‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮه ﻣﻠﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1387‬‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻧﻮاع ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺗﻮرﺑﻮﻻﻧﺲ در ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي آﺷﻔﺘﻪ‬

‫‪1‬‬
‫ﻣﻬﺪي ﺷﺎﻫﺮﺧﻲ‬
‫‪ -1‬داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺒﺮﻳﺰ‬
‫‪mshotm2000@yahoo.com‬‬

‫ﺧﻼﺻﻪ‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ Flow-3D‬ﻣﺪل ﻋﺪدي اﻟﮕﻮي ﺟﺮﻳﺎن اﻃﺮاف ﻳﻚ آﺑﺸﻜﻦ ﺗﻬﻴﻪ و ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺪﻟﻬﺎ ﺑﺮ ﻃﻮل ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺪاﺷﺪﮔﻲ ﺟﺮﻳﺎن در ﭘﺸﺖ ﻳﻚ آﺑﺸﻜﻦ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺪل ﻋﺪدي ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺪل آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺒﻴﻨﻲ ﻃﻮل ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺪاﺷﺪﮔﻲ در ﭘﺸﺖ ﻳﻚ آﺑﺸﻜﻦ اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺪل ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺒﻴﻨﻲ ﻃﻮل ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺪاﺷﺪﮔﻲ در ﭘﺸﺖ ﻳﻚ آﺑﺸﻜﻦ ﻣﺪل آﺷﻔﺘﮕﻲ ‪ Large Eddy‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻠﻤﺎت ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬آﺑﺸﻜﻦ ‪ ،‬ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ ،FLOW-3D‬ﻣﺪل آﺷﻔﺘﮕﻲ ‪Large Eddy‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫آﺑﺸﻜﻨﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻃﻮل ﻛﻨﺎره رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ و ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺳﻮاﺣﻞ رودﺧﺎﻧﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ وﺟـﻮد‬
‫اﻳﻦ ﺳﺎزه در ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ اﻛﻮﻟﻮژي روﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ رو ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ آن از اﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻃﺮاﺣـﻲ اﻳـﻦ‬
‫آﺑﺸﻜﻨﻬﺎ ﻳﻚ ارﺗﺒﺎط ﭘﻴﺠﻴﺪه ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻫﻴﺪروﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻫﻴـﺪروﻟﻴﻜﻲ و آﺑﺸـﺴﺘﮕﻲ ﻣﻮﺿـﻌﻲ اﻃـﺮاف آﺑـﺸﻜﻦ دارد ]‪،[1‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﺎر ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬ﺷﻜﻞ ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ اﻟﮕﻮي ﺟﺮﻳﺎن اﻃﺮاف ﻳﻚ آﺑﺸﻜﻦ‬

‫‪ 1‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان‪ -‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ آب داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺒﺮﻳﺰ‬

‫‪Computer For Civil Software Engineering Group : www.CCSofts.com , www.CompCivil.com‬‬

 ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮه ﻣﻠﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1387‬‬

‫در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ ﺗﻼﺷﻬﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺮاي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﻋﺪدي ﺟﺮﻳﺎن اﻃﺮاف آﺑﺸﻜﻨﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧـﺺ ﺑـﺮ روي اﻟﮕـﻮي ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫اﻃﺮاف آﺑﺸﻜﻦ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺤﻘﻘـﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ Tingsanchali‬و ‪ Michiue ،[2] Maheswaran‬و ‪،[3] Hinokidani‬‬
‫‪ Jia‬و ‪ Muneta ،[4] Wang‬و ‪ Mayerle ،[5] Shimizu‬و ﻫﻤﻜــﺎران ]‪ Ouillon ،[6‬و ‪ Kimura ،[7] Dartus‬و ‪ ،[8] Hosoda‬اﻧﺠــﺎم ﺷــﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ‪ Tingsanchali‬و ‪ Maheswaran‬در ﺳﺎل ‪ 1990‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻻت دو ﺑﻌﺪي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮔﻴﺮي ﺷﺪه در ﻋﻤﻖ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬
‫ﭼﺮﺧﺸﻲ ﭘﺸﺖ آﺑﺸﻜﻦ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ‪ Ettema‬و ‪ Muste‬در ﺳﺎل ‪ 2004‬اﺷﺎره ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﻃـﻮل‬
‫آﺑﺸﻜﻦ ﺑﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭼﺮﺧﺸﻲ ﭘﺸﺖ آﺑﺸﻜﻦ‪ ،‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻘﻴﺎس‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪.[9‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﻟﮕﻮي ﺟﺮﻳﺎن اﻃﺮاف ﻳﻚ آﺑﺸﻜﻦ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و ﻣﺪل ﻋـﺪدي‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ FLOW-3D‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺪل آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻴﺸﺒﻴﻨﻲ ﻃﻮل ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺪاﺷﺪﮔﻲ در ﭘﺸﺖ آﺑﺸﻜﻦ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﺮم اﻓﺰار ‪Flow-3D‬‬

