Monografija PPF Final

Poljoprrivrednop
prehrambeenifakultetUniverzittetauSara
ajevu
70god
dinapostojjanja
Mo
onografija
a
Poljoprivreednoprehra
ambenifakultetUniverzitetauSarajjevu
Sarajevo,mart/ouja
ak2010.god
dine
PoljoprivrednoprehrambenifakultetUniverziteta
uSarajevu
70godinapostojanjaMonografija
Izdava: PoljoprivrednoprehrambenifakultetUniverzitetau
Sarajevu
Zaizdavaa: Prof.drMirsadKurtovi,dekan
Glavniiodgovorni Doc.drMilenkoBlesi
urednik:
Pomoniciglavnog Prof.drRamizHandi
urednika: Prof.drZlatkoHakl
Ureivakiodbor: Akademikprof.drTaibari
Prof.drDevadJarebica
Prof.drHamidBoguanin
Prof.drHamidustovi
Prof.drHusnijaFesti
Prof.drHusnijaResulovi
Prof.drLjubomirMii
Prof.drMirsadKurtovi
Prof.drRefikTelalbai
Prof.drSalkoMuratovi
Prof.drSelimkalji
Prof.drSonjaBijeljac
Prof.drevalMuminovi
Prof.drTatjanaLjujiMijatovi
Doc.drAmelaPeljto
Lekturaikorektura: AzraMemija
Tehnikiurednik: EmirHabibovi,dipl.ing.
Tira: 350primjeraka
tampa: "tamparijaFojnica"d.o.o.,Fojnica
Ukolikonijedrugaijenaznaeno,fotografijeidrugiprilozisupreuzetiizArhive
Fakulteta.
Poljoprivrednoprehrambenifakultet
UniverzitetauSarajevu
70godinapostojanja
Monografija
SADRAJ
PREDGOVOR.............................................................................................................................................7
1.AGRARNEPRILIKE,OBRAZOVANJEIISTRAIVANJEUPOLJOPRIVREDIBOSNEI
HERCEGOVINEDOOSNIVANJAFAKULTETA.........................................................................................9
2.OSNIVANJE,STATUSIPROMJENEORGANIZACIJEFAKULTETA..............................................15
2.1.OsnivanjeipromjeneorganizacijeFakulteta........................................................................................15
2.1.1.OsnivanjeipoetakradaPoljoprivrednoumarskogfakultetauSarajevu1940.
godine.......................................................................................................................................................................15
2.1.2.Saveznavisokapoljoprivrednakolazaplaninskogazdovanje(19471948)............18
2.1.3.Poljoprivrednoumarskifakultet(19481958).......................................................................21
2.1.4.Poljoprivrednifakultet(19592006).............................................................................................25
2.1.5.Poljoprivrednoprehrambenifakultet(2006).......................................................................32
2.2.SmjetajFakulteta.............................................................................................................................................34
2.3.RadFakultetatokomrataod1992.1995.godine.............................................................................41
2.3.1.Ljudskiimaterijalniresursi1992.godine..........................................................................................42
2.3.2.Ljudskiimaterijalniresursitokomratnogperioda1992.1995.godine......................42
2.4.Dekanifakulteta.................................................................................................................................................44
3.OBRAZOVANJE........................................................................................................................................55
3.1.Predbolonjskisistemstudiranja.................................................................................................................55
3.1.1.Obrazovanjediplomiranihinenjerapoljoprivredeiprehrambenihtehnologija.....55
3.1.2.Postdiplomski(magistarski)studij................................................................................................67
3.1.3.Doktoratnauka........................................................................................................................................71
3.2.StudiranjepremaprincipimaBolognaprocesa...................................................................................72
3.2.1.Dodiplomskistudij.................................................................................................................................74
3.2.2.Diplomskistudijskiprogrami............................................................................................................79
3.2.3.Doktorskistudij.......................................................................................................................................81
4.NAUNOISTRAIVAKIISTRUNIRADNAFAKULTETU........................................................83
4.1.InstitutiFakulteta..............................................................................................................................................84
4.1.1.Institutzaekonomikupoljoprivredeiprehrambeneindustrije.......................................85
4.1.2.Institutzapedologiju,agrohemijuimeliroacije.......................................................................91
4.1.3.Institutzapoljoprivrednutehniku..............................................................................................102
4.1.4.Institutzaratarstvo............................................................................................................................109
4.1.5.Institutzavoarstvoivinogradarstvo.......................................................................................115
4.1.6.Institutzatehnologijupoljoprivrednihiprehrambenihproizvoda.............................127
4.1.7.Institutzazatitubiljaiprehrambenihproizvoda...............................................................138
4.1.8.Institutzazootehniku........................................................................................................................146
4.2.NaunostruniskupoviuorganizacijiFakulteta...........................................................................156
4.3.SaradnjaFakultetasanaunim,strunimiprivrednimorganizacijama...............................159
4.3.1.Pregledlisteugovoraoposlovnoj,naunojiobrazovnojsaradnji................................163
5.EKSPERIMENTALNIOBJEKTIFAKULTETA..................................................................................165
5.1.Fakultetskooglednopoljoprivrednodobro"Slatina....................................................................165
5.2.Fakultetskooglednoumskodobro"IgmanIlida........................................................................168
5.3.Fakultetskooglednopoljoprivrednodobro"GvoznoKalinovik..............................................169
5.4.FakultetskooglednopoljoprivrednodobroButmirIlida.......................................................171
5.5.EksperimentalnoedukativnipoligonpoljoprivrednemehanizacijenaButmiru..............175
5.6.Sadanjestanjeistatuspoligona.............................................................................................................177
6.ISTRAIVAKICENTRIFAKULTETA..............................................................................................179
6.1.Centarzaribarstvo"NeretvaKonjic,Borakojezero...................................................................179
6.2.CentarzabiljnegenetskeresurseGenbanka.................................................................................182
7.MEUNARODNASARADNJAFAKULTETA....................................................................................185
8.IZDAVAKADJELATNOSTFAKULTETA........................................................................................195
8.1.RadoviPoljoprivrednoprehrambenogfakulteta.............................................................................195
9.BIBLIOTEKAFAKULTETA.................................................................................................................199
10.ZAJEDNIKESLUBEFAKULTETA...............................................................................................203
11.STUDENTIISTUDENTSKEORGANIZACIJEFAKULTETA.......................................................207
PRILOZI.................................................................................................................................................211
PrilogINastavniplanovietvorogodinjihstudijskihprogramaFakulteta(213)
PrilogIINastavniplanovipostdiplomskihmagistarskihstudijaFakulteta(229)
PrilogIIINastavniplanovidodiplomskihstudijskihprogramaFakultetaprema
principimaBolognaprocesa(231)
PrilogIVNastavniplanovidiplomskih(master)studijskihprogramaFakulteta
premaprincipimaBolognaprocesa(245)
PrilogVListadiplomiranihininjeraPoljoprivrednoprehrambenogfakulteta
Sarajevo(251)
PrilogVISpisakmagistaranaukaPoljoprivrednoprehrambenogfakulteta
Sarajevo(276)
PrilogVIISpisakdoktorapoljoprivrednihnauka(278)
PREDGOVOR
Navrilo se 70 godina od dana kada je donesena Odluka o formiranju Poljoprivredno

umarskogfakultetauSarajevu.Ovaodlukanastalajekaopotrebazaformiranjemvlastitih
kadrova,kojibiseprihvatiliveomaznaajneiodgovorneulogeunaprjeenjapoljoprivredne
proizvodnjeiumarstva.
Ovu potrebu osjetila je i AustroUgarska monarhija, koja je na ovim prostorima zapoela
aktivnosti na transferu (prenoenju) tada modernih tehnika u proizvodnji hrane i
racionalnojeksploatacijiumskogbogatstva.NasamomstarturadaovogFakultetaiskazan
jeodnaegovjekaznaajaninteres,takodaseu prvugodinuovogFakultetaupisalo127
studenata,odkojih27djevojaka.
Naalost,nakonsamodvanepunasemestraradaovevisokokolskeustanove,tadasmjetene
uprostorijamakasnijePedagokeakademije,ubliziniSrednjeekonomskekoleiPrvemuke
gimnazije,Fakultetprestajesaradom.
Drugi svjetski rat prekinuo je jedan veoma znaajan projekat da Bosna i Hercegovina sebi
obezbijedi vlastiti kadar za potrebe vlastite poljoprivredne i umarske proizvodnje i time
napraviprikljuaktadaveintenzivnimimodernimprocesimauproizvodnjihraneuEvropi.
Tek zavretkom Drugog svjetskog rata 1947. godine u prostorijama biveg Franjevakog
samostanausarajevskomnaseljuGrbavicanastavljasaradomovavisokokolskaustanovai
zapoinje njen uspjean razvoj. Od ovog perioda ivot i rad Fakulteta obiljeava neobino
snana i dinamina razvojna linija. Fakultet u svoje klupe prima studente iz svih krajeva
Jugoslavije, a nastavniki kadar u prvo vrijeme gostuje iz drugih univerzitetskih centara
Jugoslavije.
Na nau sreu, jo na samom startu shvatio se znaaj nastavnikog kadra, pa se jednom
osmiljenom kadrovskom politikom veoma brzo stvorilo prvo jezgro vlastitog nastavnog
kadra. Uporedo sa ovakvom kadrovskom politikom na Fakultet dolaze izrasli kadrovi
poljoprivrednoumarske struke porijeklom iz Bosne i Hercegovine, tako da ve poslije
nekolikogodinaveinunastavnogosobljainekadroviiznaihpodruja.
Sve snaniji razvoj poljoprivredne i umarske proizvodnje, posebno na dravnim
poljoprivrednim i umskim dobrima, generisao je i stalne procese modernizacije nastavnog
procesaiizgradnjupoligonazapraktinuobukustudenata.UovodobaFakultetraspolae
sa nekoliko poligonskih objekata, na kojima je mogue za to vrijeme obavljati praktinu
nastavu,alivetadapostavljatiiprveeksperimente,temeljenenametodologijamanauno
istraivakihprincipairada.
OdovogperiodaFakultetulaziuprocesestalnogobogaivanjasalaboratorijskomtehnikom,
poligonima i kolovanju vlastitog kadra u vlastitoj sredini ili na drugim renomiranim
jugoslovenskim univerzitetima. Uporedo sa ovim procesima, Fakultet doivljava i svoju
unutranju reorganizaciju, mijenjajui strukturu nastavnog procesa putem unutranjih
organizacionihformi,takodaseuciljuefikasnijegfunkcionisanjauprvovrijemeformiraju
katedrezasrodnepredmete,azatimirazdvajanjePoljoprivrednogiumarskogfakultetau
dvijezasebnecjeline,koristeiuprvovrijemezajednikuinfrastrukturu,paidionastavnog
kadra.
Od1959.godinePoljoprivrednifakultet,kaosamostalnavisokokolskaorganizacijauokviru
Sarajevskoguniverziteta,dobivajovienazamahunesamoumaterijalnomikadrovskom
opremanju, nego i u poboljanju svoje unutranje strukture obrazovanja formirajui tri
studijskasmjera:stoarstvo,voarstvovinogradarstvoiratarstvo.
Daljim organizovanjem Fakultet, zbog iskazane potrebe, svoju unutranju organizaciju
transformieupravcuformiranjanovihinstitutaiodsjeka,kojiseprilagoavajusavremenim
kretanjimaunastavnomprocesunasrodnimfakultetimatadanjejugoslovenskezajednice.
Ovi instituti zapoinju proces dalje modernizacije nastave, opremanja vlastite laboratorije,
intenzivnokoristepoligonezanastavniiistraivakirad,uspostavljajusaradnjusadrugim
srodniminstitutima,teseaktivnoukljuujuupruanjestrunepomoiprivredi.
Svereorganizacijeuproteklih70godinabilesuufunkcijimodernizacijenastavogprocesa,
takodadanasFakultetimaprofilpoljoprivrednoprehrambenogkaraktera,kolujuimlade
ljude za veoma raznovrsnu i zahtjevnu primarnu poljoprivrednu proizvodnju i modernu
preraivaku prehrambenu industriju. Zakljuno sa krajem decembra 2009. godine, na
Fakultetu je diplomiralo 5.128 ininjera poljoprivrede i tehnologije poljoprivrednih i
prehrambenih proizvoda, a svoje teze odbranilo je 279 magistara i 216 doktora
poljoprivrednihnauka.
Sa ponosom gledamo na proteklih 70 godina kroz nemirna vremena, koja su obilovala ne
samo materijalnim i kadrovskim tekoama, nego i drugim preprekama koje je nametao
drutvenistatusovogprostora,kaoinemirnaturbulentnavremenauijemvrtloguseesto
nalazio i na Fakultet. U svojoj istoriji od 70 godina Fakultet je doivio dva posebno teka
udara,kojasuostavilatraga,atosuratniperiodi1940.1941.i1992.1995.godine.
Na nau sreu, kadrovi Fakulteta, uz pomo i razumijevanje drutvene zajednice, uvijek su
izlazili iz ovih tekoa akumulirajui novu energiju za jo vei iskorak u unaprjeenju
nastavnog procesa, obrazovanju vlastitih kadrova te otvarajui se prema drutvenoj
zajednicikrozpruanjesavremenihsaznanjapoljoprivrednenaukeiprakse.
Opremajui Fakultet savremenom laboratorijskom tehnikom, kolujui kadrove na
prestinimsvjetskimuniverzitetima,stvorilismouslovezaiskorakubudunost,ukojojejo
viebitinausluzinaemovjeku,proizvoauhraneidrutvenojzajedniciucjelini.
Prof.drMirsadKurtovi,dekan
1.AGRARNEPRIILIKE,O
1
OBRAZOV
VANJEIIISTRAIIVANJEU
U
P
POLJOPR
RIVREDIIBOSNE
EIHERCE
EGOVINE
NEDOOSSNIVANJA
A
FA
AKULTET
TA
Dolasskom Osmaanlija na Balkan

