1.

HAFTA
Daha nce iktisat (ekonomi) almam olabilirsiniz, fakat gnlk gazetenizi okurken Ekonomi
servisimizden bir haber bal altnda neler okuyorsunuz? Televizyonunuzu atnz zaman
karnza kan Ekonominin genel durumu balkl haberler zerinde ne kadar duruyorsunuz?
Arkadalarnzla konuurken konunun dnp dolap herhangi bir rnn fiyatna gelmesi
hakknda ne dnyorsunuz?
Grdnz gibi ekonomi (iktisat) gnlk hayatmz olduka etkilemektedir. Srekli olarak yerel,
ulusal ve uluslararas iktisadi gelimelerden (rnein fiyat artlar, faiz oranndaki deiiklikler,
dviz kurundaki hareketler, isizlik, ekoknomik krizler ve demeler dengesi problemeleri)
haberdar edilmekteyiz.
Ayn zamanda kendi ekonomik problemlerimiz ile de gn boyu karlamaktayz. Bu problemler
arasnda spermarketten alacamz rn seimi, yaz tatili iin yapacamz tasarruf miktar
seimi, gnlk ne kadar harcayamza karar vermek saylabilir.
Sonu olarak ekonomi ne ile ilgilenir? Bu haftann giri ksmndaki amacmz bu soruyu
cevaplandrmak ve bu dersi alrken nelerle karlaacanz sizlere tantmaktr. Ayn zamanda
ekonominin iki ayr dal olan mikroiktisat ve makroiktisat arasndaki fark ksaca aklamaya
alacaz (Ders notlar 1.1)

1.1 Talep
Arz ve talep iktisatlarn ska kulland iki terimdir. Arz ve talep piyasa
ekonomisinin almasn salayan etmenlerdir. Bunlarn sayesinde her maln miktar
ve satlaca fiyat belli olur. Eer herhangi bir olayn ya da politikann ekonomiyi
nasl etkileyeceini bulmak istiyorsak ncelikle bunlarn arz ve talebi nasl etkilediini
bulmalyz.

Tartmamza arz ve talep kanunu ve talep fonksiyonu ile balayalm. Talep erisi, ya
da talep fonksiyonu bize belli bir mal iin, her fiyat seviyesinde, insanlarn o mala
olan talebini gsterir. Fiyat ne kadar dk olursa talep edilen miktar da o kadar
yksek olur.
Talep Erisi bir maln toplam talebini o mala uygulanan fiyatla ilikilendirir. Talep
kanunu bize bu erinin negatif eimli olduunu gsterir.
Talep erisini matematiksel olarak gstermek de mmkndr. En basit ve en ok
kullanlan hali lineer formdur. Talep erisinin bu lineer formu aadaki gibi ifade
edilebilir.
P = a - bQ

ya da

Q = (a - P)/b

Bu denklemlerde P fiyat, Q ise miktar gstermektedir. Denklemlerde grlen a

sabit says talep edilen miktarn 0 olduu fiyat seviyesini, b katsays ise talep
erisinin eimini gstermektedir. (Ders notlar 1.1 talep v5)

1.2. Arz
Arz fonksiyonu zerinde daha sonra ayrntl biimde duracaz, fakat imdilik sadece basit bir
tanmn yapalm.
Arz Erisi, btn satclarn satacaklar toplam mal miktarn o mala uygulanan fiyatla ilikilendirir.
Talep erisinde olduu gibi arz erisinin pozisyonu da vergi, faktr fiyat ve teknoloji seviyesi gibi
birok etkene baldr.
Arz erisi de matematiksel olarak gsterilebilir. Ancak arz erisinin talep erisinden nemli fark
eiminin pozitif olmasdr. Yani fiyat arttka reticiler o maln arzn arttrrlar veya fiyat azaldka
maln arzn ksarlar. Bu fark dikkate alarak arz fonksiyonunu basit lineer haliyle aadaki gibi
gsterebiliriz.
P = c + dQ

ya da

Q = (P - c)/d

Bu denklemlerde "c" sabit says arz edilen miktarn "0" olduu fiyat seviyesini, "d" katsays ise
arz erisinin eimini gstermektedir. (Ders notlar 1.2 arz)

1.3. Piyasa Dengesi

Herhangi bir mal iin piyasa dengesi arz ve talep erilerinin kesitikleri noktada
gerekleir. Bu nokta bize denge fiyat seviyesi ve denge miktarn verir. Denge fiyat
seviyesinde talep edilen miktar arz edilen miktara eittir. Denge fiyat seviyesinde
satlmayan mal kalmad iin bu fiyat seviyesine bazen piyasay temizleyen fiyat
seviyesi de denir. (Ders notlar 1.3 denge)

1.4. denmeye Raz Olunan Miktar ve Artk

Tketici Art
Bilindii zere tketiciler, tketimlerinden bir fayda elde ederler. Tketici art bir
kiinin bir mal iin deyecei maksimum miktarla gerekte dedii miktar arasndaki
farktr.
retici Art
reticilerin beklentilerinin zerinde elde ettikleri kazanca retici art denir. Bu,
grafiksel olarak arz erisinin stndeki fakat piyasa fiyat seviyesinin altndaki alanla
belirlenir.

Toplam Artk
retici ve tketici artklarnn toplamna toplam artk denir ve genellikle piyasann
verimliliini lmek iin kullanlr. (Ders notlar 1.4 atk)