Professional Documents
Culture Documents
com ﻫﺪاﻳﺖ اﷲ ﺣﻤﻴﺪي د ﻛﺎﺑﻞ ﻃﺒﻲ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن د 'ﻠﻮرم !ﻮﻟ/ﻲ ﻣﺤﺼﻞ را!ﻮﻟﻮﻧﻜﻰ :
ﻧﺒﻲ ﮐﺮﻳﻢ 請ﻠﻲ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻫﻐﻪ ﺳﭙﻴ(ﻠ 3ﻫﺴﺘﻲ وه ﭼ 3ﻧ7ۍ ﺗﻪ ﻳﻲ د ﺳﻮﻟ ، 3اﻣﻦ او ﺳﻮﮐﺎﻟ9
ﭘﻴﻐﺎم راوړ ،ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﭼ 3ﻳﻮ اﻧﺴﺎن د ﺑﻞ اﻧﺴﺎن د وﻳﻨﻮ ﺗ8ى وو ﻧﻮ دﻏﻪ ﺳﺘﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﭘﻪ ﻧ7ۍ ﮐ3
د ﺳﻮﮐﺎﻟ 9او ﻫﻮﺳﺎﻳﻨ 3ﺗﻮغ ﭘﻮرﺗﻪ ﮐ.7ﻫﻠﺘﻪ ﭼ 3ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻧﻮر ﻟﻪ ژوﻧﺪاﻧﻪ 'ﺨﻪ ﺳﺘﻮﻣﺎﻧﻪ ﺷﻮى وو ﻧﻮ
ﻫﻤﺪﻏﻪ د اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﻟﻮى ﻣﺤﺴﻦ د ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﻧﻪ ﭘﻪ ﺧﺎﻟﻲ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﺎﻟﺒﻮت ﮐ 3ﻧﻮې ﺳﺎه ﭘﻮﮐ7ه ،ﻫﻐﻪ ﻳﻲ
ﭘﻪ ﺧﻮ+$ﺖ راوﺳﺘﻪ او د ﻧﻮي ژوﻧﺪ ﻟﭙﺎره ﻳ 3ﻫﻐﻪ ﺗﻪ داﺳ 3ﻧﻮې ﺗ/ﻼرې ورو*ﻮدﻟ 3ﭼ 3ﭘﻠﻲ ﻛﻴﺪو
ﻳ 3ﭘﻪ ﺑﺸﺮي !ﻮﻟﻨﻮ ﮐ 3د وروروﻟ 9او ﻣﻴﻨ 3ﻓﻀﺎ راﻣﻨ #ﺗﻪ ﮐ7ﻟﻪ .ﻫﻐﻪ ﻳﻮا 3$ﭘﻪ ﺧﺒﺮو او ﺗﻘﺮﻳﺮوﻧﻮ
ﺳﺮه ﻳ 3ﺗﺮ ﻫﺮ'ﻪ د ﻣﺨﻪ د اوس او ﺧﺰرج ﺗﺮﻣﻨ #د ﺟ7/ې ﻫﻐﻪ اور ﻣ7ﻛ 7ﭼ 3ﺗﺮ ﺳﻠ/ﻮﻧﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﭘﻮرې
ﻳ 3ﻟﻤﺒ 3ﺑﻠ 3وې او د ډﻳﺮو $ﻮاﻧﺎﻧﻮ ﻛﻜﺮۍ ﻳ 3ﺧﻮړﻟ 3وې ،ﻧﻪ ﻳﻮا 3$دا ﭼ 3د ﺟ7/ې اورﻣ 7ﺷﻮ
ﺑﻠﻜ 3د اﷲ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ د اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺦ دﻏﻪ ﺳﺘﺮ او ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﭘﻪ ډﻳﺮه ﻛﻤﻪ ﻣﻮده ﻛ 3ﻫﻐﻪ
ﻟﻪ ﭘﻴ7ﻳﻮ راﻫﻴﺴ 3د ﻟﻮﻳﺪﻳ #ﻣﻌﺘﺼﺒﻮ ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻮ د اﺳﻼم د ﺳﺘﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ )ص( ﭘﻪ اړه ﺧﭙﻞ ﻧﺎوړه ﻗﻠﻤﻮﻧﻪ
ﺧﻮ$ﻮﻟﻲ دي او د دﻏﻪ ﺳﭙﻴ(ﻠﻲ اﻧﺴﺎن ﭘﻪ ﺷﺎن ﻛ 3ﻳ 3ﻟﻪ ﺑ 3اﻧﺼﺎﻓ' 9ﺨﻪ ﻛﺎر اﺧﻴﺴﺘﻰ دى .ﺧﻮ دا
ﻧﺎﭘﻮﻫﺎن ﻟﺪې 'ﺨﻪ ﻧﺎﺧﺒﺮه دي ﭼ 3ﻟﻤﺮ ﻫﻴ(ﻜﻠﻪ ﭘﻪ دوو -ﻮ!ﻮ ﻧﻪ ﭘ"ﻴ8ي او ﻳﻮه ورځ ﺑﻪ ﺧﺎﻣﺨﺎ د دﻏﻪ ﻟﻤﺮ
وړاﻧ 3/د ﻟﻮﻳﺪﻳ #ﺗﻴﺎره ﮔﻮ!ﻮﻧﻪ رو*ﺎﻧﻪ ﻛﻮي .ﻟﻜﻪ 'ﻨ/ﻪ ﭼ 3اوس ﻋﻤﻼ -ﻮرو ﭼ 3ﭘﻪ اروﭘﺎ او اﻣﺮﻳﻜﺎ
ﻛ 3ﻫﺮ ﻛﺎل ﭘﻪ ﻟﺲ -ﻮﻧﻮ او ان ﭘﻪ ﺳﻞ -ﻮﻧﻮ ﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻪ د دﻏﻪ رﺣﻤﺖ د ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ د ﺳﭙﻴ(ﻠﻲ ژوﻧﺪ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ
ﻟﻴﻜﻞ ﻛﻴ8ي.
ﻛﻪ 'ﻪ ﻫﻢ د ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ )ص( ﺳﺘﺮواﻟﻰ ،ﻟﻮى ﻣﻘﺎم او ﺳﭙﻴ(ﻠﻲ اﺧﻼق د ﻟﻮﻳﺪﻳ%ﻮاﻟﻮ ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻮ او د ﻧﻈﺮ د
ﺧﺎوﻧﺪاﻧﻮ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺗﻪ اړﻣﻦ ﻧﺪي $ﻜﻪ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻧﻴﻜﻪ ﺗﻮ-ﻪ ﺳﺘﺎﻳﻠﻰ دى او ﺑﻴﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻮ
ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻮ اﻟﺤﻤﺪ ﷲ د ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻪ اوږدو ﻛ 3د ﻫﻐﻪ د ﺳﭙﻴ(ﻠﻲ ﺳﻴﺮت ﭘﻮره ﺣﻖ ادا ﻛ7ى دى او د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ
ﻫﻜﻠﻪ ﻳ 3د اﺳﻼم د ﻟﻮﻣ7ﻳﻮ ﭘﻴ7ﻳﻮ 'ﺨﻪ ﺑﻴﺎ ﺗﺮ ﻧﻨﻪ ﭘﻮرې ﻏﻮره ﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻪ ﻟﻴﻜﻠﻲ دي ﺧﻮ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ د دې
ﻟﭙﺎره ﭼ 3ﻫﻐﻪ وﺗﻠ 3ﺧﺒﺮه ده ﭼ ) 3اﻟﻔﻀﻞ ﻣﺎ ﺷﻬﺪت ﺑﻪ اﻻﻋﺪا( ﻧﻮ ﭘﻪ ﻻﻧﺪې ﺗﻮ-ﻪ د ﻟﻮﻳﺪﻳ #د ﻫﻐﻮ
ﻣﺤﻤﺪ 請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮي ﻧﻪ ﻣﻨﻲ ﺧﻮ د ﻫﻐﻪ د ﺳﭙﻴ(ﻠﻲ او ﻫﺮاړﺧﻴﺰ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﭘﻪ اړه ﭘﻪ
زړه ﭘﻮرې ﻟﻴﮑﻨ 3ﻟﺮي' ،ﻪ ﻟﻴﻜﻨﻲ را اﺧﻠﻮ ﭼ 3ﭘﻪ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻮ وﺧﺘﻮﻧﻮ ﻛ 3ﻳ 3د اﺳﻼم د ﺳﺘﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﭘﻪ اړه
د ﻳﺎدوﻟﻮ وړ ده ﭼ$ 3ﻴﻨ 3ﻧﺎﻣﺴﻠﻤﺎن ﻟﻴﻜﻮاﻻن ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ )ص( ﺗﻪ د اﺳﻼم د دﻳﻦ د ﺑﻨﺴ
اﻳ+ﻮدوﻧﻜﻲ ) (founderﭘﻪ ﺳﺘﺮ-ﻪ -ﻮري او ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ د ﻫﻐﻪ ﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮى ﻛﺘﺎب ﺑﻮﻟﻲ ﭼ 3دا د
ﻫﻐﻮى ﻳﻮه ﺗﻴﺮ وﺗﻨﻪ ده او ﻣﻮږ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﺪې ﺑﺎﻧﺪې ﻛﻠﻚ ﺑﺎور ﻟﺮو ﭼ 3ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ )ص( د اﷲ
ﺗﻌﺎﻟﻰ وروﺳﺘﻰ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮدى ﭼ 3د !ﻮل ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻟﭙﺎره ﻳ 3ﻏﻮره ﻛ7ى دى او ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ د اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻟﻪ
ﻟﻮري وروﺳﺘﻰ ﻧﺎزل ﺷﻮى ﻛﺘﺎب دى ﭼ 3د اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ د ﻻر*ﻮﻧ 3ﻟﭙﺎره ﻳ 3را اﺳﺘﻮﻟﻰ دى .دراﻧﻪ
ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻲ دې دا !ﻜ 3د ﻫﻐﻮى د ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻮ د ﻟﻮﺳﺘﻠﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛ 3ﭘﻪ ﭘﺎم ﻛ 3وﻧﻴﺴﻲ.
.1ﺳﺮ وﻳﻠﻴﺎم ﻣﻮﺋﻴﺮ )1905-1819م (.ﻧﻮﻣﺎﻧﺪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻮى ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻮه ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺘﺎب )د ﻣﺤﻤﺪ ژوﻧﺪ( ﻛ 3ﻟﻴﻜﻲ :
" د ﻣﺤﻤﺪ )ص( دﻳﻦ آﺳﺎﻧﻪ او ﺧﺒﺮې ﻳ' 3ﺮ-ﻨﺪې وې .ﻛﻮم ﻛﺎروﻧﻪ ﻳ 3ﭼ 3ﺗﺮ ﺳﺮه
ﻛ7ي دي ،ﻋﻘﻞ ورﺗﻪ ﺣﻴﺮان دى ،د ﻧ7ۍ ﭘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛ 3داﺳ 3ﺳﺘﺮ ﻣﺼﻠﺢ ﻧﺪى ﺗﻴﺮ
ﺷﻮى ﭼ 3ﭘﻪ دوﻣﺮه ﻛﻤﻪ ﻣﻮده ﻛ 3ﻳ 3زړوﻧﻪ راوﻳ) ﻛ7ي وي! ،ﻮﻟﻨ5ﺰ اﺧﻼق ﻳ 3ﻟﻪ ﺳﺮه ژوﻧﺪي
i
ﻛ7ي او د *ﻴ2/ﻮ ﺑﻨﺴ"ﻮﻧﻪ ﻳ 3اﻳ+ﻲ وي" .
د ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻣﻴﺎﻟﻰ
.2دﻛﺘﺮ ﮔﻮﺳﺘﺎوﻟﻮﺑﻮن )1931-1841م( ﻣﺸﻬﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻮى ﻟﻴﻜﻮال د ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ )ص( د ﺷﺨﺼﻴﺖ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ
داﺳ 3واﻳﻲ" :ﻛﻪ ﭼﻴﺮې ﻏﻮاړو د ﻧ7ى د ﺳﺘﺮو اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﻮﻳﻮاﻟﻰ او ارز*ﺖ د
ﻫﻐﻮى د ﻛ7ﻧﻮ او آﺛﺎرو ﭘﻪ ر1ﺎ ﻛ 3وﺗﻠﻮ ﻧﻮ ﺑ 3ﻟﻪ ﺷﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ وواﻳﻮ ﭼ 3ﻣﺤﻤﺪ د
ﺗﺎرﻳﺦ د ﻧﻮﻣﻴﺎﻟﻴﻮ ﭘﻪ ﻣﻨ #ﻛ 3ﺳﺘﺮ ﻧﻮﻣﻴﺎﻟﻰ دى .ﺗﻴﺮو ﻣﺆرﺧﻴﻨﻮ د ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺗﻌﺼﺒﺎﺗﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د ﻫﻐﻪ ﻛ7ﻧﻮ
ﺗﻪ ارز*ﺖ ﻧﺪى ورﻛ7ى ،اﻣﺎ ﭘﻪ ﻧﻨﻨﻲ ﻋﺼﺮ ﻛ 3ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻲ اړ ﺷﻮي دي ﭼ 3د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ
ii
ﻫﻜﻠﻪ د اﻧﺼﺎف ﺧﺒﺮه وﻛ7ي" .
