh th Vit Nam u
thc hin chc nng ban le hang hoa trong o co ca cac ch u mi ban bun (hang
1, 2 va ch u mi) nh cp tai phn trn.
- Cac loai hinh ca hang ban le truyn thng: Cac c s nay chu yu la cac ca
hang, ca hiu nh do h gia inh, doanh nghip t nhn t chc, s dng din tich
nha hoc thu din tich m ca hang, thng ven tuyn ng giao thng hay
trong khu dn c ban cac mt hang thit yu hoc t tai cac khu ph bun ban
thi ban cac mt hang thi trang, lu nim... Quy m cua cac c s nay thng nh,
khoang 3-10m2/ca hang, thi gian ban hang kha linh hoat.
2.2.2. C s bn l hin i: Cac c s ban le hin ai gm co nhiu loai hinh
nh trung tm mua sm, trung tm thng mai, ai siu thi, siu thi, siu thi chuyn
doanh, ca hang bach hoa, ca hang tin li...
- Siu thi (supermarket) la mt c s ban le co din tich ban hang t 400 m 2 tr
ln, ban cac loai lng thc, thc phm, k ca hang ti sng (hoa qua, rau, thit,...)
cng nh cac hang hoa khac phc v nhu cu hang ngay va tiu dung ngn ngay cua
khach hang cac khu dn c; hang hoa c trng bay trn gia, ban hang theo
phng thc t phc v hoc t phc v la chu yu, tach bit ca ra va ca vao, thc
hin thanh toan tp trung.
Theo inh ngha cua Vit Nam, siu thi la loai hinh ca hang hin ai; kinh
doanh tng hp hoc chuyn doanh; co c cu chung loai hang hoa phong ph, a
dang, bao am cht lng; ap ng cac tiu chun v din tich kinh doanh, trang bi k
thut va trinh quan l, t chc kinh doanh; co cac phng thc phc v vn minh,
thun tin nhm tha man nhu cu mua sm hang hoa cua khach hang.
47

- ai siu thi (hypermarket) la loai hinh ban le tha man mi nhu cu mua sm
mt ln cua khach hang, bao gm cac siu thi va nhng ca hang tng hp va chuyn
doanh, co kho hang, bai xe ln; vic vn chuyn, xp d hang hoa c ti u hoa.
y la loai hinh ban le co sc canh tranh manh v gia ca da vao tinh kinh t nh quy
m va hin ai hoa. ia im kinh doanh thng khu vc ngoai vi hoc cac khu
trung tm thng mai cua thanh ph.
- Ca hang tin li (convenience store) la loai hinh c s ban le hin ai quy
m nh; hang hoa, dich v kinh doanh chu yu la nhng th gn gi, thit yu vi
cuc sng, sinh hoat hang ngay cua con ngi; thi gian kinh doanh dai.
- Ca hang tap hoa la c s ban le nh ban nhiu nhom hang khac banh ko,
sach, tap chi, bao, vn phng phm, chi, tng phm va trang sc khac nhau.
Mt dang khac cua ca hang tap phm la tp hp v khng gian cua cac ca hang
chuyn doanh va chuyn nganh c lp vi nhau (chu yu la ca hang thi trang qun
ao, trang sc, ca hang sach va tap chi, bng a,...).
- Ca hang chuyn ban hang co thng hiu hay thng c gi la ca hang
bach hoa (department store) la loai hinh c s ban le co din tich ln, thng co nhiu
tng va ban a dang cac mt hang vi nhiu kich c, chung loai thuc nhiu nganh
hang khac nhau, co yu cu phc v chu ao va gia cao do chuyn cung cp cac mt
hang, dich v co thng hiu. Cac c s nay thng c t ni thanh hoc cac
trung tm mua sm. Mt hang thng la hang phi thc phm (thuc cac nganh hang
nh qun ao, dt, th thao, dng c gia inh, g, thit bi, m phm, trang
sc, giai tri...) hay co th bao gm ca thc phm. Ngoai ra, cac c s nay cn cung
ng cac dich v nh nha hang, mi gii du lich, dich v tai chinh... im phn bit c
th gia loai hinh c s ban le nay so vi siu thi la siu thi thi ban nhiu loai san
phm cn ca hang chuyn ban hang co thng hiu thi din tich ban hang c chia
thanh nhiu im ban hang khac nhau va cho thu theo tng nhan hang ring.
- Trung tm mua sm (shopping center/mall) la c s ban le tp trung do chu
u t xy dng theo quy hoach, trong o co b tri nhiu loai hinh c s ban le hang
hoa, dich v n ung, giai tri, lam p, ngn hang, du lich..., co siu thi hoc ca
hang bach hoa, ap ng nhu cu a dang nh mua sm, vui chi, giai tri, th thao, lam
p cua khach hang.
c xy dng theo quy hoach, trung tm mua sm do chu u t hoc ngi
quan l chuyn nghip vn hanh quan l. Do o, vic quan l thng rt chuyn
nghip vi vic cung ng nhiu dich v v c s ha tng, sp xp ni ban hang, trng
bay hang hoa, xc tin va khuych trng, khuyn mai, thng tin, lao ng, s dng
chung cac thit bi, kim soat cht lng hang hoa, an ninh... Cn c vao cac tiu chi
nh vi tri quy hoach, pham vi thi trng, quy m din tich va khach hang, trung tm
48

mua sm c phn loai thanh mt s loai hinh c th nh trung tm mua sm khu

trung tm thng mai cua thanh ph, trung tm mua sm trong khu dn c hoc gn
khu dn c, trung tm mua sm cua vung.
- Trung tm thng mai
Cac vn ban phap quy cua Vit Nam hin cha co inh ngha chinh thc v
trung tm mua sm ma ch inh ngha v trung tm thng mai. Theo o, trung tm
thng mai la loai hinh t chc kinh doanh thng mai hin ai, a chc nng, bao
gm t hp cac loai hinh ca hang, c s hoat ng dich v; hi trng, phng hp,
vn phng cho thu... c b tri tp trung, lin hoan trong mt hoc mt s cng
trinh kin trc lin k; ap ng cac tiu chun v din tich kinh doanh, trang bi k
thut va trinh quan l, t chc kinh doanh; co cac phng thc phc v vn minh,
thun tin ap ng nhu cn phat trin hoat ng kinh doanh cua thng nhn va thoa
man nhu cu v hang hoa, dich v cua khach hang. nc ta, trung tm thng mai
va c hiu la loai hinh ca hang chuyn ban hang co thng hiu (department
store) nh Parkson, Diamond Plaza, Vincom, va c hiu la trung tm mua sm
(shopping center/mall) ni tp trung nhiu hoat ng thng mai, dich v va thng
tp trung cac thanh ph ln. Tai cac tnh, tn gi trung tm thng mai thng c
t cho cac khu vc ch hang 1 sau khi c u t xy dng hoc sa cha co
cu trc hin ai.
- Loai hinh chui ca hang ban le la loai hinh t chc ban le trin khai nhiu
ca hang theo chui. Ca hang chui (chain store) la mt trong mt loat ca hang
ging nhau (thng hiu, trang thit bi, kin trc, cng ngh va hang hoa). Chui ca
hang ban le (retail store chain/a chain of retail stores) la h thng ca hang ban le
c tiu chun hoa va vn doanh co tinh cht thng nht, cac chc nng quan l
chin lc, chun bi ngun hang, cung ng hang hoa, quyt inh chinh sach ban hang
- gia ca... c tp trung vao doanh nghip iu hanh, cac ca hang chu yu ch thc
hin nhim v ban hang.
Tuy theo phng thc lin kt, cac chui ca hang c phn loai thanh:
Chui ca hang thng thng (regular chain) do mt doanh nghip s hu.
Thng ch nhng doanh nghip ln co u sc manh v tai chinh, kinh nghim va
trinh quan l mi co th xy dng va s hu chui cua hang;
Chui ca hang nhng quyn (franchise chain) la chui ca hang, trong o
doanh nghip chui m la bn nhng quyn (franchisor) cp quyn kinh doanh cho
ca hang nhn quyn hay ca hang mua quyn (franchisee) nhm thu ht cac ca
hang ban le hoat ng c lp cac ia im khac nhau va thuc cac chu s hu khac
nhau tr thanh ca hang thanh vin cua chui;
49

Chui ca hang t nguyn (voluntary chain) c hinh thanh da trn s lin

minh, hp tac va t chc t nguyn gia nhiu ca hang ban le c lp trong vic s
dng thng hiu chung, cung nhau mua hang va s dng dich v logistics.
Vi nhiu loai hinh c s ban le nh nu trn, bao cao nay gii han pham vi
nghin cu i vi mt s loi hnh c s bn l ch yu l: Ch bn l truyn thng,
siu th v trung tm thng mi.
II. TNH HNH PHT TRIN MT S C S BN L CH YU
VIT NAM HIN
1. Cac loi hnh ban l truyn thng
1.1. Ch ban l: Nh a cp phn trn, cac ch co qui m hang 1 va 2
thng la cac ch thc hin chc nng ban bun. Tuy nhin, co th noi rng, 100%
cac ch hin nay u thc hin chc nng ban le hang hoa, tuy t l doanh thu ban le
trong cac ch ban bun hang 1,2 thng la thp (<30%) va t l ban bun trong cac
ch hang 3 cng rt thp (<5%). Phn trn a phn tich, anh gia tng i chi tit v
ch ban bun, sau y chng ta s anh gia thm mt s ch tiu cua ch cac loai noi
chung, ch hang 3 noi ring, c th:
Theo s liu iu tra cua V Thi trng trong nc, B Cng Thng va s
liu cua Tng Cc thng k, tinh n ngay 31 thang 12 nm 2012 trn ca nc co
8.547 ch va c phn b theo cac vung kinh t nh sau:
Bng 7: Phn b h thng ch va mt s ch tiu c bn v ch
n 31 thang 12 nm 2012

STT

Khu
vc

C
nc

B
Sng
Hng

T
l
%

Tng
s
ch
nm
2012

100

Phn theo ia ban

Thanh thi

Nng thn

S
phng
x, thi
trn

Din
tch
(Km2)

Dn s
(n nm
2011)

Mt
ch/phng
x, thi trn

Khong
cach
Km2/Ch

Mt
dn/Ch
(ngi)

S
lng
ch

T
l
%

S
lng
ch

T
l
%

8,547

1888

24.0

6659

76.0

11121

330957.6

87,840,000

0.8

38.7

10,277

19

1,663

610

27.3

1053

72.75

2266

14965.7

18,835,600

0.7

9.0

11,326

ng
Bc

15

1,283

645

19.9

638

80.1

2101

63952

9,631,500

0.6

49.8

7,507

Ty
Bc

259

89

29.1

170

70.9

629

37414.8

2,822,700

0.4

144.5

10,898

Bc
Trung
B

16

1,385

117

11.9

1268

88.1

1831

51461.1

10,145,600

0.8

37.2

7,325

Nam
Trung
B

10

823

47

17.4

776

82.57

895

33205.7

7,151,600

0.9

40.3

8,690

Ty
Nguyn

368

12

31.9

356

68.07

722

54641

5,582,000

0.5

148.5

15,168

50

Dng
Nam
B

12

1,027

279

36.7

748

63.3

1064

34769.1

16,640,100

1.0

33.9

16,203

ng
Bng
sng
Cu
Long

20

1,739

89

19.6

1650

80.4

1613

40548.2

17,730,900

1.1

23.3

10,196

Nu tinh s lng ch trn ca nc theo vung nm 2012, Vung ng bng Sng

Cu Long (BSCL) co s lng ch nhiu nht 1.739 ch chim n 20%, sau o
n Vung ng bng Sng Hng (BSH) co 1.663 ch chim 19%, Vung Bc Trung
B (BTB) co 1.385 ch chim 16%, tip theo Vung ng Bc (B) co 1.283 ch
chim 15%, Vung ng Nam B (NB) co 1.027 ch chim 12%, Vung Ty Nguyn
(TN) co 368 ch chim 4%, c bit Vung Ty Bc (TB) co s lng ch it nht la
259 ch chim 3%. Nhin chung, ch tp trung chu yu khu vc ng bng, ring
hai vung BSH va BSCL chim 40% tng s ch cua ca nc, Vung TB, TN chim
t trng thp hn hn so vi cac khu vc khac trn ca nc. Trung binh co 0,8 ch/
mt phng, xa; khoang 10.277 dn s co mt ch.
Ch hang 1 co 247 ch bng 2,89%, ch hang 2 co 926 ch bng 10,83% va ch
hang 3 co 7.374 ch bng 86,28% tng s ch ca nc
S lng ch tinh binh qun trn 1 n vi hanh chinh (xa phng, thi trn):
Binh qun chung cua ca nc la 0,8 ch/xa, phng.
Trn ia ban ca nc binh
2
qun khoang 39 km lanh th co mt ch hay ban kinh phc v trung binh cua mt
ch la 3,52 km.
Nh vy, ch nc ta hin nay phn b khng ng u: vung co mt ch
binh qun tinh theo n vi hanh chinh thp nht la cac vung min ni Ty Bc (0,4
phng, xa, thi trn co 1 ch), ng Bc (0,6 phng, xa, thi trn co 1 ch) va Ty
Nguyn (0,5 phng, xa, thi trn co 1 ch). Vung co mt cao nht la cac vung
ng bng. S phn b ch khng ng u tai cac vung kinh t trn ca nc co anh
hng nht inh n khoang cach phat trin thng mai gia cac vung kinh t noi
ring cng nh khoang cach phat trin kinh t - xa hi noi chung.
- V bn knh v din tch phc v ca cc ch
Trn ia ban ca nc, binh qun c khoang 38,7 km 2 lai co mt ch hay ban
kinh phc v trung binh cua mt ch la 3,5 km. Do phn b ch trn ca nc khng
ng u nn ban kinh phc v cua cac ch nc ta cng khng ng u gia cac
tnh noi chung va cac vung kinh t noi ring.
Theo khao sat cho thy, hai vung co din tich va ban kinh phc v rng nht la
vung Ty Nguyn va Ty Bc (ln lt la 148,5 km2 /ch va 3,58 km /ch; 144,5 km2
/ch va 6,87 km /ch ), ban kinh phc v trung binh cua ch hai vung nay gp 2 ln
ban kinh phc v trung binh cua ca nc (iu nay cho thy, mang li ch tai hai
51

vung nay cn rt tha tht, khoang cach gia cac ch cn kha xa, do o kha nng
phc v nhu cu trao i, mua ban hang hoa cua dn c tai hai vung nay cha cao.
Vung co ban kinh phc v cua ch ngn nht la vung BSH va vung BSCL
vi cac con s ln lt la (1,69 km/ch va 2,72 km/ch). y la hai vung co ban kinh
va din tich trung binh phc v thp nht, thp hn ca t l chung cua ca nc. Ring
vung BSH co din tich va ban kinh phc v trung binh cua ch thp nht (1,69
km/ch), ch s nay thp hn 2 ln so vi binh qun chung cua ca nc.
Bng 8: Phn b ch theo ia gii hanh chnh va khong cach

Khoan mc

B
sng
Hng

Trung
duMN
pha
Bc

Bc TB
va DH
min
Trung

Ty
Nguyn

ng
Nam
B

B sng
Cu Long

A. Tng s ch c n
1663 1542
2208
368
1027
1739
31/12/2012 (ch)
1/ Ch/xa,phng,T,trn
0,7 0,56
0,8
0,5
1
1,10
2/ Ban kinh phc v BQ
1,69 4,67
3,51
3,58
3,28
2,72
(Km/ch)
B. Ch nng thn s
liu iu tra 2008
I. T l thn, p c (%)
1. Ch hang ngay
33,7
8,5
32,0
17,4 44,1
33,6
2. Ch phin
18,0 12,8
10,8
3,6
8,2
4,4
2. Ch ban bun
4,4
3,4
3,9
3,6
4,7
5,1
II. Khong cach trung bnh t thn p khng c c s h tng n ch(Km):
1. Ch hang ngay
2,6
9
3,8
8,0
2,8 3,3
2. Ch phin
2,8
6,0
3,1
3,8
0,9 0,5
2. Ch ban bun
9,3 16,0
6,3
12,9
8,2 8,2
Ngun: S liu ca V Th trng trong nc - B Cng thng, nm 2012 v s
liu iu tra ca Tng cc Thng k 2008-2011

