Professional Documents
Culture Documents
VSTP 2010
VSTP 2010
Nm hc 2010-2011
ra sch.
+ V sinh phng th nghim theo yu cu ca ngi ph trch
2. Cc yu cu an ton
+ Ct tc, mc cc phc trang bo h (o khoc trng, gng tay chng nhit) v
dng dng c/thit b ng lc, ng ni.
+ Nghim cm dng ming ht pipette.
3. Trong cc tnh hung khn cp
+ Lu v tr cc trang b cp cu khi cn (dng c y t, bnh cu ha, vi nc,
in thoi v s in thoi cp cu).
+ Bo co cc tnh hung khn cp ngay lp tc cho gio vin hng dn hoc cn
b phng th nghim.
+ Bnh tnh khi c tnh hung khn cp.
PTN Cht lng Thc phm
pht trin ring r trn mi trng rn to thnh khun lc (colony) vi hnh dng c
trng v vic chn la s c tin hnh trn cc khun lc ny.
Mt s hnh dng khun lc mc trn mi trng rn: hng 1 (nhn t trn xung),
hng 2 (nhn ngang), hng 3 (dng ra khun lc)
Cc phng php cy
Thc hnh:
S dng mi trng pha ch phn trn, tin hnh lm cc dng mi trng
thch a, thch nghing v tin hnh cy mt s ging vi sinh vt do phng th nghim
cung cp. Nui nhit thch hp v nh gi kt qu sau 48 gi nui cy.
d.
e.
f.
g.
h.
iu chnh (adjustment knob). Khi h knh t quang xung s lm gim lng tia
sng chiu vo tiu bn (iu ny thng khng c thc hin khi nghin cu vi
sinh vt). Cch tt nht l gi t quang v tr cao nht v ch iu chnh lng
sng bng cch ng/m ca sp.
Pha trn bn cha tiu bn, c gn vi tay cm, l mt ng trn (tube) c cc
thu knh phng i. Bn di ng trn l mt c xoay (rotating nosepiece) c
gn vi ba hay bn vt knh (objective lenses). Khi xoay c xoay, mt trong s
cc vt knh s c t ng vo v tr l trn trn bn cha tiu bn. Bn trn
ng trn l th knh (ocular lens, eyepiece) (knh hin vi c th c mt th knh,
loi hai th knh cho php chng ta c th nhn bng c hai mt).
Ty loi knh hin vi ang s dng m c xoay v bn cha tiu bn c th c
nng ln hay h xung bng nm s cp (coarse adjustment knob) v nm th
cp (fine adjustment knob). Trong mt s loi knh hin vi, chng c t ti hai
v tr ring hoc s c t ci ny bn trn ci kia. Khi s dng phi vn nt s
cp mt cch nh nhng nng hoc h bn cha tiu bn. u tin, iu chnh
cho bn cha tiu bn c nng ln ti a gn st vi vt knh, ng thi phi
a mt nhn t pha bn ngoi trnh vic vt knh m thng tiu bn, t
lm hng vt knh. Nt th cp s lm di chuyn bn cha tiu bn mt cch rt
chm chp v vy khng th thy s di chuyn ny khi nhn bn ngoi. Ta s
dng nt th cp khi mt ang nhn vo th knh v iu chnh nh nhng
chnh r nt nh ang quan st.
Lu ch c h bn cha mu vt i xung khi a mt vo quan st th knh
trnh trng hp vt knh m thng tiu bn; ch khi ngi k thut vin
quan st t bn ngoi mi cho php nng bn cha tiu bn ln
Khi xoay nt th cp qu nhanh c th lm cho nt xoay b kt cng, khi
khng c c xoay tip m phi thng bo ngay cho gio vin hng dn.
Tng s ln phng i ty thuc vo vt knh v th knh ang dng. Nhn vo th
knh, sinh vin s thy mt k hiu 10X, c ngha l phng i 10 ln. Nhn vo
cc vt knh s thy k hiu 4X, 10X, 40X v 100X, tng ng vi
phng i 4, 10, 40, v 100 ln. Vt knh low-power cn c gi l vt knh 10x
hay 16mm. Vt knh high-dry (high-power) cn c gi l vt knh 40x hay
4mm. Vt knh du cn gi l vt knh 90x, 100x hay 1.8mm. Khi phng i
tng, kch thc ca u vt knh s nh dn v cho php t nh sng i qua.
