MAINSKI FAKULTET

PODGORICA

Odravanje motornih vozila

S E M I N AR S K I R AD
Tema: Odravanje sistema elastinog oslanjanja

Profesor:
Prof.dr Radoje Vujadinovi

Student:
Jocovi Branko 31/10

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

Sadraj:
1. Uvod.................................................................................................................................... 3

2. Mehanizam za voenje tokova.......................................................................................... 4

2.1. Zavisno oslanjanje........................................................................................................ 4
2.2. Nezavisno oslanjanje.................................................................................................... 5
2.3. Poluzavisno oslanjanje................................................................................................. 6

3. Elastini i priguni elementi................................................................................................ 7

3.1. Elastini elementi......................................................................................................... 7
3.1.1. Lisnate opruge ( gibnjevi )................................................................................ 7
3.1.2. Zavojne opruge.................................................................................................. 9
3.1.3. Torzione opruge.............................................................................................. 10
3.1.4. Pneumatski i hidropneumatski elastini elementi........................................... 11
3.2. Priguni elementi........................................................................................................ 14
3.2.1. Dvocjevni teleskopski armotizeri.................................................................... 15
3.2.2. Jednocjevni teleskopski armotizeri................................................................. 17

4. Periodine i aperiodine intervencije na sistemu elastinog oslanjanja mot. voz..............18

5. Literatura.............................................................................................................................

1. Uvod

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

Osnovni zadatak sistema za oslanjanje je da da obijezbijedi elastinu vezu izmeu toka i karoserije, a
samim tim i stabilnost vozila u svim uslovima vonje. Ptilikom kretanja vozila dolazi do oscilacija
koje bitno utiu na osnovne osobine vozila kao to su vune karakteristike, stabilnost,
udobnost,upravljivost itd.
Da bi se smanjile oscilacije koje djeluju sa podloge na tokove i da bi se dale eljene karakteristike
oscilovanjima vozila slui sistem za oslanjanje. Lako je primijetiti da je vea uloga sistema za
oslanjanje srazmjerna brzini kretanja vozila, odnosno to je brzina kretanja vozila vea to je vanija
uloga sistema za oslanjanje. Osnovni zahtjevi koji se trae od ovog sistema su : vea stabilnos,
odsustvo udara i oscilacija, obezbjeenje osnovnih karakteristika priguenja i sl.
Sistem za oslanjanje je veoma sloen i sastoji se vie osnovnih, tj. posebnih sistema.
Sistem za oslanjanje je dio donjeg postroja koji slui za vezivanje tokova za noseu konstrukciju
vozila, da ublai udare i oscilacije koje nastaju prilikom kretanja vozila po neravnoj podlozi i da
obezbijedi dobar kontakt izmeu pneumatika i podloge.
Ovaj sistem obuhvata mehanizam za voenje tokova i elastino-prigune elemente ( sl. 1 ) .

Sl.1. Osnovni elementi sistema za oslanjanje: 1) nosea konstrukcija vozila-tijelo vozila, 2) toak, 3) mehanizam
za voenje toka, 4) elastini element, 5) priguni element.

2. Mehanizam za voenje tokova

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

Mehanizam za voenje tokova definie putanju ( kinematiku ) tokova u odnosu na tijelo vozila i vri
prijem i prenos pogonskih i inercijalnih sila sa toka natelo vozila. Geometrija mehanizma i
kinematika tokova je od velikog znaaja za dinamiko ponaanje vozila.
Oslanjanje tokova moe biti ( sl 2 ) :
zavisno,
nezavisno i
poluzavisno.

Slika 2. Vrste oslanjanja tokova : a) zavisno, b) nezavisno, c) poluzavisno.

2.1. Zavisno oslanjanje

Kod zavisnog oslanjanja ( sl 3) tokovi su povezani krutom osovinom, te pomjeranje jednog toka
utie na pomjeranje drugog toka. Zavisno oslanjanje se koristi kod teretnih vozila. Na automobilima
se veoma rijetko koristi i to samo za oslanjanje zadnjih tokova. Kod terenskih vozila ( koncepcije
4 x 4 ) moe biti na svim osovinama.

