SSMK ZOLASYONLU VE TERS T BALIK KRL

STANDART KARAYOLU KPRLERNN DEPREM

DAVRANIININ BELRLENMES
Cenan ZKAYA*, Alp CANER**
* Yksel Proje, Ankara
**Orta Dou Teknik niv., naat Mh. Bl., Ankara
ZET
Bu alma kapsamnda lkemizde yaygn olarak kullanlan ters T balk kirili
standart karayolu kprlerinin daha nce derinlemesine aratrlmam olan deprem
performans incelenmi ve bu tip kprlerin sismik izolasyona uygunluu
aratrlmtr. Dorusal dinamik analiz kolayl ve pratiklii nedeniyle tasarm
mhendisleri tarafndan kprlerin deprem tasarmnda yaygn olarak
kullanlmaktadr. Bu tip dorusal analizlerin ters T balk kirili kprlerdeki
arpma etkilerini tam temsil edememesinden dolay baz durumlarda gvensiz
neticelere ulalabildii yaplan dorusal olmayan tasarm deprem spektrum uyumlu
zaman tanm alan analizlerinde grlmtr. Bu tarz kprlerde sismik izolasyon
ynteminin ekonomik olarak kullanlabilmesi iin arpma nedeniyle altyapya
aktarlan tesirleri azaltacak veya ortadan kaldracak uygulama detaylar seilmelidir.
Anahtar Kelimeler: Kpr, Sismik zolasyon, arpma
ABSTRACT
Seismic performance of typical Turkish bridges with inverted T cap beams and
application of seismic isolation to these bridges, which were not studied in depth
until now has been examined in this study. Practicing design engineers prefer to use
elastic response spectrum analysis to design this kind of bridges even if the analysis
may not account for seismic pounding properly. In this study, it has been
demonstrated that elastic response spectrum analysis can sometimes significantly
result in undermining the design forces when its results are compared to the results of
non-linear time history analysis performed with response spectrum compatible
earthquake records. In this type of bridges, the pounding effect should be mitigated
by use of different design details in order to use seismic isolation method
economically.
Keywords: Bridge, Seismic Isolation, Pounding

1. GR
Deprem sonras kurtarma operasyonlarnn baar ile sonulanabilmesi iin
karayollarnn ve onlarn zerindeki kprlerin ak ve kullanma hazr durumda
olmas gerekmektedir. Yabanc lkelerde gnmz deprem artnamelerine gre
tasarm yaplmam nemli eski kprlerin yklp yeniden yaplmas yerine
ekonomik metotlar ve sismik izolasyon kullanarak onarm mmkn olmutur.
Trkiyedeki karayollar kpr tasarmlar Amerika Birleik Devletleri Kpr
artnamelerini temel alarak yaplmasna ramen tasarm detaylar asndan byk
farkllklar gzetmektedir.
Bu gne kadar ters T balk kirilerinin kprnn deprem performansna etkisi ok
fazla aratrlm bir konu deildir. Bu almann amac sismik izolasyonlu ve ters T
balk kirili kprlerin deprem performansn etkileyen faktrleri incelemektir.
Kprlerde yaygn olarak iki tip mesnet kullanlmaktadr. Bu iki tip performanslar,
kaymaya ve srtnmeye bal olanlar ve kauuk esasl olanlar olarak
snflandrlabilir. Birinci tipte kayc mesnet ve srtnme sarkac saylabilirken
ikinci tipte, yaygn olarak kullanlan dk snml kauuk mesnetler, yksek
snml kauuk mesnetler ve kurun ekirdekli kauuk mesnetler saylabilir. Kayc
mesnetlerin geri getirici kuvveti olmamas, yksek snml kauuk mesnetlerin ise
modellenmesinin zor olmas ve kprlerde yaygn olarak kullanlmamas nedeni ile
bu alma kapsamna alnmamasna karar verilmitir. alma iin tipik bir karayolu
kprs seilirken, Trkiyede tasarmda yaygn olarak kullanlan detaylarn
modelde yer almasna zellikle dikkat edilmitir. lkemizde ters T balk kirileri,
kpr kirilerinin yerine yerletirilmesinde kolaylk salamak ve komu kirilerin
deprem esnasnda birbirine arpmasna engel olmak amac ile seilmektedir.