l l do m sinh vin cn phi iu chnh v tr ca t quang v ca sp chn sng
Cch x l
Nng t quang ln
Khng nh sng
khi nhn vo th knh
M ca sp
Kim tra li tiu bn: t sai v tr
Bi hay si vi c nhn
thy trong th trng
Nhng ht nh di
chuyn trong mt th
trng m
Bi 4: QUAN ST NM SI
Nm si (nm mc) thng c nhn din bng cc c im hnh thi c trng
quan st c di knh hin vi. T bo nm thng pht trin thnh h si gi l khun
ty th. Si nm c th c hoc khng c vch ngn. Khun ty mc ln trn b mt c
cht thng l nhng cu trc mang bo t. Cung mang bo t c th phn nhnh hoc
khng phn nhnh. Bo t v tnh ca nm si thng tp trung trong hai nhm: bo t
kn v bo t trn.
Hai ging nm si Aspergillus v Penicillium thuc lp nm bt ton
Deuteromycetes, khng c hnh thc sinh sn hu tnh. H si c vch ngn. Bo t vi
tnh l bo t trn.
Mucor v Rhizopus thuc nhm nm tip hp Zygomycetes. H si khng c vch
ngn v c th c r gi. Bo t v tnh l bo t kn. Bo t hu tnh l bo t tip hp.
Rhizopus c cung mang bo t v khng phn nhnh. Mucor c cung mang bo t
phn nhnh.
Aspergillus sp.
Mucor sp.
Rhizopus sp.
Qui trnh
+ S dng cc nm si sau trong th nghim: Mucor, Aspergillus, Rhizopus
+ Quan st hnh thi khun lc, mu sc si nm trn hp petri.
+ Dng mt ming bng keo trong, t mt c keo dnh ln khun lc nm mc.
Sau ly ra v p st vo phin knh sao cho bng dnh dnh cht vo phin
knh.
+ Quan st di knh hin vi
Bi 5: TO VT BI V NHUM N
Tiu bn git p em li rt nhiu thng tin nhng chng cng c nhng nhc im
nht nh. Vi sinh vt di chuyn trong dch lng bi chuyn ng Brown hay t chuyn
ng nn rt kh khn trong vic quan st. Chng ta c th thy c hnh dng v hot
ng ca vi sinh vt nhng khng th xc nh chnh xc hnh thi ca chng (c bit l
nhm vi khun). Do vy, xc nh chnh xc hnh thi ca vi sinh vt ngi ta thng
s dng phng php nhum mu (quan st vi sinh vt cht)
Vi khun c thnh t bo vng chc duy tr hnh dng ca mnh. V vy, chng ta
c th phn loi vi khun cn c theo hnh dng ca chng. Vi khun c ba dng c bn:
hnh cu (spherical, round), hnh que (hnh gy, rod) v hnh xon (spiraled). Vi khun
hnh cu gi l coccus (s nhiu l cocci). Vi khun hnh que gi l bacillus (s nhiu l
bacilli) hay ch n gin gi l rod. Vi khun c dng xon c ti thiu hai n ba ng
cong trn t bo c gi l spirillum (s nhiu l spirilla). Cc vi khun c t bo di
v ngon ngoo vi cc vng xon (lng hoc cht) c gi l spirochetes.
Cch thc m cc t bo to thnh nhm th c trng cho tng ging hoc loi vi
khun. Cc t bo ng thnh tng cp (diplococci), ng thnh chui (streptococci),
ng thnh tng cm (staphylococci), hoc ng thnh mt cm bn t bo (tetrads), v
i khi chng cng ng thnh tng t bo ring l.
Cc vi khun hnh que (bacilli) thng dng mt t bo ring l, nhng cng c khi
xut hin dng mt cp ni tip nhau (diplobacilli) hay ng thnh mt chui di
(streptobacilli). Mt s loi c khuynh hng ng thnh mt cm cc t bo hnh que
song song (palisade) hoc to thnh hnh ch V, X, Y khi chng nhn i v phn chia.
Mt s loi to thnh nhiu hnh dng v kch thc khc nhau (a hnh th,
pleomorphism).
Cc xon khun thng xut hin dng mt t bo ng ring l v thng khng
kt thnh nhm.
1. To vt bi v lm tiu bn nhum n
To vt bi vi khun (bacterial smear) l lm kh t bo vi khun trn phin knh.
Cc bc thc hin c bn l (1) vi khun c tri ln phin knh sao cho cc t bo
nm thnh mt lp mng, (2) t bo vi khun khng b ra tri trong qu trnh nhum v
(3) vi khun khng b bin dng.