Slik
a 3. Zavisno oslanjanje sa tri uzdune i jednom poprenom polugom : 1-kruta osovina, 2-uzdune poluge, 3Panarova poluga( prima bone sile ); desno:kruta zadnja osovina-pogonski most.

2.2. Nezavisno oslanjanje

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

Kod nezavisnog oslanjanja pomjeranje jednog toka ne utie na pomjeranje drugog toka iste osovine
- tokovi su pojedinano oslonjeni.
Nezavisno oslanjanje se kod putnikih automobila primjenjuje uvijek na prednjoj i esto na zadnjoj
osovini ( sl 4 i 5).

Sl. 4. Primjeri nezavisnog oslanjanja-prednji tokovi

Neke od prednosti sistema nezavisnog voenja tokova su :

smanjenje vrijednosti neogibljene mase,

pomjeranje jednog toka iste osovine ne utie na pomjeranje drugog toka,
veliki broj kinematskih konfiguracija pri konstruisanju
jednostavna izolacija vibracija i akustinih efekata sa podloge
ne postoji efekat samoupravljivosti
bolje leanje na put zbog nie postavljenog teita

Neke od mana ovog sistema su :

Povezanost osovine i odstojanje od podloge su ogranieni, to moe biti mana za terenska
vozila,
renja za izjednaavanje optereenja na tokovima iste osovine u krivini je mogua jedino
upotrebom stabilizatora.

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

Sl. 5. Primjer putnikog automobila sa prednjim i zadnjim nezavisnim oslanjanjem

2.3. Poluzavisno oslanjanje

Poluzavisno oslanjanje ( sl. 7 ) je oslanjanje kod kojeg su tokovi iste osovine povezani torziono
elastinim elementom. Pomjeranje jednog toka djelimino utie na pomjeranje drugog toka.
Poluzavisno oslanjanje se sree samo na zadnjoj osovini putnikih automobila.

Sl.6. Poluzavisno oslanjanje tokova: 1-torziono elastini element, 2- uzdune poluge

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

3. Elastini i priguni elementi

3.1.Elastini elementi

Elastini elementi u sistemu oslanjanja imaju zadatak da sprijee i ublae prenoenje udara od podloge
na noseu konstrukciju vozila.
Elastinu karakteristiku sistema oslanjanja u najveoj mjeri predodreuju elastini elementi. Kako je
sa druge strane, ova karakteristika jedna od najbitnijih pokazatelja sistema oslanjanja u cjelini, to su
elastini elementi doivjeli razliita konstruktivna rjeenja, a danas se izrauju od metala i nemetala.
Elastini elementi od metala izrauju se kao:
Zavojnee opruge, koje su najrasprostranjenije rjeenje u putnikim automobilima;
Lisnate opruge ( gibnjevi ), koriste se na zadnjoj osovini nekih lakih teretnih vozila, a esto se
primjenjuju na svim osovinama teretnih vozila;
Torzione opruge , esto se sreu u putnikim i terenskim vozilima.
U nemetalne elastine oslonce spadaju pneumatski i hidropneumatski elementi.
Da bi ovi sistemi popravili svoj eksplatacioni efekat, njima se dodaju pomoni elementi, kao to su :
amortizeri, gumeni odbojnici, stabilizatori poprenih oscilacija, a u savremenim tehnikim rjeenjima
i sistemi automatske regulacije ublaavanja motorng vozila, kao i njegove stabilnosti u svim pravcima.
Ova tehnika rjeenja danas susreemo na mnogim putnikim automobilima pod nazivom - aktivni
sistemi elastinog oslanjanja.