B
i postepenim
p
osvajanjem
m dijelova srednjovjek
kovne
Bosanskekraljev
vine,teuspo
ostavomoto
omanskeup
prave,nastallesuvelike promjeneu
usvim
dna grana za cijeli period
p
sferaama ivota. Poljoprivrreda je bilaa dominanttna privred
otom
manske upraave na ovom
m podruju. U Bosni i Hercegovin
ni su bili zaastupljeni odnosi
o
izmeuzemljoraadnika(koriisnika)izem
mljoposjedn
nikanadvattemeljnavid
da,ito:begllukii
kmettski.Uokvirrubeglukoggodnosazeemljokorisniik(begluarrilinapoliaar)jeodvlaasnika
(begaa)uzimaozeemljunaob
braivanjeikoritenjeu
utzv.napoliarskomod
dnosu,poko
omeje
beg davao samo
o zemlju, a
a zemljoradnik je obraaivao, dok su urod p
poslije izdvaajanja
napola.Uok
kvirukmetsskogodnosaa,zemljovlassnik(beg)jeeustupaozemlju
sjemenadijelilin
kmetu)sassvimpotrebnimstambeenimiprivrrednimobjektimapotreebnim
zemljoradniku(k
o
regulisani su uggovorom, koji
k
je
za iivot njegovee porodice. Njihovi meusobni odnosi
ovjerrenodnadleenihorganavlasti.Gledanoucjeliini,agrarnio
odnosiuperioduotomaanske
vlasttiuBosniiH
Hercegovinisubiliveom
mazamreniikomplikov
vani.
Slika1.Oranjeralomiivolovima1
Toko
om40godin
naaustrouggarskeuprav
ve,od1878.do1918.ggodine,uBo
osniiHerceggovini
jedo
olodoznaajnihpromjenausvim
msegmentim
maivljenja. Uovompeeriodujezap
poeo
procees industrijjalizacije i modernizaccije, koji je doveo do poboljanjaa privreivaanja i
nain
naivljenja.
1
Ppreeuzetosa:ww
ww.rama.co.b
ba
9
70godinapostojanjaPoljoprivrednoprehrambenogfakultetaUniverzitetauSarajevuMonografija
U periodu austrougarske uprave, Bosna i Hercegovina je bila izrazito agrarna zemlja u

kojoj se oko 90% stanovnitva bavilo poljoprivredom i od nje ivjelo. Prema popisu od
1985. godine, od poljoprivrede, kao glavnog zanimanja, ivio je 1.385.291 stanovnik ili
88,34%odukupnogbroja.
Navedeni odnosi u ekonomskosocijalnoj strukturi, a posebno u sferi agrarnih odnosa u
Bosni i Hercegovini, doveli su do ope privredne i drutvene zaostalosti. Nova vlast
ostavila je, odnosno nije mijenjala, agrarne odnose koji su naslijeeni iz perioda
otomanske uprave, a koji su temeljeni na Sefardskoj naredbi iz 1859. godine i
Ramazanskom zakonu. Meu kljunim pitanjima razvoja Bosne i Hercegovine bila je i
poljoprivreda.Zarazvojrazliitihgranaoveoblastibilajerazraenapolitikaimjerekoje
epodratibrirazvojiunaprjeenjepoljoprivredneproizvodnje.
Jedna od mjera za unaprjeenje poljoprivredne proizvodnje je bilo formiranje
poljoprivrednihstanicanaodabranimlokacijama,kojesutrebaledaposluezaedukaciju
omladine i farmera za savremeniju i kvalitetniju poljoprivrednu proizvodnju.
Poljoprivrednestanicesu1886.godineformiraneuGackuiModrii,1888.uLivnui1893.
uButmirukodIlide.Stanicesuimalezadatakdasluekaouzornapoljoprivrednaimanja,
iji su strunjaci djelovali kao savjetnici na unaprjeenju poljoprivredne proizvodnje u
okolini stanice. Uz stanice su formirane nie trogodinje poljoprivredne kole, u koje su
primana preteno seljaka djeca u dobi od 16 do 18 godina uz obavezu da e se po
zavrenojkolivratitinasvojaimanja,gdjeesteenaznanjaprimijenitizaunaprjeenje
poljoprivredneproizvodnje.
Poljoprivrednestanicesuimaleslijedeezadatke:
Da kao uzorna gazdinstva razvijaju savremenu poljoprivrednu proizvodnju, tako

daprimjeromisavjetimadjelujunaokolnaseljakagazdinstva,
Da proizvode kvalitetnu sjemensku robu, sadnice i dr., i da ih besplatno ili po
niskimcijenamadijeleokolnimgazdinstvima,
Dauzgajajuiproizvodekvalitetnurasplodnustoku,naroitomukerasplodnjakei
daju uz odreene uslove seljakim gazdinstvima u svrhu oplemenjivanja domae
stoke,kojajebilanekvalitetnaislaboproduktivna,te
Da kao uzorna, moderna imanja slue za teoretsku i praktinu nastavu polaznika
poljoprivrednihkolairaznihkurseva,kojisuseodravali.
Smjetaj stanica je bio dobro odabran sa ciljem da budu smjetene u razliite prirodne i
ekonomske uslove i da imaju utjecaja na primjenu racionalnije obrade zemljita,
unaprjeenjestoarstva,voarstva,proizvodnjepovraimlijekazatrite.
Austrijska vlast je nastojala da raznim ekonomskim mjerama unaprijedi poljoprivrednu
proizvodnju na seljakim gazdinstvima, a u cilju poveanja proizvodnje za trite. U tom
smislupreduzetesumjerezauvoenjenovihkulturaipasminastokeiuvoenjeodnosno
nabavkusavremenemehanizacije.
Poetkom osamdesetih godina 19. stoljea preduzete su mjere za uzgoj novih pasmina
konja.IzergeleuLipicamadoloje5rasnimpriplodnjaka,aizergeleuBabolnidobavljeno
je jo 16 pastuha, koji su rasporeeni irom Bosne i Hercegovine. U Sarajevu i Mostaru
podignutesunovepastuharne1885.godiniinabavljenjejo21pastuh.
10
Agrarneprilike,obra
azovanjeiistrraivanjeupo
oljoprivrediB
BosneiHerceg
govine...
Zanim
mljiv osvrtt na prihv
vatanje nasstojanja no
ove uprave za pobolljanje stan
nja u
poljo
oprivrediBo
osneiHerceggovinetogd
dobadajeNo
oelMalcolm
m2:
Bosanskisseljacinisup
posebnocijen
nilibasvettenovotarijee.Jedanausstrougarski
andarmerrijskioficirrrekaoje190
06.godineE
EdithDurham
mdasu"za ovajnarod
ovepromjeeneprenaglo
odole;oni vievolesta
areturskesttazeitovarn
nustokuod
zaprenih kolainovih
hcesta,inep
povjerljivisu
upremasvem
munovome"".Unjegovu
dijeluHerccegovineseljjacisuakodbiliupotrebljavatieljezneplugovvekojeimje
vlastponudilapocijen
niniojodprroizvodne."P
Potroilismo
oneznamkolikonovca
pravimo kva
alitetu stokee: pribavili smo
s
im bikkove, drijep
pce, ovnove,
da im pop
neraste na
ajplemenitijiih rasa. Lanii smo u jedn
no selo posla
ali prekrasn
nog nerasta
ovjekuzakogasmom
mislilidajep
pouzdan.Ak
kadjedoao
oBoi,onlijjepozaklao
pekaogaipozvaocijeloselonagozb
bu."
nerasta,isp
Austrrougarskoj upravi,kojajezasvoggavijekauB
BosniiHerccegovinipod
diglavieod
d200
osnovnihkola,ttrisrednjekole,tehnikuiuiteljsskukolu,nemoesep
prigovoritid
danije
ulaokolstv
vuiobrazov
vanju.Trebaasamonapomenutidaajeovaupraava1909.godine
brinu
uvelaaobaveznoo
osnovnoobrazovanje.
Faksimil1.DiplomaZem
maljskevladezaBosnuiH
Hercegovinud
dodijeljena21
1.novembra
ne Ahmedbeggu erimagiu iz Oraja za zasluge u unapreenju
u ljivarstva
1908. godin
(ArhivaporrodiceTvicaiizOraja)
2NoellMalcolm:Pov
vijestBosneA
AustrougarskiiperioduBosn
niiHercegovin
ni,Erasmus,Zaagreb,1995.
11
Upogledupoljoprivrednogobrazovanjabiljeesenastojanjadasekrozmreuformiranih
stanica i este organizacije predavanja i kurseva za seljako stanovnitvo stanje
poljoprivrede unaprijedi. Poetkom dvadesetog vijeka u nekim dijelovima Bosne i
Hercegovine javljaju se domaini koji su svojim pristupom i ostvarenim rezultatima u
poljoprivrednoj proizvodnji zasluivali posebna priznanja koja je dodjeljivala tadanja
uprava,stimuliuiinatajnainrazvojpoljoprivrede.
Prvi svjetski rat je ostavio teke posljedice na cjelokupan privredni razvoj, jer je
poljoprivredabilazaputena,selojeostalobezhraneiestonijebiloitaricanizasjeme.
Stonifondjebiodesetkovan,paje gladharalaposljednjedvijegodinerataiproduila i
prvimposlijeratnimgodinama.
Da bi se stanje saniralo, Ministarstvo za poljoprivredu u relativnom kratkom roku je
trebalodaobezbijedisjemenazasjetvuinabavipoetnistonifond,kojibiseuzpovoljne
uvjetedodijelioseljacima,zadrugamaipoljoprivrednimdobrima.
Dabisenavedeniposlovimogliuspjenoobavitibilisupotrebnipoljoprivrednistrunjaci
kojih nije bilo dovoljno. Zato je Ministarstvo naredilo da se prikupe podaci o
poljoprivrednim strunjacima, zemljoradnikim zadrugama i poljoprivrednim dobrima.
Pored ostalog, Ministarstvo za poljoprivredu je naredilo da poljoprivredne stanice, u
granicamasvojihmogunosti,obnovepoljoprivrednuproizvodnju.
U cilju obezbjeenja poljoprivrednih strunjaka, Ministarstvo poljoprivrede i voda
Odjeljenjezanastavuje6.novembra1922.godinenasjedniciuBeogradudonijeloodluku
da se umjesto poljoprivredne stanice u Butmiru, osnuje Nia poljoprivredna kola, u
okvirukoje edjelovatiiekonomija.Poredosnivanjaovekole,uBosniiHercegovini su
formiranepoljoprivrednekoleuBanjojLuci,apljini,Tuzli,Derventiidrugimmjestima.U
ovomperiodu,poljoprivrednistrunjacisuseobrazovaliusrednjimkolamauSrbijiina
univerzitetimauBeu,Pragu,Budimpetiidrugima.Prviing.poljoprivredekojijezavrio
studije u Beu je Uzeir Biser, koji je doao i bio zaposlen u Zemaljskoj vladi kao
poljoprivrednistrunjak.
Kraljevina SHS je nizom propisa ukinula kmetske odnose u poljoprivredi, ime su se
znatno izmijenili vlasniki odnosi. Do kraja 1930. godine dotadanji kmetovi i napoliari
postalisuvlasnicinadznaajnimzemljinimpovrinama.Dravajedodijelilazemljiteu
prvom redu solunskim borcima, srpskim dobrovoljcima u Prvom svjetskom ratu i bez
zemljaima.
U1930.godiniuSarajevujeformiranfitopatolokilaboratorijum,kojijeuskoropromjenio
nazivuPoljoprivrednaoglednaikontrolnastanica.Onajedirekcijuilaboratorijeimalau
Dolinoj ulici, u centru Sarajeva, a na Butmiru joj je dodijeljeno 7 hektara obradivog
zemljitazavrenjeogledaiuzgojaraznogbilja.Naoglednompolju(stanici)odosnivanja
do1941.godinestalnojegraenainfrastruktura,takodajeu cjelininapravljenmoderan
naunoistraivakiobjekatubiljnojproizvodnji.
Gledano u cjelini obrazovni program, naroito poljoprivrednih strunjaka (ininjera
agronomije), nije se vrio u Bosni i Hercegovini, nego se kolovanje strunjaka vrilo na
drugim univerzitetima (Beograd i Zagreb). Stoga je Ministarstvo prosvjete Kraljevine
Jugoslavije 21. marta 1940. godine donijelo Uredbu, sa zakonskom snagom, o osnivanju
PoljoprivrednoumarskogfakultetauSarajevu.Nastavajetrebalapoetiuoktobru1940.
12
Agrarneprilike,obrazovanjeiistraivanjeupoljoprivrediBosneiHercegovine...
godine.Naobaodsjeka(poljoprivredniiumarski)primljenoje127studenata,odkojihje
bilo27studentica.
Nakon izbijanja Drugog svjetskog rata i proglaenja tzv. Nezavisne drave Hrvatske u
aprilu 1941. godine, u iji je sastav je ula i Bosna i Hercegovina poslovi poljoprivrede i
poljoprivrednog kolstva su bili u okviru resora Treeg odjeljenja Odjel za seljako
gospodarstvo.Ovajodjeljeimaoslijedeeorganizacijeizoblastipoljoprivrede:
Niepoljoprivrednekole:Butmir,TuzlaiBijeljina,
StoarskizavodSokolac,
VoarskastanicaGorade,
PeradarskastanicaivonirasadnikuVisokom,
Upravadravneergele(pastuharne)uSarajevu,
PokusnaioglednastanicauSarajevu,
VonirasadniciuBijeljini,Vlasenici,epu,ZvornikuiRogatici,
ZavodzaosiguranjeodtueuSarajevu.
Zbogoptihratnihprilikapoljoprivrednokolstvosenakon1943.godinenijenalaziloniu
jednomodjelu,takodanijebilonikakvihaktivnosti.
Skromninaporidaseobrazovanjeljudiiunaprjeenjepoljoprivredepodignenaviinivo
od 1918. do 1941. godine zaustavljeni su izbijanjem Drugog svjetskog rata i faistikom
okupacijomBosneiHercegovine.
(Prof.drDevadJarebicaiProf.drRamizHandi)
13
2.OSNIVANJE,STATUSIPROMJENEORGANIZACIJE
FAKULTETA
2.1.OsnivanjeipromjeneorganizacijeFakulteta
Poljoprivrednoprehrambeni fakultet Univerziteta u Sarajevu ponosno nastavlja tradicije