ekil 1. Standart Ters T Balkl Karayolu Kprs - Bursa

Hesaplarda hem dorusal dinamik, hem de zaman tanm alannda dorusal olmayan
analizler yaplarak iki tip analizden elde edilen sonular karlatrlmtr. Dorusal
dinamik analizin, dorusal bir analiz olmas dolays ile bir takm dezavantajlar
olduu ortaya kmtr. Bununla birlikte, kolayl nedeni ile tasarmda ska
kullanlmaktadr.
Dorusal olmayan zaman tanm alan analizinde ise, histeretik veya viskoz enerji
snmleyen elemanlar tanmlanabildiinden, arpma etkileri ve deprem etkisi daha
iyi temsil edilebildiinden tr dorusal dinamik analize gre daha gereki
sonular elde edilebilmektedir. Analizler iin Larsa 4D Structures program
kullanlmtr.

2. KPR TANITIMI, MODELLEMES VE ANALZ

Kpr zellikleri izelge 1de gsterilmitir. Kprnn st yaps 9 adet ngermeli
hazr I-kirilerden olumaktadr. ncelenen kprde 6 tane orta ayak ve 2 tane kenar
ayak bulunmaktadr. Kprnn boyutlar belirlenirken kenar ayak ykseklii kalkan
duvar ile beraber 3,0 m olarak dnlmtr. Kpr styapsn deprem esnasnda
enine ynde tutmak ve aa dmesini engellemek iin deprem takozlar yaygn
olarak kullanlmtr. Kpr zeminin salam olduu kabul edilmi ve zemin-yap
etkileimi gz nne alnmamtr [1]. ekil 2de kpr modeli gsterilmitir.
izelge 1. Kprnn zellikleri
Tanm
Orta ayak 2 Ykseklik
Orta ayak 3 Ykseklik
Orta ayak 4 Ykseklik
Orta ayak 5 Ykseklik
Orta ayak 6 Ykseklik
Orta ayak Kolonlar Dairesel ap
Tipik Aklk Uzunluu
Kpr Kirileri
Balk Kirii
Genleme Derzi
Aklk Says
Platform Genilii

zellik
4m
6m
15 m
15 m
4m
2,5 m
30 m
ngermeli I140 (140 cm ara ile)
Ters T (Alan 4.6m2)
4 aksnda
6
12 m

ekil 2. LARSA 4D Kpr Modeli

Srtnme sarkac ve kurun ekirdekli kauuk mesnetler zaman tanm alan
analizinde ekil 3de gsterildii gibi dorusal olmayan biimde tanmlanmtr.
Dorusal dinamik analizde ise mesnetler efektif bir rijitlik ile tanmlanm ve analiz
sonucunda tanmlanan efektif rijitlie yakn bir rijitlik bulunamam ise eski analizin
denge durumundan yeni bir rijitlik bulunup, analiz istikrarl bir dengeye ulaana
kadar yeni efektif mesnet rijitlikleri ile tekrar edilmitir. izelge 2de, kullanlan

mesnet tiplerinin zellikleri zetlenmitir. Bu duruma ek olarak orta ayaklarda

kurun ekirdekli kauuk mesnet kenar ayaklarda ise dk snml kauuk mesnet
olduu bir durum daha incelenmi ve karma olarak adlandrlmtr.

ekil 3. Sismik zolatr Modellemesi

izelge 2 Mesnet zellikleri
Tanm

Kauuk Mesnet

Boyutlar
Kauuk Ykseklii
Sertlik
Kayma Modl
Sabit Dey Yk
Hacim Modulu
Birinci Yatay Rijitlik
kinci Yatay Rijitlik
Elastik Dayanm
Akma Dayanm
Dey Rijitlik
Akma telenmesi
Yrtlma Birim Def.
Kurun ekirdek ap
Yatay Kuvvet, d=20cm

Konkavlk Yarap
Srtnme Katsays
Orta Top ap

(ELAS)

Kurun ekirdekli
Kauuk Mesnet
(LRB)

Srtnme
Sarkac
(FPS)