請ﺤﺮا دﻏﻪ ﺑﭽﻰ ﭼ 3د ﻟﻮى زړه ،ﺗﻮرو اﻏﻴﺰﻧﺎﻛﻮ ﺳﺘﺮ-ﻮ او !ﻮﻟﻨﻴﺰ روح
ﺧﺎوﻧﺪ وو ،ﻟﻪ $ﺎن ﺳﺮه ﻳ 3ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ $ﺎن ﻏﻮ*ﺘﻨ' 3ﺨﻪ ﻫﺮ ډول اﻓﻜﺎر
درﻟﻮدل ' ،ﻪ ﻳﻮ آرام او ﻟﻮى روح! ﻫﻐﻪ ﻟﻪ داﺳ 3اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ 'ﺨﻪ وو ﭼ3
ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﻣﻴﻨ 3او ﻋﺎﻃﻔ' 3ﺨﻪ ﻳ 3ﺑﻞ 'ﻪ ﻧﻪ ﭘﻴﮋﻧﺪل او ﻓﻄﺮت ﻣﺨﻠﺺ ،ﻧﺮم زړى او ﻣﻴﻨﻪ ﻧﺎك ﭘﻴﺪا ﻛ7ى
وو .د دﻏﻪ اﻧﺴﺎن وﻳﻨﺎ د ﻃﺒﻴﻌﺖ د زړه ﻧﺎره ده ،ﺧﻠﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮو ﻣﺮو ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﻏﻮږ ﺷﻲ او ﻛﻪ داﺳ3
وﻳﻨﺎ وو ﺗﻪ $ﻴﺮ ﻧﺸﻲ ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﻫﻴ& ﻳﻮ ﻛﻼم د ﻏﻮږ ﻧﻴﻮﻟﻮ ارز*ﺖ ﻧﻠﺮي$ ،ﻜﻪ د ﻫﻐﻪ د ﺧﺒﺮو ﭘﻪ وړاﻧﺪې
ﻟﻪ ډﻳﺮ وړاﻧﺪې 'ﺨﻪ د دﻏﻪ اﻧﺴﺎن ﭘﻪ ذﻫﻦ ﻛ 3ﭘﻪ زر-ﻮﻧﻮ ﭘﻮ*ﺘﻨ 3را -ﺮ$ﻴﺪﻟ 3ﭼ 3ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﻳ3
$ﻮروﻟﻮ ،ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﻟﻪ $ﺎن 'ﺨﻪ ﭘﻮ*ﺘﻞ :زه د 'ﻪ ﻟﭙﺎره ﻳﻢ؟ او دا ﻟﻮﻳﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﭼ 3ﭘﻪ ﭘﻜ 3اوﺳﻴ8م او
ﺧﻠﻚ ورﺗﻪ ﻧ7ى واﻳﻲ د 'ﻪ ﻟﭙﺎره ده ؟ ژوﻧﺪ 'ﻪ دى؟ زه ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ 'ﻪ ﺑﺎﻧﺪې اﻳﻤﺎن وﻟﺮم؟ 'ﻪ ﺑﺎﻳﺪ وﻛ7م؟
د د*ﺘﻮ ﭘﻨ6و ﭘ62و رﻳ/ﻮﻧﻮ او د ﺣﺮا د ﻏﺮه ﻟﻮﻳﻮ ﻟﻮﻳﻮ ﻛﺎ1ﻮ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﻫﻴ& $ﻮاب ﻧﻪ درﻟﻮد .ﺷﻨﻪ آﺳﻤﺎن
د دوﻣﺮه ﺳﺘﺮواﻟﻲ ،ﺷﺎن او ﺷﻮﻛﺖ او $ﻼﻧﺪو ﺳﺘﻮرو ﺳﺮه ﭼ 3ﻧ7ۍ ﻳ 3رو*ﺎﻧﻪ ﻛﻮﻟﻪ ،ﻫﻐﻪ ﺗﻪ
$ﻮاب ﻧﺸﻮاى ورﻛﻮﻻى .ﻟﻪ ﻫﻴ& ﻟﻮري ﻫﻐﻪ ﺗﻪ $ﻮاب ﻧﻪ ورﻛﻮل ﻛﻴﺪو .ﻳﻮا 3$د ﻫﻐﻪ روح او اﻟﻠﻬﻲ
iii
وﺣﻰ وه ﭼ 3د ﻫﻐﻪ دا ﭘﻮ*ﺘﻨ 3ﻳ$ 3ﻮاب ﻛ7ﻻى ﺷﻮې" .
.4ﭘﺮوﻓﺴﻮر وﻳﻞ دوراﻧﺖ ،اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﻣﺆرخ ﻟﻴﻜﻲ " :ﻛﻪ ﭼﻴﺮې ﭘﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﻛ 3د دﻏﻪ ﻟﻮى اﻧﺴﺎن د اﻏﻴﺰې
ﻛﭽﻪ وﮔﻮرو ،ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ وواﻳﻮ ﭼ 3ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ )ص( د ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻮ
اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﻛ 3ﺗﺮ !ﻮﻟﻮ ﻟﻮى وو .ﻫﻐﻪ ﭘﺪې ﻫ(ﻪ ﻛ 3وو ﭼ 3د ﻫﻐﻪ ﻗﻮم ﻋﻠﻤﻲ
او اﺧﻼﻗﻲ ﻛﭽﻪ ﻟﻮړه ﻛ7ي ﭼ 3د ﺑﻴﺪﻳﺎ -ﺮم او وچ ﭼﺎﭘﻴﺮﻳﺎل ﭘﻪ وﺣﺸﻲ
ﺗﻮ-ﻪ روزﻟﻲ وو .ﻫﻐﻪ ﭘﺪې ﻻره ﻛ 3داﺳ 3ﺑﺮﻳﺎ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ7ه ﭼ 3د ﻧ7ۍ د !ﻮﻟﻮ ﻣﺼﻠﺤﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﺑﺮﻳﺎوو
'ﺨﻪ ﻟﻮړه وه .د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺷﺎن ﺑﻪ ډﻳﺮ ﻛﻢ ﻛﺴﺎن وﻣﻮﻣﻮ ﭼ 3ﺧﭙﻠ! 3ﻮﻟ 3ﻫﻴﻠ 3او ﻫ( 3ﻳ 3د دﻳﻦ ﭘﻪ ﻻر
ﻛ 3ﻛﺎروﻟ 3وې ،دا $ﻜﻪ ﭼ 3ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ دﻳﻦ ﺑﺎﻧﺪې ﺑﺎور درﻟﻮد.
ﻫﻐﻪ د 請ﺤﺮا ﻟﻪ ﺗﻴﺖ او ﭘﺮك ﺑﺖ ﭘﺎﻟﻮﻧﻜﻮ ﭘﺮ-ﻨﻮ 'ﺨﻪ ﻳﻮ واﺣﺪ اﻣﺖ راﻣﻨ #ﺗﻪ ﻛ . 7ﻫﻐﻮى ﺗﻪ ﻳ 3داﺳ3
دﻳﻦ راووړ ﭼ 3ﻟﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺖ ،ﻋﻴﺴﻮﻳﺖ او د ﻋﺮﺑﻮ ﻟﻪ ﭘﺨﻮاﻧﻲ دﻳﻦ 'ﺨﻪ ډﻳﺮ ﻏﻮره وو ،ﻫﻐﻪ ﻳﻮ ﺳﺎده ،
رو*ﺎﻧﻪ ،او ﭘﻪ ﻣﻌﻨﻮﻳﺎﺗﻮ $ﻮاﻛﻤﻦ دﻳﻦ ﭼ 3ﺑﻨﺴ ﻳ 3ﭘﺮ ﺷﺠﺎﻋﺖ وﻻړ وو راووړ ﭼ 3د ﻳﻮې ﭘﻴ7ۍ ﭘﻪ
اوږدو ﻛ 3ﭘﻪ ﺳﻠﻮ ﺟ7/و ﻛ 3ﺑﺮﻳﺎﻟﻲ ﺷﻮ او ﻟﻮﻳﻪ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﻳ 3راﻣﻨ #ﺗﻪ ﻛ7ه او زﻣﻮﻧ 8ﭘﻪ دور ﻛ3
iv
ﻫﻐﻪ ﻣﻬﻢ ﻗﻮت دى ﭼ 3ﭘﻪ ﻧﻴﻤﻪ ﻧ7ۍ ﻛ 3اﻏﻴﺰ ﻟﺮي".
د اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ژﻏﻮروﻧﻜﻰ
.5ﺟﻮرج ﺑﺮﻧﺎرد ﺷﺎه ) (1856 –1950د اﻧ/ﻠﺴﺘﺎن ﺳﺘﺮ ﻣﻮرخ او ﻣﻔﻜﺮ واﻳﻲ ":ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﺳﻠﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛ3
ﺑﻪ د ﻧ7ۍ دﻳﻦ اﺳﻼم وي ،ﺧﻮ ﻫﻐﻪ اﺳﻼم ﻧﻪ ﭼ 3د ﻧﻦ ور 3$د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ
دﻳﻦ دى ،ﺑﻠﻜ 3ﻫﻐﻪ اﺳﻼم ﺑﻪ وي ﭼ 3د ﻣﺤﻤﺪ )ص( ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛ 3ﻳ 3د
اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ زړوﻧﻮ ،دﻣﺎﻏﻮﻧﻮ او ارواﺣﻮ ﻛ$ 3ﺎى ﻧﻴﻮﻟﻰ وو .ﻛﻪ ﭘﻪ
اﻧ/ﻠﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې ﻛﻮم ﻣﺬﻫﺐ واﻛﻤﻨﻲ !ﻴﻨ/ﻮي ﻧﻮ زﻣﺎ ﭘﻪ اﻧﺪ ﺧﻮ ﻫﻐﻪ ﻳﻮا 3$اﺳﻼم ﻛﻴﺪﻻى ﺷﻲ او
ﺑﺲ.زﻣﺎ ﺑﺎور دى ﭼ 3ﻛﻪ د ﻧﻨﻨ 9ﻧ7ۍ ﻗﻴﺎدت او ﻣﺸﺮي د ﻣﺤﻤﺪ )ص( ﭘﻪ 'ﻴﺮ ﻳﻮ اﻧﺴﺎن ﺗﻪ وﺳﭙﺎرل
ﺷﻲ ،ﻧﻮ د ﻧ7ۍ د !ﻮﻟﻮ ورﭘﻴ+ﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰو ﭘﻪ ﺣﻞ ﻛﻮﻟﻮ ﻛ 3ﺑﻪ ﺑﺮﻳﺎﻟﻰ ﺷﻲ،او دﻧﻴﺎ ﺑﻪ د
ﻣﺎ ﻫﻐﻪ )ﻣﺤﻤﺪ 請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ( ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛ. 7ﻫﻮ! ﻫﻤﻐﻪ زړه را*ﻜﻮﻧﻜﻰ اﻧﺴﺎن ،زﻣﺎ ﭘﻪ اﻧﺪ ﺧﻮ د
ﻋﻴﺴﻰٰ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﻼم ﭘﻪ $ﺎى ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺪه ﺗﻪ د اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ د ﻧﺎﺟﻲ ﻟﻘﺐ ورﻛ7ل ﺷﻲ.ﻣﺎ د ﻣﺤﻤﺪ )請ﻠﻰ اﷲ
ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ( د ﻋﻘﻴﺪې ﭘﻪ اړه دا وړاﻧﺪوﻳﻨﻪ ﻻ د ﻣﺨﻪ ﻛ7ې ده ﭼ 3دا -ﺮوﻫﻪ ﺑﻪ اروﻣﺮو د ﺳﺒﺎﻧ9
اروﭘﺎ ﻟﭙﺎره داﺳ 3د ﻣﻨﻠﻮ وړ وي ﻟﻜﻪ 'ﺮﻧ/ﻪ ﭼ 3ﻧﻨﻨ 9اروﭘﺎ ﺗﻪ ﻳ 3ﻣﻨﻞ ﭘﻴﻞ ﺷﻮي دي.
زﻣﺎ دا ﻫﻴﻠﻪ ده ﭼ 3د دې ﭘﻴ7ۍ ﺗﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﻪ د ﺑﺮﻳﻄﺎﻧ 35اﻣﭙﺮاﻃﻮري د ﻣﺤﻤﺪ )ص( ﻻر*ﻮﻧ 3ﭘﻪ !ﻮﻟﻴﺰه
ﺗﻮ-ﻪ ﺧﭙﻠﻮي .د اﻧﺴﺎﻧﻲ ژوﻧﺪ ﭘﻪ اړه د ﻣﺤﻤﺪ )ص( د اﻓﻜﺎرو او ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻮ 'ﺨﻪ $ﺎن ﻟﺮې ﺳﺎﺗﻞ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻪ
دي.ﻫﻐﻪ د ﻳﻮ ﻣﺬﻫﺐ ﺗﺒﻠﻴﻎ وﻛ ، 7د ﻳﻮ دوﻟﺖ ﺑﻨﺴ ﻳ 3ﻛﻴ+ﻮده ،ﻳﻮ ﻣﻠﺖ ﻳ 3ﺟﻮړ ﻛ ، 7اﺧﻼﻗﻲ
ارز*ﺘﻮﻧﻪ ﻳ 3راﻣﻨ #ﺗﻪ ﻛ7ل او ﻳﻮ زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ او !ﻮﻟﻨﻴﺰ ا請ﻼﺣﺎت او ﺳﻤَﻮَﻧ 3ﻳ 3راﻣﻨ #ﺗﻪ
ﻛ7ې.
ﻣﺤﻤﺪ داﺳ 3ﻳﻮه $ﻮاﻛﻤﻨﻪ او ﺧﻮ$ﻨﺪه !ﻮﻟﻨﻪ راﻣﻨ #ﺗﻪ ﻛ7ه ﭼ 3د ﻫﻐﻪ ﻻر*ﻮﻧ 3ﻳ 3ﭘﻪ ﻋﻤﻞ ﻛ 3ﭘﻴﺎده
ﻛﻮﻟ 3او ﭘﻪ ﺑﺸﭙ 7ډول ﻳ 3اﻧﺴﺎﻧﻲ اﻓﻜﺎر او ﻛﻠﻤﺎت د ﺗﻞ ﻟﭙﺎره ﺑﺪل ﻛ7ل .ﭘﻪ ﻣﻨ%ﻨﻴﻮ ﭘﻴ7ﻳﻮ ﻛ3
راﻫﺒﺎﻧﻮ د ﺧﭙﻠ 3ﻧﺎﭘﻮﻫ 9او ﺗﻌﺼﺐ ﭘﺮ اﺳﺎس ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ د اﺳﻼم ﺧﻮرا ﻧﺎوړه اﻧ%ﻮر وړاﻧﺪې ﻛ7ى دى.
ﻫﻐﻮى د اﺳﻼم او ﻣﺤﻤﺪ )ص(ﭘﺮ ﺿﺪ ﻣﻨﻈﻢ ﭘﺎ'ﻮن ﭼﻠﻮﻟﻰ دى ،دا !ﻮل راﻫﺒﺎن ﭘﻪ ﻏﻠﻄﻪ وو$ ،ﻜﻪ ﭼ3
v
ﻣﺤﻤﺪ )ص(ﻳﻮه ﺳﺘﺮه ﻫﺴﺘﻲ ده او ﭘﻪ ﺳﻤﻪ ﻣﻌﻨﻰ د اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ژﻏﻮروﻧﻜﻰ وو".