najstarije svjetovne visokokolske institucije u Bosni i Hercegovini. Uredba o formiranju
fakultetapodnazivomPoljoprivrednoumarskifakultetuSarajevudonesenaje21.marta
1940. godine. Taj datum, odlukom Upravnog odbora Fakulteta od 18. februara 2003.
godine, prihvaen je kao zvanian dan osnivanja Fakulteta ili Dan Fakulteta. Nastava na
fakultetupoelajetekujanuaru1941.godineitrajalasveganekolikomjeseci,doizbijanja
rata. Bila je to ipak prva fakultetska nastava u Bosni i Hercegovini organizovana u
visokoobrazovnojinstituciji,kojanijebilateolokogkaraktera.
Fakultet je ponovo osnovan kao Savezna visoka poljoprivredna kola za planinsko
gazdovanje1946.godine.Prvaposlijeratnanastavabilajeorganizovana1947.godine,koja
oznaava i ponovni poetak, ovaj put kontinuiranog rada, Fakulteta. Fakultet je od svog
osnivanja do danas mijenjao nazive, pa e i kratak prikaz njegovog osnivanja i promjena
pravnog statusa i organizacione strukture biti predstavljen kroz periode u kojima je
fakultetnosiorazliitaimena.
2.1.1.OsnivanjeipoetakradaPoljoprivrednoumarskogfakultetau
Sarajevu1940.godine
Ministarstvo prosvjete Kraljevine Jugoslavije 21. marta 1940. godine donosi Uredbu sa
zakonskom snagom o osnivanju Poljoprivrednoumarskog fakulteta u Sarajevu, kao
zasebnog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Prema Uredbi, novoformirani fakultet ima
dvaodsjekaPoljoprivredniiumarski,anastavatrebadaponesazimskimsemestrom
kolske1940/41.godine.
DonoenjeuredbepozdravilajenajirajavnostuBosniiHercegovini,apoetakradaovog
fakultetaoekivaosesanestrpljenjemivelikimnadama.Oddonoenjauredbedopoetka
radaFakultetaproloje,meutim,znatnovrijeme.SamaUredbaslubenojeobjavljenatek
u julu 1940. godine (Slubene novine Kraljevine Jugoslavije, br. 164.LIV, 20. jula 1940.).
Kako je uredbom bio predvien upis prve generacije studenata u oktobru 1940. godine,
ve tokom ljeta je raspisan konkurs za prijem studenata. Za studij na novoformiranom
fakultetu mogli su se prijaviti samo svreni gimnazijalci. Poslije provoenja konkursne
procedurenaobaodsjekaFakultetaprimljenjeneoekivanovelikibrojkandidata.
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
benogfakulteetaUniverziteetauSarajevu
uMonografij
ija
Faksim
mil2.UredbaM
MinistraprossveteKraljevineJugoslavijeoosnivanju
u
Poljopriv
vrednoumaarskogfakulttetauSarajev
vu(IstorijskiaarhivSarajevvo)
ovenski list"" 17. oktob

bra 1940. godine
g
izvjeetava da jee na Fakulttet
Sarajevsski "Jugoslo
upisano
o 118 studen
nata, od kojjih je 25 stu
udentica. Beeogradska "Politika", izzvjetavajui o
poetku
unastavenaFakultetu1
15.marta19
941.godinepiedajeuprvugodinu
uupisano127
studenaata,akaosvo
ojevrstanku
uriozitetbiljjeidajemeeuupisanim
mbiloi27sstudentica.
16
Osnivanje,statusipromjeneorganizacijeFakulteta
Zabiljeenje,dakle,znatanintereszastudijpoljoprivredei umarstva,alijedostvarnog
poetka rada bilo potrebno izabrati nastavnike, obezbijediti zgradu za rad Fakulteta,
nabavitinastavnasredstva,itd.
Izbor prvih profesora Fakulteta nije tekao jednostavno. Za izbor profesora na
Poljoprivrednoumarskom fakultetu u Sarajevu bio je nadlean Savjet Poljoprivredno
umarskog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Na raspisani konkurs za profesore novog
fakulteta u Sarajevu nije se javio nijedan kandidat sa zvanjem redovnog profesora. U
ovakvoj situaciji, a u skladu sa tadanjim zakonima i propisima, tri redovna profesora
PoljoprivrednoumarskogfakultetauBeograduimenovanasuzamatiareirukovodstvo
fakulteta u Sarajevu, koje je imalo zadatak da formira tim nastavnika koji e realizovati
nastavu. Za dekana Poljoprivrednoumarskog fakulteta u Sarajevu imenovan je Dr
Stanoje Nedeljkovi, redovni profesor geodezije i prodekan Poljoprivrednoumarskog
fakulteta u Beogradu, a za prodekane Dr Josip Balen, redovni profesor na predmetu
Gajenje uma i Dr Dobrosav Todorovi, redovni profesor na predmetu Specijalno
ratarstvo i dekan Poljoprivrednoumarskog fakulteta u Beogradu. U sarajevskim
intelektualnim krugovima postojale su zamjerke na odugovlaenje sa poetkom rada
Fakulteta, ali i na izostanak izbora profesora Fakulteta iz domae sredine. Naime, samo
jedan kandidat iz Sarajeva, Dr Milutin Radovanovi, kustos Zemaljskog muzeja, bio je
biran u stalni radni odnos u zvanju vanrednog profesora na predmetu Zoologija. Pitanje
profesora na kraju je rijeeno angaovanjem honorarnih saradnika za predmete prve
godinestudija.OsimpredmetaNacrtnageometrijaiViamatematika,kojisuseslualina
umarskom, i Zoologija, koja se sluala na Poljoprivrednom odsjeku, na prvoj godini svi
ostalipredmetibilisuzajednikizaobaodsjeka.
Zaizvoenjenastavenaprvojgodinikaohonorarninastavniciizabranisu:
DrAhmedPoli,kustosZemaljskogmuzeja,zapredmetAgrogeologija,
Ing. Oskar Grof, direktor Srednje tehnike kole, za predmet Geodezija sa
topografijom,
Prof. Milan Vemi, v. d. Upravnik zavoda za meteorologiju, za predmet
Meteorologijaiklimatologija,
Prof. Boko Petrovi, profesor Druge muke realne gimnazije, za predmete
NacrtnageometrijaiViamatematika,
Prof.VojinGligi,profesorDrugemukerealnegimnazije,zapredmetBotanika,
Prof. evkija Bubi, profesor Dravne trgovake akademije, za predmet
Nacionalnaekonomijasafinansijama,
Ing.StanislavBa,profesorSrednjetehnikekole,zapredmetOsnovemainstva
ielektrotehnike,te
Dr Stanko Radovi, major i upravnik Hemijske laboratorije Armijske bolnice, za
predmetHemija.
Honorarni nastavnici Vojin Gligi, Boko Petrovi i Milan Vemi nakon zavretka II
Svjetskog rata postaju cijenjeni profesori Savezne visoke poljoprivredne kole za
planinskogazdovanjeiPoljoprivrednoumarskogfakultetauSarajevu.
Smjetaj novoosnovanog fakulteta dugo je bio neizvjestan. Konano je, zahvaljujui
razumijevanju Muslimanskog kulturnoprosvjetnog drutva "Gajret", Fakultet uz
17
najamninu prostora smjeten u novu zgradu ovog drutva, inae namijenjenu za aki
internat.ZgradasenalazilauuliciObalabr.32.
NastavanaFakultetupoelaje10.januara1941.godine,aFakultetjeslubenootvoren27.
januara, uz proslavu dana Sv. Save, patrona Univerziteta u Beogradu. Zbog kanjenja
poetka nastave, nije bilo semestralnog raspusta, tako da se nastava odvijala sve do
poetkarata,uaprilu1941.godine.
Okupacijom zemlje i stvaranjem Nezavisne Drave Hrvatske na Fakultetu prestaju
nastavneaktivnosti.UratnomrasulusaFakultetaseiznosiipookolnimulicamarazbacuje
dokumentacija. Nove vlasti Fakultet nisu zvanino ukinule, ali on u ratnim uslovima nije
mogaonastavitisaradom.Studentimakojisu1940/41.godinebiliupisaniuprvugodinui
koji su pohaali nastavu po zavretku II Svjetskog rata priznata su dva semestra, pa su
mogli nastaviti studije na nekom od tadanjih poljoprivrednoumarskih fakulteta u
Jugoslaviji.
2.1.2.Saveznavisokapoljoprivrednakolazaplaninskogazdovanje
(19471948)
Odmah po zavretku II Svjetskog rata nove vlasti rade na uspostavljanju visokokolskih

institucija u Sarajevu. Pedagoka akademija osniva se 22. novembra 1945., a naredne
godine otvaraju se Pravni i Medicinski fakultet. Savezna Visoka poljoprivredna kola za
planinsko gazdovanje osniva se 1947. godine. U 1949. godini otvaraju se Tehniki i
Veterinarskifakultet,teseosnivaUniverzitetuSarajevu.
Otvaranje Savezne visoke kole za planinsko gazdovanje, koja e ubrzo prerasti u
Poljoprivrednoumarski fakultet, nije se desilo sluajno. Iako vrlo nerazvijena,
poljoprivreda je, zajedno sa umarstvom, u to vrijeme predstavljala osnovnu privrednu
djelatnostuBosniiHercegovini.Poslijeratnioporavakzemlje sevelikimdijelomoslanjao
na eksploataciju uma, a oko tri etvrtine stanovnitva Bosne i Hercegovine bavilo se
poljoprivredomiodnjeivjelo.Zavretkomrata1945.godineuBosniiHercegoviniradilo
je svega desetak agronoma, a samo nekoliko njih u neposrednoj proizvodnji. Iako su i
druge privredne i neprivredne djelatnosti bile deficitarne u kadrovima, poljoprivreda je
skorobilabeznjih.IinjenicadajekodosnivanjaFakultetainizgodinanakontoganjegov
profesorski kadar angaovan iz drugih jugoslovenskih republika govori o snazi tadanje
strunebazeuBosniiHercegovini.
Savezna visoka poljoprivredna kola za planinsko gazdovanje u Sarajevu osnovana je na
inicijativutadanjegMinistrapoljoprivredeiumarstvaSaveznevladeVaseubrilovia,
inaeroenoguBosanskojGradici.Upisanomobrazloenjupotrebeosnivanjaovekole
upuenomVladiFNRJ16.novembra1946.godine,izmeuostalog,stoji:
"Naa drava po konfiguraciji svoje povrine i po prirodi i razliitosti
svojih poljoprivrednih rejona pripada tipu drava ija je povrina
dvotreinski brdska, ak i planinska, pa prema tome i poljoprivredna
proizvodnja takve zemlje usko je uslovljena. Dok je u ravniarskim
rejonima ratarska proizvodnja s intenzivnim stoarstvom glavno teite
18
rada, u brdskim i planinskim krajevima teite rada bie na stoarstvu,

sitnomikrupnom,nalivadskopanjakimkulturama,nanekimgranama
voarstva, jednom rijei na poljoprivredi kao naroitom sistemu
planinskoggazdovanja.Zbogtogamidanasmoramopoetidastvaramo
ustanove i u njima nove agronomske strunjake, ija e itava nauno
struna formacija biti orijentisana u pravcu poljoprivrednog
iskoriavanjanaihbrdskihiplaninskihrejona.Morasejednimodlunim
korakom poi novim putem i dati iz osnova nov pravac poljoprivrednoj
visokokolskojnastavi,osnivanjemposebneSavezneVisokepoljoprivredne
kole, koja e svojim naunoistraivakim zavodima i radom u njima i
mjestomukomeebitipostavljenainastavnimplanomiprogramomkoji
e imati, biti u najveoj mjeri orijentisana u pravcu to racionalnijeg
iskoriavanja i razvoja raznih poljoprivrednih grana u naem brdsko
planinskomkraju".
Uredbu o osnivanju Savezne visoke poljoprivredne kole za planinsko gazdovanje u
Sarajevu donosi Vlada FNRJ 31. decembra 1946. godine. Uredba je objavljena u
"SlubenomlistuFNRJ"br.1od3.januara1947.godine.
Jokrajem1946.godineposebna komisijastrunjakaukojojsu biliprof.drA.Ogrizek,
prof. dr D. Nikoli, in. V. Drecun, dr D. Vukavi, in. arh. B. Vukievi i od strane
MinistarstvapoljoprivredeNRBiHprof.drI.malceljdobijazadatakdapredloismjetaj
kole i ukae na njene mogue ogledne poligone ili dobra. Komisija je razmatrala
mogunost odravanja predavanja i prakse na Planinskom dobru Han Pijesak gdje je,
meutim, trebalo izgraditi potrebne zgrade. Razmatran je i smjetaj Visoke kole na
imanju tadanje Srednje poljoprivredne kole Butmir kao i na kompleksu zemljita na
Vracama. Konano, komisija Ministarstvu poljoprivrede NR BiH predlae da se razmotri
mogunostsmjetanjakoleuzgraduuZagrebakojulicibr.12(kasnijebr.18).
MinistarstvopoljoprivredeiumarstvaFNRJ,naosnovulana6UredbeoSaveznojvisokoj
poljoprivrednojkolizaplaninskogazdovanjeuSarajevu,svojimRjeenjembroj2143/VII
od28.januara1947.godineimenujekomisijustrunjakakojajeimalazadatakdapripremi
prijedlogPravilnikaoorganizaciji,trajanjuiradukole.Komisijauijemsusasavubilidr
Albert Ogrizek, dr Dobrosav Todorovi, dr Dragomir osi, Nemanja Maarevi, dr
Nikola Zdanovski, in. Vladimir Drecun, dr Dragia Nikoli, dr Duan Vukavi i in.
LjubomirMarkoviizradilajeprijedlogpravilnika.PravilniksuodobriliKomitetzakole
i nauku i Ministarstvo poljoprivrede i umarstva FNRJ, a na snagu je stupio 27. marta
1947.godine.
UredbaoosnivanjuiPravilnikoorganizaciji,trajanjuiradukoleutvrujudajeSavezna
VisokapoljoprivrednakolazaplaninskogazdovanjeuSarajevusamostalnavisokokolska
ustanovaurangufakulteta.Nastavaukolitrajeetirigodine,odnosnoosamsemestara,a
zadatak kole je da teoretski i praktino obrazuje poljoprivredne strunjake. U nastavi
kole su zastupljene sve grane poljoprivrednih nauka, a posebna panja se posveuje
disciplinamakojesuodveevanostizarazvojuunaprjeenjepoljoprivredneproizvodnje
ubrdskoplaninskimoblastima.
Prvi pravilnik kole utvruje i osnove za razvoj naunoistraivakog rada. Strateki
pravac istraivakog rada trebao je biti prouavanje i promovisanje metoda, mjera i
19
sredstava za poboljanje poljoprivredne proizvodnje u brdskoplaninskim podrujima.