3.1.1. Lisnate opruge ( gibnjevi )

Prva tehnika rjeenja sistema elastinog oslanjanja motornog vozila bila su mehanika sa lisnatim
elementima koji u kompoziciji nose naziv gibnjevi. Ovi elementi su vrlo jednostavni, tehnoloki
prihvatljivi sa relativno dobrom tehnikom pouzdanou. Nali su veliku primjenu kod teretnih
motornih vozila.
Lisnati gibnjevi su elastini elementi koji se pod dejstvom sile savijaju. Sastoje se od uzdunih opruga
( listova ) pravougaonog ili elipsastog oblika koji su naslagani jedan na drugi. Glavna prednost lisnatih
gibnjeva u odnosu na druga rjeenja je da omoguavaju ne samo obavljanje elastinog oslonca, ve
mogu da prenose uzdune sile ( pogonska i kona sila ) na karoseriju ili ram vozila. Zbog meusobnog
trenja izmeu pojedinanih listova, lisnati gibanj takoe obavlja i funkciju prigunog elementa.

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

Lisnati gibnjevi se obino upotrebljavaju kod zavisnog sistema veanja. Kako je ranije napomenuto,
kod zavisnog sistema veanja sa uzduno postavljenim gibnjevima nisu potrebni elementi za voenje.
Da bi gibanj mogao predavati i primati uzdune sile, mora biti sa ramom ili karoserijom vezan preko
jednog krutog i jednog pomonog oslonca (obino preko poluge koja je sa jedne strane zglobno vezana
za ram a sa druge za gibanj). Da bi lisnati gibanj zadrao most od okretanja oko svoje osovine mora
biti sa njim kruto vezan. Nain vezivanja lisnatog gibnja za osovinu i ram dat je na slici 7.

1) nepokretni oslonac; 2) pokretni oslonac; 3) lisnati gibanj;

4) uzengija (veza most gibanj); 5) ram; 6) amortizer; 7) pogonski most
Sl.7. Vezivanje lisnatog gibnja na vozilu

Da nebi dolo do pomjeranja listova gibnja slui centralni zavrtanj (1) i stege (2) ( sl. 8 ). Pored
prednosti lisnatog gibnja koje smo pomenuli, oni imaju i niz nedostataka koje se ogledaju u relativno
velikoj sopstvenoj teini, nedovoljnom vijeku trajanja itd.

Sl.8. Lisnati gibanj-sklop

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

3.1.2. Zavojne opruge

Zavojne opruge kao elastini elementi primenjuje se uglavnom kod lakih vozila koja imaju
nezavisno veanje. Opruge se izrauju od okruglog ili pravougaonog profila. Primer ugradnje zavojne
opruge na vozilu dat je na slici 8.

3
4

Sl.8. Zavojna opruga na vozilu1)kuite diferencijala, 2)kruni zglob,3) teleskopski amortizer,4) zavojna
opruga,5)okretilite uzdunog remena je uporedno sa poprenom osom vozila

esto se u cilindrinom upljom prostoru opruge ugrauje teleskopski amortizer sl. 9, sl. 10 i
sl. 11.
Zavojne opruge ne mogu da prenesu bone i uzdune sile. Stoga se primenjuju u takvim
konstrukcijama veanja u kojima se sile koenja, pogonske i bone sile prenose posebnim elementima
za voenje.
Opruge se postavljaju na vozilo sa odreenim prednaponom. Teina zavojne opruge je manja
od teine ekvivalentnog lisnatog gibnja. Zavojne opruge se esto primenjuju zajedno sa lisnatim
gibnjevima, te im na taj nain popravljaju karakteristiku.

Sl. 9. Sistem nezavisnog veanja prednje upravljake osovine

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

Sl. 10 Mc Phersonova orpuna noga

Sl. 11 Veanje dvostrukim poprenim ramenima

3.1.3. Torzione opruge

Torziona opruga, kao elastini element, primenjuju se uglavnom kod nezavisnog veanja. Na
sl. 12. prikazan je jedan torzioni tap, duine l kod koga je jedan kraj vrsto uvren, a drugi na
kraku a na toak. Vertikalni udari puta stvaraju silu Z koja uvija torzioni tap. Po prestanku
delovanja sile Z, elastinost torzione opruge vraa toak u prvobitni poloaj. Dobra osobina torzionih
opruga je mala teina i gabarit, a ne zahtevaju posebno odravanje. Upotreba im je ograniena, poto
je teko dobiti materijal koji odgovara potrebnim karakteristikama na uvijanje (30 /1 m). Izrauju se
od pravih tapova okruglog ili pravougaonog preseka bilo iz jednog komada ili vie komada. Neka
konstruktivna reenja vide se na slici 13.

