Professional Documents
Culture Documents
Temel Sağlık Bilgisi - Zehrlenmeler
Temel Sağlık Bilgisi - Zehrlenmeler
LKYARDIM
Zehirlenme nedir?
Vcuda zehirli (toksik) bir maddenin
girmesi sonucu normal fonksiyonlarn
bozulmasdr. Vcuda dardan giren baz
yabanc maddeler, vcudun yaamsal
fonksiyonlarna zarar verebileceinden
zehirli (toksik) olarak kabul edilirler.
ZEHRLENMELER
SOLUNUM
DER
Sindirim Yoluyla:
Tavuk, balk,
Konserve,
Mantar,
Alkol,
la, kimyasal
madde
Solunum Yolu:
Duman,
Soba, ofben,
Maara, kuyu,
Tiner,
Zehirlenmelerin % 90 evde
meydana gelmektedir.
Zehirlenmelerin % 60 5 yan
altnda ocuklarda grlmektedir.
Zehirlenme
rnn Trne
Aln Biimine
Dozuna
Kiinin zelliklerine
Baldr
ZEHRLENMELERE YAKLAIM
SINIFLAMA
Olu ekli bakmndan;
- evresel (bitkisel,
hayvansal)
- Endstriyel
- Ev kazalar
Kapsad kitle
bakmndan;
- Yaygn
- Bireysel zehrilenmeler
olarak snflandrlabilir
- Mesleksel
- ntihar amal
- Cinayet
- Sava
- Akut
ZEHRLENMELERE YAKLAIM
EPDEMYOLOJ
Gelimi lkelerde
Trafik kazalar
Yanklar
Boulma, suda
Zehirlenmeler
Dme
Trafik kazalar
Zehirlenmeler
ZEHRLENMELERE YAKLAIM
Anamnez
evrede aratrma
yapmak
Sistemlerle ilgili
bulgularn
aratrlmas
Laboratuvar
incelemeleri
TANI
Toksikolojik inceleme
iin rnek alma
- Kan
- drar
- Mide ierii
- Sa ve trnak
rnekleri
- Otopside alnan
doku rnekleri
Otopsi
ZEHRLENMELERE YAKLAIM
Anamnez
evrede aratrma
yapmak
Sistemlerle ilgili
bulgularn
aratrlmas
Laboratuvar
incelemeleri
TANI
Toksikolojik inceleme
iin rnek alma
- Kan
- drar
- Mide ierii
- Sa ve trnak
rnekleri
- Otopside alnan
doku rnekleri
Otopsi
ZEHRLENMELERE YAKLAIM
TANI
ZEHRLENMELERE YAKLAIM
TANI
Akut balang
Olgunun 1-5 yalarnda olmas
Pika varl veya eskiden geirilmi zehirlenme
Psikososyal ynden uygun evre-aile ii geimsizlik,
yeni bir karde, okul baarszl gibi
Birden fazla organ sisteminin tutulmas
Bilin deiiklii
Bilmece gibi klinik tablo
ZEHRLENMELERE YAKLAIM
KLNK
ZEHRLENMELERE YAKLAIM
KLNK
ZEHRLENMELERE YAKLAIM
KLNK
Birden fazla kiinin zehirlendii durumlarda her bir
olgunun toksik doz alm olabilecei
dnlmelidir
Karde zehirlenme olgularnn olabilecei gzard
edilmemelidir
ZEHRLENMELERE YAKLAIM
KLNK
ZEHRLENMELERE YAKLAIM
Zehirle Temasn Kesilmesi
Ortamdan uzaklatrma
Dekontaminasyon
Emilimin azaltlmas
Destek Tedavisi
Gzlem
Karar Verme
TEDAV
ZEHRLENMELERE YAKLAIM
TEDAV
ZEHRLENMELERE YAKLAIM
TEDAV
ZEHRLENMELERE YAKLAIM
TEDAV
Emetik ajanlar
peka urubu
Apomorfin
Farenksin parmakla
uyarlmas
Tuzlu su
peka urubu:
peka urubu spontan kusma olumadnda
aktif kmre balanmayan ilalar ve bitki
paralar veya tohumlar gibi taneli maddeler
iin kullanlacak en uygun ilatr.
