34567

15 TI ABRIL TI 2015

XOOKOOB UTIAAL
XAKALTBIL

1-7 TI JUNIO

Ancianoex, kaanseex
le sukuunoob
te

m uuchulilo

TAAN JUUN 3
123, 121

KAAYOOB:

8-14 TI JUNIO

Le ancianoobo bix
unaj
u kaanskoob
ul aak sukuunoob

TAAN JUUN 9
45, 70

KAAYOOB:

15-21 TI JUNIO

Ka wilik wa Jeeoba
bey
a amigoe?

TAAN JUUN 19
91, 11

KAAYOOB:

22-28 TI JUNIO

Confiarnen
mantats

ti Jeeoba
TAAN JUUN 24
106, 49

KAAYOOB:

XOOKOOB UTIAAL XAKALTBIL

Anciano
ex, kaanseex le sukuunoob
te muuchulilo
Le ancianoobo bix unaj u kaanskoob
ulaak sukuunoob
HONG KONG

U YAAX TAAN JUUNIL: Juntuul

anciano taan u kaansik juntuul

siervo ministerial utiaal u kaaytaj
tu calleil Haiphong (Kowloon)


JAYTUUL MAAX KAJAANI

7,234,800

Baaxten jach kaabeet u kaansaal le sukuunoob te

muuchulilo? Bix jeel u yaantaaloobe? Baax jeel u kanik

le ancianoob yeetel le sukuunoob taan u kaansaaloob ti le

profeta Samuel, Elas yeetel Eliseoo? Le kaatchioba yaan u

nuukaal te kaapeel xookooba.

Ka wilik wa Jeeoba bey a amigoe?

Confiarnen mantats ti Jeeoba

Wa k-confiar ti Jeeobae yaan u beeytal k-aguantartik jeel

baaxak ka uuchuktoone. Le kaapeel xookooba yaan u

kaanskoobtoone wa k-confiar ti Jeeoba yeetel k-orar tie

yaan k-maas bisikba tu yeetel.

J-KAAYTAJOOB

5,747

J-XOKNAALOOB

6,382

UL AAK XOOKOOB

14 Jeeobae tu kanaanten ti maalob kiinoob

bey xan ti talam kiinoob

Maas ti 180,000

carritoob, exhibidoroob,

mesaob, yeetel le quioscoob

ku meyajtoon te kaaytajo,

u Betelil Hong Kong tuuxtik

29 Le expulsiono ku yeesik yaabiltaan maak

32 Jeel wa u kaa jookol u kuuk junkuul

che ku chaakale?

34567

April 15, 2015

Le revistaa ma unaj u koonoli, ku joosaal utiaal u kaansaal

ti tulaakal yookol kaab le baax ku yaalik le Bibliao; le kaansaja

ku beeychajal yeetel taakin siibil u beetaal. Te revistaa u

tekstoiloob le Kiliich Ts iboob ich Hebreoo chaabaan ti Quiliich

Biblia (tuumbenkuntaan u ts ibiloob), yeetel u tekstoiloob le

Kiliich Ts iboob ich Griegoo chaabaan ti Kiliich Tsiboob ich

Griego. U Suttaanil Tuumben Luum.

Vol. 12, No. 8 Semimonthly MAYA

The Watchtower is published semimonthly by Watchtower Bible and
Tract Society of New York, Inc. 5 2015 Watch Tower Bible and Tract
Society of Pennsylvania.

Ancianoex, kaanseex

le sukuunoob te muuchulilo

Yaan junsuutuk utiaal u yuuchul tulaakal baax.

(ECL. 3:1)

JUNTUUL superintendente ti circuitoe jach kiimak u yool yoolal

le meyaj ku beetik u ancianoiloob junpeel muuchulilo. Letie u

yojle kex yaan ti letiob tsook u chan yantal u jaabiloobe, laayli

jach u tsaamaj u yooloob u meyajtoob Jeeobae. Kex beyo tu tsaaj

cuentae yaan junpeel baax jach kaabeet u kaajal u beetkoob. Le

oolale tu yaalajtiob: Sukuuneex, taan wa a waantkeex le su

kuunoob utiaal ka u beetoob ulaak meyajoob te muuchulilo?.

Le ancianoobo u yojloobe te visita maaniko aalaabtiob ka u joo

soob tiempo utiaal u yaantkoob le xiiboob te muuchulilo. Pero

como ma taan u beetkoobe, juntuul ti letiobe tu yaalaj: U jaaji

le, sukuun, ma taan k-aantkoob jeex unaje. U maasil ancianoobo bey xan tu yaaliloobo.

2 Wa ancianoeche ma xaane jeel a nuukik

jeex uuchik u nuukik le sukuunoobo. Le superintendenteob ti circuitoo tsook u

yilkoobe le ancianoobo kaabeet u jooskoob maas tiempo utiaal

u kaanskoob ti le taankelmoob yeetel ti u maasil sukuunoob bix

BAAX JEEL A NUUKIKE?

Baaxten jach kaabeet u

kaansaal le sukuunoob te

muuchulilo?

Baax utsil ku taasik ti le

muuchulil u kaansaal u maasil tumen le ancianoobo?

Bix jeel u beetik le ancianoob jeex tu beetil Samuelo?

1, 2. Baax tsook u yilik le superintendenteob ti circuitoo?

u kanaantaal le muuchulilo. Cheen baale u

kaansaal le sukuunoobo ma cheen chaabili. Koox ilik baaxten.

3 Le ancianoobo u yojloob jach kaa
naan u jooskoob tiempo utiaal u kaans
koob le sukuunoob te muuchulilo.1 U yoj
loobe kaabeet u maasil xiiboob utiaal u

kanaantaal le muuchuliloob yanoob beo

raa bey xan le tuumben muuchuliloob kun

antaloobo (xok Isa as 60:22). Le Bibliao

ku yaalik xane le ancianoobo kaabeet u

kaanskoob ulaak maakoob (xok 2 Timo

teo 2:2). Cheen baale utiaal u beetaal lela

ma cheen chaabil u joosaal tiempoi. Jun

tuul ancianoe kaabeet u bin meyaj yeetel u

tsaaik ti u familia tulaakal baax kaabeet

ti. Tsoole kaabeet xan u yilik u kanaantik

le sukuunoob te muuchulilo yeetel u beetik

ulaak baaloob ku jaan kaabeettal. Le beet

ke koox ilik baaxten juntuul ancianoe jach

kaabeet u joosik tiempo utiaal u kaansik le

xiiboob te muuchulilo.

KAAJAK A KAANSKEEXOOB
DESDE BEJLAE
4 Yaan ancianoobe ku tuklikoobe minaantiob tiempo utiaal u kaanskoob le xii
boob te m uuchulilo, baaxten? Tumen

ma xaane ku yaalikoob: Yaan ulaak baa1 Le xooka bey xan le ku seguero beetaan utiaal le

ancianoobo, cheen baale tulaakal le muuchulil jeel u

joosik u yutsilo. Baaxten? Tumen le xiiboob okjaana

jaanoobo yaan u tsaaikoob cuentae kaabeet u kaan

saaloob utiaal ka u beetoob u maasil meyaj te muuchulilo. Tsoole wa yaan yaab sukuunoob kaansaanoobe

tulaakal le muuchulil ken u joos u yutsil le aantaj ken u

tsaaobo.

saal le xiiboob te muuchulilo, yeetel baaxten tu

laakloon jeel k-joosik u yutsil le xooka? (Ilawil le

tsolajilo.) 2) Baaxten ma cheen chaabil u joosaal

tiempo utiaal u kaansaal u maasili?

4. Baaxten yaan ancianoobe ma tu seeb jooskoob tiempo utiaal u kaanskoob le xiiboob te

muuchulilo?
3. 1) Bix u yeesik le Biblia de ke kaabeet u kaan-

U PIICH TULUMIL KANAN

xoob maas kaabeet u jaan beetaaloob te

muuchulilo. Wa ma tin seeb kaansik le xii

boob te muuchulilo mix baal jeel u yuuchle. Jaaj wa lela? U jaajile yaan kiine yaan

baaloob unaj u seeb beetaal, cheen baa

le wa ma tu joosaal tiempo utiaal u kaan
saal le sukuunoobo taan u beetaal kaas ti

le muuchulilo.
5 Koox ketik beya: utiaal u meyaj tubeel

junpeel cochee unaj u keexel u aceiteil ken

maanak wa jaypeel mesoob. Pero kux tuun

wa u yuumil ku tuklik: Le aceiteo jeel u

paatik tak tulaak kiine. Maas kaanaan in

tsaaik gasolina ti le coche beoraa tumen wa

mae ma kun seguer u maan. Tsoole yaan

ulaak baaxoob maas kaabeet in beetik.

U jaajile wa ma tu jaan keexel u aceiteil le

cocheo jeel u paajtal u seguer u maane, pero

ken maanak kiine jeel u kastale. Ken uu

chuk tuun lela u yuumile yaan u kaabeettal

u xupik yaab taakin utiaal u yutskintik yeetel yaan xan u peertik yaab tiempo. Baax
ku kaansiktoon lela?

6 U jaajile te muuchulilo

ku yantal baa

loob kaabeet u seeb atendertaal tumen le

ancianoobo, tumen wa ma tu beetkoobe

jeel u muyaj le muuchulilo. Jeex u yuumil

le coche tu yilaj jach kaanaan u tsaaik gasolina tio, le ancianoobo unaj xan u jach

ilkoob maakalmaak le baaloob maas kaa

naantako (Fili. 1:10). Cheen baale yaan
ancianoobe tumen jach chiikiloob ti le

baalooba ku paatal minaantiob tiempo

utiaal u kaanskoob u maasil. Ken uuchuk

tiob lela bey ka paatak ma u tsaabal aceite

ti junpeel cochee. Wa le ancianoob ma tu

kaajsik u kaanskoob le xiiboob te muu

chulilo, ken maanak kiine yaan u paatal

cheen junpit sukuunoob kun antal utiaal

xel u aceiteil junpeel cochee? 2) Baax jeel u yuuchul wa le ancianoob ma tu kaanskoob le xiiboob

te muuchulilo?
5, 6. 1) Baax jeel u yuuchul wa ma tu jaan kee-


u beetkoob le meyajoob kaabeet u beetaalo.

7 Le oolale mix junteen

unaj u tuklaal wa

ma jach kaabeet u kaansaal le xiiboob te

muuchulilo. Le ancianoob ku tuukuloob

yoolal le muuchulilo ku jooskoob tiempo

utiaal u kaanskoob le sukuunoobo. Letio
be jach maalob meyaj ku beetkoob yeetel

jach nojoch aantaj ku tsaaikoob (xok 1 Pe

dro 4:10). Baax utsil ku joosik le muuchu

lil ken kaansaak ulaak sukuunoob tumen
le ancianoobo?

po utiaal a kaanskeex le sukuunoobo, kaajak a beetkeex desde bejlae.

10 K-ojle le ancianoobo jach yaab meyaj

ku beetkoob te muuchuliloobo. Kex beyo

ti tulaakal le baaxoob ku beetkoob te muu

chulilo unaj u jooskoob tiempo utiaal u
kaanskoob u maasil (Ecl. 3:1). Ken u bee
toob beya taan u meyaj maalob u tiempoob

yeetel le muuchulilo yaan xan u joosik u yutsil.

JOOS TIEMPO UTIAAL A BEETIK

8 Tak le sukuunoob uuch

joopok u beetik u ancianoiloobo unaj u kaajaltiobe ken

maas yanak u jaabiloobe ma kun paajtal

u beetkoob tulaakal le meyaj ku beetkoob

beoraa (Miq. 6:8). Unaj xan u kaajaltiobe

jeel u jaan uuchul wa baax ma ken u chaa

u beetkoob tubeel le meyaj kubeentaantiobo (Ecl. 9:11, 12; Sant. 4:13, 14). Le ancia
noobo jach u yaabiltmoob le muuchulilo, le

oolale jach u tsaamaj u yooloob u kaansoob

ti le taankelmoob tulaakal le baax u yojloobo (xok Salmo 71:17, 18).

9 Le ancianoob ku kaanskoob u maasi

lo junpeel bendicion utiaal le muuchulilo,

baaxten? Tumen le xiiboob tsook u kaans
koobo yaan u yaantkoob le sukuunoob

utiaal ka chuukpajak u yool u muul meyaj

toob Dioso. Lela jach kaabeet u beetaal te
tu tsook kiinooba, pero maas yaan u kaa
beettal tu kiiniloob le nojoch muyajil kun
taalo (Eze. 38:10-12; Miq. 5:5, 6). Le oola
le, ancianoex, suukchajak a jooskeex tiem-

Ti junjaats ancianoob jach u yojloob

u kaansoob u maasile kaataabtiob bix u

beetkoob.1 Kex jejelaas tuux yanoobe tu

laakloobe ooli igual le baax tu yaaloobo.

Lela ku yeesiktoone le baax ku yaalik le Bibliao jach maalob utiaal u kaansaal le su

kuunoob ti tulaakal le muuchuliloobo,

jeel tuuxak yanoobe (1 Cor. 4:17). Le beet
ke te xooka bey xan te tulaako yaan k-taan
ti le baax tu yaalaj le ancianooba (Pro. 15:
22).

12 Juntuul
jardineroe taanil ti u pakik

junpeel semillae ku preparartik le luum

tuux ken u pako. Juntuul anciano xane taa

nil ti u kaajal u kaansaje ku preparartik u

puksiikal le maax ken u kaanso. Bix tuun

jeel u preparartaal u puksiikal le maax kun

kaansbilo? Jeel u paajtal k-kaanbal ti le

baax tu beetaj Samuel, juntuul profeta jach

maalob uuchik u kaansajo.

7. Bix unaj k-ilik le meyaj ku beetik le ancianoob

10. Baax unaj u beetik juntuul anciano utiaal ka

ku kaanskoob u maasilo?
8. 1) Baaxten le ancianoobo unaj u kaanskoob u

maasil? 2) Le ancianoob yanoob tuux jach kaabeet

aantajo, baax unaj u kaajal u beetkoob? (Ilawil le

cuadro Junpeel baal unaj u seeb beetaal.)

