Professional Documents
Culture Documents
Giao Trinh Trung Cat Dau Tho
Giao Trinh Trung Cat Dau Tho
TNG CC DY NGH
D n gio dc k thut v dy ngh (VTEP)
Logo
Gio trnh
M un: CHNG CT DU TH
M s: HD B
Ngh: VN HNH THIT B HA DU
Trnh : lnh ngh
H Ni - 2004
Tuyn b bn quyn:
Ti liu ny thuc loi sch gio trnh
Cho nn cc ngun thng tin c th
c php dng nguyn bn hoc trch
dng cho cc mc ch v o to v
tham kho.
Mi mc ch khc c lch lc
hoc s dng vi mc ch kinh doanh
thiu lnh mnh s b nghim cm.
Tng cc dy ngh s lm mi cch
bo v bn quyn ca mnh.
Tng cc dy ngh cm n v hoan
nghnh cc thng tin gip cho vic tu
sa v hon thin tt hn tI liu ny.
a ch lin h:
D n gio dc k thut v ngh
nghip
Tiu ban Pht trin Chng trnh Hc
liu
..........................................................
M tI liu:.
M quc t ISBN:..
LI TA
(Vi nt gii thiu xut x ca chng trnh v ti liu)
Ti liu ny l mt trong cc kt qu ca D n GDKT-DN ..
(Tm tt ni dung ca D n)
(Vi nt gii thiu qu trnh hnh thnh ti liu v cc thnh phn tham gia)
MC LC
mc
Trang
LI TA ............................................................................................................ 3
GII THIU V M UN .................................................................................. 7
V tr, ngha, vai tr m un ..................................................................... 7
Mc tiu ca m un.................................................................................. 7
Mc tiu thc hin ca m un ................................................................. 7
Ni dung chnh/cc bi ca m un .......................................................... 7
CNG NI DUNG M UN .................................................................. 10
NH GI KT QU HC TP M UN ...................................................... 10
BI 1. TCH NC T DU TH ............................................................... 12
1. Ngun gc ca nc trong du th ............................................................. 12
2. Phng php lng tch nc ........................................................... 15
2.1. Lng .................................................................................................. 16
2.2. Lc .................................................................................................... 17
2.3. Phng php ha hc ...................................................................... 17
2.4. Phng php ph nh tng du bng in trng ....................... 18
3. Kim tra thit b tch nc .......................................................................... 19
4. Vn hnh thit b tch nc ........................................................................ 20
4.1. Chun b thit b ................................................................................ 20
4.2. Tun han lnh ................................................................................. 21
4.3. Vn hnh cm lng nc ................................................................. 21
CU HI .......................................................................................................... 24
BI 2.TCH MUI T DU TH ................................................................... 25
1. Hm lng mui trong du th .................................................................... 25
2. Cc phng php tch mui ....................................................................... 27
3. Kim tra thit b tch mui ........................................................................... 27
4. Vn hnh thit b tch nc ........................................................................ 31
CU HI .......................................................................................................... 32
BI 3. CHNG CT DU TH P SUT THNG .............................. 33
1. Cc sn phm thu c khi chng ct du th .......................................... 33
1.1. Xng my bay ................................................................................... 35
1.2. Xng t ............................................................................................ 38
1.3. Nhin liu cho ng c phn lc ...................................................... 39
4
GII THIU V M UN
V tr, ngha, vai tr m un
Chng ct du l qu trnh u tin trong cng ngh ch bin du. Ni
dung ca mn hc Chng ct v ch bin du th bao gm nhng l thuyt
c bn v cng ngh s ch du th (tch nc, mui, cc tp cht c hc)
v chng ct du th p sut kh quyn v chn khng thnh cc sn phm
du. Ni dung mn hc cng cung cp cho ngi hc cc hiu bit v tnh
cht c bn ca cc sn phm du v phng php phn tch mt s tnh
cht c bn ca du th v sn phm du. Ngoi ra, gio trnh cng cung cp
cho k s v k thut vin k thut vn hnh, kim tra v iu chnh cc tham
s cng ngh trong nh my lc du.
Mc tiu ca m un
M un nhm o to cho hc vin c kin thc v k nng lm
vic trong cc nh my lc du v ch bin du v hiu cc ti liu k thut
ca cc qu trnh chng ct v ch bin du, kh tip theo. Hc xong m un
ny hc vin c trang b cc kin thc sau:
1. Nm c cc phng php tch mui v nc t du th.
2. Hiu bit c bn cht v mc ch ca qu trnh chng ct du
th p sut thng v p sut chn khng.
3. Vn hnh c s tch mui, nc v thp chng ct du th
trn s th nghim.
Mc tiu thc hin ca m un
Hc xong m un ny hc vin c kh nng:
1. M t phng php thu hi du th t ni khai thc.
2. Kim tra c s lng v cht lng ca du th trc khi xut i.
3. Hiu c bn cht ca qu trnh chng ct du th, tch mui v
nc.
4. Vn hnh thit b chng ct du th p sut thng v p sut
chn khng m hnh thc nghim.
5. Kim tra c cht lng sn phm sau khi chng ct.
Ni dung chnh/cc bi ca m un
Bi 1. Tch nc t du th
Bi 2. Tch mui t du th
Bi 3. Chng ct du th p sut thng
Bi 4. Chng ct du th p sut chn khng
Bi 5. Kim tra cht lng ca sn phm du
Ha
v c
Ha
hu c
Mn chung
Qu trnh
x l
Ph p
lut
GDTC
Ha
phn tch
V k
thut
KT
in t
KT in
K thut
mi trng
Mn c bn
Kin thc
c s nhm
ngh
Chnh
tr
GDQP
Ha
l
nh hng
gi n
tip
Chung ct
du th
S cng ngh
nh m y lc du
Thnghim
chuyn
ngnh
Ngo i
ng
Qu trnh
reforming
Qu trnh
Cracking
Thit bchbin
du kh
Thc hnh
trn thit b
m phng
Chuyn
d phng
Cng
nghch
bin kh
Bo du ng
thit b
Thc tp tt
nghip
Ha hc
du m &
kh
Sn phm
du m
Tn tr v
vn chuyn
x ng du
Dng c
o
nh
hng
gi n
tip
QT
doanh
nghip
Sc bn
vt liu
To n
cao cp
ng hc
xc t c
Kin thc
c s
ngh
Tin hc
Vt l
i cng
Th p c c
cu t cho
x ng
Qu trnh
thit b
Thc tp
qu trnh
thit b
n mn
kim lo i
K thut
phng
thnghim
Ghi ch:
Bo dng thit b l m un c s ca ngnh ha du. Mi hc vin phi hc v t kt qu chp nhn c i vi cc bi kim tra nh
gi v thi kt thc nh t ra trong chng trnh o to.
Nhng hc vin qua kim tra v thi m khng t phi thu xp cho hc li nhng phn cha t ngay v phi t im chun mi c php
hc tip cc m un/ mn hc tip theo. Hc vin, khi chuyn trng, chuyn ngnh, nu hc mt c s o to khc ri th phi xut
trnh giy chng nhn; Trong mt s trng hp c th vn phi qua st hch li.
9
Hc trn lp v
-
2.
du.
T nghin cu ti liu lin quan n cc qu trnh chng ct v Ch
bin du do gio vin hng dn
3.
4.
5.
S ch du th:
Tch nc t du th
Tch mui t du th
2
Chng ct du th p sut thng
3. Chng ct du th p sut chn khng
4. Kim tra cht lng ca sn phm du
NH GI KT QU HC TP M UN
10
L thuyt (45%)
C th chn mt trong cc hnh thc sau y:
-
Thi vn p
Thi vit
11
BI 1. TCH NC T DU TH
M bi: HD B1
Gii thiu
Trong du c cha mt hm lng nc. Khi nng nc v mui
trong du cao ch cng ngh ca cc qu trnh b ph hy, lm tng p
sut trong thit b v gim cng sut. Do du cn c kh nc-mui
trc khi c ch bin. Nc tn ti trong du c th dng t do v nh
tng vi du. C nhiu phng php loi nc ra khi du nh lng, lc,
phng php ha hc v ph nh bng phng php in. Ngy nay phng
php tch nc bng in (EDW) c ng dng rng ri nht trong nh my
lc du.
Mc tiu thc hin
Hc xong bi ny hc sinh c kh nng:
1. M t c ngun gc ca nc trong du th
2. Kim tra thit b tch nc
3. Vn hnh thit b tch nc
Ni dung chnh
1.
2.
Ngun gc ca nc trong du th
Phng php lng tch nc
c ti liu
Tm hiu thc t v ngun gc v hm lng ca nc trong du
th Vit Nam
Thc hnh kim tra v vn hnh thit b tch nc.
1. Ngun gc ca nc trong du th
-
m d
13
Thnh
phn
pH
Na
Hm lng (mg/l)
Hm lng (mg/l)
6,46
7,03
3336,67
1263
211,65
420
1976
1636
2+
4,8
129
1,34
2,3
9230
8517
284,67
1526
362,57
25
13516
Ca
Mg
Fetng
-
Cl
11
HCO3NO3CO32SO42-
12
Hm
lng
10
Nc tch t du th
m Rng (RP3 301)
2+
Bch H (ging du
MSP-66)
mui tng
(Ngun VietsoPetro)
Trong iu kin vn chuyn du nhim nc 50-95% v c tc dng
l 0,1-0,9 m/giy din ra s phn lp nc- du trong ng ng. Khi phn
lp, trn b mt phn chia pha du-nc s to thnh to dng xoy c kh
nng bc mng carbonat st bo v ra khi phn di ca ng ng, dn ti
to cp macro-ganvanic gia phn kim loi b bc ra v phn b mt cn li
ca ng dn cn c ph lp bo v. Kim loi b bc trn ra tr thnh anod
ca cp macro v nhanh chng b ph hu, to thnh vt r. Vy, n mn ni
ng dn du, kh l do vic tch lp nh tng du nc v to lp nc.
Nguy c n mn ng dn du tng ln khi hm lng nc trong du tng.
Nc ging du l mt trong nhng mi trng n mn, to iu kin
tng cng qu trnh n mn in ha cc thit b. Trn b mt thp tip xc
vi du thc t khng din ra n mn do du khng phi l cht in phn.
Nhng khi b mt thp tip xc vi hn hp nc va v du th phn b mt
tip xc vi nc b n mn, cn phn b mt tip xc vi du khng b. n
14
mn mnh cng nhn thy trong cc thit b lm vic trong ging khoan ngp
nc, trong sn phm khai thc ca n cha lng ln nc va.
Hm lng nc trong sn phm du t hn nhiu. Phn ln sn phm
du u c kh nng ha tan nc rt thp. Ngoi ra, trong qu trnh ch bin
du mt lng ln nha, hp cht lu hynh, axit naphten v mui ca n
l nhng cht to nh gim, nn kh nng to nh tng du nc gim.
Nhin liu t l v nhin liu diesel nng cha lng nc ng k do qu
trnh vn chuyn v c bit khi n c chng ct bng hi qu nhit th
hm lng nc tng.
