125 godina spomenika knezu Mihailu

Kod kneza
zorica jankovi, kustos istorijskog muzeja srbije
"U mentalitetu XIX veka postojala je naglaena sklonost ka podizanju spomenika nacionalnim
herojima, koji se uzdiu na nivo mitskih likova. Bio je to jedan od vizuelnih elemenata uobliavanja
nacionalnog, kulturnog i politikog identiteta i njegovog kolektivnog samopotvrivanja" (Miroslav
Timotijevi)

Uveano: "Program svetkovine otkrivanja spomenika knjazu Mihailu"

Meutim, prvi Mikeinov predlog spomenika u Koutnjaku nije bio u skladu sa "aktuelnim
politikim potrebama nacionalnog programa u koji se vie uklapao mit o heroju pobedniku, nego o
heroju mueniku" (Miroslav Timotijevi). U vezi s tim, Skuptina je 23. oktobra 1871. godine
donela odluku da se podigne samo jedan spomenik i to na Pozorinom trgu u centru prestonice, i da
se za njegovo idejno reenje i izvoenje raspie javni konkurs. Sledstveno, Mikeinove skice nisu
bile prihvaene.
Na konkurs su se javili beogradski slikar Steva Todorovi, sa Kneevom stojeom figurom u
generalskoj uniformi, rijeki vajar Vatroslav Donegani, takoe sa reenjem stojee figure, i jedan
pruski vajar, ije je ime ostalo nepoznato. Todorovi se nadao da e njegovo reenje s naglaenom
vojnikom koncepcijom spomenika biti prihvaeno zbog toga to se na elu konkursne komisije
nalazio predsednik vlade general Milivoje Petrovi Blaznavac. Meutim, 24. marta 1873.
Blaznavac je iznenada preminuo, a na njegovo mesto doao Jovan Risti. Sa obrazloenjem da je na
konkurs pristiglo malo radova, doneta je odluka da se raspie novi.

Otkrivanje spomenika Knezu Mihailu, fotografija D. Krstovia, 1882, Istorijski

muzej Srbije
Po postavljanju na mermerni postament spomenik je bio visok 11, dugaak 8 metara i 45
centimetara, dok je sama konjanika figura bila visoka 5 metara. Pacijeva konjanika predstava
kneza Mihaila bila je povezana s kneevim ulaskom u beogradsku tvravu 6. aprila 1867, na belom
konju kog je dobio od sultana na poklon, nakon to mu je Ali Riza-paa sveano predao kljueve
gradova koji su po carskom fermanu preli pod srpsku upravu. Figura kneza i konja su u statinom
paradnom stavu, jer skulptor prikazuje kneza kao pobednika na diplomatskom a ne ratnom polju.
Knez je u paradnoj uniformi, o pasu mu visi sablja, dok su kubure obeene o opremu konja, jer
"odreuju status prikazanog lika, ali ne i simboliku njegovog delovanja". On levom rukom vrsto
dri dizgine u ruci (sposobnost kontrole i upravljanja dravom), a statian paradni stav konjanike
figure anulira ideju da bi kneeva uzdignuta desna ruka sa ispruenim kaiprstom mogla pozivati na
juri i osvajanje. Na to ukazuje i Stojan Novakovi u besedi izgovorenoj prilikom sveanog

otkrivanja spomenika. On kae da knez "pruae pred obrazovanom Evropom prst na prava srpska,
i traae pravima izvrenje".
http://www.vreme.co.rs/cms/view.php?id=551126