- Din tch bnh qun ca ch

Din tich ch cua nc kha a dang, ph thuc phn ln vao iu kin mt
bng c th cua tng ch. Cung mt loai hinh va qui m, co ch ch khoang vai trm
mt, co ch hang nghin hoc hn chc nghin m 2 nh ch Binh in Thanh ph H
Chi Minh 650.000 m2, nhiu ch nng thn co qui m nh nhng din tich chim
t lai rt ln. Ngc lai, thi din tich ch kha hp va rt kho m rng; din tich
t trung binh cua mt ch la 2.825 m2.
52

Cac vung co din tich t ch trung binh ln la BSH va NB, khoang trn
3.000 m2, cac vung co din tich trung binh mt ch thp la BSCL, DHNTB, khoang
1.400-2.500 m2. ang ch la cac khu vc co din tich t t nhin ln nhng din
tich t ch trung binh cng khng cao nh TN, TB. iu nay do qui m h kinh
doanh trung binh trn ch cac vung nay thng rt nh, do chi phi san lp mt bng
ch khu vc nay cao, cng nh nhiu ngi dn cha co thoi quen n ch.
- C cu din tch ca cc ch
Theo s liu iu tra cua B Tai nguyn va Mi trng v din tich t danh
cho xy dng ch tai 63 tnh, thanh ph trn ca nc, din tich t ch khu vc
nng thn chim 73,9%, khu vc thanh thi chim 26,1% tng din tich t ch ca
nc. Co 37% xa, phng danh t 2000-5000 m2 din tich t cho xy dng ch
chim t trng ln nht trong tng s xa, phng c thng k. Din tich t ch
trung binh cho mt ngi dn trn pham vi ca nc la 0,41 m 2/ngi. Khng co s
chnh lch ln v ch tiu nay gia hai khu vc thanh thi va nng thn, din tich ch
trung binh cho mt ngi dn khu vc thanh thi la 0,40 m 2/ngi, cua khu vc nng
thn la 0,43 m2/ngi. Tuy nhin, khu vc thanh thi, din tich t ch trn mt
phng thng ln hn so vi khu vc nng thn, s phng co din tich t ch t
5000-10.000m2 chim t trng 26,5% tng s phng khu vc thanh thi, trong khi cua
nng thn la 19,8% tng s xa khu vc nng thn. T l tng ng i vi din tich
t ch t 10.000 m2 tr ln la i vi khu vc thanh thi la 19,4%, i vi khu vc
nng thn la 11,0%.
Din tich co cac cng trinh xy dng trong mt ch thng chim khoang 45%
- 55% tng din tich mt bng cua ch, din tich cn lai bao gm din tich ng
giao thng ni b chim khoang 15% - 17% tng din tich ch, din tich bai (chu yu
phc v cho trng xe) chim khoang 5%-7% tng din tich. Din tich trng cha xy
dng thng dung tp kt hang hoa thng chim khoang 20% 25% tng din
tich ch.
Tinh trang s dng din tich xp h kinh doanh trong ch, theo kt qua iu tra
cho thy a s cac ch s dng ht din tich va din tich binh qun cho mt h kinh
doanh co din tich vao khoang t 11-13 m2/h kinh doanh.
- S pht trin v c s vt cht ca cc ch
T l din tich cng trinh ch c xy dng kin c so vi din tich t ch
nng thn trn ia ban ca nc la rt thp, trung binh ch chim 15,5%. Nu xt theo
ia ban tng vung thi BTB co t l nay ln nht (31,86%), tip n la BSH
(17,16%) va BSCL (15,96%). Nhin chung, trn ia ban ca nc cac ch trong tinh
trang lu lan tam b cn kha ph bin. c bit, mt s ni ch ch la bai t trng
va hp ngoai tri. Nhng ch a c xy dng kin c thi tui th cn lai cng
53

khng nhiu, co n 61,54% s ch co tui th cn lai di 5 nm.

1.3. S phat trin v qui m cua ch:
Trong tng s 8.579 ch cua ca nc, theo phn hang cua Nghi inh
02/2003/N-CP va Nghi inh 114 co 247 ch hang I chim 2,9%, 926 ch hang II
chim 10,8%, cn lai chu yu ch hang III (ch co qui m thp nht) co 7.347 ch
chim 86,3%. Trong o ch hang I va ch hang II tp trung chu yu tai cac tnh, thi xa
va thi trn cua cac huyn. Trong khi o, cac ch hang III tp trung chu yu tai cac xa.
Bng 9: Tnh hnh phn b ch c nc theo qui m
n 31 thang 12 nm 2012
STT

Tn Tnh
T l
%

C nc

Tng
s
ch
nm
2012

Ch
u
mi

Phn Theo Hng ch

Ch hng I

Ch Hng II

Ch hng III

S
lng

T
l
%

S
lng

T l
%

S
lng

T l %

100

8,547

58

247

2,9

926

10.8

7,374

86,3

B Sng Hng

20

1663

12

47

2.83

216

13

1400

84.2

ng Bc

15

1283

33

2.57

123

9.59

1127

87.8

Ty Bc

259

1.93

18

6.95

236

91.1

Bc Trung B

16

1385

11

41

2.96

135

9.75

1209

87.3

Nam Trung B

10

823

25

3.04

91

11.1

707

85.9

Ty Nguyn

368

2.45

20

5.43

339

92.1

ng Nam B

12

1027

43

4.19

147

14.3

837

81.5

Dng Bng sng

Cu Long

20

1739

14

44

2.53

176

10.1

1519

87.3

6
7
8

1.3. Tnh hnh hot ng kinh doanh cua cac ch

- S lng h tham gia kinh doanh trn ch
Hin nay ca nc co khoang 1.450.324 h kinh doanh c inh tai cac ch,
ngoai ra cn co rt nhiu cac h kinh doanh khng thng xuyn. Theo thng k t
bao cao cua S Cng Thng cac ia phng, h kinh doanh c inh trn ch chim
khoang 30% s h thng nghip ca th trn ia ban, khu vc nng thn va min
ni, t l nay ln n 45-50% va khoang hn 2 triu ngi n ch hang ngay. iu
nay cho thy vai tr quan trng cua i ng thng nhn kinh doanh trn ch i vi
hoat ng mua ban trao i hang hoa tai cac tnh, thanh.
Mc trung binh cua ca nc la 112 h kinh doanh c inh trn mt ch va co
s chnh lch ln v ch tiu nay gia cac vung. Nhng vung co nhiu h kinh doanh
54

c inh la NB, BSH va BSCL, y cng la nhng vung co binh qun h kinh
doanh c inh trn mt ch ln. S h kinh doanh c inh binh qun trn mt ch
vung NB cao nht va gp nhiu ln so vi vung thp nht la TB, tai Thanh ph H
Chi Minh h kinh doanh c inh binh qun trn mt ch ln ti 463 h.
Cac h kinh doanh trn ch tp trung chu yu vao cac nganh hang nng san
(chim 10,9% tng s h kinh doanh), kinh doanh thc phm ti sng (18,8%) va
kinh doanh may mc (15,8%). Tinh chung s h tham gia kinh doanh 3 nganh hang
trn chim khoang 45% tng s h kinh doanh trn ch.
Cac nganh hang co s h tham gia kinh doanh mc trung binh chim t 4% di 10% bao gm: hang tap hoa, hang gia dng va nha, hang thc phm cng
ngh va kinh doanh ung giai khat, tinh chung cho cac nganh hang nay vao khoang
24% s h tham gia.
Cac nganh hang khac co khoang 33% s h tham gia, nhng t l tham gia vao
tng nganh hang ch mc di 2%.
- Lc lng tham gia trn ch
Cac thanh phn tham gia kinh doanh trn ch: bao gm cac t chc, ca nhn
va doanh nghip thuc cac thanh phn kinh t trong o, thng nhn va ngi san
xut trc tip ngay cang tng ln va ong vai tr quan trng trong vic phn phi va
lu thng hang hoa.
Lng ngi ban hang trn ch: i vi nhng vung co nhiu ch thi s ch
co s ngi ban hang tai ch nh cn rt ln (co nhiu ch nh, s ngi ban di 50
ngi), tuy nhin s ch co s lng ln nhng ngi ban hang cng khng nhiu,
ch vai chc ch trn toan b ia ban cua mt s vung. i vi nhng vung co it ch
thi s lng ch chu yu ch la cac ch nh, co lng ngi ban hang dao ng trong
khoang t di 50 ngi n 200 ngi.
- Doanh thu trung bnh ca cc ch
Theo s liu iu tra c lng cua Ngn hang Phat trin Chu (ADB) tng
doanh thu binh qun mt ngay cua mt ch trn ca nc vao khoang 135,355 triu
ng/ngay. Trung binh mt nm nu tinh ca 360 ngay, thi doanh thu binh qun cua
mt ch vao khoang 48 t ng/nm. y la mt con s khng nh va c hi rt ln
cho cac doanh nghip chun bi tham gia kinh doanh phat trin quan l ch trn ia
ban ca nc.
C cu doanh thu cho cac nganh hang trn ch: nganh hang thc phm ti
sng chim 24,1% tng doanh thu cua ch, nganh hang nng san chim 16%, hang
trang sc chim 13%, hang vai, may mc chim 12.3%, hang tap hoa 6,3%, hang
thc phm cng ngh chim 5,5%, hang giy dp chim khoang 3,8%, kinh doanh n
55

ung giai khat chim 4,1%, cac nganh khac chim t trng nh hn khoang t 1% 2%.
Doanh thu theo cac nganh hang kinh doanh tai cac ch trn ca nc cho thy,
cac hang hoa cng nghip tiu dung va cac mt hang in t, in lanh, vt t nng
nghip co t l doanh thu thp va co rt nhiu ch khng co h kinh doanh mt hang
nay, ng thi, cac h san xut nh cng khng s dng ch lam ni san xut va
kinh doanh.
1.4. Tng hp tnh hnh u t va phat trin mng li ch trn toan quc
Sau khi Nghi inh 02/2003/N-CP c ban hanh, s lng cac ch c nng
cp cai tao va xy mi a tng ln nhanh chong, nhng chu yu phat trin khu vc
thanh thi, ch co rt it ch nh c m cac khu vc min ni, tinh hinh phat trin
ch c th hin trong bang sau:
Bng 10: Tng hp tnh hnh u t va phat trin
mng li ch trn toan quc
Tng s ch trn c nc
S ch c xy mi
S ch c cai tao nng cp
Tng ngun vn u t (T ng)

2003 2007
8173
1192
1241
6270

2008
8333
257
633
4927

2009
8491
192
501
3280

2010
8579
85
412
1876

Ngun: V Th trng trong nc, B Cng Thng

Qua tng hp bao cao cua cac S Cng Thng, tng s ngun vn u t ch
trong giai oan 2003-2007 la 6.270 t ng (trung binh mi nm c u t la 1.237
t ng) va tng s ngun vn u t ch trong giai oan 2010 va 2011 la 5.026,76 t
ng (trung binh mi nm c u t la 2.513,38 t ng). Nh vy, so sanh tng s
ngun vn u t ch trung binh mt nm giai oan nm 2010-2011 va giai oan
2003-2007 tng 103,10%
Tng s ngun vn u t ch trong giai oan 2003-2007 la 6.270,8 t ng.
Trong o, ngn sach trung ng la 646,3 t ng, chim t l 10,3%; ngn sach ia
phng la 1.906,5 t ng, chim t l 30,4%; vn huy ng t doanh nghip, h
kinh doanh va dn la 3.195 t ng, chim t l 51,0%; ngun vn khac (chu yu la
vn vay) la 523 t ng, chim t l 8,3%.
Tng s ngun vn u t ch trong giai oan 2010 va 2011 la 5.026,76 t
ng. Trong o, ngn sach trung ng la 155,15 t ng, chim 3,09%; ngn sach ia
phng la 1.176,46 t ng, chim t l 23,41%; vn huy ng t doanh nghip, h
kinh doanh va dn la 3.439,21 t ng, chim t l 68,43%; ngun vn khac (chu yu
la vn vay) la 255,96 t ng, chim t l 5,07%.
1.5. anh gia chung v tnh hnh phat trin va hot ng cua ch thi gian
qua
56

Nhng nm qua, s lng ch xy mi, cai tao nng cp tip tc tng vi s a

dang v loai hinh va cp ch (ngoai cac ch u mi nng san, tai cac ia phng
cn hinh thanh cac ch chuyn doanh, ch u mi ban bun mt hoc mt s mt
hang nht inh, ch hoa-sinh vt canh, ch vn hoa-du lich, ch m thc). Trong
tng s ch a hoan thanh va a vao s dng, s ch at hiu qua chim khoang
97%. Tinh chung trn ia ban ca nc, gia tri hang hoa dich v qua h thng ch
chim khoang 40%, gop phn khng nh vao vic tiu th nng san hang hoa, y
manh san xut va phc v i sng sinh hoat cua dn.
Hoat ng cua ch a gop phn ap ng nhu cu cua san xut nng nghip v
vt t, ging cy trng vt nui, cng c san xut nh va hang hoa thit yu phc v
i sng cua nhn dn; nhiu ia phng, ch cn la ni cung ng cac mt hang
chinh sach phc v ng bao min ni, vung su, vung xa...
Hoat ng mua ban qua mang li ch la mt knh quan trng tiu th nng,
lm thu hai san hang hoa va san phm cua cac lang ngh v.v....Ch phat trin a tao
iu kin cac doanh nghip m rng mang li kinh doanh, ng thi tao thun
li cho hoat ng trao i va mua ban hang hoa cua c dn trn ia ban, nh vy, thu
nhp cua nng dn dn c nng ln, t o gop phn phat trin nng nghip, nng
thn.
Mt s ch u mi nng san a cung cp thng tin thi trng, gia ca cua mt
s mt hang nng san chu yu (ca thi trng trong va ngoai nc), co kho dn co
th gi san phm khi cn thit, nh vy nng dn chu ng hn khi ban nng san vi
gia co li nht (in hinh la ch Hu Thanh ng-Long An cua Tng cng ty Lng
thc min Nam).
Ngoai ra, qua hoat ng cua ch, mt lng vn khng nh c a vao lu
thng, gop phn tng trng kinh t-xa hi chung cua ca nc cng nh tng ia
phng (tng s vn u t ch trong giai oan 2003-2007 khoang 6.187,446 t
ng).
Vi chu trng xa hi hoa trong vic xy dng, cai tao, nng cp cac ch ia
phng theo phng chm Nha nc va nhn dn cung lam, nhiu ch xa, thi trn a
huy ng c ngun lc cua cac chu th san xut kinh doanh va c dn trn ia ban
phat trin ch. Ngoai ngn sach nha nc h tr hang nm, mt s tnh thng qua
c ch, chinh sach c thu, a khuyn khich, tao iu kin mt s doanh nghip, h
kinh doanh b vn u t xy dng, khai thac va quan l ch, nh vy, a gop phn
thao g nhng kho khn v ngun vn u t phat trin HTTM cua ia phng. Hoat
ng cua mang li ch a gop phn giai quyt vic lam cho nhiu lao ng tai cac
ia phng. Theo bao cao va iu tra tng hp t cac S Cng Thng. Tng s
ngi bun ban c inh tai cac ch gn 1,5 triu ngi. Ring cac ch khu vc nng
57