2. Phng php lng tch nc
Nc v du kh ha tan ln nhau. Do tch lng nc c bn ra
khi du bng phng php lng n thun khng gp kh khn nu nh
trong qu trnh khai thc khng to nh tng.
Tuy nhin, nc trong du thng to thnh dng nh tng kh ph
hy. Nh tng l h gm hai cht lng khng ha tan ln nhau; cht lng ny
phn b trong cht lng kia trng thi git nh, l lng. C hai loi nh
tng du trong nc v nc trong du. Du chuyn ng trong ging
khoan trn mnh vi nc ging khoan. Trong mt s giai on ch bin du,
th d kim ha du, du tip xc vi nc. Trong nhng trng hp ny to
thnh nh tng du bn vng. Tch nh tng thnh hai lp nc v du
trong iu kin t nhin nhiu khi i hi thi gian di. Trong ti liu tham
kho cho thy c nhng nh tng bn hng nm. Tuy nhin thng gp nh
tng phn lp mt phn, sau gia lp nc v du c lp nh tng.
Ph nh du l nhim v cng ngh quan trng. Ph nh du c tin hnh
trong khai thc du, trc tip trong ging khoan v trong cm chuyn bit.
ph nh ng dng cc phng php khc nhau: lng c gia nhit, di tc
dng ca in trng in th cao, thm cht ph nh. Cht ph nh c
ng dng l cc axit khc nhau, mui, kim, dung mi hu c v cht hot
ng b mt mnh. Tc dng chnh ca cht ph nh l bng cch no tc
dng ln mng cht to nh, ph v n hoc lm suy yu n. Cht ph nh
ph bin nht l cht hot ng b mt dng mui natri phn t lng cao v
sunphonic axit. Trong nhng nm sau ny cn s dng cc sn phm tng
hp phc tp v polyme vi kh nng hot ng b mt cao lm cht ph
nh. Cht ph nh hiu qu cn c hot tnh b mt cao hn cht to nh v
mng hp ph c bn c hc thp.
15
16
18
19
20
2.
3.
4.
5.
6.
Sau khi thc hin cc bin php trn tip nhn du th vo s theo
trnh t sau:
M ca thng gi trong cc thit b loi nc bng in 1 (hnh 1.4) v
cc b cha, sau ui ht khng kh ra khi s . Kim tra xem ton b
van trn ng thot ca thit b v ng dn ng cha. M thit b kim tra
nhit v p sut trong cc thit b loi nc bng in.
M van vo b cha nguyn liu v dn du vo my bm nguyn liu.
m bo l du lp y cc ng np trc my bm, khi ng my bm
nguyn liu v cn thn bm du qua cc trao i nhit, cc thit b loi nc
bng in, ri vo thp chng ct. Trong thi gian bm du phi theo di cc
thit b v ng dn v trong qu trnh np du vo thit b loi nc bng in,
ng thng khng kh cn phi ng. Trong trng hp pht hin c r r dng
my bm nguyn liu v sa cha cc li.
4.2. Tun han lnh
Du trong h vi mc ch pht hin nhng trc trc, iu chnh my
bm v kim tra thit b chnh mc trong thp v thit b loi nc-mui bng
in. Tun hon tin hnh theo s sau:
My bm khng gian trong ng ca trao i nhit 3 thit b lng
nc bng in 1 khng gian gia cc ng ca trao i nhit tip theo.
Khi tin hnh tun hon lnh bt cc thit b iu chnh v thit b t
ng. Sa cha tt c cc trc trc pht hin c trong thi gian tun hon
lnh v chuyn sang tun hon nng.
4.3. Vn hnh cm lng nc
S cng ngh cm loi mui, nc bng in c trnh by trong
hnh 5. Du th t ng dn a trc tip vo my bm H-1 v bm qua hai
21
ng song song vo trao i nhit, trong n c nung nng n 140150oC nh nhit t cc dng sn phm ly ra hoc dng hi lu.
Dng du th th nht chy trong khng gian ca ng trao i nhit T-2,
trong n c nung nng nh nhit ca dng tun han th nht ca thp
K-2 (thp chng ct kh quyn, hnh 33), sau qua trao i nhit T-17, trong
n c nung nng nh dng tun han th hai ca thp K-2, v i vo b
phn thu gom a vo cm loi mui -nc bc nht, ri sau vo thit
b loi nc bng in A1- A5.
Dng du th th hai chy trong khng gian ca ng trao i nhit T-1,
sau T-16, trong n c nung nng bng nhit ca mazut, v i vo b
phn thu gom trc khi a vo cm loi mui nc th nht.
My bm H-41 bm dung dch kim-soda trung ha clorua v trnh n
mn thit b. T my bm H-37 bm 1/3 lng dung dch cht
ph nh vo dng cp ca my bn du H-1 (2/3 cht ph nh bm vo thit
b loi nc bc hai).
san bng nhit v p sut c hai dng du th trc khi i vo
thit b loi nc bng in c kt hp v trn trong b phn thu gom,
nc nng t thit b loi nc bng in bc hai cng c bm vo nh
my bm H-36 v sau dng nguyn liu c chia thnh nm dng song
song i vo 5 thit b loi nc bng in bc nht. phn b u du th
trong thit b loi nc trong mi dng trang b mt thit b chuyn dng v
mt lu lng k.
22
23
24
BI 2. TCH MUI T DU TH
M bi: HD B2
Gii thiu
Trong du c cha mt hm lng mui. Khi nng nc v mui
trong du cao ch cng ngh ca cc qu trnh b ph hy, lm tng p
sut trong thit b v gim cng sut. Do du cn c kh mui trc khi
c ch bin. Trong cng nghip ch bin du ng thi vi tch nc s
tin hnh tch mui. V vy cc phng php tch nc u c ng dng
trong tch mui. Trong bi gii thiu phng php tch mui-nc hiu qu
nht v ph bin nht hin nay trong cc nh my ch bin du l tch muinc bng in (EDWS).
Mc tiu thc hin
Hc xong bi ny hc sinh c kh nng:
4. M t c cc phng php tch mui.
5. Kim tra thit b tch mui
6. Vn hnh thit b tch mui
Ni dung chnh
1.
2.
c ti liu
Tm hiu thc t v ngun gc v hm lng mui trong du th
Vit Nam
Tm hiu nh hng ca mui cha trong du n vn n mn
26
28
tra bng cch dng nc v trc tip (khng cn tho thit b) ngay ti ni lm
vic hoc trong iu kin sa cha. Khi s dng thit b ny cn tun th
nghim ngt qui trnh v qui nh ch nhit , khng c php thay i
t ngt nhit bng cch thay i mnh lu lng dng nng v dng lnh.
y l mt trong nhng iu kin an ton ca trao i nhit.
30
Trong thi gian cm EDWS ang hat ng, trn cu thang phi ghi
130-140
12-13
31
25-30
22
3
1,0
2-4
0,1- 0
32
du.
Phn bit cc cng ngh ch bin du th
Tm hiu cc qu trnh ch bin du trong nh my lc du Vit
Nam.
1. Cc sn phm thu c khi chng ct du th
Du v sn phm du l hn hp phc tp ca cc hp cht
hydrocacbon v phi hydrocacbon. Chng c phn tch thnh cc phn
33
280oC. Nhin liu phn lc c chia thnh hai loi: nhin liu ng
c phn lc vi tc di tc truyn m v nhin liu ng c
phn lc vi tc trn tc truyn m (siu m).
Nhin liu diesel c nhit si trong khong 200-350oC
Kerosen, dung mi v ligroin c nhit si t 149 oC n 232oC.
Trong gm kerosen thp sng; kerosen cho mc ch cng
nghip; xng -dung mi; dung mi v ligroin thit b.
Du nhn c nhit si trong khong 350-460oC. Trong gm
cc loi du nhn:
+
34
Du nhn tucbin;
Du nhn my nn kh;
Du cch in;
+
Du nhn k thut.
Du bi trn
Sn phm hydrocacbon rn
Bitum nha ng
37
php hin din trong xng. Vic loi b hon ton hp cht lu hunh hot
tnh trong xng c kim tra bng phng php n mn l ng. Hp cht
lu hunh khng hot tnh trong xng tuy khng gy n mn cho h thng ca
ng c, b cha v ng dn, nhng trong qu trnh t chy nhin liu
chng to thnh sn phm chy c tnh n mn cao. Trong xng t, hm
lng hp cht lu hunh cho php l khng qu 0,10-0,15%. Xng cng cn
trung ha ha hc: khng cha axit v kim ha tan trong nc, axit ca
n khng qu 3 mg KOH/100 ml. Xng cng khng c cha bi v nc.
1.3. Nhin liu cho ng c phn lc
C hai loi nhin liu phn lc: nhin liu cho thit b bay vi tc thp
hn tc truyn m v cao hn tc truyn m. Cc yu cu i vi nhin
liu cho ng c tucbin kh hng khng, ph hp vi c im kt cu ca
cc ng c bay v c tnh ng dng ca chng (khi ng ng c vi
tin cy cao, tc bay cn thit, chy ht hn hp nhin liu khng kh v
lm vic khng hng hc). Nhng yu cu ny c tha mn nu nh nhin
liu c nhng tham s l ha cn thit, xc nh c tnh ca chng. Nhng
tnh cht quan trng nht l: t trng, nhit tr, thnh phn phn on, nht,
nhit bt u kt tinh, hm lng hydrocacbon thm, lu hunh v hp
cht lu hunh hot tnh, nha, hp cht khng no cha trong nhin liu.
T trng v nhit tr ca nhin liu xc nh kh nng nng lng ca
nhin liu. iu ny nh hng n chiu di qung ng bay ca thit b
bay.
Thnh phn phn on, bay hi (nhit si 10%), p sut hi bo
ha v nht th hin nh hng ln n cc qu trnh to hn hp v s
chy. Tng bay hi v p sut hi bo ha ca nhin liu lm tnh bay hi
ca n tt hn, cn khi gim nht ng knh git gim v gim hm
lng tng i ca cc git nhin liu ln trong vng phun m. Ngoi ra,
gim nht lm xu hot ng ca thit b nhin liu phn lc. Do vy, cc
ch s trn phi ti u.
Tng hm lng hydrocacbon thm trong nhin liu, m trc tin l
hp cht lng vng lm tng to mui trn thnh ng t ca bung t v
trn vi phun. iu ny dn ti ph hy chuyn ng ca dng kh trong
bung t, lm thay i dng tia nhin liu phun bi v dng ngn la. Kt
qu l lm gim hiu sut chy ca nhin liu v chy thnh ng t.
39
40
41
43
45
46
48
Tinh ct l s tip xc gia dng hi bay ln v dng lng chy xung phn hi lu. tinh ct tt phi to iu kin tip xc gia pha hi v pha
lng. S tip xc ny thc hin c nh vo thit b tip xc t trong thp
(m, a..). Mc phn tch ca cc thnh phn ph thuc nhiu vo s bc
tip xc v lng hi lu chy xung gp hi.
Trong phn tch k thut du th, nhin liu ng c v kh hydrocacbon
phng php chnh phn on l phn tch theo nhit si, ngha l
chng ct v tinh ct, do khi nim v thnh phn phn on ca du th
v sn phm du l hiu sut (theo th tch v khi lng) ca cc phn
chng ct khc nhau- l phn on nhit si trong vng nhit xc nh
hoc si n nhit no .