Doz ( 20 dk sonra tekrarlanabilir)
6-12 ay 15ml temz sv/kg iinde 10ml ipeka
1-5ya 120ml temz sv ierisinde 15ml ipeka
>5ya 240-480ml temiz sv ierisinde 30ml ipeka
ZEHRLENMELERE YAKLAIM
TEDAV
Bilin bozukluu
Kuvvetli asit ve alkali alm
Nrolojik belirtilerin ortaya kmas
Hasta 6 aylktan kkse
Hidrokarbon zehirlenmesi
Gebeliin son dnemleri
Ar kalp ve solunum sistemi hastalklar
Kontrol edilemeyen hipertansiyon
ZEHRLENMELERE
YAKLAIM
Atlmn
Hzlandrlmas
TEDAV
ZEHRLENMELERE YAKLAIM
TEDAV
Antidot kullanm
Antidotlar belirli toksinleri biyokimyasal yolla
zararsz hale getirirler
Eer zehirin bilinen bir antidotu varsa
kullanlmaldr.
Spesifik tedavi
Toksik
madde
Antidot
Beta blokerler
Glukagon
Antikoaglanlar
K vitamini
Parasetamol
N-asetil sistein
Benzodiazepinler
....
Flumazenil
Fenobarbital
Sodyum
bikarbonat
Heparin
Protamin
Metil alkol
Etil alkol
Opioidler
Naloksan
Organofosfatlar
Atropin,
Pralidoksim
Salisilatlar
Sodyum
bikarbonat
TS antidepresanlar
Sodyum
Mantar zehirlenmesi
Yenebilir mantarlar
Zehirli mantarlar
YENEBLEN MANTARLAR
Agaricus bisporus ( Kltr mantar)
ZEHRL MANTARLAR
Doada birok zehirli mantar bulunur
Amanita phalloides en tehlikeli trlerdendir
Zehirlenmeden mantar toksinleri sorumludur
Amatoksinler, giromitrin, muskarin, koprin, ibotenik
asit, psilosibin, orellanin gibi
lmle sonulanan bitkisel kaynakl zehirlenmelerin %
50si yabani mantarlardan kaynaklanr
MANTAR ZEHRLENMES
Doal alanlarda yetien
Yapsnda zehirli madde bulunduran
apkal mantarlarn
Taze, kurutulmu veya konserve olarak,
i veya piirilerek yenmesi sonucunda
gelien
lmle de sonulanabilen ciddi
zehirlenmelerdir
Isrmalar ve Sokmalar
Isrma ve Sokmalar
Eklem Bacakllar
Bcekler
rmcekler
Akrepler
Srngenler
Engerek ylan
Mercan ylan
Zehirli deniz canllar
Isrma ve Sokmalarda lm
% 50 bcekler
% 30 ylanlar
% 14 rmcekler
% 6 dier
Zarkanatllar
Balars, eekars, sarca ar
ve karnca
Ylda yaklak 25 lm
Bal ars %50
Sarca ar ve dierleri
%50
Problemler
Alerjik reaksiyon
Anaflaksi
Tosik zehir etkileri (ender)
Lokal Reaksiyonlar
Ani, yakc ar
Kant
dem
Alerjik reaksiyon etkilenen alan
kapsar
Dil-Boyun blgesinde olanlar
havayolunu tkayabilir
Sistemik Reaksiyonlar
Orta
Yaygn kant
Urtiker
Sokulan blgeden uzakalarda dem
Kzarklk
Sistemik Reaksiyonlar
iddetli
Laringeal dem, st havayolu
obs.
