U pripremi ovog materijala uestvovali su studenti Mahir Muinbegovi i Dananovi Haris

NAINI KLASIFIKACIJE RELEJNIH ZATITA

Postoji vie naina klasifikacije relejnih zatita:
-Prema prikljuku releja:
- Primarni zatitni ureaji ( koji se prikljuuju direktno na puni iznos kontrolirane veliine)
- Sekundarni releji ( koji se prikljuuju na reducirane sekundarne struje i napone preko
mjernih transformatora ili odgovarajuih pretvaraa )
-Prema izvedbi (mjernog lana) :
- Elektromehaniki ( djeluju na osnovu magnetskog toka svitka protjecanog strujom)
- Statiki ( releji elektronike izvedbe sa analognom obradom informacija )
- Digitalni (Numerika) ( elektronika izvedba releja sa digitalnom obradom informacija)
Elektromehanike zatite - ugraivali su se u postrojenja do sredine 70-tih godina prolog stoljea.
Odlikovale su se robusnou i kompleksnou izrade. Izvodile su se po principu jedna funkcija jedan
ureaj.
Statike zatite razvojem elektronikih sklopova , sredinom 70-tih godina u postrojenja su ule
zatite nove generacije. Prednosti ove tehnologije su u minimiziranju ureaja i manja osjetljivost na
prainu.
Numerike zatite razvojem mikroprocesorske tehnologije omoguena je njihova primjena u
elektrinim zatitama. Osnovne prednosti ove tehnologije su: primjena vie funkcija unutar jednog
ureaja , trajni nadzor rada ureaja , komunikacijske funkcije koje omoguuju kontrolu rada i
evaluaciju podataka s udaljenog mjesta i vrlo jednostavnu integraciju u moderne sekundarne sisteme u
elektroenergetskim postrojenjima.
-Prema vrsti poremeaja :
- zatita od kvarova : - zatita pri kratkom spoju
- zatita pri zemljospoju
- zatita od smetnji
U sluaju poremeaja releju se ili dodjeljuje neko vrijeme zatezanja
( primjerice termika zatita transformatora )
ili relej djeluje na signalizaciju ( primjerice zemljospoj u izolovanoj mrei ).
Smetnja je vrsta poremeaja , koju je tee ustanoviti , te je ta zatita osjetljivija od
zatite od kvarova. Zatita od smetnji ima neko vremensko zatezanje te ne djeluje
trenutno.
Kada govorimo o smetnjama imamo zatite od:
- preoptereenja
- povienje i snienje napona
- promjena frekvencije
- nesimetrino optereenje
- promjene smjera energije
-Prema nainu djelovanja :
- osnovna zatita - temeljna zatita nekog elementa EES-a koja djeluje iskljuivo na
odabrani element EES-a te iskljuuje njegov prekida
- rezervna zatita - djeluje u sluaju odkazivanja osnovne zatite
-Prema tienim objektima :
zatita :
- generatora
- transformatora

Sistemi selektivnosti
- sabirnica
- vodova
- ( visokonaponskih ) motora
- kondezatorskih baterija
-Posebne vrste releja :
- pomoni : za pojaanje slabih impulsa koje daje precizni zatitni relej
- vremenski : djeluje za usporenje djelovanja trenutnog zatitnog ureaja kada je to
potrebno , zbog selektivnosti ili izbjegavanja nepotrebnog djelovanja.

