2009 Kasm

www.guven-kutay.ch

KONSTRKSYON
SSTEMAT
GR
30-00
M. Gven KUTAY

30_00_ks_giris.doc

NDEKLER
0

Giri ...........................................................................................................................................0.3
0.1
Konstruktr ........................................................................................................................0.6
0.2
Konstruksiyon....................................................................................................................0.7
0.2.1 Konstruksiyonda dikkat edilecek hususlar.....................................................................0.7
0.2.1.1 Parann ekli .........................................................................................................0.7
0.2.1.2 letme sistemleri .................................................................................................0.14
0.2.1.2.1 Ustaba sistemi ...............................................................................................0.14
0.2.1.2.2 Para reten ksmlar sistemi ...........................................................................0.14
0.2.1.2.3 Operasyon ksmlar sistemi.............................................................................0.15
0.2.1.3 Operasyonda zaman .............................................................................................0.16
0.2.1.3.1 Aktif zaman (retim iin harcanan zaman)......................................................0.16
0.2.1.3.2 Pasif zaman (retimin yaplmadnda geen zaman) .....................................0.16
0.2.1.4 Basit konstruksiyon rnekleri ..............................................................................0.17
0.2.1.4.1 rnek 1, Yklenme durumunun etkisi.............................................................0.17
0.2.1.4.2 rnek 2, retilecek para saysnn etkisi .......................................................0.20
0.3
Problem'in genel zm yolu...........................................................................................0.23
0.4
Konstruksiyon devi ........................................................................................................0.23
0.4.1 A faz, devin seimi ve yaplmasna karar verilmesi. ...............................................0.24
0.4.1.1 PS, rn ve Pazar Stratejisi ..............................................................................0.25
0.4.1.2 SP, Sralama Plan................................................................................................0.25
0.4.1.3 P, Proje n almalar ..................................................................................0.25
0.4.2 dev'in genel zm yolu............................................................................................0.26
0.4.3 Konstrksiyon devinin zm .................................................................................0.27
0.5
Kostruksiyon ileminin genel ak ablonu......................................................................0.28
0.6
Sipariin tipik ak ..........................................................................................................0.29

Konu ndeksi............................................................................................................................1.30

www.guven-kutay.ch

Konstrksiyon

Sistematii

0.3

0 Giri
"Konstruksiyon"un kelime kkeni latinceden gelmedir ve manas "ina etmek veya bir araya
getirmek" demektir. Bu deyim:
Teknikte;

Makina paralarnn bir araya getirilmesi ve ekil verilmesi,

Felsefede; Bir dnce sisteminin oluturulmas

anlamna gelir.
Dnyada bu gne kadar insanolunun rettii her ey konstruksiyonla olumutur. Tarihe yle
baktmzda ateten sonra insan olunun en nemli bululardan biri olan tekerlein bulunuu,
Mezopotamyadaki sulama tesisleri iin yaplan su arklar ve byk mavnalar, eski Msr da yaplan
piramitler ve Nil nehri sulama tesisleri, eski Yunan medeniyetinde Arimet'in (Sicilyada)
konstruksiyonlar, inde inseddi, daha sonralar Leonardo da Vinci nin konstruksiyonlar, ve daha
nice bilinen veya bilinmiyen konstruktrleri ve konstruksiyonlarn, btn ibadethaneleri, camileri,
kiliseleri, havralar v.s. grrz.
kinci dnya harbinden sonra endstride balayan patlama, kontruksiyon ve gelitirme sahalarndada
olduka byk etkiler yaratt. Bgn moda olan terimler ve sistemlerden biri olan "Globalleme" nin o
zaman bilinmeden balatld sylenebilir. kinci dnya harbinde milliyetciliin yenilmesi, kapitalin
millet boyutlarn aarak milletlerden daha gl bir kudret olmasna yaramtr. Bylece endstride ve
sanayide rekabet dahada acmasz hale gelmi ve kapital emin ve byk kazan getriren taraflara
kaymaya balamtr. Maliyete, kalitede ve rn sorumluluunda rekabet konstruksiyonu olduka fazla
zorlamtr ve halende zorlamaktadr (DIN/ISO9000 ...). Bu rekabet artlarn yerine getirebilmek iin
konstruksiyon yeni metotlardan ve elektronik chazlardan destek aram ve bulmutur.
Endstrideki bu patlama ile endstri devletlerinde (bir ksm Avrupa devletleri, USA ve Japonya) insan
gc ok pahal olmutur. Buna karlk uzak douda insan gcnn ucuz ve yeteri kadar eitimli
olmas, kapitalin o tarafa doru kaymasna ve yatrmlarn oralara yaplp retimin orada yaplmasna
sebep olmutur. Endstri devletleri kayplarn yok edip, kazanmak ve yerel i yeri kapasitelerini
arttrmak iin konstruksiyon sistem ve metotlarnda reformlar yapmaya balamtr. Bylece endstri
devletleri retimi, ya insan emeinin az, makina iinin ok olduu ekle evirerek veya insan gcnn
ucuz fakat eitilmi olduu yerlere tayp byk kazan salama yolunu tutmulardr.
Memleketimiz ve sanayimizde bu durumdan kendine den pay alabilir. Eer milletler aras rekabete
katlabilecek seviyede eitilmi ve bilinli elemanlarmz olursa. Teknikteki bilinlenme ve eitimin en
nemli taraf konstruksiyonun ve konstruksiyondaki sistem ve metotlarn tatbik edilebilecek ekilde
"renilmesidir". renmek demek; bilgilere, tecrbelere ve izlenimlere dayanarak kiinin olaylar
karsnda tutumunu deitirmesi demektir. Bu artlar hazrlarsak kapitalin memleketimize gelmemesi
ve bizim mutlu hayat (alarak) yaamamz iin hi bir engel kalmayacaktr.
Teknikte en byk baarya aratrma, konstruksiyon ve imalatn beraber almasyla ulalr.
Konstrksiyon tekniin en enteresan ve en mhim dallarndan biridir. u anda rekabetten tr
iletmelerin rasyonelletirilmesinde saniyelerin ve kurularn zerinde durulmaktadr. Bunun etkileri
konstrksiyonda onlu katsaylarla ortaya kar. Dnn ki; mteriye gnderilen mal fonksiyon
hatasndan tr fabrikaya geri alnp dzeltilecek. Masrafn bykl tartma kabul etmez ve bu
phesiz konstrksiyon hatasdr. Bunun sonucu maddi zarara uranr ve i pazarnda firmaya olan
inanta kaybolur.
www.guven-kutay.ch