thn, s lng ngi bun ban thng xuyn, c inh chim khoang 47%; ngi ban
hang khng thng xuyn, c inh (trong o bao gm ca nhng ngi san xut trc
tip) chim khoang 53%.
V c ch quan l phn ln cac ch trn ia ban ca nc u do cac UBND
phng, xa quan l, ngoai tr cac ch co qui m ln va va thng do UBND qun,
huyn, thi xa quan l. Trong cng tac iu hanh hoat ng kinh doanh trn ch, cac
c quan quan l thc hin chc nng, nhim v cua minh thng qua b phn trc tip
quan l ch. C ch quan l cua c quan quan l i vi cac b phn quan l ch
cng khac nhau tu theo tng ch... bao gm cac hinh thc nh: giao ch tiu va hoat
ng theo hinh thc thc thu, thc chi, giao khoan, khoan thu...
Tuy cn nhiu han ch nhng hoat ng cua cac loai hinh t chc quan l ch
nu trn a gop phn duy tri trt t, k cng trong hoat ng mua ban ch, bao
am cho cac chinh sach va phap lut cua Nha nc v lu thng hang hoa c duy
tri va thc hin trong h thng ch. cac tnh min ni, hoat ng cua ch, bn canh
ngha v mt kinh t, cn co ong gop ang k i vi phat trin vn hoa-xa hi va
giao lu tinh cam cua nhiu dn tc.
Do cht lng cua mt s qui hoach ch cha tt do iu tra, khao sat cha k,
khi xac inh ia im xy dng cha ch n dung lng thi trng, tp quan tiu
dung, thoi quen mua ban cua dn c trn ia ban. Vi vy, vn cn mt s ch hoat
ng cha tht s hiu qua.
S lng ch tng nhanh nhng phn b khng u, tp trung chu yu va phat
trin manh cac thanh ph, thi xa, thi trn; nng thn, min ni mang li ch cn
tha tht.
H thng ch chu yu thin v chc nng ban le va a s ch co qui m nh, c
s vt cht-k thut cn s sai, lac hu (hin cn khoang 36,1% s ch trong tinh
trang lu lan, tam b. Thm chi co ti 21% s ch cn hp ngoai tri). Ch u mi,
ch tng hp qui m ln co chc nng ban bun, thu gom va phat lung hang hoa cn
it. Vi vy, h thng ch cha tng xng vi vi tri va vai tr cua ch va cha ap
c y u nhu cu cua san xut kinh doanh va phc v i sng sinh hoat cua nhn
dn .
Tinh trang ch hoat ng km hoc khng hiu qua (chim khoang 3%) a xay
ra mt s ia phng trn ca nc. Trong o chu yu do ngun vn u t cua
Chng trinh 120 va 135.
Ngun vn u t phat trin ch cn han ch do s eo hp v ngn sach cua
Nha nc, do kha nng huy ng t cac ngun khac cn kho khn, hn na, vic s
dng vn ngn sach vao u t xy dng ch mt vai ia phng cn km hiu qua.
58

Phng thc kinh doanh va cac hinh thc giao dich chu yu la lac hu, cac dich
v h tr kinh doanh va dich v cho khach mua hang cha c quan tm phat trin.
iu o t ra nhiu thach thc cho s phat trin mang li ch trong giai oan ti,
nht la khi nhiu loai hinh thng mai mi cng s c phat trin.
i ng thng nhn hoat ng thng xuyn ch cn nh b va han ch v
nhiu mt, i hi cn phai nhanh chong nng cao nng lc canh tranh cho h qua
o ma phat huy c vai tr, tac ng cua mang li ch n san xut va i sng
nhn dn cac khu vc.
2. Cac loi hnh ban l hin i: Vit Nam hin nay ang tn tai 6 khai
nim v loai hinh ban le hin ai, bao gm ai siu thi, siu thi, trung tm thng mai,
trung tm mua sm, ca hang tin li va cac siu thi chuyn doanh. Trong o, ch co
khai nim trung tm thng mai, siu thi c chinh thc hoa tai Qui ch Trung tm
thng mai, siu thi do B Thng mai (nay la B Cng Thng) ban hanh theo
Quyt inh 1371/Q-BTM, ngay 24 thang 9 nm 2004, am bao ng b vi cac
ch tiu mang tinh phap qui nu trn, bao cao nay ch cp n 2 loai hinh ban le
nu trn.
2.1. Tnh hnh phat trin mng li siu thi, trung tm thng mi
2.1.1. Phn loi siu thi, trung tm thng mi hin c trn ia ban c
nc
Theo quyt inh s 1371/2004/Q-BTM ngay 24 thang 09 nm 2004 v vic
ban hanh Qui ch siu thi, trung tm thng mai (di y gi tt l Qui ch), mang
li siu thi nc ta c phn thanh 3 hang (1, 2 va 3) da trn cac tiu chi chu
yu v: din tich kinh doanh; s lng mt hang kinh doanh; iu kin c s vt cht
k thut; va mt s qui inh v t chc kinh doanh. Tng t, h thng trung tm
thng mai c phn thanh 3 hang, da trn cac tiu chi v: din tich kinh doanh, c
s vt cht k thut; va kha nng tich hp cac hoat ng dich v cua trung tm thng
mai.
a/ Phn loi siu th trn a bn c nc:
+ Phn loai theo hang siu thi:
Mc du, Qui ch a xac inh cac tiu chi chung phn hang siu thi, nhng
thc t nc ta hin nay vic xac inh hang siu thi vn cn bt cp. do nhng
nguyn nhn chu quan va khach quan: mt mt, do siu thi nc ta mi phat trin
nhanh trong thi k 2005 2010, nn cac anh gia, phn hang siu thi cua cac c
quan quan l, cng nh cua xa hi vn cha ng nht; mt khc, trong cng tac quan
l, vic phn hang siu thi cha c quan tm do tinh cp thit cua no. Thc t, mt
s chuyn gia cho rng nhiu siu thi Vit Nam hin nay vn mang dang dp cua
mt ca hang bach hoa.
Theo bao cao cua cac S Cng Thng nm 2009, trn ca nc co 445 siu thi,
trong o co 82 siu thi hang 1 (chim 18,4% tng s siu thi), co 89 siu thi hang 2
(chim 20%) va 274 siu thi hang 3 (chim 61,6%).
59

Theo bao cao mi nht cua cac ia phng n 31 thang 12 nm thang 2011,
tng s siu thi trn ia ban ca nc la 632, tng 187 siu thi, hay 42% so vi s liu
bao cao nm 2009 (bng 11). Trong o co 109 siu thi hang 1 (chim 17,2% tng s
siu thi), co 125 siu thi hang 2 (chim 19,8%) va 277 siu thi hang 3 (chim 43,8%).
Ngoai ra, co 121 siu thi, chim 19,1% s siu thi cha c phn hang.
Bng 11: Phn loi siu thi c nc n 31 thang 12 nm 2011
Stt

Khon muc

C nc
T l so c
nc
I
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
II
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
III
1
2
3
4

ng bng
Sng Hng
Ha Ni
Thai Binh
Ninh Binh
Hai Phng
Quang Ninh
Hai Dng
Nam inh
Vnh Phc
Hng Yn
Ha Nam
Bc Ninh
Trung du va
min ni pha
Bc
Lai Chu
Lang Sn
Tuyn Quang
in Bin
Bc Kan
Cao Bng
Ha Binh
Sn La
Ph Th
Thai Nguyn
Yn Bai
Bc Giang
Lao Cai
Ha Giang
Bc Trung b
va duyn hi
min Trung
Thanh Hoa
Ngh An
Hu
Quang Binh

Tng
s STTTT
M

SIU TH

Tng
s

Hng
1

Hng
2

Hng
3

Cha
r

632

109

125

277

121

100%

17.2%

19.8%

43.8%

19.1%

227

198

17

32

80

134
10
7
18
15
7
7
5
8
5
11

121
8
7
11
12
7
7
5
8
3
9

10
1
1
0
2
0
1
1
0
1
0

21
3
0
1
1
4
0
1
1
0
0

83

68

2
8
7
7
2
3
6
2
11
14
4
3
14
0

2
5
4
6
1
3
4
1
9
14
4
2
13

123
15
26
10
5

733

TRUNG
TM
THNG
MI

T l
tnh so
vi
khu
vc

Din
tch
(Km2/
ST)

69

100%

106

29

41
4
6
1
9
3
6
1
7
2
0

49
0
0
9
0
0
0
2
0
0
9

61.1%
4.0%
3.5%
5.6%
6.1%
3.5%
3.5%
2.5%
4.0%
1.5%
4.5%

28
154
118
554
138
217
132
313
108
551
154

13
2

51

100%

1402

15

0
0
0
0
0
0
1
0
1
0
0
0
0

0
2
0
0
0
1
2
0
2
0
2
0
0

2
3
4
6
1
1
1
1
6
10
1
2
13

0
0
0
0
0
1
0
0
0
4
1
0
0

2.9%
7.4%
5.9%
8.8%
1.5%
4.4%
5.9%
1.5%
13.2%
20.6%
5.9%
2.9%
19.1%

3973
1345
1215
978
6384
2300
882
8324
425
252
2391
4556
1090

104

13

17

70

100%

922

19

12
22
8
5

0
1
2
0

0
1
0
1

12
19
6
4

0
1
0
0

11.5%
21.2%
7.7%
4.8%

928
750
753
1613

3
4
2

101
13.8%

7
3

2
2

3
3
1
1
2
1
2

1
1

60

5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
IV
1
2
3
4
5
V
1
2
3
4
5
6
VI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

Binh Thun
Ha Tnh
Quang Nam
a nng
Khanh Ha
Quang Tri
Quang Ngai
Binh inh
Ph Yn
Ninh Thun
Ty Nguyn
Kon Tum
Gia Lai
k Lk
Lm ng
k Nng
ng Nam B
TP HCM
Binh Phc
B.Ria-V.Tau
Binh Dng
Ty Ninh
ng Nai
ng bng
Sng Cu
Long
Tin Giang
Bn Tre
Long An
Tra Vinh
Vnh Long
An Giang
ng Thap
Ca Mau
Hu Giang
Soc Trng
Cn Th
Bac Liu
Kin Giang

4
7
2
6
16
12
5
7
2
6
26
4
13
4
5

1
1
1
1
3
2
1
0
0
0
2
0
1
0
1

1
0
0
2
0
7
1
2
1
1
9
2
1
4
2

2
5
0
0
13
1
3
2
1
2
12
1
11
0
0

0
0
0
0
0
0
0
0
0
3
1
0
0
0
1

3.8%
5.8%
1.0%
2.9%
15.4%
9.6%
4.8%
3.8%
1.9%
5.8%
100.0%
12.5%
54.2%
16.7%
16.7%

1187
844
1283
3479
322
604
1012
1304
1679
1302
2277
3230
1195
3281
1629

222
158
5
12
29
10
8

4
6
1
3
16
10
5
4
2
6
24
3
13
4
4
189
142
1
9
24
7
6

58
47
0
6
0
3
2

50
38
1
0
7
2
2

49
36
0
3
6
2
2

32
21
0
0
11
0
0

100%
75.1%
0.5%
4.8%
12.7%
3.7%
3.2%

125
48
4049
299
246
284
349

33
16
4
3
5
3
2

52

49

17

15

100%

827

5
2
2
2
5
7
12
1
1
6
6
1
2

4
2
2
2
5
6
12

1
1
1
0
1
2
0

0
0
0
0
0
2
5

3
1
1
1
3
2
1

0
0
0
1
1
0
6

8.2%
4.1%
4.1%
4.1%
10.2%
12.2%
24.5%

1123
1242
1180
1148
296
563
295

1
6
6
1
2

0
4
5
0
2

1
0
0
0
0

0
2
1
0
0

0
0
0
1
0

2.0%
12.2%
12.2%
2.0%
4.1%

1402
267
552
2502
2666

1
1
3
2
3

2
1

1
1

Ngun: S liu bo co ca S Cng Thng cc a phng nm 2011.

+ Phn loai siu thi theo hinh thc s hu, theo s liu nm 2009 (bang 12):
Khu vc kinh t Nha nc co 46 siu thi (chim 10,3% tng s siu thi ca
nc), trong o co 2 siu thi hang 1 (chim 4,4%), 14 siu thi hang 2 (chim 30,4%)
va 30 siu thi hang 3 (chim 65,2%).
Bng 12: Phn loi siu thi theo hnh thc s hu
Tng Nha
Tp
C vn
STT Khu vc
s
nc
th
FDI
1 ng bng Sng Hng

126

23

T nhn
95
61

2 Trung du va MN phia Bc

43

40

3 Bc Trung B va DHMT

98

32

62

14
123

3
10

3
19

0
9

8
85

41

32

445

46

58

19

322

100% 10.3% 13.0%

4.3%

72.4%

4 Ty Nguyn
5 ng Nam B
6 ng bng Sng Cu Long
C nc
T l so vi c nc

Ngun: S liu bo co ca S Cng Thng cc tnh v V Th trng trong nc,

nm 2009.
Khu vc kinh t tp th co 58 siu thi (chim 13,0% tng s siu thi ca nc),
trong o co 4 siu thi hang 1 (chim 6,9%), 24 siu thi hang 2 (chim 41,4%) va 30
siu thi hang 3 (chim 51,7%);
Khu vc kinh t t nhn co 322 siu thi (chim 72,4% tng s siu thi ca nc),
trong o co 60 siu thi hang 1 (chim 18,63%), 50 siu thi hang 2 (chim 15,53%) va
212 siu thi hang 3 (chim 65,84%);
Khu vc co vn u t trc tip nc ngoai co 19 siu thi (chim 4,3% tng s
siu thi ca nc), trong o co 16 siu thi hang 1 (chim 84,2%), 1 siu thi hang 2
(chim 5,3%) va 2 siu thi hang 3 (chim 10,5%).
Nh vy, xt v c cu theo phn hang siu thi cua cac thanh phn kinh t cho
thy, cac doanh nghip co vn u t trc tip nc ngoai tp trung chu yu vao cac
siu thi hang 1; khu vc kinh t tp th ch trng phat trin ca siu thi hang 2 va 3;
khu vc kinh t nha nc va t nhn lai quan tm phat trin cac siu thi hang 3.
+ Phn loai theo siu thi chuyn doanh va tng hp:
Trong tng s 632 siu thi (31/12/2011) cua ca nc co 314 siu thi kinh doanh
tng hp (chim 49,7%), 265 siu thi chuyn doanh (chim 41,9%) va 53 siu thi
cha xp loai (chim 8,4%) (bang 13)
Bng 13: Phn loi siu thi theo tnh cht kinh doanh
Phn theo
Tng
TT
Khu vc
Tng
Chuyn
s
Khac
hp
doanh
1 ng bng Sng Hng
198
110
75
13
2 Trung du va MN phia Bc
68
39
22
7
3 Bc Trung B va DH min Trung
104
41
55
8
4 Ty Nguyn
24
8
12
4
62

5 ng Nam B
6 ng bng Sng Cu Long
C nc
T l so vi c nc

189
49
632
100%

84
32
314
49.7%

84
21
17
0
265
53
41.9% 8.4%

Ngun: S liu bo co ca S Cng Thng cc a phng nm 2011

b/ Phn loi trung tm thng mi trn a bn c nc:
nc ta hin nay, trung tm thng mai (TTTM) va c hiu la loai hinh
ban le (theo tn ting Anh la department store) nh Diamond Plaza, Parkson, va
c hiu la mt khu vc tp trung hoat ng thng mai, dich v (theo tn ting Anh
la shopping mall. Trong o, cac trung tm thng mai hin ai nh Diamond Plaza,
Parkson, chu yu cac thanh ph ln nh TP H Chi Minh, Ha Ni, va thng
co din tich kinh doanh nh hn so vi qui inh trong Qui ch. Tai cac tnh, tn gi
trung tm thng mai thng c t cho cac khu vc ch (hang 1) sau khi c
u t xy dng co kin trc hin ai. Vi vy, vic phn hang trung tm thng mai
theo cac tiu chi ra trong Qui ch u cha c thc hin tai hu ht cac ia
phng trong ca nc, tr Ha Ni.
Theo bao cao cua cac S Cng Thng nm 2009 cho thy, trn ia ban ca
nc hin co 78 trung tm thng mai tai 28/63 tnh thanh ph trn ia ban ca nc.
n thang 12/2011, tng s TTTM trn ia ban ca nc la 101 (tng 23 Trung tm)
tai 34 trong s 63 tnh/thanh ph.