2. 2. Cc loi thp chng ct
Chng ct cc hn hp n gin v phc tp c tin hnh trong cc
thp hot ng theo chu k hoc lin tc.
2.2.1. Phn lai theo phng thc hat ng ca thp
a.
49
50
51
c th xut hin hin tng qun vng m v khin cho dng chy ca
cht lng ngng li v bt u y n ra khi thp.
Chiu cao H lp m trong thp c xc nh theo cng thc:
H = hen
(3.1)
Trong :
he chiu cao ng lng ca mt a
n- s a cn thit.
Chiu cao he ph thuc vo dng v kch thc ca n v m, ch
thy ng ca thp v tnh cht ca cht c phn tch.
Nhc im c bn ca thp m l to thnh vng cht trong vng
m, qua hi v phn hi lu khng i qua, lm gim tip xc gia cc pha
trao i cht v gim hiu qu phn tch. Thp m ng knh khng ln
(0,5-1 m) vi vng m nh v tc hi cao lm vic kh hiu qu.
b. Thp a (mm)
Xt cu trc v hot ng ca a m trn (hnh 3.4. a loi ny l mt
phng c khoan l vi ng ni 4 v m chp 3 c cc khe 5. Hi qua ng ni,
qua vnh khuyn 6 v qua khe chui vo di lp cht lng nm trn a. Lp
cht lng c gi c nh nh vch ngn 7. Phn hi lu d theo ng rt 2
chy xung a di.
53
54
h
T
V h
0,19c 2
(3.2)
l
Trong :
V- tc hi trong l ca a, m/giy;
h
c - h s
l
0,79
0,82
55
56
hnh lc gic capxun (b), ch nht (c) v hnh mng- ng (d). M thp trn
c ng knh 80, 100 v 150 mm vi ng knh ng ni i cp l 57, 70 v
95 mm.
57
58
59
61
62
63
64
66
67
70
Cng sut
Gi tng
Tn p
i
a m
a c kt cu hnh
S
a van (a a)
a li (a st)
1,0
1,0
Trung bnh
1,0 - 1,1
1,1 - 1,5
> 1,5
1,1 1,4
0,4 0,6
0,6 - 0,8
0,4 0,7
0,6 0,7
Trung bnh
Trung bnh
Thp
Thp
a sng
Trong thi gian sau ny ngi ta thng s dng vt liu m thay cho
a. S liu trong bng cho thy, a m theo cc thng s u khng bng
cc a khc. a m c hng lot nhc im:
-
71
v ti thiu, mm ct nc
Tr lc theo ti trng ti a
cc i v cc tiu)
mm do (t l ti trng
chp
gi, %
ca a, %
Loi a
a m
a mng
9,4
11,0
50
80
66,4
46,5
3,1
3,3
1,0
0,6-
2,8-6,5
2-3
30/100
40/110
Hnh S
a sng
11,0
4,8
78
40
64,0
64,0
6,5
21,5
0,7
1,0-
3-6
2,7-3,5
40/130
40/90
(a
17,0
91,5
1,1
1,2-
2-2,5
10/65
a t l (ln
sng)
24,5
91,5
1,3
1,1-
1,4-3,7
10/70
a tng Bertury
a phun
13,1
7,0
63,0
67,0
6,6
11,0
1,8
2,0-2,5
2,5-4,5
10/60
30/100
a
st)
li
0,91,3
2,02,2
1,11,3
2.2.8. S nguyn tc cm chng ct du p sut kh quyn
Trong hnh 31 l s nguyn tc cm chng ct du p sut kh
quyn. Du th c bm vo trao i nhit 4, trong n c gia nhit,
sau a vo l nung (1) v du c nung nng n nhit cn thit v
72
73
to ra dng hi lu lng GF, thnh phn YF v dng lng gF, thnh phn XF
nm cn bng, ngha l c cng mt nhit v p sut. Trn mi a th n
c s tip xc gia dng hi Gn-1i n a ny v dng lng (hi lu) gn+1
chy xung n a ny.
Nh s tip xc gia cc dng thnh phn ca pha lng v pha hi thay
i. Trong pha hi giu thnh phn si thp, cn cht lng giu thnh phn
si cao. Hi Gn i ra t a n s giu cht c nhit si thp hn hi Gn-1,
cn cht lng qn s giu cht c nhit si cao. Xut pht t a th n cc
dng hi Gn v lng qn nm cn bng. Trong qu trnh ny hi Gn i n a
nm cao hn n+1, y n li gp dng lng i n t a nk, cn dng lng
qn ri xung a n-1, trong n li tip xc vi dng hi. Tip xc nh vy
gia cc dng din ra tip cho n khi hi cha i n nh thp vi thnh
phn YD, cn cht lng W i n y thp vi thnh phn XW .
Sn phm nh D ly ra t nh thp, giu thnh phn si thp c gi l
phn ct hay distilat, cn t y thp thu sn phm W gi l cn hay sn
phm y. Nhit thp nht tD nh thp, cn nhit cao nht tW y
thp. Phn thp, ni nguyn liu c np vo gi l vng cp hoc khng
gian bay hi. Phn thp nm cao hn vng cp c gi l vng ct hay vng
luyn, cn vng nm di vng cp gi l vng chng hay vng bay hi.
Trong c hai vng ca thp u din ra qu trnh chng ct.
Do ngng t hi nh thp hnh thnh dng lng (hi lu), cn trong phn
chng ca thp hnh thnh dng hi bay ln.
Kch thc thp chng ct ph thuc vo cng sut, thnh phn phn
on ca du th, s a, p sut, nhit , h thng v s dng hi lu v tc
dng hi cho php trong thp. Mt trong nhng thng s c bn ca thp
l din tch tit din ca n, c tnh theo cng thc sau
74
V
,
W
(3.3)
Trong :
V- Th tch dng hi cc i bay ln trong thp, m3/giy;
W- tc tuyn tnh cho php ca hi trong tit din t do ca thp,
m/giy;
Th tch hi c xc nh theo biu thc sau:
G
M
Z 22,4 P t 273
18
273
(3.4)
Trong :
t nhit hi, oC
G cng sut hi du, kg/giy;
Z cng sut hi nc, kg/giy;
M phn t lng ca hi du;
- p sut tuyt i trong thp, kPa
P- p sut kh quyn, kPa.
Tc hi trong thp chng ct kh quyn l 0,46-0,84 m/giy, cn trong
thp chng ct chn khng l 2,5- 3,5 m/giy khi khong cch gia cc a l
75
thm nhit hoc qua trao i nhit thu hi (trong cc s phn on kh), ni
si li (trong s chng cp th cp xng); hoc bng nhit ca tia nng
(trong thp chng ct kh quyn). gim nhit y thp chng ct v
to iu kin bay hi cn thit cc thnh phn nh v du nhn t sn phm
cn t thp chng ct kh quyn v thp chn khng a vo thp hi nc
qu nhit.
Nhit trn a ly sn phm trung gian quyt nh cht lng ca sn
phm trung gian: kerosen my bay v phn on diesel trong phn on kh
quyn hoc du nhn trong thp chn khng. Vic duy tr nhit trn a
trch sn phm trung gian c thc hin nh hi lu tun hon. Thay i lu
lng hoc nhit c th thay i nhit ca phn on trung gian c
ly ra trong khong cho php. Cht lng sn phm trch ngang cng c
iu chnh bng cch s dng chng phn ly.
p sut trong thp l c im hot ng quan trng khng km; tng p
sut nhit chng phn on tng, cn khi gim p sut c th gim chi ph
hi cho bay hi phn on nh ra khi sn phm cn li. p sut chn khng
trong thp cho php tin hnh chng ct cc sn phm du c nhit si
p sut kh quyn cao nhit thp hn (th d mazut). C hai i lng:
p sut tnh ton v p sut lm vic. p sut tnh ton l p sut c tnh
tan cho thn thp, ng ni, ca p sut lm vic l p sut ch lm
vic ca thp cho trc (thit k). p sut lm vic khng c cao hn p
sut tnh tan. Thp lm vic p sut cao, hoc ngc li, trong chn
khng, khi ng dng s phc tp hn. Trong trng hp p sut cao th b
dy thp s dy hn, cn trong thp chn khng- cn gia c thm vnh ngoi
bo v chc chn.
Tng p sut trong thp chng ct c ng dng chng ct
hydrocacbon kh (propan, butan) nhit trn ca thp 45-55oC, ngng
t cc sn phm ny c th thc hin lm lnh bng nc, m khng cn cc
cht lm lnh chuyn dng. Trong thp chng ct hydrocacbon kh p sut
c gi mc t 0,3-0,4 n 2,45 MPa. p sut trong thp cho php tng
cng sut ring theo hi v gim ng knh ca n. Nh vy, la chn p
sut trong thp chng ct cn tnh ton. p sut trong tng tit din khc
nhau ca thp ph thuc vo tr lc xut hin khi dng hi i qua a, ngha
l ph thuc vo kt cu ca a. Trong thp chng cht kh quyn s dng
a m hoc a vi kt cu hnh S tn p trn mi a l 2-5 mm ct nc.
a van c mc tn p thp hn. S dng thp m mc tn p gim 5-7 ln.
77
80
81
1.250
200
340
theo cht lng ca phn on
si u - 85oC
240oC
6,0
90
360
170
260
70
80
60
195
245
300
170
250
130
7,5
800
800
82
nh thp
Tr lc ca a,mm ct Hg
ng knh thp, mm
Dng a
5,6
5,8
0,266 39,6
0,327 53,4
4,2
5,0
453
549
600
600
5000
5000
a m
hai dng
24
Thp chng ct
kh quyn
Trn
126
a 24
260
1,5
1,62
0,96
35,4
0,745 47,3
4,65
5,3
452
533
700
700
5000
5000
a m
hai dng
16
27
Thp bay hi
Th I, trn
Th II, trn
180
228
1,55
1,6
0,287 29,4
0,347 35,4
3,8
4,1
388
423
600
600
2800
2000
a m
mt
dng
10
10
Th III, trn
296
1,65
0,39
3,6
487
600
2000
a m
hai dng
S a
p sut, at
120
240
Thp bay
trc
Trn
Di
nc
Nhit , oC
Thp chng ct
hi
48,7
84
Thit b o lng sn phm du chy qua tit din knh trong khong
thi gian xc nh c gi l ng h o (my o).
o v iu chnh nhit . o nhit s dng thc o nhit ng
v h thp phn. 0 ca thang thp phn l nhit nng chy ca nc
p sut 760 mm Hg, cn 100 oC- nhit si ca nc p sut . o nhit
da vo hin tng vt l din ra khi nung nng vt- xut hin lc in
ng v tr hn ni gia hai dy dn khc loi. Hai u hn ca dy dn t
cc kim loi khc nhau c gi l cp nhit in. i lng lc in ng
ca cp nhit in ph thuc vo u hn. Dng in ca cp nhit in l c
nh, do mt u t do s c in tch dng, cn u kia m. Cc u
t do ca cp nhit c ni vi dy dn, tip theo l ni vi thit b o.