400mmx400mmx125mm

350mm107mm

96 mm
60
1.06 MPa
340 kN
2.000 MPa
1.750 kN/m
550.000 kN/m
400%
350 kN
-

77 mm
0.62 MPa
340 kN
1.500 MPa
7.350 kN/m
735 kN/m
42,7 kN
47,5 kN
425,000 kN/m
0.0065m
500%
80mm
190 kN
-

340 kN
11.400 kN/m
670 kN/m
27,2 kN
28,9 kN
3,865,000 kN/m
0.0025
161 kN
50.8 mm
0.08
100 mm

Dorusal olmayan zaman tanm alan analizlerinde kirilerin ters T balk kiriine
arpmas tanmlanmtr. Ayn zamanda tabliyenin kenar ayaklara arpmas da analiz
iine katlmtr. arpma gerginlik almayan ve derz aral kadar blgede basnca
almayan bir yay eleman ile ekil 4de gsterildii gibi tanmlanmtr. Bu tr
modellemenin detaylar Sevgilinin [2] almasnda bulunabilir. Bu yay
elemanlarnn basn dayanmnn beton basn dayanmnn yaklak %45i kadar
olduu kabul edilebilir. arpma annda beton paspaynn krlaca dnlm ve
yay elemann iinde bu ekilde tesir ettirilmitir. ekil 5de arpma elemanlar
modelde gsterilmitir. arpma elemanlar dorusal dinamik analizde dorusal
olmayan davranlar sebebi ile kullanlamamtr.

Kuvvet (kN)

-2000
-4000
-6000
-8000
-10000
-12000

-0.30

-0.20

-0.10

0.00

0.10

0.20

0.30

telenme (m)

ekil 4. Tipik arpma Eleman Davran

ekil 5. Modelde arpma Elamanlar

Kpr modellemesinde deprem takozlar da arpma elemanlarna benzer bir ekilde
tanmlanmtr. Deprem takozunun tayabilecei en fazla yk AASHTOde [3]
belirtilen takozun kesme kapasitesi ile snrlandrlmtr. Buna alternatif
tanmlamalar Bozorgzadehn [4] almalarnda bulunabilir. Kiriler ile takoz
arasndaki boluk 10 cm olarak dnlmtr. Dorusal analizlerde deprem takozu
modellenmemitir.
Dorusal dinamik analizde AASHTOde [5] belirtilen spektrum kullanlmtr.
Dk snml kauuk mesnetler haricindeki mesnetler yatay ynlerde dorusal
olmayan davran gsterdikleri iin efektif rijitlikler kullanlarak hesap yaplmtr.
Literatrdeki formller [5] kullanlarak bu mesnetlerin histeretik enerji snmlemesi
edeer viskoz enerji snmlemesine evrilmitir. AASHTOde [5] verilen formller
ve yntem kullanlarak deprem spektrumunda, enerji snmlenmesi orannda
ekil 6da gsterildii gibi hakim periyodun %80ininden sonra bir azaltmaya
gidilmitir. Sismik izolatrlerin enerji snmlemesinin ve yatay telenmelerinin
periyoda, periyodun da bunlarn ikisine bal olduu unutulmamaldr. Bu nedenle
enerji snmleme kapasitesine sahip kurun ekirdekli kauuk mesnetlerde ve

srtnme sarkac mesnetlerinde, iteratif bir prosedr izlenmitir. Modelde her mesnet
tek tek tanmlandndan tr iki aama arasnda, btn mesnetlerin efektif
rijitliklerinin ortalamas arasndaki fark %10dan az olana kadar analizler yeni veriler
ile tekrar edilmitir.
12

VME (m/sn 2)

10
8
6
4
2
0
0

0.5

1.5

2.5

3.5

PERYOD (Saniye)

ekil 6. Enerji Snmlenmesi Neticesinde Azaltlm Tasarm Spektrumu

VME (m/sn2)