Ciddi bronkospazm, solunum
gl
Ar hipotansiyon
Anaflaksi
Anaflaksinin Tedavisi
neyi kar
Havayolu gvenliini sala
Oksijen, solunuma yardm
ok pozisyonu
Epinefrin (Auto-Injektor)
TYD uygulamak
Epi Auto-Injector
Yararlar
Havayollarnda dilatasyon
Damarlarda konstrksiyon
Periferal dirente artma- TA
Epi Auto-Injektor
Ciddi alerjik reaksiyonlarda
kontrendikasyonu yoktur
Epi Auto-Injektor
Doz:
Erikinde: 0.3 mg
Pediatrik: 0.15 mg
rmcekler
37,000 tr
Hepsi zehirli
ABDde 50 tr insan
srabilir
En Tehlikelileri
Karadul rmcei
(Latrodectus mactans)
Kahverengi kei
rmcei (Loxosceles
reclusa)
Karadul rmcei
Karadul rmcei
Nrotoksiktir
Sokulan yerde ani batc bir ar
15 Dak.-2 Saat arasnda kas
kramplar grlr
st Eks.: plretik gs ars
Alt Eks./genital: abdominal ar,
rijidity
Karadul rmcei
Kas seirmesi, gszl, paralizi,
gz kapann dmesi
Terleme, gzya, salivasyon,
broniyal sekresyonda
Anksiyete, baars, huzursuzluk, ba
dnmesi, bulant, kusma,
hipertansiyon
dem, ciltte kzarklk, konjuktivitis,
kant
ok, respiratuar depresyon
Karadul rmcei
Semptomlar birka saat iinde pik
yapar, sonra azalr
Genellikle 24 saat srer
Baz semptomlar 4 gn srebilir
Mortalite oran bilinmiyor
ok kii tamamen iyileir
Karadul rmcei
Tedavi
Lokal souk uygulama
Semptomatik bakm
Antivenom uygulama
Kahverengi Kei
rmcei
Kahverengi Kei
rmcei
Lokal bulgu/belirtiler
Ar yoktur yanlzca srlan
yerde ok hafif ar olur
2. saat iinde: Lokal ar, maviyeil halka
12-18. saat: kabarcklar,
ilerleyen iskemik alan
5-7. gn: Aseptik nekroz,
nekrotik lser
Diameter de 30 cm blk ciddi
lezyonlar
Akrepler
Akrepler
ABD 40 tr vardr
Yanlzca bir tr
ldrcdr
(Centuroides
sculpturatus)
Arizonada yaar
Centuroides sculpturatus
Lokal bulgu ve belirtiler
Lokal kabarklk yada
inflamasyon yoktur
Lokal ar, hipersensitif
Centuroides sculpturatus
Sistemik bulgu ve belirtiler:
Huzursuzluk, ajitasyon
Gzlerde hareketlilik
Dk koordinasyon, sulu
8geveleme) konuma, yutma
gl
Salivasyon, wheezing, stridor
Taikardi, taipne, hipertansiyon,
bulant, kusma
Centuroides sculpturatus
Tedavi
Semptomatik, non-spesifik
Antivenom uygulama
Ylanlar
Ylda 45,000 sokulma ABD de
8,000 ylan tr zehirli
10 lm
Zehirli Ylanlar
Engerek (Crotalidae)
ngrakl ylan
Bakrkafal ylan
Pamukaz ylan (cotton mouth)
Mercan Ylanlar (Elapidae)
Engerek
Ardrlar
Balar baklava eklindedir
Vertikal, elliptikal pupil
Gzler ile st dudak arasnda
s alglayclar vardr.