S dng phng php nhum n s to s tng phn gia vi khun v cnh nn.
Phng php ny c dng thu thp thng tin v hnh dng, kch thc v s sp
To vt bi vi sinh vt
Vi khun c nhum bng Crystal Violet. (a) Bacillus subtilis (x1000). (b)
Spirillus volutans (x 1000). (c) Micrococcus luteus (x 1000)
Bi 6: NHUM GRAM
Vo nm 1884, Christian Gram, mt nh nghin cu bnh hc ngi an Mch,
khm ph ra mt phng php nhum vi sinh vt bng phm nhum pararosaniline.
Thng qua vic s dng theo trnh t hai loi phm nhum, c 2 mu khc nhau, ng ta
nhn thy vi khun c chia thnh 2 nhm. Nhm th nht gi mu phm nhum
u tin: crystal violet (nhm vi khun gram dng). Nhm th hai b mt mu phm
nhum u tin sau khi c ra bng mt dung dch ty mu ri c tip tc nhum
bng phm nhum th hai l safranin hay carbon fuchsin (nhm vi khun gram m).
Dung dch iodine c dng nh l mt cht cn mu (mordant) (c nhim v gn phm
nhum ln/vo mt cht bng cch kt hp vi phm nhum to phc khng tan)
sau ln nhum u tin.
C ch ca k thut nhum ny cha c hiu mt cch tng tn. Tuy nhin,
ngi ta vn cho rng l do c s khc bit v thnh phn ha sinh ca thnh t bo
vi khun. Thnh t bo vi khun Gram dng th c nhiu peptidoglycan (phc cht ca
protein- ng) v cc peptidoglycan ny c lin kt cht ch vi nhau t gip cho
t bo c th khng li cht ty mu. Thnh t bo vi khun Gram m c thnh phn
lipid nng cao cho nn chng c th ha tan trong cht kh mu (alcohol,
acetone,) v b ra tri cng vi crystal violet.
Nhum Gram l mt trong s cc cng c hu dng nht trong cc phng th nghim
vi sinh v c s dng rt thng xuyn. Phng php nhum Gram c ci bin
bng cch thay i nng phm nhum, thi gian nhum v thnh phn ca cht ty
mu. Phng php ci bin ca Hucker, c s dng trong bi th nghim ny, hin
nay ang c s dng rng ri. Vic la chn cht ty mu ty thuc vo thi gian
mong mun hon thnh cc bc nhum. S dng ethyl alcohol 95%, dng trong bi th
nghim ny, cho php sinh vin tp lm quen vi cht ty mu bi v n c tc dng rt
chm. Acetone l cht ty mu c tc dng nhanh nht trong khi hn hp (50:50) ca
ethyl alcohol 95% v acetone th mc trung bnh. Hn hp acetone-alcohol thng
c dng trong cc phng th nghim.
Vt liu v ha cht
Dung dch Crystal violet
+ 2 g Crystal violet ha tan trong 20 ml ethanol 95%
+ 0.8 g Ammoni oxalate ha tan trong 80 ml nc ct
+ Trn 2 dung dch trn li vi nhau, gi 48 gi ri lc. Bo qun trong l
sm mu, s dng trong vi thng
Bi 7: NHUM BO T
Mt s vi khun (Clostridium botulinum, Bacillus subtilis) c kh nng to bo t
(spore, endospore). Bo t l mt th ngh c dng hnh cu hay hnh bu dc hnh thnh
bn trong t bo vo cui thi k sinh trng pht trin. V mi t bo ch sinh ra mt
bo t nn y khng phi l loi bo t c chc nng sinh sn nh nm si. Bo t
to thnh do mi trng khng thch hp cho s sinh trng v pht trin, do thiu cht
dinh dng, do m thp. Khi mi trng tr nn thch hp th bo t li hi sinh v
t bo li c th tip tc phn chia.
Bo t c tnh khng nhit, khng bc x, khng ha cht, khng p sut thm thu.
Bo t c th tn ti trong mi trng thiu cht dinh dng, nhit cao, ha cht m
cc t bo sinh dng khng th tn ti c.