.6ادوارد -ﻴﺒﻴﻦ )1794-1731م (.د اﻧ/ﻠﺴﺘﺎن ﻧﻮﻣﻴﺎﻟﻰ ﻣﻮرخ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺘﺎب)د روم د اﻣﭙﺮاﻃﻮرۍ ﺗﺎرﻳﺢ
او اﻧﺤﻄﺎط ( ﻛ 3د اﺳﻼم د ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ )ص( د ﺷﺨﺼﻴﺖ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻟﻴﻜﻲ ":د وﻳﻨﺎ ﻟﻪ
ﻧﻴﻜ 3روﻳ ،3ﻣﻴﻨ ،3ﻟﻄﻒ او ﻧﺮﻣ' 9ﺨﻪ اﻏﻴﺰﻣﻦ ﺷﻮل او !ﻮل ﭘﺎم ﺑﻪ ﻳ 3د ﻫﻐﻪ
ﻟﻮري ﺗﻪ واړوﻟﻮ* .ﻜﻠ請 3ﻮرت ،اﻏﻴﺰﻧﺎﻛﻪ 'ﻴﺮه ،ﻧﺎﻓﺬې ﺳﺘﺮ ،3-ﻧﺮﻣﻪ او زړه را*ﻜﻮﻧﻜ 3ﻣﻮﺳﻜﺎ ،
2-ﻪ او ﻧﻮراﻧﻲ ږﻳﺮه ،داﺳ' 3ﻴﺮه ﭼ 3د ﻫﻐﻪ د !ﻮﻟﻮ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻮ 'ﺮ-ﻨﺪوﻳﻲ ﻳ 3ﻛﻮﻟﻪ ،او ﺑﺎﻻﺧﺮه
داﺳ 3ﻛﻠﻤﺎت او اﻟﻔﺎظ ﺑﻪ ﻳ 3د ﺧﺒﺮو ﻟﭙﺎره ﻏﻮره ﻛﻮل ﭼ! 3ﻮل اورﻳﺪوﻧﻜﻲ ﺑﻪ ﻳ 3دې ﺗﻪ اړ ﻛ7ل
ﭼ 3د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ وړاﻧﺪې د اﺣﺘﺮام او درﻧﺎوي ﻏﺰ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛ7ي .ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻓﺮدي او !ﻮﻟﻨﻴﺰ ژوﻧﺪ ﻛ 3ﭘﻪ ﭘﻮره
ﻏﻮر ﺳﺮه د ﺧﭙﻞ !ﺎ!ﻮﺑﻲ دودوﻧﻪ ﻣﺮاﻋﺎت ﻛﻮل ،د ﺑ6اﻳﻮ او ﺑﻴﻮزﻟﻮ اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ وړاﻧﺪې د ﻫﻐﻪ ﺗﻮاﺿﻊ
ﭘﻪ ﻳﻮ ﺷﺎن وه .ﺧﺒﺮې ﺑﻪ ﻳ 3داﺳ' 3ﺮ-ﻨﺪې وې ﭼ 3د ﺷﻚ او ﭘ"' 3ﺮك ﺑﻪ ﭘﻜ 3ﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺘﺮ-ﻮ ﻛﻴﺪه .
د ﻣﻠ/ﺮو ﺳﺮه ﺑﻪ ﻳ 3ﭼ 3ﭘﻪ ﻛﻮم ډول ﭼﻠﻨﺪ ﻛﻮﻟﻮ ،ﭘﻪ ﻫﻤﻐﻪ ﺷﺎن ﺑﻪ ﻳ 3د !ﻮﻟﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮه د !ﻮﻟﻨﻴﺰو
آداﺑﻮ ﭘﻪ ر1ﺎ ﻛ 3روﻳﻪ ﻛﻮﻟﻪ.ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻳ 3ﻗﻮي او ادراك ﻳ 3ﻟﻮړ وو ،ﺳﻮچ او ﺗﺼﻮر ﻳ 3ﻋﺎﻟﻲ وو ،
ﻗﻀﺎوت ﻳ' 3ﺮ-ﻨﺪ ،ﻋﺎدﻻﻧﻪ،ﭼ"ﻚ او ﻗﺎﻃﻊ وو.ﻫﻐﻪ د ﻓﻜﺮ او ﺳﻮچ او ﻫﻢ د ﻋﻤﻞ او اﻗﺪام ﺗﻮان
درﻟﻮد.د ﻫﻐﻪ ﭘﻼن ﻛﻪ 'ﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺑﺮﻳﺎ ﭘﺮ ﻣﺦ روان وو ،ﺧﻮ ﻟﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ﭘﻴﻞ 'ﺨﻪ د ﻫﻐﻪ د
vi
ﻋﺎﻟﻲ ﻧﺒﻮغ *ﻜﺎرﻧﺪوى وو".
) زه ﭘﻪ ﻳﻮه ﺧﺪاى ﺑﺎور ﻟﺮم او ﭘﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﭼ 3د اﷲ رﻳ+ﺘﻴﻨﻰ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ دى (.دا د اﺳﻼم ﺳﺎده او ﺑ 3ﻣﺜﺎﻟﻪ
ﮔﺮوﻫﻪ او ﻋﻘﻴﺪه ده .د دﻳﻨﺪارى ﻫﻐﻪ اﻧ%ﻮر ﭼ 3ﻣﺤﻤﺪ وړاﻧﺪې ﻛ ، 7ﭘﻪ ﺑﻞ ﻫﻴ& دﻳﻦ ﻛ 3ﺳﺎرى
ﻧﻠﺮي .د ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ راوړي ﭘﻴﻐﺎم ﭘﻪ ﻫﻴ& ﺷﺎن د اﻧﺴﺎن ﻛﺮاﻣﺖ او ارز*ﺖ !ﻴ ﻧﻜ . 7ﻫﻐﻪ )ص( ﺧﭙﻠﻪ
vi i
ﻋﻘﻴﺪه او دﻳﻦ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻋﻤﻠﻲ ژوﻧﺪ ﻛ 3ﭘﻠﻰ ﻛ".7
د آﺳﻴﺎ وﻳﺎړ
.7ﺟﺎن دﻳﻮن ﭘﻮرت )1877-1789م(.وﺗﻠﻰ اﻧ/ﻠﻴﺴﻰ اﺳﻼم ﭘﻴﮋﻧﺪوﻧﻜﻰ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺘﺎب ) د ﻗﺮآن او ﻣﺤﻤﺪ
ﭘﻪ وړاﻧﺪې د ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻋﺬر ( ﻛ 3ﻟﻴﻜﻲ " :ﻫﻐﻪ ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻲ ﭼ 3ﭘﻪ ﭘ"ﻮ ﺳﺘﺮ-ﻮ
ﻳ 3د ﺗﻮﺣﻴﺪ د دﻳﻦ د راژوﻧﺪي ﻛﻮوﻧﻜﻲ ﭘﻪ ﺷﺎن ﻛ 3ﺳﭙﻜﺎوى ﻛ7ى دى ،ﻫﻐﻮى دا ﺟﻮﺗﻪ ﻛ7ې ده
ﭼ 3ﻧﻪ ﻳﻮازې دا ﭼ 3د ﻋﻴﺴ) 3ع( ﻏﻮﻧﺪې ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ د ﺧﻴﺮ ﻏﻮ*ﺘﻨ 3روﺣﻴ 3ﭘﻪ دوى ﺑﺎﻧﺪې اﻏﻴﺰه ﻧﺪه
ﻛ7ې ،ﺑﻠﻜﻪ ﭘﻪ ﻗﻀﺎوت ﻛ 3ﻫﻢ ﭘﻪ ﺧﻄﺎ ﺑﺎﻧﺪې ﺗﻠﻠﻲ دي $ .ﻜﻪ ﭼ 3ﻛﻪ ﭼﻴﺮې ﻳ 3ﻟ 8ﺷﺎﻧﺘﻪ ﺳﻮچ ﻫﻢ
ﻛ7ى واى ﻧﻮ دا ﺑﻪ ورﺗﻪ ﺟﻮﺗﻪ ﺷﻮې وه ﭼ 3د ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ او د ﻫﻐﻪ د *ﻮوﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ د ﻳﻮه ﻣﺴﻴﺤﻲ
ﻳﺎ اروﭘﺎﻳﻲ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه ﻧﻘﺪ وﻧﺸﻲ ،ﺑﻠﻜ 3ﭘﺪې ﻫﻜﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ د ﻳﻮه ﺧﺘﻴ #ﻓﻜﺮ ﻟﻪ ﻣﺨ 3ﻗﻀﺎوت وﺷﻲ .ﭘﻪ ﺑﻞ
ﻋﺒﺎرت د ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ د ﻳﻮه دﻳﻨﻲ ﻣﺼﻠﺢ او ﻗﺎﻧﻮﻧ/ﺬار ﭘﻪ ﺗﻮ-ﻪ ﭼ 3ﭘﻪ اووﻣﻪ ﻋﻴﺴﻮي ﭘﻴ7ۍ
ﻛ 3ﻳ 3ﭘﻪ آﺳﻴﺎ ﻛ 3ﺳﺘﺮ 3-وﻏ7وﻟ 3ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﻲ ،ﭘﺪې ﺗﻮ-ﻪ ﺑﻪ ﺟﻮﺗﻪ ﺷﻲ ﭼ 3ﻛﻪ ﺑﻴﺎ ﻣﻮږ ﻫﻐﻪ د
ﻫﻐﻮ ﺳﭙﻴ(ﻠﻮ ﻧﻮاﺑﻐﻮ ﭘﻪ ﺳﺮ ﻛ 3راﻧﻮﻟﻮ ﭼ 3ﻧ7ۍ ﺗﺮ اوﺳﻪ روزﻟﻲ دي ،ﻧﻮ دا ﺑﻪ ﻣﻮ د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺷﺎن ﻛ3
ﺗﻴﺮى ﻛ7ى وو .ﺑ 3ﻟﻪ ﺷﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻐﻪ ﻳﻮا$ﻴﻨﻰ ﺷﺨﺼﻴﺖ و2-ﻮ ﭼ 3آﺳﻴﺎ د داﺳ 3ﻳﻮه ﺑﭽﻲ ﭘﻪ
درﻟﻮدﻟﻮ ﭘﻪ $ﺎن وﻳﺎړي.ﻛﻪ ﭼﻴﺮې د ﻋﺮﺑﻮ ﺣﺎﻟﺖ د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ راﺗ' ,ﺨﻪ وړاﻧﺪې ﭘﻪ ﭘﺎم ﻛ 3وﻧﻴﺴﻮ او ﺑﻴﺎ
ﻳ 3د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ راﺗﻠﻮ ﺳﺮه ﭘﺮﺗﻠﻪ ﻛ7و ،او ﻛﻪ ﭼ5ﺮې ﻣﻮږ د ﻫﻐ 3ﻣﻴﻨ 3او ﻋﻼﻗ 3ﭘﻪ ﻫﻠﻜﻪ ﭼ 3د ﻫﻐﻪ د
ﻻروﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ زړوﻧﻮ ﻛ 3را ژوﻧﺪى ﺷﻮه او ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻫﻢ ﻻ ﻣﻮﺟﻮده ده ﺳﻮچ وﻛ7و ،ﻧﻮ ﭘﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﺳﺮه ﺑﻪ
راﺗﻪ ﺟﻮﺗﻪ ﺷﻲ ﭼ 3ﻛﻪ ﭼﻴﺮې ﻣﻮږ د داﺳ 3ﻟﻮړ ﺷﺨﺼﻴﺖ د ﺳﺘﺎﻳﻨ 3او اﻛﺮام 'ﺨﻪ ډډه وﻛ7و ﻧﻮ
vi i i
*ﻜﺎره ﺑ 3اﻧﺼﺎﻓﻲ ﺑﻪ ﻣﻮ ﻛ7ې وي" .
.8ﻛﺎرن آرﻣﺴﺘﺮﻧ ، ,وﺗﻠﻰ دﻳﻦ ﭘﻴﮋﻧﺪوﻧﻜ 3ﭼ 3ﭘﻪ اﺳﻼم ،ﻳﻬﻮدﻳﺖ ،ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ او ﺑﻮداﻳﻴﺰم ﺑﺎﻧﺪې ﻳ3
ﻟﻴﻜﻨ 3ﻛ7ې دي ،ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺘﺎب ) د ﻣﺤﻤﺪ ژوﻧﺪ ﻟﻴﻚ ( ﻛﻲ ﻟﻴﻜﻲ :ﻛﻪ ﭼﻴﺮې ﻣﻮږ
ﻣﺤﻤﺪ )ص( ﺗﻪ ﭘﻪ ﻫﻤﻐﻪ ﻧﻈﺮ و-ﻮرو ﭼ 3د ﺗﺎرﻳﺦ ﻟﻮﻳ' 3ﻴﺮې ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻮو ،ﻧﻮ ﭘﻪ
آﺳﺎﻧ 9ﺳﺮه ﺑﻪ دې ﭘﺎﻳﻠ 3ﺗﻪ ورﺳﻴ8و ﭼ 3ﻫﻐﻪ د ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺮ !ﻮﻟﻮ ﺳﺘﺮ ﻧﺎﺑﻐﻪ وو .دا ﻣﻘﺎم ﻫﻐﻪ ﺗﻪ د
ﻗﺮآن د راوړﻟﻮ ﻳﺎ د ﻳﻮ ﺳﺘﺮ دﻳﻦ د ﺑﻨﺴ اﻳ+ﻮدﻟﻮ او د ﭘﻮ$ﻲ ﻓﺘﻮﺣﺎﺗﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻧﻪ ورﻛﻮل ﻛﻴ8ي،
ﺑﻠﻜ 3دا د ﻫﻐﻮ $ﺎﻧ7/ﻳﻮ ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ورﻛﻮل ﻛﻴ8ي ﭼ 3ﻫﻐﻪ ﭘﻜ 3وده وﻛ7ه ،ﻣﺒﺎرزه ﻳ 3وﻛ7ه
ix
او ﭘﻜ 3ﺑﺮﻳﺎﻟﻰ ﺷﻮ" .