Zaman tanm alannda dorusal olmayan analizin deprem analiz trleri iinde en
doru sonular verdii bilinmektedir. Burada nemli olan sahada beklenen depremin
karakteristik zelliklerinin doru tahmin edilebilmesi ve analizlerde hesaba
katlabilmesidir. AASHTOde [5] zaman tanm alannda analiz iin deprem kayd
seildii durumda bunlarn sonularndan maksimum olanlarnn hesaba katlmas
gerektii belirtilmitir. lk aamada, seilen deprem kaytlarnn tasarm spektrumuna
uygun hale getirilmesi gerekmektedir. Bir deprem kaydnn birbirine dik iki yatay
ynndeki kaytlarnn deprem spektrumu deerlerinin karelerinin toplamnn
karekknn alnmas ilk aamay oluturmaktadr. Daha sonra seilen deprem
kayd iin karelerin toplamnn karekkyle elde edilen deerlerin ortalamasnn
tasarm spektrumunun 1,3 katndan az olmamas salanacak ekilde, zaman tanm
alannda dorusal olmayan analizlerde kullanlacak deprem kaytlarna bir dzeltme
katsays uygulanr. Bu alma kapsamndaki analizlerde 17 Austos ve 12 Kasm
depremlerinde zmit, Yarmca ve Gebzeden elde edilen kaytlar kullanlmtr. Bu
kaytlarn zellikleri izelge 3de gsterilmitir.
AASHTO Guide Specification for Seismic
Isolation Tasarm Spektrumu,1.3 ile
Bytlm,A=0.4g,S=1.5

20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0

Seilen Deprem Kaytlar in Ortalama

Deprem Spektrumu

0.0

0.5

1.0

1.5

PERYOD (Saniye)

ekil 7. Deprem Spektrumu Uyumlu Deprem Kaytlar

2.0

izelge 3. Kullanlan Deprem Kaytlarnn zellikleri

Kayt

Saha

zmit
Yarmca
Gebze

Fay Hattna
Uzaklk
(km)

Kaya
Kaya
Kaya

4.26
3.28
7.74

Kuvvetli Yer vmesi (g)

KuzeyGney

Dou-Bat

Dey

0.167
0.322
0.269

0.227
0.230
0.143

0.149
0.291
0.195

3. ANALZLERN DEERLENDRMES
Sismik izolatr kullanlan kprlerdeki tesirler ve styap telenmeleri sadece
kauuk mesnetler (elastomer) kullanlan duruma oranla dorusal dinamik analizlerde
daha az olmaktadr. Fakat rnein 1.0EQX+0.3EQY yk birleiminde, sismik
izolatr kullanld durumlarda kpr enine ynndeki tesirlerin kauuk mesnetli
duruma nazaran daha yksek olduu durumlar gzlenmitir. Burada EQXin kpr
boyuna dorultusundaki deprem analizi, EQYn da kpr enine dorultusundaki
deprem analizi olduunu unutmamak gerekmektedir. Bu durumun nedeni, 0,3 ile
arplan yndeki deprem kuvveti altnda iki paral dorusal yatay kuvvet telenme
zelliine sahip olan kurun ekirdekli kauuk ve srtnme sarkac mesnetlerinde
akma kuvvetine ulalamamaktadr. Bu mesnetlerin birincil rijitlikleri ikincil
rijitliklerine oranla ok daha fazla olduu iin de byk tesirler ortaya kmaktadr.
Yukardaki ekillerdeki sonular deerlendirilirken bu sonularn seilen mesnet
zelliklerine bal olduu unutulmamaldr. rnein, kurun ekirdekli kauuk
mesnette tesirin veya telenmenin srtnme sarkacna oranla belli bir durumda daha
az kmas kurun ekirdekli kauuk mesnetin bu kprde srtnme sarkacna
nazaran daha uygun bir sismik izolatr olduu anlamna gelmemektedir. Sismik
izolatr kullanld durumlarda tesirlerin ve telenmelerin kauuk mesnetli duruma
nazaran zaman zaman %50den daha fazla azald gzlenmitir. Dorusal dinamik
analizlerden elde edilen, tasarm asndan nemli olan ve zaman tanm alannda
dorusal olmayan analiz sonularyla karlatrlacak olan tesirler kt fazlal
dolays ile sadece baz durumlar iin ekil 8 ve ekil 9da sunulmutur.
5000

LRBX
FPSX
KARMAX
ELASTOMERX

Kesme Kuvveti (kN)