Pravilnikutvrujemogunostkonstituisanjaslijedeihosamkolskihzavodakrozkojeje
trebaodaserealizujenaunoistraivakirad:
-
Zavodzastoarstvo,
Zavodzamljekarstvo,
Zavodzaplanisnkogazdovanje,
Zavodzapanjatvoilivadarstvo,
Zavodzabiljnuproizvodnju,
Zavodzapedologiju,
Zavodzavoarstvoivinogradarstvoi
Zavodzaorganizacijupoljoprivredneproizvodnje.
Pravilnikjepredviaodase,premapotrebi,moguosnivatinoviilispajatipostojeizavodi
kole.
PrematadanjojuniverzitetskojpraksiiodredbamaPravilnikaoorganizacijiiradukole
imenovanajekomisijaprofesoramatiarakojisutrebaliizabratiprvatrinastavnikakole.
Komisijumatiarainilisu:
-
Dr Dobrosav Todorovi, redovni profesor i dekan Poljoprivrednoumarskog

fakultetaUniverzitetauBeogradu,
Dr Albert Ogrizek, redovni profesor Poljoprivrednoumarskog fakulteta
SveuilitauZagrebui
Dr Steva Nikoli, vanredni profesor Poljoprivrednoumarskog fakulteta
UniverzitetauBeogradu.
Komisija matiara za prve nastavnike Savezne visoke poljoprivredne kole za planinsko

gazdovanjeuSarajevubira:
-
DrDragomiraosia,direktoraSaveznogzavodazapoljoprivrednaistraivanjai
v. d. naelnika odjeljenja za nauni rad i struno obrazovanje u Beogradu za
redovnogprofesora,
DrNikoluZdanovskog,docentaPoljoprivrednoumarskogfakultetaSveuilitau
Zagrebuzaredovnogprofesorai
Dr Fahrudina Hrasnicu, savjetnika za stoarstvo Ministarstva poljoprivrede
NRBiHzavanrednogprofesora.
Profesorskikolegijnasvojojprvojsjedniciodranoj10.maja1947.godinezadekanakole
biraDrDragomiraosia,azaprodekanaDrNikoluZdanovskog.
Prva generacija studenata upisana je u u Saveznu Visoku poljoprivrednu kolu za
planinsko gazdovanje u septembru 1947. godine i brojala je 161 studenticu i studenta.
Sveano otvaranje kole obavljeno je 2. novembra, a prvi sati nastave odrani su 5.
novembra1947.godine.
Tokom 1947/48. akademske godine, na inicijativu Ministarstva umarstva i Komiteta za
fakultete i visoke kole pri Vladi NR BiH, poinju pripreme za osnivanje Odsjeka za
umarstvo u okviru Savezne Visoke poljoprivredne kole za planinsko gazdovanje u
Sarajevu. U decembru 1948. godine Narodna skuptina NR BiH, uz saglasnost saveznih
organa, donosi Zakon o osnivanju Poljoprivrednoumarskog fakulteta u Sarajevu. Tim
20
zakonom ukida se Savezna visoka poljoprivredna kola za planinsko gazdovanje u

Sarajevu,asvaprava,obaveze,ovjerenisemestriipoloeniispitistudenatapriznajusekao
dasupostignutinaPoljoprivrednoumarskomfakultetuuSarajevu.
2.1.3.Poljoprivrednoumarskifakultet(19481958)
Poljoprivrednoumarski fakultet pod ovim nazivom djelovao je deset godina. Dekane

fakulteta davali su naizmjenino Poljoprivredni i umarski odsjek, pri emu dekan i
prodekan u istom mandatu nisu mogli biti sa istog odsjeka. Zajedno sa malim brojem
tadanjih visokokolskih ustanova u Sarajevu, Poljoprivrednoumarski fakultet 1949.
godine postaje i do danas ostaje lanicom Univerziteta u Sarajevu, koji je te godine
osnovan.
Upravljanje Fakultetom do 1954. godine vreno je prema modelu tzv. administrativnog
upravljanja, sa snanim uticajem dravne uprave na rad fakulteta. Prema Pravilniku o
organizacijiiradu,najprijeVisokekolezaplaninskogazdovanje,apotomPoljoprivredno
umarskog fakulteta, organi upravljanja Fakulteta su Profesorski savjet i Dekan.
Fakultetski Profesorski savjet inili su redovni i vanredni profesori, docenti, predavai i
honorarninastavnici.Fakultetjetokomperiodaadministrativneupraveimaoautonomiju
uoblastiplaniranjairealizacijenastaveinaunograda.
Optim zakonom o univerzitetima iz 1954. godine fakulteti su proglaeni samostalnim
ustanovama ime ulaze u period tzv. drutvenog upravljanja. Drutveno upravljanje,
prema tadanjim tumaenjima, predstavljalo je etapu prenoenja dravnih funkcija na
samostalne samoupravne ustanove. Upravljanje fakultetima poprima neke oblike kasnije
razvijenog modela samoupravljanja radnih ljudi, pri emu su nastavna i nauna pitanja i
dalje u iskljuivoj nadlenosti lanova kolektiva koji uestvuju u realizaciji ovih poslova.
Od 1954. godine pa do donoenja novog Saveznog zakona o visokom kolstvu 1965.
godine, organi upravljanja Fakultetom bili su: Fakultetski savjet, Fakultetska uprava i
Dekan. Savjet su inili lanovi koje su iz reda naunih, strunih i javnih radnika birali
Narodna skuptina i Izvrno vijee NR BiH, lanovi koje je iz svojih redova birala
Fakultetska uprava, dekan, prodekan te lan kojeg su birali studenti. Zadaci ranijeg
ProfesorskogsavjetasadasurazdvojenitakodaseFakultetski savjetbaviofakultetskom
politikom,aFakultetskaupravajeobavljalaostaleposloveupravljanja.
U ovom periodu na Fakultetu se nastava realizovala na dva odsjeka: Poljoprivrednom i
umarskom, sa odreenim brojem optih i fundamentalnih predmeta, koje sluaju
studenti oba odsjeka tokom prvih semestara. Nastava na Poljoprivrednoumarskom
fakultetukreiranajeirealizovanakroznjegoveodsjeke,saimenovanimstarjeinama(do
1951. godine) odnosno efovima odsjeka. Rad i jednog i drugog odsjeka u ovom periodu
karakterisalasusnananastojanjananjihovompersonalnomjaanju.
Osam fakultetskih zavoda na Odsjeku za poljoprivredu, kroz koje je trebao da se odvija
naunoistraivakirad,osnovanojetokomakademske1949/50.godine,imesuudareni
temelji institucionalne osnove naunog rada na Fakultetu. I uz snano promovisanje
potrebadasecjelokupnonastavnoosobljebaviiorganizovanimnaunimradom,nauno
istraivaki rad na Fakultetu sporo se razvijao. Poetkom pedesetih godina saradnja sa
21
praksom bila je ograniena na manji broj strunjaka ija je aktivnost, kako se navodi u
jednoodranihGodinjakaFakulteta,"...najeeovisilaosnalaljivosti,strunojafirmaciji
pa i linoj popularnosti...". Treba imati u vidu da ni nivo poljoprivredne proizvodnje u
specifinim poslijeratnim uslovima najee nije zahtijevao rjeavanje praktinih
problemanavisokomstrunominaunomnivou.
Profesorski savjet Fakulteta u oktobru 1949. godine donosi odluku o formiranju katedri
koje su imale zadatak da usmjeravaju i koordiniraju nastavni i nauni rad. U praksi su
katedresvojuaktivnostuoblastinaunihistraivanjanajeerealizovalepretresanjemi
usvajanjem planova naunih istraivanja i planova za obrazovanje naunih kadrova. Sa
ciljem usaglaavanja planova naunog rada koje su donosile pojedine katedre, 1951.
godineformirasefakultetskaKomisijazanaunoistraivakirad.Imajuiuvidudasuu
to vrijeme kao nezavisne republike naune ustanove djelovali Zavod za poljoprivredna
istraivanja i Stoarski zavod, Fakultetski savjet inicira sporazumnu izradu programa
naunih istraivanja radi izbjegavanja paralelizama. Savjet, takoe, preporuuje svim
nastavnicimadasaraujusapomenutimrepublikimzavodima.
Prve godine nakon osnivanja Fakulteta obiljeava malobrojnost nastavnika i potreba
ulaganja velikih napora u organizaciju nastave. Fakultet se suoavao sa nedostatkom
laboratorijskeopreme,nedovoljnimineadekvatnimprostoromzarazvijanjenaunograda
ufakultetskimzavodima,manjkomstruneinauneliterature,itd.Bilesutotekoerasta
i razvoja mlade nastavnonaune ustanove koja je, uprkos tekoama, i u toj ranoj fazi
organizacionogsreivanjaipakuspostavilaosnovezakasnijirazvojnaunoistraivakog
radanaFakultetu.
KRATKEBIOGRAFIJEOSNIVAAIPRVIHPROFESORAFAKULTETA
Dr.FranoBOKORoen1902.uSinju.Diplomirao1926.naVisokojveterinarskojkoli
uBeu.NaFakultetujeradiood1950.do1965.,kadajepenzionisanuzvanjuredovnog
profesoranapredmetuHigijenadomaihivotinja.Biojeprodekan.Umro1972.
erif BUBI, dipl. in. Roen 1898. u Ljubinju. Diplomirao 1923 na Visokoj
poljoprivrednoj koli u Pragu. Na Fakultetu je radio od 1948. do 1962. kada je
penzionisanuzvanjuredovnogprofesoranapredmetuSpecijalno voarstvo.Biojeef
Zavoda za voarstvo i vinogradarstvo i prodekan. Odlikovan je Ordenom zasluga za
narodsasrebrenimzracima.Umro1975.
Stjepan EUK, dipl. in. Roen 1895. u Omiu. Diplomirao 1922. u Montpeljeu. Na
Fakultetujeradiood1948.do1965.kadajepenzionisanuzvanjuvanrednogprofesora
napredmetuVinogradarstvosaampelografijom.Umro1976.
Dr. Dragomir OSI roen 1896. u Velikoj Drenovi, Srbija. Studirao u Grinjonu, a
doktorirao u Nansiju (Francuska). Specijalizirao ratarstvo u Brnu. Jedan od osnivaa i
prvi dekan Poljoprivrednog fakulteta u Sarajevu i jedan od prvih prorektora
Univerziteta. Bio profesor specijalnog ratarstva. lan Naunog drutva i Akademije
naukaiumjetnostiBiH.Penzionisankaoredovniprofesor.UmrouBeogradu1977.
22
Dr. Fahrudin HRASNICA Roen 1907. u Sarajevu. Diplomirao 1931. na

PoljoprivrednoumarskomfakultetuuZagrebu.NaFakultetujeradiood1947.dosvoje
smrti 1971. Bio je prodekan. Umro je u zvanju redovnog profesora na predmetu
Stoarstvooptidio.
Kasim HRUSTANOVI, dipl. in. Roen 1907. u Gacku. Diplomirao 1937. na

TehnolokomfakultetuuBeogradu.NaFakultetujeradiood1948.dosvojesmrti1974.
Uesnik je NOBe od 1944. Odlikovan je Ordenom zasluga za narod sa srebrenom
zvijezdom.UmrojeuzvanjuredovnogprofesoranapredmetuNeorganskahemija.
Husnija KURT, dipl. hemiar Roen 1900. u Mostaru. Diplomirao 1928. na

Filozofskom fakultetu u Zagrebu. Na Fakultetu je radio od 1948. do svoje smrti 1959.
BiojelanAVNOJA,ZAVNOBIHa,potpredsjednikisekretarPrezidijumaskuptineNR
BiH, Narodni poslanik Savezne i Republike skuptine. Nosilac Partizanske spomenice
1941.OdlikovanjePlaketomAVNOJa,Ordenomzahrabrost,Ordenomzaslugazanarod
I reda, Ordenom bratstva i jedinstva I reda. Umro je u zvanju redovnog profesora na
predmetuorganskahemija.
SergijeLOMEJKO,dipl.in.Roen1897.uKohanovu,Ukrajina.Diplomirao1926.na
PoljoprivrednomfakultetuuBeogradu.NaFakultetujeradiood1949.do1963.kadaje
penzionisan uzvanjuredovnogprofesoranapredmetuOpte ratarstvo.Umro1975.u
Dubrovniku.
Dr. Ignjat POBEGAJLO Roen 1899. u Artemovsku, Ukrajina. Diplomirao 1926. na

Poljoprivrednoumarskom fakultetu u Beogradu. Doktorirao 1957 .Na Fakultetu je
radio od 1948. do svoje smrti 1960. Bio je prodekan. Umro je u zvanju redovnog
profesoranapredmetuFitopatologija,apredavaojeiMikrobiologijuiPelarstvo.
JaaRUTKA,dipl.inRoen1892.uNovojKdinjieka.DiplomiraonaTehnikom
fakultetuOdsjekinenjerskehemijeuPragu.NaFakultetujeradiood1949.do1963.
kada je penzionisan u zvanju vanrednog profesora na predmetu Prerada voa. Umro
1974.
Dr. Milan UPICA Roen 1903. u Plakom Ogulin. Diplomirao 1929. na

