SAETAK

Robert Ivekovi - Misiraa

Umut zkirimli
THEORIES OF NATIONALISM A Critical Introduction (Second Edition)
3. poglavlje Primordijalizam
Ovo poglavlje autor knjige zapoinje opisom pojma primordijalizma koje oznaava
nacionalnost kao prirodnoga dijela ljudskoga bia te pojam nacije postoji u ovome sluaju
od poetka. Smatra se da je prvi koji je iskovao ovaj pojam bio Edward Shils, ameriki
sociolog, a ovim pojmom elio je opisati veze unutar obitelji to je detaljno razradio u svome
lanku Primordial, Personal, Sacred and Civil Ties. Povezanost koju lanovi obitelji
osjeaju proizlazi iz relacijskih kvaliteta koji se mogu opisati kao primordijalno, iskonsko.
Slinu teoriju izlae i Clifford Geertz. Postoje etiri razliita pristupa tj. vrste
primordijalizma: nacionalni, sociobioloki, kulturalni i perenijalni. Prvi pristup tj. nacionalni
primordijalizam

istie

da

je

ovjeanstvo

podijeljeno

distinktivne,

objektivno

identificirajue nacije. Nacija je u ovome sluaju nositelj suvereniteta i jedini izvor politike
moi te legitimiteta. Ona obuhvaa povijesna podruja u razvoju, folklor i knjievnost to je
omoguilo izgradnju nacionalnih identiteta tokom 19. stoljea. Zapisi nacionalistikih elita
omoguuju uvid u zajedniki jezik i zajedniki okvir argumenta. U tim narativima nacija
ostaje kao neto transcedentno, mistino, van vremena. Drugi pristup tj. sociobioloki pristup
teoriji etniteta, rase i nacionalizma razvijen je od strane Pierrea van den Berghea i dri da
postoji vanjska baza postojanja tih grupa bez nijekanja da su te grupe podlone promjeni
svoje socijalne strukture. Van den Berghe iznosi da je rodbinska selekcija (koja je kao koncept
razvijena od strane W. Donalda Hamiltona 1964.) predstavlja mono vezivo u socijalizaciji
ovjeka. Na etnike grupe, rase i nacije gleda se kao na super obitelji (udaljenih) roaka
koji imaju tedenciju meusobne enidbe. Manje rodbinske zajednice su esto dovoljne da bi
postale baza za stvaranje poredaka u vidu nacionalizma, rasizma, etnocentrizma etc. Ovdje
pritom autor dodaje da postaju dva mehanizma koji pomau shvaanju ljudskoga roda kroz
rodbinsku selekciju, a to su reciprocitet i prisila. Dok koritenjem reciprociteta dvije strane
koje su povezane rodbinski (ali i izmeu onih koji to nisu) obje strane dobivaju korist, tokom
koritenja mehanizma prisile jedna strana benefitira. Etnike grupe, navodi autor teorije,
pojavljuju se i nestaju te se povezivaju ili raskidaju no bitno je naglasiti da postoje od poetka
povijesti.

Kulturalni pristup, iji su predstavnici Clifford Geertz i Edward Shils, ne smatra da su neki
objekti primordijalizma poput pojedinih socijalnih ponaanja, religije, krvi i jezika nisu
iskonski dati ve su bili predodreeni da budu dati individui. Moe se shvatiti da je ovaj
pristup fokusiran ka ulogu percepcije u razumijevanju etniko nacionalnih dodataka.
Perenijalni pristup, posljednji u nizu, ne uzima u obzir prirodni aspekt nacije, a predstavnik
je Adrian Hastings. Postoje dvije verzije perenijalizma kontinuirani (koji korijene modernih
nacija smjeta u daleku prolost) te povratni (smatra naciju kao kategoriju povezivanja meu
ljudima i mogue ih je nai kroz sve periode povijesti). Ova teorija sadri i svoje pogreke
koje lee u prirodi etniko-nacionalnih veza, u obajnjenju korijena tih veza te o samome
datiranju uplitanja nacija. Iako se na ovu teoriju primordijalizma gledalo kao na mrtvog
konja kojega se nastavlja tui, moemo svjedoiti proliferaciji studija koji ukljuuju ovu
teoriju.
Kljune

rijei:

primordijalizam,

reciprocitet, sila, etnike grupe

nacionalizam,

perenijalizam,

rodbinska

selekcija,