9. Baaxten jach kaabeet u kaansaal le sukuunoob desde bejlao?

yanakti tiempo u kaansik u maasil?

yaalaj le ancianoob jejelaas tuux kajaanoobo?

2) Proverbios 15:22, bix u yeesik kaanaan u chaa
bal en cuenta le baax ku yaalik ulaak ancianoobo?

12. Baax unaj u beetik juntuul anciano taanil ti u

kaajal u kaansaj?

PREPARART U PUKSIIKALOOB
11

1 Le ancianooba kajaanoob Australia, Bangladesh,

Belgica, Brasil, Corea, Estados Unidos, Francia, Guaya

na Francesa, Japon, Mexico, Namibia, Nigeria, Reunion,

Rusia yeetel Sudafrica.

11. 1) Baax jeel u paajtal k-aalik yoolal le baax tu

15 TI ABRIL TI 2015

Walajki tres mil anosa, le tsook u chi

jil le profeta Samuelo, Jeeobae tu yaalajti:

Walkil saamala, bin in [tuuxt] ti teech jun

tuul xiib ku taal tu luumil Benjamn, letie

u naajmal a junpaaykuntik utiaal u [gobernart] in kaajal Israel (1 Sam. 9:15, 16). Yoo
lal le baax aalaabtia Samuele tu tsaaj cuen
tae yaan u jaawal u nuuktik u kaajil Israel

yeetel leti ken u yal aceite tu pool le maax

tu yaalaj Jeeoba kun gobernaro. Le oolale

utiaal u preparartik le maax kun gobernara

kulaj u jach tukult bix ken u beetil.

14 Ka saaschaj
tulaak kiine, kuch juntuul

maak tu yiknal Samuel, u kaabae Saul. Le

ka tu yilubaobe Jeeobae tu yaalaj ti le profetao: Jeel le xiib tin waalajtecho. Le ka tu

yuubaj lelo Samuele tu beetaj jeex tu tukul
tilo. Tu kaxtaj u suutukil utiaal ka tsikbalnak

yeetel Saul. Le oolale tu invitartaj Saul bey

xan le maax laakintik utiaal junpeel janalo. Tu beetaj u kutaloob te maas maalob lu

garoob yanoob te mesao yeetel tu tsaaj xan

ti Saul le maas maalob bako, ka tu yaalajti:

Cha utiaal a jaante, tumen tin junpaaykuntaj a tiaal. Ka tsook u jaanloobe Samuele

tu invitartaj Saul tu yotoch. Le taan u binoo

bo jach kiimak u yooloob taan u tsikbaloob.

Le ka kuchoob tu yotoch Samuele naakoob

te techoo, te tuuno seguernaj u tsikbaloob

tak ka kuch u yorail u weenloob. Ka saas

chaj tulaak kiine Samuele tu yalaj aceite tu

pool Saul utiaal u yeesik leti kun gobernar,

tsoole tu tsuutse ka seguernaj u yaalikti
baax ken u beete. Ka tsooke Saule bini, pre
parado utiaal u maasil baaloob kun uuchlo
(1 Sam. 9:17-27; 10:1).

15 U jaajile tulaakal
le baax tu beetaj Sa
muel tu yoolal Saulo ma jach igual yeetel le

bix u kaansaal juntuul sukuun utiaal ka u

13

13-15. 1) Baax tu yaalaj Jeeoba ti Samuel ka u

beete? 2) Samuele, bix uuchik u preparartik Saul

utiaal le meyaj ken u beeto? (Ilawil le dibujo yaan

tu kaajbal le xooka.) 3) Baaxten jach jeel u yaantik

le ancianoob le baax tu beetaj Samuelo?

U PIICH TULUMIL KANAN

beetuba siervo ministerial wa ancianoo. Kex

beyo le ancianoobo jach jeel u kaanbaloob
ti le baax tu beetaj Samuel utiaal u prepa
rartik u puksiikal Saulo. Koox ilik kaapeel
ti le baaxoob jeel k-kanik tio.

KAANSOOB YEETEL BEETABA U AMIGOOB

16 Beet y eetel kiimak oolal. Le ka tu

yaax uuyaj Samuel u kaat le israelitaob ka

gobernartaakoob tumen juntuul reyo,

luub u yool yeetel tu yuubaj rechazartaa

bi (1 Sam. 8:4-8). Letie ma tu yootik kaach
u beet le baax ku yaalik le kaajo, le beetik

ooxteen anchaj u yaalaalti tumen Jeeoba ka

u tsaa le rey ku kaataaltio (1 Sam. 8:7, 9,

22). Kex bey uuchik u yuubikubao, Samuele

ma celosochaji mix tsikilnaj yeetel le maax

kun nuuktik le kaaj tu lugaro. Le ka aalaab

ti tumen Jeeoba ka u yal aceite tu pool Saul

utiaal ka u beet u reyilo, letie tu beetaj. Tu

beetaj yeetel kiimak oolal ma cheen tumen

taan u ordenartaaltii, tu beetaj tumen jach

u yaabiltmaj Jeeoba.
17 Te kiinoob xana yaab ancianoo

be tsook u kaanskoob yeetel kiimak oolal

ulaak sukuunoob jeex uuchik u beetik Samuelo (1 Ped. 5:2). Letiobe uts tu taan u

kaanskoob ulaak sukuunoob yeetel ma sajak ka tookoktiob le privilegio yaantiob

utiaal ka tsaabak ti le maaxoob ku kaanskoobo. Letiobe jach u yaabiltmoob le su

kuunooba tumen u yojloobe yaan u muul

meyajoob utiaal u kanaantkoob le muuchulilo (2 Cor. 1:24; Heb. 13:16). Le ancianoo

bo jach kiimak u yooloob ken u yiloob bix u

yaantaal le muuchulil tumen le sukuunooba (Bax. 20:35).

juntuul rey tumen le israelitaobo? 2) Baax tu bee

taj Samuel le ka aalaabti tumen Jeeoba ka u yal

aceite tu pool Saul?

17. Le ancianoobo, bix u beetkoob jeex uuchik u

beetik Samuelo, yeetel baax beetik u kiimaktal u

yooloob?
16. 1) Bix tu yuubiluba Samuel le ka kaataab


Beetaba u amigo taanil

ti u kaajal
a kaansik

(Ilawil xootol 18 yeetel 19)

yilaj Saule, ma cheen tu jaajan yalaj aceite tu

pool utiaal u yeesik leti ken u beet u reyili. Wa ka u beet bey kaacho, Saule ma kun

paajtal u nuuktik tubeel u kaajal Dios, kex

tsook u yeeyaal utiaal ka u beet u reyil. Le

oolale Samuele tu joosaj tiempo utiaal u

preparartik u puksiikal Saul taanil ti u kaa

jal u beetik le tuumben meyaj kun tsaabil

tio. Utiaal lela Samuele muul jaan tu yeetel,

jookoob ximbal, tsikbalnajoob yaab tiem

po yeetel tu joosoob xan u suutukil utiaal u

jeeleloob. Le ka tsook u beetik tulaakal le

baalooba Samuele tu yile jeel u paajtal u

yalik aceite tu pool Saul utiaal u yeeyik u

beet u reyile.
19 Le ancianoob xan bejlao unaj u beet

koob jeex Samuele. Taanil ti u k aajal u

kaanskoob juntuul sukuune unaj u yilik u beetkubaob u amigoob. Le baaxoob

unaj u beetik le ancianoobo ma junpeelilii. Yaan u chaikoob en cuentail le baaxoob suuk u beetaal te tuux yanoobo bey

xan le bix lisaanil le maax ken u kaansoobo. Kex yaab baax yaan a beeteexe wa ka

jooskeex tiempo utiaal a wantaleex yeetel le

maax ken a kaanseexo, letie yaan u tsaaik

cuentae jach tu jaajil taak a waantkeex (xok

Romailoob 12:10). Tsoole jach yaan u kii

maktal u yool ken u yil tulaakal le baax ka

beetkeex tu yoolalo.
20 Ancianoex ma unaj u tuubulteexe

juntuul maax maalob u kaansaje ma cheen

uts tu taan u kaansik u maasili, baaxe ku yi
lik xan u yaabiltik le maax ku kaansiko (ket

yeetel Juan 5:20). Baaxten unaj u beetaal le

la? Tumen wa le maax ken a kaanseex ku yilik jach tu jaajil ka preocuparkabaex tu yoo
lale, maas jeel u yootik u kan le baax ken

a kaanseextio. Le oolale ma cheen unaj a

tsaaik a wooleex a kaanseexi, baaxe beetabaex xan u amigo (Pro. 17:17; Juan 15:15).

21 Ken tsookok t uun

u preparartaal u
puksiikal le sukuun tumen le ancianoobo

jeel u paajtal u kaajal u kaansaale. Bix jeel

u paajtal u beetaale? Lela letie baax ken k-il

te tulaak xooko.

18, 19. Bix jeel u preparartaal u puksiikal jun

tuul sukuun kun kaansbile, yeetel baaxten jach

kaabeet u beetaal lela?

20, 21. 1) Bix juntuul anciano maalob u kaan-

18

Beetaba u amigoob. Samuele le ka tu

saj? 2) Baax ken k-xakalt te tulaak xooko?

15 TI ABRIL TI 2015


Junpeel baal unaj

u seeb beetaal

TI TULAAKAL le Luuma yaab sukuunoob yeetel

kiikoobe tsook u binoob aantaj tuux jach kaabeet

j-kaaytajoob. Letiobe jach u tsaamaj u yooloob u

tsikbaltoob le baax ken u beet u Reino Dioso. Cheen

baale, baax jeel u yuuchul wa ka lukkoob te tuux

ku yaantajoobo? Yaab tuuxe yaan u paatal minaan

sukuunoob atendertik le muuchulilo. Le oolale wa

ancianoech yeetel bijaanech aantaj yaanal tuuxe

jach unaj a wilik u kaajal a kaansik ti le sukuunoob

bix unaj u atendertaal junpeel muuchulilo.

Bix jeel u kaansaal le sukuunoobo

JUJUNTUUL ancianoob jach u yojloob u kaansoob le sukuunoobo tu yaaloob:

1. Kaansajnen yeetel baax ka waalik bey xan

yeetel baax ka beetik.

2. Aalti ka u laaj xok le Biblia ichil junpeel anoo

utiaal ka u maas yaabilt Jeeoba.

3. Jooken kaaytaj tu yeetel (ilawil le foto yaan tu

taan le revistaa).

4. Kaansti bix unaj u nuuktaal le muchtaambal

utiaal u jookol maak kaaytajo.

5. Ken a maans junpeel discursoe tsaa junpeel

bosquejo ti utiaal ka u yil bix u bin a tsolik. )
6. Cada wa baax kiine invitart utiaal ka xiik

yeetel u familia te ta adoracion ich familiaexo.

7. Invitart leti yeetel u familia utiaal ka xiikeex

kaaytaj te tuuxoob jach junp it sukuunoob

yano wa hasta mix juntuul yani.1

1 Le baaxoob tsook u yaalaala jach tsook u yaantik le an

cianoob kajaanoob Africa, America, Asia, Australia yeetel

Europao.

Le ancianoobo bix unaj u

kaanskoob ulaak sukuunoob

Le baaxoob ta wuuyaj in waalik[o] [...] kubeentoob ti

maaxoob chuukaan u yooloob. (2 TIM. 2:2)

DESDE uuchjeakile le maaxoob meyajtik Dioso u yojloobe le

maax ku kaansaalo maas maalob u beetik le baax ku kubeentaal

tio. Jeex Abrane tu yeeyaj maakoob kaansaanoob baateel, le oo

lal paajchaj u salvartik Lot ti u enemigoob (Gen. 14:14-16, Traduc

cion del Nuevo Mundo). Tu kiiniloob rey David xane le maaxoob ku

kaayoob utiaal u alabarkoob Jeeobao kaansaanoob kaay (1 Cro.

25:7). Te kiinooba taan k-baateel tu contra Satanas yeetel tu contra

le kasaan yookol kaaba (Efe. 6:11-13). K-ojel xan kaabeet k-tsaaik

k-ool kaaytaj utiaal k-alabartik Jeeoba (Heb. 13:15, 16). Cheen baa

le jeex le maaxoob meyajt Dios uuchjeakilo, utiaal k-ganartik le

baateel yeetel utiaal k-alabartik Dioso kaabeet u kaansaaltoon bix

ken k-beetil. Utiaal lelo Jeeobae u tsaamaj le ancianoob utiaal u

kaanskoonoobo yeetel ku paatik ka u beetoob (2 Tim. 2:2). Te

xooka yaan k-ilik baax tsook u beetik jujuntuul ancianoob utiaal

u kaanskoob ulaak sukuunoob u kanaantoob le muuchulilo.

AANTEEXOOB U MAAS YAABILTOOB JEEOBA

2 Le ancianoobo beyoob jeex juntuul

jardineroe. Juntuul

BAAX JEEL A NUUKIKE?

Juntuul ancianoe, bix jeel

u yaantik juntuul sukuun u

maas yaabilt Jeeobae?

Baax tekstoiloob jeel u yaan

tik juntuul sukuun ma taak u

beetik ulaak meyajoob te

muuchulilo?

Le sukuun ku kaansaalo, bix

jeel u beetik jeex Eliseoe?

baaxten kaabeet u kaansaal maak bejlae? 2) Baax ken k-il te xooka?

2. Baax maalob ka u beet juntuul anciano taanil ti u kaajal u kaansik jun

tuul sukuun, yeetel baaxten?

1. 1) Baax u yojel desde uuchjeakil le maaxoob meyajtik Dioso, yeetel


jardineroe t aanil ti u pakik wa baaxe,

kaabeet u tsaaik fertilizante te luumo,

beyo yaan u nojochtal yeetel yaan u maa

lobtal le baax ken u pako. Juntuul ancia

no xane taanil ti u kaajal u kaansik juntuul

sukuune maalob ka u xok tu yeetel jujun

peel tekstoob ti le Bibliao. Tumen beyo

le sukuuno preparado utiaal u kamik yee

tel u beetik tulaakal baax kun kaansbilti
(1 Tim. 4:6).