Hnh 8: Phn loi TTTM theo hnh thc s hu nm 2009

63

Ngun: S liu bo co ca S Cng Thng cc a phng nm 2011

Khu vc kinh t nha nc co 10 TTTM (chim 12,8% tng s TTTM ca nc);
Khu vc kinh t tp th khng u t vao mang li TTTM;
Khu vc kinh t t nhn co 51 TTTM (chim 65,4% tng s TTTM ca nc);
Khu vc co vn u t trc tip nc ngoai co 17 TTTM (chim 21,8% tng s
TTTM ca nc).
2.2. Phn b mng li siu thi, h thng trung tm thng mi trn c
nc
2.2.1. Phn b mng li siu th, h thng TTTM theo qui m, tnh cht
a/ i vi mng li siu thi:
- Phn b mng li siu thi theo qui m:
Vung ng Nam B co: 58 siu thi hang 1 - chim 53,2% s siu thi hang 1 ca
nc va 30,7% tng s siu thi trong vung; 50 siu thi hang 2 - chim 40,0% s siu
thi hang 2 ca nc va 26,5% tng s siu thi trong vung; 49 siu thi hang 3 - chim
17,7% s siu thi hang 3 ca nc va 25,9% tng s siu thi trong vung; cn lai 32
siu thi cha phn hang - chim 26,4% s siu thi cha phn hang ca nc va 16,9%
tng s siu thi trong vung.
Hnh 9: Phn b mng li siu thi nm 2011
(theo hng siu th)

64

Ngun: S liu bo co ca cc a phng nm 2011.

Vung ng bng sng Hng co: 17 siu thi hang 1 - chim 15,6% s siu thi
hang 1 ca nc va 8,6% tng s siu thi trong vung; 30 siu thi hang 2 - chim 25,6%
s siu thi hang 2 ca nc va 16,2% tng s siu thi trong vung; 80 siu thi hang 3 chim 28,9% s siu thi hang 3 ca nc va 40,4% tng s siu thi trong vung; cn lai
69 siu thi cha phn hang - chim 57,0% s siu thi cha phn hang ca nc va
34,8% tng s siu thi trong vung.
Vung ng bng sng Cu Long co: 17 siu thi hang 1 - chim 15,6% s siu
thi hang 1 ca nc va 34,7% s siu thi trong vung; 8 siu thi hang 2 - chim 6,4% s
siu thi hang 2 ca nc va 16,3% s siu thi trong vung; 15 siu thi hang 3 - chim
5,4% s siu thi hang 3 ca nc va 30,6% s siu thi trong vung; cn lai 9 siu thi
cha phn hang - chim 7,4% s siu thi cha phn hang ca nc va 18,4% s siu thi
trong vung.
Vung Bc Trung B va duyn hai min Trung co: 13 siu thi hang 1 - chim
11,9% s siu thi hang 1 ca nc va 12,5% s siu thi trong vung; 17 siu thi hang 2 chim 13,6% s siu thi hang 2 ca nc va 16,3% s siu thi trong vung; 70 siu thi
hang 3 - chim 25,3% s siu thi hang 3 ca nc va 67,3% s siu thi trong vung; cn
lai 4 siu thi cha phn hang - chim 3,3% s siu thi cha phn hang ca nc va
3,8% s siu thi trong vung. Vung Trung du va min ni phia Bc co: 2 siu thi hang
1 - chim 1,8% s siu thi hang 1 ca nc va 2,9% s siu thi trong vung; 9 siu thi
hang 2 - chim 7,2% s siu thi hang 2 ca nc va 13,2% s siu thi trong vung; 51
siu thi hang 3 - chim 18,4% s siu thi hang 3 ca nc va 75,0% s siu thi trong
vung; cn lai 6 siu thi cha phn hang - chim 5,0% s siu thi cha phn hang ca
nc va 8,8% s siu thi trong vung. Vung Ty Nguyn co: 2 siu thi hang 1 - chim
1,8% s siu thi hang 1 ca nc va 8,3% s siu thi trong vung; 9 siu thi hang 2 chim 7,2% s siu thi hang 2 ca nc va 37,5% s siu thi trong vung; 12 siu thi
hang 3 - chim 4,3% s siu thi hang 3 ca nc va 50,0% s siu thi trong vung; cn
lai 1 siu thi cha phn hang - chim 0,8% s siu thi cha phn hang ca nc va
4,1% s siu thi trong vung.
- Phn b mng li siu thi theo hnh thc s hu:
Khu vc kinh t Nha nc tham gia phat trin mang li siu thi manh vung
ng bng sng Hng vi 50%, vung ng Nam B vi 22%, vung ng bng sng
Cu Long vi 13%, vung Trung du va min ni phia Bc va Ty Nguyn u vi t l
65

7%, vung Bc Trung b va duyn hai min Trung thp nht vi 2% s siu thi thuc
khu vc kinh t nha nc;
Khu vc kinh t t nhn hin la lc lng chinh trong phat trin mang li siu
thi trn thi trng ca nc, trong o tp trung cao nht vung ng bng sng Hng
vi 30%, vung ng Nam B vi 26%, vung Bc Trung B va duyn hai min Trung
vi 19%, vung Trung du va min ni phia Bc vi 12 %, vung ng bng sng Cu
Long vi 10%, va Ty Nguyn vi t l 2% s siu thi thuc khu vc kinh t t nhn;
Khu vc kinh t tp th cng a phat trin mang li siu thi hu ht cac vung, tr
vung Trung du va min ni phia Bc. Trong o, vung Bc Trung B va duyn hai
min Trung co 55% s siu thi cua khu vc kinh t tp th, tng t, vung ng Nam
B co 33%, vung ng bng sng Hng va Ty Nguyn u co 5% va thp nht la
vung ng bng sng Cu Long co 2%; Khu vc kinh t co vn FDI cha co mang
li siu thi hin din vung Trung du va min ni phia Bc va vung Ty Nguyn.
Trong cac vung cn lai, mang li siu thi cua khu vc kinh t nay tp trung chu yu
vung ng Nam B (47%), vung ng bng sng Hng (26%), vung Bc Trung B
va duyn hai min Trung (16)% va vung ng bng sng Cu Long (11%).
Bng 14: Phn b mng li siu thi theo hnh thc s hu
Tng
Nha
Tp C vn T
STT
Khu vc
s
nc
th
FDI
nhn
ng bng sng Hng
1
126
23
3
5
95
Trung du va MN phia Bc
2
43
3
0
0
40
Bc Trung b va DHMT
3
98
1
32
3
62
Ty Nguyn
4
14
3
3
0
8
ng Nam B
5
123
10
19
9
85
ng bng sng Cu
Long
6
41
6
1
2
32
C nc
445
46
58
19
322
Ngun: S liu bo co ca S Cng Thng cc a phng nm 2009.
- Phn b mng li siu thi theo tnh cht kinh doanh:
Trn ia ban ca nc, cac siu thi kinh doanh tng hp va chuyn doanh u co
s lng tng ng nhau. Tuy nhin, s phn b cac siu thi nay cac vung co s
khac nhau. Cac vung co s lng siu thi kinh doanh tng hp chim trn 50% tng
s siu thi trong vung la vung ng bng sng Cu Long (65%), vung Trung du va
min ni phia Bc (57%), vung ng bng sng Hng (56%). Cac vung khac u co
t l siu thi kinh doanh tng hp di 50%, trong o vung ng Nam B (44%),
vung Bc Trung B va duyn hai min Trung (39%) va thp nht la vung Ty Nguyn
(33%).
Bng 15: Phn b mng li siu thi theo tnh cht kinh doanh
TT
Tng
Phn theo:
66

s
1
2
3
4
5
6

ng bng Sng Hng

Trung du va MN phia Bc
Bc Trung B va DH min Trung
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng Sng Cu Long
Ca nc

198
68
104
24
189
49
632

Tng Chuyn
hp
doanh
110
75
39
22
41
55
8
12
84
84
32
17
314
265

Khac
13
7
8
4
21
0
53

Ngun: S liu bo co ca S Cng Thng cc a phng nm 2009.

Trong tng s siu thi kinh doanh tng hp trn ia ban ca nc, vung ng
bng sng Hng co s lng cao nht (110/314 siu thi tng hp, chim t l 35%);
tip n la vung ng Nam B (84/314 siu thi tng hp, chim 27%); vung Bc
Trung B va duyn hai min Trung (41/314 siu thi tng hp, chim 13%); vung
Trung du va min ni phia Bc (39/314 siu thi tng hp, chim 12%); vung ng
bng sng Cu Long (32/314 siu thi tng hp, chim 10%); Ty Nguyn (8/314 siu
thi tng hp, chim gn 3%).
b/ i vi h thng TTTM:
H thng TTTM a phat trin tai tt ca cac vung trong ca nc. Tuy nhin, xt
v hinh thc s hu, theo s liu nm 2009 cho thy (hinh 8):
- Khu vc kinh t tp th cha tham gia phat trin TTTM
- Khu vc kinh t co vn FDI co cac TTTM hin din tai cac vung ng Nam
B (co 10/17 TTTM cua khu vc kinh t nay, t l 59%), vung ng bng sng Hng
(co 6/17 TTTM, t l 35%) va Bc Trung B va duyn hai min Trung (1/17 TTTM,
t l 6%).
- Khu vc kinh t nha nc cha phat trin cac TTTM tai cac vung Trung du va
min ni phia Bc va vung Ty Nguyn. Tai cac vung khac, cac TTTM thuc khu vc
kinh t Nha nc cng ch co s lng t 2 3 TTTM/vung.
- Khu vc kinh t t nhn ang la lc lng chinh trong vic phat trin cac
TTTM trn ia ban ca nc. Tai vung ng bng sng Hng (co 16/51 TTTM cua
khu vc kinh t nay, t l 31%), tai vung ng Nam B (co 13/51 TTTM cua khu vc
kinh t nay, t l 25%), tai vung Bc Trung B va duyn hai min Trung (12/51
TTTM, t l 24%), tai vung Trung du va min ni phia Bc (7/51 TTTM, t l 14%),
tai vung ng bng sng Cu Long (co 2/51 TTTM, t l 4%), va vung Ty Nguyn (
co 1/51 TTTM, t l 2%).
2.2.2. Phn b mng li siu thi, h thng trung tm thng mi theo
khng gian:
S phn b cua mang li siu thi, TTTM theo kt qua bao cao cua cac ia
phng nm 2011 cho thy, mang li siu thi, TTTM hin ang phat trin chu yu
cac vung ng bng Sng Hng va ng Nam B (ch tinh ring 2 vung nay a
67

chim trn 61% tng s siu thi va 62% TTTM ca nc). Binh qun ca nc 524
km2/siu thi, tinh ca TTTM la 93 km2/ST,TTTM. C th (s liu bang :
- Vng ng bng Sng Hng c 198 siu thi va 29 TTTM (chim 31,3%
tng s siu thi va 29% tng s TTTM c nc) (bng.
Tai tt ca cac ia phng trong vung ng bng Sng Hng a co loai hinh
siu thi. Tuy nhin, mang li siu thi trong vung tp trung tai Ha ni, vi 121 siu thi
(62,1% tng s siu thi). Tai cac ia phng khac ch co khoang trn di 10 siu thi.
V TTTM, phn b tai 6/11 ia phng, gm: Ha Ni (13 TTTM), Hai Phng
(7 TTTM), Quang Ninh (3 TTTM), Ha Nam (2 TTTM), Bc Ninh (2 TTTM) va Thai
Binh (2 TTTM).
Nu tinh theo din tich lanh th, binh qun toan vung c 93 km 2 co 1 siu thi,
TTTM. Nu tinh ring siu thi, c khoang 106 km 2 co 1 siu thi, trong o thp nht la
tai Ha Ni vi 28 km2/siu thi; tip n cac tnh Hng Yn, Nam inh, Thai Binh,
Ninh Binh, Quang Ninh, Bc Ninh vi khoang 100 - 200 km 2/siu thi; cac tnh/thanh
ph cn lai co mt trn 200 km2/siu thi.
- Vng ng Nam B c 189 siu thi va 33 TTTM ( chim 29,9% tng s
siu thi va 33% tng s TTTM c nc).
Tai vung ng Nam B, mang li siu thi trong vung tp trung tai thanh ph
H Chi Minh, vi 142 siu thi (75,1% tng s siu thi trong vung). Tip n la Binh
Dng co 24 siu thi (chim 12,7%, cn lai tai mi tnh khac ch co di 10 siu thi.
i vi TTTM trong vung phn b tai 6/6 ia phng, gm: TP H Chi Minh (16
TTTM), Binh dng (5 TTTM), ng Nai (2 TTTM), Ty Ninh (3 TTTM), Binh
Phc (4 TTTM) va Ba Ria Vng Tau (3 TTTM).
Nu tinh theo din tich lanh th, binh qun toan vung c 106 km 2 co 1 siu thi,
TTTM. Nu tinh ring siu thi, c khoang 125 km 2 co 1 siu thi, trong o thp nht la
tai TP H Chi Minh vi 48 km2/siu thi; cac tnh/thanh ph cn lai u co mt trn
200 km2/siu thi.
- Vng Bc Trung B va Duyn Hi Nam Trung B c 104 siu thi va 19
TTTM (chim 16,5% tng s siu thi va 19% tng s TTTM c nc).
Tai vung Bc Trung B va duyn hai min Trung, mang li siu thi trong
vung khng co mc tp trung cao nh cac vung ng bng sng Hng va ng
Nam B. Trong o, tr Ngh an co 22 siu thi, cac tnh Thanh Hoa, Khanh Ha,
Quang Tri co t 10 20 siu thi, cn cac tnh khac co di 10 siu thi (bang 2.11). V
TTTM phn b tai 8/14 ia phng, gm: Thanh Hoa (3 TTTM), Ngh An (4
TTTM), Ha Tnh (1 TTTM), Quang Tri (2 TTTM), Hu (2 TTTM), a Nng (3
TTTM), Quang Nam (1 TTTM), Binh inh (3 TTTM).
Nu tinh theo din tich lanh th, binh qun toan vung c 780 km 2 co 1 siu thi,
TTTM. Nu tinh ring siu thi, c khoang 922 km 2 co 1 siu thi, trong o thp nht la
tai Khanh Ha cng ln ti 322 km2/siu thi; tai nhiu tnh co mt trn 1.000
km2/siu thi.
68