OSNOVNI ZAHTJEVI KOJI SE POSTAVLJAJU PRED RELEJNU ZATITU

POUZDANOST: pouzdanost slijedi iz dvije zadae
- mora djelovati pri kvaru ( ne smije zakazati )
- ne smije neeljeno djelovati
Pokazatelj pouzdanosti:
- uestalost zakazivanja
- srednje vrijeme izmeu dva uzastopna zakazivanja
- srednje vrijeme trajanja popravke
Prema IEEE standardu : Pouzdanost predstavlja sposobnost ureaja da vri zahtijevane
funkcije , pod odreenim uslovima , tokom odreenog vremenskog perioda.
SELEKTIVNOST: Relej je selektivan ako iskljuuje samo onaj dio sistema koji je u kvaru ,
dok preostali sistem ostaje normalno u pogonu, kvar ili uope nema posljedica na
normalno snadbijevanje potroaa ili zbog njega ostaje bez napona minimalno potreban
dio sistema.
Sama selektivnost relejne zatite ogleda se u sposobnosti zatite da jednoznano ukae na
mjesto pojave nenormalnog reima i na konkretni element sistema koji zahtjeva
intervenciju.
Definiraju se apsolutna i relativna selektivnost.
Apsolutna selektivnost: zatita prorauje samo pri kratkim spojevima na tienom
elementu.
Relativna selektivnost: zatita osim to titi svoj tieni element , slui i kao rezervna
zatita pri kvarovima na susjednom elementu a koju zaduena zatita nije djelovala.

OSJETLJIVOST: releji treba da budu dovoljno osjetljivi da bi sa sigurnou djelovali kod

pojave kvara u osnovnoj i rezervnoj zoni tienja , i to kod najnepovoljnijih uslova.
Osjetljivost zatite se najee izraava koeficientom osjetljivosti:

k os

I k min
I pr

gdje je:
I k min - minimalna vrijednost kontrolirane veliine u sluaju kvara na kraju zone
2

Sistemi selektivnosti
tienja.
I pr proradna vrijednost zatite
k os se obino kree izmeu 1,4 i 1,8 ;

BRZINA DJELOVANJA: vrlo brzim iskljuenjem kratkog spoja smanjuje se ili potpuno
izbjegava razaranje na mjestu kvara.
Kada se govori o brzini djelovanja sistema zatita , zapravo se podrazumijeva
minimalno vrijeme izmeu pojave i iskljuenja kvara.
Vrijeme trajanja kvara predstavlja sumu vremena isklopa releja i vremena isklopa
prekidaa.
Vlastito vrijeme kvara se mjeri od nastanka kvara do signala za isklop prekidaa i
kree se u intervalu od 10 ms do 120 ms.
Vrijeme djelovanja prekidaa se kree u intervalu od 40 ms do 160 ms.
Otri zahtjevi na brzinu eliminiranja kratkih spojeva postavljaju se i sa gledita
stabilnog rada sistema.
U daljem dijelu e se dati detaljnije selektivnost zatite. Treba istai da mehanizmi zatite formiraju
usaglaenu cijelinu sa strukturama mree i njihovim sistemima uzemljenja. Trebaju raditi na principu
selektivnosti, koji izolira dio mree koji je pogoen kvarom, i to to je mogue bre , dok dio mree
koji je neoteen ostaje pod napajanjem.
Postoji nekoliko naina kako ispravno vriti selektivnost u sistemima elektrine zatite:
-ampermetarska selektivnost(koristei struju);
-vremenski-stepenovana selektivnost(koristei vrijeme);
-selektivnost pomou izmjene informacija, tzv. logika selektivnost;
-selektivnost pomou usmjerene ili diferencijalne zatite.
9.1. Ampermetarska selektivnost
Ampermetarska selektivnost se bazira na injenici, da to je kvar u mrei dalji od izvora, struja kvara
je manja.
Ampermetarska zatita se postavlja na poetku svakog dijela mree. Njen prag se podeava na
vrijednost manju od minimalne struje kratkog spoja uzrokovane kvarom u promatranom dijelu, a veu
od maksimalne struje koja se javlja pri kvaru u susjednom dijelu mree (taj susjedni dio mree je
udaljeniji od izvora u odnosu na posmatrani dio mree).
Kad je jednom postavljena, svaka zatita proradi za kvar koji se desio u dijelu mree koji nadzire (du
voda), a neosjetljiva je na kvarove koji se deavaju u mrei koji su ispred nje ( prema izvoru u
radijalnoj mrei) . Ipak, esto je u praksi teko postaviti dvije kaskadne zatite (da se osigura
zadovoljavajua selektivnost), kada struja znatno ne opada izmeu dva susjedna dijela mree.
Meutim, za dvije sekcije izmeu kojih se nalazi transformator ovakav sistem se moe koristiti zbog
svoje jednostavnosti, ekonominosti i brzine iskljuenja (bez vremenskog kanjenja). Za dalju analizu
posmatrajmo sliku 9-1.