‫ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ Flow-3D‬ﻳﻚ ﻣﺪل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪه دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﺳﻴﺎﻻت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﺎدر اﺳﺖ داﻣﻨﻪ وﺳﻴﻌﻲ از ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎﻻت را ﻣﺪل ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻧﺮم اﻓﺰار ﺑﺮاي ﻣﺪل ﻛﺮدن ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺳﻄﺢ آزاد ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﻏﻴﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺑﺎ ﻫﻨﺪﺳﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﺮاواﻧﻲ دارد‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار از دو ﺗﻜﻨﻴـﻚ ﻋـﺪدي ﺑـﺮاي‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﻫﻨﺪﺳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .1‬روش ﺣﺠﻢ ﺳﻴﺎل‪ :( VOF) 1‬از اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﻣﺪل ﺳﺎزي ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .2‬روش ﻛﺴﺮ ﻣﺴﺎﺣﺖ – ﺣﺠﻢ ﻣﺎﻧﻊ‪ :( FAVOR ) 2‬از اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺷﺒﻴﻪ ﺳـﺎزي ﺳـﻄﻮح و اﺣﺠـﺎم ﺻـﻠﺐ ﻣﺜـﻞ ﻣﺮزﻫـﺎي ﻫﻨﺪﺳـﻲ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺳﻴﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻘﺮﻳﺒﺎت ﺗﻔﺎﺿﻞ ) ﻳﺎ ﺣﺠـﻢ ( ﻣﺤـﺪود ﺣـﻞ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻣﺤـﻴﻂ ﺟﺮﻳـﺎن ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ اي ﺑـﺎ‬
‫ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﻠﻮل ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺠﺰ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻪ در ﻣﺮﻛﺰ وﺟـﻮه ﺳـﻠﻮل در ﻧﻈـﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﻫﻤﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻫﺎ در ﻣﺮﻛﺰ ﺳﻠﻮل ﻗﺮار دارﻧﺪ ]‪.[10‬‬