4500
4000
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
2

Aks No

ekil 8. 1.0 EQX + 0.3EQY Kombinasyonunda Boyuna Kesme Kuvvetleri

ekil 9. 0.3 EQX + 1.0 EQY Kombinasyonunda Enine Kesme Kuvvetleri

Dk snml kauuk (elastomer) mesnetli durumdaki tesirler dier durumdaki
(kurun ekirdekli kauuk, srtnme sarkac, karma) tesirlerden ciddi oranda
fazladr. Dier sistemin yaklak olarak ayn tesirleri verdii gzden
kamamaldr. lkemizde ters T balk kirili kprlerin tasarmnda, baz
tasarmclar mesnetlerin boyuna yndeki rijitliinin ok zerinde rijitlikler
kullanarak ters T balk kiriinin etkisini modellemektedirler. Ayn ekilde, deprem
takozlarnn etkisini modellemek iin de mesnetlerin yatay yndeki rijitlikleri
arttrlmaktadr. Dk snml kauuk mesnet kullanld durum iin bu
modelleme metodu denenmitir. Orta ayaklardaki mesnet rijitlikleri boyuna ve enine
ynde, hesaplanan deerin yaklak 20 kat alnmtr. Kenar ayaklarda ise boyuna
yndeki mesnet rijitlii deitirilmemi fakat enine yndeki rijitlik gerek rijitliin
20 kat alnarak dorusal dinamik analiz tekrarlanmtr. izelge 4de dorusal
dinamik analizler ile zaman tanm alanndaki analiz sonular sunulmutur. Mesnet
rijitliklerinin arttrld durum ankast.dda olarak adlandrlmtr. izelge 4deki
deerlerin karlatrlmasndan da anlalaca zere bu yntemle baz ayaklardaki
tesirler birka kat artarken baz ayaklardaki tesirlerde ise azalma olmaktadr. Bu
nedenle bu metodun geerlilii sorgulanabilir.
Zaman tanm alannda dorusal olmayan analizin deprem etkisini en iyi temsil eden
analiz olduu bilinmektedir. Bununla birlikte, bu analizin bilgisayarda
gerekletirilme sresinin saatlerle ifade edilmesinden dolay bu analiz pratikte ok
yaygnlamamtr. Larsa 4D programnda analiz zaman olduka hzlandrlmtr.
Bu analizde nemli olan sahadaki zemin koullarnn etkisini, yapnn faya olan
uzakln, deprem kaynann zelliklerini ve beklenen depremin iddetini temsil
eden uygun deprem kaytlarn semektir. Aksi takdirde, bu analiz tipinin dier analiz
tiplerine gre olan avantaj kaybolmaktadr. artnamelerde, analizlerde deprem
kayd kullanld zaman analizden elde edilen sonularn maksimumunun, yedi
deprem kaydnn kullanld durumda ise yedi analizden elde edilen sonularn
ortalamasnn tasarmda kullanlmas gerektii belirtilmektedir. Aadaki ekillerde
zaman tanm alannda dorusal olmayan analiz sonularndan bazlar sunulmutur.

izelge 4. Mesnet Rijitliklerinin Arttrld Dorusal Dinamik Analiz le Dier

Analiz Sonularnn Karlatrlmas
AKS NO:2
Boyuna Moment
Enine Moment
Enine Kesme
Boyuna Kesme
AKS NO:3
Boyuna Moment
Enine Moment
Enine Kesme
Boyuna Kesme
AKS NO:4
Boyuna Moment
Enine Moment
Enine Kesme
Boyuna Kesme
AKS NO:5
Boyuna Moment
Enine Moment
Enine Kesme
Boyuna Kesme
AKS NO:6
Boyuna Moment
Enine Moment
Enine Kesme
Boyuna Kesme

NORMAL
DDA
17443 kN.m
16021 kN.m
2533 kN
3539 kN

ANKAST.
DDA
YARIMCA
ZMT
GEBZE
42624 kN.m 82301 kN.m 112942 kN.m 11370 kN.m
40072 kN.m 20213 kN.m 13537 kN.m 17856 kN.m
6368 kN
3429 kN
2213 kN
2903 kN
8462 kN
13565 kN
18979 kN
2210 kN