Trong thi k ngh khng thy bo t vi khun th hin bt k s trao i cht no,
l trng thi sng n (cryptobiosis). Ch c mt s chi vi khun c kh nng sinh bo
t: Bacillus, Clostridium, Sporosarcina (G+), Deusulfotomaculum (G-)
Bo t rt kh nhum bi a s cc thuc nhum do mng bo t dy, chc, kh bt
mu v cha nhiu lipid. V th, cn thit phi c nhng phng php nhum c bit
i vi bo t. Vi bt k phng php no, t bo phi c x l nhit acid t
bo cht ca bo t d bt mu. Sau nhum t bo cht ca bo t v t bo vi thuc
nhum c hot tnh mnh ri ty mu ca t bo cht i v nhum n vi mt thuc
nhum phn bit khc. Khi , t bo cht s mang mt mu, bo t s mang mt mu
khc. i khi bo t c nhn thy bn trong t bo. Hnh thi ca n trong t bo v
kch thc b ngang ca t bo mang n. Bo t thng nm trong t bo sinh dng
theo ba v tr:
+ Nm tm t bo: gi l bo t kiu Bacillus
+ Nm lch tm: gi l bo t kiu Clostridium
+ Nu nm cc t bo: gi l bo t kiu Plectidium
+ Cc bo t c th tn ti t do do bi t bo xung quanh n tan r.
1. Nhum bng phng php Carbolic Fuchsin
Ha cht
Dung dch A
+ 10 ml dung dch Fuchsin kim bo ha trong ethanol (khong 10%)
+ 100 ml dung dch acid carbolic (phenol 5% trong nc)
+ Trn u vi nhau (chun b trc khi dng)
Dung dch B
+ 100 ml Ethanol 95%
+ 3 ml HCl m c
Dung dch C
+ 30 ml Methylen blue bo ha trong ethanol (khong 2%)
+ 100 ml dung dch KOH 0.01% trong nc
+ Trn u vi nhau, cng lu cng tt
Qui trnh nhum bo t
i. Lm vt bi trn phin knh
ii. Nh dung dch A ln vt bi, h nh bn di phin knh lm bay hi,
trnh si. Thm dn dn thuc nhum khng b kh cn, gi trong 5
pht. i ngui, thuc nhum i.
iii. Dng dung dch B ra li cho n khi thy va ht mu , ra nc.
iv. Nhum li bng dung dch C trong 2 ~ 3 pht, ra nc, thm kh.
v. Soi knh: dng vt knh du x100. Bo t bt mu , t bo bt mu xanh.
2. Nhum bng phng php Malachite green (phng php Schaeffer-Fulton
hoc phng php Wirtz-Conklin)
Ho cht
- Dung dch Malachite green bo ha (khong 7.6%)
- Dung dch Safranin 0.5%
Qui trnh nhum
i. Lm vt bi v c nh t bo bng nhit
ii. t phin knh ln trn cc nc si. Phin knh c y bng mt t giy
thm c cng kch thc
iii. Tm t t giy thm bng dung dch Malachite green. yn 5~6 pht.
ng t giy thm b kh
iv. Bc t giy thm ra, cho phin knh ngui hon ton. Ra phin knh bng
nc trong 30 giy
v. Nhum vi Safranin trong 90 giy
vi. Ra phin knh bng nc trong 30 giy
ng nui cy
ban u (ng
gc)
Nng
10-1
10-2
10-3
10-4
10-5
pha long
101
102
103
104
105
*Lu :
+ Pipet c nguy c b nhim trong qu trnh thao tc (chm tay, chm mt ngoi
ng nghim, mt ngoi bnh cha), cn phi thay pipet v trng khc.
+ Cc thao tc tin hnh trong iu kin v trng (s dng n cn)
+ Cc dng c (pipet, a petri) phi c tit trng trc khi s dng (sy
150oC/3 gi)
3.2. hp (cy mu)
i.
Dng bt lng du ghi ch ln a petri (tn mu, ngy tin hnh, pha
long)
ii.
iii.
iv.
v.
vi.