‫ﻣﺪﻟﻬﺎي آﺷﻔﺘﮕﻲ‬
‫اﻛﺜﺮ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت آﺷﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اﻋﺪاد رﻳﻨﻮﻟﺪز ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن آرام ﺑﻮده وﻟﻲ در اﻋﺪاد رﻳﻨﻮﻟﺪز ﺑﺎﻻ ﺟﺮﻳﺎن آﺷﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد ‪،‬‬
‫ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺼﺎدﻓﻲ از ﺣﺮﻛﺖ در ﺟﺎﻳﻴﻜﻪ ﺳﺮﻋﺖ و ﻓﺸﺎر ﺑﻄﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ درون ﺑﺨﺸﻬﺎي ﻣﻬﻤﻲ از ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﮔـﺴﺘﺮش‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ در اداﻣﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻲ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي آﺷﻔﺘﻪ ﺑﺸﺪت ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎ اﮔﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﺳﺮﻋﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ زﻣﺎن ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺷـﺒﻴﻪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺗـﺎﺑﻊ‬ ‫•‬
‫ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺎﺑﻊ دو ﺑﻌﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬ ‫•‬
‫ﺳﻪﺑﻌﺪي ﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﺮﻳﺎ ن ﻫﺎ ﮔﺮدا ب ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ﻛﺸﻴﺪه‪ 3‬ﻳﺎ ﻋﺪم ﺗﻘﺎرن ﮔﺮداب ﻫﺎ ﻳﻜﻲ از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﺻـﻠﻲ اﻳـﻦ‬ ‫•‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎ اﺳﺖ؛ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺷﺪت آﺷﻔﺘﮕﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫آﺷﻔﺘﮕﻲ‪ ،‬ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﭼﺮﺧﺸﻲ در ﺟﺮﻳﺎن را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ اﺧﺘﻼط ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭼﺮﺧﺶ در ﺳﻴﺎﻻﺗﻲ رخ‬ ‫•‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎي ﭘﺎﻳﺴﺘﺎر آﻧﻬﺎ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ اﺧﺘﻼط ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﺨﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻧـﻮع‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺟﺮﻳﺎ ﻧﻬﺎي ﭘﺨﺸﺸﻲ‪ 4‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫• در اﻳﻨﺠﺎ ذﻛﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﻧﺪازه ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮادﻳﺎﻧﻬﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮ اﺛﺮ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﺳﻴﺎل ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ ﺳﻴﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ‬
‫ﻛﻪ اﺧﺘﻼط ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪه ﻣﺴﺘﻬﻠﻚ ﻛﻨﻨﺪه اﻧﺮژي اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺮژي ﺗﻠﻒ ﺷﺪه ﻧﻴﺰ ﻃﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻳﻜﻄﺮﻓﻪ ﺑﻪ اﻧـﺮژي داﺧﻠـﻲ )ﺣﺮارﺗـﻲ( ﺳـﻴﺎل ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﺸﺨﺼﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﺷﺪ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن آﺷﻔﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮاﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آﺷﻔﺘﮕﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻛﺎرﺑﺮي ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﺸﻮد و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع و ﻛﺎرﺑﺮي آن ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار داد‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺟﺮﻳـﺎن ﻫـﺎي آﺷـﻔﺘﻪ روش ﻫـﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪادي از آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ]‪.[11‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Volume of Fluid‬‬
‫‪Fractional Area-Volume Obstacle Representation 2‬‬
‫‪Stretch 3‬‬
‫‪Diffusive 4‬‬

‫‪Computer For Civil Software Engineering Group : www.CCSofts.com , www.CompCivil.com‬‬

 ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮه ﻣﻠﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1387‬‬

‫‪−‬‬
‫ﻣﺪﻟﻬﺎي آﺷﻔﺘﮕﻲ‪ ،‬وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﮔﺮداﺑﻪ اي )‪ (νt‬و ﻳﺎ ﺗﻨﺶ رﻳﻨﻮﻟﺪز ) ‪ (- Uij‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻓﺮﺿﻴﺎت زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -‬ﻣﻌﺎدﻻت ﻧﺎوﻳﺮ اﺳﺘﻮﻛﺲ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﮔﻴﺮي ﺷﺪه زﻣﺎﻧﻲ‪ 1‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺟﺮﻳﺎن آﺷﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﭘﺨﺶ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﮔﺮادﻳﺎن وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي آﺷﻔﺘﮕﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﮔﺮداﺑﻪ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﺰوﺗﺮوﭘﻴﻚ و ﻳﺎ ﻏﻴﺮاﻳﺰوﺗﺮوﭘﻴﻚ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻫﻤﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺘﻘﺎل آﺷﻔﺘﻪ ﺗﻮاﺑﻊ ﻣﻮﺿﻌﻲ از ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬در ﻣﺪﻟﻬﺎي آﺷﻔﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺴﺎزي‪ 2‬وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻳﻦ ﻣﺪﻟﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﻘﻴﺎﺳﻲ و ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻘﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻫﻤﻪ ﻣﺪﻟﻬﺎ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺼﻮرت ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺑﻮزﻳﻨﺴﻚ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺪﻟﻬﺎي آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ اﺳﺘﻮار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺮخ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻠﻬﺎ‪ ،‬آﺷﻔﺘﮕﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﻓﺮﺿـﻴﻪ ﺑﻮزﻳﻨـﺴﻚ ﺑﻴـﺎن‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻨﺸﻬﺎي رﻳﻨﻮﻟﺪز را ﺑﻪ ﻧﺮخ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻠﻬﺎ ارﺗﺒﺎط داد ]‪:[12‬‬
‫ﺗﻨﺸﻬﺎي وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ‪:‬‬
‫‪⎡ ∂u i‬‬ ‫⎤ ‪∂u j‬‬
‫⎢ ‪τ ij = µeij = µ‬‬ ‫‪+‬‬ ‫⎥‬ ‫)‪(1‬‬
‫‪⎣⎢ ∂x j‬‬ ‫⎥⎦ ‪∂xi‬‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﺸﻬﺎي رﻳﻨﻮﻟﺪز ﺑﺎ ﻧﺮخ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻠﻬﺎ‪:‬‬