3 Le ancianoo kaabeet
u yojeeltik baax
yaan tu puksiikal le sukuuno. Utiaal u yo

jeeltike maalob ka u kaatti baaxoob tsook

u beetik desde ka okjaanaji. Ma xaane ken

tsookke le ancianoo jeel u paajtal u yaa

likti bix jeel u meyajtik Dios yeetel tulaakal

u puksiikale (xok Marcos 12:29, 30). Maa

lob xan ka muul orarnak yeetel le sukuun

utiaal u kaatik ti Dios ka tsaabakti le ki

liich muuk kaabeet utiaal u kaanbalo. Ken

u yuub le sukuun taan u orar le anciano tu

yoolalo, ma xaane yaan u taaktal u maas

meyajtik Jeeoba.

4 Taanil ti u k aajal

u kaansaale le su
kuuno kaab eet u yilik baaxten unaj u

yaantik u maasil, baaxten unaj u yilaal jeel

u paajtal u confiar m aak ti letie yeetel

baaxten ma unaj u taaskuba nojbaalili.

Utiaal lelo maalob ka xakaltaak tu yee

tel jujunpeel baaxoob ku yaalik le Bibliao
(1 Rey. 19:19-21; Neh. 7:2; 13:13; Bax. 18:
24-26). Le baaxoob ken u kan te Bibliao
bey jeex le fertilizante ku tsaabal te luum
utiaal u nojochtal le baax ku paakalo. Be
yo le sukuun kun kaansbilo seebaan kun

progresar. Jean-Claude, juntuul anciano

kajaan Franciae, ku yaalik yeetel baax tuu

3. 1) Juntuul ancianoe, bix jeel u meyajti Marcos

12:29 yeetel 30 utiaal u yaantik juntuul sukuune?

2) Baax jeel u yuuchul wa le anciano ku orar tu

yoolal le sukuuno?

4. 1) Aal jujunpeel tekstoob jeel u yaantik progre

sar le sukuunoobo. 2) Yeetel baax tuukulil unaj u

yaantaal le sukuunoob tumen le ancianoobo?

10

U PIICH TULUMIL KANAN

kulil ku yaantik le sukuunoobo: ku kaansiktiob u yiloob bix jeel u chaikoob en

cuenta baax ku yaalik le Biblia utiaal u
chatuklikoob baax ken u beetoobo. Letie

tu yaale ku kaxtik u suutukil u xokik jun

peel teksto jeel u beetik u maas taaktal u
kaanbal ti le Biblia le sukuun ku kaansiko

(Sal. 119:18). Bix ulaak jeel u yaantaal le

sukuunoobo?

AANTEEXOOB UTIAAL
U YANTALTIOB METAS

Kaat ti le sukuun baax metasil yaan

tio. Wa minaan mix junpeel tie, aant ka ya

nakti junpeel meta jeel u beeytal u tsook

besike. Aalti bukaaj kiimakchajik a wool le

ka ta tsookbesaj junpeel meta. Jeex a wilko

ma yaab baax kaabeet a waaliki, pero yee

tel lelo jach jeel a waantik juntuul sukuu

ne. Victor, juntuul anciano
ku beetik u pre
cursoril tu luumil Africae, ku yaalik: Tin

taankelmile juntuul ancianoe tu kaatajten

baax metasil yaanten. Le baax tu kaatajteno tu beetaj in tuklik bix jeel in maas me
yajtik Diose. Sukuunoob uuch joopok u
beetik u ancianoiloobe ku yaalikoobe jach

kaanaan u yaantaal le sukuunoob des

de ken kaajak u taankelemtaloobo. Jeel u

paajtal u tsaabal u beetoob jujunpeel me

yajoob te muuchulil, segun u edad. Wa ku

yaantaaloob desde ken kaajak u taankelemtaloobe, ken maas nojochchajkoobe yaan u

yantaltiob metas yeetel ma kun jaan naayal

u yooloob yeetel yaanal baal (xok Salmo 71:

5, 17).1
5

1 Wa juntuul taankelem ku yeesik maalob bix u tuu

kul, kabal u yool yeetel yaan ulaak jatsuts modos tie, le

ancianoobo jeel u paajtal u recomendarkoob utiaal u

meyaj bey siervo ministerial kex minaan 20 anos tie

(1 Tim. 3:8-10, 12; ilawil U Pich Tulumil Kanan ich espa

nol, 1 ti julio ti 1989, taan juun 29).

5. 1) Bix jeel u yaantaal juntuul sukuun utiaal u

yantal metas tie? 2) Le ancianoobo, baaxten kaa

naan u yaantkoob le sukuunoob desde ken kaajak

u taankelemtaloobo? (Ilawil le tsolajilo.)

Tsol ti le sukuun

baaxten unaj u
beetik le baax ku

yaalaaltio yeetel
felicitart ken
u beete

(Ilawil xootol 5 tak 8)

Utiaal a waantik junt uul sukuune,

ma cheen unaj a waalikti baax unaj u beetki, baaxe unaj xan a waalikti baaxten

unaj u beetik. Jesus, le Maalob j-Kaansa

jo, ma cheen tu yaalaj ti u disipuloob ka
xiikoob kaaytaji, baaxe tu yaalajtiob xan
baaxten unaj u beetkoob. Letie tu yaalaj:

Tsook u tsaabalten tulaakal paajtalil te

kaano bey xan way Luume. Le oolale, xee

neex tu yiknal u maakiloob tulaakal kaajoobe ka a beeteexoob disipuloob (Mat. 28:

18, 19). Le ancianoobo, bix jeel u seguerkoob u ejemplo Jesuse?

7 Ken a waal ti juntuul

sukuun ka u beet

junpeel meyaj te muuchulilo, meyajnaktech le Biblia utiaal a weesikti baaxten

kaanaan le baax ken u beeto. Beyo yaan
u yilke te Biblia u taal le baax ka waalik
tio, ma cheen teech tukliki. Ken a waal

ti junt uul sukuun ka u yil u paatal limpio mantats u yookbal u Najil Reinoe jeel

u paajtal a weesikti baax ku yaalik Tito 2:

10. Ken tsookke tsolti baaxten le meyaj ku
6

6. Aal baaxten maalob le bix tu yaantil Jesus u di-

sipuloobo.

7, 8. 1) Le ancianoobo, bix jeel u yaantkoob u

maasil jeex tu beetil Jesuse? 2) Baaxten jach maalob ka felicitartaak le sukuunoobo? 3) Baaxoob

jeel u paajtal u beetik juntuul anciano utiaal u

yaantik juntuul sukuune? (Ilawil le cuadro Bix

jeel u kaansaal le sukuunoobo.)

beetko jeel u beetik u maas kaamal le baax

k-kaaytiko. Aalti xan ka tuukulnak ti le su
kuunoob yaan u jaabiloobo, tsoole kaat
ti: Bix jeel a waantkoob wa ka beetik le

baax ku yaalaaltecho?. Beyo ma cheen

ken u beet tumen taan a waaliktii, baaxe

yaan u beetik tumen taak u yaantik u maa

sil. Ken u yil taan u yaantik le sukuunoobo

jach yaan u kiimaktal u yool.

8 Ma u tuubultech a felicitartik juntuul

sukuun ken u beet junpeel baax a waalmajti. Baaxten jach maalob ka a felicitar
te? Jeex le ja ku yaantaj utiaal u nojochtal

le baax ka pakiko, ken a felicitart juntuul

sukuune ka waantik utiaal u progresar te

muuchulilo (ket yeetel Mateo 3:17).

JUNPEEL PROBLEMA
KU YANTAL

9 Yaan ancianoobe ku aktaantkoob

jun

peel problema ken u yootoob u yaantoob le

sukuunoob yaan 20 tak 30 anos tiob utiaal

u maas meyajoob te muuchulilo. Ti oo

li 20 luumiloobe le sukuunoob uuch kaajak u beetik u ancianoiloobo ku yaalikoob

baaxten jujuntuul sukuunoobe ma taak u

beetkoob ulaak meyajoob te muuchulilo.

tik le ancianoob ken u yootoob u yaantoob le sukuunoobo? 2) Baaxten yaan sukuunoobe ma tu

tsaaikoob taanil u meyajtikoob Dios?

9. 1) Yaan tuuxoobe, baax problemail ku aktaan-

15 TI ABRIL TI 2015

11

Yaab ti le ancianoobo tu yaaloobe jujun

tuul sukuunoobe ka kaaj u taankelemta

loobe ma aantaaboob tumen u taataob

utiaal u tsaaik u yooloob u meyajtoob Jeeo

bai. Yeetel kex yaan jujuntuul ti letiob taak

kaach u maas meyajtikoob Jeeobae ku yaalaaltiob tumen u taataob maas maalob ka

kaanchajak u xookoob utiaal u yantaltiob

junpeel maalob meyaj. Mix junteen kaan

saabtiob u tsaaob t aanil u meyajtikoob

Dios (Mat. 10:24).

10 Wa junt uul
sukuun ma jach taak

u beetik ulaak meyajoob te muuchulilo,

jeel u bisik tiempo u kexik bix u tuuku
le, le oolale kaabeet k-eesik paciencia. Jun

tuul jardineroe utiaal ma u keechel yaanal

tuux le chan che ku pakiko jujunpitil u

bin u tojkintik. Teech xane utiaal a waan

tik juntuul sukuun ma jach taak u beetik

ulaak meyajoob te muuchulilo, jujunpitil

unaj a waantik u kex bix u tuukul. Bix jeel

u paajtal a waantike?

11 Yaaxe unaj a wilik a biskaba yeetel

le

sukuuno. Tsoole jeel u paajtal a waalikti

jach jeel u yaantik le muuchulilo. U jaajile

tumen u kubmaj u kuxtal ti Jeeobae yaan

baax ku paataal ka u beete. Utiaal a bee

tik u tuukul ti lelo jeel u paajtal a xokik

jujunpeel tekstoob tu yeetele (Ecl. 5:4; Isa.

6:8; Mat. 6:24, 33; Luc. 9:57-62; 1 Cor. 15:58;
2 Cor. 5:15; 13:5). Utiaal a kuchul tu puk

siikale jeel u paajtal a kaatiktie: Baax ta

prometertaj ti Jeeoba le ka ta kubaj a kuxtal

ti letio? Cheen a waalike, bix tu yuubilu

ba Jeeoba le kiin ka okjaanajecho? (Pro.

27:11). Kux tuun Satanas, bix tu yuubiluba? (1 Ped. 5:8.) Wa ka beetik beyo jeel a

u beetkoob utiaal yaantkoob juntuul sukuun

ma jach taak u beetik ulaak meyajoob te muuchu

lilo? 2) Baax tekstoiloob jeel u paajtal u meyaj ti

juntuul anciano utiaal u yaantik juntuul sukuune,

yeetel baaxten maalob ka u beet beyo? (Ilawil le

tsolajilo.)

10, 11. 1) Le ancianoobo, baax jeel u paajtal

12

U PIICH TULUMIL KANAN

kuchul tu puksiikal le sukuuno (xok Hebreoob 4:12).1

TAANKELMEEX, CHUUKPAJAK

A WOOLEEX

12 Taankelmeex,
jach jeel a waantkeex

le muuchulilo! Cheen baale utiaal u paajtal

a beetkeexe, baax tuukulil unaj u yantal
teex? Utiaal k-ojeeltike kooneex ilik baax
tu beetaj Eliseo.

13 Walajki tres mil anosa

, profeta Ela
se tu invitartaj Eliseo utiaal aantik. Eli

seoe tu seebaanil tu yootaj u beete, tsoole

chuukpaj u yool u yaant Elas tak ti meyajoob ma nojoch baal u yilaal tumen u

maasili (2 Rey. 3:11). Seis anos taan kaach

u kaansaal Eliseo tumen Elas. Le taaytak

u xuulul u beetik u profetail Elas tu luu

mil Israelo, tu yaalaj ti Eliseo jeel u paajtal

u bine. Cheen baale Eliseoe ooxteen tu yaa

laj: Ma bin in patech ta juunali. Eliseoe u

chatukultmaj u paatal tu yiknal Elas le bu

kaaj tiempo ku paajtale. Tumen chuukpaj u

yool u yaant Elase, Jeeobae tu chaaj u yilik

bix u bisaal Elas tumen junpeel kaamkach

iik (2 Rey. 2:1-12).

14 Teech taan
a waantaale, bix jeel a beetik jeex Eliseoe? Unaj a kamik le meyajoob ku yaalaaltech ka a beeto, kex
ma nojoch baal u yilaaloobi. Kaajakte

che a amigo le maax aantkecho. Aalti kii

mak a wool tu yoolal baax ku beetik ta woolal, eesti xan taak u seguer a kaanbal ti leti.

Cheen baale junpeel baax maas kaanaa

1 Jeel u paajtal a xakaltik baax ku yaalik U Pich Tulu

mil Kanan, 15 ti abril ti 2012, taan juun 14 tak 16, xootol 8

tak 13; bey xan le libro Paateneex ti u yaakunaj Jajal Dios,

xook 16, xootol 1 tak 3.

12, 13. 1) Baax tu beetaj Eliseo ka invitartaab

tumen Elas? 2) Tumen chuukpaj u yool Eliseoe,

baax chaab u yilik tumen Jeeoba?

14. 1) Te kiinooba, bix jeel u beetik maak jeex

Eliseoe? 2) Baaxten unaj u tsookbesik maak le

baax ku tsaabal u beeto?

ne, letie a tsookbesik le baax ku tsaabal a

beeto. Baaxten? Tumen wa ka beetik be
yo, le ancianoobo yaan u yilkoobe Jeeobae

u kaat ka tsaabaktech ulaak meyajoob te

muuchulilo (Sal. 101:6; xok 2 Timoteo 2:2).

RESPETARTEEX

LE UUCHBEN ANCIANOOBO

15 Le baax tu beetaj Eliseo uuchjeakilo

ku yeesik jach unaj u respetartaal le uuch

ben ancianoobo. Le ka tsook u bin Elas

yeetel Eliseo u x imbaltoob u jaats pro

fetaob tu kaajil Jericoe binoob tu jaal le ro

Jordano. Elas tuune tu chaaj u [nooke,]

tu kotsaje ka tu puchaj le jao; le ja tuu

no buuj kaatseelil. Letiob kaache taan u

tsikbaloob ka tu kaatm aansoob le Jor

dan yoo tikin luumo. Eliseoe tu jach uuyaj

baax ku bin u yaalaalti, le oolal seguernaj

u kaanbal ti Elas, mix junteen tu tuklaj wa

tsook u kanik tulaakal baal. Elase bisaab

tumen junpeel kaamkach iik, ka tsooke

Eliseoe suunaj tu jaal le ro Jordano. Letie

tu puchaj le ja yeetel u nook kaach Elaso,

ka tu yaalaj: Tuux yaan Yuumtsil u [Dios]

Elas?. Le ja tuuno buuj tu kaateen (2 Rey.