Sistemi selektivnosti

Slika 9-1: Dvije sekcije linije razdvojene sa transformatorom

Struja prorade je podeena prema pragu Iset tako da je:
I sc,max,B I set 0.8I sc2,min,A
gdje je:
Isc, max, B : maksimalna struja kratkog spoja u taki B ( to je obino trofazni simetrini kratki spoj,
preraunat na vii naponski nivo,
Isc2,min, A : minimalna struja kratkog spoja (ovo je generalno fazno-fazno kratki spoj koji nije uzemljen.
Zbog velike impedanse na transformatoru, struja kratkog spoja u B preraunata na vii naponski nivo
je obino mnogo manja od struje kratkog spoja u A. To znai da e se zadovoljiti gore navedeni
zahtjev. Ampermetarska zatita je ilustrirana na slici 9-2.

Sistemi selektivnosti
Slika 9-2: Ampermetarska selektivnost izmeu dvije linije razdvojene transformatorom(slika 2)
Primjer:
Posmatrajmo distributivnu mreu nominalnog linijskog napona Un 20kV i snage kratkog spoja
Ssc 200MVA. Ova mrea napaja transformator prenosnog odnosa 20 kV /410 V i snage Sn
2,000kVA, sa naponom kratkog spoja Usc 6.5%
Impedanca mree na viem naponskom nivou je:

Impedansa transformatora svedena na primar je:

Pretpostavlja se da je aktivni otpor transformatora i mree na viem naponskom nivou zanemariv u

odnosu na njihove reaktanse, zbog ega je mogue izraunati maksimalnu struju kratkog spoja u B,
kako sljedi:

Prag struje treba biti postavljen da budu zadovoljene sljedee relacije:

770Iset 0.85,000
770 AIset 4,000A
Zatita sa dvostrukim strujnim pragom i nezavisnim vremenom se koristi da omogui aktiviranje za
kvarove koji se javljaju niz liniju od transformatora ili na NN krugu prekidaa.
5

Sistemi selektivnosti
9.2. Vremenski-stepenovana selektivnost
Kod vremenski - stepenovane selektivnosti vri se podeavanje razliitih vremenskih kanjenja za
ureaje prekostrujne zatite rasporeene po mrei. Kod radijalne mree to je zatita blia izvoru, to je
vrijeme kanjenja vee (slika 9-3a ).

Slika 9-3a: Vremenski-stepenovana selektivnost

Na prethodnoj slici vidi se da je kvar u taki D detektovan od strane svih zatitnih ureaja (A,B,C i
D).
Vrijeme kanjenja releja u taki D je najmanje, te zbog toga zatita djeluje na prekida bre nego
zatita u taki C, koja opet izaziva bre djelovanje svog pridruenog prekidaa nego zatita koja je
postavljena u tki B. Kad je prekida u taki D aktiviran, i struje kvara su nestale, zatite u takama
A,B i C, kroz koje struja kvara vie ne prolazi, vraaju se u poetno stanje.
Ureaji zatite prorauju kada struja poraste iznad vrijednosti podeenja. Zbog toga, pragovi
podeenja moraju biti usaglaeni. Razlika u vremenima odgode djelovanja izmeu dva uzastopna
ureaja zatite du linije je interval selektivnosti t. Za njegovo izraunavanje koristimo:
-vrijeme dijelovanja prekidaa tc
-telerancija greke vremenskog kanjenja t;
-vrijeme memorije prethodnog stepena tm
-sigurnosna rezerva .
Vrijeme t mora zadovoljavati sljedeu relaciju
t tc+ 2t+ tm+rezerva.
Za proraun ovog vremena, uzevi u obzir performanse i brzine dananjih prekidaa i zatitnih
ureaja, uzima se vrijednost od 0.3 sec (mogue je doi i do vremena od 0.25 sec).
Na primjer, zatitni prekostrujni ureaj, sa nezavisnim vremenom Sepam 2000, koji je povezan sa
prekidaima FG1 ima karakteristike:
tc=85 ms
tm=55 ms
t=25 ms
6

|
| maksimalne vrijednosti
|

Sistemi selektivnosti

Za interval selektivnosti t=0.3 sec, sigurnosna rezerva je 110 ms.