0.4

Giri

Sistemli
ahsi
alma

Sistemli
ahsi
alma

Sistemli
ekip
almas

Meslek
bilgisi ve
tecrbesi

Sistemli
ekip
almas

Ynetim

Ynetim

Teorik

Pratik
ekil 0.1, Baarnn temel talar

Konstruksiyonda baarya iyi ynetilen bir ekibin ve ekipteki kiilerin almalarnn sistemli
ynetilerek ulalaca kabul edilmektedir. Biz buna birde ekipteki kiilerin ve allan firmann
meslek bilgisi ve tecrbelerini eklersek tarifi tam yapm oluruz. Baarnn temel talar ekil 0.1 de
teorik ve pratik haliyle gsterilmitir.
Konstruktre bir dev verildiinde bir ok bilinmiyen byklkler vardr. Genelde artlar bilinmez ve
hedefin lekleri katilememitir. ounlukta ksmi zmlerin dier ksmi zmlere etkisi
bilinmemektedir ve ok sonralar bunlar ortaya kar. Btn zorluklara ramen konstruktr btn
engelleri amal ve optimal zm bulmaldr.
Pratikte devin balangcnda, konstruktrn fonksiyonlar tam tanmlamasnn olduka zor olduu
grlmtr. ou zaman konstruktr igdsel olarak bildii benzer makinalar rnek alarak dnr.
Konstruktrn bildii benzer makinalarn dnda bir konstruksiyon dnmesi ok, ama pek ok
zordur. nsan ilk bata n fikirle hissi setii zm uygulamak ister. Bilin altnda istemeden ahsi
isteklerini konstruktif seimde, seim kriteri olarak ne alr ve arlkl olarak hissettirir. Bu tutumda
yeni ve baka trde yaplmas istenen kostrksiyonun yerine, eski konstrksiyonlarn baz detay
dzeltmeleriyle sanki yeni konstrksiyonmu gibi ortaya kmasn salar.
Konstruktr bir devi genelde plansz ve programsz ie balayarak kendi igds, yetenekleri,
tecrbeleri ve alkanlklar ile zmeye urar. Konstruktrn ve alt firmann tecrbelerinin ok
olmas, bilinalt hareketlerle baz durumlarda baarl zmler verir. in ilk kmaza girmesi ve
karmas sonucu sistemli alma dnlr.
Konstruktrden zm istenen iler ya kk; tek bir kiinin yapaca algoritmik ilemlerdir (bir
milin mukavemet hesab gibi) buna "Problem" veya byk, bir ekibin yapaca idir (bir proje,
kark sistem gibi) buna "dev" denir. Bunlarn zmn (zm sistematiini) grelim.
Problem veya dev zlmesi iin ortaya konulur. zm iin iki unsura gerek vardr. Bu unsurlardan
ilki "nsan" ve dieri "dev" dir. Dier taraftan zmn ilk unsuru insann "Konstruktr" n zm
iin kulland iki temel dayana vardr. Bunun bir aya "Meslek bilgisi" dieride "Metot" dur.
Meslek bilgisi; Konstrktrn eitiminde fizik, mekanik, v.s. gibi ilimleri tam olarak rendii veya
renmesi gerektii kabul edilerek burada bu konulara girilmiyecektir. Meslek
bilgisinin devdeki hedefi; bilginin tatbikiyle optimal bir zm bulmaktr.
Metot:

Bir devin zmne ulamak iin tutulan planl ve sistematik yola metot denir.
Metodun devdeki hedefi; zme en ksa yoldan emin, eksiksiz ve basit olarak nasl
ulalacadr.
www.guven-kutay.ch

Konstrksiyon

Sistematii

0.5

Modern alma metotlar ile bilinalt zm yolunu bilerek bir SSTEME balayp btn dnceleri
BELGELEMEK le shhatli bir sistem oluturulur.
BR N ZM N, ZM YOLU VE BTN DNCELER,
HESAPLAR VE EVRAKLAR BELGELENP BR SSTEME GRE
SIRALANIYORSA, BU BR BLNL ALIMA METODUDUR.
Bunu biz KONSTRUKSYON SSTEMAT olarak tanmlyoruz.
Burada mhim olan BELGELEMEK tir.
Konstruksiyon sistematiini;
TEKRAR TEKRAR LENEN SSTEMATK ZM
diyede adlandrmak mmkndr. Buda konstrksiyon devinin bir biri ile balantl modllerle
kademeli bir ekilde zleceini gsterir. Bu sistem kat olarak sra halinde bir dorultuda deilde,
her modlden istenilen modle geiin olduu elastik bir sistemdir. Bir modln zmn bitirmek, o
modle tekrar dnmemek deildir. Duruma gre bir modle defalarca geri gelinebilinir. Fakat bir
modln iini bitirmeden dier modle geilemez.
n yargsz, zgr ve bamsz bir konstrksiyonun yaplmas ve yeni bir zmn bulunmas iin
KONSTRUKSYON SSTEMAT nin uygulanmas gereklidir.
Ksaca u sylenebilir:
Bir devde metodik zm kullanmamak yaplacak en byk hatadr ve
baarszln ve karlan zm anslarnn temel sebebidir.
Bu kitapta sistem tartmalar yapmayacaz. Burada bir ka sistemi ksaca anlatp, pratikte kullanlan
ve faydasn grdmz bir zm yolunu, pratik uygulamasyla nerilen bir sistem olarak
anlatacaz. Bir sistemle almann en nemli taraf o sistemi pratikte kullanabilmektir. Burada
anlatlan sistem bizim tarafmzdan bulunmamtr. Bu kitabn literatr kaynanda verdiimiz
konstruksiyon sistematiinin ban eken (alfabetik srayla ve hepsi Profesrdr) Beitz,W., Pahl,G.,
Rodenacker,W.G., Roth, K. gibi kiilerin sistemlerinden, svireden "Eidgensische Technische
Hochschule (ETH) Pfof. Leyer" ve bir ok "Fach-Hochschule (FH)" ve Almanyadan bir ok
"Technische Universitt (TU) ", "Technische Hochschule (TH)" , "Fach-Hochschule (FH)" nin ders
"manuskript"lerinden ve VDI nin ve DIN in standartlar ve yaynlar ile konstruksiyon sistematii iin
organize ettii eitli toplantlarndan ve bir ka firmann dahili kurslarndan edindiimiz bilgilerden
toparlanm konstruksiyon sistemidir.
Literatrdeki kaynaklar inceleyecek olursanz bunlarn ok daha teorik ve btn teknii kapsayan
sistemleri anlattklarn grrsnz. Biz burada yalnz konstruksiyonu ve bilhassa makina
konstruksiyonunu, metotlarn teorisine pek dalmadan, ele alacaz.
Konstruksiyon sistematiini ele almadan nce "Konstruktr" ve "Konstruksiyon'u" ve bugne kadar
bilinen "imalat sistemelerini" ele alp inceleyelim. nk ister sistemli, ister sistemsiz alalm iimiz
Konstruksiyon yapmak, ismimiz Konstruktr ve hedefimiz "kaliteli ve kullanll mal" retmektir.

www.guven-kutay.ch

0.6

Giri

0.1 Konstruktr
Konstruktr bir firmada teknik alanda ba rl oynayan aktrdr. Bundan tr konstruktrn teknik
ve meslek bilgileriyle donatlm olmas yannda, konstruksiyon yeteneinin olmas en nemli
artlardan biridir. Konstruktr konstruksiyon bilgisi, tecrbesi ve yeteneinin yannda retim
metotlar (torna, freze, kaynak, ...) ile firmann maliyet hesaplama eklinide bilmeli ve bir parann
konstruksiyonunu yaparken paray bu ynlerdende kontrol edip kazan getirip getiremiyeceini ok
nceden grebilmelidir. Konstruktr paray fonksiyonunu yapabilecek, basit ve karl imal edilecek
ekilde yapmaldr. Bir iletmede konstruktrn sz hakk olmayan i ve ksm yoktur.
Bilgili ve iyi yetimi konstruktrn, teknolojik bilgisi ve bilinli konstrksiyon almasyla yapaca
iler, alt firmaya ok byk faydalar salar ve konstrksiyonun ne kadar nemli olduu grlr.
Konstruktrn yapaca i hakknda kendine has tasarm olmaldr. Eer konstruktrn bir tasarm
yoksa, yaplacak i yeni bir konstruksiyon olamaz, ancak daha nce yaplm konstruksiyonlara
benzer bir i olur. Yaratc tasarmlar bulmak iin konstruktr bir sr makina grmeli, bir sr
teknik kitap ve makale okunmal ve bir ok teknik ve konstruktif bilgi renmelidir.
Dier yandan konstruksiyondaki baar, konstruktrn iini zekle yapmas, teknik ve mekanik
bilgilere tamamen sahip ve hakim olmasyla balar. Bunun yannda konstruktrn konstruksiyon
kabiliyeti yabana atlmayacak faktrdr. En nemli yan faktrlerden biride, konstruktrn
kendisinin veya alt firmann tecrbeleridir.
Aadaki neriler konstruktrn genel tutumu iin ok nemlidir. Tekrar tekrar okuyup hibir zaman
unutulmamaldr.