Poljoprivrednoumarskom fakultetu u Beogradu. Doktorirao 1956. u Zagrebu. Na
Fakultetujeradiood1949.do1955.pazatimod1961.dosvojesmrti1971.Uesnikje
NOBeod1943.Umrojeuzvanjuredovnogprofesoranapredmetu Vinogradarstvosa
ampelografijom.
Viktor VITOLOVI, dipl. in. Roen 1899. u Sovinjaku Pula. Diplomirao 1931. na
PoljoprivrednoumarskomfakultetuuZagrebu.Habilitirao1957.NaFakultetujeradio
od1948.do1963.kadajepenzionisanuzvanjuredovnogprofesoranapredmetuOpte
voarstvo. Bio je predsjednik Udruenja univerzitetskih nastavnika i naunih radnika
BiH.Umro1976.
23
Dr.NikolaZDANOVSKIRoen1895.uMoskvi.Diplomirao1926.naPoljoprivredno
umarskom fakultetu u Zagrebu. Doktorirao 1936. Habilitirao 1947. Na Fakultetu je
radiood1947.do1965.kadajepenzionisanuzvanjuredovnogprofesoranapredmetu
Mljekarstvo. Bio je dekan u tri mandata, a prodekan u jednom. Bio je redovni lan
Akademije nauka i umjetnosti BiH. Uesnik je NOBe od 1944. Odlikovan Je Ordenom
rada,Ordenomzaslugazanarodsasrebrenomzvijezdom.Dobitnikje27julskenagrade
zasvojnaunirad.Umroje1973.
Dr. Slavoljub DUBI Roen 1898. u Petrovcu Koprivnica. Diplomirao 1924 na

PoljoprivrednoumarskomfakultetuuZagrebu.Doktorirao1930naVisokojtehnikoj
koli u Pragu. Na Fakultetu radio od 1948 do 1968, kada je penzionisan u zvanju
redovnog profesora na predmetu Kalkulacije. Bio je dugogodinji urednik ''Radova
Poljoprivrednog fakulteta''. Dobitnik je 27julske nagrade za ivotno djelo. Umro je
osamdesetihgodina.
UvrijemedokjeFakultetnosionazivPoljoprivrednoumarskifakultetnanjemusebrane
iprvedoktorskedisertacijeizoblastipoljoprivredeuBosniiHercegoviniuopte.Od1953.
godine, kada je kao prvi doktor poljoprivrednih nauka svoju disertaciju odbranio Duan
Maksimovi, pa do razdvajanja Poljoprivrednoumarskog na Poljoprivredni i umarski
fakultetnanjemusuodbranjenejoetiridoktoratapoljoprivrednihnauka.
Fakultetjesasvojadvaodsjekaradioudostaskuenimprostornimuslovimauzgradikoja
izvornonijebilaplanirananigraenakaozgradafakulteta.Skromnamaterijalnasredstva
omoguavajudasetek1953.godineizvrikakvatakvaadpatacijacijelezgradeukojojje
Fakultet radio od 1947. godine. Izgradnja novog krila zgrade za smjetaj umarskog
odsjeka,opetzbogogranienihsredstava,trajalajeod1950.do1955.godine.Unovokrilo
zgrade smjetaju se katedre, laboratorije i oprema vezane za realizaciju strunih i
specijalistikih disciplina studija umarstva, a u prostorijama starog dijela zgrade ostaju
profesori,kabinetiizavodivezani za nastavuOdsjeku zapoljoprivredu,te za nastavuna
obaodsjeka.
Tokom 10 godina rada Poljoprivrednoumarskog fakulteta njegova dva odsjeka su se
uspjeno razvijala u organizacionom, personalnom i materijalnom smislu i u toj mjeri
osnailadasuumnogimelementimapredstavljalidvijecjelineobjedinjenezajednikomi
prilinoglomaznomupravom.UtakvimuslovimaupravaFakultetainicira,aUniverzitetu
Sarajevu i odgovarajui republiki organi prihvataju prijedlog da se Poljoprivredni i
umarskiodsjeciFakultetatransformiuudvasamostalnafakulteta.
FormalnoosnivanjedvafakultetautvrujeseZakonomoizmjenamaidopunamazakonao
Univerzitetu u Sarajevu, kojeg je donijela Narodna skuptina NRBiH i koji je objavljen u
"SlubenomlistuNRBiH,br.42od8.novembra1958.godine.Nakonizvrenihpotrebnih
pripremazaradsamostalnihfakultetaPoljoprivredniiumarskifakultetpoinjuposlovati
odvojeno od 1. januara 1959. godine. Katedre zajednike za studije na oba fakulteta
(botanika,hemija,meteorologijaiklimatologija,pedologija)formacijskiiprostornoostaju
naPoljoprivrednomfakultetu,alirealizujunastavuinaumarskomfakultetu.Dugperiod
ukojemsupodjednimkrovomdjelovaliPoljoprivredniiumarskiodsjek,anakontogai
24
odvojeni Poljoprivredni i umarski fakulteti stvorio je trajno dobre kolegijalne i

prijateljskeodnosegeneracijaprofesora,saradnikaistudenataagronomijeiumarstva.
Dekani i prodekani Fakulteta u vrijeme dok je on nosio naziv Poljoprivrednoumarski
fakultetbilisu:
kolska1948/49.godina
Dekan:Prof.drNikolaZdanovski
Prodekan:Prof.drDragomirosi
Prodekan:Prof.drDragomirosi
(od29.juna1949ViktorIng.Vitolovi)
Drugiprodekan:Prof.FazlijaIng.Alikalfi
Dekan:Prof.FazlijaIng.Alikalfi
Prodekan:Prof.ViktorIng.Vitolovi
Dekan:Prof.drDragomirosi
Prodekan:Prof.PotkonjakIng.Milan
Dekan:Prof.FazlijaIng.Alikalfi
Prodekan:Prof.MilanVemi
Dekan:Prof.ViktorIng.Vitolovi
Prodekan:Prof.MilanVemi
Dekan:Prof.BegoviIng.Branko
Prodekan:Prof.IgnatIng.Pobegajlo
Dekan:Prof.drDragomirosi
Prodekan:Prof.FazlijaIng.Alikalfi
Dekan:Prof.VasilijeIng.Mati
Prodekan:Prof.drFahrudinHrasnica
Prodekan:Prof.VasilijeIng.Mati
kolska1958/59godina
Dekan:Prof.SalkoIng.iki
Prodekan:Prof.MilanIng.Dobrenov
2.1.4.Poljoprivrednifakultet(19592006)
Najveim dijelom svog postojanja i rada Fakultet nosi naziv Poljoprivredni fakultet. Pod
ovimimenomFakultetjezvaninopoeodjelovati1.januara1959.godine.
Organizacijaupravljanja naFakultetupoetkomezdesetih godinaimalajeobiljejatada
zakonom utvrenog tzv. drutvenog upravljanja. Od 1965. godine i uvoenja drutvenog
samoupravljanja Fakultet postaje radna zajednica u kojoj se samoupravljanje ostvaruje
neposredno putem zborova radnih ljudi, referenduma i drugih oblika neposrednog
odluivanja, pri emu se odreene funkcije prenose na nove organe upravljanja:
Fakultetskisavjet,UpravniodboriDekana.
Kasnijim promjenama sistema tzv. socijalistikog samoupravljanja i Fakultet na
formalnomnivoupostaje,kakosutodefinisalinjegovistatuti,"najvianaunonastavnai
naunoistraivakaradnaorganizacija"uijemsesastavunalazejediniceudruenograda
(kasnije radne jedinice). Radne jedinice Fakulteta bili su njegovi instituti i zajednike
slube.VijeenastavnikakojejeranijefunkcionisalokaoUpravaFakulteta,akojesuinili
svinastavniciiizabranipredstavnicisaradnikaunastavi,dobilojestatusstrunogorgana
kojiuglavnomrazmatra,predlaeiSavjetunaodluivanjeproslijeujestavoveopitanjima
koja se odnose na nastavu, nauni rad, kadrovska pitanja, pitanja izbora i napredovanja
25
nastavnika i saradnika, itd. Upravljaka struktura Savjet Vijee Dekan, uz povremene

promjeneovlaenja,poslovaizadatakaostajekaomodelupravljanjaFakultetomsvedo
devedesetih godina i promjena cjelokupnog drutvenopolitikog sistema u Bosni i
Hercegovini.
Slika2.Obiljeavanjetridesetogodinjicekontinuiranograda
Fakulteta1977.godine
Iako se sistem socijalistikog samoupravljanja u cjelini pokazao kao lo koncept, treba u

vezi sa i danas aktuelnim nastojanjima za poveanjem autonomije visokoobrazovnih
institucijaspomenutidajeSavjetFakulteta,kaoupravljakotijelosanajirimdomenima
djelovanja i najveim ovlaenjima, bio formiran na nain da su u njegovom radu
uestvovalipredstavnicisvih,kakosesadakae,zainteresovanihgrupa.Takojenpr.Savjet
Fakultetaosamdesetihgodinaimao33lana,odkojihjesamotreinabiladelegiranaizvan
Fakulteta.Iuovojtreini,samo3lanadirektnoje,uimeosnivaa,imenovalaSkuptina
SR BiH. Meu vanjskim lanovima Savjeta po jedan je dolazio iz Privredne komore i iz
ZadrunogsavezaBiH.TreinulanovaSavjetapredstavljalisuuposleniciFakulteta,birani
na nain da budu predstavljene sve radne jedinice Fakulteta. I konano, treinu lanova
Savjeta inili su studenti Fakulteta, po tri sa Ratarskog, Voarskovinogradarskog i
Stoarskog odsjeka i dva sa Odsjeka za Tehnologiju poljoprivrednih i prehrambenih
proizvoda.NetrebaposebnopodsjeatidasutekreformevezaneuzpristupanjeBosnei
Hercegovine Bologna procesu krajem prve dekade 21. vijeka predvidjele znaajan
povratakstudenatauupravljakestrukturevisokokolskihustanova.
U pogledu unutranje organizacije Fakultet za obrazovanje pojedinih profila

poljoprivrednihstrunjakauperiodudo1977.godineimaOdsjekezaratarstvo,voarstvo
i vinogradarstvo i stoarstvo, a od 1977. godine i Odsjek za preradu i kontrolu
poljoprivrednihproizvoda,iji jenazivkrajemosamdesetihgodinapromijenjenuOdsjek
zatehnologijupoljoprivrednihiprehrambenihproizvoda.
26
Zadatake u okviru svoje nastavne, naunoistraivake i strune djelatnosti Fakultet je

realizovaokrozsvojeinstituteuokvirukojihsuformiranekatedre.Brojinaziviinstituta
vremenom su se mijenjali, kao i broj i nazivi katedri u okviru instituta vremenom su se
mijenjali.Ovepromjeneprikazanesuutabeli1.
Tabela1.InstitutiikatedrePoljoprivrednogfakultetaod1977.do2005.godine
Godina
Instituti
Institutzaratarstvo
ioplemenjivanjebiljaka
1977.
Institutzazootehnikui
tehnologijustoarskih
proizvoda
Institutzavoarstvoi
vinogradarstvo
Institutzazatitubilja
Institutzapedologiju,
agrohemijuimelioracije
Institutzaekonomiku
poljoprivredeiprehrambene
industrije
Institutzaratarstvo
Institutzastoarstvo
1982.
Institutzavoarstvo
ivinogradarstvo
Institutzapoljoprivrednutehniku
Institutzapreraduikontrolu
poljoprivrednihproizvoda
1987.
Institutzaekonomiku
poljoprivredei
prehrambeneindustrije
Institutzaratarstvo
Institutzastoarstvo
Katedre
Katedrazaratarskuproizvodnju
Katedrazagenetikuioplemenjivanjebiljaka
Katedrazafiziologijubiljaka
Katedrazamehanizacijuupoljoprivredi
Katedrazastoarskuproizvodnju
Katedrazaishranudomaihivotinja
Katedrazatehnologijustoarskihproizvoda
Katedrazafiziologijuihigijenudomaihivotinja
Katedrazavoarstvoivinogradarstvo
Katedrazatehnologijubiljnihproizvoda
Katedrazafitopatologijuientomologiju
Katedrazamikrobiologiju
Katedrazaagrohemiju
Katedrazapedologiju,melioracijeiureenjezemljita
Katedrazamikroekonomiku
Katedrazamakroekonomiku
Kabinetzaosnoveoptenarodneodbrane
Kabinetzafizikukulturu
Katedrazagenetikuioplemenjivanjeratarskihbiljaka
Katedrazafiziologijuihigijenudomaihivotinja
Katedrazavoarstvo
Katedrazavinogradarstvo
Katedrazazatitubilja
Katedrazaagrohemiju,hemijuibiohemiju
Katedrazapreradubiljnihproizvoda
Katedrazapreradustonihproizvoda
Katedrazakontroluistandardizaciju
Katedratehnikotehnolokihdisciplina
Kabinetzaosnoveoptenarodneodbraneidrutvene
samozatiteSFRJ
Kabinetzafizikovaspitanje
Katedrazaanatomijuifiziologijudomaihivotinja
27
Godina
Instituti
Institutzavoarstvo
ivinogradarstvo
iprehrambenihproizvoda
Institutzatehnologiju
poljoprivrednihi
prehrambenihproizvoda
Institutzaekonomiku
poljoprivredei
Institutzaratarstvo
Institutzazootehniku
2005.
Institutzavoarstvo
ivinogradarstvo
Institutzatehnologiju
poljoprivrednihi
Institutzaekonomiku
poljoprivredei
Katedre
Katedrazavoarstvo
Kabinetzaosnoveoptenarodneodbraneidrutvene
samozatiteSFRJ
Kabinetzafizikovaspitanje
Katedrazaanatomijuifiziologijudomaihivotinja
Katedrazavoarstvo
Katedrazaukrasnobiljeiparkove
Katedrazaoplemenjivanjebilja
Katedrazapedologijuiureenjezemljita
Katedrazatehnologijuvrenja
Katedrazatehnologijumesaidrugihstonihproizvoda
Katedrazaoptepredmete
Kabinetzatjelesniodgoj
Nakon osamostaljenja Bosne i Hercegovine Poljoprivredni fakultet se preregistruje u