TA,TB: vremena kanjenja zatitnih ureaja A i B, respektivno.

Slika 9-3b: Interval selektivnosti
Ovakav sistem selektivnosti ima dvije prednosti.
Jedna od pomenutih prednosti jeste da ovaj sistem sam sebi prua rezervnu sigurnost . Zaista, zatita u
taki C e proraditi ako zatita D zakae. Istina, u tom sluaju je i jedan zdravi dio mree iskljuen.
Druga osnovna prednost ovakve selektivnosti ogleda se u njenoj jednostavnosti.
Meutim, kada imamo puno povezanih kaskadnih releja, vrijeme otklanjanja kvara zatite je due to
je blie izvoru.
Zbog toga, najvea struja kvara se otklanja sa najduim vremenom.
Vremenski-stepenovana selektivnost sa strujno - nezavisnom vremenskom karakteristikom prekostrujne
zatite
Vrijeme kanjenja zatite je konstantno i nezavisno od struje. Krive koje oslikavaju ponaanje ovakve
zatite su prikazane na slici 9-4.

Slika 9-4: Vremenski-stepenovana selektivnost sa strujno nezavisnom vremenskom karakteristikom

Pragovi struja moraju biti postavljeni tako da vrijedi:
7

Sistemi selektivnosti

gdje su:
Iset,A, Iset,B, Iset,C, Iset,D : pragovi struja zatitnih ureaja A,B,C,D.
Podrazumjeva se da je tanost mjerenja unutar 10%.
Dva uzastopna zatitna ureaja moraju zadovoljavati naredne relacije:

U praksi se uzimaju sljedee vrijednosti:

Prekostrujna zatita sa inverznom vremenskom karakteristikom

U sluaju prekostrujne zatite sa inverznom vremenskom karakteristikom imamo da, to je vea struja,
to je manje vrijeme kanjenja. Krive koje oslikavaju ponaanje zatite u ovom sluaju su predstavljene
slikom 9-5.

Slika 9-5: Vremenski-stepenovana selektivnost sa prekostrujnom zatitom sa inverznim vremenom

Ako se vrijednosti za pragove struja postave da budu blizu vrijednosti In, zatite od preoptereenja kao
i zatite od kratkih spojeva e biti obezbjeene. Uzmimo, na primjer, sljedee vrijednosti:

gdje su:
InA, InB, InC, InD : nominalne struje zatitnih ureaja A,B,C i D.
8

Sistemi selektivnosti

Da se obezbjedi selektivnost, ureaji zatite moraju ispuniti sljedea dva uslova:

- Prag struje mora biti najmanje za 25% iznad njemu susjednog praga, za dio koji je udaljeniji
od izvora u odnosu na posmatrani dio
-

Vremena kanjenja se odreuju tako da se zadri interval selektivnosti t za maksimalnu

struju detektovanu u susjednom dijelu mree koji se nalazi dalje od izvora. Tako, za
maksimalnu struju na D, vrijeme kanjenja na C mora biti za t vee od vremena kanjenja na
D.