Hot ng ca thit b da vo s b tr lc in ng ca cp nhit in
bng chnh lch th to thnh bi dng in t pin ni trong mch ca cp
nhit in.
B gm thit b o, ghi v iu chnh nhit vi cp nhit in c gi
l potentiomet (th k). Trong thc t s dng th k vi b tng in- n.
ng h o ca chng l cp nhit in ba dng sau: cromen-copen, st-hp
kim constantan, cromen-alumen. Cp nhit in hai nhm u dng o
nhit trong khong 0-600oC, cn cromen-alumen dng o nhit cao
hn (600 1000oC).
o v iu chnh p sut. Thit b o p sut c gi l manomet, cn
o p sut thp l vacumet. Phn c bn ca manomet l l so ng c tit
din hnh ovan. u h ca l xo ni vi ng ni, ng c ni vi thit b
o p sut; u kia ca l xo c hn v ni vi kim ch p sut. Khi p sut
trong ng tng l xo bt u gin ra, v u t do ca n qua c ch truyn
ng lm lch kim. p sut cng cao, kim lch ra khi v tr 0 cng nhiu.
Trong thc t s dng b o p sut trn cng vi thit b t ghi v thit b
iu chnh. Manomet c lp trn cc thit b chnh, ng dn v my bm.
truyn ch s qua khong cch s dng manomet truyn ng in cch
xa. Vi mc ch ny trong s lp t my m in cch xa, ni vi thit
b th hai v c gi l thit b cm ng.
o v iu chnh mc cht lng. xc nh v tr v iu chnh mc cht
lng trong thit b (thp chng ct, thit b bay hi, b cha) s dng mc k
cc dng khc nhau.Trong cng nghip thng s dng mc k dng kh nn
RUKS (Nga) v thit b iu chnh dng phao.
85
86
trc tip, cho php c c s liu v sn phm du trong khong thi gian
ngn nht.
Thit b phn tch nhit chp chy ca sn phm du. Thit b phn
tch gm ng h m, thit b ph tr, cm chun b thit b truyn ti. xc
nh nhit chp chy ca sn phm sng (kerosen, nhin liu diesel) v
sn phm ti (phn on du nhn, mazut) s dng thit b phn tch th d
AVN-63VZG (Nga). Nguyn l tc dng ca n da vo vic duy tr t ng
nhit ca sn phm du chy lin tc qua ng mi. Sn phm du c
gia nhit n nhit chp chy v nhit ca n c duy tr c nh bng
cch tt u nung khi c chp chy v bt u nung khi khng c chp chy.
Thit b t ng xc nh nhit si 90% th tch ca mu sn phm
du. Trong nh my s dng thit b phn tch dng AK-901 (Nga), l thit b
xc nh t ng, iu chnh v truyn s liu n my tnh. Nguyn l hot
ng ca chng da vo phng php mng ti, bn cht ca n l xc
nh cn nng ca sn phm du chy t thit b bay hi (gia nhit). Sn
phm t ng x ca my bm cng ngh theo ng dn i n b lc mu
dng FON-5. Nhit sn phm khng cao hn 100 oC; p sut khng qu 6
kg/cm2. Sn phm du loi sch bi c hc vi tc khng di 9l/gi i
vo my lnh, lm lnh n 60 oC v vo b lc tch nc FOV-1.
B lc- tch nc lm khan sn phm n m khng qu 0,05%k.l.,
sn phm khan i vo thit b iu chnh p sut cht lng, trong din ra
iu chnh p sut hai bc. Bc th nht iu chnh p sut t 6 n 1,5
kg/cm2, bc hai: t 1,5 n 0,3-0,35 kg/cm2; tip theo hn hp i vo ca np
ca my bm nh lng. T my bm nh lng vi lu lng c nh cht
lng qua van an ton v rotamet RS-3 i vo cm cng ngh. N qua trao i
nhit dng ng son trong cm cng ngh v tip tc vo b gia nhit thng
ng. Trong b gia nhit c dy mai-xo lp t trn cc cnh lc gic. nh lc
gic khng trng nhau. Khe sng nm li gia cc gc ca lc gic v b mt
ca thit b gia nhit, to thnh ng di cho cht lng, nh gim c
th tch vng cht trn b mt thit b gia nhit. Mu sn phm chy qua mng
dc theo thit b gia nhit, trong thi gian chy trn ng mt phn bay hi,
cn cn i vo mi ca thit b gia nhit v chy di dng git. Cc git i
qua gc ca ngun sng, xung ca n s i vo b iu chnh.
Lng sn phm bay hi khi nung nng quyt nh tc ri ca git
lng. Thit b chn nhit ca cht lng cn li, ch khng phi ca hi.
o nhit cn trong b gia nhit s dng cp nhit in cromen-copen t
87
trong b gia nhit. Cc git lng ct tia sng ca ngun sng, to ra xung in
trong mch quang diod, t l vi tn s ri ca git lng, i n thit b iu
chnh in t ca b iu khin. B iu khin in t bin i xung in ca
diod quang thnh tn hiu lin tc v so snh n vi tn hiu cho trc. Tn
hiu khng thch ng i vo b c, b ny iu chnh cng sut nung ca b
gia nhit, duy tr tn s ca git cn. Thit b ph tr iu chnh nhit cn
chy ra t mi ca thit b gia nhit.
Sc k kh. Hot ng ca sc k kh da vo s phn tch cc thnh
phn trong hn hp v tip theo l tch chng ra. Xung in ra c chuyn
n thit b in t t ng, ghi thnh sc k gm mt lat mi, mi mi
c trng cho mt thnh t ca hn hp phn tch. Din tch mi mi t l
thun vi phn trm ca thnh t.
Trong cng nghip s dng sc k kh xc nh t ng, lin tc v iu
chnh thnh phn ha hc ca dng kh. Ngun tc hot ng ca sc k kh
da vo s phn tch vt l hn hp kh thnh cc hp phn, trong cc
cht phn b gia hai pha ng v tnh. S phn tch hp phn din ra nh
s hp thu hay s phn b khc nhau gia cc hp phn ca hn hp kh khi
n i qua lp cht hp ph c nh. Kt qu l tc chuyn ng ca cc kh
b thay i do s hp ph ca tng kh. Kh cng hp ph mnh th tc
chuyn ng ca n cng thp. Theo thi gian theo s khc bit ca tc
chuyn ng ca cc kh c th phn ring chng.
3.7. Kim tra cht lng sn phm thu
iu chnh hot ng ca cm chng ct kh quyn chn khng (AVR)
trn c s kt qu phn tch cht lng nguyn liu ch bin v sn phm
thu. Trong bng 3.5. ch ra cc ch s cht lng v chu k ly mu nguyn
liu v sn phn trong cc nh my ch bin du hin i. Theo kt qu phn
tch ca phng th nghim iu chnh ch lm vic ca tng thit b v tng
cm cng ngh ca h.
Trong nh my AVR ng dng rng ri thit b kim tra t ng cht
lng sn phm thu. Vic ng dng thit b kim tra t ng cht lng sn
phm du trc tip gim s nhn vin lm vic trong phng th nghim, tng
hiu sut lao ng v phn tch nhanh mu. Kt qu phn tch c thng
bo cho xng sau 2 gi ly mu.
Ngy nay trong nh my AVR s dng thit b t ng xc nh
nht, nhit bt chy, thnh phn phn on, hm lng nc trong du, t
trng, hm lng nha... My t ng v thit b phn tch cht lng c
88
Ch s kim tra
Tn s ly mu
6 ln/ngy-m
on, th tm ng.
Kh ha lng (sn phm Thnh phn hydrocacbon t Mi 6 gi
nh)
C1 n C5 v hm lng
H2.
Phn on nhin liu T trng, thnh phn phn Mi 3 gi
phn lc
on, nhit bt chy,
nht, th tm ng.
Phn on du ha T trng, thnh phn phn Mi 3 gi
chiu sng
on, nhit bt chy.
Phn on nhin liu T trng, thnh phn phn Mi 6 gi
diesel
on, nhit bt chy,
nhit ng c.
Phn on du nhn
Gudron
trng, mu
Nhit bt chy, nht.
Mazut
Mi 3 gi
89
Lm kh khi xy ca l nung thc hin trong vng 2-3 tun, trong 3-5
ngy nh t ci t trn nn ca bung t. Nhng ngy cn li vic lm kh
thc thc hin bng cch t lng khng ln nhin liu lng hoc hi qua
vi t trung tm. Nhit trong tng ngn ca l nung trong qu trnh ny
tng dn t 120-150 ln n 400-450oC. Trong sut thi gian sy kh l nung
a hi nc qua ng rut g ca l nung, sau hi nc c thi ra kh
quyn hoc a vo thp chng ct gia nhit.
Th r r trong ng rut g ca l nung trc tin bng hi, sau bng
nc c bm bng my bm tht. Li r r trong ng ng c sa
cha. Th r r c coi l kt thc khi p sut cao hn p sut lm vic
khng di 1,5 ln gi c nh trong vng 10-15 pht. Thp chng ct, b
cha cht hi lu, thit b tch bn c php th bng khng kh nn v bt
x phng iu kin theo qui tc gim st k thut.
Kim tra my bm bng cch quan st bn ngoi v bm th nc
cng sut cho trc v p sut lm vic ti a.
Kim tra r r ca thp chn khng bng hi hoc khng kh p sut
khng cao hn tnh ton.
Kim tra r r ca trao i nhit bng cch a nc hoc hi vo khng
gian gia cc ng p sut cao hn p sut lm vic 1,5 ln. Np ca trao
i nhit trong qu trnh ny c tho ra, cho php nhn thy ng no c
lun qua. ng c li c ng c hai u v sau c thay th.
Kim tra r r ng ca thit b lm lnh rut g thc hin bng cch a
nc vi p sut 3-4 atm vo ng. Thit b lm vic nhit cao c kim
tra r r bng hi nc di p sut gn vi p sut lm vic. lm iu ny
a nc qua ng tiu v van nt, sau a hi nc vo, v cht ngng
t to thnh c thi ra. Khi xut hin hi nc trong l thng gi s gia
nhit coi nh kt thc, thit b lm lnh c tch ra khi h v a hi nc
qua, ch theo di p sut sao cho khng cao qu p sut lm vic. Gi
thit b trng thi ny trong 15-20 pht, kt qu dng c coi l thit b
c kim tra v c kh nng lm vic nhit xc nh.
Tun hon th bng nc. Sau khi tin hnh th thy lc tin hnh khi
ng th h vi nc. Hot ng ny thc hin cho ton h v sa cha tt
c cc li trong cc thit b, h lin thng v ng dn. Tun hon nc tin
hnh theo s sau: my bm nguyn liu trao i nhit thp u tin
l nung ng thp th hai l nung chn khng bm nguyn liu. trnh
ri cc ht rn l lng vo ng np ca my bm lp li bo v. y
90
93
7.
8.
9.
tch.