‫‪−‬‬ ‫‪⎡ ∂u i‬‬ ‫⎤ ‪∂u j‬‬
‫⎢ ‪τ ij = − ρ u i' u 'j = µ t‬‬ ‫‪+‬‬ ‫⎥‬ ‫)‪(2‬‬
‫‪⎢⎣ ∂x j‬‬ ‫⎦⎥ ‪∂xi‬‬

‫‪ µt‬وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﮔﺮداﺑﻪ اي ﻳﺎ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪه و واﺣﺪ آن ‪ Pa.s.‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻟﻬﺎي آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﺿﻴﺎت ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه و ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﺎدﻻت دﻳﻔﺮاﻧﺴﻴﻞ ﺟﻬﺖ ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﺶ ﻫﺎي آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﻳﺎ ﮔﺮادﻳﺎن‬
‫آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺻﻔﺮ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اي‬
‫‪ -‬ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺗﻚ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اي‬
‫‪ -‬ﻣﺪﻟﻬﺎي دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ اي‬
‫‪ -‬ﻣﺪﻟﻬﺎي داراي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﻨﺶ‬
‫‪3‬‬
‫‪ -‬ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﮔﺮداﺑﻬﺎي ﺑﺰرگ‬

‫ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺻﻔﺮ ﻣﻌﺎدﻟﻪاي‬

‫در اﻳﻦ ﻣﺪﻟﻬﺎ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﻳﻔﺮاﻧﺴﻴﻠﻲ ﺑﺮاي ﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎي آﺷﻔﺘﮕﻲ اراﺋﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪﻟﻬﺎ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﺎده ﺑﻮده و داده ﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﻲ و آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ در آﻧﻬﺎ‬
‫ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﻲ دارد و ﺗﻨﺶ ﻫﺎي آﺷﻔﺘﮕﻲ در ﻫﺮ ﺟﻬﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﮔﺮادﻳﺎن ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از اﻳﻦ ﻣﺪﻟﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ]‪:[12‬‬
‫‪4‬‬
‫‪ -‬ﻣﺪل ﻟﺰﺟﺖ ﮔﺮداﺑﻪ اي ﺛﺎﺑﺖ‬
‫‪5‬‬
‫‪ -‬ﻣﺪل ﻃﻮل اﺧﺘﻼط ﭘﺮاﻧﺘﻞ‬
‫‪6‬‬
‫‪ -‬ﻣﺪل ﻻﻳﻪ ﺑﺮش آزاد ﭘﺮاﻧﺘﻞ‬

‫‪RANS 1‬‬
‫‪Consistency 2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪large eddy simulation models‬‬
‫‪4‬‬
‫‪constant eddy viscosity model‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Prandtl mixing-length model‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Prandtl’s free shear layer model‬‬

‫‪Computer For Civil Software Engineering Group : www.CCSofts.com , www.CompCivil.com‬‬

 ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮه ﻣﻠﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1387‬‬