ﺷﺮﻳﻒ اﻧﺴﺎن
.9د ﻧ7ۍ ﺗﺮ !ﻮﻟﻮ ﺳﺘﺮ داﻳﺮۀ اﻟﻤﻌﺎرف ENCYCLOPEDIA BRITANICAﭘﻪ دوﻟﺴﻢ !ﻮك ﻛ 3ﻟﻴﻜﻲ:
ﭘﻪ ﻟﻮﻣ7ﻧﻴﻮ ﺳﺮﭼﻴﻨﻮ ﻛ 3د ﺗﻔﺼﻴﻼﺗﻮ ﻳﻮ ﺳﺘﺮه ﺑﺮﺧﻪ دا ﭘﻪ ډا-ﻪ ﻛﻮي ﭼ 3ﻫﻐﻪ
)ﻣﺤﻤﺪ ص( ﻳﻮداﺳ 3ﺷﺮﻳﻒ ،رﻳ+ﺘﻮﻧ 3او 請ﺎدق اﻧﺴﺎن وو ﭼ 3ﭘﻪ ﺧﭙﻞ وﺧﺖ
ﻛ 3ﻳ 3د !ﻮﻟﻮ ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻜﻮ اﺣﺘﺮام او درﻧﺎوى $ﺎﻧﺘﻪ را اړوﻟﻰ وو ﭼ 3د ده ﭘﻪ 'ﻴﺮ
x
ﺷﺮﻳﻒ او دراﻧﻪ وو"
اﻏﻴﺰﻣﻦ اﻧﺴﺎن
.10ﺟﺎن وﻳﻠﻴﻢ ډراﭘﺮ)( 1882-1811اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺳﺎﻳﻨﺲ ﭘﻮه،ﻓﻴﻠﺴﻮف او ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻮه واﻳﻲ ":د ﻗﺴﻄﻨﻄﻴﻦ
ﻟﻪ ﻣﺮګ ﻧﻪ روﺳﺘﻪ ﭘﻪ ٩ﻣﻴﻼدي ﻛﺎل د ﻋﺮﺑﻮ ﭘﻪ ﻣﻜﻪ ﻛ 3ﻫﻐﻪ اﻧﺴﺎن ﺳﺘﺮ3-
وﻏﻮړوﻟ 3ﭼ 3د !ﻮﻟﻮ اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ 'ﺨﻪ زﻳﺎت ﻳ 3ﭘﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ !ﻮﻟﻨﻪ اﻏﻴﺰ ﭘﺮوت دى! دا
xi
اﻧﺴﺎن ﻣﺤﻤﺪ ) ص ( دى ".
ﻧﻴﻜﻪ ﺑﻴﻠ/ﻪ
.11د ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن د ﻣﻴﺴﻮر ﭘﻪ *ﺎرﻛ 3د ﻧﺠﻮﻧﻮ د ار!ﺲ ﻛﺎﻟﺞ د ﻓﻠﺴﻔ 3د 'ﺎﻧ 3/ﻣﺸﺮ ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ راﻣﺎ
ﻛﺮﺷﻨﺎ راو د اﺳﻼم د ﺳﺘﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ 請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﻪ اړه
واﻳﻲ ":د ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ]請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ[ د ﺷﺨﺼﻴﺖ !ﻮﻟﻮ اړﺧﻮﻧﻮ ﺗﻪ
رﺳﻴﺪل ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ دي .زه ﻳﻮا 3$د ﻫﻐﻪ ﻳﻮ 'ﺮك -ﻮرم ﭼ 3د *ﻜﻠﻮ اﻧ%ﻮروﻧﻮ
ﻳﻮه *ﻜﻠ 3ﻟ7ۍ ده .ﻫﻐﻪ ﻣﺤﻤﺪ )ص( ﻳﻮ ﺟﻨﺮال وو ،ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺎﭼﺎ وو ،دا ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺮﻟ+ﻜﺮ وو ،ﻫﻐﻪ ﻳﻮ
ﺳﻮدا-ﺮوو ،دﻏﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻠﻮﻧﻜﻰ او دﻋﻮﺗ/ﺮ وو ،ﻫﻤﺪا ﻣﺤﻤﺪ ﻳﻮ ﺧﻄﻴﺐ وو ،دا ﻣﺤﻤﺪ ﻳﻮ ﻣﺼﻠﺢ وو ،دا
د ﻳﺘﻴﻤﺎﻧﻮ ﭘﻨﺎ$ﺎى وو ،ﻣﻴﺮﻣﻨﻮ ﺗﻪ د ﺧﻼ請ﻮن ورﺑ+ﻮﻧﻜﻰ وو ،ﻫﻐﻪ ﻗﺎﺿﻲ وو ،ﻫﻐﻪ وﻟﻲ وو او دﻏﻪ
ﻣﺤﻤﺪ 請ﻠﻰ اﷲ ﻟﻪ دﻳﻨﺪارۍ ﻧﻪ ﻫﻢ ډﻳﺮﻟﻮړ وو ﭘﺮ ﻫﻐﻪ 請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ ﺧﺘﻢ
ﺷﻮي وو .د اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﻴﻨﻪ او ﺧﻮاﺧﻮږي د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺧ"ﻪ ﻛ 3اﻏ/ﻞ ﺷﻮې وه .د اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﭼﻮﭘ ، 7د
ﻫﻐﻮي د ﺷﺎن ﻟﻮړول ،ﺗﺰﻛﻴﻪ او ﭘﺎﻛﻮاﻟ ، 3ﻫﻐﻮي ﺗﻪ ﺳﻤﻪ ﻻر*ﻮل او د اﻧﺴﺎن 'ﺨﻪ رﻳ+ﺘﻮﻧﻰ
اﻧﺴﺎن ﺟﻮړول د ﻫﻐﻪ د ژوﻧﺪ ﻣﻮﺧﻪ وه .د اﷲ دﻏﻪ رﺳﻮل ﭘﻪ !ﻮﻟﻨﻪ ﻛ 3ﭘﻪ دوﻣﺮه ﺳﺘﺮه ﻛﭽﻪ ﺑﺪﻟﻮن
راوﺳﺖ ﭼ 3د ﻋﺮﺑﻮ ﻋﺰﺗﻤﻨﺪو او درﻧﻮ ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﺑﻴﺎ ﺣﺒﺸﻲ ﻏﻼم ﺣﻀﺮت ﺑﻼل ﺗﻪ د ﻟﻮراﻧﻮ د ورﻛ7ې
وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ ﻛﻮل.
د ﻧ7ﻳﻮاﻟ 3وروروﻟ 9او اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮاﺑﺮۍ ﻟﭙﺎره ﭼ 3ﻫﻐﻪ 請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻛﻮم ا請ﻮل ﻧ7ۍ ﺗﻪ
وړاﻧﺪې ﻛ7ل ﭘﻪ !ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻟﺤﺎظ د ﺑﺸﺮﻳﺖ د ﺳﺮﻟﻮړي ﻻﻣﻞ -ﺮ$ﻴﺪﻟﻲ دي .ﻣﺤﻤﺪ 請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د
وﻳﺮې او ﺟ7/ې ﭘﺮﻣﻬﺎل ﻫﻢ ،د ﺟ7/ې ډ-ﺮ ﭘﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ارز*ﺘﻮﻧﻮ *ﻜﻠ 3ﻛ .7ﭘﻪ !ﻴﻨ/ﻪ ﺳﺮه ﻳﻲ
ﻻر*ﻮﻧﻪ وﻛ7ه ﭼ 3ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﻪ ﻛﻮئ ،ﭼﻞ او دوﻛﻪ ﻣﻪ ﻛﻮئ ،ﭘﺮژﻣﻨﻮ وﻓﺎ وﻛ7ئ ،وﻋﺪې ﻣﻪ ﻣﺎﺗﻮئ،
ﻏ7ي ﻣﻪ ﻏﻮ'ﻮئ ،ﻛﻮﭼﻨﻴﺎن ،ﻣﻴﺮﻣﻨ 3او زاړه ﺳ7ي ﻣﻪ وژﻧﺊ ،د ﺧﺮﻣﺎوو وﻧ 3ﻣﻪ ﻏﻮ'ﻮئ او ﻣﻪ ﻳ3
ﺳﻮ$ﻮئ ،ﻣﻴﻮه ﻟﺮوﻧﻜ 3وﻧ 3ﻫﻢ ﻣﻪ ﻏﻮ'ﻮئ ،ﭘﻪ راﻫﺒﺎﻧﻮ او ﻋﺒﺎدت ﻛﻮﻧﻜﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻳﺮﻏﻞ ﻣﻪ ﻛﻮئ .ﻫﻐﻪ
請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭼ 3د ﺧﭙﻞ $ﺎن د د*ﻤﻨﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻛﻮم ﺳﻠﻮك وﻛ ، 7د ﻫﻐﻪ د ﭘﻴﺮواﻧﻮ ﻟﭙﺎره ﻳﻮه
ﻟﻮﻣ7ى ﻣﻘﺎم
.12ﻣﻴﻜﺎﻳﻞ اﻳﭻ ﻫﺎرټ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺘﺎب ] د ﻧ7ۍ د ﺳﻠﻮ ﺳﺘﺮو اﻏﻴﺰﻟﺮوﻧﻜﻮ اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﻣﺮاﺗﺐ[ ﻛ 3ﭘﻪ ﺧﭙﻞ اﻧﺪ
وﺳﻠﻢ ﺗﻪ ﻳ 3ﺗﺮ !ﻮﻟﻮ ﻟﻮﻣ7ى ﻣﻘﺎم ورﻛ7ى دى ،ﻫﻐﻪ ﭘﺪې ﻫﻜﻠﻪ واﻳﻲ":
اﻏﻴﺰﻟﺮوﻧﻜﻮ اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ د ﻟﺴﺖ ﭘﻪ ﻟﻮﻣ7ي ﺳﺮ ﻛ 3راوﺳﺖ ډﻳﺮو ﺗﻪ ﻧﺎآﺷﻨﺎ وﺑﺮﻳ+ﻲ او ﻛﻴﺪﻻى ﺷﻲ
ﻧﻮر ډﻳﺮ زﻣﺎ دا ﻛﺎر د ﭘﻮ*ﺘﻨ 3ﻻﻧﺪې راوﻟﻲ ﺧﻮ ﻟﻴﻜﻦ ﻫﻐﻪ )ﻣﺤﻤﺪ( ﭘﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛ 3ﻳﻮا $ﻴﻨﻰ
ﺳ7ى دى ﭼ 3د ژوﻧﺪ ﭘﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ او ﻏﻴﺮﻣﺬﻫﺒﻲ دواړو اړﺧﻮﻧﻮﻛ 3ﻟﻪ ﺣﺪه او*ﺘﻰ ﻛﺎﻣﻴﺎب وو .زﻣﺎ ﭘﻪ
xiii
اﻧﺪ ﻫﻐﻪ د دې وړ دى ﭼ 3د ﻧ7ۍ ﺗﺮ !ﻮﻟﻮ اﻏﻴﺰﻧﺎك ﺷﺨﺺ وﺑﻠﻞ ﺷﻲ".
د ﻣﻬﺮﺑﺎﻧ 9ﺟﻮﻫﺮ
.13دﻳﻮان ﭼﺎﻧﺪ ﺷﺮﻣﺎ ﻟﻴﻜﻲ ":ﻣﺤﻤﺪ 請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د ﻣﻬﺮﺑﺎﻧ 9ﺟﻮﻫﺮ وو ،د ﻫﻐﻪ اﻏﻴﺰ ﺗﻞ د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ
ﭼﺎر ﭼﺎﭘﻴﺮ ﺧﻠﻜﻮ ﻛ 3ﻣﺤﺴﻮس ﺷﻮى او ﻫﻴ(ﻜﻠﻪ د ﻫﻐﻪ اﻏﻴﺰ ﻫﻴﺮﻛ7ل ﺷﻮى ﻧﻪ
xi v
دى"
.14د ﻫﻨﺪواﻧﻮ ﺳﺘﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺸﺮ او ﻻر*ﻮد ﻣﻬﺎﺗﻤﺎ -ﺎﻧﺪي د ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ )ص( ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻟﻴﻜﻲ" :ﻣﺎ ﻏﻮ*ﺘﻞ د
واﻛﻤﻦ دى .ﮐﻠﻪ ﻣ 3ﭼ 3د ﻫﻐﻪ د ژوﻧﺪﻟﻴﮏ دوﻫﻢ !ﻮک ﺑﻨﺪاوه ﻧﻮ ﭘﻪ دې
ﻣ 3اﻓﺴﻮس ﮐﺎوه ﭼ 3ﻣﺎ د دﻏﻪ ﺳﺘﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖ د ژوﻧﺪ ﭘﻪ اړه ﭘﻮره
د ﺗﻮرې ﭘﻪ زور ﺑﺮى او ﻏﻠﺒﻪ ﻧﺪه ﻣﻮﻧﺪﻟ 3ﺑﻠﻜﻪ د ﻫﻐ 3ﺑﻨﺴ د ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ 請ﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ
اﺧﻼص ،د ژوﻧﺪ ﺳﺎده ﺗﻮب ،ﭘﺮ$ﺎن ﺑﺸﭙ 7ډاډ ،ﺧﭙﻠ 3ﺳﭙﻴ(ﻠ 3ﻣﻮﺧ 3ﺗﻪ ژﻣﻨﺘﻮب ،د ﻣﻠ/ﺮو ﺳﺮه
وﻓﺎداری ،د ﻫﻐﻪ زړورﺗﻴﺎ ،د ډار ﻧﻪ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ او ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﮐﺎر او ﻫﺪف ﮐ 3د اﷲ ﺑﺸﭙ7اﻃﺎﻋﺖ او
ﻣﻨﻨﻪ او ﭘﻪ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺑﺎﻧﺪې ﭘﻮره ﺑﺎور او اﻳﻤﺎن وو .ﻫﻮ! ﻫﻤﺪﻏﻪ ﺷﻴﺎن وو ﭼ 3ﻫﺮ'ﻪ ﻳﻲ د ﻫﻐﻪ ﻣﺨ3
ﺗﻪ راوړل او ﭘﺮ!ﻮﻟﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰو او ﺧﻨ6وﻧﻮ ﻳﻲ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﺑﺮی ورﻛ ،7ﻧﻪ ﺗﻮره.