Konstruksiyon metodii zm akn bloke etmeyip kiisel dncelerin deve aktarlmasn

salamaldr.

Konstruktr devi avucunun ii gibi iyi tanmal ve muhakkak sistematik olarak zm

aramaldr. Bilinen bir sistem yoksa burada nerilen sistem salk verilir.

Kontrol listeleri ve zm basamaklar muhakkak her devde kullanlacak demek deildir,

devin durumuna gre seilecek basamaklar kullanlmaldr. Burada verilen sra nemli deildir,
probleme ve duruma gre modller sralanrlar.

Konstruktr cesaret ve fantazi sahibi olmal, hayali kuvvetli, rizikodan kamayan, en nemlisi
n yargsz vede saplantsz dnebilmelidir.

Konstruktr hatalar; Hayat tehlikesi yaratan hatalar, letme veya makinay bozan hatalar,
Makinann mrn azaltan hatalar ve kazanc azaltan ama byk etkisi olmayan zararsz hatalar,
olarak snfladrabilmelidir.

En nemli nokta, konstruktr ve problemin zmnde alan ekip elemanlar kendi bilgi ve
yeteneklerinin bilincinde olmaldrlar. Kii kabiliyetini ve bilgi seviyesini ok iyi bilmeli,
gerekirse yeni bilgileri renmelidir. u sz unutulmamaldr: "Bilmemek deil, renmemek
ayptr" .

stenilen hedefe ulaabilmek iin ekipte alanlarn ok iyi uygulamal meslek bilgisi olmal ve
bunu tatbik edebilmelidirler. Ekip elemanlarnn bilgileri bu halin aksini gsteriyorsa, o ynde
gereken bilgiler renilmeli ve ihtisas yapm kiilerden yardm istenmelidir.
www.guven-kutay.ch

Konstrksiyon

0.7

Sistematii

0.2 Konstruksiyon
Konstruksiyon teknikteki yaratc ilemdir. Konstruksiyon bir tasarmla balar. Konstruksiyon
denince akla; tasarmlarn taslan izmek, izim esnasnda hesaplar yapmak, ekil vermek ve bir
paray veya paralar grubunu meydana getirmek gelir. Bu ilemler sra ile deil i ie ve yan yana
yaplmaldr. Bilhassa taslak izme ile hesaplama denirse.
0.2.1

Konstruksiyonda dikkat edilecek hususlar

a) Parann ekli (bak 0.2.1.1),
b) letme sistemleri (bak 0.2.1.2),
c) lenebilme yetenei (teknik literatre bak),
d) Malzemenin mukavemeti, evre etkilerine dayanakll (teknik literatre bak),
e) Parann fonksiyonu (bak 0.2.1.4).

0.2.1.1 Parann ekli

Tablo 0.1, Talal imalat konstruksiyonunda neriler
No. Tanmlama
Kt

Yerine

yi

N10

1.

Talal ileme yerine malzemeyi

ham brakmak. Gereinden fazla
talal ilem yapmamak.

2.

Ayn yzeyde deiik yzey

ileme kalitesi vermemek. Ya
ayn kalitede karar klmak veya
kalite snrn kati ayrmak.
Burada entik faktrne dikkat
edilmelidir.

3.

lenecek yzeyleri mmkn

olduu kadar kk tutmak.
Gereksiz yere hem malzemeye
hemde talaa para yatrmamak.

4.

Parada gerekli olan kenin

bilezik, rondela gibi paralarla
yapmak. Bylece para verilerek
alnan malzemeyi para vererek
tala yapp atmay nlemek.

5.

Preslenecek paralarda hurday

minimuma ve takm imalatnn
fiyatn indirmek.

Yerine

N10

N8

N10

N8

Yerine

Yerine

N8

N8

N8

Yerine

Para

Y erine

Para
H urda

H urda

www.guven-kutay.ch

0.8

Giri

No.

Tanmlama

6.

Preslenecek veya herhangi bir

ekilde yaplacak parada hadde
yolunu dnmek.

7.

Talal imalat yerine; para

dkm, pres, svama veya
kaynak imalatn aratrmak.
rnekte; kaynak konstruksiyon
en kts, dkm en iysidir.

8.

Delik ve vidal deliklerde takm

deiikliine dikkat etmek.
Mmknse delikleri ve vida
bykln ayn almak.

Kt

Yerine

Kaynak

Talal imalat

Dkm

M 10

M8

yi

yerine

Toleransl yerleri tek paral

yapmaya gayret etmek.

11.

Gereksiz byk ileme yzeyleri

yaplmayp, boazla aymak.

12.

Parann montajdaki durumu

dnrek rahat montaj imkan
salamak. Daima a > b olmal.

Yerine

Yerine

/H7

10.

/H7

Parann ilenecek tezgaha

balanma veya geecek yere
oturma imkann salamak.

M8

M6
6

9.

Presleme/Svama

Yerine

13.

Yerine

Parann montajdaki durumu

dnlerek rahat montaj imkan
salamak. Ortalama koniklikleri
kullanmak. 10 < < 20

a
b

Yerine

www.guven-kutay.ch

Konstrksiyon

Tablo 0.2, Dkm konstruksiyonunda neriler

Dkm tekniine
No. Tanmlama
uygun deil

1.

HEUVER' e gre ember

metodu kontrolu yaplmal.

2.

leme payn dkmde

vermek.

3.

Malzeme ylmasn ve
douraca kabarcklanmay
nlemek.

4.

Kabarcklar ve atlaklar
nlemek iin kama ekilli
geiler yapmak ve kavisleri
doru semek.

5.

T. Balantlarda kabarck ve
atlamalarn olmamas iin
nlemler almak.

6.

Mmkn olduu kadar

maadan kanmak. Paray
tabii dkm, yani maasz
dklecek ekilde yapmak.

0.9

Sistematii

Yerine

Yerine

Yerine

Yerine

Yerine

Yerine

Yerine

www.guven-kutay.ch

Dkm tekniine
uygun

0.10

Dkm tekniine
uygun deil

Dkme boyutuna gre

gereken eimi vemek.

8.

Yerine

Dkm esnasnda havann

rahatca kmasn salamak
Maa oturtma yerlerini
yapmak.

9.

Parann mukavemeti cidar

kalnln arttrarak deilde,
kaburgalar yaparak arttrmak.

10.

Sol tarafta grlen iki

maadan alt tarftakini oturtmak olduka zordur. Fakat iki
maa birletirilerek nokta
destei maay gayet stabil
kalplar.

Dkm tekniine
uygun

Yerine

7.

Tanmlama

No.