23754 kN.m
28848 kN.m
3501 kN
3503 kN

40775 kN.m 49679 kN.m 88015 kN.m 16281 kN.m

71757 kN.m 51143 kN.m 40759 kN.m 28373 kN.m
8767 kN
6196 kN
4761 kN
3460kN
5939 kN
6718 kN
11762 kN
2354 kN

38850 kN.m
71946 kN.m
4410 kN
2542 kN

21400 kN.m 45315 kN.m 51744 kN.m 19861 kN.m

79713 kN.m 119737kN.m 72973 kN.m 52550 kN.m
5006 kN
7442 kN
4611 kN
3302kN
1551 kN
3328 kN
3650 kN
1295 kN

44929 kN.m
59364 kN.m
3628 kN
3225 kN

29435 kN.m 41617 kN.m 36906 kN.m 20461 kN.m

50475 kN.m 72307 kN.m 51498 kN.m 32522 kN.m
3140 kN
4656 kN
3351 kN
1971 kN
2355 kN
3218 kN
2795 kN
1465 kN

22040 kN.m
22000 kN.m
3425 kN
4481 kN

74989 kN.m 127177 kN.m 94969 kN.m 35639 kN.m

47814 kN.m 53814 kN.m 20341 kN.m 13714 kN.m
7682 kN
8387kN
3153 kN
2203kN
14610 kN
20915 kN
15501 kN
6257 kN

20000

Kesme Kuvveti (kN)

15000
10000
5000
0
-5000
-10000
-15000
0

10

15

20

ZAMAN (Saniye)

ekil 10. FPS Yarmca Boyuna Kesme Kuvveti Ayak 5

25

1500

Kesme Kuvveti (kN)

1000
500
0
-500
-1000
-1500
0

10

15

20

25

ZAMAN (Saniye)

ekil 11. FPS Gebze Boyuna Kesme Kuvveti Ayak 5

Yukardaki Gebze ve Yarmca kaytlarndan elde edilen sonularn birbirinden bu
kadar farkl olmasnn nedeni Yarmca depreminde styapnn depremin belli
anlarnda balk kirilerine byk bir hzla arpmasdr. arpma anndaki ivmenin
yerekimi ivmesinin birka kat olduu gz nnde tutulmaldr. styapnn balk
kirilerine arpmasnn altyapy, bir baka deyile kolonlar, temeli ve varsa eer
kazklar ok fazla zorlad da aka grlmektedir. arpma esnasnda kabuk
ezilmesi ve benzeri hasarlarla belli miktarda enerji snmlenmekle birlikte,
analizlerden elde edilen sonular ok da fazla deitirecei dnlmemektedir.
Trkiyede, genleme derzi olmayan ayaklarda, yaygn olarak deme ile balk
kirii arasna strafor veya takviyesiz elastomer konulmakta ve balk kiriinden
demeye donat geii yaplmamaktadr. Dolaysyla, yatay ykler altnda
demenin balk kiriine greceli olarak hareket etmesine msaade edilmektedir.
Bylece deprem esnasnda styapnn balk kiriine arpmasna gz yumulmaktadr.
arpma kuvvetleri deerlendirilirken, bu kuvvetlerin altyapya kesme kuvvetine
ilave olarak moment koluyla arplm haliyle eilme momenti olarak da etkidii
unutulmamaldr. zellikle 5-6mden daha yksek ayaklarda arpma kuvvetlerinden
kaynaklanan eilme momentleri ciddi deerlere ulamaktadr. Mevcut kprdeki
kolon enkesitinin ynetmeliklerde izin verilen maksimum boyuna donat yzdesi
olan %4 donat kullanlp, malzeme dayanmlarna da lkemizde tasarmda yaygn
olarak kullanlmayan dinamik bytme katsays uyguland durumda bile eilme
momenti kapasitesi 100000kN.mdir. Dolaysyla, deprem spektrumu analizinin
tersine, zaman tanm alan analizlerinde arpma olduu durumda sismik izolasyonun
verimli olmayabilecei sonucu kmaktadr.
Deprem esnasnda styapnn kalkan duvarna arparak kalkan duvarn krmas ve
bylece altyapya aktarlan kuvvetlerin azaltlmas arzu edilen bir durumdur.
ekil 12de rnek bir durumda kalkan duvarndaki arpma kuvvetlerinin zamana
bal deiimi gzkmektedir.