9.3.Logika selektivnost
Kao to smo upravo vidjeli, ampermetarska i vremenski-stepenovana selektivnost imaju svojih
slabosti. Sistem logike selektivnosti je dizajniran da eliminie te nedostatke. Kod ovog sistema,
postie se savrena selektivnost kod pojave iskljuenja, a vremenska kanjenja prekidaa lociranih
blie izvoru se znaajno smanjuju. Kad se pojavi kvar u radijalnoj mrei, strujni krug se zatvara
izmeu izvora i mjesta kvara:
- struja kvara tee kroz zatitne ureaje koji su postavljeni prema izvoru;
- struja kvara ne tee kroz zatitne ureaje koji su postavljeni niz liniju od kvara;
- samo prvi zatitni ureaj uz liniju aktivira prekida.
Zatitni ureaji su spremni da poalju ili prime logike naredbe ekanja ili djelovanja, svaki sa svojim
prekidaima. Kada struja kvara protee kroz zatitni ureaj, tada ovi ureaji:
- alju logiku naredbu ekanja zatitnim ureajima koji se nalaze prema izvoru;
- aktiviraju pridrueni prekida ako ve nije primljena logika naredba ekanja od susjedne zatite.
Slika 9-6 daje pojednostavljen prikaz navedenog sistema selektivnosti .

Sistemi selektivnosti

Slika 9-6: Logika selektivnost

- Operacije koje se izvravaju kada se kvar desi u A
Struja kvara tee kroz zatitne ureaje 1,2,3 i 4.
Zatitni ureaj broj 1 alje logiku naredbu ekanja ureaju broj 2 i aktivira prekida CB1.
Zatita ureaja broj 2 alje logiku naredbu ekanja ureaju broj 3 i prima logiku naredbu ekanja od
ureaja broj 1, koja blokira djelovanje prekidaa CB2.
Zatita ureaja broj 3 alje logiku naredbu ekanja ureaju broj 4 i prima logiku naredbu ekanja od
ureaja broj 2, koji blokira djelovanje prekidaa CB3.
Zatitni ureaj broj 4 prima logiku naredbu ekanja od ureaja broj 3, koji blokira djelovanje
prekidaa CB4.
Prekida CB1 otklanja kvar u A sa vremenskim intervalom:
tCB1t1tc,CB1
gdje je:
t1 : vremensko kanjenja zatite broj 1;
tc,CB1 : vrijeme djelovanja prekidaa CB1.
10

Sistemi selektivnosti

- Operacije koje se izvravaju kada se kvar desio u B

-Struja kvara ne tee kroz zatitu broj 1;
-struje kvara tee kroz zatitni ureaj broj 2 i 3, koji onda alju logike naredbe ekanja narednim
ureajima;
-jedino zatita broj 2 nije primila logiku naredbu ekanja i alje nalog za djelovanje prekidaa CB2.
Prekida CB2 otklanja kvar na B na kraju vremenskog intervala:
tCB2t2 tc,CB2
gdje je:
t2 : vremensko kanjenje zatite broj 2 ;
tc,CB2 : vrijeme djelovanja prekidaa CB2.
Vremenska kanjenja zatitnih ureaja 1,2,3 i 4, su vremena t 1, t2, t3, t4,respektivno i nisu ukljuena u
selektivnost. Njihova podeenja mogu biti onoliko mala koliko im dozvoljavaju vremena predaje i
prijema logikih naredbi, od 0.1 do 0.2 s ovisno o opremi koja se koristi .
Sa logikom selektivnosti, vrijeme otklanjanja kvara moe biti reducirano i ne ovisi o broju ureaja
du linije. Moe se postii da vrijeme djelovanja ureaja blieg izvoru bude krae, odnosno za
kvarove dalje od izvora da se ima due vremensko odgaanje djelovanja prekidaa. Treba napomenuti
da, zbog sigurnosnih razloga, zatita postavljena uz liniju djeluje kao rezerva susjednoj zatiti niz
liniju, u sluaju da doe do otkaza prekidaa.
Primjer: Mjeovita selektivnost (logika + vremenski stepenovana) (slika 9-7)