Giri

Yerine

Yerine

www.guven-kutay.ch

Konstrksiyon

11.

Konstruksiyonunda matkap,
freze gibi ileme takmlarnn
girecei ve kaca yzeyleri
takm eksenine dik yzey
olarak yapmak. lenecek
yerleri ham yzeyden ayracak
gzler yapmak.

12.

lenecek yzeyler ve derece

ayrm mmkn olduu kadar
ayn dzlemde olmasna ve
balant paralarnda hava
kabarcklarnn ve yabanc
maddelerin birikmemesi iin
eimli olmasna gayret etmek.

Dkm tekniine
uygun deil

Dkm tekniine
uygun

Yerine

N8

Tanmlama

N8

No.

0.11

Sistematii

Yerine

N8

N8

N8

N8

Yerine

13.

Kaburgalar, blmeler, perdeler

ekiye deil, basya alacak
ekilde yapmak.

eki

Y erine

eki

14.

Dkm paralar basya

alrsa konstruksiyon ideal
olur.

15.

Mmkn olduu kadar

maadan kanmal, normal
tabii dkme ynelmelidir.

www.guven-kutay.ch

bas

bas

Yerine

0.12
No.

Giri
Tanmlama

Dkm tekniine
uygun deil

Yerine

Yerine

16.

D taraf maalar yerine i

taraf maalar kullanlmal.

Yerine

www.guven-kutay.ch

Dkm tekniine
uygun

Konstrksiyon

Sistematii

0.13

Malzemeyi veya satn alnan mallar u ekilde snflandrabiliriz:

Standart mal

Firmamzn deposunda ve satn alnan firmann deposundada bulunan mal.

Normal mal

Yalnz firmamzn deposunda bulunan mal.

zel mal

Hibir depoda bulunmayan, gereinde imal edilen veya satn alnan mal.

Ksaca yle zetleyebiliriz:

Konstruktr paralarn konstruksiyonunu yaparken devaml olarak parann en basit ekilde nasl
imal edileceinide detayl dnmeli ve renmelidir. Konstruksiyonu yaplan para basit ve ucuz
imal edilemezse konstruksiyon ilemide, konstruktrde baarszdr. Bir parann konstruksiyonunda
bir an gelirki konstruktr mekanik btn artlar yerine getiren teknik resmi izer. Bundan sonra bu
resimi izilmi olan parann maliyetinin aratrlmas gerekir. Bunun iinde parann nasl imal
edilecei ve imalatn fonksiyon kaybna veya maliyetin artna sebep olup olmayacann analizi
yaplmaldr.
Bu analiz yalnz parann bu ekliyle imal edilip edilemeyeceini deil, ayn zamanda imalatn basit
ve rasyonel olarak yaplabilme imkannnda kontroldr.
Burada dikkat edilecek nokta bu analizin iletme sistemine uyup uymaddr. Kontrol firmada
kullanlan iletme sistemine gre yaplmaldr (bak 0.2.1.2).
Konstruksiyonun manas ok abuk deiebilir vede deimitir. Teknik sanat olan konstruksiyon,
metodik bir bilim olmutur. Konstruksiyon bilimi objeye dayanan (nesnesel) bilimden, belirli temel
bilime dayanan metodik bilime kaymtr.
Nasl tanmlanr ve nasl yaplrsa yaplsn, konstruksiyon, tekniin son durumuna gre yaplmaldr.
Tekniin son durumunuda u ekilde tanmlayabiliriz; bu gne kadar yaplm olan konstruksiyonlar,
btn teknik bulular, patentler, yazlm teknik kitaplar ve makalelerin oluturduu teknik seviye.

Konstruksiyonda temel prensipler

Aadaki temel prensipler unutulmamaldr.
1. devin temelinde btn zmler yatmaktadr,
devin tanmnn analizi ile bu zmleri gsterecek yollar ve artlar bulmak
mmkndr.
2. Her zm bilinen elemanlarn (paralarn) bir araya getirilmesidir,
ok ender olarak bilinmiyen bir para bulunur. Genelde yaplan konstruksiyonlar tekniin
son durumuna gre yani bilinen paralarla yaplr.
3. Her zmde eksiklikler ve hatalar bulunur ve bu hatalar minimuma indirilebilinir,
Hata yalnz hakikatte hata yoktur, yani nedensellik ilkesinde ve objektif gereklerde hata
yoktur. Dncede hata olabilir, yani dncenin olan veya ileride olacaktan sapabilmesi
olasdr ve bu hatadr.
4. En az eksii ve hatas olan zm optimal zmdr.
Yukarda 3. maddedede grld gibi eksikzsiz ve hatasz dnce hemen hemen yok
gibidir. Teknikte sulh iinde yaadmz hatalar toleranslar diye tanmlayp bu hatalar
kabul ederiz. Kabullenmi hatalar en az olan zmde optimal zmdr.
www.guven-kutay.ch

0.14

Giri

0.2.1.2 letme sistemleri

retim yapan her firma durumuna gre iletmesini organize etmitir. Genel olarak iletmeler u
ekilde organize edilmilerdir.
1. Btn retim bir elden, "Ustaba sistemi"
2. Para retimi. "Para reten ksmlar sistemi"
3. Byk aparatlar iin "Operasyon ksmlar sistemi"
0.2.1.2.1 Ustaba sistemi
Btn imalatn ak ustaba tarafndan organize edilir ve yrtlr. Ustaba rn gayet iyi tanr
ve her ileme hkmeder.
Atlye personeli genel olarak talal
Teknikresim
imalat ve montaj iilerinden olumutur.
retilen mal kk apta tek tek
veya kk seriler halindedir.
Byle firmalar "kk firmalar"
olarak tanmlanr.
Bu firmalar yle sralayabiliriz:
Takm ve alet yapan, ileme dzeni
yapan, tek tek veya prototip makina
yapan, deney paralar yapan, ok
eitli varyant olan makina yapan,
kap ve ereve yapan, bahe demiri
veya korkuluk yapan, zel yerlere
yerletirilecek makina yapan kk
firmalardr.

Malzeme
temini
ii

Ustaba
Tekpara
veya btn
paralarn
imalat ve
Montaj

Merkezi
makina
park; Mastar
ve edevat
retimi

Malzeme
kontrolunun
yaplmas

retim makina
park;
Matkap, torna
tezgahlar, v.s.

rn
ekil 0.2, Ustaba sistemi

0.2.1.2.2 Para reten ksmlar sistemi

Firmann atlyesi byk seri halinde tek para yapan ksmlara ayrlmtr. Bu ksmlar yapacaklar
Konstruksiyon ve i hazrlamadan sonra
paralara gre dzenlenmitir.
Para No. 1 .
Para ayn ksmda son ekline
Para No. 2 .
gre seri imalat olarak retilir.
Paralar ayn anda paralel imal
Para No. 3 .
edilir. Paralarn istenilen anda
Para No. 4 .
istenilen adette imal edilmeleri
ok titizlikle yaplan planlama ve ... Para No. n
n hazrlklarla baarlr.
Montaj
rn

ekil 0.3, Para reten ksmlar sistemi

www.guven-kutay.ch

Konstrksiyon

0.15

Sistematii

0.2.1.2.3 Operasyon ksmlar sistemi

Operasyon ksmlar sistemi, ustaba sisteminin genileterek ustabann yapt ilerin "
hazrlama" elemanlar tarafndan yaplmas, yani organize edilmesidir. letme operasyon
ksmlarna ayrlmtr. Paralar ilemlere gre ayrlm ksmlarda ilenir.
1. Dnme ve projenin doumu