ekil 12. LRB zmit Deprem Kayd Kalkan Duvar arpma Kuvvetleri ( Yayda
Yaklak Olarak Ayn Kuvvetler)
Zaman tanm alannda dorusal olmayan analizlerde zmit kaydyla Yarmca kayd
genellikle benzer sonular verirken, Gebze kayd daha kk sonular vermektedir.
deprem kayd kullanld iin maksimum deerlerin dikkate alnd daha nce
belirtilmiti. Bu balamda, genellikle Yarmca ve zmit kaytlar hakim kmaktadr.
Daha nce de belirtildii gibi, dorusal olmayan analizde dorusal olmayan
zellikler tanmlanabilmektedir. Aadaki ekilde, kurun ekirdekli kauuk bir
mesnetin kpr enine dorultusundaki kuvvet telenme grafii rnek olmas amac
ile konulmutur.

ekil 13. LRB Yarmca Histeretik zolatr Davran

4. SONULAR
Bu alma kapsamnda lkemizde yaygn olarak kullanlan ters T balk kirili ve
basit mesnetli sistemin sismik izolasyona uygunluu aratrlmtr.

Dorusal dinamik analiz ile arpma gibi dorusal olmayan etkileri tam olarak
modellemek ve incelemek mmkn olmayabilir.
styapnn deprem takozlarna ve zellikle balk kirilerine arpmas bu
kprnn deprem performansn etkileyen en nemli parametredir. arpma
durumunda altyapya byk kuvvetler aktarlma ihtimali vardr.
arpma olduu durumda sismik izolatrler tam verimli olamayabilmektedir.
Dk snml kauuk mesnet kullanld duruma gre tesirler azalmakla
beraber sismik izolasyon ekonomik olmayabilir.
Bu tip kprlerde sismik izolasyon ynteminin ekonomik olarak
kullanlabilmesi iin arpma nedeniyle altyapya aktarlan tesirleri azaltacak
veya ortadan kaldracak detaylar seilmelidir. rnek olarak kiri aral
alabilir veya dikdrtgen balk kirileri kullanlabilir.
Dorusal dinamik analizlerde, dk snml kauuk (elastomer) mesnetli
durumdaki tesirler dier durumdaki (kurun ekirdekli kauuk, srtnme
sarkac, karma) tesirlerden ciddi oranda fazladr. Dier sistemin yaklak
olarak ayn tesirleri verdii gzden kamamaldr.

Teekkr: Bu almay maddi olarak 106M165 nolu proje ile destekleyen

TBTAK a teekkr ederiz. Bu almann oluumunda katklar olan RUA
Mhendislikten Barbaros Sarcaya, Larsa USAden Ali Karakaplana, ODTden
Do. Dr. Uurhan Akyze ve Karayollar Genel Mdrlnden Kpr Proje
Grubuna desteklerinden dolay ayrca teekkr ederiz.
KAYNAKA
[1] California Department of Transportation (CALTRANS), 2006, Seismic Design
Criteria,Version 1.4, Chapter 7, California, ABD.
[2] G. Sevgili, 2007, Balant Demeleriyle Glendirilmi ok Aklkl Basit
Mesnetli Kprlerin Deprem Performans, (Yksek Lisans Tezi), Orta Dou Teknik
niversitesi.
[3] American Association of State Highway and Transportation Officials
(AASHTO), 2002, Standard Specification for Highway Bridges, 17th Edition,
ABD.
[4] A. Bozorgzadeh, S. Megally, J.I. Restrepo, J.I., S.A., ASHFORD, 2005, Seismic
Response and Capacity Evaluation of Sacrificial Exterior Shear Keys of Bridge
Abutments, CALTRANS Bridge Research Conference Paper Number 08-502,
ABD.
[5] American Association of State Highway and Transportation Officials
(AASHTO), 1991, Guide Specification for Seismic Isolation Design, ABD.