- Vng Trung du va min ni pha Bc c 68 siu thi va 15 TTTM (chim

10,8% tng s siu thi va 15% tng s TTTM c nc).
Tai vung Trung du va min ni phia Bc, mang li siu thi trong vung tp
trung kha cao tai Thai Nguyn (14 siu thi, chim 20,6% s siu thi trong vung) va
Lao Cai (13 siu thi, chim 19,1% s siu thi trong vung). Cac tnh khac u co di
10 siu thi/tnh, c bit ring Ha Giang cha co siu thi. Cac TTTM trong vung phn
b tai 9/14 ia phng, gm: Lao cai (1 TTTM), Ha Binh (2 TTTM), Lang Sn (3
TTTM), Bc Giang (1 TTTM), Tuyn Quang (3 TTTM), in Bin ( 1 TTTM), Bc
Can (1 TTTM), Sn La (1 TTTM) va Ph Th (2 TTTM).
Nu tinh theo din tich lanh th, binh qun toan vung c khoang 1.149 km 2 co
1 siu thi, TTTM. Nu tinh ring siu thi, c khoang 1.402 km 2 co 1 siu thi, trong o
thp nht la tai Thai Nguyn vi khoang 252 km 2/siu thi; tai nhiu tnh co mt
trn 1.000 km2/siu thi.
- Vng Ty Nguyn c 24 siu thi va 2 TTTM (chim 3,8% tng s siu thi
va 2% tng s TTTM c nc).
Tai vung Ty Nguyn, mang li siu thi trong vung tp trung kha cao tai Gia
Lai, co 13 siu thi (chim 54,2% s siu thi trong vung). Cac tnh khac u co di 5
siu thi/tnh, c bit ring k Nng cha co siu thi.
Trong vung co 2 TTTM c phn b tai Lm ng va Kon Tum.
Nu tinh theo din tich lanh th, binh qun toan vung c khoang 2.012 km2 co
1 siu thi, TTTM. Nu tinh ring siu thi, c khoang 2.277 km2 co 1 siu thi, trong o
thp nht la tai Gia Lai vi khoang 1.195 km2/siu thi.
- Vung ng bng Sng Cu Long c 49 siu thi va 3 TTTM (chim 7,7%
tng s siu thi va 3% tng s TTTM c nc).
Tai vung ng bng Sng Cu Long, mang li siu thi trong vung trung cao
kha cao tai ng Thap vi 12 siu thi (chim 24,5% s siu thi trong vung) cac tnh
khac u co di 10 siu thi/tnh, k ca tai Cn Th trung tm vung cng ch co 6
siu thi (chim 12,2%). Ring Ca Mau cha co siu thi.
Cac TTTM trong vung phn b tai 3/13 ia phng, gm: Tin Giang (1
TTTM), An Giang (1 TTTM) va Ca Mau (1 TTTM).
Nu tinh theo din tich lanh th, binh qun toan vung c khoang 779 km 2 co 1
siu thi, TTTM. Nu tinh ring siu thi, c khoang 827 km 2 co 1 siu thi, thp nht la
tai Soc Trng, Vnh Long va ng Thap vi khoang di 300 km2/siu thi; tai nhiu
tnh co mt trn 1.000 km2/siu thi.
2.2.3. Phn b mng li siu thi, h thng trung tm thng mi theo dn
c
S phn b cua mang li siu thi, TTTM theo dn s, kt qua khao sat cua
nhom nghin cu, n thang 5/2011, binh qun ca nc la 137,5 ngan ngi/siu thi,
tinh ca TTTM la 118,6 ngan ngi/ST,TTTM. C th:
- Vung ng Nam B co s dn trn 1 siu thi, TTTM thp nht ca nc, vi
77,1 ngan ngi, tinh ca TTTM la 65,6 ngan ngi. Trong o, s dn trn 1 siu thi
69

thp nht la tai TP H Chi Minh vi 52,1 ngan ngi, Binh dng 67,5 ngan ngi va
cao nht tai Binh Phc la 893 ngan ngi.
- Vung ng bng Sng Hng ng th hai vi s dn 99,8 ngan ngi/siu
thi, tinh ca TTTM la 87,1 ngan ngi. Trong o, s dn trn 1 siu thi thp nht la tai
Ha Ni vi 54,2 ngan ngi, cao nht tai Ha Nam la 262,1 ngan ngi va Nam inh
la 261,4 ngan ngi.
- Vung Trung du va min ni phia Bc ng th ba vi s dn 164,3 ngan
ngi/siu thi, tinh ca TTTM la 134,6 ngan ngi. Trong o, s dn trn 1 siu thi
thp nht la tai Lao Cai vi 48,2 ngan ngi, Yn Bai 80,8 ngan ngi, in Bin
84,2 ngan ngi va cao nht tai Sn La la 1.092,7 ngan ngi va Bc Giang la 780,2
ngan ngi.
- Vung Bc Trung B va duyn hai min Trung ng th t vi s dn 182,1
ngan ngi/siu thi, tinh ca TTTM la 153,9 ngan ngi. Trong o, s dn trn 1 siu
thi thp nht la tai Quang Tri vi 60,5 ngan ngi, Khanh Ha la 95,02 va cao nht tai
Quang Nam la 1.425,1 ngan ngi va a Nng la 308 ngan ngi.
Bng 16: Phn b mng li siu thi, h thng TTTM theo dn c
S
TT

Vng, tnh/thanh ph

ng bng sng Hng

Tr. Du va m.ni phia Bc

Bc Tr.b&DH min Trung

Ty Nguyn

ng Nam B

ng bng sng Cu Long

Tng s

S lng
(siu th, TTTM)
Siu
TT
Tng
thi
TM
s

Dn s bnh qun
(1000 ngi)
Siu
ST va
thi
TTTM TTTM

198

29

227

99,8

681,7

87,1

68

15

83

164,3

744,6

134,6

104

19

123

182,1

996,6

153,9

24

26

217,3

2607,1

200,5

189

33

222

77,1

441,4

65,6

49

52

352,5

5757,4

332,2

632

101

733

137,5

860,7

118,6

Ngun: S liu bo co ca cc a phng nm 2011

+ Vung Ty Nguyn ng th 5 vi s dn 217,3 ngan ngi/siu thi, tinh ca
TTTM la 200,5 ngan ngi. S dn trn 1 siu thi thp nht la tai Gia Lai vi 100,1
ngan ngi, cao nht tai c Lc la 438,6 ngan ngi.
Hnh 10. S dn bnh qun trn mt ST, TTTM c nc 2011

70

Ngun S liu bo co ca cc a phng nm 2011

- Vung ng bng sng Cu Long co s dn trn 1 siu thi cao nht ca nc la
352,5 ngan ngi/siu thi, tinh ca TTTM la 332,2 ngan ngi. Trong o, s dn trn 1
siu thi thp nht la tai ng Thap vi 139,2 ngan ngi, cao nht tai Bac Liu la
867,8 ngan ngi va Kin Giang la 851,8 ngan ngi.
2.3. Tnh hnh phat trin c s vt cht cua mng li siu thi, TTTM
2.3.1. Din tch chim t ca cc cng trnh siu th, TTTM
Theo bao cao cua cac ia phng nm 2011, trong tng s 632 siu thi hin co,
co 473 siu thi (at 75%) k khai din tich chim t. C th:
+ Din tich chim t binh qun cua siu thi trn ia ban ca nc la 3.144,5 m 2.
Trong tng s 473 siu thi co k khai din tich chim t, co 21,8% (103 siu thi) co
din tich chim t t 500 m2 tr xung; 22,4% (106 siu thi) co din tich chim t
t trn 500 m2 n 1000 m2; 20,9% (99 siu thi) co din tich chim t t trn 1000
m2 n 2000 m2; 19,5% (92 siu thi) co din tich chim t t trn 2000 m 2 n 5000
m2; 15,4% (106 siu thi) co din tich chim t trn 5000 m2.
+ Din tich chim t binh qun cua siu thi tai cac vung kha ng u nhau.
Trong o, thp nht la tai vung Trung du va min ni phia Bc (1.626,2 m 2/siu thi);
tai vung ng bng sng Hng la 3.000,8 m 2; tai vung Ty Nguyn la 3.259,4 m2; tai
vung ng Nam b la 3.565,6 m 2; tai vung Bc Trung B va duyn hai min Trung la
3.621,2 m2; tai vung ng bng sng Cu Long la 3.785,1 m 2. Din tich chim t
cua siu thi theo vung cho thy:
Bng 16: Din tch chin t cua siu thi
S
500
ST
k
(m2)
STT
Khu vc
khai
1
ng bng Sng Hng
198 150
22
2
Trung du, MN phia Bc
68
63
24
3
Bc Tr. b,DH min Trung
104 101
30
4
Ty Nguyn
24
18
7
5
ng Nam B
189
98
10
6
ng bng Sng Cu Long
49
43
10
Tng s
632 473
103
C cu siu th theo din tch chim t
1
ng bng Sng Hng
100 14.7%
2
Trung du, MN phia Bc
100 38.1%
3
Bc Tr. b,DH min Trung
100 29.7%
Tng
s
ST

>5001000
(m2)

>1000 >2000>5000
2000 5000
(m2)
(m2)
(m 2 )

36
15
30
1
19
5
106

41
7
21
2
23
5
99

24.0%
23.8%
29.7%

27.3%
11.1%
20.8%

33
12
8
5
24
10
92

18
5
12
3
22
13
73

22.0% 12.0%
19.0% 7.9%
7.9% 11.9%
71

4
5
6

Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng Sng Cu Long
Tng s

100
100
100
100

38.9% 5.6%
10.2% 19.4%
23.3% 11.6%
21.8% 22.4%

11.1%
23.5%
11.6%
20.9%

27.8%
24.5%
23.3%
19.5%

16.7%
22.4%
30.2%
15.4%

Ngun: S liu bo co ca S Cng Thng cc a phng nm 2011

1) Cac siu thi co din tich chim t t 500 m 2 tr xung: cac vung co t l
cao la Trung du va min ni phia Bc (chim 38,1%), Ty Nguyn (38,9%), Bc
Trung B va duyn hai min Trung (chim 29,7%);
2) Cac siu thi co din tich chim t t trn 500 1000 m 2: cac vung co t l
cao la Bc Trung B va duyn hai min Trung (chim 29,7%); ng bng sng Hng
(chim 24%), Trung du va min ni phia Bc (chim 23,8%);
3) Cac siu thi co din tich chim t t trn 1000 2000 m 2: cac vung co t l
cao la ng bng sng Hng (chim 27,3%), ng Nam B (chim 23,5%), Bc
Trung B va duyn hai min Trung (chim 20,8%);
4) Cac siu thi co din tich chim t t trn 2000 5000 m 2: cac vung co t l
cao la ng Nam B (chim 24,5%), ng bng sng Cu Long (23,3%), Ty
Nguyn (27,8%); ng bng sng Hng (22,0%);
5) Cac siu thi co din tich chim t t trn 5000 m 2: cac vung co t l cao la
ng bng sng Cu Long (30,2%), ng Nam B (22,4%).
i vi TTTM, trong tng s 101 TTM hin co, co 80 TTTM (at 80%) k
khai din tich chim t. C th:
+ Din tich chim t binh qun cua TTTM trn ia ban ca nc la 14.447 m 2.
Trong tng s 80 TTTM co k khai din tich chim t, co 45% (36 TTTM) co din
tich chim t di 10.000 m2; 38,8% (31 TTTM) co din tich chim t t 10.000 m2
n di 30.000 m2; 10,0% (8 TTTM) co din tich chim t t 30.000 m 2 n di
50.000 m2; 6,3% (5 TTTM) co din tich chim t trn 50.000 m2.
+ Din tich chim t binh qun cua cac TTTM tai cac vung: ng Nam b la
23.480,5 m2 (cao nht); Bc Trung B va duyn hai min Trung la 15.678,6 m2; ng
bng sng Cu Long la 12.942.3 m2; ng bng sng Hng la 12.613 m2; Trung du
va min ni phia Bc (9.278,5 m2/TTTM); Ty Nguyn la 6.600 m2 (thp nht).
+ Din tich chim t cua TTTM theo vung cho thy:
1) Cac TTTM co din tich chim t di 10.000 m 2: vung co t l cao nht la
Trung du va min ni phia Bc (69,2%), Ty Nguyn (50%), Bc Trung B va duyn
hai min Trung va ng bng sng Hng (u la 44,4%);
2) Cac TTTM co din tich chim t t 10.000 30.000 m 2: vung co t l cao
nht la ng bng sng Cu Long (66,7%); Ty Nguyn (50%); Bc Trung B va
duyn hai min Trung (chim 44,4%); ng Nam b (41,2%); ng bng sng Hng
(37,0%);
72

3) Cac TTTM co din tich chim t t 30.000 50.000 m2: vung co t l cao
nht la ng Nam B (chim 17,6%), Bc Trung B va duyn hai min Trung
(11,1%), Trung du va min ni phia Bc (7,7%), ng bng sng Hng (chim 7,4%);
4) Cac TTTM co din tich chim t 50.000 m2 tr ln: ch co hai vung ng
Nam B va ng bng sng Hng va u co t l trn 11%.
Bng 17: Din tch chim t cua TTTM
<10000
(m 2 )
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6

ng bng Sng Hng

12
Trung du, MN phia Bc
9
Bc Tr.b, DH min Trung
8
Ty Nguyn
1
ng Nam B
5
ng bng sng Cu Long
1
Tng s
36
C cu TTTM theo din tch chim t
ng bng Sng Hng
44.4%
Trung du, MN phia Bc
69.2%
Bc Tr.b, DH min Trung
44.4%
Ty Nguyn
50.0%
ng Nam B
29.4%
ng bng Sng Cu Long
33.3%
Tng s
45.0%

1000030000
(m 2 )
10
3
8
1
7
2
31
37.0%
23.1%
44.4%
50.0%
41.2%
66.7%
38.8%

S
30000>50000 TTTM Tng
50000
s
k
(m 2 )
2
TTTM
(m )
khai
2
3
27
29
1
0
13
15
2
0
18
19
0
0
2
2
3
2
17
33
0
0
3
3
8
5
80
101
7.4%
7.7%
11.1%
0.0%
17.6%
0.0%
10.0%

11.1%
0.0%
0.0%
0.0%
11.8%
0.0%
6.3%

100.0%
100.0%
100.0%
100.0%
100.0%
100.0%
100.0%

Ngun: S liu bo co ca cc a phng nm 2011

2.3.2. Tnh hnh xy dng c s vt cht ca mng li siu th, h thng
TTTM
a/ i vi siu thi: Theo kt qua khao sat cua an, trong tng s 632 siu thi
hin co, co 536 siu thi (at 85%) k khai din tich san kinh doanh. C th:
+ V kin trc, cac siu thi thng c xy dng 1 tng. Tuy nhin nhiu siu
thi co din tich chim t di 500 m 2 thng c xy dng nhiu tng trn toan b
din tich t.
+ Din tich san kinh doanh binh qun cua siu thi trn ia ban ca nc la 4.266
m (ln hn din tich chim t binh qun). Trong tng s 536 siu thi co k khai din
tich san kinh doanh, co 14,7% (79 siu thi) co din tich san kinh doanh t 500 m 2 tr
xung; 24,6% (132 siu thi) co din tich san kinh doanh t trn 500 m 2 n 1000 m2;
25,2% (135 siu thi) co din tich san kinh doanh t trn 1000 m 2 n 2000 m2; 22,6%
(121 siu thi) co din tich san kinh doanh t trn 2000 m 2 n 5000 m2; 12,9% (69
siu thi) co din tich san kinh doanh trn 5000 m2.
2

+ Din tich san kinh doanh binh qun cua cac siu thi tai cac vung kha chnh
lch nhau. Trong o, thp nht la tai vung Trung du va min ni phia Bc (1.611
m2/siu thi); tai vung ng bng Sng Hng la 3.000,8 m 2; tai vung Ty Nguyn la
73

3.181,3 m2; tai vung ng Nam b la 7.364,3 m2; tai vung Bc Trung B va duyn
hai min Trung la 3.485,1 m2; tai vung ng bng Sng Cu Long la 3.607,1 m2.
Bng 18: Din tch san kinh doanh cua siu thi
Tng
s
ST