ﻫﻐﻪ روﺣﺎﻧﻲ ﻻر*ﻮد وؤ .ﺑﻠﻜ 3زه د ﻫﻐﻪ ﻻر*ﻮﻧ 3ﺗﺮ !ﻮﻟﻮ ﻏﻮره 2-ﻢ .د ﻧ7ۍ ﻫﻴ& روﺣﺎﻧﻲ ﻻر*ﻮد
د اﷲ د ﭘﺎدﺷﺎﻫ 9دوﻣﺮه ﺟﺎﻣﻊ اﻧ%ﻮر ﻧﺪى وړاﻧﺪې ﻛ7ى 'ﻮﻣﺮه ﭼ 3د اﺳﻼم ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ وړاﻧﺪې ﻛ7ى
دى .ﻛﻠﻪ ﭼ 3ﻟﻮﻳﺪﻳ #د ﺟﻬﺎﻟﺖ ﭘﻪ ﺗﻴﺎرو ﻛ 3ډوب وو د ﺧﺘﻴ #ﭘﻪ اﺳﻤﺎن ﻳﻮ $ﻼﻧﺪه ﺳﺘﻮرى راوﺧﻮت
اﺗﻞ
ﺗﻮﻣﺎس ﮐﺎرﻟﻴﻞ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﮐﺘﺎب ] اﺗﻼن او ﺳﺘﺮﺗﻮﺑﻮﻧﻪ [ ﮐ 3ﻟﻴﻜﻲ ":ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮه ﺷﻮ ﭼ 3ﻫﻐﻪ .15
'ﻨ/ﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ وو ،ﺗﺎﺳ 3ﻳ 3ﭼ 3ﻫﺮ 'ﻪ ﻧﻮﻣﻮى ﺧﻮ*ﻪ ﻣﻮ،ﺧﻮ زه دا ﭘﻪ
ډا-ﻪ ﺳﺮه واﻳﻢ ﭼ 3د ﻧ7ى د ﻫﻴ& اﻣﭙﺮاﻃﻮر د ﺗﺎج او ﺗﺨﺖ ﺳﺮه ﺳﺮه د
ﻣﻴﻨ%ﻠ 3او ﺑﻮټ ﺑﻪ ﻳ 3ﭘﺨﭙﻠﻪ -ﻨ6ل اﻃﺎﻋﺖ ﻧﺪى ﺷﻮى.دﻏﻪ ﻛﺲ دروﻳﺸﺖ ﻛﺎﻟﻪ د ﺳﺘﻮﻧﺰو او
ﻛ7اووﻧﻮ ﺳﺮه ژوﻧﺪ وﻛ 7او داﺳ 3ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻨ 3آزﻣﻮﻳﻨ 3ﻳ 3ﺗﻴﺮې ﻛ7ې ﭼ 3زه ﻳ 3اﺗﻞ ﺑﻮﻟﻢ او د دې
وړ دى ﭼ 3اﺗﻞ وﺑﻠﻞ ﺷﻲ'.ﻪ ډول دﻏﻪ اﻧﺴﺎن ﭘﻪ 4ﻮا 3$ﺗﻮ-ﻪ د دوه ﻟﺴﻴﺰو ﻧﻪ ﭘﻪ ﮐﻢ وﺧﺖ ﮐ3
وﮐﻮﻻی ﺷﻮ ﭼ 3ﺟﻨ/ﯽ ﭘﺮ-ﻨ ، 3او ﺑ 3رﻳ+ﻮ ﮐﻮﭼﻴﺎن ﭘﻪ ﻳﻮ ﻣﻬﺬب ،ﻣﺘﻤﺪن او $ﻮاﮐﻤﻦ ﻗﻮم ﺑﺪل
ﮐ7ي.
د ﻧ7ى ﭘﻪ -ﻮټ -ﻮټ ﻛ 3د ﻳﺘﻴﻤﺎﻧﻮ ﭘﺎﻟﻨ%ﺎﻳﻮﻧﻪ د ﻫﻐﻪ د ﻟﻮرﻳﻨ 3او اﺣﺴﺎن ﭘﻮروړي دي،ﻫﻐﻪ 'ﻮك
ﭘﻪ ﻳﻮه ﻓﻄﺮي ﭼﺎﭘﻴﺮﻳﺎل ﻛ 3را ﻟﻮى ﺷﻮي دﻏﻪ ﺷﺨﺺ ﻛ 3د اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ،ﻧﻴﻜ 9او ورو-ﻠﻮۍ !ﻮﻟﻮ
ﻏﻮره ﻣﻠ/ﺮى
.16ﺑﺎﺳﻮرټ ﺳﻤﻴﺚ د ﺑﺮﻳﻄﺎﻧﻴ 3ﻧﺎﻣﺘﻮ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﭘﻮﻫﺎﻧﺪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺘﺎب ) ﻣﺤﻤﺪ او ﻣﺤﻤﺪﻳﺖ( ﻟﻴﻜﻲ " :ﭘﻪ ﻧ7ۍ
ﻛ 3ﻫﻴ(ﻮك د ﻣﺤﻤﺪ )ص( ﭘﻪ 'ﻴﺮ دوﺳﺖ او ﻣﻠ/ﺮى ﻧﺸﻲ *ﻮدﻻى ،دا د ﻫﻐﻪ د
ﺳﺘﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖ اﻏﻴﺰه وه ﭼ 3د اﺳﻼم ﭘﻪ ﻟﻮﻣ7ﻳﻮ ور$ﻮ ﻛ 3ﻳ 3ﺧﭙﻞ 'ﻨ ,ﺗﻪ
داﺳ 3ﻣﻠ/ﺮي را !ﻮل ﻛ7ل ﭼ 3د ﻣﻜ 3ﺗﺮ !ﻮﻟﻮ ﻏﻮره اﻧﺴﺎﻧﺎن وو.
ﻫﻐﻪ )請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ( د دوﻟﺘﻲ او ﻣﺬﻫﺒﻲ ﭼﺎرو دواړوﻣﺸﺮ وو .د ﻫﻐﻪ
ﭘﻪ $ﺎن ﻛ 3ﻗﻴﺼﺮ)واﻛﻤﻦ( او ﭘﺎپ ) ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺸﺮﺗﻮب( دواړه ﻳﻮ$ﺎى ﺷﻮي وو .داﺳ 3ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺸﺮ
ﭼ 3د ﭘﺎﭘﺎﻧﻮ ﻏﻮﻧﺪې ﺳﺘﺮې او ﻟﻮ 34دﻋﻮا-ﺎﻧ 3ﻳ 3ﻧﻪ ﻛﻮﻟ 3او داﺳ 3ﻗﻴﺼﺮ ﭼ 3ﻟ+ﻜﺮې ﻳ 3ﻧﻪ وى
،ﺷﺨﺼﻲ ﺳﺎﺗﻮﻧﻜﻲ ﻳ 3ﻧﻪ درﻟﻮدل ،ﭘﻪ ﻣﺎ1ﻴﻮ ﻛ 3ﻧﻪ اوﺳﻴﺪه او ﭘﺮﺧﻠﻜﻮ ﻳ 3ﺧﺮاج ﻳﻲ ﻫﻢ ﻧﻪ وو
اﻳ+ﻰ .ﻣﺤﻤﺪ 請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻳﻮا 3$او ﻳﻮا 3$ﻫﻤﺪا وﻳﻞ ﭼ 3ﻣﺎﺳﺮه د ﺳﺘﺮ واﻛﻤﻦ ﺟﻞ ﺟﻼﻟﻪ
ﻻر*ﻮﻧﻪ ده ﻧﻮ $ﻜﻪ ﻫﻐﻪ 請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د واﻛﻤﻨ 9ﻟﻪ وﺳﺎﻳﻠﻮ ﭘﺮﺗﻪ واﻛﻤﻦ وو .ﻫﻐﻪ د واﻛﻤﻨ9
د وﺳﺎﻳﻠﻮ ﻛﻠﻪ ﻫﻢ ﭘﺮوا ﻧﻪ ده ﻛ7ى .د ﻫﻐﻪ ژوﻧﺪ د ﻳﻮ ﻋﺎم و7-ي د ژوﻧﺪ ﭘﻪ 'ﻴﺮ وو .د ﻣﺤﻤﺪ )ص(
ژوﻧﺪ ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛ 3د ﻟﻤﺮ ﭘﻪ 'ﻴﺮ وو ﭼ 3وړاﻧ 3/ﻳ! 3ﻮﻟ 3ﻧ7ۍ ﺗﻪ رﺳﻴ8ي ،ﻫﻐﻪ د ژوﻧﺪ ﺗﺮ
اروﭘﺎ ﭼ 3ﻟﻪ اﺳﻼﻣﻲ *ﻮوﻧﻮ او د ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ )ص( ﻟﻪ ﺳﻴﺮت 'ﺨﻪ ﻛﻮﻣ* 3ﻴ 32/زده ﻛ7ې ﭘﻪ ﻫﻐﻪ
xvi
ﻛ 3د $ﻨﺎورو او ﻣﺮﻏﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﺤﺒﺖ او ﺗﺮﺣﻢ ﻫﻢ ﺷﺎﻣﻞ دي.
ﺑﺸﭙ 7ﺷﺨﺼﻴﺖ
.17ډﻳﻜﺎرټ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺘﺎب Mein Kampﻛ 3ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮ داﺳ' 3ﺮ-ﻨﺪ ﻛ7ى دى " :ﻛﺎﻣﻞ او ﭘﻮره ﺑﻠﻮﻧﻜﻲ ﭘﻪ
ﻧ7ۍ ﻛ 3د -ﻮﺗﻮ ﭘﻪ ﺷﻤﺎروي .د ﺑﻠﻮﻧﻜﻲ ،ﻣﻔﻜﺮ ،ﻣﻨﺘﻈﻢ ،ﻣﺸﺮ او ﻗﺎﻳﺪ !ﻮﻟ3
ا請ﻞ ﺳﺘﺮﺗﻮب او ﻋﻈﻤﺖ دى ﺧﻮ ﻧ7ۍ د ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ 請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﻪ
وﺟﻮد ﻛ 3د ﻏﻮ* 3او ﭘﻮﺳﺘﻜﻲ داﻧﺴﺎن ﭘﻪ ﺑ2ﻪ دا !ﻮﻟ$ 3ﺎﻧ7/ﺗﻴﺎوې ﻟﻴﺪﻟﻲ دې".
ﺳﺘﺮ واﻛﻤﻦ
ﺟﺎن اوﺳﺘﻴﻦ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺘﺎب) ﻣﺤﻤﺪ د اﷲ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ( ﻛ 3ﻟﻴﻜﻲ :د ﻳﻮ ﻛﺎل 'ﺨﻪ ﭘﻪ ﻟ'8ﻪ زﻳﺎﺗﻪ .18
ﻣﻮده ﻛ 3ﻫﻐﻪ 請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛ 3د ﻣﺪﻳﻨ 3داﺳ 3ﻳﻮ
xvi i
$ﻮاﻛﻤﻦ ،روﺣﺎﻧﻲ ،ﻧﻮﻣﺎﻧﺪ او ﺳﺘﺮ واﻛﻤﻦ ﺷﻮﭼ! 3ﻮﻟﻪ ﻧ7ۍ ﻳ 3وﻟ7زوﻟﻪ
د ﺧﻼ請ﻮن ﭘﺮ*ﺘﻪ
ﻟﻴﻮن ﺗﻮﻟﺴﺘﻮى )1910-1828م (.وﺗﻠﻰ روﺳﻲ ﻟﻴﻜﻮال د ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭘﻪ رد ﻛ 3ﻟﻪ ﻣﺤﻤﺪ )ص( 'ﺨﻪ ﻳ3
ﺟﺎﻟﺐ ﻛﺘﺎب د ) ﻣﺤﻤﺪ ( ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻟﻴﻜﻠﻰ دى .ﻫﻐﻪ د دې ﺗﺮ 'ﻨ ) ,د ﻣﺤﻤﺪ وﻳﻨﺎوې (
ﻧﺸﺘﻪ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﻮ ﻛﺘﺎب ﻫﻢ ﺧﭙﻮر ﻛ7ى دى .ﻫﻐﻪ ﻟﻴﻜﻲ ":ﭘﺪې ﻛ 3ﻫﻴ& ﺷﻚ
ﻛ 3ﻣﺤﻤﺪ د ﻧ7ۍ ﻟﻪ ﺳﺘﺮو ﻣﺼﻠﺤﺎﻧﻮ 'ﺨﻪ دى ،ﻫﻐﻪ ﻫﻢ داﺳ 3ﻣﺼﻠﺢ ﭼ3
ﺑﺸﺮې !ﻮﻟﻨ 3ﺗﻪ ﻳ 3د ﻳﺎدوﻟﻮ وړ ﺧﺪﻣﺘﻮﻧﻪ ﻛ7ي دي ،د ﻫﻐﻪ ﻟﭙﺎره ﻫﻤﺪا وﻳﺎړ ﺑﺲ دى ﭼ 3ﻳﻮ وﻳﻨ3
ﺗﻮﻳﻮﻧﻜﻲ او وﺣﺸﻲ ﺗﻮﻛﻢ ﻳ 3د ﻧﺎوړه ﻋﺎداﺗﻮ ﻟﻪ ﻣﻨ/ﻮﻟﻮ 'ﺨﻪ ﺧﻼص ﻛ 7او ﻫﻐﻮى ﺗﻪ ﻳ 3د ﭘﺮﻣﺨﺘ,
ﻻره ﭘﺮاﻧﻴﺴﺘﻠﻪ ،ﭘﺪاﺳ 3ﺣﺎل ﻛ 3ﭼ 3ﻫﻴ& ﻋﺎدي اﻧﺴﺎن داﺳ 3ﻟﻮى ﻛﺎر ﻧﺸﻲ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﻮﻻى .ﻟﻪ
ﻫﻤﺪې اﻣﻠﻪ د اﺳﻼم ﭘﻴﻐﺎﻣﺒﺮ د ﻫﺮ ډول اﺣﺘﺮام او درﻧﺎوي وړ دى.د ﻋﻘﻞ او ﺣﻜﻤﺖ ﺳﺮه د ﺗﻮاﻓﻖ ﻟﻪ
xvi i i
اﻣﻠﻪ ﺑﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜ 3ﻛ 3د ﻧ7ۍ واﻛﻤﻦ ﻧﻈﺎم وي "
.19اي وﻟﻒ -ﻴﻨ- ,ﻮﻳﺖ ) ﺳﺘﺮ اروﭘﺎﻳﻲ ﺷﺎﻋﺮ ( ﻟﻴﻜﻲ" :ﻫﻐﻪ ﻳﻮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ دى ،ﻧﻪ ﻳﻮ ﺷﺎﻋﺮ $ ،ﻜﻪ ﺧﻮ د ﻫﻐﻪ
راوړى ﻗﺮان اﺳﻤﺎﻧﻲ وﺣ 3ده ﻧﻪ د اﻧﺴﺎن ﻛﺘﺎب ﭼ 3د زده ﻛ7ې ﻳﺎ
xi x
ﺳﺮ-ﺮﻣﻰ ﻟﭙﺎره ﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮى وي".