1 ml
Dung dch
mu
pha long
45 C
PCA
10 -15 ml
a petri v
trng
Lc u a petri
Lt ngc a
ngui
30 C/3 ngy
m s khun lc
v tnh kt qu
Cch tnh kt qu
m tt c s khun lc xut hin trn cc a sau khi . Chn cc a c s
khun lc m c t 25 250 tnh ton. Mt tng vi khun hiu kh:
Trong :
A: s t bo (CFU) vi khun trong 1ml (hay trong 1 g) mu
N: tng s khun lc m c trn cc a chn
Ni: s lng a cy ti pha long th i
V: th tch dch mu (ml) cy vo trong mi a
fi: pha long tng ng
Lm trn kt qu c c, ch gi li 2 s c ngha v biu th kt qu di dng
thp phn gia 1.0 v 9.9 nhn vi 10n (n l s m)
Cc thao tc chnh
Trng hp 2
a. Nu trng hp 1 khng th p dng, chn 3 pha long cao nht trong c dy
(tc l nhng pha long c nng mu nh nht), trong s t nht thu
c 1 kt qu dng tnh (xem bng 1, v d 3)
b. Xem trng hp 3
Trng hp 3 (trng hp c bit)
Trong tt c cc trng hp, khi c nhiu hn mt trong 3 pha long c
chn theo trng hp 1 v 2 khng c ng dng tnh, th hy chn pha long no c
pha long thp nht khng c cc ng dng tnh (tc l pha long c nng
mu cao nht) v 2 pha long thp hn k tip trong dy pha long (tc l c nng
mu gp 10 ln v 100 ln pha long th nht chn), (xem bng 1, v d 4 & 5),
tr khi cc ng dng tnh ch tm thy mc pha long u tin c chun b t mu
th. Trong trng hp cui cng ny, cn chn ra 3 pha long u tin tnh MPN,
thm ch lot ng ny bao gm 2 pha long khng c ng dng tnh no
V d la chn cc kt qu dng tnh i vi vic tnh ton MPN
5. Xc nh ch s MPN
S dng kt qu ca phn 4. tra bng 2
Bng tra MPN dng cho lot 3 ng nghim 3 nng pha long lin tip
8. Kt thc qu trnh ln men chnh khi nng cht kh khng tip tc gim v
hu nh khng c s hnh thnh bt kh trong bnh ln men (khong 5 7 ngy).
Ta c c ru non
9. Lc b xc qu bng vi lc tha.
10. Tin hnh qu trnh ln men ph trong cc chai plastic (chai pet loi 1.251.50
L) nhit 15 18oC (ngn mt t lnh). Thnh thong m h np vn x
bt lng kh CO2 tch ly trong chai (phng trnh phng/n chai)
11. Sau 7 ngy, lc b cn nhiu ln (qua bng gn loi thm nc) c c
ru sng.
12. Tip tc chn trong cc chai plastic nh trn 15 18oC vi thi gian vi
thng c c ru vang chn.
Gi : ty iu kin, sinh vin c th dng 100% dch qu (khng b sung thm
nc) c c hng v ca ru tt hn. c c loi ru vi hng v tt,
sinh vin nn s dng nho v thm lm th nghim. Sinh vin c th s dng ru
sng hoc tip tc chn c ru vang chn vi hng v tt hn
3. Theo di qu trnh ln men qua mt s ch tiu sau
Trong giai on ln men chnh:
a. Nng cht kh (oBx): kim tra 2 ngy/ln.
b. pH.
c. S to thnh bt kh bn trong h nha (ghi nhn kt qu quan st c).
d. cn: mu ru sau khi kt thc ln men chnh c chng ct v xc nh
cn bng phng php chun (hoc phng php dng bnh t trng).
Cc kt qu c ghi nhn vo bng biu v c v th theo thi gian.
.
Bi 2: LN MEN GIM
1. Gii thiu:
Theo khi nim ca T Chc Nng Lng Th Gii (FAO), gim c nh
ngha nh sau: Gim (vinegar) l dung dch acid long m con ngi c th s dng
c thng qua ng tiu ha. Gim phi c sn xut t nhng nguyn liu c
ngun gc t nng nghip cha tinh bt, ng, u tin bng qu ln men chuyn
ng thnh ru sau tip tc ln men acetic chuyn ru thnh acid acetic (thnh
phn ch yu ca gim). y l khi nim c s dng ph bin nht trn th gii cho
ti ngy nay.
Mt s ng dng quan trng ca gim trong cng ngh thc phm l:
Cht gia v lm tng gi tr cm quan ca mt s sn phm thc phm nh: xt, tng
c, tng t, mayonaise, salad trn, rau dm gim (da chut dm gim, rau ci dm
gim, hnh dm gim, hng tho dm gim)
Ph gia bo qun, kh mi tanh ca tht c trc khi ch bin.
Ngy nay, gim ang c a dng ha t nhiu nguyn liu khc nhau. Nht, ngoi
vai tr tng gi tr cm quan, ngi ta cn sn xut mt s loi gim chc nng nh
gim t go lc giu acid amin, gim t c hnh giu acid amin, K, Mg. Hng nm, trn
th gii, sn lng gim tiu th l rt ln.
2. Quy trnh th nghim
i.
ii.
Lc b b bng vi lc
iii.
iv.
v.
vi.
vii.
viii.
ix.
x.