‫ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻳﻚ ﻣﻌﺎدﻟﻪاي‬
‫اﻳﻦ ﻣﺪﻟﻬﺎ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺻﻔﺮ ﻣﻌﺎدﻟﻪاي‪ ،‬از ﻳﻚ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﻛﻤﻴﺖ آﺷﻔﺘﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﻣﻘﻴﺎس ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮﺳـﺎﻧﻲ و‬
‫( ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻘﻴﺎس ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺮﻛﺖ آﺷﻔﺘﻪ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻘﺪار آن ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﻌﺎدﻟـﻪ‬ ‫ﻛﻤﻴﺖ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﺬر اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ آﺷﻔﺘﮕﻲ ) ‪k‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد ]‪.[12‬‬

‫ﻣﺪﻟﻬﺎي دو ﻣﻌﺎدﻟﻪاي‬
‫ﻣﺪﻟﻬﺎي دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ اي ﺳﺎده ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪﻟﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺎدرﻧﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻬﺘﺮي در ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺪل ﻃﻮل اﺧﺘﻼط ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺗﺠﺮﺑـﻲ در ﻳـﻚ روش‬
‫ﺳﺎده ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﭼﺮﺧﺸﻲ از اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي اﻳﻦ ﻣﺪﻟﻬﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗـﻨﺶ رﻳﻨﻮﻟـﺪز و ﻳـﺎ‬
‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﮔﺮداﺑﻪ اي ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﮔﺮداﺑﻪ اي‬
‫‪ -‬ﺟﺒﺮي‬
‫‪ -‬ﺗﻨﺶ رﻳﻨﻮﻟﺪز ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺪﻟﻬﺎ دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﻳﻔﺮاﻧﺴﻴﻞ را ﺣﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ k‬ﻛﻪ از ﻗﺒﻞ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ε‬ﻫﻢ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ‪ ، k ،‬ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻘﻴـﺎس‬
‫ﺳﺮﻋﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻧﻮﺳﺎﻧﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﺟﺬر اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ ﺣﺎﺻﻞ از آﺷﻔﺘﮕﻲ در واﺣـﺪ ﺟـﺮم را‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﻣﻘﻴﺎس در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧﺮخ ﻣﻴﺮاﻳﻲ اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ‪ ، ε ،‬ﻧﻴﺰ ﻣﻘﻴﺎس ﻃﻮل اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻘﻴـﺎس ﻃـﻮل‪ ،‬اﻧـﺪازه ﮔﺮداﺑـﻪﻫـﺎي ﺑـﺰرگ داراي‬
‫اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ را ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺘﻘﺎل آﺷﻔﺘﮕﻲ در ﺗﻮده ﺳﻴﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد ]‪.[12‬‬