2:8-14).

16 Ta tsaaj
wa cuenta le yaax milagro tu
beetaj Eliseoo jach bey jeex le u tsook tu

beetaj Elaso? Baax ku kaansiktoon lelo?

Eliseoe ma tu tuklaj lela: Bejlae teen le
profetao, ma ken in beet le baaloob jeex u

beetik kaach Elaso. Baaxe tu yeesaj ku res

petartik Elas tumen tu beetaj jeex kaansaabiktio. Lelo ilaab tumen u maasil profetaob
le oolal confiarnajoob ti Eliseo (2 Rey. 2:15).

Eliseoe 60 anos tu beetaj u profetail yeetel

tsaab u paajtalil u beetik maas yaab mila

groob ke Elas. Le maaxoob taan u kaansaaloobo, baax jeel u kankoob ti lelo?
15, 16. 1) Bix tu yeesil Eliseo ku respetartik le

maax kaanso? (Ilawil le dibujo yaan tu kaajbal le

xooka.) 2) Baaxten confiarnaj ulaak profetaob ti

Eliseo?

Ken tsaabak a beet ulaak meyajoob te

muuchulilo ma a tuklik wa tulaakal baal

kaabeet a beetik yaanal bixi. Ma u tuu

bulteche utiaal a kexik junpeel wa baa

xe, cheen unaj a beetik wa jach kaabeet te

muuchulilo bey xan wa bey u yaalik u kaa

jal Jeeobao. Ma

unaj a beetik cheen tumen
uts ta taani. Uuchik u beetik Eliseo le baax

kaansaabti tumen Elaso tu yeesaj ku res

petartik Elas yeetel confiarnaj u maasil profetaob ti leti. Bejlaa xane yaan sukuunoob

ku kaanskoob ti maak bix unaj u beetaal

jujunpeel baaloob jeex u yaalik le Bibliao.

Wa ka beetik jeex u kaanskoobtecho, ka

weesik ka respetartik le uuchben ancianoo

bo. Tsoole le sukuunoob yeetel le kiikoob

te muuchulilo yaan u confiaroob ti teech

(xok 1 Corintoiloob 4:17). Ken maanak kiine yaan a maas kaanbal. Ma xaane yaan

u kaabeettal a kexik jujunpeel baaloob te

muuchulilo yeetel yaan a wilik u beetaal le

baaloob jeex u bin u yaalik u kaajal Jeeo

bao. Jeex tu yaantil Eliseo u beet maas no

joch meyajoob ke Elase, ma xaane Jeeobae

yaan xan u yaantkech a beet maas nojoch

meyajoob ke le maax kaansecho (Juan 14:

12).

18 K-p aatike
le baaxoob ku yaalik le

xook jeela, bey xan le maaniko, ka u peeks

le ancianoob u kaansoob ulaak sukuu

noobo. K-kaatik xan ti Jeeoba ka u yoot le

sukuunoob ka kaansaakoob utiaal u ka

naantkoob le muuchulilo. Wa ku kaansaal

ulaak sukuunoobe jach yaan u bin utsil

ti le muuchuliloobo yeetel yaan u yaan

tik cada juntuul ti toon utiaal u chuukpa

jal u yool u meyajt Jeeoba te kiinoob ku

taalo.
17

17. 1) Le sukuunoob taan u kaansaaloob bejlao,

bix jeel u beetkoob jeex Eliseoe? 2) Juntuul su

kuun ku kaanbale, baax jeel u yaantaal u beet

tumen Jeeoba ken maanak kiine?

18. Baaxten jach kaabeet u kaansaal ulaak su

kuunoob te muuchulilo?

15 TI ABRIL TI 2015

13

U TSIKBALIL U KUXTAL SUKUUNOOB

Jeeobae tu kanaanten
ti maalob kiinoob
bey xan ti talam
kiinoob
TSIKBALTAAB TUMEN

TROPHIM NSOMBA

SIIJEN tu mesil marzo ti 1930, tu chan kaajil

Namkumba (Malaui). Tulaakal in familiae jach

chuukpaj u yool u meyajtoob Jeeoba. Tu anoil

1942, tin kubaj in kuxtal ti Dios yeetel okjaa

najen ti junpeel jatsuts ro. Bejlae tsook maas

ti setenta anos kaajak in beetik le baax tu yaa

laj apostol Pablo ti Timoteoa: Kaayt u taan

Dios, jach tsaa a wool a beet ti maalob kiinoob

bey xan ti kiinoob talamtak (2 Tim. 4:2).

Tu anoil 1948, sukuun Nathan Knorr yeetel

sukuun Milton Henschele kuchoob ximbal

Malaui. Lela jach tu yaanten utiaal in maas me

yajtik Jeeoba. Ka maan kiine tin kaj ooltaj jun

tuul kiichpan kiik ku kaabatik Lidasi. Leti xa

ne u kaat kaach u maas meyajt Jeeoba jeex

tene. Tu anoil 1950, tsook in beel tu yeetel.

Utiaal u anoil 1953, tsokaanili u yantal juntuul

k-chan hija yeetel juntuul k-chan hijoe. Kex

yaab meyaj k-beetke, t-chatuklaj cheen teen

ken in beet in precursor regularil. Ka maan dos

anose invitartaaben in beet in precursor especialil.

Ma sen uuch ti lelo invitartaaben xan in

ximbalt le muuchuliloob utiaal in lisik u yool

le sukuunoobo. Yeetel u yaantaj Lidasie beey14

U PIICH TULUMIL KANAN

chaj in tsaaik baax kaabeet ti in familia yeetel

seguernaj in ximbaltik le muuchuliloobo.1 Tu

kaatuulaloon k-kaat maas meyajt kaach Jeeo

ba, le oolal t-tsikbaltaj baax k-kaat k-beete.

Yeetel u yaantaj k-paalale, Lidasie beeychaj u

beetik u precursorail tu anoil 1960.

Tu anoil 1962, binoon ti junpeel asamblea

tu kaabataj: Le maaxoob meyajtik Dioso

ma saajkoobi. Ka maan junpeel anoe, le su

kuun Henschelo kaa kuch ximbal Malaui le

ka beetaab junpeel asamblea especial naats ti

u kaajil Blantyre tuux bin maas ti diez mil maakoobi. Ken in kaajs le asambleaob beya, kin

tsaaik cuenta Jeeobae taan kaach u yaantkoon

utiaal k-aktaantik le problemaob taan kaach u

taal u kiinil u yuuchloobo.

KU KAAJAL LE PROBLEMAOBO

Tu anoil 1964, le maaxoob meyajtik Jeeobao

joop u chapachtaaloob tumen maatech u

taakpajloob ti poltica. Le oolale le autorida

doobo tu kaskuuntoob maas ti cien Najiloob

Reino yeetel u yotoch maas ti mil sukuunoob.

1 Bejlae le sukuunoob taan u lisik u paalaloobo ma tu

paajtal u beetik u superintendenteiloob ti circuito.

Teen yeetel Lidasie seguernaj k-ximbaltik le

muuchuliloob hasta ka kuch u kiinil u prohi

birtaal tumen le gobierno tu anoil 1967. Te ano

xano chaab u Najil Betel tumen le gobiernoo,

tsoole jujuntuul misioneroobe joosaaboob

Malaui yeetel ulaak sukuunoobe oksaaboob

carcel, ichiloobe tiaanen kaach yeetel Lidasii.

Ka jookoon carcele, seguernaj k-ximbaltik le

muuchuliloobo, cheen baale jach t-kanaantaj

bix t-beetil.
Tu mesil octubre ti 1972, kuch t-otoch jun

tuul taankelem xiipal jach u yoksmuba ti pol

tica. Letie cheen taal u yaal yaan jujuntuul

maakoob u yoksmubaob ti poltica taan u taal

u kimsenoob. Tu seebaanile tin waalaj ti in

watan yeetel ti k-paalal ka xiikoob ichil u paklil le jaasoob utiaal ma u yilaaloobo. Tene

naaken tu kab junkuul che yeetel tin wilaj bix

u kaskuuntaal in wotoch yeetel le ulaak baaloob yaanten kaacho.

Le maaxoob meyajtik Jeeobao anchaj u lukloob Malaui, tumen maaschaj le chapachtajilo.

Toone binoon Mozambique yeetel kuchoon ti

junpeel tuux ku bin le maaxoob ku puutsloob

ti le chapachtajilo, teelo ti kajlajoon tak tu
mesil junio ti 1974. Te mes jeelo invitartaaben

yeetel Lidasi utiaal ka xiikoon k-beet precur

sor especialil tu kaajil Domue. Cheen baale an-

Le asambleaobo tu yaantoon utiaal

k-aktaantik le problemaob taan

kaach u taal u kiinil u yuuchloobo

chaj k-patik k-beetik precursor especialil tu

anoil 1975, tumen le autoridadoobo tu obligar

toon suut Malaui, tuux laayli taan kaach u

chapachtaal le maaxoob meyajtik Jeeobao.

Le tiaanoon Malauio, invitartaaboon utiaal

ka xiikoon k-ximbalt le muuchuliloob yanoob

tu noj kaajil Lilongueo. Kex anchaj chapach

tajil yeetel ulaak problemaobe, beeychaj u

maas yaabtal le muuchuliloob binoon k-ximbalto.

JEEOBAE
TU YAANTOON

YEETEL YAABILAJ

Junpeel kiine kuchoon ti junpeel chan kaaj

tuux taan u beetaal junpeel mitin. Jujuntuul ti

le maakoobo tu yojeeltoob k-meyajtik Jeeoba,

le oolal tu obligartoon ka kulakoon yeetel le

ulaak grupo taankelem paalal jach u yoksmu

baob ti poltica xano. Toone orarnajoon ti

Jeeoba utiaal ka u yaantoon. Ka tsook le miti

no kaaj k-jaajatsaal tumen le taankelem paa

laloobo. Cheen baale te suutuko, juntuul koo

lel yaan u jaabile taal u yaalkabe ka tu kaam
aalajtiob ka u pat u jaajatskoonoon. Tu yaalajtiobe u sobrinoen, toone ma k-ojel baax oo
lal tu yaalaj beyo tumen mix k-kaj ooli. Le

maax nuuktik tuun le mitino tu yaalaj ka jaal

kabtaakoon. Te suutuko t-ilaj bix nuukaabik

k-oracion tumen Jeeoba.


Tookaab u yotoch le
sukuunoob tumen ma tu
yoksubaob ti politicai

U tarjetail le
partido tu kaajil
Malauio

Tu anoil 1981, le maakoob u yoksmubaob

ti politicao tu chaajoob tulaakal le baa

xoob yaantoono: k-bicicletaob, k-libroob yee

tel u documentosil le muuchuliloob k-ximbal

tik kaacho. Le ka uuch lela, toone t-ilaj bix

k-puutsul ka binoon tu yotoch juntuul anciano.

Jach t-tuklaj le documento tu chaajoobo. Le ka

tu yiloob le cartaob u tuuxmaj le ancianoob je

jelaas tuux u taaloobo, jach jaak u yooloob,

tumen tu tukloob tsaanten junpeel nojoch me

yaj tumen le gobiernoo. Le oolale tu seebaanil
tu sutoob le cartaob ti le ancianoob kajaanoob
te kaajo.

Junteenjeak le taan k-kaatmaansik junpeel

roe, viajarnajoon tu barco juntuul ti u nojchil

le politicoobo. Letie joop u maan u yil wa tu

laakal le maaxoob ku binoob te barco yaan u

tarjetaob ti le partido ku gobernaro. Le taay
tak u kuchul t-iknalo, tu yilaj yaan juntuul j-oo

kol te barco taan u kaxtaal tumen le policao

bo. Lela tu beetaj u jaakal u yool le maaxoob

ku binoob te barco ka tuub u kaataal le tarje

taobo. Te kiin xana jach t-ilaj bix tu kanaanti
loon Jeeoba.

OKSAABEN CARCEL

Tu mesil febrero ti 1984, le taan in bin Lilon

gue utiaal in tuuxtik junpeel informe ti u najil

Betel yaan Zambiae, jeelsaaben tumen juntuul

16

U PIICH TULUMIL KANAN

polica ka joop u revisartik baax kin bisik. Le

ka tu yilaj taan in bisik jujunpeel publicacio

noobe, tu bisen tuux yaan u maasil le policao
bo ka tu jaajatsen. Ka tsooke tu kaxen yeetel
tu kalen tuux yaan le j-ookoloobo.

Tulaak kiine u jefeil le policaobo tu bisen

ti junpeel naj utiaal in firmartik junpeel juun,

teelo ku yaalike wa kin firmartik tsook u jaa

wal in meyajtik Jeeobae yaan in chaabal. Tene
ma tin firmartaj le juuno, baaxe tin waalajti

kex ka u kalen wa kex ka u kimsene, ma kun

xuulul in meyajtik Jeeoba. Le maako jach tsikilnaji ka tu loxaj le escritorioo, le oolal ook

ulaak juntuul polica utiaal u yilik baax taan u

yuuchul. U jefeil le policao tu yaalajten ka in

firmart junpeel juun tuux ku yaalik laayli u

j-jaajkunajen Jeeobae. Ka tsooke tu yaalaj ti le

polica ka u bisen te carcel yaan tu noj kaajil Li

longueo. In watane ma u yojel kaach tuux

yaneni. Ka maan kanpeel kiine, le sukuu

noobo tu yaaloobti tuux yanen yeetel baax

uuchten.