2. Konstruksiyonun yaplmas

ekil 0.4

ekil 0.5

3. hazrlamada btn imalat organizasyonunun yaplmas ve imalat evraklarnn atlyeye verilmesi

ekil 0.6
4. Malzemenin veya yar maml parann gereken makinalara transportu ve ilenmesi
4.1 Transport
4.2 Delme
4.3 Torna
4.4 Freze
4.5 Kaynak

ekil 0.7

ekil 0.8

ekil 0.9

ekil 0.10

5. Ksmi ara montaj

6. Son montaj ve rn

ekil 0.12

ekil 0.13

ekil 0.11

Bu sistemin "Para ksmlar sistemi" ile olan fark, Para ksmlar sisteminde bir paradaki btn
deiik operasyonlar bir ksmda yaplr ve para btn operasyonlar bitene kadar ayn ksmda kalr
ve bitmi olarak ksm terk eder. Operasyon ksmlar sistemi para bir operasyon yapldktan sonra
daha tam bitmeden ksm deitirir. eitli operasyonlar ksmlar aras dolaan ayn paraya yaplr.
Burada ksaca u sorular sormakta yarar vardr.
a) Ekonomik ve karl ekil vermenin amac ne dir (bak ekil 0.14) ?
Ekonomik ve karl ekil vermenin amac kaliteyi ykseltmeye ramen fiyat aa ekmektir.
www.guven-kutay.ch

0.16

Giri
Kalite

Teknik durum

Fiy
at

Ekonomik
olmayan
alan

Yksek kalite

Dk fiyat

Fiyat

ekil 0.14, Kalite fiyat oran

Ekonomik
alan

0,5 Teknik deer

ekil 0.15, Teknik deer ve karllk

b) Karllk, tekniin durumuna gre, nerede dir (bak ekil 0.15) ?

Maln fiyat veya maliyeti yalnz teknik deeri gerektii yere ulamas iin ykselebilir.
Sonu; Hangi sistem olursa olsun sonunda retimin operasyonlarla yapldn grdk. Her
operasyon maliyete etki edeceine gre operasyon saysn veya mddetini azaltmak, zaman
azalttndan, karllk bakmndan etkisini gsteren en byk faktrdr.
0.2.1.3 Operasyonda zaman
Zaman rmak gibidir. Bazan sakin ve zararszm gibi akar, fakat bazanda lgnca akar. Ama akar,
asla durmaz. Ya kontrol edilir veya ynlendirilir. Ama durdurulamaz. Maliyeti etkileyen zamann
(rman) akn durumda grrz;
1. Aktif zaman (rnein: su trbinlerden akyor.)
2. Pasif zaman (rnein: su seviyesi barajda ykseliyor.)
3. Kayp zaman (rnein: su baraj duvar zerinden akyor.)
0.2.1.3.1 Aktif zaman (retim iin harcanan zaman)
Aktif zaman gayet kolayca kontrol altna alnr. retilen ok saydaki parann zaman bu paralarn
saysyla veya operasyonlarla v.s. belirlenir.
Bu zaman daha nceden yani imalata veya operasyona balamadan nce hesaplanabilinir.
Bu makinann hazrlanma zaman ile ilenecek para adedine gre ileme zamannn beraberce
toplanmasndan oluur.
0.2.1.3.2 Pasif zaman (retimin yaplmadnda geen zaman)
Pasif zaman dolayl olarak retimi etkileyen zamandr. Bu aktif zamanda olduu gibi llemez ve
eitli faktrlerden oluur. Yalnz toplam zaman llebilir.
Pasif zaman alan operasyonlar unlardr:
retmeye hazrlk, Makinalarn hazrlanmas, Yardmc takmlarn konstruksiyonu ve yapm,
Transport, Kontroller v.s. Ksaca ileride ak durdurmamak iin harcanan hazrlk zamandr.

www.guven-kutay.ch

Konstrksiyon

Sistematii

0.17

0.2.1.4 Basit konstruksiyon rnekleri

Bugnki objeye dayanan (nesnesel) konstruksiyona rnekler (Zwicky ve Hansen'den) aada
grlr.
0.2.1.4.1 rnek 1, Yklenme durumunun etkisi
dev: Bir dili ark tayan mil bir kutu iine sokulacak ve kutu dndaki bu mile paralel ikinci
mile moment iletecek. Bu mile bir dili ark balanacak. Konstruksiyonu yapnz.

Varyant 1a
2. M il

ya

ekil 0.16, Varyant 1a

Bu taslan deerlendirmesini yapmak u sebeplerden dolay imkanszdr:
devin tanmlanmas gereksiz olarak ok basitletirilmitir!
Konstruksiyonu etkileyen btn faktrlerin bilinmesi gerekmektedir. Dier deyimle; Konstruksiyon
u artlarn fonksiyonunu yapan bir objedir:

Yklenme durumu,
retilecek para says,
mr,
Kullanlaca yer,
Nakliye ekli ve cinsi,
rnn piyasa deeri (fiyat)
Firmada veya darda kullanlacak imalat ekilleri,
Beraber allacak personelin eitim durumu, v.s.

Bu art ve durumlar bilinmedii srece bu taslan (ekil 0.16) deerlendirmesi yaplamaz.

Ksa varsayml deerlendirme; ekil 0.16 daki nerilen varyant 1a eer iletilecek torsiyon momenti
byk ise yetersizdir. Eer byk torsiyon momenti art olarak verilmi olsayd (yklenme
durumu), u dnceler yaplp ona gre bir zm varyant bulunurdu.
www.guven-kutay.ch

0.18

Giri

Varyant 1b
Dnceler:

Byk torsiyon momentinin tanmas, di yanaklarna byk kuvvetlerin etki

gstereceini ortaya koyar. Buda milin olduka fazla sehimi olacan gsterir.
Bunun iin kutuya milin yataklanmas ve yan dar szmamas iin iyi bir
contalama yaplmaldr. Mil-Gbek balantsda basit dikey pimde yetersiz kalr.
2. M il

ekil 0.17, Varyant 1b

Varyant 1b zm olarak deve uygundur. Fakat varyant 1a zm iin yeterliyse varyant 1b karl
bir zm deildir.
Burada eer devin baka varyasyonlarn dnrsek,
rnein: Varyant 1b deki torsiyon momenti deiken (ift tarafl) zorlama kabul edilirse.

Varyant 1c
Dnceler:

Yatak ve conta yeni arta uygundur ve deimesine gerek yoktur. Fakat Mil-Gbek
balants normal uydu kama ile bu zorlamay uzun mddet karlayamaz. Balant,
kamal mil, evolvent profilli, sivri di profilli, profil P3G, profil P4G, konik balant
veya sk geme olmaldr.
2. M il

ekil 0.18, Varyant 1c

www.guven-kutay.ch

Konstrksiyon

0.19

Sistematii

Varyant 1c tpk varyant 1b gibidir. Fakat yalnz mil-Gbek balants deiiktir.