Sl. 12 Torziona opruga

Sl. 13 Konstruktivni oblici torzionih opruga

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

3.1.4. Pneumatski i hidropneumatski elastini elementi

Ovi elementi se upotrebljavaju kod vozila ije se optereenje mijenja u irokom dijapazonu (autobusi,
teki kamioni i prikolice ) i kod putnikih vozila visoke klase kod kojih se eli obezbijediti to je
mogue vei komfor ( Mercedes, Citroen, Ostin itd. ).
Pneumatski elastini elementi izvedeni su od gume ojaane elinim vlaknima ( sl. 14 ). Putem
promjene pritiska vazduha koji se nalazi unutar elementa automatski se regulie njegova krutost.

1,2-metalno zvono, 3-amirani gumeni elemenat ( balon )

Sl.14. Oblici pneumatskih elastinih elemenata

Ovo doprinosi da se pri razliitim statikim optereenjima ugib elementa ne mijenja, odnosno
karoserija zadrava konstantan poloaj u odnosu na put. Napajanje elementa vazduhom pod pritiskom
vri se iz instalacije za koenje ili iz samostalne instalacije. Automatska regulacija krutosti vri se
posebnim regulatorima ( sl. 15 ). Ovi elastini elementi koriste se i kod zavisnog i kod nezavisnog
oslanjanja. Poto pneumatski elementi nemaju mogunost da prenesu uzdune i poprene sile oni se
kombinuju sa elementima za voenje koji se izvode u obliku tapova ( poluga ), a postavljaju se u
pravcu djelovanja sile ( sl. 16 ).

Sl.15. Automatska regulacija poloaja vazdunog elastinog elementa

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

Sl.16. Zavisno vjeanje prednjih tokova

Sistem pneumatskog elastinog oslanjanja sa pomonim sistemima prikazan je na slici 17. Sa ove slike
se moe shvatiti proces funkcionisanja pneumatskih elastinih elemenata na vozilu.

Sl.17. Sistem pneumatskog elastinog oslanjanja sa pomnim elementima

Kombinacijom dva razliita medija, nestiljive tenosti i stiljivog gasa nastao je hidro-pneumatski
elastini element. Svako pomjeranje toka prenosi se na tenost, a preko nje na membranu iznad koje
se nalazi gas, te na taj nain izaziva sabijanje gasa na osnovu ega se dobije dejstvo ekvivalentno
dejstvu pneumatskog elastinog elementa.
ema hidropneumatskog elastinog oslonca sa elastinim elementima telskopskog tipa data je na sl.
18. a) bez kontrapritiska i b) sa kontrapritiskom. Veliine V1, p1 i D1 su radna zapremina, pritisak i
prenik radnog cilindra, a V2, p2, i D2 radna zapremina, pritisak i prenik kontrapritisnog prostora.

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

Sl.18. ema hidropneumatskog elastinog elementa

Pri poveanju optereenja poveava se p1, a onda p2, dolazi do poveanja uestalosti oscilacije. U sluaju da
postoji i kontra pritisni prostor promjene optereenja manje utiu na sopstvenu uestalost oscilacija .
Promjenom koliine gasa moe se regulisati uestalost oscilovanja a promjenom koliine tenosti regulie se
poloaj nadgradnje, za sluaj nezavisniog oslanjanja.
Kod hidropneumatskih sistema elastinog oslanjanja, kao i kod pneumatskih sistema oslanjanja , primjenjuju se
regulatori poloaja nadgradnje i regulatori krutosti sistea oslanjanja. Takav jedan regulator sa hidropneumatskim
elastinim elementom dat je na sl. 19.