Le policaob yanoob Lilongueo maalob tu

tratartilenoob, u jefeil le policaobo tu tsaajten

tak junpeel plato arroz. Letie tu yaale tu tsaajten tumen kalaanen ikil in taan ti le Bibliao
ma tumen ookolnajen jeex u maasil le kalaa

noobo. Ka tsooke tuuxtaaben te carcel yaan

Kachereo, teelo paaten cinco mesesi.

Le gobiernoo tu
prohibirtaj u meyajtaal

Jeeoba yeetel tu kalaj

u najil Betel

Le taan u bisaal carcel

le sukuunoob ka tsook
u juzgartaaloobo

U directoril le carcelo kiimakchaj u yool uu

chik in bisaali, tumen letie u kaat kaach ka in
beet in pastoril te carcelo. Kex yaan kaach jun
tuul pastore, le directoro tu yaalaj yaan u lusik

tumen letie ookolnaj tu iglesia. Tene kaaj in

beetik reunionoob cada semana yeetel le maa

xoob kalaanoob carcel utiaal in kaansiktiob
baax ku yaalik le Bibliao.

Ka maan kiine, maas talamchaj in meyajtik

Jeeoba. Te carcelo le guardiaobo tu kaatoob

ten jaytuul u j-jaajkunaj Jeeoba yaan Malaui.

Cheen baale ma tin waalajtiobi, le oolal tu

jaajatsenoob ka tak desmayarnajen. Ulaak

junteene tu kaatoobten tuux yaan le maaxoob

nuuktikoono. Tin waalajtiobe jach facil le

baax ku kaatkoobo tumen u nuukile tiaan te

Bibliao. Jach jaak u yooloob, ka tuun tu kaatoobten tuux ku yaalik le Bibliao.

Tin waalajtiobe tiaan ti Isaas 43:12, teelo

Jeeobae
ku yaalik: Teex in j-jaajkunajeex.

Ooxteen tu xokoob le tekstoo, ka tsooke tu

kaatoobten baaxten le maaxoob nuuktikoono ti yaan te Bibliao, ma tu luumil Americai. Tin waalajtiobe le j-Jaajkunajoob yanoob

Americao laayli bey xan u tuukuloob jeex u

yaalik le tekstoo. Cheen baale, tumen ma tin

waalajtiob le baax u kaat u yojeeltoobo tu bisenoob tu carcelil Dzaleka, tu xamanil Lilon

gue.

KU YUUCHUL TAAN
MAALOB

TU YOOLAL JEEOBA TE CARCELO

Le ka kuchen tu carcelil Dzaleka tu mesil julio ti 1984, ti kalaan kaach xan 81 j-Jaajkuna

joobi. Tumen jach yaab maak kalaane, kex oo

li 300 ku jaytal wenel te pisoo. Ka maan kiine

kaaj k-muchikba ich mejen grupos utiaal k-xo

kik kex junpeel teksto ti le Biblia saamsamalo.

Lela jach tu yaantkoon.

Tu mesil octubre ti 1984, tulaakal le u j-jaaj

kunajoob Jeeobao bisaaboon utiaal k-juzgart

bil yeetel aalaabtoone dos anos ken k-beet car

cel. Jeex suukile tsaaboon yeetel maaxoob

maatech u meyajtikoob Jeeoba. U directoril le

carcelo tu yaalaj ti tulaakal le maakoobo toone maatech k-tsuutsik chamal. Tu yaalaj xan

ti le guardiaobo ma u kaatkoob toon chamal

mix aantaj utiaal k-tabik u chamaloob. Tu

yaale toone taan k-meyajtik Dios yeetel unaj

u tsaaikoob baal k-jaant kaateen ti junpeel

kiin, tumen kalaanoon carcel tu yoolal baax

k-creertik ma tu yoolal baax kaas k-beetmi.
Yoolal le jatsuts modos t-eesajo jach maa

lob uuchik k-tratartaal ti le u maasil maaxoob

kalaanoobo. Jeex ken eejocheenchajak wa

ken kaaxak jae, le guardiaobo maatech u

chaik u jookol le maaxoob kalaanoob te car

celo. Cheen baale toone ku chaabal k-jookol tumen le guardiaobo u yojloob ma ken
15 TI ABRIL TI 2015

17

puutsul. Junteenjeakil taan k-meyaje, juntuul

ti le guardiaobo kojaanchaji ka t-bisaj utiaal
k-atendertik. Yoolal le bix t-tratartilo u maasil le guardiaobo taanajoob maalob tu yoolal

Jeeoba (1 Ped. 2:12).1

Tu kiinil 11 ti mayo ti 1985, jooken te carcel

yaan Dzalekao. Jach kiimakchaj in wool uu

chik in kaa antal yeetel in familia! Gracias ti

Jeeobae beeychaj u chuukpajal k-ool te talam

kiinoob t-aktaantajo. Toone t-uuyaj beyoon

jeex le apostol Pablo le ka tu yaalaj: Jach taaj

muyajnajoon, maas ti le bukaaj ku paajtal

k-muyajtik cheen t-juunalo, jach t-tuklaj kaach

ma ken k-jookol kuxaanooni. U jaajile t-uuyaj

bey jach tsook u kuchul u yorail k-kimsaale,

lela uuch utiaal ma k-kubik k-ool cheen ti

toon, baaxe ti le Dios ku lisik le maaxoob ki

menoobo. Jeex tuun k-ilko, Pabloe tu yaalaj

Jeeoba kanaant utiaal ma u kimsaal yeetel u

yojel kaach yaan u seguer u kanaantaal (2 Cor.

1:8-10).

Yaan kiine t-tuklaj yaan k-kimil. Baale man

tats t-kaataj ti Jeeoba ka u yaantoon utiaal ma

k-chaik saajkil, ka u tsaatoon naat yeetel kabal

oolal utiaal u seguer k-tsaaik kaj ooltbil u kaaba.

Jeeobae tu kanaantoon ti maalob kiinoob

bey xan ti talam kiinoob. Bejlae kiimak k-ool

tumen yaan u najiloob Betel tu noj kaajil Lilon

gue yeetel yaan maas ti mil u Najiloob Reino tu

kaajil Malaui. Le baaxoob tsook u beetik Jeeo

ba tin woolal yeetel in watano tsook u jach taa

sikten kiimak oolal, lela bey junpeel regalo

tsook u taal ti Jeeobae.1

1 Utiaal a wojeeltik u maasil yoolal le baax uuch Malauio, ila

wil le Anuario de los testigos de Jehova 1999, taan juun 171 tak 223.

1 Le sukuun Nsombao kim le yaan 83 anos tio, te kiinoob

taan u tsibtaal u tsikbalil u kuxtalo.

MAALOB KIINOOB

Le sukuun Nsomba yeetel Lidasi aktaan

ti junpeel u Najil Reino tu anoil 2004


Ka wilik wa Jeeoba
bey a amigoe?

Natsabaex ti Dios, leti tuune bin u

natsuba ti teex. (SANT. 4:8)
WA TSOOK a wokjae jach maalob baax tsook a beetik,

tumen tsook u kaajal a biskaba yeetel Jeeoba. Cheen baale

yaan kaapeel baal jeel u beetik u xuulul k-bisikba tu yeetele:

u kasaan yookol kaab Satanas yeetel le keban yaan t-winkli

lo. Le oolal jach kaabeet k-beetik tulaakal le ku paajtal utiaal

k-maas bisikba yeetel Jeeoba.

2 Ka creertik wa tu jaajil yaan Jeeoba?

Ka wuuyik wa tu jaa
jil a amigo? A kaat wa a maas natsaba ti leti? Santiago 4:8, ku

yaalik: Natsabaex ti Dios, leti tuune bin u natsuba ti teex.

Jeex k-ilko utiaal k-bisikba tu yeetele yaan baax kaabeet

k-beetik bey xan Jeeoba.1 Wa k-natsikba ti Jeeobae leti xane

yaan u natskuba ti toon. Mientras maas k-natsikba ti letie
maas yaan k-creertik jach tu jaajil yaan, yaan k-maas bisikba tu

1 Ken yanak juntuul a amigoe kaabeet a weesik a yaabiltmaj yeetel a kaxtik u yu

tsil. Cheen baale cada juntuule kaabeet u beetik u parte utiaal ma u xuulul u biskubaob.

BAAX JEEL A NUUKIKE?

Yeetel baax tuukulil unaj

k-xokik le Bibliao?

Baax eesiktoon Jeeobae

mantats ku beetik baax maalob?

Ken orarnakoone, baaxten

unaj k-aalik ti Jeeoba jach

baax kaabeettoon?

2. 1) Baax taakaan ichil u biskuba maak yeetel wa maax? (Ilawil le tsolaji

lo.) 2) Bix jeel k-maas bisikba yeetel Jeeobae?

1. Baaxten kaabeet k-ilik k-maas bisikba yeetel Jeeoba?

19

yeetel, hasta yaan k-uuyikba jeex Jesus le

ka tu yaalaj: Le maax tuuxteno jach tu jaa

jil kuxaan yeetel in kaj ool (Juan 7:28, 29).

Pero baaxoob jeel u yaantkoon k-maas

natsba ti Jeeobae?

3 Wa k-kaat
k-maas natsba ti Jeeobae,

mantats kaabeet k-tsikbal tu yeetel. Pero

bix jeel k-beetke? Tuukulnakoon ti bix

k-ojeeltik bix yanil juntuul k-amigo naach

kajaanil ti toon. Ma xaane k-tuuxtik men

saje ti wa k-tanik ti telefono. Toon xane

jeel u paajtal k-tsikbal yeetel Jeeoba ken

orarnakoon ti leti saamsamale (xok Salmo

142:2). Cheen baale, bix u tsikbal Jeeoba

t-eetel? Letie ken k-xok le Biblia saamsama

lo yeetel ken tuukulnakoon ti baax ku yaali

3. Bix jeel k-tsikbal yeetel Jeeobae?

Bix jeel k-tsikbal yeetel Diose?

(Ilawil xootol 3)

ko (xok Isaas 30:20, 21). Koox ilik bix

jeel u yaantkoon le oracion yeetel u xoo

kil le Biblia utiaal k-maas bisikba yeetel

Jeeoba bey xan utiaal k-ilik jach tu jaajil

k-amigo.

JEEOBAE KU TSIKBAL T-EETEL

KEN K-XOK LE BIBLIAO

4 Jeex k-ojlilo le baax ku yaalik le

Bibliao tsibtaan utiaal tulaakal maak.

Cheen baale, jeel wa u yaantkoon k-maas

natsba ti Jeeobae? Jeele. Le ken kulakoon

k-xok le Biblia saamsamalo, tuukulnakoon

ti bix u beetik k-uuyikba le baax k-xokiko

yeetel bix jeel k-tsaaik ichil k-kuxtale. Le

ken k-beet beya Jeeobae ku tsikbal t-eetel.

Ku paatal bey juntuul k-amigo yaan naats

ti toone yeetel toon xane k-maas natsikba ti leti (Heb. 4:12; Sant. 1:23-25).

5 Junteenjeakile
Jesuse tu yaalaj: Xuu
luk a muchkintikeex ayikaliloob way
Luume. Bix a wuuyikaba ken a xok le

baax tu yaalaj Jesusa? Wa taan k-beetik tu

laakal le ku paajtal utiaal k-tsaaik Jeeoba

taanil ichil k-kuxtale yaan k-uuyik kiimak

u yool yeetel le baax k-beetko. Pero wa

taan k-tuklik k-kuxtal cheen yeetel baax

kaabeettoon utiaal k-maas tsaaik k-ool

k-meyajt Jeeobae le ken k-xok le teks

too yaan k-uuyik taan u yaantkoon Jeeoba

utiaal k-ilik bix jeel k-maas natsikba ti letie (Mat. 6:19, 20).
6 Le ken k-xok le Bibliao k-ilik baa
xoob kaabeet k-kexik ichil k-kuxtal utiaal

k-maas maalobkintik bix k-meyajtik Jeeoba. Pero k-kanik xan le jatsuts modos
yaantio bey xan le baaxoob ku beetik

tsikbal t-eetel ken k-xok le Bibliao? Aal junpeel

ejemplo.

6, 7. 1) Baax jeel u yaantkoon k-maas yaabilt

Jeeoba yeetel ka u maas yaabiltoone? 2) Yeetel

baax tuukulil unaj k-xokik le Bibliao?
4, 5. Baaxten jeel u paajtal k-aalike Jeeobae ku


tumen u yaabiltmoono, tulaakal lela ku
beetik k-maas yaabiltik. Wa k-maas yaabil
tik Jeeobae leti xane yaan u maas yaabil
tikoon, bey tuuno yaan k-maas bisikba tu

yeetel (xok 1 Corintoiloob 8:3).

7 Wa k-kaat
maas kaj oolt Jeeobae le

ken k-xok le Bibliao unaj k-beetik yeetel le

tuukul jeelo. Jesuse tu yaalaj: Lela letie

baax ku tsaaik kuxtal minaan u xuulo: ka

kuchuk u kaj ooltechoob, teech le u juntuu

lili jaajil Dioso, bey xan ka u kaj ooltoob

Jesucristo, le maax ta tuuxto (Juan 17:3).

U jaajile yaab baaloob jatsutstak yeetel

tuumbentak jeel k-kanik ken k-xok le Bi

bliao, cheen baale unaj k-xokik yeetel

u

tuukulil k-maas kaj ooltik Jeeoba (xok Exodo 33:13; Sal. 25:4).

8 Wa k-kaj ool
Jeeoba tubeel jeex jun
tuul maalob amigoe, ma ken k-chiichnaktal wa yaan hora ma tu tsolik le Biblia

baaxten tu beetaj wa baaxo. Jeex le taan u

beetik u reyil Azaras tu kaajil Judae le

maakoobo ku adorartikoob yaanal dio

soob. Pero Azarase ma bey tu beetili,
baaxe tu beetaj baaloob tojtakoob tu

taan Yuumtsil (2 Rey. 15:1-5). Pero jun

teenjeake Jeeobae tu beetaj u tsaayal lepra

ti Azaras, baaxten tu beetaj beyo? Le Bibliao maatech u jach tsolik. Teche bix a

wuuyikaba yoolal le baax tu beetaj Jeeo

bao? Ku beetik wa a chiichnaktal yeetel a
tuklik ma justo le baax tu beeto? Ku bee

tik wa a tuklik cheen kasaan Jeeoba uu

chik u castigartik Azaras? Wa k-kaj ool

Jeeoba tubeele k-ojle le baax ku beetko

utiaal u yutsil maak. Kaajak ti toone, le

tie mantats ku beetik ti maak jeel bix ku

naajmatike (Jer. 30:11). Kex ma k-ojel

8. 1) Ma xaane, bix jeel a wuuyikaba yoolal bix

tratartaabik Azaras tumen Jeeobae? 2) Wa k-kaj

ool tubeel Jeeobae, bix unaj k-uuyikba yoolal le

baaxoob ku beetko?

baaxten castigartaab Azarase, k-ojle

Jeeobae tu beetaj baax maalob.