Burada, Berlin Teknik niversitesinin Makinaelemanlar krssnden Prof. Dr. Ing. Cornelius' un
deneylerle elde ettii " Mil-Gbek balantlarnn Whler erileri " tablosunu (Tablo 0.3) verelim.
Tablo 0.3, Mil-Gbek balantlarnn Whler erileri
Mil ap 60 mm ve Malzeme St 50

D eg

M alzem e
kullanisi %

N /m m 2

260

240
220

D z m il

100

Mildeki genlik torsiyon gerilmesi

200
180

3 ift kam ali bilezik

87

Siki gem e H 7/x6

59

160
140
120
U ydu kam ali baglanti

100

48

K onik gem e 38,7

80

207

1,0

165

1,15

123

1,7

98

2,1

80

2,6

28

7,4

60
40

Sivri dis profilli 13,5

20
0

6
10.10

Y klem e sayisi

Yukardaki Tablo 0.3 de deerler deneyler sonucu elde edilen byklklerdir.

ekil 0.19, Varyant 1c 1

ekil 0.20, Varyant 1c 2

www.guven-kutay.ch

0.20

Giri

Varyant 1c yi oaltrsak ekil 0.19 ve ekil 0.20 yi buluruz. Kamal bilezikler en fazla ift
olarak kullanlr.
Baka varyasyonlar dnrsek,
rnein: Varyant 1c de ar ve darbeli zorlanmalar kabul edelim. Bilyal rulman yatak ve kuvvet ile
yatak mesafesinin byklnden tr mil yeterli olmayabilir. Bunun iin yeni zm aranr.

Varyant 1d
Dnceler:

Bilyal rulman yatak yerine masural oynak yatak alalm. Mildeki eilme
momentinide ya minimuma veya sfra indirelim. Mil/Gbek balantsn ift
kamal bilezik olarak yapalm.

ekil 0.21, Varyant 1d

rnek 1 iin dnceler:
Karllk ve ekonomik zm, kullanlacak yer ve fonksiyonlara gre eitli zmler verir.
Burada rnek 1 de konstruksiyon zmleri yalnz zorlanmaya gre yaplmtr.
Burada grdmze gre diyebiliriz ki;
Her konstruksiyon etki eden zelliklerin bir fonksiyonudur.
0.2.1.4.2

Aada ekil 0.22 de verilmi olan kaldra kolu krokisinin konstruksiyonu istenmektedir.
retilecek para says deikendir ve aada verileceklerdir.

dev:

rnek 2, retilecek para saysnn etkisi

ekil 0.22, Kaldra kolu krokisi

www.guven-kutay.ch

Konstrksiyon

0.21

Sistematii

dev 2a: Kaldra kolu bir deney motoru iin konstruksiyonu ve retimi yaplacak. Gerekli olan
para says 2 adet ve retime 4 adet yaplmas iin verilecek.
Dnceler: Kaldra kolu kaynak konstruksiyon (Varyant 2a) olarak yaplr. Konstruksiyon iin
plaka ve dolu malzemeler ele alnr. retilecek adet 4 olduu iin daha ekonomik bir
konstruksiyon yapmak pek imkanszdr.
Grld gibi retilecek para says konstruksiyonu etkiler.
Sertletirilecek

Ventil

ekil 0.23, Kaldra kolu Varyant 2a, kaynak konstruksiyon

dev 2b: Kaldra kolunun az retilecek bir motor serisi iin konstruksiyonu isteniyor. Gerekli olan
para says 1'000 adet ve retime 1'020 adet adet yaplmas iin verilecek.
Dnceler: Kaldra kolu varyant 2a daki btn fonksiyonlar yerine getirmelidir. retilecek para
says 1'020 adet olduu iin ana ller ayn kalarak retim dkme evrilir ve
konstruksiyonda dkm (ekil 0.24) konstruksiyon olarak yaplr.
Darbeli alma olacandan burada kr dkm kullanlmaz. Malzeme temper, sfero
veya elik dkm arasndan seilir.
A

A-A kesiti

Sertletirilecek

ekil 0.24, Kaldra kolu Varyant 2b, dkm konstruksiyon

dev 2c: Kaldra kolunun 100'000 adet retilmesi isteniyor.
Dnceler: Kaldrac kolunu bu kadar ok sayda retmek iin kalpta dvme, dkm
konstruksiyondan daha ekonomik ve karldr. retim ve konstruksiyon kalpta dvme
(ekil 0.25) iin yaplr.
A
A-A kesiti

Sertletirilecek

ekil 0.25, Kaldra kolu Varyant 2c, kalpta dvme konstruksiyon

www.guven-kutay.ch

0.22

Giri

dev 2d: Kaldra kolunun 1'000'000 adet retilmesi isteniyor. Her gn retilen 500 adet 4 silindirli
motor iin.
Dnceler: Kaldra kolunun bu kadar ok ok byk sayda ekonomik ve ucuz olarak retmek iin
tamamen otomatik hi el ii olmayan ve bir operasyonda yaplacak imalat eklinin
seilmesi gereklidir.
GM firmasnda burada presbask imalat ekli kullanlmtr.
Kaldra kolunun mukavemeti verilen ekli ile ykseltilmitir. Temas yerlerindeki
anmay nlemek iin alnan sertletirme nlemi alevli sertletirme olarak seilmi ve
tavlama su (H2O) ile yaplmtr. Son ilem kk elik paralarnn bulunduu apak
alma tamburunda apaklarn alnmas ve yzey temizliidir.
A-A kesiti
A

Ventil
Sertletirilecek

ekil 0.26, Kaldra kolu Varyant 2d, preste kesme ekl verme konstruksiyonu
Dikkat:

Ventil ayarlama mekanizmas kaldra kolunda olmayp, kaldra kolu supportunda

yaplmtr.

dev 2 nin zeti: Para says ve imalat ekli konstruksiyonda birbirinden ayr dnlemiyen
fonksiyonlardr.
Fonksiyonlarn dalm kontrol ve analiz etmek byk faydalar salar.
Genel zet:
Basit ve ekonomik konstruksiyona ulamak iin;
Tekniin son durumunu bilmeden ekonomik ve karl konstruksiyon yapma imkan
ansa bal kalr.
Fonksiyon zincirinde imkan olduu kadar az fonksiyon alnmaldr,
Her devde emin ve salkl zme ulamak iin en nemli unsur, devin temiz ve
anlalr (genelde elle) yaplm ana prensip krokisinin (taslann) yaplmasdr.
Bu artlarn birisinin yaplmamas hedefe ulamay olduka zorlatrr.

www.guven-kutay.ch

Konstrksiyon
0.3

Sistematii

0.23

Problem'in genel zm yolu

zm istenen problemin hesab ne bir kr ddr, nede boa greidir. Hesaplar mantkl bir sistemle
yaplmaldr. Bunun iinde aada verilen nerileri uygulamak hesab yapann yararnadr.