1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6

S
>500- >1000 >2000ST
500
1000 2000 5000 >5000
k
2
(m2)
(m2)
(m2)
(m2)
khai (m )
ng bng Sng Hng
198 149
9
37
42
45
16
Trung du, MN phia Bc
68
65
21
16
16
10
2
Bc Tr.b, DH min Trung
104 103
22
33
19
18
11
Ty Nguyn
24
22
4
5
7
3
3
ng Nam B
189 150
16
28
46
37
23
ng bng Sng Cu Long
49
47
7
13
5
8
14
Tng s
632 536
79
132
135
121
69
C cu siu th theo din tch sn kinh doanh
ng bng Sng Hng
100 6.0% 24.8% 28.2% 30.2% 10.7%
Trung du, MN phia Bc
100 32.3% 24.6% 24.6% 15.4% 3.1%
Bc Tr. b,DH min Trung
100 21.4% 32.0% 18.4% 17.5% 10.7%
Ty Nguyn
100 18.2% 22.7% 31.8% 13.6% 13.6%
ng Nam B
100 10.7% 18.7% 30.7% 24.7% 15.3%
ng bng Sng Cu Long
100 14.9% 27.7% 10.6% 17.0% 29.8%
Tng s
100 14.7% 24.6% 25.2% 22.6% 12.9%

Ngun: S liu bo co ca S Cng Thng cc a phng nm 2011

Din tich san kinh doanh cua siu thi theo vung cho thy:
1) Vung ng bng sng Hng: cac siu thi co din tich san kinh doanh ph
bin trong khoang t trn 500 1.000 m 2 (chim 24,8%), t trn 1.000 2.000 m 2
(28,2%), t trn 2.000 5.000 m2 (chim 30,2%);
2) Vung Trung du va min ni phia Bc: cac siu thi co din tich san kinh
doanh ph bin trong khoang t 500 tr xung (chim 32,3%), t trn 500 1.000 m 2
(24,6%), t trn 1.000 2.000 m2 (chim 24,6%);
3) Vung Bc Trung B va duyn hai min Trung: cac siu thi co din tich san
kinh doanh ph bin trong khoang t trn 500 1.000 m 2 (chim 32,0%), t 500 m2
tr xung (21,4);
4) Vung Ty Nguyn: cac siu thi co din tich san kinh doanh ph bin trong
khoang t trn 1.000 2.000 m2 (31,8%), t trn 500 1.000 m2 (chim 22,7%);
5) Vung ng Nam B: cac siu thi co din tich san kinh doanh ph bin trong
khoang t trn 1.000 2.000 m2 (30,7%), t trn 2.000 5.000 m2 (chim 24,7%);
6) Vung ng bng Sng Cu Long: cac siu thi co din tich san kinh doanh
ph bin trong khoang t trn 500 1.000 m2 (chim 24,6%), t trn 1.000 2.000
m2 (27,7%), t trn 5.000 m2 (chim 29,8%).
b/ i vi cac TTTM: Trong tng s 101 TTTM co 76 TTTM (at 76%) k
khai din tich san kinh doanh. C th tinh hinh xy dng TTTM nh sau:
74

+ V kin trc, cac TTTM do cac nha u t nc ngoai xy dng tai cac thanh
ph ln va nh Ha Ni, TP H Chi Minh thng co kin trc hin ai. Trong khi tai
cac tnh khac, TTTM thng c t tn cho toan b khu vc ch trung tm thanh
ph, tnh l sau khi c u t cai tao, nng cp
+ Din tich san kinh doanh binh qun cua TTTM trn ia ban ca nc la
14.631,3 m2. Trong tng s 76 TTTM co k khai din tich san kinh doanh, co 39,5%
(30 TTTM) co din tich san kinh doanh di 10.000 m2; 48,7% (37 TTTM) co din
tich san kinh doanh t 10.000 m 2 n 30.000 m2; 5,3% (4 TTTM) co din tich san
kinh doanh t 30.000 m2 n 50.000 m2; 6,6% (5 TTTM) co din tich san kinh doanh
t 50.000 m2 tr ln.
+ Din tich san kinh doanh binh qun cua cac TTTM tai cac vung: ng Nam
b la 21.430.7 m2 (cao nht); ng bng sng Hng la 16.406,5 m2; Trung du va min
ni phia Bc la 11.436,6 m2; Bc Trung B va duyn hai min Trung la 10.623.4 m2;
ng bng sng Cu Long la 8.025.8 m2; Ty Nguyn la 7.750 m2;
+ Din tich san kinh doanh cua TTTM theo vung cho thy:
1) Cac TTTM co din tich san kinh doanh di 10.000 m 2: vung co t l cao
nht la ng bng sng Cu Long (66,7%); Ty Nguyn (50%), ng Nam b
(47,1%), Bc Trung B va duyn hai min Trung (44,4%), ng bng sng Hng
(34,6%).

Bng 19: Din tch san kinh doanh cua TTTM

1000030000
(m2)

1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6

<10000
(m2)
ng bng Sng Hng
9
11
Trung du, MN phia Bc
2
8
Bc Tr.b, DH min Trung
8
9
Ty Nguyn
1
1
ng Nam B
8
7
ng bng Sng Cu Long
2
1
Tng s
30
37
C cu TTTM theo din tch sn kinh doanh
ng bng Sng Hng
34.6%
42.3%
Trung du, MN phia Bc
20.0%
80.0%
Bc Tr.b, DH min Trung
44.4%
50.0%
Ty Nguyn
50.0%
50.0%
ng Nam B
47.1%
41.2%
ng bng Sng Cu Long
66.7%
33.3%
Tng s
39.5%
48.7%

3000050000
(m2)
3
0
1
0
0
0
4
11.5%
0.0%
5.6%
0.0%
0.0%
0.0%
5.3%

>50000
(m2)
3
0
0
0
2
0
5
11.5%
0.0%
0.0%
0.0%
11.8%
0.0%
6.6%

S
Tng
TTTM
s
k khai TTTM
26
29
10
15
18
19
2
2
17
33
3
3
76
101
100.0%
100.0%
100.0%
100.0%
100.0%
100.0%
100.0%

Ngun: S liu bo co ca cc a phng nm 2011

2) Cac TTTM co din tich san kinh doanh t 10.000 30.000 m 2: vung co t l
cao nht la Trung du va min ni phia Bc (80%), Ty Nguyn (50%); Bc Trung B
75

va duyn hai min Trung (50%); ng bng Sng Hng (42,3%); ng Nam b
(41,2%);
3) Cac TTTM co din tich san kinh doanh t 30.000 50.000 m 2: vung co t l
cao nht ng bng Sng Hng (chim 11,5%); Bc Trung B va duyn hai min
Trung (5,6%);
4) Cac TTTM co din tich san kinh doanh 50.000 m 2 tr ln: ch co hai vung
ng Nam B va ng bng Sng Hng va u co t l trn 11%;
+ V trang thit bi, cac cuc kim tra cua S Cng Thng Ha Ni cho thy,
hu ht cac siu thi, TTTM trn ia ban hin nay khng ap ng u iu kin kinh
doanh theo quy inh nh: bao quan hang hoa khng ng quy trinh; thiu cac iu
kin cn thit phc v khach hang (khu v sinh, khu giai tri); Nhin chung, trong
mang li siu thi nc ta hin nay, cac trang thit bi s dng cho kho bao quan,
cac kho lanh, xe tai chuyn dung thiu ng b, cha at chun khu vc va quc t.
2.4. Thc trng phat trin kinh doanh trong mng li siu thi, TTTM
2.4.1. S lng doanh nghip
Lc lng doanh nghip tham gia kinh doanh siu thi, TTTM hin nay bao
gm cac doanh nghip nha nc, tp th, t nhn va cac doanh nghip co vn u t
nc ngoai. Theo bao cao cua cac ia phng, trn ia ban ca nc hin co 415
doanh nghip tham gia kinh doanh siu thi, TTTM. S lng doanh nghip tai cac
vung: ng bng sng Hng co 136 doanh nghip (chim 32,8%); Trung du va min
ni phia Bc co 63 doanh nghip (chim 15,2%), Bc Trung B va duyn hai min
Trung co 87 doanh nghip (chim 21%); Ty Nguyn co 17 doanh nghip(chim
4,1%), ng Nam B co 85 doanh nghip (chim 20,5%); ng bng sng Cu Long
co 27 doanh nghip (chim 6,5%).
Phn theo thanh phn kinh t: trong s 415 doanh nghip co 5 doanh nghip co
vn u t nc ngoai (chim 1,2%), 3 doanh nghip thuc thanh phn kinh t tp th
(chim 0,7%), 62 doanh nghip thuc khu vc kinh t Nha nc trung ng va ia
phng (chim 14,9%) va 345 doanh nghip thuc khu vc kinh t t nhn (chim
83,1%).
Trong s cac tp oan ban le nc ngoai co quy m ln ang hoat ng tai Vit
Nam: Tp oan Casino (Phap) vi h thng 19 siu thi BigC tp trung tai vung ng
Nam B (6), ng bng sng Hng (4) va Bc Trung b duyn hai min Trung (2);
Tp oan Parkson vi 8 TTTM tp trung chu yu tai TP H Chi Minh va Ha Ni. Tp
oan Lotte (Han Quc) co 2 siu thi tai TP H Chi Minh; va ca hang ban le; Tp
oan Louis Vuiton mi phat trin tai TP H Chi Minh.
Trong s cac doanh nghip trong nc, nhin chung chu yu la cac doanh nghip
nh vi s lng siu thi ph bin t 1 n 3 siu thi/doanh nghip. Tuy nhin, nu
tinh s lng doanh nghip hin hu tai tt ca cac tnh/thanh ph trong ca nc, thi
tng s doanh nghip khng ch la 415 ma ti 500 doanh nghip. Ngha la, trn ca
nc co 85 doanh nghip ang phat trin kinh doanh siu thi, TTTM tai it nht la t 2
76

tnh/thanh ph tr ln. Cac doanh nghip trong nc co qui m ln a phat trin mang
li kinh doanh tai nhiu tnh/thanh ph trong ca nc nh:
+ Tng cng ty dt may thi trang VN (Vinatex) vi 24 siu thi Vinatex tai 11
tnh/thanh ph trong 4 vung, tr vung Trung du va min ni phia Bc va vung Bc
Trung B va duyn hai min Trung. Trong o, tai vung ng Nam B co 12 siu thi
va ng bng sng Cu Long co 8 siu thi;
+ Tng Cng ty Vin thng Qun i vi mang li siu thi in thoai tp
trung chu yu tai cac tnh Trung du va min ni phia Bc.
+ Cng ty XNK Intimex vi 14 siu thi tai 8 tnh trong 4 vung, tr ng Nam
B va ng bng sng Cu Long. Trong o, tai vung ng bng sng Hng co 9 siu
thi tai Ha Ni, Hai Phng, Hai Dng, Hng Yn.
+ Lin hip HTX Thng mai TP H Chi Minh v 50 siu thi, TTTM Co.op
Mart tai 5 vung, tr vung Trung du va min ni phia Bc. Trong o, tai ng Nam B
co 28 siu thi (ring TP H Chi Minh co 20 siu thi), vung Bc Trung B va duyn
hai min Trung co 8 siu thi, TTTM va tai vung ng bng sng Cu Long co 7 siu
thi.
+ Cng ty c phn Nht Nam vi 14 siu thi Fivimart, tp trung tai Ha Ni (12
siu thi) va TP H Chi Minh (2 siu thi);
+ Cng ty TNHH Thng mai dich v ng Hng vi 16 siu thi Citimart, tp
trung tai TP H Chi Minh (10 siu thi), Ha Ni (5 siu thi) va Cn Th (1 siu thi).
+ Tng cng ty Thng mai Ha Ni vi 23 siu thi, TTTM Hapro tp trung tai
vung ng bng sng Hng (16 siu thi, TTTM), Trung du va min ni phia Bc (6)
va Thanh hoa (1).
+ Doanh nghip t nhn Thanh Ngha (TP H Chi Minh) vi h thng 23 siu
thi sach, tp trung tai TP H Chi Minh (15 siu thi) va vung ng bng sng Cu
Long.
+ Cng ty c phn u t An Phong vi h thng 5 siu thi Maximark tai
Khanh Ha (3) va TP H Chi Minh (2).
2.4.2. Lu lng hng ha lu thng qua mng li siu th, TTTM
Mc du, thu nhp va mc sng dn c nc ta a gia tng nhanh trong thi k
2011 2020 va thi trng ban le a tr nn ngay cang hp dn hn. Tuy nhin, mc
thu nhp cng mi ch vt qua ngng cua cac nc km phat trin va ng thi t
l dn c thi cn thp, phn ln dn c vn cha tip cn thng xuyn vi cac
loai hinh mua sm hin ai.
Theo nghin cu cua Nielsen: Vit Nam, s lng ngi thnh thoang i mua
sm cac siu thi a tng thm t 66% trong nm 2007 ln 96% vao nm 2008; bn
canh o, s ngi dn s dng knh mua sm chu yu la siu thi a tng t 11% (nm
2007) ln 21% trong 2008. ng thi, theo s liu cua B Cng Thng: c cu hang
hoa lu chuyn qua cac knh ban le a co s mi ang k. Trc y, 100% hang
77

hoa ban le thng qua cac c s ban le truyn thng. n nm 2006, theo iu tra cho
thy: 40% hang hoa ban le qua ch, 44% qua cac ca hang ban le truyn thng;
khoang 6% do nha san xut ban thng n tay ngi tiu dung; khoang 16% qua cac
loai hinh t chc ban le hin ai (nu tinh ring cac thi ln t trng ln ti 20%);
cn lai 10% ban hang khng thng qua ca hang (nh ban qua ti vi, ban hang trc
tuyn, may ban hang t ng). n nm 2010, theo Hip hi cac nha ban le Vit
Nam: knh ban le hin ai Vit Nam (trung tm thng mai, siu thi, ca hang tin
ich) hin mi chim khoang 20% trong h thng phn phi. T l nay vn thp nu
so vi cac nc trong khu vc nh: Philippines hin nay la 33%, Thai Lan 34%,
Trung Quc 51%, Malaysia 60%, Singapore la 90%.
Nhin chung, trong thi k 2001 2010, tc tng ban le hang hoa qua mang
li siu thi, TTTM a tng nhanh hn so vi tc tng ban le hang hoa trn ia ban
ca nc noi chung. Nu nh tng mc ban le hang hoa va doanh thu dich v tiu dung
ca nc tng 21,63%/nm, trong o tc tng ban le hang hoa at 20,92%/nm, thi
tc tng doanh s ban le qua mang li siu thi tng khoang 25%/nm. Trong o,
cac doanh nghip co tc tng doanh thu ban le cao. Nm 2010, doanh s cua
Parkson tai VN tng trng khoang 30%; tai cac mang li siu thi khac nh
Citimart, Maximark, lng khach n mua ch tng hn 20%, nhng doanh thu ban
hang tng trn 25%; doanh thu cua Co.opMart tng 47,6 %...

2.4.3. Phng thc kinh doanh

Mang li siu thi, TTTM hin nay khng ch la knh ban le ma cn la ni
quang cao hu hiu, gip cac doanh nghip san xut trong nc y manh tiu th san
phm, c bit la cac doanh nghip trong cac nganh thc phm, nha, nc giai
khat Ngoai ra, siu thi cn la knh xut khu hang Vit Nam kha tt nh mang li
siu thi Big C, Co.opMart. Bn canh o, cac siu thi Maximark, Citimar cng tham
gia xut theo hinh thc xut khu tai ch,
V ban bun, trong s cac doanh nghip kinh doanh siu thi, TTTM hin nay,
cac doanh nghip ln nh Tng cng ty Thng mai Ha Ni, Lin hip HTX TP H
Chi Minh, ngoai vic am bao ngun hang cho chui siu thi cua minh cn trc
tip ban bun cho cac doanh nghip ban le khac, k ca doanh nghip kinh doanh siu
thi. c bit, Cng ty TNHH Metro Cash & Carry VN vi h thng trung tm ban
bun (thc cht la kt hp gia ban bun va ban le) a phat trin tai 4 vung, tr vung
Trung du va min ni phia Bc va Ty Nguyn.
V ban le, phng thc kinh doanh chu yu trong mang li siu thi, TTTM
nc ta hin nay la ban le trc tip cho ngi tiu dung. Cac phng thc kinh doanh
khac nh ban hang qua mang, ban hang qua catalog, cng c ap dung, nhng
khng nhiu.