skladu sa novim zakonskim propisima, prema kojima je fakultet visokokolska ustanova
registrovana prema propisima o ustanovama. Obaveze osnivaa Fakulteta, prema
odredbama Zakona o visokom obrazovanju Kantona Sarajevo ("Sl. novine Kantona
Sarajevo" 17/99 od 14. oktobra 1999. godine) preuzima Skuptina Kantona Sarajevo. Sa
ovim promjenama i novim zakonskim odredbama upravljaku strukturu Fakulteta ine
Upravni odbor, Nastavnonauno vijee i Dekan. lanove Upravnog odbora, u ime
osnivaa, imenuje Vlada Kantona Sarajevo, ija je saglasnost potrebna i kod imenovanja
28
dekana Fakulteta. Od godina rata 1992.1995., u Nastavnonaunom vijeu Fakulteta,

poredsvihnastavnika,suisviviiasistenti.
Slika3.Obiljeavanje50godinjicekontinuiranogradaFakulteta1997.godine
U pogledu unutranje organizacije Fakultet tokom i nakon rata devedesetih godina

nastavlja djelovati kroz svojih osam instituta i zajednike slube. Zbog transformacija
studija 1995. godine ukidaju se Odsjeci za ratarstvo, stoarstvo i voarstvo i
vinogradarstvo, a formira se Opi odsjek. Odsjek za tehnologiju poljoprivrednih i
prehrambenih proizvoda nastavlja djelovati pod istim nazivom. Uz slijedeu
transformaciju studija, 1998. godine, u okviru Opeg odsjeka formiraju se usmjerenja
Biljna proizvodnja i Animalna proizvodnja. Na ovaj nain, poetkom dvijehiljaditih
Fakultet obrazuje tri profila diplomiranih inenjera poljoprivrede (Opi odsjek, Opi
odsjekUsmjerenjeBiljnaproizvodnjaiOpiodsjekUsmjerenjeAnimalnaproizvodnja)
i diplomirane inenjere tehnologije poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda. Ovakva
struktura odsjeka Fakulteta i obrazovnih profila diplomiranih inenjera zadrava se do
poetka organizacije studija prema principima Bologna procesa 2005/06. godine, pa i
nakontoga,jerjestudentimakojisuupisalietvorogodinjestudijetrebaloomoguitida
ihizavre.
Za 47 godina tokom kojih je Fakultet nosio ime Poljoprivredni Fakultet na njemu su
diplomiralehiljadeinenjerapoljoprivredeistotineinenjeratehnologijepoljoprivrednih
iprehrambenihproizvoda.Poslijepoetnihpotekoasaorganizovanjempostdiplomskih
ili studija III stepena koje su vodile do zvanja magistra poljoprivrednih nauka, krajem
sedamdesetih godina odreen broj studijskih programa ovog stepena se stabilizuje i
poinje redovno upisivati postdiplomce. Personalno jaanje i sve bolja opremljenost
fakultetalaboratorijskomidrugomopremom,poveanjebibliotekogfonda,sveveibroj
renomiranihmeunarodnihnaunih asopisakojisuredovno stizalinaFakultet,boravci
nastavnikaisaradnikaFakultetanaprestiniminostranimuniverzitetimaiinstitutimate
29
sve vea ukljuenost Fakulteta u domae i meunarodne naunoistraivake projekte

svakako su bili vani faktori za redovno organizovanje postdiplomskih studija, ali i za
izraduiodbranuvelikogbrojadoktorskihdisertacija.
Izbijanje rata u Bosni i Hercegovini 1992. godine zateklo je Fakultet u rangu najbolje
opremljenih i personalno najjaih visokokolskih i istraivakih institucija iz oblasti
poljoprivredeiprehrambenetehnologijeubivojJugoslaviji.Ratnikadanijedobrodoao,
alijeratkojijepoeo1992.godinepresjekaozamahurazvojuFakulteta,kojiunjegovoj
dotadanjojistorijinijebiozabiljeen.Tokomratadolazido osipanjanastavnogidrugog
osobljaodkojegseFakultetidanasoporavlja.ZgradaFakultetanaGrbaviciisvetoseu
njojnalazilo,odlaboratorija,biblioteke,dokumentacije,nastavnihsredstava,itd.nestajeu
plamenuiratnomvihoru.NastavniciidrugiuposlenicikojisuostaliuratnomSarajevuiu
najteimuslovimauspijevajuodravatikontinuitetdjelovanjaFakulteta.Tobibiloznatno
teedanijebilorazumijevanjaprijateljaikolegasaVeterinarskogiEkonomskogfakulteta
koji su, i sami u tekim uslovima, prihvatajui u svoje prostore upravu i tadanje
nastavnikeiradnikeFakulteta,pokazalinesebinostikolegijalnostkojasenezaboravlja.
PozavretkurataFakultetdobijaprostorzasvojradubivojkasarni"MaralTito".Ulazei
u zgradu koja po svojoj namjeni i funkcionalnosti nije planirana za rad fakulteta,
nastavnici, saradnici i drugi uposlenici Fakulteta, uz mnogo tekoa, poinju sa njegovim
vraanjem u red respektabilnih visokokolskih ustanova. Period poslijeratne obnove
pomogli su mnogi prijatelji iz inostranstva, ali i odreen broj privrednika i bivih
studenataFakultetaizBosneiHercegovine.Sadanje,azavjerovatijeibudue,generacije
nastavnika i drugih usposlenika Fakulteta te njegovi studenti ovu pomo sa zahvalnou
pamte.
Dekani i prodekani Fakulteta u vrijeme dok je on nosio naziv Poljoprivredni fakultet bili
su:
1959.do1.9.1959.
Dekan:MilanDobrenov,dipl.in.
Prodekan:Dr.FranoBoko
1959/60
Dekan:LjuboBoi,dipl.in.
Prodekan:VladimirDrecun,dipl.
in.
1960/61i1961/62
Dekan:LjuboBoi,dipl.in.
Prodekan:erifBubi,dipl.in.
1962/63i1963/64
Dekan:Dr.DuanMaksimovi
Prodekan:Dr.DaneBatinica
1983/84i1984/85
Dekan:Dr.NatalijaDozet
Prodekani:Dr.DenanaBisiHajro
Dr.AnteBe
1985/86i1986/87
Dekan:Dr.RefikNumi
Prodekani:Dr.BogoljubMilovanovi
Dr.RamizHandi
1987/88i1988/89
Dekan:Dr.PredragLui
Prodekani:Dr.TatjanaLjujiMijatovi
Dr.IlijasRamoevac
Dr.ZlatkoHakl
1989/90i1990/91
Dekan:Dr.PredragLui
Prodekani:Dr.HamidBoguanin
Dr.ZlatkoHakl
30
1991/92
Dekan:Dr.Zahidauevi
Prodekani:Dr.RudolfRajnpreht
Dr.DragutinMijatovi
Dr.TatjanaLjujiMijatovi
1992/93i1993/94
Dekan:Dr.Zahidauevi
Dr.ZlatkoHakl
1994/95i1995/96
Dekan:Dr.RefikTelalbai
Dr.ZlatkoHakl
1964/65i1965/66
Dekan:Dr.RistoParijez
Prodekani:Dr.Dragomirosi
Dr.ObradPetijevi
1966/67
Prodekan:Dr.akFinci
1967/68i1968/69
Dekan:Dr.BrankoBajeti
Prodekan:Dr.VinkoMilinkovi
1969/70i1970/71
Prodekani:Dr.Aleksandar
Miloevi
Dr.RadovanPajanovi
1971/72i1972/73
Dekan:Dr.OsmanSari
Prodekani:Dr.NatalijaDozet
Dr.MiroslavRistanovi
1973/74i1974/75
Dekan:Dr.akFinci
Prodekani:Dr.ZijahudinAganovi
Dr.MitarBaovi
1975/76i1976/77
Dekan:Dr.MihovilVlahini
Prodekani:Dr.SlavkoPavli
Dr.PredragVuksanovi
1977/78i1978/79
Dekan:Dr.OlgaVidovi
Prodekani:Dr.DraganPerovi
Dr.MehmedLulo
1979/80.i1980/81
Dekan:Dr.MitarBaovi
Prodekani:Dr.Husnijaerimagi
Dr.MarkoStanii
1981/82i1982/83
Dekan:Dr.JusufMuli
Prodekani:Dr.IlijaPopovi
Dr.VjekoslavSelak
1996/97
Dekan:Dr.RefikTelalbai
Prodekani:Dr.ZlatkoHakl
Dr.Bahrijaairagi
1997/98i1998/99
Dekan:Dr.HamidBoguanin
Prodekani:Dr.FranjoBour
Dr.evalMuminovi
1999/2000i2000/01
Prodekani:Dr.SonjaBijelac
Dr.MirsadKurtovi
2001/02
Dr.MirsadKurtovi
2002/03i2003/04
Dekan:Dr.VjekoslavSelak
Dr.MirsadKurtovi
2004/05i2005/06
Dekan:Dr.VjekoslavSelak
Dr.MirsadKurtovi
31
2.1.5.Poljoprivrednoprehrambenifakultet(2006)
Poljoprivredni fakultet svoj naziv mijenja u Poljoprivrednoprehrambeni fakultet krajem

2006. godine. Bilo je to vrijeme prelaska na studije organizovane prema principima
Bolognaprocesa,kadajenaFakultetuprevagnulomiljenjedanajirojjavnosti,aposebno
buduimstudentimaFakulteta,trebanaadekvatinjinainukazatinastrukturestudijakoje
senanjemuodvijaju.UtovrijemejeOdsjekzatehnologijupoljoprivrednihiprehrambenih
proizvodazanepunih30godinasvogpostojanjaprerastaouinstitucionalnoipersonalno
najjae jezgro za visoko obrazovanje u oblasti prehrambenih tehnologija u Bosni i
Hercegovini.Natojeukazivaokakosveveiintereszaupisovogodsjeka,takoisvevei
brojdiplomanatakojisusvojeprofesionalnekarijerepoinjalisadiplomomdiplomiranog
inenjera tehnologije poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda na kojoj je stajao potpis
dekanaFakulteta.
Osim promjene naziva na Fakultetu nije bilo znaajnijih promjena strukture upravljanja
niti unutranje organizacije. Najprije kanjenje, a zatim odreeno nesnalaenje izvrne i
zakonodavne vlasti u Bosni i Hercegovini oko institucionalnoregulatornog ureenja
visokogobrazovanjauuslovimaprelaskanasistemestudiranjausaglaenesaprincipima
Bologna procesa doveli su Poljoprivrednoprehrambeni, ali i druge fakultete u zemlji, u
jednu vrstu pravnog vakuuma. Najavljena i potrebna integracija univerziteta odvija se
sporoisakonceptomkojitekuvrijemenastankaovogtekstapostajejasniji.Nizpitanjaiz
domena akreditiranja, odobravanja studijskih programa, osiguranja kvaliteta studija,
radnog optereenja studenata i nastavnika, itd. jo nisu na adekvatan nain ureena. U
takvojsituacijinetrebadaudidasuiUniverzitetuSarajevu,aliinjegovifakulteti,esti
bili u prilici sami intuitivno traiti rjeenja, vodei se interesima i potrebama studenata,
fakultetaiuniverziteta.
Poljoprivrednoprehrambeni fakultet e i u buduem integrisanom Univerzitetu u
Sarajevu imati cijeli niz odgovornosti, prije svega onih vezanih za unaprjeenje studija,
kreiranje kvalitetnih istraivakih projekata, ali i daljnje poboljanje saradnje sa
proizvodnimidrugimorganizacijama,kakouzemlji,takoiuinostranstvu.
Novovrijemenosiinovezahtjeve.Studijiagronomijeiprehrambenihtehnologijaoduvijek
su imali polivalentan karakter i od studenata su zahtijevali poznavanje niza naunih
disciplina i tehnologija, ali i izgradnju spoznaje o posebnoj drutvenoj i odgovornosti
prema prirodnom okruenju i prirodnim resursima koje imaju agronomi i prehrambeni
tehnolozi. Opti razvoj nauke i tehnologija, ali i zahtjevi modernog doba, studije
poljoprivrede i prehrambenih tehnologija u sve veoj mjeri pomjeraju iz domena
biotehnika u domene biotehnologija koje, pored iznalaenja rjeenja za proizvodnju
dovoljnih koliina kvalitetne hrane, treba da osiguraju racionalno korienje prirodnih
resursa, ouvanje i unaprjeenje stanja okolia te doprinesu stvaranju situacija jednakih
razvojnih ansi ruralnih podruja. Uspjesi generacija profesora i studenata Fakulteta u
rjeavanjumnogihproizvodnihidrutvenihizazovatokomprethodnihdecenijamogubiti
izvoriinspiracijenovimgeneracijamanjegovihnastavnika,istraivaaistudenata.
32
Dekan Fakulteta od primjene njegovog imena u Poljoprivrednoprehrambeni fakultet je

prof. dr Mirsad Kurtovi, a prodekani su Prof. dr Hamid ustovi, Prof. dr Sabahudin
BajramoviiDoc.drMilenkoBlesi.
(Doc.drMilenkoBlesi)
33
2.2.SmjetajFakulteta
Poljoprivrednoumarski fakultet osnovan 1940. godine relativno dugo je traio svoj