Slika 9-7: Mjeovita selektivnost

-

11

Operacije mjeovite selektivnosti

Sistemi selektivnosti
Logika selektivnost se podeava izmeu svih dovoda i odvoda svake prekidake cjeline (grupe
prekidaa). ica koja predstavlja logiku vezu ne kota puno, jer povezuje prekidae ili releje unutar
iste stanice.
Izmeu grupa prekidaa postavljena je vremenski-stepenovana selektivnost, pomou ega se izbjegava
instaliranje dugjh oianja za realizaciju logike veze.
Logiko vrijeme ekanja je limitirano na 200ms poslije vremena kanjenja zatite, ime je naredba
stavljena na ekanje. Ovo dozvoljava da zatita blie izvoru djeluje kao podrka u sluaju
nereagovanja zatite udaljenije od izvora.
Greka na 1
Zatitni ureaji na F,D i B alju logike naredbe ekanja, da zatite ureaje E,C i A, koje mogu kasniti
do 0.1 sec respektivno. Prekida na F je aktiviran nakon 0.1 sec. Neaktiviranje prekidaa na B i D je
osigurano vremenski-stepenovanom selektivnou : tDtF0.3s and tBtD0.3s.
U sluaju da zatita na F zakae, zatita na E se aktivira nakon logikog vremena kanjenja
0.10.20.3 sec.
Zatita na D sa kanjenjem od 0.4 sec se takoer aktivira (nema selektivnosti izmeu E i D u sluaju
da F zakae, osim ako se vrijeme kanjenja na D ne povea).
Greka na 2
Zatitni ureaji na D i B alju logike naredbe ekanja za zatitne ureaje C i A, respektivno.
Prekida u taki E vri preklapanje nakon isteka vremena kanjenja od 0.1 sec.
Greka na 3
Zatitni ureaji na D i B alju logike naredbe ekanja radi zatite ureaja C i A, respektivno.
Prekida na D se aktivira nakon vremenskog kanjenja od 0.4 sec.
U sluaju da zatita na D zakae, zatita u taki C se aktivira nakon logikog vremena ekanja
0.40.20.6 sec.
Zbog svega navedenog, koristee mjeovitu selektivnost, vremena kanjenja mogue je smanjiti (za
oko 2 puta), bez nekih velikih trokova, budui da je logike veze potrebno postaviti samo izmeu
prekidaa ili releja u istoj prekidakoj stanici .
9.4. Selektivnost na bazi smjera
U mreama u kojima se kvar napaja sa obje strane, da bi se locirao i otklonio kvar potrebno je koristiti
zatitu koja je osjetljiva na smjer struje kvara. U te svrhe koriste se ureaji usmjerene prekostrujne
zatite. Dat je primjer selektivnosti na bazi smjera za kvar izmeu faza u mrei sa dva potroaa.(slika
9-8).

12

Sistemi selektivnosti

Slika 9-8: Selektivnost smjera za kvar izmeu faza u mrei sa dva paralelna potroaa
Prekidai CB1 i CB2 su namijenjeni za usmjerene prekostrujne zatitne ureaje, dok su CB3 i CB4
namjenjeni za fazne prekostrujne zatitne ureaje.
Za kvar u taki A:
- struje kratkog spoja Isc1 i Isc2 se uspostavljaju istivremeno;
- usmjerena zatita CB2 ja neaktivna jer je smjer struje suprotan u odnosu na smjer koji zatita
detektuje;
- usmjerena zatita CB1 je aktivna jer smjer struje odgovara onom koji zatita moe detektovati. Ovo
uzrokuje preklapanje CB1 i prekidanje struje Isc2. To zatim dovodi do otvaranja prekidaa CB3 i
struja Isc1 se prekida;
- zatita CB4 vie nije aktivna.
Selektivnost izmeu usmjerene zatite na CB1 i zatite na CB4 je vremenski-stepenovana.
Slino, selektivnost izmeu usmjerene zatite na CB2 i zatite na CB3 je vremenski-stepenovana.

9.5. Selektivnost pomou diferencijalne zatite

Ovaj tip zatite poredi vrijednosti struja na krajevima posmatranog dijela mree (slika 9-9).
Bilo kakva razlika izmeu ovih struja ukazuje na prisustvo kvara. Zatita reaguje samo na greke
unutar posmatrane zone i neosjetljiva je na bilo kakve druge kvarove. Zbog toga za ovakvu zatitu
kaemo da je samo-selektivna.