ﻋﺎدل رﻫﺒﺮ
.20ﻓﺮاﻧﺴﻮا ﻣﺎري آروﻳﻪ وﻟﺘﺮ )1778-1694م(.وﺗﻠﻰ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﻋﺎﻟﻢ ،ﻓﻴﻠﺴﻮف او ﻟﻴﻜﻮال ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺘﺎب
)د وﻟﺘﺮ ﻛﻠﻴﺎت( ﻛ 3ﻟﻴﻜﻲ ":ﺑ 3ﺷﻜﻪ ﻣﺤﻤﺪ ډﻳﺮ ﺳﺘﺮ اﻧﺴﺎن وو او ﺗﺮ ﺧﭙﻞ ﻻس
اﻣﭙﺮاﻃﻮر ،ﻋﺎدل ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان او ﭘﺮﻫﻴﺰ-ﺎره ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ وو .او د ﻧ7ۍ ﭘﺮ ﻣﺦ ﻳ 3ﺗﺮ !ﻮﻟﻮ
xx
ﺳﺘﺮ )ﺑﺪﻟﻮن( راووﺳﺖ ".
!ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻣﺼﻠﺢ
.21ﺟﺎن ﺑﺎﻳﺮﻧﺎس ،وﺗﻠﻰ دﻳﻦ ﭘﻴﮋﻧﺪوﻧﻜﻰ ﻟﻴﻜﻲ :ﭘﻪ !ﻮﻟﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻧ7ۍ ﻛ 3ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﭙﻞ ﺑﻨﺴ"ﻴﺰ
ﭘﻪ ﻛ7و وړو ﻛ 3ﺑ 3ﺳﺎرې اﻏﻴﺰ ﻟﺮي او د ﻫﻐﻮى ﻟﭙﺎره ﻳ' 3ﺮ-ﻨﺪ او 請ﺮﻳﺢ
ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻮړ ﻛ 7ﭼ 3دوى ﭘﻪ ډﻳﺮه آﺳﺎﻧ 9ﺳﺮه د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ر1ﺎ ﻛ 3د ﻳﻮه ﻫﺪف
ﭘﻪ ﻟﻮري ﻣﺰل ﻛﻮﻻى ﺷﻲ ﭼ 3دا د ﻫﻐﻮى ﻟﻮړ اﺧﻼﻗﻲ ا請ﻮل دي .ﭘﺪې
ﺗﻮ-ﻪ ﭼ 3د ﻋﺮﺑﻮ د $ﺎن ﻏﻮ*ﺘﻨ 3ﻗﺒﻴﻠﻮي ﺟ7/ې ﻳ 3ډﻳﺮ ژر ﻟﻪ ﻣﻨ%ﻪ ﻳﻮړل او ﻫﻐﻮى ﻳ 3د ورورى ﭘﻪ
ﻣﻨﺎﺳﺒﻪ ﻓﻀﺎ ﻛ 3ﺳﺮه ﻳﻮ$ﺎى ﻛ7ل .ﻧﻮ ﻟﺪې اﻣﻠﻪ د ﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻛ7ه وړه ﻛﻪ ﻧﺮ وي او ﻛﻪ *%ﻪ ﻟﻪ
ﻛﻮﭼﻨﻮاﻟﻲ 'ﺨﻪ ﺗﺮ ﻣﺮ-ﻪ ﻟﻪ ﻫﻤﺪﻏﻪ ا請ﻮﻟﻮ 'ﺨﻪ ﺳﺮﭼﻴﻨﻪ اﺧﻠﻲ.ﻫﻐﻪ اﺣﻜﺎم ﭼ 3د ﺷﺮاﺑﻮ او ﻗﻤﺎر ﭘﻪ
ﻫﻜﻠﻪ راﻏﻠﻲ دي ،ﻫﻤﺪا ﺷﺎن ﻫﻐﻪ اﺣﻜﺎم ﭼ 3د زﻧﺎ او ﺟﻨﺴﻲ اړﻳﻜﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻧﺎزل ﺷﻮي دي ،د ﺧﻠﻜﻮ
د !ﻮﻟﻨﻴﺰ ژوﻧﺪ ﻟﭙﺎره ﻏﻮره ﻗﺎﻧﻮن دى .دﻏﻪ ﺳﺘﺮ ﺷﺎرع ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ﭘﻴﻞ 'ﺨﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ﻻروﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ژوﻧﺪ ﻛ3
xxi
ﺑ 3ﺳﺎرې ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ راوﺳﺘﻞ .ﻫﻐﻪ د * 3%ﻣﻘﺎم ﺗﺮ !ﻮﻟﻮ ﻟﻮړ ﭘﻮړ ﺗﻪ ورﺳﺎوه".
.22ﻫﻤﻴﻠﺘﻦ ﮔﻴﺐ )1971-1895م (.د آﻛﺴﻔﻮرد ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن ﭘﺨﻮاﻧﻰ اﺳﺘﺎد ﻟﻴﻜﻲ":د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ د
ﻣﻠﻜﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﭼ"ﻚ ﻻﻧﺪې ﻛﻮﻟﻮ 'ﺨﻪ ﭘﻮرﺗﻪ د ﺗﻌﺠﺐ ﺧﺒﺮه ﺧﻮ د ﻫﻐﻮى ﻧﻈﻢ او
دﺳﭙﻠﻴﻦ وو .د ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﺟﻨ/ﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛ 3ﺧﻮ دا ﺗﻤﻪ ﺗﻠﻠﻪ ﭼ 3ډﻳﺮې
وراﻧ 9راﻣﻨ #ﺗﻪ ﺷﻮې واى ،ﺧﻮ ﻋﺮﺑﻮ ﺳﺮﺑﻴﺮه ﭘﺮدې ﭼ 3ﻫﻴ& وراﻧﻰ ﻳ 3ﺷﺎﺗﻪ ﭘﺮﻳﻨ+ﻮد ،د ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ
ﭘﺮ-ﻨﻮ او ﻓﺮﻫﻨ/ﻮﻧﻮ ﻳﻮ $ﺎى ﻛﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﻳ 3ﻻر ه ﻫﻮاره ﻛ7ه .ﻫﻐﻪ ﻗﺎﻧﻮن او ﺗ/ﻼره ﭼ 3ﻣﺤﻤﺪ ﻟﻪ $ﺎن 'ﺨﻪ
وروﺳﺘﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ -ﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﺮﻳ+ﻮدﻟﻪ ،د دﻏﻪ ﺳﺎراﻳﻲ ﻟ+ﻜﺮ ﭘﻪ ﻧﻈﻢ او ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻮﻟﻮ ﻛ 3ﻳ 3ﺧﭙﻞ
ارز*ﺖ 'ﺮ-ﻨﺪ ﻛ . 7اﺳﻼم د ﻣﺘﻤﺪﻧ 3ﻧ7ى ﻣﻨ #ﺗﻪ د ﻟﻮ!ﻤﺎرو ﭘﺮ-ﻨﻮ د ﺧﺎﻣﻮ ﺧﺮاﻓﺎﺗﻮ ﭘﻪ 'ﻴﺮه ﻛ 3داﺧﻞ
ﻧﻪ ﺷﻮ ،ﺑﻠﻜ 3د ﻫﻐﻪ اﺧﻼﻗﻲ ﻗﻮت ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﻮ ﭼ 3د !ﻮﻟﻮ درﻧﺎوى ﻳ$ 3ﺎن ﺗﻪ راواړوﻟﻮ او د
ﻳﻮه ﻣﻨﻄﻘﻲ دﻳﻦ ﭘﻪ ﺑ2ﻪ 'ﺮ-ﻨﺪ ﺷﻮ ﭼ 3د ﺧﺘﻴ #روم ﻣﺴﻴﺤﻲ او د ﻓﺎرس رزدﺷﺘﻲ دﻳﻨﻮﻧﻪ ﻳ 3ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ
xxi i
!ﺎ!ﻮﺑﻴﻮ ﻛ 3ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺒﺎرزې ﺗﻪ راوﺑﻠﻞ".
.23ژﻳﻞ ﻛﻮﭘﻞ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺘﺎب ) ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ او ﻓﺮﻋﻮن ( ﻛ 3ﻟﻴﻜﻲ :د اﺳﻼم د ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ )ص( ژوﻧﺪ ﭘﻪ دوو ﭘ7اووﻧﻮ
وﻳﺸﻞ ﺷﻮى دى.ﻫﻐﻪ ﭘ7او ﭼ 3ډﻳﺮ ﻣﺸﻬﻮر دى او ډﻳﺮه ﻳﺎدوﻧﻪ ﺗﺮې ﺷﻮﻳﺪه،
ﻫﻐﻪ ﻣﺤﻤﺪ د ﻣﺪﻳﻨ 3د ﺣﺎﻛﻢ ،ﻗﺎﺿﻲ ،ﭘﻮ$ﻲ ﻣﺸﺮ ،او ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪار ﭘﻪ ﺗﻮ-ﻪ
'ﺮ-ﻨﺪ ﺷﻮى دى .اﻣﺎ ﻟﻮﻣ7ى ﭘ7او د ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ )ص( د ﻫﺠﺮت 'ﺨﻪ وړاﻧﺪې ﻣﻜﻲ
دور دى.ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺨﻜ 3ﻟﺪې ﭼ 3ﺣﺎﻛﻢ ﺷﻲ ،ﭘﻪ ﻣﻜﻪ ﻛ 3ﻳ 3د ﻳﻮه ﺧﻮ+$ﺖ
ﻣﺸﺮي ﭘﻪ ﻏﺎړه درﻟﻮده .ﻫﻐﻪ ﭘﻪ دﻏﻪ دور ﻛ 3ﭘﻪ اﻋﺘﻘﺎدي،اﺧﻼﻗﻲ او اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اړﺧﻮﻧﻮ ﻛ 3د واﻛﻤﻦ
رژﻳﻢ د ﻳﻮه ﻣﻨﺘﻘﺪ ﭘﻪ ﺗﻮ-ﻪ ﻛﺎر ﭘﻴﻞ ﻛ 7او ﭘﺪې ﻟ 7ﻛ 3ﻳ 3ﺧﭙﻞ !ﺎ!ﻮﺑﻰ ﭘﺮﻳ+ﻮد او ﭘﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻛ 3ﻳ 3د
ﺗﺒﻌﻴﺪ ﭘﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻛ 3د ﻳﻮ دوﻟﺖ ﺑﻨﺴ ﻛﻴ+ﻮد او د ﻣﻜ 3د ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻮ ﭘﻪ وړاﻧﺪې ﻳ 3ﺗﺮ وروﺳﺘ9
ﺑﺮﻳﺎ ﭘﻮرې ﺧﭙﻠ 3ﻻرې ﺗﻪ اداﻣﻪ ورﻛ7ه.د ﻧﻮي دﻳﻦ راﻣﻨ #ﺗﻪ ﻛﻴﺪل د زاړه ﻧﻈﺎم او ﻣﻮﺟﻮده واﻛﻤﻨﻮ
ﺳﺮه !ﻜﺮ د ﻳﻮه اﻧﻘﻼﺑﻲ اخ او ډب ﭘﻪ ﻣﺎﻧﺎ وو ﭼ 3ﻟﻮﻣ7ۍ ﺑﺮﺧﻪ ﻳ 3اﺳﻼم او دوﻫﻤﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻳ 3ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ او
請ﺤﺎﺑﻪ وو ﺳﺮ ﺗﻪ ورﺳﻮﻟﻪ.د ﻣﺤﻤﺪ ژوﻧﺪ ﭘﺪې ﭘ7او ﻛ 3د دوﻫﻢ ﭘ7او ﭘﻪ ﺷﺎن ﻳﻮه ﺑﻴﻠ/ﻪ او د ﻻرې
xxi i i
ﻣﺸﺎل دى".
.24ﻻﻣﺎر!ﺎﻳﻦ ﭼ 3ﻳﻮ ﻣﺸﻬﻮرﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻮه دى ﻛﻠﻪ ﭼ 3د ﺑﺸﺮي ارز*ﺖ او ﻋﻈﻤﺖ ﭘﻪ اړه ﻏ8ﻳ8ي ﻧﻮ ﭘﻪ ډﻳﺮ
ډاډ ﺳﺮه واﻳﻲ ":ﻛﻪ ﭼﻴﺮې د ﻣﻘﺼﺪ ﺳﺘﺮﺗﻮب ،د اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻮ ﻛﻤﻮاﻟ 3او
ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻮم ﺳﺘﺮ ﺷﺨﺺ د ﻣﺤﻤﺪ )請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ( ﺳﺮه ﭘﺮﺗﻠﻪ
ﻛ7ي .ﻫﻐﻪ د ﺷﻠﻮ ﻧ7ﻳﻮاﻟﻮ او ﻳﻮی ﺳﺘﺮې روﺣﺎﻧﯽ اﻣﭙﺮاﻃﻮرۍ ﺑﻨﺴ اﻳ+ﻮدوﻧﮑﯽ وو.ﻛﻪ ﻫﻐﻪ !ﻮل
ﻣﻌﻴﺎروﻧﻪ او ﺗﻠ 3و-ﻮرو ﭼ 3د ﻳﻮ اﻧﺴﺎن ﻟﻮړﺗﻴﺎ ،ﺳﺘﺮﺗﻮب او ﻛﻤﺎل ﭘﺮې ﻛﭻ ﻛﻴﺪﻻى ﺷﻲ ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ
وﭘﻮ*ﺘﻮ ﭼ : 3اﻳﺎ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ) ﻣﺤﻤﺪ( 'ﺨﻪ ﻛﻮم ﺑﻞ ﺳﺘﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻫﻢ ﺷﺘﻪ ؟ د اﺳﻼم ﭘﻴﺮواﻧﻮ ﻳﻮازې ﭘﻪ
ﻳﻮه ﭘﻴ7ۍ ﻛ 3اﻳﺮان ،ﻋﺮاق ،ﺷﺎم ،ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ،ﻣﺼﺮ ،ﻣﺮاﻛﺶ ،ﻫﺴﭙﺎﻧﻴﺎ او ﺳﻨﺪ ﻓﺘﺢ ﻛ7ل .ﻛﻪ ﭼﻴﺮې
د اﻫﺪاﻓﻮ ﻟﻮړواﻟﻰ او د ﭘﺎﻳﻠﻮ او ﻧﺘﺎﻳﺠﻮ 'ﺮﻧ/ﻮاﻟﻰ د ﻣﺸﺮى او ﻗﻴﺎدت د ﻛﻤﺎل ﻣﻌﻴﺎر او ﻧ+ﻪ وي ،ﻧﻮ
ﺑﻴﺎ د ﻣﺤﻤﺪ)ص( ﺳﺮه ﻫﻴ(ﻮك د ﻻر*ﻮد ﭘﻪ ﺗﻮ-ﻪ ﻧﺸﻲ اﻧ6ول ﻛﻴﺪﻻى .ﻫﻐﻪ ﻳﻮ اوﭼﺖ ﻣﻔﻜﺮ،ﺳﺘﺮ
ﺧﻄﻴﺐ او ﺑ 3ﺳﺎرې ﻗﺎﻧﻮن اﻳ+ﻮدوﻧﻜﻰ وو .ﻫﻐﻪ د *ﺎروﻧﻮ او ﻛﻠﻴﻮ ﺗﺮ'ﻨ ,ﭘﻪ ﻣﻠﻴﻮﻧﻮﻧﻮ زړوﻧﻪ ﻫﻢ
xxi v
ﻓﺘﺢ ﻛ7ي وو او ﻛﺎﺑﻮ ﭘﻪ ﺷﻠﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛ 3ﻳ 3اﻟﻬ 3ﺣﻜﻮﻣﺖ !ﻴﻨ ,ﻛ7ى وو".
