Pojam i predmet istorije

Istorija je nauka koja proucava proslost ljudskog drustva od njegovog nastanka do

danas.Potice od grcke rijeci historia sto znaci provjerena vijest,odnosno saznanje o pojavama i
dogadjajima iz proslosti.
Isttorija je nastala u vrijeme kad se pojavila teznja covjeka da zabiljezi vazne dogadjaje. Prve
istorijske podatke zapisali su narodi starog Istoka ,u kamenu,kostima,papirusu i bakarnim
plocama. Stari Grci i Rimljani prvi su poceli sistematski da biljeze dogadjaje i upisuju ih u kalendar
hronoloskim redom.Vazniji dogadjaji su upisivani i u hronologije(ljetopise) . To su bila prva
samostalna istorijska dijela. Skoro svi narodi pisali su svoje hronike,koje su ujedno znacile i
pocetak njihove istorografije.
Osnivacem istorije smatra se grcki naucnik Herodot( 5. vijek P.N.E.) .On je takodje nazvan i ocem
istorije. Tukudid ue uveo istoriju u red nauka. Grcki i rimski istoricari tumacili su istoriju kao
dijelo bogova i heroja,a skoro svi su pisali o vladajuceoj klasi i branili trenutni poredak. Tacit se
prvi trudio da pise bez mrznje i pristrasnosti.
Srpska istoriografija dozivljava uspon u 15. vijeku kada su napisane biografije mnogih vladara i
originalna knjizevna dijela.
Istorija moze biti :
1)Opsta
2)Teritorijalna

Istorija kao nauka

Istorija je nauka jer ima predmet istrazivanja i naucne metode po kojima trazi uzroke i otkriva
zakonitosti razvitka ljudskog drustva. Predmet istrazivanja istorije je covjek kao drustveno bice i
kao dio ljudske zajednice. Istorija je drustvena nauka jer se bavi prosloscu ljudskih drustava.
Pojam istorija je mijenjao svoje znacenje kroz vijekove. Tek u doba franackog cara Karla Velikog
obnovljen je rad na pisanju istorijskih dijela. U vrijeme humanizma i renesanse pocinju se koristiti
pisani i materijalni izvori. Tek u 20. vijeku istorija je konstruisana kao nauka odvojena od
knjizevnosti.
Istorija kao nastavni predmet
Nastavnim predmetom istorija ucenici sticu istorijske predstave,pojmove,uocavaju zakonitosti
,izgradjuju istorijske poglede na svijet i opste poglede na zivot. Osnovni zadatak nastave istorije je
poznavanje proslosti,razumjevanje sadasnjosti,i u granicama moguceg predvidjanje buducnosti.
Ona za cilj ima da razvja kriticko misljenje,patriotizam, odanost svom narodu ,vjeri i tradiciji.
Odnos istorije prema drugim naukama

Medju drustvenim naukama historija zauzima znacajno mjesto. Sve drustvene nauke moraju se
oslanjati na istoriju.
Istorija je usko povezana sa : politickom ekonomijeom,sociologijom ,politologijom,geografijom i
dr.
Pomocne istorijske nauke su : arheologija,hronologija, numizmatika i sl.

ISTORIJSKI IZVORI

Istorijski izvori su dokumenti,predmeti i sve na osnovu cega se dolazi do saznanja o

dogadjajima ,ljudima i ljudskim zajednicama.
Dijele se na :

Pisane : povelje,akti,propisi,naredbe,literarna dijela,natpisi,pisma,slike i zapisi iz proslosti.

Sadrze najvise podataka na osnovu kojih se saznaje razvoj ljudskog drustva

Materijalne : ostaci materijalne kulture i djelatnosti ljudi ( oruzje,orudje,gradjevine,novac,nakit

,odjeca,posudje itd.)

Tradicija ili usmeno predanje : price,legende,anegdote,poslovice ,epske pjesme i drugi.

Sredstva javnog informisanja mediji : internet,televizija i sl.

Istorijska nauka ima zadatak da utvrdi tacnost podataka koje daju istorijski izvori.
Pisana dokumenta i akti cuvaju se u arhivama.
Za izucavanje juznoslovenske istorije vazne su arhive u
Dzbrovniku,Beogradu,Istambulu,Budimpesti i manastiru Hilandar.
Stari spomenici,slike,novac,oruzje orue i slicno ,cuvaju se u muzejima.

RACUNANJE VREMENA
Nauka o racunanju vremena naziva se hronologija. Dogadjaje iz daleke proslosti je tesko tacno
datirati jer si stari narodi racunali vrijeme na razlicite nacine. Skoro kod svih naroda pocetak ere je
oznacavao neki bitan,veliki dogadjaj.
Savremen svijet racuna vrijeme po erama, a stari narodi su racunali vreme prema odreenim
godinama:
1. Egipani - prema godini vladavine faraona
2. Grci -od 766. god. pre nove ere prema prvoj olimpijadi

3. Rimljani - od 753. god. pre nove ere od legendarnog nastanka grada Rima
4. Muslimani - od 622. god. nove ere kada je Muhamed preao iz Meke u Medinu
Hriani -od roenja Isusa Hrista

Gotovo svi stari narodi imali su svoj kalenar. Stari egipcani su imali lunarni kalenar i vrijeme
racunali prema mjesecevim mjenama. Stari grcki kalendar bio je solarni.

Reformu julijanskog kalendara ,koga je sastavio Julije Cezar i koji je bio u upotrebi do pred
kraj 16. vijeka, izvrsio je Grgur XIII .

Periodizacija istorije
Podijela istorije na duze vremenske pediode naziva se periodizacija.
Istorija se dijeli na:

praistoriju
istoriju

U 18. vijeku izvrsena je podijela istorije na :

Istoriju antike do 4. vijeka

Istoriju srednjeg doba - do pada Carigrada 1453. godine
Istoriju novu

Savremena istorija pocinje od Beckog kongresa 1815. godine.

Istoriju mozemo podijeliti i na :
1. stari vijek- robovlasniko drutvo: od prve drave do V veka (476. godina - pad zapadnog
Rimskog carstva)
2. srednji vijek - feudalizam: od V veka do XVI veka - prve buroaske revolucije
3. novi vijek - kapitalizam: od XVI veka do 1917. godine (Oktobarska revolucija u Rusiji)
4. savremeno doba - socijalizam: od 1917. god. do danas