78

V ai l, hu ht cac doanh nghip kinh doanh siu thi, TTTM hin nay u
tp trung ban hang ai l cho cac doanh nghip san xut trong va ngoai nc. V
nhng quyn thng mai, chu yu phat trin loai hinh ca hang.
3. D bao xu hng phat trin trong thi gian ti
Thi trng ban le hang hoa Vit Nam a lin tc phat trin trong nhng nm
gn y. V mc hp dn cua thi trng ban le1, nm 2007 Vit Nam c xp
hang th 4 th gii, n nm 2008 tng ln vi tri s 1. Co th noi, thi trng ban le tai
Vit Nam hin ang giai oan phat trin bung n. Tng ng vi giai oan phat
trin nay, nhng vn c ban t ra i vi thi trng ban le la: 1) Vn gia tng
cac c s ban le; 2) Vn phat trin cua loai hinh ban le hin ai; 3) Vn phat
trin ngun nhn lc ap ng nhu cu phat trin cua h thng ban le.
Trn c s thc trang phat trin cua h thng ban le, tinh cht cua giai oan
phat trin va nhng iu kin phat trin khac co th d bao nhng xu hng c ban
phat trin h thng ban le Vit Nam giai oan 2011 2020 va n 2030 nh sau:
Mt l, cac loai hinh ban le hin ai s phat trin nhanh thay cho loai hinh ban
le truyn thng
Xu hng phat trin nay a, ang va s tip tc din ra manh m trn thi trng
ban le Vit Nam, nht la t giai oan 2015 2025. Nhng yu t c ban s h tr cho
xu hng phat trin nay bao gm: 1) S gia tng thu nhp cua ngi dn trong nc;
2) S gia tng nng lc u t cua cac nha ban le trong nc va c bit la s hin
din cua cac nha ban le nc ngoai; 3) S hp dn cua loai hinh ban le hin ai i
vi ngi tiu dung thng qua cac hoat ng quang ba, kich thich nhu cu mua sm,
cac dich v hu mai va cac tin ich khac;
Hai l, h thng cac c s ban le hin ai s phat trin theo ca hai hng, va
gia tng v qui m, va gia tng mi lin kt theo chui cua cac c s ban le
Xu hng nay a xut hin trn thi trng ban le Vit Nam trong nhiu nm
qua cung vi s phat trin cua cac nha ban le trong nc nh Tng cng ty Thng
mai Sai Gn, Tng cng ty Thng mai Ha Ni, Saigon Coop. Tp oan Ph thai,...
va s hin din cua cac nha phn phi nc ngoai nh Metro Cash &Carry, Big C,
Parkson,... Trong giai oan 2011 2020 va n 2030, xu hng nay s tip tc phat
trin manh hn. Trong o, xu hng gia tng v qui m cua cac c s ban le, c bit
la s phat trin cua cac ai siu thi c h tr bi cac yu t nh: 1) Vit Nam la
nc co mt dn c kha cao, nht la tai cac vung ng bng, duyn hai, cac khu
thi ln; 2) Xu hng a dang hoa, khac bit hoa cua cac san phm tiu dung; 3) Xu
hng mua sm ng b cua ngi tiu dung; 5) Tinh canh tranh cao trn thi trng
ban le;
Xu hng gia tng lin kt cua cac c s ban le theo chui (ca hang tin li,
siu thi,) c h tr bi cac yu t nh: 1) S hinh thanh cac trung tm ban bun
Cac ch tiu c ban anh gia v mc hp dn cua thi trng ban le bao gm: 1) Mc rui ro
cua t nc; 2) Mc hp dn cua thi trng; 3) Mc bao hoa cua thi trng.
79
1

cung cp hang hoa cho mang li ban le va xu hng cac nha ban bun s tng bc
thu tom cac c s ban le va ngc lai; 2) Xu hng gia tng hoat ng nhng
quyn kinh doanh; 3) Cac c s ban le nh ngay cang bc l han ch trong vic khai
thac, t chc ngun hang va thc hin cac qui inh v tiu chun hoa san phm, am
bao v sinh an toan thc phm, do c quan quan l nha nc ra.
Ba l, s phn chia thi trng gia cac nha ban le s co xu hng phn chia
theo nganh hang hn la theo khng gian thi trng.
Xu hng phat trin nay la h qua tt yu cua qa trinh canh tranh gia cac nha
ban le trong mt khu vc thi trng. Trn thi trng canh tranh ngay cang gay gt,
cac nha ban le s phai gia tng s khac bit cua minh trn c s tp trung hoa hoat
ng kinh doanh cua minh theo nganh hang nhm giam chi phi u t, quang cao, tip
thi, chi phi ao tao va thu mn lao ng, Ngoai ra, xu hng nay cn c h tr
bi cac yu t nh: 1) Khi thu nhp c cai thin, ngi tiu dung co xu hng
chuyn bin t tiu dung n chic sang tiu dung ng b theo nhom hang; 2) Xu
hng chuyn mn hoa cua cac nha san xut theo nganh san phm va hng ti tinh
a dang hoa chung loai, mu ma, qui cach ngay trong mt nganh san phm;
Bn l, xu hng hinh thanh cac khu vc va ap ng nhu cu mua sm, va
ap ng nhu cu ngh ngi, giai tri cua ngi tiu dung.
y la xu hng c hinh thanh va phat trin cung vi qua trinh cng nghip
hoa va thi hoa. Qua trinh cng nghip hoa s tao ra lc lng lao ng cng
nghip ngay cang ng vi mc thu nhp ngay cang c cai thin, nhng thi gian
nhan ri trong ngay khng nhiu. Qua trinh thi hoa s dn n xu hng qui t dn
c va khng gian thi ngay cang tr nn cht hp hn. Vi vy, nhu cu cua dn c
thi, cua lao ng cng nghip c thoat ra khi khng gian cht hp, c ngh
ngi va mua sm s ngay cang cao hn, thc y qua trinh hinh thanh cac trung tm
mua sm ngh ngi giai tri, nht la tai cac vung ngoai vi cua cac khu thi, cac
khu du lich.
Nm l, xu hng ban le hang hoa qua mang, qua in thoai s ngay cang phat
trin
C s nn tang cua xu hng nay la s phat trin cua mang li vin thng.
ng thi, no cn c h tr bi cac yu t nh: 1) Thi gian nhan ri cua ngi lao
ng ngay cang han hp; 2) Mt giao thng, iu kin i lai, nht la tai cac khu
thi ngay cang kho khn; 3) Canh tranh ban hang gia cac nha ban le;
3.1. Xu hng phat trin cac loi hnh c s ban l truyn thng
3.1.1. Xu hng pht trin cc loi hnh ch
Tc tng tng mc ban le hang hoa qua mang li siu thi, trung tm
thng mai at binh qun 26-27%/nm n nm 2015 va 29-30%/nm trong thi k
2016 2020. Nh vy, xu hng phat trin cac loai hinh t chc thng mai nc
ta trong nhng nm ti s din ra qua trinh an xen vao nhau, b sung cho nhau gia
loai hinh truyn thng va hin ai.
80

Trong xu hng chung o, cac loai hinh ch nc ta s co xu hng phat

trin nh sau:
- Ch thnh th: Han ch xy dng mi cac ch ban le va nng cp, cai tao
cac ch truyn thng theo cac hng sau:
+ Mt s ch ban bun, ban le truyn thng s phat trin thanh cac ch trung
tm hin ai lam hat nhn cua cac khu trung tm mua sm cua qun, thi xa, thanh
ph;
+ Cac ch ban le truyn thng nh cac khu dn c c chuyn i sang
loai hinh ban le hin ai;
+ Di chuyn cac ch ban bun, ban le nng san, thc phm ni thi ra ngoai
thanh hinh thanh va xy dng mi cac ch u mi ban bun va mt phn ban le
nng san chuyn nganh hoc tng hp.
- Ch nng thn: H thng ch ban le vn la loai hinh thng mai ph bin
cac vung nng thn va min ni, am bao ap ng nhu cu trao i mua ban hang
hoa phc v san xut va i sng hang ngay cua nhn dn, c bit la min
ni, vung cao, vung su, vung xa, vung bin gii, vung ng bao cac dn tc thiu
s va vung kinh t chm phat trin; Cac ch ban bun, ban le tng hp thi trn, thi
t, ca khu c phat trin va m rng quy m lam hat nhn cua Khu thng
mai- dich v tng hp cua huyn, cua lin xa.
- Ch u mi bn bun: Mang li ch u mi ban bun nng san hin ai
c hinh thanh va phat trin rng cac vung san xut nng san tp trung, gn cac
vung tiu th va u mi xut khu.
- Ch bin gii, ch ca khu, ch trong khu kinh t ca khu: Mang li
ch ban le cac xa bin gii s phat trin ap ng nhu cu trao i, mua ban
hang hoa cua c dn khu vc hai bn bin gii; Mang li ch ban bun, ban le
ca khu va trong khu kinh t ca khu cng s phat trin ca v s lng va quy m,
khng ch ap ng nhu cu mua ban, trao i hang hoa cua c dn va khach vang
lai, ma cn tham gia vao cac hoat ng xut, nhp khu hang hoa qua bin gii
3.1.2. Xu hng pht trin chung ca mng li ch ton quc
Trong mi quan h vi s phat trin chung cua h thng kt cu ha tng
thng mai, xu hng phat trin mang li ch nc ta trong nhng nm ti s
din ra nh sau:
+ V s lng ch:
Trong thi gian ti, tng s ch trn pham vi ca nc s vn tng ln do quy
m nhu cu tng ln cung vi tc tng dn s va trong khi thu nhp binh qun
u ngi cua dn c tuy tng nhanh, nhng cha lam thay i hoan toan thoi quen
mua sm va tiu dung; Qua trinh thc hin quy hoach phat trin thi s ko theo
s
phat trin ch phc v nhu cu hang ngay cua dn c; Qua trinh chuyn
i c cu lao ng nng nghip s tip tc din ra manh m, trong o mt b
81

phn lao ng s tr thanh cac h kinh doanh nh ko theo nhu cu tng thm im
kinh doanh tai ch. Tuy nhin, s gia tng s lng ch trn pham vi ca nc trong
thi gian ti s thp hn so vi giai oan va qua.
+ V quy m ch:
S gia tng s h kinh doanh chu yu s din ra cac ch dn sinh hang III
va ch u mi nng san , trong khi s gia tng nay cac ch dn sinh hang II va I
s mc thp hn do co s gia tng cua cac chui ca hang, ca hiu; kha nng m
rng din tich mt bng cua ch tai cac khu thi bi han ch; s chuyn hoa lao
ng nng nghip, nng thn s lam tng lc lng bun ban trn ia ban nng
thn.
+ V tinh cht kinh doanh trn ch:
Trong mang li ch s din ra hai xu hng trai ngc nhau: 1) Xu hng
tng t trng ban le. Xu hng nay din ra ph bin cac ch ni , cac ch
huyn; 2) Xu hng phat trin ch u mi ban bun nng san din ra manh cac
khu vc co kha nng thu ht ngun hang trong ca vung va gn vi nhng thi trng
tiu th ln; Xu hng phat trin ch ban bun va ban le quy m ln hinh thanh
cac Khu thng mai- dich v tng hp cac trung tm kinh t cua tnh, thanh
ph.
+ V c cu nganh hang kinh doanh trn ch:
C cu nganh hang kinh doanh trn ch s thay i theo hng tng t trng
cac mt hang nng san, thc phm ti sng, cac mt hang cng nghip tiu
dung hang ngay do co s phat trin nhanh chong cua cac h thng thi trng
hang cng nghip tiu dung va hang t liu san xut khac.
3.2.3. Xu hng pht trin mng li ch theo vng
Trong xu hng phat trin chung, xu hng phat trin cua mang li ch tai
cac vung kinh t cng co nhng im khac bit, c th:
+ Tai vung ng Nam B:
y la vung co tc va t l thi hoa cao, nhu cu tiu dung cac san
phm lng thc thc phm s ph thuc vao kha nng cung ng t cac vung
khac, nht la t vung ng Bng sng Cu Long. H thng phn phi cac san phm
nng nghip s co iu kin phat trin nhanh va theo hng vn minh, hin ai.
Trong iu kin o, cac ch u mi nng san s co xu hng phat trin nhanh bn
canh cac khu thi, tr thanh ni tp kt cac ngun hang, phn loai, s ch va t
chc phn phi cho mang li ban le cac khu dn c thi, phat lung lu thng
nng san trong nc va xut khu. ng thi, cac ch dn sinh tai cac khu vc tp
trung ngi lao ng co thu nhp trung binh, thp cng s tng ln va i hi
c u t nng cp. Bn canh o, tai mt s khu vc phat trin khac s din ra qua
trinh chuyn i ch dn sinh sang cac loai hinh thng mai hin ai.
+ Tai vung ng Bng Sng Hng:
82

Mc du, y la vung co tc CNH va thi hoa kha nhanh, nhng la vung

san xut nng nghip trng im cua min Bc. S phat trin an xen gia cac khu
vc cng nghip, khu thi vi cac vung san xut nng nghip, khu vc nng
thn la yu t quan trng anh hng n xu hng phat trin h thng ch trong
vung. Trong o, cac ch u mi nng san chuyn nganh s chu yu c phat trin
mt s tnh san xut nng nghip trng im trong vung va ch u mi nng san
tng hp s c phat trin tai cac khu vc ngoai vi cua thi ln. Cac ch u mi
nay s cung ng san phm cho mt s khu vc thi, khu cng nghip trong vung
va tham gia vao cac hoat ng xut, nhp khu nng san.
ng thi, cac ch ban le vn s tip tc phat trin ca khu vc thi mi
va khu vc nng thn.
+ Tai vung ng bng Sng Cu Long:
y la vung co tim nng san xut nng nghip ln, khng ch cung cp
lng thc - thc phm quan trng cho vung ng Nam B, ca nc, ma cn cho
xut khu. Do o, mang li ch co nhng c s phat trin ca v qui m ch va
s lng ch. Cac ch u mi nng san chuyn nganh s co xu hng phat trin
manh am bao kha nng thu ht ngun hang cung cp cho cac thi trng trong
nc va xut khu. Bn canh o, cac ch dn sinh s dn dn c gia tng u t
cac iu kin c s vt cht k thut thay th cho cac ch ni trn sng.
+ Tai vung Duyn hai Min Trung:
y la vung s co tc phat trin cng nghip va dich v nhanh trong
nhng nm ti. Tuy nhin, cac ch u mi nng san tng hp ln vn cha hi u
cac iu kin phat trin do qui m thi cha ln, tim nng san xut nng
nghip khng ln. Xu hng phat trin trong mang li ch vn tp trung vao
mt s ch u mi thu san, ch u mi nng san tng hp phc v cho dn c va
khach du lich, cac ch dn sinh khu vc thanh thi va nng thn.
+ Tai cac vung Ty Nguyn va vung Bc Trung B:
Ngoai nhng ch u mi nng san chuyn nganh cp vung ang c u
t xy dng, trong vung s chu yu phat trin cac ch dn sinh, ch ban bun,
ban le tng hp va ch u mi nng san chuyn nganh va tng hp tai mt s ia
ban san xut nng nghip chinh hay cac khu thi tnh.
+ Tai cac vung ng Bc, Ty Bc:
Tai cac vung nay, xu hng chung la gia tng u t nng cp cac ch hin
co, phat trin ch dn sinh tai cac khu vc bin gii, vung su, vung xa. ng thi,
tai mt s tnh co iu kin phat trin kinh t nhanh, s lng cac ch dn sinh, ch
ban bun, ban le tng hp, ch u mi nng san chuyn nganh cng s tng nhanh.
3.1.4. Xu hng tham gia u t vo mng li ch ca cc thnh
phn kinh t
Trong nhng nm ti, xu hng xa hi hoa trong hoat ng u t xy dng
83