1-poluga, 2- ruica za prinudno zakretanje,3-regulator, 4-opruga,5-hidropneumatski element,6-zupasta

pumpa, 7-okvir,8-osa toka
Sl.19. Regulator hidropneumatskog sistema elastinog oslanjanja

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

3.2. Priguni elementi

Zbog pobuda od strane podloge koje nastaju kretanjem vozila nastaju oscilacije elastino oslonjene
mase vozila. Priguni elementi - armotizeri, slue za priguivanje oscilacija karoserije nastalih pri
kretanju vozila i da obezbijede dobar kontakt pneumatika sa podlogom.
Elastino oslonjena masa teorijski tei da osciluje neogranieno dugo. Ako se frkvencija periodine
pobude poklopi sa sopstvenom frekvencijom sistema, amplituda bi mogla dostii veoma velike
vrijednosti (sl.20).

Priguenje u sistemu elastino oslonjene mase

energiju oscilovanja pretvara u toplotnu, pri emu se
amplituda oscilovanja smanjuje.

Sl. 20. svrha prigunih elemenata

U dananje vrijeme na vozilaima se primjenjuju iskljuivo hidraulini armotizeri, i to :

armotizeri sa polugom i

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

teleskopski armotizeri (jednocjevni i dvocjevni ).

3.2.1. Dvocjevni teleskopski armotizeri

Princip rada teleskopskog armotizera moe se objasniti na primjeru dvocjevnog teleskopskopskog

armotizera datog na slici 21. Ovakav priguiva ima radni prostor tj. radni cilindar, klip (1) sa
ventilima, klipnjau (6), podnone ventile (4)Voenje klipnjae (8) koja ujedno slui za smjetaj
zaptivaa (5). Izmeu cilindra (2) i (3) nalazi se prostor za izjednaavanje (c) napunjen do polovine i
naziva se obino kompenzaciona komora.

Sl. 21. ema dvocjevnog teleskopskog armotizera

Ostatak prostora u kompezacionoj komori slui za prihvatanje poveane zapremine ulja uslijed
zagrijavanja kao i za sluaj istisnutog ulja usljed uvlaenja klipnjae. Nivo ulja u kompezacionom

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

prostoru je takav da obezbijedi i pri ekstremno niskim temperaturama (-40oC) da ne doe do ulaska
vazduha na podnonim ventilima.

Konstruktivna slika i ema rada dvocjevnog teleskopskog armotizera data je na slici 22.

Sl.22. Konstruktivna ema rada dvocjevnog armotizera

Armotizer radi na sledei nain : Pri istezanju armotizera (sl.22 a) tenost, koja se nalazi iznad klipa
podvrgnuta je sabijanju. Prelivni ventil (5) koji je postavljen u nadklipnom prostoru je zatvoren i
tenost kroz otvor na klip (15) dolazi do ventila (7) koji radi prilikom istezanja. Krutost diska ventila i
napon opruge (8) daje mogunost da se ostvari neophodni otpor armotizera. U to vrijeme usisni ventil
(9), koji je postavljen na tijelu ventila sabijanja (10), se otvara i slobodno proputa iz prostora
rezervoara u radni cilindar (17) dio tenosti kroz otvor (13). Taj dio tenosti jednak je zapremini
klipnjae (18), koja se u datom momentu izvodi iz radnog cilindra.
Pri sabijanju amortizera (sl. 22 b) njegov klip se kree prema dolje, prelivni ventil (5) se otvara i
tenost slobodno protie kroz otvor na klipu (6) u nadklipni (gornji) prostor. Pri tome se zapremina

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

tenosti potiskuje u rezervoar kroz otvor (12) s tim da predhodmo savlada otpor ventila sabijanja
(10).Napon opruge (11) ventila sabijanja daje neophodan otpor armotizera u periodu hoda sabijanja.

3.2.2. Jednocjevni teleskopski armotizeri

Pored dvocjevnih u praksi se koriste i tzv. jednocjevni amortizeri. ema takvog jednog amortizera data
je na slici 23. On ima, tzv. radijalni klip (1) iznad koga se nalazi gas pod pritiskom (3) koji treba da
prihvati promjene ulja od zagrijavanja i itiskivanja klipnjaom.