‫ﻣﺪل آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺻﺤﺖ ﺳﻨﺠﻲ ﻣﺪل ﻋﺪدي و ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺪل آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺑﺮاي ﭘﺸﺒﻴﻨﻲ ﻃﻮل ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺪاﺷﺪﮔﻲ )ﭼﺮﺧﺶ( در ﭘﺸﺖ ﻳﻚ آﺑـﺸﻜﻦ از آزﻣﺎﻳـﺸﻬﺎي‬
‫‪ Hong Koo Yeo‬ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ آن در ﺳﺎل ‪ 2005‬ﭼﺎپ ﺷﺪه ]‪ ،[1‬اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎ در ﻳﻚ ﻓﻠﻮم آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ 40‬ﻣﺘﺮ‪ ،‬ﻋﺮض ‪ 2‬ﻣﺘﺮ‬
‫و ﻋﻤﻖ ‪ 0/65‬ﻣﺘﺮ ﻛﻪ آﺑﺸﻜﻨﻲ ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ L‬در ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 15‬ﻣﺘﺮي از اﺑﺘﺪاي ﻓﻠﻮم ﻗﺮار دارد؛ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎ ﻃﻮل ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺪاﺷـﺪﮔﻲ ﺗﺤـﺖ‬
‫زواﻳﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آﺑﺸﻜﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﺘﺪاد ﺟﺮﻳﺎن ) ‪ ( α‬و ﻃﻮﻟﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آﺑﺸﻜﻦ ) ‪ ( L‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺪل ﻋﺪدي‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﻓﻠﻮم آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و آﺑﺸﻜﻦ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺪل ﻋﺪدي ﺑﺎ اﺑﻌـﺎد ﺳـﻠﻮﻟﻲ ‪ 4 Cm‬ﺗﻬﻴـﻪ و در ﻧـﺮم اﻓـﺰار ‪ Flow-3D‬ﺗﺤـﺖ ﻣـﺪﻟﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺪل آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺒﻴﻨﻲ ﻃﻮل ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺪاﺷﺪﮔﻲ‪ ،‬اﺟﺮا ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣﺪﻟﻬﺎي اﺟﺮا ﺷـﺪه در دو ﻃـﻮل آﺑـﺸﻜﻦ ‪ 0/3‬و ‪0/4‬‬
‫ﻣﺘﺮ ﺑﺮاي زاوﻳﻪ ﻧﺼﺐ ‪ 90‬درﺟﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﻖ ﺑﻮده و ﺑﺮاي ﺳﻪ زاوﻳﻪ ‪ 105 ،75‬و ‪ 120‬درﺟﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﺘﺪاد ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮاي ﻃﻮل آﺑﺸﻜﻦ ‪ 0/3‬ﻣﺘﺮ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣـﺪل‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ Flow-3D‬اﺟﺮا ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻃﻮل ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺪاﺷﺪﮔﻲ )ﭼﺮﺧﺶ( ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ در ﺟﺪول ‪ 1‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Computer For Civil Software Engineering Group : www.CCSofts.com , www.CompCivil.com‬‬

 ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮه ﻣﻠﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1387‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -2‬ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺪل ﻋﺪدي‬

‫ﺟﺪول ‪ -1‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻃﻮل ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺪاﺷﺪﮔﻲ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺷﻤﺎره آزﻣﺎﻳﺶ‬

‫‪0/23‬‬ ‫‪0/23‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪه ) ‪( m/s‬‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪0/15‬‬ ‫‪0/15‬‬ ‫‪0/15‬‬ ‫‪0/15‬‬ ‫ارﺗﻔﺎع ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪه ) ‪( m‬‬
‫‪0/ 3‬‬ ‫‪0/3‬‬ ‫‪0/ 3‬‬ ‫‪0/ 4‬‬ ‫‪0/3‬‬ ‫ﻃﻮل آﺑﺸﻜﻦ ) ‪( m‬‬
‫‪120‬‬ ‫‪105‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪90‬‬ ‫زاوﻳﻪ ﻧﺼﺐ آﺑﺸﻜﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﻖ ) درﺟﻪ (‬
‫‪6/75‬‬ ‫‪6/74‬‬ ‫‪6/79‬‬ ‫‪8/00‬‬ ‫‪6/66‬‬ ‫‪prandtl mixing length‬‬
‫ﺟﺪاﺷﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻃﻮل آﺑﺸﻜﻦ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺪل ﻋﺪدي‬

‫‪6/27‬‬ ‫‪6/27‬‬ ‫‪6/43‬‬ ‫‪7/76‬‬ ‫‪6/75‬‬ ‫‪turbulent energy‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻃﻮل ﻣﻨﻄﻘﻪ‬

‫‪7/37‬‬ ‫‪7/53‬‬ ‫‪7/53‬‬ ‫‪8/35‬‬ ‫‪7/06‬‬ ‫) ‪two equation ( k − ε‬‬

‫‪9/26‬‬ ‫‪9/26‬‬ ‫‪9/25‬‬ ‫‪10/71‬‬ ‫‪9/26‬‬ ‫)‪Renormalized group (RNG‬‬
‫‪10/82‬‬ ‫‪11/77‬‬ ‫‪12/55‬‬ ‫‪12/71‬‬ ‫‪11/92‬‬ ‫‪Large Eddy‬‬
‫‪11/67‬‬ ‫‪12/67‬‬ ‫‪12/17‬‬ ‫‪12/45‬‬ ‫‪12/00‬‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫‪Computer For Civil Software Engineering Group : www.CCSofts.com , www.CompCivil.com‬‬

 ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮه ﻣﻠﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1387‬‬

‫)اﻟﻒ(‬

‫)ب(‬

‫)ج(‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -3‬اﻟﮕﻮي ﺟﺮﻳﺎن اﻃﺮاف آﺑﺸﻜﻦ ﺗﺨﺖ زواﻳﺎي )اﻟﻒ( ‪ 90‬درﺟﻪ )ب( ‪ 75‬درﺟﻪ )ج( ‪ 120‬درﺟﻪ ﺑﻴﻦ اﻣﺘﺪاد آﺑﺸﻜﻦ و ﺟﺮﻳﺎن‬

‫‪Computer For Civil Software Engineering Group : www.CCSofts.com , www.CompCivil.com‬‬

 ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮه ﻣﻠﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1387‬‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪:‬‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺪل آﺷﻔﺘﮕﻲ ‪ Large Eddy‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﻄﺎﺑﻖ را ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ داﺷﺘﻪ و اﻳـﻦ‬ ‫•‬
‫ﻣﺪل‪ ،‬ﭘﻴﺸﺒﻴﻨﻲ ﺑﻬﺘﺮي از ﻃﻮل ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺪاﺷﺪﮔﻲ در ﭘﺸﺖ آﺑﺸﻜﻦ اراﺋﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻃﻮل ﭘﻴﺸﺒﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻃﻮل ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺪاﺷـﺪﮔﻲ ﺟﺮﻳـﺎن ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺪل‬ ‫•‬
‫‪ prandtl mixing length‬و ‪ turbulent energy‬و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻃﻮل ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪل ‪ Large Eddy‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از روي ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻋﺪدي و ﺷﻜﻞ ‪ 3‬ﺑﻪ وﺿﻮح ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻪ اﻣﺘﺪاد ﺟﺮﻳﺎن زاوﻳﻪ ﺣﺎدﺗﺮي را ﺑﺎ اﻣﺘﺪاد آﺑـﺸﻜﻦ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻋـﺮض‬ ‫•‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺪاﺷﺪﮔﻲ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد وﻟﻲ ﻃﻮل ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺪاﺷﺪﮔﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زواﻳﺎي ﻧﺰدﻳـﻚ‬
‫ﺑﻪ زاوﻳﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻮده و ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ زاوﻳﻪ ﻧﺼﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زاوﻳﻪ ﻗﺎﺋﻢ‪ ،‬دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و ﻋﺪدي ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻃﻮل آﺑﺸﻜﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻃـﻮل ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺟﺪاﺷـﺪﮔﻲ )ﭼـﺮﺧﺶ( در ﭘـﺸﺖ آﺑـﺸﻜﻦ‪،‬‬ ‫•‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات‬

‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ Flow-3D‬ﻣﺪﻟﻲ ﻋﺪدي ﺑﺮاي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﺟﺮﻳﺎن اﻃﺮاف ﻳﻚ آﺑﺸﻜﻦ ﺗﻬﻴﻪ ﺷـﺪ و ﻣـﺪل ﺑـﺎ اﻋﻤـﺎل ﻣـﺪﻟﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ‪ Hong Koo Yeo‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺪل آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺒﻴﻨﻲ ﻃﻮل ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺪاﺷـﺪﮔﻲ )ﭼـﺮﺧﺶ( در‬
‫ﭘﺸﺖ ﻳﻚ آﺑﺸﻜﻦ اﺟﺮا ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آﺷﻔﺘﮕﻲ و ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﺮاي ﭘﻴـﺸﺒﻴﻨﻲ ﻃـﻮل ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬
‫ﺟﺪاﺷﺪﮔﻲ )ﭼﺮﺧﺶ( در ﭘﺸﺖ ﻳﻚ آﺑﺸﻜﻦ ﻣﺪل ‪ Large Eddy‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺪل در داﻣﻨﻪ وﺳﻴﻌﺘﺮي از ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻃﻮل و زاوﻳﻪ ﻧﺼﺐ آﺑﺸﻜﻦ اﺟﺮا ﮔﺮدد و ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ و ﻳـﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺒﻴﻨﻲ اﻟﮕﻮي ﺟﺮﻳﺎن اﻃﺮاف ﻳﻚ آﺑﺸﻜﻦ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻃﻮل ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺪاﺷـﺪﮔﻲ )ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﭼـﺮﺧﺶ ( ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي دﻳﮕـﺮي ﻣﺜـﻞ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬
‫ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﺳﻄﺢ آزاد ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺳﺮﻋﺖ و ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ ﺑﺴﺘﺮ اﻃﺮاف آﺑﺸﻜﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺗﺸﻜﺮ و ﻗﺪر داﻧﻲ‬