Kim tra tnh trng ca cc thit b loi nc bng in (EDW). Cc
thit b cch ly phi c lau sch bi v bn. Cc in cc trn v
di khng c nghing khi v tr ngang qu 2 mm (trn chiu di
1 m) v bt c hng no; khong cch gia cc in cc trn v
Trc khi tin hnh tun hon nng m my chnh lu lng v chnh
mc trn cc thit b, iu chnh nhit ti ca ra ca l nung. Trc khi t
m t ca l nung, cn phi ui bung t ca l nung bng hi nc, hi
nc c thi qua m t trong khi van trn cc ng dn nhin liu vn
ng trong 15 20 pht. Thi hi nc kt thc khi thy xut hin hi nc
bay ra t ng khi. Sau t l theo qui trnh an ton k thut. Th my
chnh cho tn hiu bt u t l. Trc tin t 2-3 u t trong mi l nung,
iu chnh u t. Nng nhit t t trong l nung v ca ra khi l nung.
Nhit ti ca ra ca l tng dn vi tc 10 15 oC/ gi. Khi t nhit
nh thp 85 100 oC qu trnh bay hi nc bt u din ra trong cc thit
b v trong h. Trong thi gian bay hi nc, a hi nc qua b phn to
hi qu nhit ca l.
S lng dng nng a vo di thp K-1 iu chnh theo nhit
y thp. ng thi quan st nhit vo b cha condensat E-1 v E-3. Khi
nc v xng trong b cha E-1 v E-3 tch t dn th bt thit b chnh mc.
Khi xut hin kh ti ca thng kh ca b cha E-1 v E-3 a kh t b E-3
vo ng dn n uc t, cn kh t E-1 vn chuyn theo s sau: E-1
E-3 T-27 l nung uc t. Khi p sut trong h thng kh tng dn
kh vo l nung, trc phi m bo l tt c cc van ct tuyn vo m t
ca l ng v thi kh tr vo ng dn kh nhin liu vo l nung. Tip
nhn kh vo m t theo qui trnh an ton k thut.
Khi nhit ca ra ca l L-1 t 200 250oC v nhit trn ca
thp K-1 v K-2 l 100oC tip tc tun hon nng cho n khi nhit trn cc
thp khng tng mnh (tn hiu cho bit hi nc trong h c loi hon
ton ra khi h). Khi qu trnh loi nc hon tt tng nhit ti ca ra
ca l nung L-1 vi tc 25 35oC/gi. Khi mc lng di thp gim (do
bay hi phn on xng), bm du th vo h theo chu k. ng thi san
bng p sut trong cc thit b loi nc bng in p sut trong cc thit
b ny khng vt qu 16 atm v nhit ti ca vo thit b khng vt qu
160oC. Tin hnh x lin tc nc ng ra khi cc b cha E-1 v E-3 qua
cc van iu chnh. Khi nhit trn ca cc thp K-1 v K-2 t 120 130oC,
a dng hi lu vo nh thp v bt thit b iu chnh t ng nhit trn
thp.
Xng d t thp E-1 c bm vo b cha E-12, xng d ca thp
chng ct kh quyn t b cha E-3 cng c cc my bm H-4 v H-4a
bm vo E-12. T b cha E-12 phn on khng ngng t (si u - 180oC)
96
Khi cht lng trong cc thp bay hi xut hin, tin hnh bm
cc phn on t cc thp ny sang b cha cht khng ngng t.
Hi qu nhit c tch trc ra khi phn ngng t c
np vo cc thp K-2, K-6, K-7 v K-9 mt cch thn trng, a kh
vo l nung L-1, c bt cc thit b iu chnh p sut trong ng
dn kh.
Kim tra vic m cc trao i nhit v ng van trn ng bao,
tng cng sut nguyn liu vo s v nhit ti ca ra ca l
97
5.
2.
3.
CU HI
Cu 1. Hy trnh by cc tnh cht ca xng t.
Cu 2. Hy trnh by cc tnh cht ca nhin liu diesel.
Cu 3. Hy v v trnh by s chng ct du th di p sut kh quyn.
98
khng.
5. Kim tra c thit b chng ct chn khng.
6. Vn hnh c thp chng ct chn khng.
Ni dung chnh
5.
6.
7.
8.
99
101
Hnh 4.2. S chng ct mazut trong hai thp chn khng ni tip.
1-Thp thu phn on rng; 2- thp chng ct phn tch cao;
- b cha chn khng; 4- thp bay hi; 5- l nung;
6- my lnh cho dng hi lu.
I- Mazut; II- gudron; III- hi vo thit b to chn khng.
Theo phng n khc trong thp th nht thu distilat nh hn v
semigudron, trong thp th hai nh cht bay hi (kerosen hoc ligloil) thu
c cc distilat nng hn v gudron. Nhc im ca s chng ct chn
khng hai thp l h thng chng ct, thao tc phc tp, tng u t xy
dng v chi ph hat ng cho cc thit b b sung.
1.3. S cng ngh cm chng ct chn khng
102
103
L-3
104
105
Ngng cho
php
Nhit , oC:
-
Mazut ti ca ra l L-3
400
420
700
750
90
100
Dy thp
345
350
Hi qu nhit
420
440
60
50
11,0
10,0
106
107
c in, khin cho chng gn v cht ch. My bm chn khng quay hiu
RMK hiu sut 720- 1800 m3/gi to chn khng khong 720 mm ct Hg, yu
cu cng sut 27- 49 lit/giy.
to v gia chn khng su hn trong s s dng my bm chn
khng dng PSN
100 x 40
108
109
a. Bc th nht ca my phun;
b. Bc th hai ca my phun;
1- Hp hi; 2- vi phun; 3- bung ht; 4- ng khuych tn; 5- thit b ngng t
trung gian; 6- vi phun.
I- Ca np hi; II- ca vo vi phun; III- ca np nc; IV- ca ra cht ngng
t; V- ca ra hi nc ca bc phun th hai.
Ph thuc vo su chn khng cn thit bm tia hi c s bc t mt
n nm. ng vi hiu sut cho trc c th lp t hai hay nhiu bm tia hi
vo trong dng. Bm tia mt bc c s dng khi su chn khng khng
qu 685 mm ct thy ngn, bm tia hai bc c s dng khi p sut d
khng qu 50 mm ct thy ngn, ba bc p sut d trong khong 1-50 mm
ct thy ngn. Cui cng, bm tia bn, nm bc c s dng khi p sut d
ch vi phn chc mm ct thy ngn. Trong cng nghip ch bin du thng
s dng bm tia hai v ba bc.
Gia cc bc ht c lp t thit b ngng t ngng t hi ca bc
trc, ng thi lm lnh kh ht. Ph thuc vo tnh cht ca kh ht v
iu kin v sinh c th s dng thit b ngng t hn hp hoc b mt. Chn
khng trong h b gii hn bi nhit ca nc ri khi thit b ngng t. V
l thuyt p sut d bng p sut hi bo ha ca nc, nhng thc t th n
cao hn v ph thuc vo mc tn p trong ng ng v trong thit b
ngng t.
nhit nc cao khng th to c chn khng su. Trong iu
kin nh vy cn s dng tng p b sung bng ejector t trc ca vo
thit b ngng t kh p ca hi nc v kh. Ejector nh vy to ra chn
khng b sung cho mnh v lm tng p sau n. Khi bm kh khng n mn
s dng bung khuych tn ch to bng gang, cn vi phun kh lm bng
thp hp kim. i vi mi trng n mn s dng thp hp kim cao, than ch
v thy tinh.
Trong hnh 41 m t kt cu ca bm tia hai bc vi thit b ngng t b
mt trung gian, gm hai khoang c b mt ngng t khc nhau. Nc lnh
trc tin i qua khoang di, sau qua khoang trn. Phn ngng t c
s dng lm ngun cp cho ni hi.
110
111
112
Hnh 4.10. S cng ngh to chn khng bng h thit b ngng t kh pbm phun.
1. Thp chn khng; 2. Thit b ngng t; 3. B cha chn khng;
4. Bm phun hi to chn khng; 5. B lng; 6. Hp kh p;
7. My bm.
I- Nc lnh; II- hi t bm phun; III- sn phm du.
Sn phm du ngng t trong thit b ngng t khng ha long bng
nc lnh, nh n d dng tch ra khi condensat, c thu gom vo b
lng v ging kh p.
2.1.5. H bm phun - thit b ngng t kh p.
Trong s ny hi t trn thp chn khng a trc tip vo bm
phun, cn su ca chn khng khng ph thuc vo nhit ca nc
thot ra t thit b ngng t kh p. Nh c th to chn khng su hn (p
sut d t 5 10 mm ct Hg). su chn khng ph thuc vo i p ti
ca ra ca bm phun, v vy to chn khng su cn mc ni tip vi bm
phun (xem hnh 44).
113
115
2.
3.
117
H my bm; L - l nung.
I phn ct du nhn trung gian 350 420oC; II- distilat du nhn nng
420 500oC; III- hi v kh phn hy i n thit b to chn khng; CDO
thnh phn nhin liu diesel; LFC phn on rng lm nguyn liu cho
cracking xc tc v hydrocracking; LFM phn on rng nhn distilat du
nhn; TH- hi lu tun hon.
Cht lng sn phm du thu c trong thp chng ct chn khng
th nht nh sau:
Phn on 350-500oC:
Hm lng nha, % k.l., khng qu
Bay hi, % t.t.
n 480oC, khng thp hn
n 350oC, khng cao hn
Nha ng (Gudron- phn on > 500oC)
Nhit chp chy, 0C, khng thp hn
12
96
20
200
nht tng i 80 C
80-150
o
Bay hi n 500 C, % t.t., khng qu
96
o
T thp th hai thu cc phn on 350-420 C v 420-500 oC. Hi lu
vo thp thc hin bng cch ly mt phn ct trung gian trn t thp K-4 v
K-5, lm lnh chng trong trao i nhit v thit b lm lnh, tip theo a
phn ct lnh ln a trn. Nhit lng d c ly ra bng dng hi lu tun
hon.
Hi v kh phn hy khng ngng t ly ra t thp K-4 v K-5 ht vo
thit b to chn khng. Vi mc ch khng to khi, mui trong khu vc nh
my, kh phn hy v hydrosulfua sau bc cui cng ca bm tia hi a vo
l nung t.
H thng chng ct chn khng hai thp c mt lot u im so vi h
mt thp: c th hot ng thu c phn on rng cng nh phn on
hp t n c phn tch cao hn; s dng nhit lng ca cc dng nng
hiu qu hn nh tin hnh nhiu dng hi lu tun hon trong hai thp.
4. Kim tra thit b chn khng
4.1. Thp chng ct chn khng
Thp chn khng c th r r bng p sut hi hoc khng kh khng
cao hn tnh ton. kn c kim tra nh sau: ng tt c cc kha, bng
ejector (bm chn khng) to ra chn khng thp hn chn khng lm vic
118
mt cht. Khi ngt bm chn khng (ejector) p sut trong thp khng tng
qu 12 mm ct thy ngn trong 1 gi. Bng th nghim tng t kim tra tt
c cc thit b chn khng cn li ca s .
Th d v ch s cng ngh ca cm chng ct chn khng vi du th
Bacu nh sau:
p sut d, at:
- trn my bm nguyn liu:
-
ca hi nc i vo bm phun
ca nc lnh
9-9,5
9,5
1,5
solar
dc
tun hon nh
tun hon nng
50
430-435
190-220
400-405
395-400
230-235
240-250
315-325
370-390
119
Trong thp chng ct: nhit trn hoc di, p sut, mc cht
lng, nhit ra ca sn phm trung gian, mc trong thp bay hi v
b cha;
120
121
3.