Sl.23.Jednocjevni amortizer sa razdjelnim klipom

Uslijed sabijanja ili istezanja amortizera klipnjaa potiskuje klip (5), gdje se aktivira ventil (6) ili (7)
zavisno od smjera kretanja. Samo proticanje ulja kroz ventil(6) ili (7) ima funkciju priguenja toka, pa

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

samim tim i kretanje klipa, odnosno klipnjae. Razdjeln klip (1) omoguava bilo koji poloaj
ugraivanja armotizera i praktino nema uticaja na njegovu funkciju.
Pomou njega je sprijeeno mijeanje gasa i ulja kao i pojava pjenuenja.

4. Periodine i aperiodine intervencije na sistemu elastinog oslanjanja motornog

vozila
~ Lisnate opruge ( gibnjevi )~

Lisnate opruge su nale veliku primjenu kod teretnih motornih vozila. Zglobno su vezane na ovjeenu
masu motornog vozila, preko osovinice i posteljiice uleitenja. Ovaj sklop je potrebno permanentno
odravati podmazivanjem na redovnim periodinim intervencijama, servisima. Ova intervencija moe
biti specifina u zavisnosti od uslova eksplatacije, a prema preporukama proizvoaa. Ovaj primjer je
specifian za rad graevinskih motornih vozila u pustinji, gdje se podmazivanje vri svakodnevno ili
sedmino, da se odstrane elementi kvarcne praine sa frikcionih povrina.
Gibanj tokom vremena gubi svoju elastinost i smanjuje prostor izmeu ovjeene i neovjeene mase,
pa je predodreen svojoj regeneraciji, korekciji geometrijskih veliina i podmazivanja izmeu listova
gibnja grafitnom mau. Ovaj tehnoloki proces pripada aperiodinoj intervenciji .

Sl 24. Lisnata opruga oteena usled preoptereenja

Kod lisnatih opruga vrimo ispitivanje tih opruga na sledee kvaove:

pucanje elinih listova koje nastaje od preoptereenja vozila i nepaljivog rukovanja vozilom
po neravnim putevima,

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

troenje aura i osovinice uica koje nastaje kao posledica due upotrebe, a naroito zbog loeg
podmazivanja,
slabljenje elastinosti gibnja nastajekao posledica preoptereenja vozila i kao normalna pojava
nakon due upotrebe vozila,
poputile su stege gibnja ili vjealice.
Kada je potrebno skinuti gibanj sa vozila, skidanj se vri kada je vozilo podignuto. Ako je zazor i
troenje aure u uicama velik vri se zamjena aure. Istroene ahure u uicama gibnja izbijaju se ili
se ispresuju, a u uice se utisnu ahure koje je potrebno na propisanu mjeru dotjerati razvrtanjem
prema osovinici.
Puknuti elini list treba iskljuivo zamijeniti novim, od odgovarajueg materijala i odgovarajuih
dimenzija, uz potrebno dotjerivanje na odgovarajuu duinu i veliinu luka.
Kontrola elastinosti gibnja vri se nakon to se komplet gibanj skine. Izmjere se duina izmeu osa
aura uica i visina ose od sredine gibnja. Ako je duina vea od dozvoljene, a visina manja, gibanj je
"istegnut", tj. oslabljenog napona.
Takav gibanja je potrebno rastaviti i sve listove dotjerati u prvobitni poloaj pomou prese na hladno
( prengovanje ).