‫در ﭘﺎﻳﺎن ﻻزم اﺳﺖ از ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮ ﻳﻮﺳﻒ ﺣﺴﻦ زاده ﻛﻪ در ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﻨﻈﻴﻢ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻦ را ﻳﺎري ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻤﺎل ﺗﺸﻜﺮ و ﻗﺪرداﻧﻲ را ﻧﻤﺎﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬
‫‪[1] Yeo, H. K., Kang, J. G., Kim, S. J. (2005). "An Experimental Study on Downstream Recirculation Zone of‬‬
‫‪Single Groyne Cndition" XXXI IAHR Congress, Korea, PP. 5101-5110‬‬
‫‪[2] Tsingsanchali, T., Maheswaran, S. (1990). "2-D Depth-Averaged Flow Computation Near a Groyne" Journal‬‬
‫‪of Hydraulic Engineering, ASCE, Vol.116, No.1, PP. 71-96.‬‬
‫"‪[3] Michiue, M., Hinokidani, O., (1992). "Calculation of 2-Dimensional BedEvolution Around Spur-Dike‬‬
‫‪Journal of Hydraulic Engineering, Vol.116, No.1, PP. 71-96.‬‬
‫‪[4] Jia, Y., Wang, S. S. (1993). "3D Numerical Simulation of Flow near a Super Dike" 1st Int1 Conf. on Hydro-‬‬
‫‪Science & Engineering Washington, D.C. PP. 2150-2156.‬‬
‫‪[5] Muneta, N., Shimizu, Y., (1994). "Numerical Model with Spur-Dike Considering the Vertical Velocity‬‬
‫‪Distribution" Proc. Japan Society of Civil Engineers Conference, Tokyo, 497,PP.61-66‬‬
‫‪[6] Mayerle, R., Toro, F. M., Wang, S. S., (1995). "Verification of a Three Dimensional Numerical Model‬‬
‫‪Simulation of the Flow in the Vicinity of Spur Dike" Journal of Hydraulic Research, Vol.33, No.2, PP. 243-256.‬‬
‫‪[7] Ouillon, S., Dartus, D., (1997). "Three-Dimensional Computation of Flow Around Groyne" Journal of‬‬
‫‪Hydraulic Engineering, ASCE, Vol.123, No.11, PP. 962-970.‬‬
‫‪[8] Kimura, I., Hosoda, T., (1999). "3D Unsteady Flow Structures Around Rectangular Column in Open‬‬
‫‪Channels by Mean of Non-Linear k-e Model" proc. 1st Int1 Symp. On Turbulence and Shear Flow Phenomena,‬‬
‫‪Santa Barbara, CA, PP. 1001-1006.‬‬
‫‪[9] Ettema , R., Muste, M.(2004). "Scale Effects in Flume Experiments on Flow around a Spur Dike in Flatbed‬‬
‫‪channel." Journal of Hydraulic Eng., Vol. 130, 635-646‬‬
‫‪[10] Flow-3D Help, Ver. 8.2. www.flow3d.com‬‬
‫‪[11] Shames I.R. “Mechanics of fluid”, 2nd edition, McGraw-Hill international Book company, 1982.‬‬
‫‪[12] Wilcox D.C. Turbulence Modeling for CFD, 1993‬‬

‫‪Computer For Civil Software Engineering Group : www.CCSofts.com , www.CompCivil.com‬‬