.25دﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﻣﺸﻬﻮره ﺷﺎﻋﺮه ﺳﺮوﺟﻨﻲ ﻧﺎﻳ6و واﻳﻲ :زه د اﺳﻼم دﻏﻪ ﻧﻪ وﻳﺸﻞ ﻛﻴﺪوﻧﻜﻲ ﻳﻮواﻟﻲ
ډﻳﺮه اﻏﻴﺰﻣﻨﻪ ﻛ7ې ﻳﻢ ،ﻛﻠﻪ ﭼ' 3ﻮك د اﺳﻼم ﭘﻪ داﻳﺮه ﻛ 3ورﻧﻨﻮ$ﻲ ﻧﻮ
ﺗﻪ ﻳﻮا 3$ﭘﻪ دې ﺳﺘﺮ-ﻪ ﻛﺘﻞ ﻛﻴ8ي ﭼ 3دا د ﻳﻮﭼﺎ ﻣﻮرﻧﻰ !ﺎ!ﻮﺑﻰ دى .دا ﻟﻮﻣ7ﻧ 3ﻣﺬﻫﺐ دى ﭼ 3ﻫﻢ
ﻳﻮ ﺑﺰ-ﺮ ﻧﻪ ﻧﻴﻮﻟ 3ﺗﺮ ﭘﺎﭼﺎ ﭘﻮرې !ﻮل ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻮﻣﺎت ﺗﻪ را!ﻮﻟﻴ8ي ،ﻳﻮ د ﺑﻞ ﺳﺮه اوږه ﭘﻪ اوږه
ودرﻳ8ي اوﭘﻪ دې ډول د ور 3$ﭘﻨ%ﻪ $ﻠ 3د ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ رﻳ+ﺘﻮﻧ 3او ﻋﻤﻠﻲ ﺑﻴﻠ/ﻪ وړاﻧﺪې ﻛﻮي او دا
.26ﭘﺮوﻓ5ﺴﺮ ﻫﻮرګ رﻧﺞ واﻳﻲ ":د ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﻳﻮواﻟﻲ ﻫﻐﻪ !ﻮﻟﻨﻪ ﭼ 3ﻣﺤﻤﺪ 請ﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ راﻣﻨ #ﺗﻪ
ﮐ7ې وه ،د اﻧﺴﺎﻧﯽ وروروﻟ 9او ﻧ7ﻳﻮال ﻳﻮواﻟﯽ داﺳ 3ا請ﻮل ﻳ3
وړاﻧﺪې ﮐ7ي ﭼ 3د ﻧ7ۍ د ﻧﻮرو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﻟﭙﺎره د ر1ﺎ د 'ﺮک ﻣﺜﺎل ﻟﺮی .د
ﻧ7ى ﻫﻴ& ﻗﻮم او ﻣﻠﺖ د ﻣﻠﺘﻮﻧﻮد ﻳﻮواﻟﻲ اﻧ%ﻮرﺗﻪ د ﺣﻘﻴﻘﺖ د ﺟﺎﻣﻮ ﭘﻪ
اﻏﻮﺳﺘﻮﻛ 3د اﺳﻼم ﺳﺮه ﺳﻴﺎﻟﻲ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻛﻮﻻى .ﻣﺤﻤﺪ 請ﻠ 9اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻳﻮ *ﻮﻧﮑﯽ وو ،ﻳﻮ
!ﻮﻟﻨﻴﺰ ﺳﻤﻮن راوﺳﺘﻮﻧﻜﻰ وو ،د اﺧﻼﻗﻮ ﻳﻮ ﻻر*ﻮد وو ،ﻳﻮ اداري ﻣﺸﺮ وو ،ﻳﻮ رﻳ+ﺘﻮﻧﯽ او اﻳﻤﺎن
ﻟﺮوﻧﮑﯽ ﻣﻠ/ﺮی وو ،ﻳﻮ زړه را*ﮑﻮﻧﮑﯽ دوﺳﺖ وو ،ﻳﻮ وﻓﺎ ﻟﺮوﻧﮑﯽ ﻣ75ه وو ،ﻳﻮ ﻣﻬﺮﺑﺎن ﭘﻼروو ....
دردوﻧﻜ 3ﺧﺒﺮه
W. Montgomery Wattواﻳﻲ” :د ﺧﭙﻠ- 3ﺮوﻫ 3او ﻋﻘﻴﺪې ﻟﭙﺎره د ﻣﺤﻤﺪ 請ﻠﻰ اﷲ .27
ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﺳﺮ*ﻨﺪﻧﻪ ،د ﻫﻐﻪ ﭼﺎرﭼﺎﭘﻴﺮ ،د ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻜﻮ اﺧﻼﻗﻲ ﻟﻮړﺗﻴﺎ ﭼ3
دى ﻳ 3د ﺧﭙﻞ ﻣﺸﺮ ﭘﻪ ﺗﻮ-ﻪ ﻣﻨﻠﻰ وو ،او د ﻫﻐﻪ 請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ
ﺳﭙﻴ(ﻠﺘﻴﺎ دﻻﻟﺖ ﻛﻮي .ددې ﺣﻘﺎﻳﻘﻮ ﭘﻪ ر1ﺎ ﻛ 3دﻣﺤﻤﺪ 請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د ﭘﻴﻐﻤﺒﺮى دروغ 2-ﻞ
د ﺳﺘﻮﻧﺰو د ﺣﻞ ﭘﺮ$ﺎى ﺳﺘﻮﻧﺰې زﻳ8وي .ﻟﻪ دې ﻫﻢ اﺧﻮا دردوﻧﻜ 3ﻻ دا ده ﭼ 3د اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺦ
دﻏﻪ ﺳﺘﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﺤﻤﺪ 請ﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﻪ ډﻳﺮه ﻛﻤﻪ اﻧﺪازه ﺳﺮه ﺳﺘﺎﻳﻞ ﺷﻮى دى. xxvi
وﻛ ، 7ﻋﻴﺴﻰ )ع( د روﻣﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ وړاﻧﺪې د ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻋﻼن وﻛ 7او ﻣﺤﻤﺪ )ص( د
دﻧﻴﺎ ﺗﺮ !ﻮﻟﻮ ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺑﺮاﻋﻈﻢ آﺳﻴﺎ ﺗﻪ دﻋﻮت وړاﻧﺪې ﻛ 7او ﺧﻠﻚ ﻳ 3د
اﺑﺮاﻫﻴﻢ ،اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ،ﻣﻮﺳ 3او ﻋﻴﺴﻰ ﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟﺴﻼم د ﺧﺪاى ﻟﻮري ﺗﻪ
راوﺑﻠﻞ ،ﻛﻮم ﭼ 3آرﻳﺎﻳﺎﻧﻮ او $ﻴﻨ 3ﻧﻮرو ﭘﺮ-ﻨﻮ ﭘﻪ ﺑﺖ ﭘﺎﻟﻨ 3اﺧﺘﻪ ﻛ7ي وو .
ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻟﺮې ﻧﺪى ﭼ 3زه ﺑﻪ د دﻧﻴﺎ !ﻮل ﭘﻮه ،ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ او ﻣﻬﺬب اﻧﺴﺎﻧﺎن د ﻗﺮآن ﻋﻈﻴﻢ اﻟﺸﺎن
ﭘﻪ رﻳ+ﺘﻴﻨﻮﻟﻰ ﻳﻮ $ﻞ ﺑﻴﺎ را !ﻮﻟﻮم .ﻗﺮآن ﻫﻐﻪ ﻳﻮازﻳﻨﻰ ﻛﺘﺎب دى ﭼ 3ﭘﻪ *ﻮوﻧﻮ ﻛ 3ﻳ 3رﻳ+ﺘﻴﻨﻮﻟﻲ
xxvi i
ﭘﺮﺗﻪ ده او ﻛﻮﻻى ﺷﻲ ﭼ 3ﻧ7ى ﺗﻪ ﻧﻴﻜﻤﺮﻏﻲ وروﺑﺨ+ﻲ.
ﻏﻮره دﻳﻦ
-ﻮﻳﺘﻪ د ﺟﺮﻣﻨﻲ ﺳﺘﺮ ﺷﺎﻋﺮ او ﻣﻔﻜﺮ واﻳﻲ ":ﻫﺮ ﻫﻐﻪ اﻧﺴﺎن ﭼ 3د *ﻮ اﺧﻼﻗﻮ '+ﺘﻦ او د .29
ﺷﺮاﻓﺖ ﻣﺠﺴﻤﻪ وي ،د دې وړ دى ﭼ 3ﻣﺴﻠﻤﺎن وﺑﻠﻞ ﺷﻲ .ﺑﻴﺸﻜﻪ ﭼ 3د
!ﻮﻟﻨ 3ﻟﭙﺎره ﺗﺮ !ﻮﻟﻮ اوﭼﺖ اﺧﻼﻗﻲ ﻫﺪاﻳﺖ دى .د ﻣﺤﻤﺪ )ص( دﻳﻦ ﻟﻪ ﻫﺮ
xxvi i i
ﻟﺤﺎﺿﻪ ﭘﻪ ﻧﻮرو !ﻮﻟﻮ ادﻳﺎﻧﻮ ﻏﻮره واﻟﻰ ﻟﺮي ".
ﭘﺮوﻓﻴﺴﻮر ﺟﺮﻣﻴﻨﺲ ﻫﻨ/ﺮي ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻰ واﻳﻲ :د اﺳﻼم ﭘﻪ اﺧﻼﻗﻲ *ﻮوﻧﻮ ﻛ 3ﺧﻮرا زﻳﺎت $ﻮاك .30
آداب ،د ﺟﺎﻣﻮ $ﺎﻧ7/ﺗﻴﺎ او د ﺧﺒﺮو اداب ﻫﻢ *ﻮدﻟﻲ دي .اﺳﻼم ﭘﻪ ﻛﻮﭼﻨﻴﺎﻧﻮ د ﺷﻔﻘﺖ او د ﻣﺸﺮاﻧﻮ
xxi x
د اﺣﺘﺮام *ﻮدﻧﻪ ﻛ7ې ده او د ﻧﺎﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻳ 3د *ﻪ ﺳﻠﻮك ﻋﻤﻠﻰ ﺑﻴﻠ 3/وړاﻧﺪې ﻛ7ې دي.
ﺳﭙﻴ(ﻠ- 3ﺮوﻫﻪ
- .31ﻴﭙﻦ ﻧﺎﻣﺘﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻟﻴﻜﻮال او ﻣﻔﻜﺮ د ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ )ص( ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻟﻴﻜﻲ :د ﻣﺤﻤﺪ )ص( راوړى دﻳﻦ د
ﺳﺘﺮ دﻟﻴﻞ دى .ﻣﺤﻤﺪ )ص( ﭼ 3ﭘﻪ ﻛﻮم ډول د ﺑﺘﺎﻧﻮ ﻋﺒﺎدت ﻟﻪ ﻣﻨ%ﻪ
ﻳﻮړ ،ﻟﻪ ﻫﻐ 3وروﺳﺘﻪ ﻣﻮﻧ 8ﺗﻪ دا ﺑﺎور ﻛﻮل ﭘﻪ ﻛﺎر دي ﭼ 3اﺳﻼم
زﻣﻮﻧ 8او ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﻋﻘﻠﻮﻧﻮ 'ﺨﻪ ﻟﻮړ ﺣﻘﻴﻘﺖ دى او ﭼﺎ ﭼ 3د ﻣﺤﻤﺪ )ص( د ﺳﻴﺮت ﭘﻪ اړه ﻏﻠﻂ ﻓﻬﻤ 9د
را ﻣﻨ #ﺗﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻫ(ﻪ ﻛ7ې ده ﻫﻐﻪ د ﺗﻌﺼﺐ او ﻛﻢ ﻋﻘﻠ* 9ﻜﺎر ﺷﻮي دي.د ﻋﺮﺑﻮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ واﻳﻲ ﭼ3
اﷲ ﻫﻐﻪ دى ﭼ 3د اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ زړوﻧﻮ ﻛ 3ﭘﻪ ﭘ"ﻮ رازوﻧﻮ ﻫﻢ ﭘﻮﻫﻴ8ي ،د ﭘﺮون ،ﻧﻦ او ﺳﺒﺎ ﻋﻠﻢ
ورﺳﺮه دى .ﻛﻪ د ﻧ7ۍ !ﻮل ﭘﻮﻫﺎن را !ﻮل ﺷﻲ د ﻣﺤﻤﺪ )ص( د وﺣﺪاﻧﻴﺖ د ﻋﻘﻴﺪې د ﺑﺸﭙ7ﺗﻴﺎ ﭘﻪ اړه
ﻳﻮ !ﻜﻰ ﻫﻢ ﻧﺸﻲ وﻳﻼى .ﻛﻪ ﭼﻴﺮې ﻳﻮ ﻣﻠﺤﺪ ﻫﻢ د دﻏﻪ ﻋﻘﻴﺪې ﭘﻪ اړه ﻓﻜﺮ وﻛ7ي ،د ﻫﻐ 3د
xxx
رﻳ+ﺘﻴﻨﻮﻟﻰ د ﻣﻨﻠﻮ ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻪ 'ﻪ وﻧﺸﻲ ﻛﻮﻻى.د ﻣﺤﻤﺪ د ﺑﻴﺎن د اﺳﻠﻮب ﺑﻞ ﺳﺎرى ﻧﺸﺘﻪ.