9 Le Bibliao yaan ulaak

baaloob ku yaa

lik yoolal rey Azaras, le maax kaj ooltaab

xan bey rey Uzase (2 Rey. 15:7, 32). Kaa

peel ti Cronicas 26:3 tak 5 yeetel 16 tak 21,

ku yaalike rey Azarase toj uuchik u

kuxtal tu taan Yuumtsil. Pero ku yaalik

xane ka maan kiine suunaj kaanal ichil,

ka tuun bin kaasil ti. Letie tu yootaj u beet

junpeel baal cheen le sacerdoteob unaj u

beetkoobo. Le oolal 81 sacerdoteobe binoob u yaaloobti ma maalob le baax taak

u beetko. Baax tuun tu beetaj? Tumen

jach kaanal u yiche, hasta puuj tu contra

le sacerdoteobo! Le ulaak baalooba ku

yaantkoon k-naat baaxten Jeeobae tu beetaj u tsaayal lepra ti le reyo.

10 Baax k-kanik ti lela? K-kanike yaan
horae le Bibliao ku yaalik u maasil baa
loob yoolal baaxten ku beetik Jeeoba wa

baax, jeex tu caso Azarase. Le oolal

ku paajtal k-naatik baaxten castigartaabi.

Pero wa ma tu jach tsolik baaxten ku bee
tik Jeeoba wa baaxe, baax ken k-beete?
Yaan wa k-tuklik ma maalob baax ku bee
tik Jeeobai, wa yaan k-creertik maalob
baax ku beetik kex ma yaab baax ku tsoo
lol tu yoolali? (Deu. 32:4.) Wa k-kaj ooltik

Jeeoba tubeele yaan k-maas yaabiltik yee

tel yaan k-maas confiar ti leti. Bey tuuno

ma kun kaabeettal k-ojeeltik jach baax

oolal ku beetik wa baax. Wa k-xokik le Bi

blia saamsamalo yaan k-tsaaik cuenta jach

tu jaajil yaan Jeeoba yeetel yaan k-maas natsikba ti leti (Sal. 77:12, 13).

tsaay lepra ti Azarase?

10. 1) Baaxten yaan kiine ma kaabeet k-ojeeltik

baax oolal ku beetik Jeeoba wa baaxi? 2) Baax

jeel u yaantkoon confiar de ke Jeeobae mantats ku

beetik baax maalob?

9. Baaxoob jeel u yaantkoon k-naat baaxten

15 TI ABRIL TI 2015

21


Seguernak a natskaba ti Jeeoba

(Ilawil xootol 16 yeetel 17)

TA PAALIL YEETEL TA TAANKELMIL

LE KEN ORARNAKECHE

KA TSIKBAL YEETEL JEEOBA

Le ken orarnakoon ti Jeeobae k-maas

natsikba ti leti, k-alabartik, k-tsaaik gra

cias ti yeetel k-kaatik u yaantaj (Sal. 32:8).

Pero wa k-kaat k-maas bisba tu yeetele,

kaabeet k-creertik jach tu jaajil ku yuubik

k-oracion.

12 Yaan maakoobe
ku yaalikoobe Diose maatech u yuubik le oracionoobo,

tumen cheen bin ku beetik maak utiaal u

yuubikuba maalobil. Ku yaalikoob xane

ku yaantik maak u yil baax problemail

yaanti utiaal u kaxtik bix jeel u yutskinti

ke. Lelo jaaj, cheen baale le ken orarnak

maak ti Jeeobae, letie jach tu jaajil ku

yuubik maak, baaxten jach seguroon ti

lelo?

13 Tuukulnen ti lela: Antes u taal Jesus

way yookol kaabe, ku yilik bix u nuukik

Jeeoba le oracion ku beetik le maaxoob

adorartiko. Le ka taal Jesus way Luume

orarnaj ti Jeeoba utiaal u yaalikti bix u

11

11-13. Baaxten seguroon ku yuubik Jeeoba le ora-

cionoob k-beetko? (Ilawil le dibujo yaan tu kaajbal

le xooka.)

22

U PIICH TULUMIL KANAN

LE TAAN A BEETIK A PRECURSORILO

yuubikuba yeetel baax ku tuklik. Junteen

jeake bul aakab taan u orar (Luc. 6:12; 22:

40-46). Jeel wa kaach u orar Jesus bul aakab wa u yojel maatech u yuubaal tumen

Jeeobae? Jesuse tu kaansaj xan u disipu

loob ka orarnakoob ti Jeeoba. Jeel wa
kaach u beetik wa u yojel maatech u yuu
bik Jeeoba le oracionoobo? Jeex k-ilko Je
suse u yojel de ke Jeeobae jach tu jaajil ku
yuubik le oracionoobo. Hasta tu yaalaj ti

Jeeoba: In Yuum, kin tsaaiktech gracias

tumen tsook a wuuyik in oracion. U jaajile, tene in wojel mantats ka wuuyik in

oracionoob (Juan 11:41, 42). Toon xane

laayli jeel u paajtal k-creertik de ke Jeeobae ku yuubik le oracionoob k-beetko

(Sal. 65:2).

14 Yaan kiine ma jach chikaan

k-ilik

bix u nuukaal k-oracion tumen Jeeobai.

Cheen baale wa k-aalik ti Jeeoba jach

baax kaabeettoone yaan k-ilik bix ken u

nuukiltoon, tsoole yaan k-ilik jach tu jaa

jil yaan Jeeoba. Wa k-aalik ti Jeeoba jach

14, 15. 1) Baax utsil jeel u taasik wa k-aalik ti

Jeeoba jach baax kaabeettoone? 2) Baax utsiloob

tu kamaj Carmen uuchik u sen orar ti Jeeoba?

KEN TSOOKOK A BEEL

KEN MUYAJNAKECH

baaxoob preocuparkoone letie yaan u

maas natskuba ti toon.
15 Koox taan ti Carmen,1 letie suuk

kaach u jookol kaaytaj, cheen baale

maatech u disfrutartik. Letie tu yaalaj:

Ma uts tin wich kaach in jookol kaaytaji. Jach tu jaajil ma uts tin taan kaach in

jookoli. Le ka tu jubilartuba tu meyaje

animartaab tumen juntuul anciano utiaal

ka u beet u precursorail. Le kiika tu yaalaj

xan: Hasta tu tsaajten u solicitudil in chupe. Ka tsooke tin chatuklaj in beetik in

precursorail, cheen baale tin sen kaataj

ti Jeeoba ka u yaanten ka utschajak tin

wich in jookol kaaytaj. Nuukaab wa u

oracion tumen Jeeoba? Nuukaabi, bejlae

tsook u maan tres anos kaajak u beetik

u precursorail. Letie ku yaalik: Tumen

maas yaab tiempo kin maansik taan in

kaaytaj yeetel taan in kaanbal ti u maasil

kiikoobe tsook in maas kanik kaaytaj.

Bejlae jach uts tin wich in jookol kaaytaj, jach kin disfrutartik. Tsoole bejlae

kin wuuyik maas naats yanilen ti Jeeoba. Jeex k-ilko le oracionoob tu beetaj
1 Kexaan u kaaba.

Carmeno jach tu yaantaj utiaal u maas

natskuba ti Jeeoba.

TSAA A WOOLI
16

Toone unaj u seguer k-maas natsikba

ti Jeeoba. Utiaal lela kaabeet k-xokik le

Biblia saamsamalo tumen bey u tsikbal

Jeeoba t-eetelo, tsoole kaabeet u seguer

k-orar ti leti tumen beyo taan k-tsikbal

xan tu yeetel. Wa k-beetik beyo mix baal

ken u beet u xuulul k-bisikba tu yeetel,

tsoole letie yaan u yaantkoon k-aguantart jeel baaxak problemail ka yanaktoone.

17 Pero yaan kiine kex taan

k-sen orar ti

Jeeobae laayli yaantoon problemase. Ken

uuchuk beya, jeel u xuulul k-confiar ti le

tie. Ma xaane jeel tak u kaajal k-tuklik

maatech u yuubik Jeeoba k-oracione yee

tel jeel u kaajal k-tuklik ma u amigoone.

Wa ku kaajal k-tuukul beya, baax jeel u

paajtal k-beetke? Lela yaan k-kanik te

xook ku seguero.

16, 17. 1) Baax jeel u yaantkoon utiaal ka se-

guernak k-maas natsikba ti Jeeobae? 2) Baax ken

k-kan te xook ku seguero?
15 TI ABRIL TI 2015

23

Confiarnen mantats

ti Jeeoba
In kaajal, confiarnen mantats ti leti.

(SAL. 62:8, Traduccion del Nuevo Mundo, TNM)

BAAX JEEL A NUUKIKE?

Baaxten yaan kiine Jeeobae

maatech u jaan nuukik le oracionoobo?

Bix u yaantkech le baax

ku yaalik Yaax ti Corintoiloob

10:13?

Baax unaj a beetik utiaal a

maas confiar ti Jeeoba yeetel

ka a maas bisaba tu yeetel?

CHEEN tukult bukaaj baaxoob jeel u beetaaltech wa ka a me

yajt Jeeoba te yaax sigloo. Yaab ti le sukuunoob uuchjeakilo

jach beetaab u muyajoob tumen le romanoobo. Aalaab letiob

took junteenjeak u kaajil Jerusalen yeetel aalaab xan u pek

moob le maakoobo. Yaab ti le sukuunoob yeetel ti le kiikoo

bo kaaloob carcel uuchik u meyajtikoob Jeeoba. Yanoob xane

kimsaaboob tumen tsitsik baalcheob. Ulaakoobe baajoob

ti che yeetel bey kuxaanil tookaabikoobo. Le oolal le maaxoob

meyajt Dios te yaax sigloo saamsamal saajkoob taan kaach u

paatkoob baax kun beetbiltiob.

2 Lela letie baaxoob ku beetaal te kiinoob ka kaal carcel

apostol Pabloo. Ma xaane letie ma tu paatik kaach u yaantaal

tumen le sukuunoobo, tumen tsook u yilik ma aantaab jun

teenjeakili. Cheen baale ma paat tumen Jeeobai, le oolal tu

1-3. Baaxten jach confiarnaj Pablo ti Jeeoba? (Ilawil le dibujo yaan tu kaaj-

bal le xooka.)

24

yaalaj: Yuumtsile waalaj naats ti tene ka

tu tsaajten paajtalil. Jeex tuun k-ilko Pa

bloe aantaab tumen Jesus, le oolal paajchaj

u yaalik took ti u chi le leono (2 Tim. 4:
16, 17).1

3 Pabloe tu kaajsaj bix uuchik

u

yaantaal tumen Jeeoba, le oolal jach confiarnaj ti tumen u yojel yaan u tsaabal u

paajtalil u aguantartik le baax ku beetaal

tio bey xan jeel baaxak ulaak ka beetaak
tie. Le beetik tu yaalaj: Yuumtsile yaan

u tokiken ti tulaakal baal kaas (2 Tim. 4:

18). Pabloe jach confiarnaj ti Jeeoba yeetel

ti Jesus tumen tu yilaj bix aantaabik le ka

paat tu juunal tumen le sukuunoobo.
BAAXOOB BEETIK K-EESIK

WA K-CONFIAR TI JEEOBA

Ta wuuyaba wa ta juunal ka ta aktaan

taj junpeel nojoch problema? Ma xaane

lusaabtech meyaj, aalaabtech yaab u teenel ka a beet baax kaas escuela, jach ko
jaanchajech wa anchajtech ulaak proble

maob. Ma xaane ta kaataj aantaj te

suutukooba, cheen baale luub a wool ka ta

wilaj mix maak aantech. Kaajakteche yaan

ti baaxoobe ma tu paajtal u yaantkech le

winikoobo. Baax tuun unaj a beetik? Le

Bibliao ku yaalik ka confiarnakech ti Jeeo

ba (Pro. 3:5, 6). Jeel wa u paajtal k-confiar
ti letie? Jeele, tumen le Bibliao ku yeesik

toon bix uuchik u yaantik le maaxoob me

yajt uuchjeakilo.

5 U jaajile ku luubul
u yool maak ken

u yil ma tu yaantaal. Le ken uuchuk be

ya, jach unaj k-confiar ti Jeeoba jeex uu

chik u beetik apostol Pabloe. Wa k-beet4

1 Ma xaane Pabloe jach tu jaajil salvartaab ti juntuul

leon wa ma xaane taan kaach u taan ti ulaak baax ta

lamkuunt u kuxtal.

4, 5. 1) Maax jeel u yaantkoon te suutukoob

maas kaabeeto? 2) Baaxten jach unaj k-confiar ti

Jeeoba?

ke yaan u beeytal k-ilik bix u yaantkoon

Jeeoba. Tsoole yaan k-maas confiar ti leti

yeetel yaan k-maas bisikba maalob tu yeetel.

UNAJ K-MAAS CONFIAR

TI JEEOBA
6

Ma xaane ma maalob a wuuyikaba

yoolal junpeel nojoch problema yaante

chi. Ma xaane tsook a beetik tulaakal le

ku paajtal utiaal a wutskintik yeetel tsook

xan a orar ti Jeeoba utiaal ka u yaantech.

Wa tsook a beetik beyo, jeel u paajtal a

confiar ti letie (xok Salmo 62:8, TNM yee

tel 1 Pedro 5:7). Wa a kaat a maas bisa

ba yeetel Jeeobae, jach kaanaan ka con

fiarnakech ti leti, kex ma cheen chaabil u
beetaali. Baaxten? Tumen yaan kiine le

tie ma seeb u nuukik le oracionoobo (Sal.