smjetaj. Tek krajem 1940. godine postie se sporazum sa Muslimanskim kulturnim i
prosvjetnimdrutvom"Gajret"oiznajmljivanjunovezgradedrutvanaObalibr.32,koja
jebilanamijenjenazaakiinternat.UovojzgradiizvrenojesveanootvaranjeFakulteta
iodvijalasenastavadopoetkarata,uaprilu1941.godine.Sapoetkomratanastavana
Fakultetuprestaje,aizzgradeseiznosiirazbacujeskromnaopremaidokumentacija.
Uporedo sa osnivanjem Savezne Visoke poljoprivredne kole za planinsko gazdovanje
1946.godinetraenesumogunostizanjensmjetaj.Posebnakomisijaunakonpregledai
razmatranja vie lokacija i objekata Vladi NR BiH predlae da se kola smjesti u
nacionaliziranuzgraduuZagrebakojulicibr.12,usarajevskomnaseljuGrbavica.Fakultet
u ovoj zgradi, jedno vrijeme kao Poljoprivrednoumarski, a zatim kao Poljoprivredni
fakultetdjelujesvedoizbijanjaratauBosniiHercegoviniuproljee1992.godine.
Slika4.ZgradauZagrebakojbr.12(kasnijebr.18)krajemetrdesetihgodinaukojoj
jesaradompoelaSaveznaVisokapoljoprivrednakolazaplaninskogazdovanjeiu
kojojjeFakultetbiosmjetendopoetkaratauproljee1992.godine
34
Osniva
anje,statusip
promjeneorg
ganizacijeFakkulteta
Sllike5i6.ZgradaFakultetaauZagrebak
koj18sedam
mdesetihgodina
Nepu
unmjesecdaananakonp
poetkarataauBosniiH
Hercegovini,,krajemaprrila1992.go
odine,
zgrad
da Fakultetaa u Zagrebaakoj 18 u dva
d velika poara katasstrofalno strrada. Tokom
m rata
1992
2.1995. god
dine Fakulttet svoj rad
d nastavlja u prostorim
ma Veterinaarskog faku
ulteta,
Gra
evinskog preduzea
p
"Bosna" i najveim
n
dijelom rata u dvije prrostorije ko
oje je
Faku
ultetunaraspolaganjesttavilauprav
vaEkonomsk
kogfakultettauSarajevu
u.
S
Slike7i8.Zgr
radaFakultettauZagrebakojulicipozzavretkurattasapreostalomoznakom
m
uliceibroja
PozaavretkurattaFakultetn
nakorien
njedobijazggradubiveggregrutnog centraukaasarni
"Marral Tito", in
nae namijeenjenoj za budui Kamp
pus Univerzziteta u Saraajevu. U zgrradi u
koju zaposlenicii Fakulteta ulaze
u
u apriilu 2006. go
odine tokom
m rata boravvili su pripaadnici
unarodnihm
mirovnihsnagaionajezateenaudostaloem
mstanju.Fak
kultetujenaajprije
meu
2
2
na ko
orienje daato oko 1.30
00 m , a kaasnije jo ok
ko 1.700 m neureeno
og i devastirranog
prosttora. Ulazak
k u zgradu kasarne biio je praen
n pomijean
nim osjean
njima uposllenika
Faku
ulteta.Sjedn
nestrane,ossiguranjekaakavtakavp
prostorzaraad,dokjesdrugestran
nebilo
35
jasno da je potrebno iznai i uloiti znatna sredstva u adaptaciju i privoenje namjeni

baremdijeladodijeljenogprostora.Prvimadaptacijamaiopremanjimanastojeseosigurati
uslovizaizvoenjenastave.Zatovrijemeprofesori,saradniciidrugiuposlenicisudijelili
zajednikesobeopremaneostacimakancelarijskognamjetajazateenoguzgradi.
Slika9."Asistenskiugao"kancelarije1997.godine(ArhivaFakulteta)
Zahvaljujui pomoi prijatelja Fakulteta iz Bosne i Hercegovine i inostranstva, te

angamanuiodricanjimasvihnjegovihuposlenikanakonnekolikogodinauovojzgradise
stvaraju zadovoljavajui uslovi za realizaciju nastave. Nakon stavljanja u funkciju vie
veih i manjih uionikih prostora, ubrzano se vri opremanje niza laboratorija,
instaliranje mini pogona za preradu mlijeka, adaptiranje i opremanje dodatnih soba za
nastavnike, saradnike i slube fakulteta. Nabavlja se namjetaj i opremaju sale za
predavanja, sobe za nastavnike i saradnike i prostori za slube Fakulteta. Instalira se
interna raunarska mrea sa obezbijeenom kvalitetnom internet konekcijom, ime
FakultetulaziuredraunarskinajopremljenijihfakultetaUniverzitetauSarajevu.
36
Osniva
anje,statusip
promjeneorg
Slikaa10.UlazuzggraduukojojjjeFakultetrradiood1996
6.do2008.go
odine
Slika1
11.Zaposleniccipredprvom
mzgradomFaakultetauKaampusuUniveerzitetau
Saraajevu2004.ggodine
Faku
ultet, meuttim, ni nako
on smjetan
nja u krug Kampusa Univerziteta
U
a u Sarajevu
u nije
napu
ustila sudbin
na izbjeglice. Kada su se nakon ratnih
r
godin
na lutanja ii preivljavaanja i
porattne obnovee zgrade reegrutnog ceentra studeenti, nastav
vnici i uposslenici Faku
ulteta
37
ponadalidaeuzgradikojusuzajednoadaptiraliiureivali ostatiduginizgodina,stie
vijest da e se zbog izgradnje nove putne komunikacije u Sarajevu zgrada u kojoj je
smjetenFakultetruiti.Fakultetjeponovousituacijidatraismjetaj.UpravaFakultetau
saradnji sa Vladom Kantona Sarajevo ponovo razmatra mogunosti smjetaja fakulteta u
devastiranimzgradamanacijelomnizulokacija:odIlide,VracaiVeleia,svedoVogoe.
Konano se nalaze sredstva za adaptaciju jo jedne kasarnske zgrade u krugu Kampusa
Univerziteta u Sarajevu. Adpatacija zgrade izvrena je tokom 2007. i 2008. godine i
Fakultet je u ovu zgradu preselio i nastavio sa svojim aktivnostima u septembru 2008.
godine.
Slika12.ZgradaukojujenakonadaptacijeFakultetpreseljenuseptembru
2008.godine
U preko 5.000 m2 prostora adaptiranog u zgradi koju studenti nazivaju i zgradom "Tri
kule" uposlenici i studenti Fakulteta nalaze znatno bolje uslove za rad. Kod adaptiranja
zgradeprvenstvenosevodiloraunaoosiguranjutoboljihuslovazanastavneaktivnostii
smjetaj laboratorija, tako da se jo uvijek osjea nedostatak kancelarijskog prostora i
odreenihpomonihprostorija.UpravaFakultetainidaljenaporenaosiguranjudodatnih
laboratorijskih,uionikihikancelarijskihprostorauzgradikojasenalaziuneposrednoj
blizinitrenutnezgradeFakulteta.
Planovima razvoja Kampusa Univerziteta u Sarajevu predviena je gradnja nove zgrade
Poljoprivrednoprehrambenog fakulteta. Za ovu zgradu, projektovanu po svim
standardima modernog fakulteta biotehnikog profila, utvrena je lokacija u krugu
KampusaUniverzitetauSarajevu,tejeizraenaprojektnadokumentacija.Izgradnjanove
zgrade Poljoprivrednoprehrambenog fakulteta kao prve novoizgraene fakultetske
38
zgrade u krugu Kampusa trebala je poeti 2009. godine. Svjetska ekonomska kriza i
smanjenje budetskih sredstava Kantona Sarajevo dovode do odlaganja poetka gradnje
ovezgrade.StudentiiuposleniciPoljoprivrednoprehrambenogfakultetanadajusebrzom
prevazilaenju aktuelne ekonomske krize, nakon ega bi se moglo oekivati i osiguranje
sredstava za izgradnju ovog objekta i, vjerovati je, konano smjetanje Poljoprivredno
prehrambenogfakultetanaadresunakojojeobiljeavatisvojevievjekovnopostojanje.
Slika13.DiounutranjostizgradeFakultetaadaptirane
2007.i2008.godine
Fakultet je od svog osnivanja djelovao na ukupno sedam adresa. Prvi sati nastave na
studijupoljoprivredeuBosniiHercegoviniodranisunadananjojObaliKulinaBana,u
zgradikojujezaradtekosnovanogfakultetaiznajmiloMKPD"Gajret".ZgradanaGrbavici,
uZagrebakoj18,bilajenjegovdomnepunih45godinaiusjeanjimanesamouposlenika
i bivih studenata, nego i velikog broja graana Sarajeva, ona se jo uvijek vezuje za
Poljoprivredni fakultet. Stradanje ove zgrade tokom rata 1992.1995. godine
predstavljajedanodsimbolastradanjaiUniverzitetaigradaSarajeva.Tokomovog
rataFakultetkratkovrijemeradinaVeterinarskomfakultetu,uprostorimauprave
Graevinskog preduzea "Bosna", te najveim dijelom rata u prostorima
Ekonomskog fakulteta. Prelaskom u Kampus Univerziteta u Sarajevu Fakultet se,
naodreeninain,ujodvanavratadieizpepelavjerujuidaeseuKampusu
razvijatiidjelovatiuprostoruijasuobiljejanaunamisao,studiranje,mudrost
univerzitetskihprofesoraioptimizam,energijaiinovativnoststudentskemladosti.
39
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
Mapa1.L
LokacijeuSaarajevunakojjimajeFakulltetdjelovaoo
odsvogosniv
vanja1940.ggodinedodan
nas
(1Obala32,zgradaaMKPD"Gajrret";2Zagrebaka18,Grbavica;3V
Veterinarski fakultet;4GP
mskifakultet; 6Zgradab
bivegregruttnogcentrau
uKampusuU
Univerziteta;7
7
"Bosna";5Ekonom
uKampusuUn
niverzitetaad
daptirana200
07.i2008.go
odine)
Zgradau
Slika15.IdejniprojekattnovezgradeePoljoprivred
dno
prehramb
benogfakulteeta
(Doc.drM
MilenkoBlessi)
40
2.3.RadFakultetatokomrataod1992.1995.godine
Prolo je 70 godina (uz manji prekid) ivota i rada naeg Fakulteta. Najvie njih bile su
godine njegovog narastanja u instituciju visokog ugleda u svijetu znanja, ali je proao,
preivio te nadvladao i mnoge ratne godine. Ove zadnje svojim bezumljem uspjele su ga
materijalno ak i razoriti, ali ne i unititi ono duhovno to je kroz svoje dugo postojanje
ustrajnostvarao.
Slika16.DevastiranazgradaFakultetauZagrebakoj18
DopoetkarataFakultetjebiojedinavisokokolskainstitucijaucijelojBosniiHercegovini
zaobrazovanjekadrovaupoljoprivrediiprehrambenojindustriji.
I pored ogromnih ratnih teta, zbog kojih smo ostali praktino bez iega, i pored
svakodnevnoggranatiranjaSarajeva,Fakultetnijeprestajaosa radom.Nastavniciidrugo
osoblje Fakulteta su od juna 1992. godine radili, najprije u prostorijama G.P. Bosna i
Veterinarskog fakulteta, a od septembra 1992. godine u vrlo skuenim prostorijama
Ekonomskog fakulteta. Na pojedinim godinama studija, na kojima je bilo vie studenata,
odravala se povremeno skraena nastava, ak i na najveoj hladnoi bez grijanja
prostorija i pod ratnim dejstvima. Nastavno osoblje i studenti su pod kiom granata i
snajperskihmetakadolazilinaEkonomskifakultet,gdjesudobijenedvijemanjeprostorije
ukojimasusetokomrataodvijaleaktivnostiFakulteta.Uitavojzgradinijebilogrijanja,a
naprozorimasusenalazilinajlonidabisauvaliminimumtoplote.Tokomzime,kadaje
takoer bilo raznih aktivnosti, na radnim mjestima i u uionicama se sjedilo u zimskim
kaputima. Kod svih zaposlenih i studenata, pored ispunjavanja radnih obaveza, stalno je
bilanaumumisaokakosiobezbijeditiminimalneuslovezapreivljavanje(hranaivoda)i
sauvatiseodsnajperskihmetakaigelera.
41
2.3.1.Ljudskiimaterijalniresursi1992.godine
Pred agresiju na nau zemlju na Fakultetu je bilo 210 zaposlenih od ega 50 profesora i
docenata i 36 asistenata koji su izvodili nastavu na redovnom, vanrednom i
postdiplomskomstudiju.Fakultetjeutovrijemeimaopreko1000studenata.Fakultetje
imaoosaminstitutaizajednikeslube.
Zgrada Fakulteta imala je 10.183 m2 prostora. Imala je 263 sobe, meu kojima i 20
laboratorija,etiriamfiteatra,odkojihsudvabilaopremljenavideotehnikomzanastavu.
BibliotekaFakultetajeimala85.000knjigaijo75.000drugihnaslova.
U sastavu Poljoprivrednog fakulteta izdvojeni dio imovine je na lokaciji Butmir, koja je
namijenjenapotrebamapraktinenastaveiistraivakograda.Imovinaobuhvatacca7ha
povrine, od kojih se intenzivno obraivalo 6 ha, a preostali dio je pod objektima i
ekonomskim dvoritem. Od objekata se nalazila upravna zgrada sa prateim stambenim
objektima za privremeni smjetaj radnika Fakulteta i laboratorija za poljoprivredne
maine u ijem sastavu su se nalazili: hangarski prostori za smjetaj poljoprivredne
mehanizacije,miniservisnaradionicazaatestiranjepoljoprivrednihmaina,teneophodni
uionikiikancelarijskiprostor.
2.3.2.Ljudskiimaterijalniresursitokomratnogperioda1992.1995.
godine
Tokom rata je na Fakultetu ostalo oko 35% nastavnika i drugih zaposlenih od 210
zaposlenih pred rat. Za na Fakultet je karakteristino, da je u toku agresije po svom
sastavu ostao multinacionalan i multikonfesionalan, ne samo meu zaposlenim, nego i
meustudentima,tonijesluajsadrugatrifakulteta,kojisuosnovaniuRepubliciSrpskoj
(IstonoSarajevoiBanjaLuka)iZapadnomMostaru.
U ratu su bila angaovana 23 profesora (13 redovnih, 6 vanrednih i 4 docenta), 9
asistenata, 6 ostalih, a 24 uposlenika su bila na ekanju. Ostatak od 148 uposlenika je iz
raznihrazloganapustioFakulteturatnimuslovima(27profesoraidocenata,27asistenata
i94ostalih).TokomratanaFakultetujestudiralo360studenata,kakosevidiutabeli2.
Ovi podaci ukazuju da su se tokom itavog rata odvijale obrazovne aktivnosti sa
studentimakaoidaseradilonausavravanjukadrova.
Fakultet je katastrofalno stradao u agresivnom ratu 1992.1995. godine, potpuno je
opljakan, nekoliko puta paljen u periodu od 9. do 15. maja 1992. godine i vatra je
progutalasvetojemoglogorjeti.
Objekti na Eksperimentalnom poligonu u Butmiru bili su potpuno razrueni, a zemljine
povrine dijelom minirane. Ratna linija opkoljenog Sarajeva je prolazila preko Poligona.
Nakonrata,uzpomoVladeRepublikeSlovenijeizgraenjenoviobjektLaboratorijeza
poljoprivredne maine, a zemljite deminirano i zasaeno novim kolekcijama
poljoprivrednihkultura.
42
Tabela2.Brojdiplomanata,magistaraidoktoranaukautokurata
Godina
Voarstvoi
Ratarstvo
vinogradarstvo
1992.
1993.
1994.
1995.
Ukupno
35
7
13
3
58
16
6
16
4
42
Stoarstvo
18
5
7
3
33
Tehnologija
poljoprivrednih
iprehrambenih
proizvoda
27
6
5
9
47
Svega
96
24
41
19
180
Doktori
nauka
Diplomiraniininjeri
Odsjeci
Magistri
nauka
6
3
5
2
16
1
1
2
Slika17.UlazuzgraduFakultetanakonrata1992.1995.
Ukupna ratna teta na Fakultetu procjenjuje se na 55 miliona KM. Unitena je i nauna i