1. Her ide ve hesaplamada temiz, ak ve belirli allmaldr.

2. Problem gayet gzel okunmal ve btn yazlm terim ve ifadelerin tam ve ak
anlaldndan emin olunmaldr. Tereddt halinde ii verenle konuulmal ve tam
anlamaya varlmaldr. Gerekirse hesaplanacak para iin bir hesaplama artnamesi
yaplmal ve bu teyit veya tastik ettirilmelidir.
3. lk soru u olmal Ne sorul mu? ve hemen genel cevap not edilmelidir.
4. Temiz ve anlalr bir taslak (kroki) izilmelidir. Tpk gen problemlerinin zmnde
olduu gibi. Unutmayn bir genin konstrksiyonunda en nemli unsur, izilen krokidir.
Bu kroki olmadan bir gen konstrksiyonu yapmak hemen hemen imkanszdr. Btn
bilinen ve kabul edilen deerler bu taslak veya krokide gsterilmelidir.
5. Kroki izilirken, devaml olarak izilen kroki ile problemin uyup uymad kontrol edilmeli
ve bundan emin olunmaldr. Kroki varsaymlara gre deil verilere gre izilmelidir.
6. Hesaplar ilk evvela genel olarak saylar konulmadan, teorik olarak yukardan aa
(genelden detaya) zlmelidir. Buradada matematik ve fizik (mekanik) kanunlarnn
inenmediinden emin olunmaldr.
7. Genel ve teorik olarak yaplan zm saylarla yaplp (aadan yukarya, detaydan genele),
gereken ve mhim olan sonular hemen bulunacak veya grlecek ekilde ak ve temiz
yazlmaldr.
8. Sorulan problemin cevab temiz, okunakl ve ak olarak, ahsi dncelerle beraber
yazlmaldr.
0.4 Konstruksiyon devi
Teknik devleri ana grup altnda toparlayabiliriz:
1. "Aratrma" devleri:
2. "Gelitirme" devleri
3. "Konstruksiyon" devleri
Bu ana grup aralarnda birleerek kark gruplar olutururlar. rnein; (1+2) Aratrma ve
Gelitirme devleri, (2+3) Gelitirme ve Konstruksiyon devleri gibi.
Her devin faz vardr: A, B ve C fazlar.
A faz
B faz
C faz

: devin seimi ve yaplmasna karar verilmesi.

: devin proje olarak ilenmesi ve retime hazr hale getirilmesi.
: retme.

A fazn ksa ve genel olarak grp sonra B fazna geelim. Fakat unuda hatrlatmakta fayda grrz.
Genel olarak teknikteki bir sr ilemlerin ve problemlerin, tabiiki konstruksiyon ilemleri ve
problemlerininde, bilgisayar programlar ile yaplmas ve zlmesi dlp istenmektedir. Bilgisayar
ve programlar olmayan teknik hayat artk dnelemez. Fakat bilgisayar hibir zaman nsan'nn yerini
alamaz, ama bilgisayar vazgeilmez bir dayanak ve yardmc olarak daima kalacaktr.
u sz hi aklnzdan kartmaynz ve unutmaynz:
" Her bilgisayar onu kullanan kii kadar aklldr."
www.guven-kutay.ch

0.24

Giri

0.4.1 A faz, devin seimi ve yaplmasna karar verilmesi.

Herhangi bir firmada konstruksiyon devinin seilmesi u sistematik yolla yaplr:

A-FAZI

PS
RN ve PAZAR
STRATEJS

SP
SIRALAMA
PLANI
S

Yaplmas gereken ana iler

Pazar, evre, Doa, Rakipler, Pazardaki yerimiz,

mteri istekleri ve artlarnn belirlenmesi,
Gelecek teknolojisini ve buna uyan almalarn
belirlenmesi,
Firma politikasnn, Baar gcnn, Hedefinin tam
belirlenmesi.
Hedef, Strateji ve ileri planlamak
Teknik zmleri tahmin etmek,
Sralama ve i ak plann yapmak,
Uzun vadeli alma ve imkanlarn plann yapmak,
Ana hedefi ve baar ansn belirlemek.
Sralama ve gelitirme planlar yapmak
Rasyonalize etme imkanlarn aratrmak,

P
PROJE N
ALIMALARI

Balant imkanlarn gerekletirmek,

zm imkanlarn gerekletirmek,
devin snrlarn belirlemek,
Baar imkanlarn deerlendirmek,
Proje plann ve organizasyonunu yapmak.

Konstruksiyon devini vermek

UYGULAMAK
Bu iler yapldktan sonra proje konstruksiyon devi olarak konstruksiyon ksmna verilir.

www.guven-kutay.ch

Konstrksiyon

Sistematii

0.25

0.4.1.1 PS, rn ve Pazar Stratejisi

rn ve Pazar Stratejisi (PS), firmann alt meslek dalna gre ileriye dnk stratejik plan
yapmaktr. Burada son ve ileri teknolojiye gre firmamzn bu gnk durumu belirlenir.
Bu gnk teknolijide firmamzn piyasadaki yeri nerede dir?
Hangi stratejik hedefe ulamak istiyoruz?
Hedefimize ulamak iin neyi, nasl ve ne kadar zamanda yapmalyz?
PS ile; rnlerimizden piyasa ileride ne gibi artlar isteyecektir? Firmamzn ve persolenimizin
bilgi ve tecrbeleri ile iletmemizin teknolojisi yeterlimidir? Hangi kilit teknoloji bilgi ve tecrbemiz
var veya olmas gerek? Personelin eitimi ve iletmeye yatrm gerekli midir? Sorularnn cevaplar
bulunur.
Burada ilk nce durum tespiti yapmak gerekir.
"Bu gnk teknolijide firmamzn piyasadaki yeri nerede dir?"

alma sahamz ve politikamz nedir?

Elektronik aralar kullanyor muyuz?
Elektronik aralar nasl kullanyoruz?
Finans durumumuz nasl dr?
Gcmz ne dir?
Maliyetimizin durumu ne dir?.
Mteri evremiz ne kadardr?
Organizasyonumuz nasl dr?,
Piyasan yzde kana hakimiz?

Zayf tarafmz, boluklarmz nedir?

retim ve sevk kapasitemiz ne kadardr?,
Piyasa ve rakiplerin analizi,
Rakiplerimizin kapasiteleri,
Rakiplerimizin maliyetleri.
Rakiplerimizin teknolojik durumlar,
Rakiplerimizin piyasaya hakimiyetleri,
Rakiplerimizin retim ve sevk kapasiteleri,
Rakiplerimizin finans durumu.

"Hangi stratejik hedefe ulamak istiyoruz?"

Hedef ve sat gruplarmz nedir?
Sat ve tarzmz belirlemeliyiz.
Senelik gelimemiz ne kadar olmaldr?

Stratejik dar boazlarmz varmdr?

retim ve sevk kapasitemiz ne olmaldr?

"Hedefimize ulamak iin neyi, nasl ve ne kadar zamanda yapmalyz?"

Gelitirme gcmz arttrmal myz?

Organizasyonumuz iyiletirmeli miyiz?
Personal ve ynetimi iyiletirmeli miyiz?
Piyasadaki sat alanmzn snrlar ne dir?,

Yaratclmzn durumu nedir?

Yatrmlarmlarmz yeterli midir?.
Daha yatrm yapmamz gerekli midir?.
Zayf taraflarmz nasl giderebiliriz?

0.4.1.2 SP, Sralama Plan

Firma politikas ve PS almalarnn sonunda piyasaya srlecek retim arlkl ana istek ve
artlar bulunur. Gelecek yllarn rn ve bu rn iin tutulacak strateji tespit edilir. Aratrma,
gelitirme ve konstruksiyon projeleri bulunur ve bunlarn plan yaplr. Bunlarn gerekleebilmesi
iin gereken yardmc ara ve yatrm imkanlar dnlp planlanr. Bu planlar en az bir senelik
olmak zere uzun vadeli yaplrlar.
0.4.1.3 P, Proje n almalar
Planlanan projeler iin n almalar yaplr ve bunlar "Konstruksiyon devi" olarak verilecek
olgunlua ulatrlr.
www.guven-kutay.ch

0.26

Giri

0.4.2 dev'in genel zm yolu

Btn mhendislik dallarnda bir dev genel olarak u mantk zinciriyle zlr;
1. Basamak
DEV ANLAMAK
(devin analiz ve sentezi)
devi kabul edip anlamak.