13:1, 2; 74:10; 89:46; 90:13; Hab. 1:2).

7 Baaxten yaan kiine Jeeobae

ma tu

seeb nuukik k-oraci on? Le Bibliao ku

yaalike Jeeoba bey jeex juntuul taatatsile

(Sal. 103:13). Juntuul taatatsile maatech u

jaan tsaaik tulaakal baax ku kaatik u hijo.

Baaxten? Tumen u yojel juntuul paale see

baan u jaan kexpajal u tuukul, le baax jatsuts u yilik beoraa kaakate ma uts tu taani. Tsoole le taatatsilo ku yilik wa maalob

le baax ku kaatik u hijoo, yeetel ku yilik

wa ma ken u loobilt u maasil. Letie u yojel

baax kaabeet ti u hijo yeetel u yojel ti baax

suutukil maas maalob ka u tsaati. Wa le

taatatsil ku tsaaik tulaakal baax ku kaatik

u hijoo, le taatatsilo yaan u suut bey jun

tuul sirvientee. Jeeoba xane u kaj ooloon

yeetel jach u yaabiltmoon, le oolal u yo

jel baax kaabeettoon yeetel ti baax suutu

kil maas maalob ka u tsaatoon. Le beetke,

Jeeoba ken yanak problemaobi?

7. Baaxten yaan kiine Jeeobae ma tu seeb nuu

kik k-oracion?
6. Baaxten ma cheen chaabil u confiar maak ti

15 TI ABRIL TI 2015

25

ma u naakal a wool a paat u nuukik Jeeoba

le baax ka kaatiktio (ket yeetel Isaas 29:

16; 45:9).

8 Ma u tuubultoone J eeobae

u yojel

baax jeel u paajtal u aguantartik cada jun

tuul ti le maaxoob meyajtiko (Sal. 103:14).

Letie ku yaantkoon tak te suutukoob k-uu

yik bey ma tu paajtal u seguer k-aguan
taro. Jeeobae ma ken u patoon t-juunal,

le Bibliao ku yaalik: Yaan u tsaaik tuux

a puutsleex (xok 1 Corintoiloob 10:13).

Jeex k-ilko, letie u yojel tak bukaaj jeel u

paajtal k-aguantartik le baax ku yuuchultoono.

9 Wa ka wilik ma u nuuk

Jeeoba a oracione, seguernak u yantaltech paciencia.

Kaajakteche letie jach u kaat u yaantoon,

cheen baale yaan u paciencia yeetel u yo

jel ti baax suutukil maas maalob ka u tsaa

toon le baax k-kaatiktio. Le Bibliao ku

yaalik: Yuumtsile taan u paatikeex utiaal

ka u cha ootsilil ti teex; letie taan u yaayamtik u yeesik u yaakunaj ti teex, tumen

Yuumtsile juntuul Dios justo. Kiimak u

yool le maaxoob ku confiaroob ti letio!

(Isa. 30:18).
TU TOKEN XAN
TI U CHI LE LEONO

Ma xaane le baax ku yuuchultecho

chikaan ti le baax uuch ti Pablo le ka kaa

beetchaj u tookol ti u chi le leono (2 Tim.

4:17). Te kiinoob talam yanil maako jach

kaabeet u confiar ti Jeeoba. Ma xaane taan

a kanaantik juntuul maax kojaan ichil a fa10

milia. Te suutukilooba jach kaabeet a orar

ti Jeeoba utiaal u yaantkech a beet baax

maalob yeetel ma u luubul a wool.1 Ma u

tuubulteche letie ku yilik le baax ku yuu

chultecho yeetel u yojel bix a wuuyikaba.

Tsoole yaan u yaantkech utiaal ma u jach

luubul a wool yeetel ka chuukpajak a wool

a meyajte (Sal. 32:8).
11 Yaan kiine jeel tak u kuchul u tukult

maak ma taan u yaantaal tumen Jeeobai.

Ma xaane mix le doctoroob u yojloob jach
baax unaj u beetaal utiaal u maalobtal le

maax kojaano. Tsoole a laaktsiloobe tu

lugar u yaantajoobe, cheen ku beetkoob u

maas paatal ma a kaxtik baax ken a beete.

Ken uuchuk beya confiarnen mantats ti le

aantaj ku tsaaiktech Jeeobao. Ilawil ma a

naachtal ti leti (xok 1 Samuel 30:3, 6). Be

yo yaan a maas biskaba maalob yeetel Jeeo

ba ken a wil bix u yaantkech.
12 Tuukulnakoon ti bix tu yuubiluba

Linda.2 Letie xaanchaj taan u kanaantik u

taataob taanil ti u kimloob. Letie ku yaa

lik: Te kiinoob jeelo, teen, in wicham

yeetel in sukuune ma t-kaxtik baax ken

k-beete. Yaan kiine k-uuyik kaach jach

tsook k-kaanal. Le ken k-kaajs le baax uu

cho, k-ilik jach tu jaajil aantaaboon tumen

Jeeoba te talam kiinoobo. Letie jach tu

yaantoon yeetel tu tsaajtoon le baax kaa

beettoono, lela bey tu beetil tak te suutukiloob ma k-ojel baax ken k-beeto.

13 Wa k-jach confiar ti J eeobae,

letie

yaan u yaantkoon te kiinoob jach talam

takoobo. Lela bey u yeesik le baax uuch

8. Jeex u yaalik le Bibliao, baax ken u beet Jeeo-

ba t-oolal?

9. Baax unaj k-beetik wa ma tu seeb nuukik Jeeo

ba k-oracion?

10-12. 1) Baax jeel u yuuchul le taan u kanaantik

maak juntuul kojaano? 2) Baaxten maalob ka

confiarnakech ti Jeeoba te talam kiinoobo? Tsik

balt junpeel baax uchaan.

26

U PIICH TULUMIL KANAN

1 Ilawil le xookoob ku taanoob ti sukuunoob kojaa

noob bey xan ti le maaxoob kanaantkoobo. Utiaal lelo

ilawil Despertad! 8 ti febrero ti 1994; 8 ti febrero ti 1997;

22 ti mayo ti 2000 yeetel 22 ti enero ti 2001.

2 Kexaan u kaaba.

xoob uuchtiobo?

13. Baax aant Rosa utiaal u aguantartik le baa-

Yaan horae
ku

kaabeettal a
weesik bukaaj
a
yaabiltmil
J
eeoba

(Ilawil xootol 14 tak 16)

ti Rosao. U yichame maatech u meyaj

tik Jeeoba. Te kiinoob taan kaach u divor

ciarkubaobo, ilaab yaan junpeel kaakas
kojaanil ti u sukuun Rosa, le kojaanila ku

kaabatik lupus. Tsoole cheen wa jaypeel

mesoob ti lelo ka kim u yatan u sukuu

no. Ka chan maan u yajil tulaakal le baa

xoob uuchtioba, Rosae tu kaajsaj u beetik u precursora regularil. Te kiinoob jeelo

kim xan u maama. Bix uuchik u aguan

tartik Rosa tulaakal le baaxoob uucho? Le

tie ku yaalik: Tene saamsamal orarnajen

ti Jeeoba, lela bey tin beetil tak ti le baaxoob ma sen nuuktak tin chatuklo. In bee
tik beya tu yaanten in wil jach tu jaajil yaan

Jeeoba. Tsoole tin kanaj maas confiar ti le

ti, ma cheen ti teni, mix ti ulaak maakoo

bi. Tene aantaaben yeetel tsaabten tulaakal

baax kaabeetchajten. Lela tsook u yeesik

ten Jeeobae mix junteen tu paten.

Beoraa yaan k-ilik ulaak baax jeel u

talamkuuntik k-kuxtale. Tukulte ku expul

sartaal juntuul wa maax ichil a familia. Teche a wojel baax ku yaalik le Biblia yoolal

le maaxoob beya (1 Cor. 5:11; 2 Juan 10).

Cheen baale tumen a yaabiltmaj le maax

expulsartaabo ka wuuyik bey ma maalob

le bix u tratartaalo yeetel ku talamtaltech a

beetik le baax ku yaalik le Bibliao.1 Yaan

wa a confiar ti Jeeoba utiaal ka u yaantech

a beet le baax ku yaaliko? Yaan wa a wilik

bey junpeel suutukil utiaal a maas natskaba ti letie?

15 Le baax uuch
ti Adano yaan baax ku
14

1 Ilawil le xook Le expulsiono ku yeesik yaabiltaan

maak yaan te taan juun 29 ti le revistaa.

14. Wa ka expulsartaak juntuul maax ichil a fami-

liae, baax jeel a beetik utiaal u yaantkech Jeeobae?

15. Baaxten Adane ma tu yuubaj u taan Jeeobai?

15 TI ABRIL TI 2015

27

kaansiktoon. Baax unaj u beetik kaach

Adan utiaal u kiimakkuuntik u yool Jeeoba

yeetel ma u kimil? Le Bibliao ku yaalike

Adane ma tuusi (1 Tim. 2:14). Baaxten

tuun ma tu yuubaj u taan Jeeobai? Tumen

letie maas tu yaabiltaj u yatan ke Jeeoba, le

oolal tu jaantaj u yich le cheo. Jeex k-ilko
maases tu yuubaj u taan u yatan tu lugar u

beetik baax aalaab ti tumen Jeeoba (Gen.

3:6, 17).
16 Le baax tu beetaj Adano ku yeesik

toon u kaabeetil k-jach yaabiltik Jeeoba

maas ke ti ulaak maak (xok Mateo 22:37,

38). Le nojoch yaabilaj k-uuyik tu yoolalo

ku yaantkoon utiaal k-eesik jatsuts modos

ti k-laaktsiloob, kex maatech u meyajti

koob Jeeoba. Ilawil a maas yaabiltik Jeeo

ba yeetel maas confiarnen ti leti. Wa ku ta

16. Maax maas unaj a yaabiltik, yeetel baaxten?

Ees jach ka confiar ti Jeeoba ikil a maas tsaaik a

wool a tsikbalt baax ku yaalik le Bibliao (Ilawil xootol

17)

lamtaltech a beetik baax ku yaalik le Biblia

tumen a yaabiltmaj juntuul a laaktsil expul

sartaane, orarnen ti Jeeoba yeetel aalti bix

a wuuyikaba (Rom. 12:12; Fili. 4:6, 7).1 Kex

yaachajaan a wool yoolal le baax uucho, ila

wil bey junpeel suutukil utiaal a maas bis

kaba yeetel Jeeobae. Ees jach ka confiar ti

leti yeetel beet baax ku yaalik, tumen letie

baax maas maalob unaj a beetko.

BAALOOB JEEL U YAANTKECHE

17

Baaxten took Pablo ti u chi le leono? Letie tu yaalaj: Utiaal beyo tin woo

lale ka paajchajak u chuukaan kaaytaal

le maalob peektsilo (2 Tim. 4:17). Jeeoba xane ku yaaliktoon ka k-kaayt le maa

lob peektsilo yeetel ku yaalike toone u

yeet meyajoon (1 Tes. 2:4; 1 Cor. 3:9). Wa

k-tsaaik k-ool k-tsikbalt baax ku yaalik le Bi

bliao jeel u paajtal k-paatik ka u tsaatoon

tulaakal le baax kaabeettoono (Mat. 6:33).

Lela yaan u yaantaj utiaal ka seguernak

k-paatik u nuukaal k-oracion tumen Jeeoba.

18 S aamsamal unaj a wilik bix jeel a

maas biskaba yeetel Jeeobae. Wa yaan baax

tsook u xaantal taan u beetik a muyaje,

ilawil bey junpeel suutukil utiaal a maas

natskaba ti Jeeobae. Xok le Bibliao yeetel tuukulnen ti le baax ku yaaliko. Ma u

xuulul a orar ti Jeeoba yeetel tsaa a wool

a maas meyajte. Wa ka beetik beya, yaan a

maas confiar ti Jeeoba yeetel letie yaan u

yaantkech a aktaant jeel baaxak ka uuchuk

te kiinooba bey xan te kiinoob ku taalo.

1 Le xookoob joosaanoob tumen u kaajal Jeeobaa jach

jeel u yaantkech wa yaan juntuul a laaktsil tsook u

naachtal ti Jeeobae. Ilawil U Pich Tulumil Kanan 1 ti sep

tiembre ti 2006, taan juun 17 tak 21 yeetel 15 ti enero ti

2007, taan juun 17 tak 20.

17. Wa k-tsaaik k-ool k-tsikbalt baax ku yaalik le

Bibliao, baax ken u beet Jeeoba t-oolal?

18. Baax jeel u yaantkech maas confiar ti Jeeoba

yeetel ka a maas bisaba tu yeetele?

Le expulsiono ku yeesik

yaabiltaan maak
LE KIIN ka anunciartaab tsook u expulsartaal u

maas nojchil in hijoe, tin wuuyaj paat minaan u bii

lal in kuxtal. Jach maalob in biskinba kaach tu yee
tel tsoole suuk k-beetik yaab baaloob junmuuch.

In hijoe jach u tsaamaj kaach u yool u meyajt Jeeo

ba, cheen baale cheen ka kaaj u beetik baaloob

ma maalobtaki. In watane cheen sen okol ku bee

tik, tsoole tene ma tin kaxtik bix in waantik. Joop
tak k-tuklike ma maalob bix t-kaansili. Lela letie

baax tu yaalaj Julian, juntuul taatatsilo.

Le expulsiono, baaxten ku yeesik yaabiltaan

maak wa yaab muyajil ku taasik? Baaxten ku yaa

lik le Biblia kaabeet u expulsartaal maako? Baax

ten ku expulsartaal maak?

BAAXTEN KU EXPULSARTAAL M AAK?

Kaapeel baax oolal ku expulsartaal juntuul

j-jaajkunaj ti Jeeoba. Yaaxe tumen ku kebantal tu

taan Dios. U kaapeele tumen ma tu arrepentir.

Jeeobae u yojel j-kebanoon, cheen baale u yojel

xan jeel u paajtal k-beetik le baaxoob ku yaali

ko. Letie ku yaalike ma unaj k-nuupkebantali,
ma unaj k-adorartik imagenoobi, ma unaj k-ooko

li, ma unaj k-tuusi, ma unaj k-kimsik k-eet maa

kili mix k-taakpajal ti espiritismo (1 Cor. 6:9, 10;
Apo. 21:8).