4.
trong thp.
Sau khi t p sut d 700 mm Hg ngng a hi vo thp v ng
van ct tuyn ca vo my phun to chn khng. Nu h kn th p sut
chn khng gim vi tc khng qu 5 mm ct Hg/gi. Trong trng hp
chn khng gim cao hn gi tr trn cn kim tra h c kn khng.
Sa cha cc khim khuyt, sau kim tra ton b h xem kn cha
v sau khi chnh sa hon ton tin hnh tun hon lnh cm chn khng.
1. Tun hon lnh.
Np y mazut vo thp K-10 qua cc ng xon ca l nung L-3. lm
vic ny ni ng ng knh 150mm vo ng tho mazut sau thit b lm lnh
T-24 vo ng x ca my bm H-21 trn ng ni vo l L-3. trnh si v
phun do c nc cn np y mazut vi nhit khng qu 100 oC vo thp
122
K-10 v ng xon ca l nung L-3. Sau khi mc trong thp K-10 t tiu
chun th np mazut vo ng xon l nung.
Vic np mazut c tin hnh nh my bm H-27 (H-21a) theo h: K10 H-27 (H-21a) ng tun hon cm chng ct chn khng L-3
K-10. Sau khi kim tra r r ca h v sa cha khim khuyt, tin hnh tun
hon cm chng ct chn khng theo s trn.
Lu lng mazut tun hon qua l L-3 l 50% lu lng chun: lu
lng mazut cn bng iu chnh theo tt c cc dng. Tun hon lnh tip
tc cho n khi tt c cc khim khuyt c chnh sa. ng thi bt cc
thit b iu khin t ng v iu chnh chn khng trong thp.
2. Tun hon nng v to ch chun cho cm chn khng
a hi vo vi phun ca l L-3, sau vo bung t ui bung
t cho n khi xut hin hi bay ra t ng khi (khng t hn 5 pht). Hi
nc qua b phn to hi qu nhit ca l L-3 v thi vo khng kh. a vo
thit b iu liu trc tin l nhin liu lng sau l nhin liu kh. Th t
iu nhit v tc nng nhit tng t nh i vi khi khi ng cm kh
quyn. Trong thi gian tun hon nng bm gasoil vo cc ng np v xut
ca cc dng hi lu v ng nhp ca cc my bm ca thp chn khng.
Sau khi t c nhit no (nhit di khng thp hn 300 oC, nhit
trn cao hn 100 oC) cm chn khng chuyn sang np nguyn liu n
nh. Trc khi a mazut vo thp K-10, np hi nc vo di thp. Trong
giai on ny n c dng ngng t hi trong thit b lm lnh trung gian
ca h thng to chn khng trong thp. Sau n c chc nng lm gim p
sut ring phn v tng cng bay hi.
Khi xut hin mc cht lng trn a 15 ca thp K-10 m dng hi
lu trn theo s : t a 15 thp K-10 H-24 (H-25a) T-16 T-30
a s 10 ca thp K-10.
Phn d ca dng hi lu trn (phn on 350 500 oC) c a ra
khi dy chuyn theo s sau: sau khi ra khi thit b trao i nhit T-16,
qua thit b trao i nhit T-1 (trong khng gian gia cc ng) vo bn cha
trung gian; khi cn thit a dng nng t ca xut ca my bm H-25 (H25a) vo a s 8 ca K-10. Khi xut hin mc cht lng trn a s 5 ca
thp K-10 m dng hi lu di theo s : t a s 5 thp K-10 H-26
T-18 T-31 a s 6 ca thp K-10.
Phn d ca dng hi lu di quay v thp K-2; khi cn thit t ca
xut ca my bm H-26 a dng nng vo a s 4 thp K-10. Trong thi
123
124
Ly mu du th
8.
9.
Ly mu du th trong thit b
Kim tra hm lng nc
Kim tra hm lng mui
125
Lp di- di 100 mm so vi mp
di ca ng thu - phn phi hoc
cch y 250mm, nu trong b cha
khng c ng rt hoc n nm v tr
cch y 350 mm
126
127
128
129
130
Trong
p - p sut p k trong thi gian chng ct, mm Hg;
t - nhit ch trong nhit k, oC.
i vi hai ln ct song song sai s cho php nh sau: i vi nhit
chng ct u 4 oC; im chng ct cui v trung gian l 2 oC v 1ml; i vi
cn: 0,2 ml.
Khi chng ct sn phn du nng chnh cng nhit ban u sao cho
git u tin xut hin ui sinh hn khng sm hn 10 pht v khng
chm hn 20 pht k t thi im bt u gia nhit, cn tc chng ct 810 ml u tin l 2-3 ml/pht. Phn ct tip theo tc l 4-5 ml/pht.
Khi chng ct nhin liu vi nhit ng c cao hn -5oC, tc np
nc trong b lm lnh iu chnh sao cho nhit nc ra khi b lm lnh
khi chng ct nhit di 250oC trong khong 30-40oC, cn trn 250oCtrong khong 60-75oC. Nu iu kin ny khng c thc hin th parafin
ng c cao s nm li trong ng sinh hn.
2.2. Xc nh axit
axit ca du v sn phm du ph thuc vo hm lng cc axit
naphten, carbon v hydroxicarboxilic, phenol v cc cht c tnh axit khc.
Trong cc cht k trn axit naphten c vai tr vt tri. axit ca ca du v
sn phm ca n khng c th hin bng hm lng ca cht axit ny hay
cht axit khc, m bng khi lng kim dng trung ha tt c cc hp
cht axit hu c v ng vi mt n v khi lng hay th tch du v sn
phm du c phn tch. K hiu axit naphten v cc hp cht axit hu c
khc l RCOOH, phn ng trung ha c th din ra nh sau:
RCOOH + KOH
RCOOK+ H2O
Mui thu c trong phn ng ca cht baz mnh v axit yu trong
dung dch nc s b thy phn, to thnh cht ban u. trnh thy phn,
nn tin hnh phn ng trung ha trong mi trng ca cht hu c, cn cht
kim ha tan trong dung mi hu c. Hot cht s dng trong xc nh axit
thng dng l dung dch KOH trong alcohol, v KOH ha tan trong etanol tt
hn NaOH. ha tan sn phm du chn cht hoc hn hp cc cht ha
tan tt hydrocacbon v hp cht axit, nh etanol, hn hp etanol vi benzen,
hn hp etanol vi dietyl eter
axit ca du v du nhn khong c th hin bng ch s axit, cho
thy c bao nhiu mg KOH cn phi dng trung ha axit hu c t do,
cha trong 1 g du th hoc du nhn khong. axit ca xng, ligroin,
132
kerosen v nhin liu diesel c biu din bng s mg KOH cho 100 ml sn
phn du c phn tch. C s khc nhau trong axit ca nhin liu v
du nhn khong l do nhu cu v axit ca nhin liu cao hn du nhn.
Ngoi ra, do tnh bay hi ca nhin liu nn vic ly mu n gin hn.
S hin din ca axit hu c trong sn phm du l iu rt khng mong
mun. iu ny c bit khng c li khi l axit bo phn t lng thp c
tnh n mn cao. Do axit ca nhin liu v du nhn cn tha mn
nghim ngt qui nh.
i vi xng my bay v nhin liu T-1 axit cho php khng qu 1 mg
KOH/100 ml, i vi xng t khng qu 3, cn kerosen my ko khng qu 5
mg KOH/100 ml.
Ch s axit ca du nhn khng cha ph gia c qui nh trong
khong 0,02-0,35 mg KOH/1g sn phm. Yu cu ny i vi du nhn
tucbin, truyn ng v cc du nhn mark khc khng vt qu 0,05 mg
KOH/1g du nhn.
a. Xc nh axit ca xng, ligloin, kerosen v nhin liu diesel.
T th tch xc nh ca sn phm du tch axit hu c bng etanol
nng, sau axit c trung ha bng cch chun trc tip bng dung dch
KOH trong alcohol.
Ha cht
-
Phng php xc nh
Rt 50 ml, dung dch nc 85% etanol vo bnh cu dung tch 250 ml c
lp sinh hn ngc. t n ln bp in kn v un si trong vng 5 pht
loi kh cacbonic chua ha tan. Nh vo ru nng 5 git cht ch th v trung
ha bng dung dch KOH 0,05N cho n khi chuyn t mu vng sang mu
xanh l cy.
Rt 50 ml sn phm du cn phn tch vo bnh cu cha alcohol nng,
trung ha v un si vi sinh hn ngc trong 5 pht lai kh cacbonic
chua. Mt ln na li thm 5 git cht ch th v chun bng dung dch KOH
0,05N trong alcohol, c khy trn cho n khi chuyn t mu vng sang mu
xanh l cy. Nu khi thm cht ch th mu dung dch c mu xanh bin hoc
133
xanh l xanh bin th khng tin hnh chun v n cho thy ch s axit bng
0.
Ch s axit ca sn phm du x (mg KOH/100ml) c tnh theo cng
thc sau:
x=
V1T .100
(5.1)
V
Trong :
V1- th tch dung dch KOH 0,05N trong alcohol, dng cho chun
mu du, ml;
T- chun ca dung dch KOH 0,05N, mg/ml
V- th tch du phn tch.
Thng thng php xc nh u tin axit din ra tng i chm v
dung dch chun c th b bo ha kh cacbonic do n b hp thu nhanh bi
etanol t khng kh. iu ny dn ti tng kt qu phn tch. Do php o
phi thc hin li. Khi chun mu th hai cn rt ngay hu nh ton b dung
dch KOH cn thit ( d on trong ln phn tch u).
Sai s cho php gia cc php phn tch song song vi axit n 2 l
khng qu 0,05, cn t 2 n 5 khng qu 0,1 mgKOH/100 ml.
b. Xc nh axit ca du th, du nhn v ph gia bng phng
php chun in th.
Phng php ny gm chun sn phm phn tch bng dung dch kim
nh in cc thy tinh ch th v th in k vi n khuych i (LP-58). Kt
thc php chun dng li im ng lng. Ti im ny din ra bc
nhy th gia in cc ch th c th thay i v in cc so snh (Calomen)
c th c nh.
Ha cht
Dung mi. Ha ln 250 ml isopropanol, 245 ml benzen hoc toluen
v 5 ml nc trong ng ong dung tch 500 ml.
-
134
135
292
298
305
311
8
6
7
6
1,2
1,25
1,30
1,35
338
350
392
425
9
12
42
33
0,9
1,0
316
323
5
7
1,40
1,45
433
437
8
4
n s khi lng kim bng gi tr trung bnh th tch kim thm vo khi
gia s thay i th trong khong 42 v 33, ngha l:
1,30 1,35
1,325 ml
2
Tin hnh song song th nghim kim tra, ngha l rt vo cc 50 ml dung
dch v chun n bng dung dch ru KOH 0,1N trong iu kin tng t.
Rt vo mt cc 0,05- 0,02 ml KOH v chun n khi xut hin t bin th.