13

Sistemi selektivnosti

Slika 9-9: Selektivnost pomou diferencijalne zatite

Na ovaj nain mogue je tititi sljedeu opremu: motor, generator, sabirnice, kabel ili linija i
transformator.
Ovakav tip zatite ima sljedee karakteristike:
- moe detektovati struje kvara koje su nie od nominalnih vrijednosti struja;
- vremenska kanjenja mogu biti mala, obzirom da je selektivnost bazirana na detekciji , a ne na
vremenskim kanjenjima.
9.6. Selektivnost izmeu osiguraa i prekidaa
U ovisnosti od toga da li je osigura blie ili dalje izvoru, prisutna su dva problema selektivnosti.
- Osigura se nalazi dalje od izvora u odnosu na prekida.
Posmatrajmo SN osigura i SN prekida sa prekostrujnom zatitom. Radne krive moraju zadovoljiti
uslove za zatitu sa nezavisnim vremenom (slika 9-10), ili za zatitu sa inverznim vremenom (slika 911).

T : vrijeme kanjenja zatite

Iset : podeenja praga zatite
I fT : trenutna vrrijednost pri kojoj osigurai prekidaju struju za vrijeme T
Slika 9-10: Selektivnost izmeu osiguraa i zatite sa nezavisnim vremenom
14

Sistemi selektivnosti

Slika 9-11: Selektivnost izmeu osiguraa i zatite sa inverznim vremenom

U prethodnoj slici imamo:
I f: struja topljenja osiguraa
I fault : aktivaciona struja praga
If
min i :taka u kojoj je struja topljenja osiguraa najblia struji koja aktivira zatitu (izmeu Iset
I fault
i Isc,max )
t mini : taka u kojoj je razlika vremena topljenja osiguraa i vremena aktiviranja zatite najmanja
(izmeu Iset i Isc,max )
Isc,max : maksimalna struja kratkog spoja koja se javlja dalje od izvoru o odnosu na osigura
Iset : postavljeni prag zatite.
- Osigura se nalazi blie izvoru u odnosu na prekida
Ovo je sluaj kada imamo transformator izmeu rastavnog osiguraasa SN strane i prekidaa na
niskonaponskoj strani transformatora. Standard IEC 62271-105 se odnosi na kombinaciju prekidakih
osiguraa i propisuje da trofazna struja kratkog spoja na sekundaru transformatora mora uzrokovati
pregaranje osiguraa u vremenu koje je manje od vremena otvaranja prekidaa koje uzrokuje osigura
( 40 ms 10% = 36 ms za SM6, vidi odjeljak 10.3.4.3.1).
Kao rezultat toga, za niskonaponske kratke spojeve koji se javljaju blizu transformatora, vrijeme
topljenja osiguraa je manje od 36 ms. Zbog toga nije mogue odrati jednostavno selektivnost
izmeu prekidaa i osiguraa na gornjoj strani transformatora.
Ako NN prekidai imaju kanjenje, samo oni koji se nalaze dalje od transformatora mogu biti
selektivni sa osiguraem. Zaista, struje kratkog spoja su tada niske, tako da je vrijeme topljenja
osiguraa u tom sluaju vee od vremenskog kanjenja. Zbog injenice da selektivnost mora biti
potpuna i bez rizika od oteenja osiguraa, vrijeme topljenja osiguraa mora biti najmanje 3 puta
due od vremenskih kanjenja prekidaa, za maksimalni kratki spoj na terminalima (slika 9-12).
Neselektivnost osiguraa sa NN prekidaima koji su blizu transformatora je bitan nedostatak ovakvih
sistema u odnosu na zatite sa SN prekidaima .
15

Sistemi selektivnosti

I sc,max : maksimalna struja kratkog spoja detektovana od prekidaa

T : vrijeme kanjenja prekidaa
Tf :vrijeme topljenja za Icc,max
Slika 9-12: Selektivnost izmeu SN osiguraa koji su iznad prekidaa

16