~ Zavojna opruga ~

Zavojna opruga,kao elastini element, fiksno je uleitena sa odreenom silom prednapona i na njemu
nema potreba za intervencijama sve do njenog otpisa ili zamjene.
Najvei broj zavojnih opruga otkazuje usled zamora materijala, to znai da su pretrpjele veliki broj
ciklusa sabijanja i istezanja usled ega materijal postaje krt i puca. Ako je amplituda ovih ciklusa
velika, proces zamora materijala je ubrzan. Vozila iji je prtljni dijo esto pretovaren imaju velike
anse za rano otkazivanje zavojnih opruga. Zamor je takoe ubrzan usled este vonje po neravnim
putevima.
Drugi najei uzrok otkazivanja je korozija koja je ei uzrok loma zavojne opruge nego to su
vozai toga svjesni. Ipak, nove tehnologije premazivanja opruge su dole do take kada podnose udare
veih komada kamenja bez oteenja. Na slici 24 je dat primjer zavojne opruge koja je pukla usred
korozije. Desna slika pokazuje popreni presjek korodirale opruge na kojoj crvena linija oznaava
orginalnu dimenziju ispravne opruge.

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

Sl.24.Zavojna opruga sa oteenjem

~Pneumatski i hidropneumatski elastini elementi~

Sistem pneumatskog elastinog oslanjanja motornog vozila ima visoku pouzdanost i iskljuena je
svaka mogunost saobraajne nezgode. Najosetljiviji elemenat u sistemu je pneumatski jastuk.
Pucanjem ovog elementa ili gubitak vazduha u sistemu, nee ugroziti aktivnu bezbjednost motornog
vozila u javnom saobraaju i izazvati saobraajnu nezgodu. Ovjeena masa motornog vozila, nai e
oslonac na osovini preko elastinog gumenog odbojnika. Na ovaj nain prihvaeno je vertikalno
optereenje motornog vozila u pravcu z ose. Preostale aktivne sile, uzdune i poprene, u pravcu x i y
ose i dalje preuzimaju vodei elementi sistema elastinog oslanjanja. Na ovaj nain se motorno vozilo
moe prevesti do prve servisno-remontne radionice, sa kontrolisanom brzinom, bez veih problema.
Hidropneumatski sistemi elastinog oslanjanja danas su u najveoj mjeri primjenjuju kod putnikih
motornih vozila sa automatskim funkcionisanjem, u skladu sa raunskim programom stabilizacije u
svim ravnima. Poremeaj u funkcionisanju ovih sistema manifestuje se preko raunara i pokazuje se u
sistemu automatske informatike o uzroku poremeaja. Intervencije su aperiodine prirode, a sistem sa
izuzetno visokim stepenom pouzdanosti.

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

Sl.25. Vazduni jastuci (prednja osovina autobusa)

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

~Odravanje Armotizera~
Na rad i ivotni vijek armotizera utiu brojni faktori kao to su : stanje saobraajnica, optereenje
vozila, kilometraa, nain vonje i okolni uticaji kao to su hladnoa, toplota, praina itd.
Armotizeri se rijetko iznenada pokvare. Oni se troe polako, tako da se voza postepeno privikava na
umanjenu sposobnost priguenja. U kritinim situacijama oslabljeni armotizeri imaju opasne posledice
kao to su :

Vozilom se teko upravlja u krivinama i dolazi do zanoenja,

Vozilo reaguje osjetljivo na boni vjetar,
Zaustavni put se produava,
Armotizeri probijaju pri veim neravninama podloge ili rupama naputu,
Rizik od proklizavanja po mokrim voznim podlogama se poveava.

Radni vijek armotizera u velikoj mjeri zavisi od broja ciklusa sabijanja i istezanja. Jedna od estih
pojava je curenje ulja iz radnog prostora usled zamora zaptivaa armotizera to izaziva slabljenje
armotizera ( sl. 26 ). Takoe je prisutna i mogunost fizikog oteenja usled kontakta sa raznim
predmetima koji se nalaze na putu.

Sl. 26. Armotizer sa neispravnim zaptivaem

Seminarski radOdravanje sistema za oslanjanje

5. Literatura

1. https://www.motorna-vozila.com
2. Boidar nikoli, Slobodan Milidrag, Motorna vozila - teorija pouzdanosti u funkciji
odavanja motornih vozila
3. www.scribd.com/doc/165463540/Zoran-Kalini-Cestovna-vozila-4-Odravanje-cestovnihvozila-II
4. http://krisitom.com.mk/download/amortizeri_eksploatacija%20i%20greski.pdf