ch tip tc c cung c va phat trin, nhng Nha nc s vn la nha u t co vai

tr quan trng. C th, xu hng tham gia cua cac thanh phn kinh t trong hoat
ng u t phat trin h thng ch, nh sau:
1) Cac doanh nghip trong nc, cac h kinh doanh ln s tich cc tham gia
u t vao cac ch u mi, cac ch dn sinh qui m ln tai cac khu vc thi, khu
cng nghip;
2) Cac h kinh doanh nh khng co kha nng m ca hang c lp, nht la
cac h kinh doanh khu vc nng thn, vung su, vung xa s vn phai la chn va
tham gia u t vao im kinh doanh tai cac ch trong vung.
3) Nha nc s vn la chu u t co vai tr quan trng trong phat trin h
thng ch, nht la cac ch u mi qui m ln va h thng ch cac vung km phat
trin.
3.1.5. Xu hng u t v khai thc nng lc phc v ca h thng ch
Cung vi s tham gia cua cac chu u t la cac thanh phn kinh t vao hoat
ng u t phat trin h thng ch trong giai oan ti, vic u t va khai thac
nng lc phc v cua h thng ch cua cac chu u t s hng ti mc tiu ti a
hoa li nhun. at c mc tiu o, trong iu kin thi trng canh tranh, vic
u t va khai thac nng lc phc v cua h thng ch s din ra theo hng:
+ Tng cng u t c s vt cht, mua sm cac trang thit bi nhm phat
trin cac dich v co thu trn ch;
+Tinh chuyn nghip cua cac lao ng quan l ch, cng nh cac lao ng
kinh doanh hang hoa, dich v trn ch s c ch trng ao tao va nng cao;
+ Thi gian hoat ng cua cac ch noi chung va ch dn sinh tai cac khu vc
thi noi ring s c ko dai va nng lc phc v cho hoat ng kinh doanh c
khai thac hiu qua hn.
3.2. Xu hng phat trin cac loi hnh c s ban l hin i
3.2.1. Xu hng pht trin : Trong thi k 2011 2020 va tm nhin n 2030,
mang li siu thi, TTTM nc ta s phat trin nhanh do nhiu yu t anh hng
mang tinh tich cc hn, thun li hn. C th, trn c s anh gia cac yu t anh
hng, co th rt ra mt s xu hng tac ng n phat trin siu thi, TTTM trong
thi k 2011 2020 va n 2030 nh sau:
Mt l, xu hng tac ng cua cac yu t anh hng s lam gia tng ngun
hang cung ng ca v qui m, c cu, cht lng phu hp vi yu cu t chc kinh
doanh cua mang li siu thi, TTTM. Noi cach khac, trong thi k 2011 2020 va
tm nhin n 2030, s phat trin cua cac nganh san xut nc ta s tao ra c s
ngun hang ngay cang phu hp hn vi yu cu t chc kinh doanh va thc y mang
li siu thi, TTTM phat trin.
Theo qui hoach phat trin cua cac nganh cng nghip, nng nghip va thuy san,
nng lc san xut trong nn kinh t s c cai thin theo hng: 1) gia tng qui m
84

san xut va san lng san phm; 2) hinh thanh cac vung san xut tp trung, nht la
trong lnh vc san xut nng nghip, thuy san; 3) trinh cng ngh san xut s c
nng ln, tao ra nhiu san phm mi, san phm ng b, a dang hoa v qui cach,
cht lng phu hp vi yu cu kinh doanh cua siu thi, TTTM; 4) trinh chuyn
mn hoa trong cac nganh san xut s ngay cang su sc hn va nhu cu t chc tiu
th san phm s thc y qua trinh hp tac gia cac nha san xut va cac nha phn
phi, trong o co cac nha kinh doanh siu thi, TTTM.
Hai l, di tac ng cua qua trinh cng nghip hoa, thi hoa trong thi k
2011 2020 va tm nhin n 2030, bn canh qua trinh gia tng ca v qui m, c cu
va trinh tiu dung, s din ra qua trinh thay i trong thoi quen mua sm va yu
cu ngay cang cao v cht lng dich v ban le cua dn c trong nc. Nhng thay
i o s lam tng lu lng khach hang cua mang li siu thi, TTTM.
Nhin chung, qua trinh cng nghip hoa va thi hoa s lam gia tng lc lng
lao ng cng nghip, hinh thanh kiu gia inh nh vi li sng thanh thi va cng
nghip. Qua o s tao ra cac xu hng: 1) tich t, tp trung hoa nhu cu tiu dung
theo khng gian, nht la tai cac khu vc thi; 2) xu hng gia tng thu nhp khng
u gia cac tng lp dn c, xu hng hinh thanh cac nhom tiu dung theo ngh
nghip, gii tinh, tui tac, s tao ra s phn hoa trong gii tiu dung v yu cu s
dng dich v ban le. Cung vi qua trinh phn hoa nay, cac loai hinh ban le hin ai s
ngay cang co iu kin phat trin.
Ba l, nhng yu t anh hng co tac ng theo hng ngay cang m rng
khng gian phat trin cua mang li siu thi, TTTM.
Theo qui hoach thi nc ta trong thi k 2011 2020, s lng thi cac
loai s tng t 721 ln 870 vao nm 2020 va 1000 vao nm 2025. Tng ng vi s
gia tng thi, qu t danh cho thi cng s tng khoang 335 ngan ha vao nm
2015, 400 ngan ha vao nm 2020 va 450 ngan ha vao nm 2025. Nh vy, h thng
thi nc ta s phat trin nhanh trn ca hai phng din: s lng siu thi va qui
m thi. ng thi, c s ha tng tai cac thi s c cai tao, nng cp phu hp
vi tiu chun thi hin ai trong khu vc va trn th gii. S phat trin cua h
thng thi s tao ra khng gian l tng cho phat trin cac loai hinh ban le hin ai
noi chung va siu thi, TTTM noi ring.
Bn l, nhng yu t anh hng co tac ng thc y cac doanh nghip phn
phi phat trin chui siu thi, TTTM trn ia ban ca nc va k ca nc ngoai,
trc ht la tai thi trng Campuchia va Lao.
Xu hng nay a xut hin trn thi trng ban le Vit Nam trong nhiu nm
qua cung vi s phat trin cua cac nha ban le trong nc nh Tng cng ty Thng
mai Ha Ni, Saigon Coop., Cng ty c phn Nht Nam... va s hin din cua cac nha
phn phi nc ngoai nh Big C, Parkson,... Trong thi k 2011 2020 va n 2030,
xu hng nay s tip tc phat trin manh hn do tac ng cua cac yu t nh: 1) s
phat trin cua cac nganh san xut tao ra ngun hang di dao va n inh ap ng nhu
cu m rng qui m kinh doanh cua cac doanh nghip ban le; 2) iu kin ha tng
85

giao thng c cai thin s lam thun li hoa qua trinh vn chuyn hang hoa, iu
kin giao hang, giam chi phi lu thng, ; 3) vic m rng mang li siu thi,
TTTM la mt trong nhng cach thc quan trng cac doanh nghip phn phi at
c li ich kinh t (nh qui m), xy dng thng hiu va khng inh vi tri trn thi
trng ban le,
3.2.2. Quy hoch mng li siu th, trung tm thng mi n 2020 v tm
nhn n 2030
Theo Quyt inh s 6184 /Q-BCT ngay 19 thang 10 nm 2012 cua B
trng B Cng Thng v vic ph duyt Quy hoach phat trin mang li siu thi,
trung tm thng mai ca nc n 2020 va tm nhin n 2030, thi:
1. V ci to, nng cp cc siu th, trung tm thng mi hin c
Tng s siu thi, trung tm thng mai cn cai tao nng cp la 333, bng 45,4%
tng s hin co.
Tng s siu thi, trung tm thng mai cn di di la 21, bng 2,9% tng s hin
co.
2. V quy hoch mi cc siu th, trung tm thng mi
Cn c vao trin vng phat trin cua thi trng ban le trong nc va cac iu
kin phat trin khac, xac inh quy hoach trn ia ban ca nc nh sau: t 1.200 n
1.300 siu thi, tng thm 585-695 siu thi so vi nm 2011; 180 trung tm thng
mai, tng thm 82 trung tm thng mai so vi nm 211; va 157 trung tm mua sm
theo tiu chi quy hoach trn y.
3. V vn u t xy dng
Vn u t xy dng siu thi, trung tm thng mai do cac doanh nghip s
dng ngun vn t co hoc huy ng t cac ngun vn khac trong va ngoai nc.
4. V nhu cu s dng t
Tng nhu cu s dng t xy dng siu thi, trung tm thng mai n nm
2020 khoang 5.751 - 6.183,1 ha, trong o:
- Nhu cu s dng t cho siu thi la 2.526-2.958,1 ha, bng 44-49% tng nhu
cu s dng t;
- Nhu cu s dng t cho trung tm thng mai la 3.225 ha, bng 56-51%
tng nhu cu s dng t.

86

KT LUN
Thng mai trong nc lin tc phat trin vi tc cao (Thng mi ng
gp ng k vo GDP hng nm, chim t trng khong t 13 - 15%; to cng n
vic lm v thu nhp cho khong 5,5 triu lao ng), nh o a ap ng c nhu cu
cua san xut, phc v tiu dung, phat trin xut khu; gop phn vao tng trng
chung cua nn kinh t va qua trinh chuyn dich c cu kinh t, c cu lao ng theo
hng cng nghip hoa, hin ai hoa, ong gop chu yu tng trng lnh vc thng
mai la h thng phn phi, trong o, vai tr cua cac c s ban bun ban le ht sc
quan trng va chim t trong ln trong GDP (n nm 2012, tng mc lu chuyn
hng ha bn l v dch v tiu dng x hi t 2.324 nghn t ng, tng 16% so
vi nm 2011; tnh chung, trong giai on t 2008-2012, tc tng bnh qun
khong 24,48%/nm, loi tr yu t gi tng khong 10,9%/nm- ring nm 2008
nu loi tr yu t tng gi ch tng 9,7% v nm 2011 ch tng 4,7%. Nm 2012, c
nc c 8.547 ch - tng 214 ch so vi nm 2008 l 8.333 ch, 101 trung tm
thng mi, 632 siu th-tng trung bnh 11,6%/nm giai on 2008 n nm 2011,
cc phng thc giao dch hin i- thng mi in t, nhng quyn thng mi,
S Giao dch hng ha. ngy mt pht trin).
Tuy nhin, cac c s ban bun, ban le cha phat trin c nh mong mun va
cn nhiu han ch, tn tai (H thng kt cu h tng thng mi cn cha p ng
c s pht trin nhanh chng ca th trng trong nc; khi lng hng ho lu
thng qua cc loi hnh kinh doanh hin i cn chim t trng nh, qua cc loi hnh
kinh doanh truyn thng, lc hu vn l ch yu v mang tnh ph bin).
Vi vy, vic Nghin cu thc trng cc c s bn bun, bn l Vit Nam,
s gop phn giai quyt mt trong nhng vn bc xc cua cac c quan quan l
Trung ng, ia phng va cac doanh nghip trong lnh vc nay. Ni dung bao cao a
tp trung nghin cu nhng vn sau:
Phn 1: Lit k, cac loai hinh ban bun chu yu; (ii) Thng k anh gia v s
lng, c cu, quy m, tc phat trin cua cac loai ban bun; va (iii) anh gia xu
hng phat trin thi gian ti.
Phn 2: Bao cao tp trung ra soat, nghin cu cac loai hinh c s ban le chu
yu i vi cac ni dung: (i) Lit k, cac loai hinh ban le chu yu; (ii) Thng k anh
gia v s lng, c cu, quy m, tc phat trin cua cac loai ban le; va (iii) anh gia
xu hng phat trin thi gian ti.
Trn c s phn tich s liu iu tra, khao sat thc t, cac loai hinh ban bun,
ban le truyn thng va hin ai, Bao cao a phan anh trung thc thc trang phat trin
h thng cac c s ban bun, ban le trong thi gian qua, trong o lam ro c cu, s
87

lng qui m, tc phat trin cua tng loai hinh cng nh phn tich va d bao xu
th phat trin thi gian ti.
y la ngun d liu, s liu quan trng, cho cac c quan quan l, cac nha khoa
hc va cac doanh nghip trong lnh vc ban bun, ban le, trong cng tac xy dng
chinh sach quan l va phat trin cng nh hoat ng u t, kinh doanh vao lnh vc
nay, c bit trong bi canh hi nhp, m ca thi trng dich v phn phi Vit
Nam ang gia tng sc p canh tranh va mang n nhiu la chn, tin ich cho xa hi.

88

DANH MC TI LIU THAM KHO

1. Tai liu trong nc
1

Pham Hu Thin: Giai phap phat trin cac loai hinh t chc ban le, vn minh hin

ai Vit Nam, V Thi trng trong nc, Ha Ni 2008

B Cng Thng, V Thi trng trong nc, an Nghin cu anh gia va
xut chinh sach phat trin ha tng thng mai thc y phat trin thi trng trong

nc, Ha ni 2011
B Cng Thng, V Nghin cu Thng mai, tai khoa hc cp B Nghin
cu cac dich v ban bun, ban le cua mt s nc va kha nng vn dng vao Vit

Nam, Ha ni 2007
B Cng Thng, Vin Nghin cu Thng mai, Bao cao tng hp Quy hoach
phat trin mang li siu thi, trung tm thng mai ca nc thi k 2011-2020 va

tm nhin n 2030, Ha ni 2011

B Cng Thng, Vin Nghin cu Thng mai, Bao cao tng hp Quy hoach
tng th phat trin mang thng mai Vit Nam giai oan 2011-2020 va tm nhin

n 2030, Ha ni 2010
Tng Cc Thng k, Nin giam thng k cac nm 2007-2011
2. Tai liu nc ngoai

Chisnall, P (1984) Marketing: A Behavioural Analysis, Mc Graw Hill,

Maidenhead Dichter, E (1964) Hand book of Consummer of Motivattions. New
York.
Cc Thng k trung ng Nht ban: Thng k cua nganh thng mai Nht Ban
nm 2003

Badot, O. and M, Dupuis (2002). le Reenchatement de la Distribution. L Echos

Aout 2002.

Hagen, J . M. 2002. Nguyn nhn va h qua cua vic i mi h thng ban le thc
phm tai cac nc ang phat trin: Siu thi tai Vit Nam. New York, M ai hc
Cornell, Quan tri va khoa kinh t hc t ng dng.
Tp oan Metro Cash & Carry: Sach gii thiu v h thng Metro Cash & Carry

2012
6

Len Nockles. It s the only way forward. Logistics What is it ? in FIATA

Information. Singapore 1992.

89

MC LC

Trang
Phn 1: CC LOI HNH C S BN BUN VIT NAM

I. KHI NIM DCH V BN BUN V C S BN BUN

1. Khai nim dich vu ban bun

2. Khai nim c s ban bun

II. MT S LOI HNH C S BN BUN CH YU VIT NAM HIN

NAY

1. Tng quan v s phat trin cua cac loi hnh c s ban bun Vit
Nam

2. i vi loi hnh c s ban bun truyn thng

3. i vi loi hnh ban bun hin i

22

4. Xu hng phat trin trong thi gian ti

36

Phn 2: CC LOI HNH C S BN L VIT NAM

42

I. KHI NIM V BN L V CC C S BN L

42

1. Khai nim v ban l

42

2. Khai nim v c s ban l

42

II. TNH HNH PHT TRIN MT S C S BN L CH YU VIT

NAM HIN

46

1. Cac loi hnh ban l truyn thng

46

2. Cac loi hnh ban l hin i

55

3. D bao xu hng phat trin trong thi gian ti

75

Kt lun
Danh muc tai liu tham kho

90