Ch s axit x (mg KOH/1 gam mu) c tnh theo cng thc sau:
136
x=
(V1
V2 )T
(5.2)
G
Trong
V1- th tch dung dch KOH 0,1N, dng cho chun mu du n
khi xut hin t bin th, ml;
V2 tng t dng cho chun dung mi;
T- chun ca dung dch KOH 0,1N, mg/ml
G- khi lng mu phn tch, g.
Khi cn phi xc nh chun ca dung dch KOH cng thc hin ng
nh vy, trong trng hp ny chun dung dch 0,1 g biftalat kali trong 50 ml
nc ct bng dung dch KOH 0,1N. Chun xc nh theo phng trnh
sau:
T=
56 ,11 .G.1000
(5.3)
204 , 22V
Trong :
G - khi lng biftalat kali, g;
V - th tch dung dch KOH, dng cho chun dung dch biftalat
kali, ml;
56,11 v 204,22- phn t lng ca KOH v biftalat kali.
2.3. Xc nh hm lng bi c hc
Tp cht c hc gm ct mn, cc ht t st, cc mui khc nhau. Tp
cht c trong du v sn phn du dng huyn ph v cng phn tn mn
th cng kh tch ra khi du khi lng. Cc tinh th mui nh c bit bn
vng. Trong thi gian ch bin du cc tp cht c hc ng trn thnh thit
b v lm gim s truyn nhit ca chng. Trong cc sn phm du cn tp
cht c hc c th chuyn t du vo dng mui v oxit khong khc nhau,
cn trong du nhn c lm sch hp ph i khi cn lu li cc ht st
trng nh. Ngoi ra, tp cht c hc cn xut hin trong du nhn do chng
c tn tr trong thng bn, bi, ct ri vo. S hin din ca tp cht c
hc trong nhin liu ng c v trong du bi trn (khng c ph gia) v tiu
chun k thut l khng c php, v chng ln hng h thng truyn nhit
v c th gy mi mn b mt lm vic.
Xc nh hm lng tp cht c hc
137
Khi
lng
mu, g
chnh xc
ca php
cn, g
T l th tch
xng B-70 so vi
khi lng mu
Sn phn du vi nht
di 20mm2/giy 100oC
Sn phn du vi nht
100
0,5
T 2 n 4
25
0,5
T 4 n 6
50
10
5-10
0,5
0,1
0,2
T 2 n 4
T 5 n 10
T 10 n 20
2)
3)
dung dch v lc n;
trong trng hp sn phm du ha tan km trong xng th thay
4)
(G1
G2 )
.100
(5.4)
G
Trong :
G1- khi lng bnh cn cng giy lc v cn c hc, g;
G2 khi lng bnh cn v giy lc, g;
G - khi lng mu phn tch, g.
139
140
x=
(G1
G2 G3 )
.100
(5.5)
G
Trong :
G1- khi lng cc t cha tro, g;
G2 khi lng cc t, g;
G3- khi lng tro ca giy lc (ly theo ti liu ca nhn hiu giy
lc), g;
G - khi lng mu phn tch, g.
2.5. Phng php xc nh hm lng asphaten
xc nh hm lng asphanten ng dng tnh khng ha tan ca
chng trong mt s hydrocacbon no c nhit si thp. Khi ha long
mt lng sn phm du bng nhng dung mi ny asphanten s lng cn.
Nu nh trong sn phm du c cha cacben v carboid chng s kt ta
cng asphanten. Do asphanten v nha phn t lng cao v cu trc ha
hc gn nhau, do phn tch chng gp kh khn. V vy vic la chn cht
kt ta v iu kin phn tch c ngha ln.
Cht kt ta c s dng l pentan, hexan, heptan hoc eter du m
khng cha hydrocacbon thm. Kt ta c tin hnh nhit thp. Tuy
nhin vic phn tch asphanten khi malten (hydrocacbon, nha) s tt hn
nu ha tan sn phm du trong khi nung nng chng n nhit si ca
dung mi v khuy cn thn. Trong iu kin ny phn tch c tin hnh
trong bnh cu, c gn sinh hn bng v trn c. Thi gian cn thit lng
hon ton asphanten l 24 gi.
Xc nh hm lng asphanten theo tiu chun IP 143: Mu du c
ha tan trong n-heptan, asphanten khng tan kt ta c lc v cn xc
nh hm lng.
2.6. Phng php xc nh hm lng nha.
xc nh hm lng nha cn to iu kin n tch hon ton ra
khi phn hydrocacbon ca sn phm du (du nhn) v thu c dng
sch cn. Vi mc ch ny s dng kh nng hp ph ca nha trn cht
hp ph rn xp v c th gii hp bng cc dung mi khc nhau. Da trn
nguyn tc ny xy dng phng php hp ph xc nh hm lng
nha.
Phng php ph bin nht xc nh hm lng nha l s dng
silicagel ht ln lm cht hp ph. Phn lng sau khi lc asphanten c
141
qua ct cha silicagel, sau khi ra sch cc phn hydrocacbon qua b chit
Soxlet dng benzen gii hp v sau khi cho bay hi ht benzen phn cn li l
hm lng nha.
Qui trnh th nghim
Cn khong 5g sn phm du cn phn tch, trn vi mt lng silicagel
(25-30g) sy kh nhit 200-250oC to thnh hn hp ng nht
trong chn s. Nu sn phm du rt nht, th cn ha tan n trong lng
nh benzen, sau benzen c loi khi hn hp trn vi silicagel bng
cch bay hi trong 1 gi trn bp cch thu.
Hn hp c chuyn vo li lm bng giy lc, t trong ng chit 3
ca b Soxlet (hnh 5.6). trnh cc ht silicagel ri vo ng xiphon 2 t
di y ng chit cc bng gn sao cho n che l ra ca ng 2. Sau chn
s c trng vi ln bng eter du ha cho n khi ra ht cn du v rt
cht lng ny vo ng chit sao cho phn cht lng ny cng tip xc vi
silicagel. Sau mt lng eter du ha vo bnh cu 1 sao cho cng vi
eter du ha c trong ng chit khng vt qu na dung tch ca ng chit.
Lp rp thit b v g vo gi.
142
c cha clorua kali, natri, canxi v st, i khi c cha sulphat v cacbonat,
trong mt s nc cn cha bromua v iodua. Cc mui ny cng vi nc
ri vo du v lm cho ch bin n phc tp hn. Do du th khi ch bin
phi kh v lai sch mui.
2.1. Phng php nh tnh xc nh nc trong du nhn
Khi nung nng du nhn n nhit 150 oC nc cha trong chng s
to bong bng, to ting lch tch v lm c du nhn. Da vo tn hiu ny
ta bit c nc trong du nhn.
Qui trnh xc nh
Rt du nhn cn phn tch vo ng nghim ng knh 10-15 mm, cao
120-150 mm mt lp cao 80-90 mm. ng nghim c y bng nt, trong
c l cm nhit k v rnh thot hi. Nhit k c t vo gia ng
nghim khong cch cch y 20-30 mm. t ng nghim ny vo l ca
bp du c nung nng n 170 oC v quan st n trong mt vi pht, khi
du nhn trong ng nghim cn cha nng n 150 oC.
Xut hin bong bng, s rn nt mt khng di hai ln, rung np v
vn c du nhn thnh ng nghim cho thy c nc cha trong du
nhn.
Nu nh trong ln th nghim u tin quan st thy hoc l ting lch
tch mt ln v to bt, hoc ting lch tch khng r v to bt, hoc ch c
to bt, th lp li th nghim. S hin din ca hi m trong du th nghim
c coi l c khng nh nu trong ln th nghim lp li pht hin c
d l ting lch tch mt lm v to bt.
2.2. Phng php nh lng xc nh nc trong sn phm du
Nc trong sn phn du c th tn ti trng thi l lng hoc ha tan.
ng vi iu ny khi phn tch cht lng sn phm du c hai phng
php: ct c dung mi v phng php xc nh ha hc nc ha tan trong
du nhn c bit (phng php hydrua canxi).
2.2.1. Ct nc vi dung mi
Bn cht ca phng php l ct nc v dung mi ra khi sn phm
du v sau tch chng ra thnh hai lp trong bnh hng chia . Dung mi
c s dng l xng dung mi BR-1. Trc khi s dng dung mi c lm
khan bng clorua canxi hoc sulfat natri v lc.
Thit b xc nh hm lng nc c lp t nh trong hnh 5.5.
N bao gm bnh cu 1, phu hng 2 v sinh hn 3. Phu hng l ng
nghim th tch 10 ml c ui chut phn di. Gi tr vch chia phn t 1
144
.100
(5.6)
G
Trong :
V - th tch nc trong phu hng, ml;
G - khi lng mu phn tch, g.
145
Ca(OH)2 +
2 H2
(5.7)
Thit b
Thit b xc nh hm lng nc (hnh 5.7) gm bnh sinh (retorter),
bnh cu 1 c th tch n c nhm 100ml. Trong np 3 c hai ca vo. Ni
vo mt ca bnh sinh 2, trong cha hydrua canxi. C th hai ni vi bnh
Drecsel 4 vi kha hai thng 5. u t do ca bnh Drecsel ni vi buret kh 7.
Buret kh c dung tch 20 ml, vch chia 0,05 ml, c lp mt kho ba thng 6 v
bnh cn bng 8. Cht lng c chc trong buret v bnh cn bng l nc
ct. Rt vo bnh Drecsel 4 axit sulfuric theo tnh tan sao cho n np vo ng
trong ca bnh 45 mm. S dng du bi chn khng cho nt nhm v cc van.
Thit b sau khi lp rp c th kn. lm iu ny bng van 6 ta ni
thit b vi khng kh, cn van 5 t v tr ni buret 7 vi bnh cu 1 v nh
bnh cn bng 8 chuyn v tr cht lng vo v tr 0. ng van 6 ng thng
thit b vi khng kh, h bnh cn bng xung mc di v gi v tr ny 10
pht. Trc tin cht lng trong buret s h xung, sau dng v tr xc
nh. Khi nng ln hai bnh cn bng cht lng trong buret s mt ln na tr
v v tr 0. Trong trng hp ngc li phi tm xem v tr no trong h
khng kn v sa cha li.
V1 .0,000804 .100
G
273, 2( p b)
101325 ( 273, 2 1)
(5.8)
Trong :
V1 - th tch hydro sinh ra c o trong buret nhit t, ml;
0,000804- khi lng nc, ng lng vi 1ml hydro sinh ra
trong iu ken tiu chun, g;
G - khi lng mu phn tch, g;
p- p sut p k. Pa;
b- p sut hi nc nhit phn tch, Pa;
t- nhit phn tch, oC.
xc nh hm lng nc trong du th s dng thit b th nghim t
ng (th d, LIVN-1 (Nga)), trong hydro sinh ra khng xc nh theo th
tch ca buret m bng u d dn nhit. Phng php ny cho php xc
nh hm lng nc trong du th vi chnh xc n 0,001%.