2. Basamak
BLG EDNME
(nformasyon'larn toplanmas).
Bilgilerin sralanp toplanmas.

3. Basamak
TANIMLAMA
(Fonksiyon strukturu)
Ana ve tali fonksiyonlarn belirlenmesi, sralanmas.
Prensipin belirlenmesi.

4. Basamak
TASARLAMA
(Lojiksel konsepsiyon)
zm teklifleri.Varyantlarn tanmlanmas.

5. Basamak
SEM
(Seim kriterleri'ni bulma)
Deerlendirme ve seim leklerinin tanmlanmas.

6. Basamak
KARAR
zmn tanmlanmas.
zm tatmin edici deilse, istenilen basamaa geri dnlr ve sistematik olarak devam edilir.
Burada genel problem zm grlmektedir. Konstrksiyon devinin zm aada verilmitir.
Yukarda verilmi olan 6-Ana basamak " 0.4 " ksmnda gsterilen B faz iin geerlidir. A faz iin ilk
drt basamak kullanlr. Bu kitapta yalnz makinac iin B faz ve Gelitirme ve Konstruksiyon
devleri ele alnacaktr. C faz bu kitapta ele alnmayacaktr.
Biraz gereki olurasak, memleketimizde ve hatta btn dnyada, gen bir makina mhendisine ne
yeni bi uak, nede demir elik kompleksi konstruksiyon devi olarak verilmez. Eer gen bir makina
mhendisi alt firmann kk ilerini, firmann alt teknik sahada (yani mekanik, hidrolik
veya pnmatik alanda), optimal ve sistematik olarak zebiliyorsa bu byk bir baardr. Daha
sonralar senelerin getirecei tecrbelerle ileride byk komplekslerinde projesinin efi olacaktr.
Hayatta ilerleme ve baarya kk ilerle (admlarla) balanr ve zamanla ulalr.
www.guven-kutay.ch

Konstrksiyon
0.4.3

Sistematii

0.27

Konstrksiyon devinin zm

Yukarda grlen bir problemin mantk zinciriyle zmnn yan sra konstrksiyon devlerinin
zm yolunu DEV'in veriliinden ZM'e kadar u ekilde sralayabiliriz.
1. BASAMAK:

DEVN ANALZ
(Anlama ve bilgi edinme)
Burada durum analizi yaplr ve gereken bilgiler toplanr.

2. BASAMAK:

FONKSYONLARIN ANALZ
(Tanmlama)
Burada fonksiyonlarn nedeni tanmlanr ve ulalmas istenilen
hedefler verilir.

3. BASAMAK:

ZM VARYANTLARININ BULUNMASI
(Bulular, Tasarmlar)
Burada zm prensipleri aranr ve bileik prensipler kurulur.

4. BASAMAK:

VARYANTLARIN DEERLENDRLMES VE SEM

(Karar verme)
Burada zm varyantlar deerlendirilir ve seilir.

5. BASAMAK:

RETM N GEREKL BELGELERN HAZIRLANMASI

Burada retim iin gerekli para listeleri, resimler ve talimatlar
hazrlanr.

6. BASAMAK:

N BTM N YAPILACAK SON LER

Burada btn teknik evraklar bir sisteme gre tamamlanr, sralanr
ve belgelerek arivlenir.

Bylece sistemimizin ana basamaklarn alt ksmda sralayabiliriz.

1. DEVN ANALZ
2. FONKSYONLARIN ANALZ VE N PLANLANMASI
3. ZM VARYANTLARININ BULUNMASI
4. VARYANTLARIN DEERLENDRLMES VE SEM
5. RETM N GEREKL BELGELERN HAZIRLANMASI
6. N BTM N YAPILACAK SON LEMLER
Aada sistemimizin ana basamaklar detayl olarak bir ana rnekle anlatlacaktr.
www.guven-kutay.ch

0.28
0.5

Giri
Kostruksiyon ileminin genel ak ablonu

1. Basamak

DEVN ANALZ

2. Basamak

FONKSYONLARIN
ANALZ
VE
PLANLAMA

3. Basamak

4. Basamak

5. Basamak

6. Basamak

ZM
VARYANTLARININ
BULUNMASI

nformasyonlarn toplanmas
Sorular katalounun yaplmas
Talepler ve kriterler listesinin yaplmas
artnamenin dzenlenmesi

Fonksiyonlarn dzenlenmesi
Fonksiyon sra ve derecesinin dzeni
Prensip taslann izilmesi
ak plannn yaplmas

Genel varyant katalou hazrlamak

- Deime snrn belirlemek
- Deiebilen vasflarn tespiti
- Deiebilen vasflarn deitirilmesi
Varyant katalounu artmak
Genel varyant ablonunu haline sokmak
Artlm varyant katalou belirlemek

VARYANTLARIN
DEERLENDRLMES
VE
SEM

Deerlendirme leinin tanmlanmas

Kaba seimin yaplmas
Hassas deerlendirmenin yapmak
Bir veya birka zm semek

RETM N GEREKL
BELGELERN
HAZIRLANMASI

artnamenin tamamlanmas
Btn hesaplarn srayla yaplmas
- Geometrik ller,
- Mukavemet hesaplar, v.s.
Para listeleri ve teknik resimler
eitli talimatlarn yaplmas

SON LEMLER

Raporun SEYR DEFTER gibi

hazrlanmas
Btn bilgilerin belgelenmesi
Btn belgelerin sraya konulmas
Evraklar ve btn bilgileri emniyetli olarak
arivlenmesi

www.guven-kutay.ch

Konstrksiyon

0.29

Sistematii

0.6 Sipariin tipik ak

Bu kitapta verilen sistem veya baka bir sistem tam takip edilirse aadaki durum ortaya kmaz.

Sipariin gelimesi

Mterinin anlatt...

Satcnn anlad...

Problemin konstruksiyonda zm...

letmedeki retim...

Montajda teknik ekibin hatalar

dzeltmesie...

Mterinin hakikatte istedii...

Baarya ksa teslim zaman, yedek para ve servis hizmetleri ile ulalr.
www.guven-kutay.ch

1.30

Giri

Konu ndeksi

A faz .......................................................0.26, 0.28

Aktif zaman ..................................................... 0.16

Operasyon ........................................................0.15
Operasyon ksmlar sistemi.............................0.15
Operasyonda zaman .........................................0.16
zel mal...........................................................0.13

Dkm konstruksiyonu ..................................... 0.9

Para reten ksmlar sistemi ...........................0.14

Parann ekli.....................................................0.7
Pasif zaman ......................................................0.16
Problem..............................................................0.4
Proje n almalar........................................0.29

I
letme sistemleri............................................. 0.14
K
Konstrksiyon devinin zm ..................... 0.32
Konstruksiyon..............................................0.3, 0.7
Konstruksiyon Sistematii ................................ 0.5
Konstruktr........................................................ 0.6
Kostruksiyon ileminin genel ak ................. 0.33

S
Sralama Plan ..................................................0.29
Standart mal .....................................................0.13
T

Talal imalat......................................................0.7
Tekniin son durumu .......................................0.13

Meslek bilgisi..................................................... 0.4

Metot ................................................................. 0.4

rn ve Pazar Stratejisi ...................................0.29

Ustaba sistemi ...............................................0.14

Normal mal...................................................... 0.13

O
dev .................................................................. 0.4
devin zm yolu ......................................... 0.30

www.guven-kutay.ch