Uzun sivri dileri vardr
Hemotoksik, nekrotoksik zehir
Engerek
ngrakl
ylanlar
13 tr
7,000
srlma/yl
9-10 lm
Engerek
Bakrkafa
lm ok nadir
grlr
Minimal dem,
ar
Engerek
Pamukaz
Ortalama ylda
bir lm
Orta sistemik
semptomlar
Ciddi lokal doku
injury ve
nekrozu yapar
Engerek sr
Ar, kant
lerleyici dem
rklk
Kan dolu kesecikler
Engerek sr
Mercan Ylan
nce yapl
Kk, yuvarlak bal
Parlak renkli
Kk, erektil olmayan di
inemeyle zehiri enjekte
eder
Zehir gl nrotoksiktir
Mercan Ylan
Isrmas
Az arsz kant
Isrlan blgede
rperti
Kaslarda
inkoordinasyon
Gszlk
Salivasyonda artma
Konuma-yutma gl
Grme bozukluu
Respiratuar distres ve yetmezlik
ok
Bir
Bir ok
ok lm
lm 36
36 saat
saat iinde
iinde
respiratuar
respiratuar arrestten
arrestten sebebiyle
sebebiyle
grlr
grlr
Ylan Isrmalarnda
Tedavi
Kurban sakinletirin
Oksijen
Proksimal konstrkte band ( + )
Isrlan blgeyi temizleyin-bandajlayon
Isrlan blgeyi immoblize edein bal tutun
dem iin dikkatli olun
Transport
Ylan Isrmalarnda
Tedavi
Yapmayn
Buz uygula
Arteriyal turnike
Kesme ve emme
Elektirk oku uygulama
Ylan yakalamaya alma
Zehirli ylan hastaneye getirme
Zehirli Deniz
Canllar
KPEK BALII
VE BAMAKDA
ISIRMALARI :
Nadiren grlr
Uyar olmadan saldrabilir
Ar laserasyonlar
grlebilir
zlenecek yollar :
-Hastay sudan karn
-Ak yaralar
pansumanla kapatn
-Kanamay kontrol altna
aln
-oku nleyin
-Acilen nakledin
EN SIK
RASTLANAN
SOKMALAR :
Deniz anasnn
dokunalar
Deniz
kestanesinin
dikenleri
Dikenli balklarn
dikenleri
DENZ ANASININ
DOKUNMASINDA TEDAV :
Alkolle inaktive et
Etle yumuat
Pudra ek ve uzaklatr
DKEN YARASININ
TEDAVS
Scak su ile inaktive et
Hastay yakmayacak ekilde olduka
scak suda
( diken batan ksm )
30 60 dakika beklet
KPEK ISIRMASI :
Gerek insidans
bilinmiyor
ou bildirilmiyor
Acil tedavi : Kuru steril
pansuman ve nakildir
Delici yaralanma kabul
edildii iin tetanoz
as yaplmaldr
KUDUZ :
Kedi , kpek veya yabani hayvan
srmas sonucu m.g.
Sincaplar
Yarasalar
Fareler
Foklar
Kokarcalar
Rakunlar
KUDUZ :
Hayvan normal grnme sahip
olabilir
Hayvann tasmasnda alanm
olduu yazabilir , eer yazmyorsa
hayvan kontrol altna alnmaldr
Kontrol altndaki hayvan karantinaya
alnr ve pheli hayvanlar aratrlr
KUDUZ
ldrcdr , acil olarak sabunla
ovarak ykanr ,steril pansumanla
kapatlr, tetanoz yaplr
Antibiyotikler etkili deildir
Tedavisi yoktur
Sadece ayla nlenebilir
A srlmay takiben hemen
yaplmaldr
NSAN ISIRMALARINDA
TEDAV :
Temiz steril pansuman uygula
mmobilze et
Acilen naklet
Solunum Yolu:
Duman,
Soba, ofben,
Maara, kuyu,
Tiner,
ofben Kazalar:
Ar yorgunluk, huzursuzluk,
Grip belirtileri,
Bulant- kusma, ba dnmesi, karncalanma,
Cilt ve trnaklarda ksa sreli kiraz krmzs renk deiimi,
Gs ars, arpnt hissi, tansiyon dkl,
Solunum durmas, kalp durmas, koma.
Karbon monoksit
Zehirlenmesinde lkyardm:
118
TEEKKRLER