147
148
rpm = 265
rcf
d
(5.9)
khng di 52 OC, khi kim tra mu 49 oC phi chp nhn hin tng sp
kt tinh nh hng n kt qu, trong trng hp ny nhit cui khng
di 38 OC. Xoay ng ngc, xui trn u hn hp v ch l p sut
hi ti 60 OC cao gn gp i ti 38 OC. t ng ly tm vo cc xoay sao cho
cn bng, quay 3 pht hoc lu hn vn tc tnh ton (ch rcf nn t
500 800).
Ghi kt qu.
c v ghi th tch nc + cn ca mi ng v tnh tng ca hai ng,
tng ny chnh l % ca nc v cn trong mu, bo co thm c cht ph
nh nu c.
b. Phng php t chn A
Thit b ging nh thit b ca phng php c bn, nhng ng ly tm c
thm ng hnh qu l.
149
Cht ph nh
Dung mi stoddard
Cht ph nh thng mi bt k
Toluen
Xylen
Phenol
Baz nitrogen
Kerosin
Axit naphthenic
Xng thm
-
Nhit u: 49
di 52 OC.
Ghi kt qu
Nu hm lng du cho vo l 50 ml v lm y n 100ml vi dung mi
th kt qu l % nc + cn, nhng khi hm lng du cho vo khc 50ml v
lm y khc 100ml th hm lng c tnh:
% nc v Cn =
S
100 , %
V
(V.10)
d.
HgCl2 + 2 NaNO3
(5.11)
Benzen.
Axit nitric
Nitrat thy ngn dung dch 0,01 N. iu ch: ly 1,67 g Nitrat thy
ngn nghin mn ha tan trong 50 ml nc trong bnh nh mc 1 lit.
Cho dn axit nitric m c vo dung dch c cho n khi ht c,
sau thm nc n vch.
Diphenilcarbazid dung dch 1% trong ru.
Qui trnh xc nh
Mu du sau khi trn mnh trong vng 10 pht rt vo ng ong dung
tch 25 ml, cn nu nh d on hm lng mui trong du trn 200 mg/lit th
rt vo ng ong dung tch 10 ml. Mu du ong rt vo phu chit. ng
ong c trng 4 ln bng benzen, mi ln khng qu 5ml. Tt c cc lng
benzen trng rt vo phu cng vi du. Sau khi khy dung dch du cng
benzen 2 pht rt thm vo 100 ml nc ct nng. Tip tc khuy trn dung
dch trong 10 pht. Sau t phu vo vng gn trn gi . Sau khi
lng, lp nc di c rt vo phu c ph giy lc v phn lc thu vo
cc. Sau lp li chit bng 30-40 ml nc nng trong 5 pht. Lp nc
qua phu c giy lc li thu vo cng cc trn. Giy lc c ra bng 10 ml
nc nng. Cc ng nc lc t ln bp v un si lai hydrosulfua
(th bng giy ch). Sau khi lm lnh nc cha trong cc c rt vo bnh
nh mc c dung tch 500 ml. Cc c trng vi ln, mi ln bng 10-15 ml
nc ct, nc ny cng c vo bnh nh mc cha nc chit, sau
thm nc ct n vch chia. T bnh nh mc dng pipet ly ra 50 ml
151
(5.12)
Trong :
V1- th tch dung dch 0,01 N nitrat thy ngn dng cho chun dung
dch phn tch, ml;
V2 tng t cho chun kim tra, ml;
0,5846 - khi lng clorua natri, ng lng vi 1 ml dung dch
nitrat thy ngn chnh xc 0,01N, mg;
A - t l gi th tch bnh nh mc v pipet;
V - th tch du phn tch, ml.
Kt qu phn tch c tnh theo cng thc (5.12) v cng vi kt qu
tnh sau khi chun phn chit c bn.
xc nh hm lng mui clorua trong du th trong thc t nh
my cng ng dng phng php chun in th. Bn cht ca phng php
ny l ha tan lng mu du trong dung mi hu c, gm 30 ml isobutanol
v 70 ml benzen v axit ha bng axit nitric, v chun in th dung dch
thu c bng nitrat thy ngn.
3.2. Xc nh mui phi cacbonat bng phng php trao i ion
Nguyn tc
Cho mu nc chy qua ct cationit dng H+. S mili ng lng gam
ion H+ c y ra khi cationit bng s mili ng lng gam cation b gi
li trn ct. Dng dung dch baz mnh chun lng ion H+ b y ra, t
c th xc nh mui.
Lu : trc khi chun cn loi tr lng kh CO 2 c trong dung dch
c chy ra t ct.
152
Dng c v ho cht
Ct cationit dng H+: Ct thy tinh dng buret c kha nhm iu
chnh tc chy ca dung dch, ct c ng knh khong 2,5 cm. Nha
cationit H+ l nhng ht c kch thc 0,5 1,5 mm c np vo ct sao
cho c chiu cao khong 10 12 cm. Trc khi s dng ra qua ct vi ln
bng nc ct, sau bng dung dch HCl 5 %, ri bng nc ct, ri bng
dung dch NaOH 5 %, ra li bng nc ct, v mt ln na bng dung dch
HCl 5%, v cui cng bng nc ct n phn ng trung ha.
Dung dch HCl 5 %.
-
Cht ch th hn hp.
Cch tin hnh:
Cho 200 ml mu nc vo phn trn ca ct trao i ion, iu chnh tc
chy khong 0,1 ml/giy. Hng ly 100 ml vo bnh nh mc dung tch
100 ml, sau chuyn sang bnh c dung tch 250 ml. Cho dng khng kh
khng cha CO2 chy qua trong 10 pht ri em chun bng dung dch
chun NaOH 0,1 N vi cht ch th metyl da cam hay cht ch th hn hp.
Tnh kt qu
mui c tnh theo cng thc sau:
x=
a.0,1.1000
100
(mlg/l)
(5.13)
20
4
153
20
4
t
4
Trong :
+ (t-20)
t
4
(5.14)
- t trng nhit t.
154
155
20
4
c xc nh theo phng
trnh (5.14).
i vi du rt nht (c nht trn 200 mm2/giy hay trn 200 cSt) t
trng k khng chm vo c. Nu hm nng du nhit trn 40 oC th s
lm thay i h s hiu chnh
v cht ho long l
1
2;
=(
2)/2,
th t trng hn
1
xc nh theo
cng thc:
1=
(5.15)
156
m3 m2
m1 m2
(5.16)
Trong :
m3- khi lng picnometer cng vi du, g
m2- khi lng picnometer, g
m1- khi lng picnometer cng vi nc, g
T trng thc c tnh n t trng ca nc v khng kh 20oC xc nh
theo cng thc:
t
4
= (0,99823- 0,0012)
t
20
+ 0,0012 = 0,99703
t
20
+ 0,0012 (5.17)
Trong :
0,99823 khi lng ring ca nc 20oC, g/ml
0,0012 - khi lng ring ca khng kh 20oC v 0,1 MPa, g/ml
t
20
157
P P2
P P1
(5.18)
= P P2.
158
TM TT NI DUNG M UN
Chng ct du l qu trnh u tin trong cng ngh ch bin du. Ni
dung ca mn hc Chng ct v ch bin du th bao gm nhng l thuyt
c bn v cng ngh s ch du (tch nc, mui, bi) v chng ct du th
p sut kh quyn v chn khng thnh cc sn phm. Mc tiu ca m un
l o to cho hc vin c kin thc v k nng lm vic trong cc nh
my lc du v ch bin du v hiu cc ti liu k thut ca cc qu trnh
chng ct v ch bin du, kh tip theo. Hc xong m un ny hc vin c
trang b cc kin thc v cc phng php tch mui v nc t du th;
hiu bit c nguyn l v mc ch ca qu trnh chng ct du th p
sut thng v p sut chn khng v vn hnh c s tch mui, nc
v thp chng ct du th trn s th nghim.
Mt khc, ni dung mn hc cng cung cp cho ngi hc cc hiu bit
v tnh cht c bn ca cc sn phm du v c k nng phn tch, kim tra
cht lng ca du th v sn phm sau khi chng ct. Ngai ra, gio trnh
cng cung cp cho k s v k thut vin k thut vn hnh, kim tra v iu
chnh cc tham s cng ngh trong nh my lc du.
Trong gio trnh gm nhng chng sau:
1. Tch nc t du th
Gii thiu ngun gc ca nc v tc hi ca nc cha trong du th,
cc phng php tch nc nh lng, lc, phng php ha hc v ph nh
bng phng php in. Ngy nay phng php tch nc bng in (EDW)
c ng dng rng ri nht trong nh my lc du. ng thi trong chng
ny cng gii thiu cc qui trnh kim tra thit b tch nc v vn hnh thit
b tch nc.
2. Tch mui t du th
Trong chng ny gii thiu t im thnh phn mui cha trong du.
Ni dung chnh ca chng l gii thiu cc phng php tch mui, k thut
kim tra thit b tch mui v vn hnh thit b tch mui.
3. Chng ct du th p sut thng.
Theo thnh phn ha hc du l hn hp phc tp gm hai thnh phn
chnh l cc hydrocacbon c nhit si khc nhau v thnh phn phi
hydrocacbon. Do , phn tch thnh cc sn phm du khc nhau du
c tin hnh tch phn an p sut kh quyn v p sut chn khng.
Chng ct du p sut kh quyn trong cng nghip hot ng lin tc
159
160
THUT NG CHUYN MN
AR cm chng ct du th p sut kh quyn
VR cm chng ct du th trong chn khng
AVR - cm lin hp chng ct du th p sut kh quyn v trongchn
khng
EDS cm cng ngh loi mui bng in
EDW cm cng ngh loi nc bng in
EDWS- s cng ngh lai mui- nc
EDWS-AVR s cng ngh t hp lm sch nc- mui v cm chng
ct du p ssut kh quyn v chn khng
Ejector - my bm phun
Mazut- cn chng ct du th p sut kh quyn
Gudron cn chng ct du th p sut chn khng
Smol nha trong du th
Condensat phn ngng t
Distilat phn ct
Extrat phn chit
DO - nhin liu diesel
RVP (Reid vapor pressure) - p sut hi bo ha
MON tr s octan ca xng c xc nh bng phng php ng c
RON tr s octan ca xng c xc nh bng phng php nghin cu
ST- im si thc
OV chng ct bay hi mt ln
TEI - cht chun isooctan k thut
TE ch tetra etyl ch
Catalizat- sn phm t qu trnh xc tc
Reformat sn phm ca qu trnh reforming
CHBM- cht hot ng b mt
% t.t. - % th tch
%k.l. - % khi lng
161
2.
3.
4.
Smirnovich E.V., Lukasevich I.P. Thc nghim cng ngh ch bin du.
Nh xut bn Khimia, Moscva, 1978. (Ting Nga)
5.
6.
Nelson W.L. Petroleum Refinering Engineering. Edit. 4-th. London- NewJork- Toronto, Mc. Grow Hill, 1958
Belianhin B.V., Erikh V.N. Phn tch sn phm du v kh. Nh xut bn
Khimia, Leningrad, 1975. (Ting Nga)
7.
1.
: PGS.TS inh Th Ng
2.
3.
: L Th Thanh Hng
Chuyn gia t vn ni
trin sch
dung
PGS.TS inh Th Ng
L Th Thanh Hng
Lu Cm Lc
162