Le baaxoob ku yaalik Diosa ma talamtaki yee

tel ku kanaantkoon utiaal ma k-muyaj. Maasa tu

laakloon k-kaat kajtal yeetel maaxoob utsoob,

maatech u yookoloob yeetel maatech u tuusoob?

Bey le maaxoob yanoob ichil u kaajal Jeeobao, lela ku yilik u beetkoob tumen le ka okjaanajoobe

tu yaaloob ti Jeeoba yaan u beetkoob tulaakal le

baax ku kaatiko.

Yaan horae ku kebantal maak kex ma u yooli

lie. Ken uuchuk lela, baax ku beetaal? Uuchjea

kile anchaj maaxoob uuchtiob lela, cheen baale

perdonartaaboob tumen Dios. Juntuul ti letiobe

David. Kex nuupkebanchaj yeetel tu kimsaj jun

tuul maake, le profeta Natano tu yaalajtie tsook

u perdonartaal u kebanoob tumen Jeeoba (2 Sam.

12:13, Traduccion del Nuevo Mundo).

Baaxten perdonartaabi? Tumen Davide jach tu

jaajil u yool arrepentirnaji (Sal. 32:1-5). Te kiinoob

xana wa ku kebantal juntuul j-Jaajkunaj, pero ku

arrepentir yeetel ku xulik u beetik baax kaase

ma tu expulsartaal (Bax. 3:19; 26:20). Cheen baa

le wa ma tu arrepentire, le ancianoob yeeyaanoob

utiaal le comite judicialo yaan u expulsartikoob.

Ma xaane yaan maax jeel u tuklike jach kasaan

u kaajal Jeeoba ikil u expulsartik juntuul sukuun,

maases wa jach ku biskuba maak yeetel le maax ex

pulsartaabo. Cheen baale le Bibliao ku yaalike le

expulsiono ku yeesik yaabiltaan maak.

LE UTSILOOB KU TAASKO

Jesuse tu yaale le baaloob maalobtak ku beetik

maako ku yeesik yaan u naat (Mat. 11:19). Yaab

15 TI ABRIL TI 2015

29


utsiloob ku taasik u expulsartaal le maaxoob maatech u arrepentiroobo, le oolale le expulsiono

ma junpeel baal kaasi. Koox ilik ooxpeel utsiloob

ku taasik.

Ku yaantaj utiaal ma u yuuchul taan kaas ti

Jeeoba. Toone kaj oolaanoon bey j-jaajkunajoob ti

Jeeobae, le oolal jeel baalak ka k-beete jeel u bee

tik u yuuchul taan maalob wa kaas ti Jeeobae (Isa.

43:10). Lela jeel u paajtal k-ketik yeetel bix u por

tarkuba juntuul hijotsile, jeel u beetik u yuuchul

taan maalob ti u taataobe wa kaas. Tu kiiniloob
Ezequiele, le kaajoob yaan naats ti Israelo u yoj
loobe Jeeoba u Dios le israelitaobo (Eze. 36:19-23).

Te kiinooba bey xan k-ilaalo, tumen le maakoo

bo u yojloobe Jeeoba k-Dios. Le oolal unaj k-ilik
k-beetik baaloob maalobtak.
Wa k-beetik baax kaase yaan k-patik kaasil u

kaaba Jeeoba. Le oolal le apostol Pedroo tu yaa

laj: Xuuluk a kuxtaleex jeex a tuulchintaaleex

tumen le tsibolaloob yaanteex kaach taanil ti a

kaj ooltikeex Dioso; baax kaabeet a beetkeexe a

kiliichtaleex ti tulaakal baax ka beetkeex, tumen

le Maax taneexo Kiliich, jeex tsibtaanila: Kaa

beet a kiliichtaleex, tumen tene kiliichen (1 Ped.

1:14-16). Jeex tuun k-ilko jach unaj k-kanaantik

baaxoob k-beetik.

Cheen baale wa juntuul j-Jaajkunaj suuk u beetik baax kaase, yaan u kuchul u kiinil u yo

jeeltaal tumen le maaxoob kaj ooltmilo. Wa ku

yuuchul lela ku expulsartaal utiaal u yeesaal tu

kaajal Jeeobae maatech u chaabal u yantal maa

xoob beetik baaloob kaastak. Koox ilik junpeel

ejemplo. Juntuul nojoch maake bin ti junpeel u

Najil Reino tu luumil Suiza, ka tu yaale u kaat u

beetuba j-Jaajkunaj. Baaxten? Tumen tu yaale

juntuul u laaktsile expulsartaab uuchik u nuup

kebantal, le oolale u kaat antal ichil junpeel reli

gion tuux maatech u chaabal u beetaal baax
kaas.

Ku kanaantik le sukuunoob yaan te muuchuli

lo. Apostol Pabloe tu yaalaj ti le sukuunoob ya
noob Corintoo sajbeentsil u paatal ichil le muu

chulil juntuul maax beetik baax kaaso. Tu yaale

jeex junpit levadura [...] ku beetik u likil tulaa30

U PIICH TULUMIL KANAN

kal le u juuchil harinao le maax beetik baax kaa

so jeel u kaskuuntik u tuukul le maaxoob yaan te

muuchulilo. Utiaal ma u yuuchul lela, le apostolo

tu yaalajtiob: Luseex le kasaan maak ichileexo

(1 Cor. 5:6, 11-13).

Le kasaan maak tu yaalaj le apostol Pabloo

nuupkebanchaji tsoole maatech u taakik baax ku

beetik. Yaab ti le sukuunoob yanoob kaach te

muuchulilo joop tak u tuklikoob ma kaas baax

ku beetki (1 Cor. 5:1, 2). Wa ka paatak kaach le

kasaan maak te muuchulilo, ma xaane le sukuu

noobo jeel u kaajal u nuupkebantaloob jeex suukil kaach u beetaal tu kaajil Corintoo. Te kiinoob

xana wa ku chaabal u yantal te muuchulil juntuul

maax ku beetik baax kaaso, jeel u tuklaal tumen

u maasil sukuunoob ma jach kaanaan u beetaal

le baax ku yaalik Dioso (Ecl. 8:11). Le maaxoob ku

kebantaloob ma tu arrepentiroobo beyoob tuu

nichoob yanoob yaanal ja jeel u beetkoob u buu

lul wa u beetkoob u paatal minaan u fe ulaak sukuunoobe (Jud. 4, 12).

Ku kaajsik yiik le maax kebanchajo. Jesuse

taanaj ti juntuul xiipal tu pataj u yotoch ka tu

xuuxupaj u herencia yeetel kooleloob. Pis uuchik

u bin kaasil tie ka tu tsaaj cuenta maas maalob

ma u patik u laaktsiloob. Tu tsooke le xiipalo

arrepentirnaji ka suunaj tu yotoch (Luc. 15:11-24).

Le ka suunaje yeetel kiimak oolal kaam tumen u

taata. Le baax tu yaalaj Jesus yoolal le taatatsil

tu yeesaj yaabilaja, ku yaantkoon k-naat bukaaj

u yaabiltmiloon Jeeoba. Le Bibliao ku yaalike

Diose ma u kaat ka kimik le maax tsook u

kebantalo, baaxe u kaat ka u kex u kuxtal (Eze.

33:11).

Jeex le xiipal tu pataj u laaktsiloobo, le maa

xoob ku expulsartaaloobo ku patik u laaktsiloob

wa le muuchulilo. Cheen baale ken maanak kii

ne ku tsaaikoob cuenta maas maalob ma u pat
koob le muuchulilo, le oolal ku kaa suutoob.
Ma xaane yoolal le baax tu beetoobo ku sen mu

yajoob yeetel ku kaajsikoob le bix kiimakil u yoo

loob le tiaanoob ichil u kaajal Jeeobao. Ken u yuu
bubaob beya ku arrepentiroob yeetel ku chatuklik
u suutoob.

Utiaal ka arrepentirnak jun

tuul maax expulsartaane kaabeet

u yeesaal yaabilaj ti, pero kaa
beet xan u yeesaalti nojoch keban
le baax tu beeto. Le rey Davido
tu yaalaj: Utsil baal ka u jatsen

maak toj u kuxtal, junpeel kiibok

ja in tiaal ka u keyen (Sal. 141:5).
Utiaal k-naatik le baax tu yaa
laj Davida koox tuukul ti junpeel

ejemplo. Koox aalike taan u janal

wa maax, cheen ken a wile taan u

kuupul u yiik tumen ku tiilil u

xeet bak tu kaal. Teche ka wil

Le ancianoobo ku yilik u yaantkoob le maax expulsartaan

ke ma tu paajtal mix u taan. Wa

utiaal ka suunak tu kaajal Jeeobao

ma tu seeb aantaale jeel u kimile.

Cheen baale juntuul ti u amigoobe ku lajik u pachkab. Ma xaane

yaj ken u yuubil u laajal pero jeel u salvartaal u koob tiob baax unaj u beetkoob utiaal u kaa suukuxtale. Le rey David xano u yojel kaache kex jeel toob.1

u yaatal u yool ken tsoolok u nuuk tie wa ku yuuLe familiao ken u respetart le baax tu chatuklaj

bike jeel u bin utsil tie.

le ancianoobo ku yeesik u yaabiltmaj le muuchu

Yaan kiine ku kaabeettal u expulsaartaal maak lilo bey xan le maax expulsartaano. Juliane ku
utiaal u arrepentir. U hijo le sukuun Julian t-aalaj yaalik: Ma xuul in yaabiltik in hijoi, pero xuul

tu kaajbalo, diez anos expulsartaak ka tu xulaj u k-bisikba yoolal le baax tu beeto.

beetik baaxoob kaastak utiaal ka suunak te muuLe sukuunoob yanoob te muuchulilo ku yees
chulilo. Bejlae anciano, letie ku yaalik: Yaab koob xan yaabilaj ken xuuluk u biskubaob yeetel

baaxoob tin muyajtaj yoolal le baaxoob tin beeto. le maax

expulsartaano (1 Cor. 5:11; 2 Juan 10, 11).

Le expulsiono letie baax kaabeetten kaacho Ken u beetoob beya ku yaantajoob

xan utiaal u

(Heb. 12:7-11).
respetartaal le baax ku yaalik Jeeoba ka beetaak

tumen le ancianoobo. Cheen baale yaan ulaak

BIX JEEL U YAANTAAL

bix jeel u yaantajoobe. Kaabeet u yaantkoob yeeJUNT UUL M AAX EXPULSARTAANE

tel u yeeskoob yaabilaj ti u laaktsilil le maax

Kex ku taasik muyajil u expulsaartaal wa maa

tsook
u expulsartaalo tumen yaachajaan u yoo

xe jeel u yaantik maak utiaal ka u beet baax maaloob. Letiobe ma expulsartaanoobi le oolale

lobe. Cheen baale utiaal ka joosaak u yutsile tu

ma unaj u xuulul k-bisikba tu yeeteloobi (Rom.

laakloon kaabeet k-aantaj.

12:13, 15).

Le ancianoobo kaabeet u yilik u yeeskoob yaa

Juliane ku yaalik xan: Le expulsiono ku yeesik

bilaj jeex Jeeoba ken u yaaloob ti juntuul sukuun

jach kaabeet u beetaal baax ku yaalik Jeeoba.

yaan u expulsartaal. Tsoole kaabeet u tsolkoob ti

yeetel yaabilaj baaxoob kaabeet u beetik utiaal u U jaajile ku taasik yaab muyajil pero ken tsookke

kaa kaamal te muuchulilo. Cada wa baax kiin ku taasik yaab utsiloob. Wa ma in tratartik in hijo

xane le ancianoobo kaabeet u bin u ximbaltoob jeex u yaalik Jeeobao, bejlaa ma tu kaa suute.

le maaxoob expulsartaanoob u kaat u kex u

1 Ilawil U Pich Tulumil Kanan ich espanol, 15 ti abril ti 1991,

kuxtaloobo. Ken u beetoobe kaabeet u kaajsi- taan

juun 21 tak 23.
15 TI ABRIL TI 2015

31

 Jeel wa u

kaa jookol
u kuuk

junkuul
che ku
chaakale?

n
o

Eems le revistaa bey xan

ulaak joosaaniloob
te www.jw.org/yua,
x-ma boolil

Xok le Kiliich

Tsiboob ich Griego.

U Suttaanil Tuumben
Luum ich Internet

Ooken te
www.jw.org/yua
wa escaneart
le codigoa

w15 04/15-MAY
150109

LE CEDROOB yanoob te Lbanoo jatsutstakoob yeetel jach ku kaanta

loob. Cheen baale le olivoobo ma jach jatsutstakoobi, mix jach kaanta

koobi, pero maas ma seebaan u kimili yeetel yane ku kuxtal tak mil

anos. U moots le olivoo jach ku taamtal, yeetel ma tu seeb kimil, le oolal

kex ka kuulchaktaak tu chuune jeel u kaa jookol u kuuke.

Job, juntuul maax meyajt Dios uuchjeakile, u yojel kaach kex ka kimke

jeel u kaa kuxkintaal tumen Diose (Job 14:13-15). Letie taanaj ti jun

kuul che, ma xaane ti junkuul olivo, utiaal u yeesik jach ku creertik jeel u

kaa kuxkintaal tumen Dios kex ka kimke. Jobe tu yaalaj: Le ken chaa

kak junkuul chei, ku kaa tsaaik u kuuk, maatech u paatal x-ma kuukil.

Le ken kaaxak junpeel chaak ken tsookok yaaxkiine, u matail le olivoo

kex tikine ku kaa jookol u kuuk yeetel ku kaa buukpajal bey taankelem
chee (Job 14:7-9).

Jeex juntuul campesino u kaat u yil bix u kaa nojochtal junkuul che

ku chaakale, Jeeoba xane u kaat u kaa kuxkint le maaxoob meyajtiko,

bey xan u maasil maakoob tsook u kimloobo (Mat. 22:31, 32; Juan 5:28,

29; Bax. 24:15). Maasa jach yaan u kiimaktal k-ool ken k-il u kaa kux
kintaal le kimenoobo?