ﺑﺸﭙ7ه ډﻳﻮه
.32دﻻﻳﻼﻣﺎ د ﺗﺒﺖ ﻧﺎﻣﺘﻮ روﺣﺎﻧﻲ او د ﻧﻮﺑﻞ د ﺟﺎﻳﺰې ﮔ"ﻮﻧﻜﻰ واﻳﻲ :زه د اﺳﻼم ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﻣﺤﻤﺪ )ص( د
ﻫﺪاﻳﺖ ﺑﺸﭙ7ه ډﻳﻮه ده .زﻣﺎ اﺳﻼﻣﻲ اﻣﺖ ﺗﻪ دا ﭘﻴﻐﺎم دى ﭼ 3زﻳﺎت ﻧﻪ
ده ﭼ 3د ﻧ7ى ﭘﺮ ﻣﺦ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻫﻴﻮاد ﻛ 3ﻫﺮوﻣﺮو د اﺳﻼم د *ﻮوﻧﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ ﻳﻮ ﻧﻈﺎم ﻗﺎﻳﻢ ﺷﻲ .
xxxi
ﻛﻪ داﺳ 3وﺷﻲ ﻧﻮ زﻣﺎ ﻳﻘﻴﻦ دى ﭼ 3دﻏﻪ ﻣﻠﻚ ﺑﻪ د دﻧﻴﺎ ﭘﺮ ﻣﺦ ﻳﻮ ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻫﻴﻮاد وي.
ﻟﻴﻜﻲ ":زﻣﺎ ﭘﻪ آﻧﺪ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ )ص( د ﺑﺸﺮﻳﺖ ﭘﻪ ﻣﻨ #ﻛ 3ﺗﺮ !ﻮﻟﻮ ﺳﺘﺮ
اﻧﺴﺎن دى ﭼ 3ﭘﻪ ﻳﻮ ﻟﻮړ ﻣﺮام ﺳﺮه ﻳ 3ﺧﭙﻞ !ﻮل ﺗﻮان ﭘﻪ ﻛﺎر واﭼﻮﻟﻮ ﺗﺮ 'ﻮ
اﻓﻜﺎر $ﺎى ﭘﺮ $ﺎى ﻛ7ي .زه د ﻫﻐﻪ دا ﺑ 3ﻛﭽ 3ﺧﺪﻣﺎت ﭼ 3ﭘﺪې ﻻره ﻛ 3ﻳ 3د ﺑﺸﺮﻳﺖ د ﺧﻼ請ﻮن
xxxi i
ﻟﭙﺎره ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛ7ي دي ﺳﺘﺎﻳﻢ او د ﺗﻌﻈﻴﻢ ﺳﺮ ورﺗﻪ !ﻴ"ﻮم.
.34ﻛﻮﻧﺴﺘﺎن وﻳﺮژﻳﻞ ﮔﻴﻮرﮔﻴﻮ )1992-1916م (.روﻣﺎﻧﻴﺎﻳﻲ ﻟﻴﻜﻮال ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺘﺎب ) ﻣﺤﻤﺪ ﻫﻐﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﭼ3
ﻟﻪ ﺳﺮه ﻳ 3ﺑﺎﻳﺪ وﭘﻴﮋﻧﻮ( ﻛ 3ﻟﻴﻜﻲ :ﻫﻐﻪ اﻧﻘﻼب ﭼ 3ﻣﺤﻤﺪ ﻏﻮ*ﺘﻞ ﭘﻪ
ﻋﺮﺑﻮ ﻛ 3راوﻟﻲ ،د ﻋﺮﺑﻮ د دودوﻧﻮ او آداﺑﻮ ﭘﻪ ﭘﺎم ﻛ 3ﻧﻴﻮﻟﻮ ﺳﺮه او دې
!ﻜﻲ ﺗﻪ ﭘﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧ 3ﺳﺮه ﭼ 3ﻫﺮې ﭘﺮﮔﻨ$ 3ﺎن ﻳﻮه $ﺎﻧ7/ې !ﻮﻟﻨﻪ ﺷﻤﻴﺮﻟﻪ
او د ﻗﺒﺎﻳﻠﻮ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﭼ 3ﭘﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﻛ' 3ﻮﻣﺮه اﻏﻴﺰه درﻟﻮده ،د ﻓﺮاﻧﺴ 3ﺗﺮ اﻧﻘﻼب ﻧﻪ ډﻳﺮ ﺳﺘﺮ وو .د
ﻓﺮاﻧﺴ 3اﻧﻘﻼب وﻧﺸﻮاى ﻛﻮﻻى د ﻓﺮاﻧﺴﻮﻳﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨ #ﻣﺴﺎوات راوﻟﻲ اﻣﺎ د ﻣﺤﻤﺪ اﻧﻘﻼب د
ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻨ #ﻛ 3ﭘﻮره ﻣﺴﺎوات راوﺳﺘﻞ او ﻫﺮ ډول ﻛﻮرﻧﻲ ،ﻗﺒﻴﻠﻮي ،ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ او ﻣﺎدي
xxxi i i
ﺗﻮﭘﻴﺮوﻧﻪ ﻳ 3ﻟﻪ ﻣﻨ%ﻪ ﻳﻮړل.
.35ﭘﺮوﻓﺴﻮر آﻧﻪ ﻣﺎري ﺷﻴﻤﻞ ،وﺗﻠﻰ ﻣﻌﺎ請ﺮ اﺳﻼم ﭘﻴﮋﻧﺪوﻧﻜﻰ ﻟﻴﻜﻲ :ﻫﻤﺪا د ﻣﺤﻤﺪ د ﭘﻴﺮوۍ آرﻣﺎن دى
ﭼ 3ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻳ 3ﻟﻪ ﻣﺮاﻛﺶ 'ﺨﻪ ﻧﻴﻮﻟ 3ﺗﺮ اﻧﺪوﻧﻴﺰﻳﺎ ﭘﻮرې داﺳ 3ﺳﺮه ﻳﻮ
ﺷﺎن ﻛ7ه وړه ور ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛ7ي دي .ﻫﺮ 'ﻮك ﭼ 3ﻫﺮ ﭼﻴﺮې اوﺳﻴ8ي ﭘﺪې
ﭘﻮﻫﻴ8ي ﭼ 3ﻛﻮرﺗﻪ د ﺗ ,ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛ 3ﺑﺎﻳﺪ 'ﻨ/ﻪ ﭼﻠﻨﺪ وﻛ7ي ،ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻮ اﻟﻔﺎﻇﻮ روﻏﺒ 7وﻛ7ي ،ﭘﻪ
ﻧﺎﺳﺘﻪ وﻻړه ﻛ 3ﻛﻮم ﺧﻮﻳﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﭘﺎم ﻛ 3وﻧﻴﺴﻲ ' ،ﺮﻧ/ﻪ ډوډۍ وﺧﻮري او 'ﻨ/ﻪ ﺳﻔﺮ وﻛ7ي .د
ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎن ﻟﻪ ﭘﻴ7ﻳﻮ راﻫﺴ 3ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺗﻮ-ﻪ روزل ﺷﻮي دي او ﻳﻮازې ﭘﺪې وروﺳﺘﻴﻮ ﻛ3
xxxi v
دﻏﻪ ﺳﻨﺘﻲ ﻧ7ۍ د ﺗﻜﻨﺎﻟﻮژۍ د ﻓﺮﻫﻨ ,د ﺗﻴﺮي ﻟﻪ اﻣﻠﻪ وﻧ7ﻳﺪﻟﻪ.
ﻳﻮازﻧﻰ ﺳﺮﭼﻴﻨﻪ
.36دﻧﻜﺎن ﺑﻼك ﻣﻜﺪوﻧﺎﻟﺪ ) (1863 - 1943اﻣﺮﻳﻜﺎﻳ 3ﺧﺘﻴ #ﭘﻴﮋﻧﺪوﻧﻜﻰ واﻳﻲ :د ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ )ص(
xxxv
$ﻮاﻛﻤﻦ ﻛﻴﺪﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻳﻮازﻳﻨ 9ﺳﺮﭼﻴﻨﻪ ده.
.37
ﻫﺪاﻳﺖ اﷲ ﺣﻤﻴﺪي
www.Isslah.blogspot.com
hedayatullah.hamidi@gmail.com
0093-772102405
: ﭘﺎﻳﻠﻴﻜﻮﻧﻪ
i
221ص،1ج،1362،ان,]! [ 'وی،1-. پ0 ،+,-ی. ا*ا)(ﺱ%&' ،م$ ؛ ری ﺱﺱ! اﺱ، ااه.
356 ص،م$ب اﺱC !@! رویرویA ﻥ،;<= '?ﻥ،89*ا: .ii
iii
77 -75 ص،نM9 و,&K ﻡ+AJ. I H( رFG 'ن؛،*رت. دی*ن.
iv
38 ص،[ !] ب؛ ﺱ&ن دورود؛C ان,-&J داﻥ+R,م از دی$؛ اﺱPاH ﻥ،Oﻥ
v
Sir George Bernard Shaw in 'The Genuine Islam,' Vol. 1, No. 8, 1936
vi
156 -155 ص،ﻡ= ﻡ. !R,ﻥ?ی! از زﻥV داﺱ،Uمر$C , ﺱ،ي,T ﺱ.
vii
History of the Saracen Empires, London,1870,p.54
viii
15 – 13 : ص، [ !] ،!ﻡ$ اﺱWX=V) دارا، و ?ان9 ،ي,T ﺱUمر$C , ﺱ%&' ،نM9 و,&K ﻡ+AJ. I H( رFG 'ن؛،*رت. دی*ن.
ix
Muhammad. A Biography of Propher .karen Armstrong
x
ENCYCLOPEDIA BRITANICA ^*ك١٢
xi
John William Draper, A History of the Intellectual Development of Europe, London 1875, Vol. 1, pp. 329-330
Muhammad the Prophet of Islam xii
xiii
THE 100: A RANKING OF THE MOST INFLUENTIAL PERSONS IN HISTORY
xiv
D.C. Sharma, THE PROPHETS OF THE EAST, Calcutta, 1935, pp. 12
xv
{HEROES AND HEROWORSHIP by THOMAS CARLYLE}
xvi
Bosworth Smith, MOHAMMAD AND MOHAMMADANISM, London, 1874, p. 92
xvii
John Austin "Muhammad the Prophet of Allah," in T.P.'s and Cassel's Weekly for 24th September 1927
xviii
.١٣٨ نV ?ر و٢و١ + – @&رVJ ﺱل ه-ان,*م زاهXT)م – دارا$اى اﺱ,! ﻥG&V'! و اA- `ه،!- دیIﻡ-XH`
xix
- Noten und Abhandlungen zum Weststlichen Dvan, Johann Wolfgang Goethe, WA I, 7, 32
xx
Oeuvres Completes vol . 24 p. 555 Francois-Marie Arout Voltaire
xxi
496 ص، [ !] ،!A-&! و `هXG راتJV اﻥ:؛ ?انh&i f!اﺹXG :%&' ادین؛e ری 'ﻡ، 'ن، یﻥس.
xxii
24 ص، 1380 ،!A-&! و `هXG J ﻥ: ?ان،پ دوم0 ،?اﻡي0*- ﻡ%&' رﺱ! ری<!؛،م$ اﺱ،8R VX& ه.
xxiii
9-8 m ﺹ،1366 ، آ?ن: ?ان، ي,& ا,& %&' *ن؛G` ﻡ= و. ؛j ژی،j.* آ.
xxiv
(Alphonse de Lamar tine, HISTOIRE DE LA TURQUIE, Paris, 1854, Vol. II, pp 276-277)
S. Naidu, Ideals of Islam, vide Speeches & Writings, Madras, 1918, p. 169 xxv
xxvi
W. Montgomery Watt, MOHAMMAD AT MECCA, Oxford, 1953, p. 52 .
xxvii
.h@ آل د وري ﻡ١٣٨ د، Ino I*رﻡXp ، ى آلq )*ﻡ،نoات ارJح ﻥ$ اﺹhT&' د.IX1! ﻡG&V'! او اV ،!&XG ، IX`9
xxviii
.h@ آل د وري ﻡ١٣٨ د، Ino I*رﻡXp ، ى آلq )*ﻡ،نoات ارJح ﻥ$ اﺹhT&' د.IX1! ﻡG&V'! او اV ،!&XG ، IX`9
xxix
.h@ آل د وري ﻡ١٣٨ د، Ino I*رﻡXp ، ى آلq )*ﻡ،نoات ارJح ﻥ$ اﺹhT&' د.IX1! ﻡG&V'! او اV ،!&XG ، IX`9
xxx
.h@ آل د وري ﻡ١٣٨ د، Ino I*رﻡXp ، ى آلq )*ﻡ،نoات ارJح ﻥ$ اﺹhT&' د.IX1! ﻡG&V'! او اV ،!&XG ، IX`9
xxxi
.h@ آل د وري ﻡ١٣٨ د، Ino I*رﻡXp ، ى آلq )*ﻡ،نoات ارJح ﻥ$ اﺹhT&' د.IX1! ﻡG&V'! او اV ،!&XG ، IX`9
xxxii
726 ص،1 ج،1377 ،بV دﻥي آ: ?ان،J@ پ0 ،!ﻥ$R !G (! `< دا,&K ﻡ, ﺱ%&' ﺱ!؛ ری ایان؛. ﺱ،si ﺱی.
xxxiii
،[ !] ،ﻥ!ه, ﺥ*اﻥIX1 ]! '[ ﻡ،پ دوازده0 *ري؛H- ﻡPاv ذ%&' ؛hﺥ-@ , از ﻥ* یI&=ي آf. ,&K؛ ﻡjن ـ ویژیV آ*ﻥ،*R*رR
163-160:ص
xxxiv
97 ص،ا, رﺱ*ل ﺥ,&K ﻡ، ﻡريIﻥM ،j&@ .
xxxv
140 ص،1369 ،*يUس ر,9 نVﺱM،,?J ﻡ،ژیM Uر,& :'V ﻡ،V ن9 م در$&*د؛ اﺱK=س ﻡG ،(دG.