struna dokumentacija, u kojoj je bilo uloeno oko 3.000 godina rada. Unitena je i sva
administrativnaipersonalnadokumentacija(istudenataizaposlenih).
(Prof.dr.RefikTelabaiiProf.dr.ZlatkoHakl)
43
2.4.Dekanifakulteta
Fakultet je tokom 70 godina od njegovog osnivanja vodilo ukupno 27 dekana. U

akademskoj sredini dekan je prvi meu jednakim, pa se njegove inicijative, planovi i
programimogurealizovatisamouzpunupodrkuiangamansvihnastavnika,saradnikai
ostalih uposlenika fakulteta. Dekan je istovremeno i osoba odgovorna za obezbjeenje
uslova za funkcionisanje fakulteta u skladu sa zakonskim propisima, osoba koja je lice
fakultetaujavnosti,aliiosobakojasvojimvizijamaiorganizacijskimsposobnostimamoe
umnogomeuticatinanjegovrazvoj.
Najvei broj dekana Savezne visoke poljoprivredne kole za planinsko gazdovanje,
Poljoprivrednoumarskog, Poljoprivrednog i Poljoprivrednoprehrambenog fakulteta na
svojnainjeostaviotragaunjegovojistoriji.Nekidekanisuimalisreudagavodeumirui
stabilnim drutvenim i ekonomskim prilikama, pa su se u veoj mjeri mogli posvetiti
planiranju i provoenju projekata koji su vodili poboljanju uslova studiranja, jaanju
istraivakih kapaciteta i poboljanju materijalne situacije Fakulteta. Neki su, meutim,
moralipreuzetiteretodgovornostiprveosobeFakultetauvremenimakadaseonstvarao,
u vremenima kada je fiziki nestajao, u vremenima kada je paljen, ruen, preseljavan i
kada je ponovo graen i opreman. Vrijeme jubilarne godinjice Fakulteta i prilika je za
kratkopodsjeanjenanjegovedosadanjedekane.
Prvi dekan Poljoprivrednoumarskog fakulteta imenovan

odlukom Savjeta Poljoprivrednoumarskog fakulteta u
Beogradu 1940. godine. Redovni profesor geodezije na
Univerzitetu u Beogradu. Bio na elu matiara Fakulteta i
prvog tima nastavnika, koji je organizovao nastavu prvog
semestrakojajepoelaujanuaru1940.godine.
DrStanojeNedeljkovi
(1940/41.)
44
Prof.drNikolaZdanovski
(1948/49.,1949/50.i
1957/58.)
Roen1885.godineuMoskvi.Diplomirao1926.godinena
Gospodarskoumarskom fakultetu u Zagrebu. Doktorirao
1936. i habilitirao 1947. godine. Na Fakultetu radio od
1947. do 1965. godine. Jedan od prvih nastavnika
Fakulteta. Dekan Fakulteta u tri i prodekan u jednom
mandatu. Penzionisan u zvanju redovnog profesora na
predmetu Mljekarstvo. Bio je redovni lan Akademije
nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine. Umro je 1973.
godine.
Roen u Mostaru 1910. godine. Diplomirao na

PoljoprivrednoumarskomfakultetuuPragu1934.godine.
Izabran za prvog nastavnika umarskog odsjeka
Poljoprivrednoumarskogfakulteta1949.godine.Osniva
Katedre i Zavoda za uzgajanje uma. Bio prodekan
Fakulteta i prorektor. Penzionisan kao redovni profesor
1972.godine.
Prof.FazlijaIng.Alikalfi
(1950/51.i1952/53.)
Prof.dr.Dragomirosi
(1950/51.i1955/56.)
Roen1896.uVelikojDrenovikodTrstenika.Agronomski
studij zavrio u Grignonu, Francuska. Doktorirao 1924.
godine na Prirodnomatematskom fakultetu u Nancyu.
MeumatiarimaiosnivaimaFakulteta.Redovniprofesor
na predmetu Specijalno ratarstvo. U po dva mandata bio
dekan i prodekan Fakulteta. U jednom mandatu prorektor
Univerziteta u Sarajevu. Bio je redovni lan Akademije
nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine. Umro je 1977.
godine.
45
Roen 1899. godine u Sovinjaku, Pula. Diplomirao 1931.

godinenaPoljoprivrednoumarskomfakultetuuZagrebu.
Habilitirao 1957. godine. Radio kao profesor Opteg
voarstva. Posebno zasluan za podizanje FOPD Slatina.
Penzionisan 1963. godine u zvanju redovnog profesora na
predmetu Opte voarstvo. U dva mandata bio i prodekan
Fakulteta.Umroje1976.godine.
Prof.ViktorIng.Vitolovi
(1953/54.)
Roen 1902. godine u Fakoviima, Srebrenica. Diplomirao

naPoljoprivrednoumarskom fakultetuuBeogradu1926.
godine. Na Fakultetu radio od februara 1949. godine kao
vanredni profesor na predmetu Iskoriavanje uma.
Osniva i ef Katedre za iskoriavanje uma. Penzionisan
kaoredovniprofesor1972.godine.
Prof.BegoviIng.Branislav
(1954/55.)
Roen 1906. godine u Srpskim Moravcima, Hrvatska.

Diplomirao 1930. godine na Poljoprivrednoumarskom
fakultetuuZagrebu.Od1950.godinevanredniprofesorna
Poljoprivrednoumarskom fakultetu u Sarajevu na
predmetu Ureivanje uma. Bio ef Zavoda i Katedre za
ureivanjeuma.Penzionisanuzvanjuredovnogprofesora
1972.godine.
Prof.VasilijeIng.Mati
(1956/57.)
46
Roen1906.godineuMostaru.Studijumarstvazavriona
Poljoprivrednoumarskom fakultetu u Beogradu. Bio prvi
direktor umarskog instituta u Sarajevu, odakle 1950.
godine prelazi na Fakultet kao vanredni profesor na
predmetima umske kulture i umske melioracije.
Penzionisanuzvanjuredovnogprofesora1973.godine.
Prof.SalkoIng.iki
(1958/59.do1.1.1959.)
Roen je 1902. godine u Novom Sadu. Na Fakultetu radio

kao vanredni profesor na predmetu Povrtlarstvo od 1953.
do1962.godine.UmrojeuNovomSadu.
Prof.MilanIng.Dobrenov
(od1.1.do1.9.1959.)
Roen1913.godineuBanjojLuci.Diplomirao1936.godine
na Poljoprivrednoumarskom fakultetu u Zagrebu.
Habilitirao 1958., a doktorirao 1961. godine na
Poljoprivrednom fakultetu u Zagrebu. Na Fakultetu radio
od 1954. godine kao profesor na predmetima Agrarna
politika, Politika ekonomija i Zadrugarstvo. Penzionisan
1980.godine.
Prof.drLjuboBoi
(1959/60.1961/62.)
47
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
Roen 191
15. godine u Sijekovcu
u kod Bosaanskog Brod
da.
Diplomirao
o na Poljo
oprivrednoumarskom fakultetu u
Beogradu 1939., a
a doktorirao kao prvi dokttor
ka na Po
oljoprivredn
noumarsko
om
poljoprivreednih nauk
fakultetu u
u Sarajevu 1953. god
dine. Redovvni profesorr i
osniva kaatedre za Ishranu
I
do
omaih ivo
otinja. Bio je
redovni laan Akademiije nauka i umjetnosti BiH. Umro je
1978.godin
ne.
Prof.drrDuanMak
ksimovi
(196
62/63.i1963/64.)
Roen 191
19. u Biho
ovima, Treb
binje. Diplo
omirao 194
49.
godine na Poljoprrivrednoum
marskom fakultetu u
o 1957. god
dine na Po
oljoprivredn
no
Beogradu. Doktorirao
mfakultetuu
uSarajevu.P
Penzionisan
n1974.godiine
umarskom
u zvanju redovnog profesora na predmeetima Trite
vodaiEkono
omikapoljop
privrede.
poljoprivreednihproizv
Proff.drRistoPaarijez
(196
64/65.196
66/67.,
1969
9/70.i1970
0/71.)
Roen 1920. godine u

u Bilei. Dip
plomirao 1949. godine na
ogradu. Dok
ktorirao 195
59.
Poljoprivreednom fakultetu u Beo
godine na Poljoprivreednom faku
ultetu u Sarrajevu. Bio je
metu Organ
nizacija po
oljoprivredn
nih
profesor na predm
osti
gazdinstavaa i dopisni lan Akadeemije naukaa i umjetno
BiH. Fakulttet napustio
o u zvanju redovnog prrofesora 197
73.
godine.
Prof.drBrankoB
Bajeti
67/68.i1968
8/69.)
(196
48
Osniva
anje,statusip
promjeneorg
Prof.drOsm
manSari
(19
971/72.i1
1972/73.)
Roen 1925. godine

g
u Gacku. D
Diplomirao
o na
Poljoprivrednomffakultetuu
uZagrebu, adoktoriraaona
Poljoprivrednom fakultetu u Sarajevu
u 1964. go
odine.
NaFaku
ulteturadio
ood1959. godine,prrvokaoasisstent,
a kasnije kao profesor naa predmettima iz ob
blasti
odnje krmn
nog bilja i proizvodnj
p
e stone hrane.
h
proizvo
Penzion
nisankaoredovnipro
ofesor1990
0.godine.
Prof.draakFinci
(19
973/74.i1
1974/75.)
Roen 1921. go
odine u Sarajevu.
S
Diplomirao
o na
Poljoprivrednou
umarskom fakultetu u Beogradu.
Doktoriirao na Po
oljoprivredn
nom fakulttetu u Saraajevu
1959. godine.
g
Naa Fakultetu
u bio zapo
oslen od 1948.
1
godine kao asisteent, a kasnije profeso
or na predmetu
Organizzacijapoljo
oprivrednih
hgazdinstaava.Penzion
nisan
1986.godine.
Pro
of.drMihov
vilVlahini
(19
975/76.i1
1976/77.)
odine u Ravnom.
R
Diplomirao
o na
Roen 1926. go
Poljoprivrednou
umarskom fakultetu
u u Zagrebu.
oljoprivredn
nom fakulttetu u Saraajevu
Doktoriirao na Po
1965. godine.
g
Speecijalizirao navodnjavvanje u Itaaliji i
hidromelioracije u
u Francusk
koj. Na Fak
kultetu radio od
1963. godine. Penzionisaan u zvaanju redo
ovnog
profeso
ora na predmetu
p
Melioracijje i ure
enje
zemljitta.RedovnilanAkad
demijenau
ukaiumjettnosti
BosneiHercegovine.
49
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
Proff.drOlgaViidovi
(1977
7/78.i197
78/79.)
Roena 1921.
1
god
dine u Hrrasnici ko
od Sarajev
va.
Diplomirala i doktorirala na Poljo
oprivredno
om
fakultetu u Beograd
du. Na Fak
kultetu radila od 195
50.
godine. Bila
B
proreektor Univ
verziteta u Sarajev
vu.
Penzionisaana u zv
vanju red
dovnog prrofesora na
predmetuGenetika.
Prof.drMitarB
Baovi
9/80.i198
80/81.)
(1979
Roen 19
927. godiine u Ku
usaama k
kod Sokocca.
DiplomiraonaPoljop
privrednoumarskom
mfakultetu
uu
4. godine. Na
N
Sarajevu, na kojem je i doktorrirao 1964
Fakultetu radiood19
961.godinekaoasisttent,azatim
mi
kao nasttavnik u svim zvaanjima naa predmeetu
Fiziologijaabiljaka.
Prof.drJusufM
Muli
1/82.i198
82/83.)
(1981
Roen 19
933. godin
ne u Konjiicu. Diplom
mirao 195
57.
godine naa Poljopriivrednoumarskom fakultetu u
Sarajevu, na kojem
m je i dok
ktorirao 19
964. godin
ne.
Magistriraao na Univerziteetu u Napulju, a
postdoktorske stud
dije zavrio na Univerzitetu u
Hohenheim
mu.NaFak
kulteturadiood1958
8.godine.B
Bio
redovni prrofesor na predmetu
u Trokovi i kalkulaciije.
Rektor Univerziteta
U
a u Saraajevu od 1991/92. i
1992/93.aakademskeegodine.
50
Osniva
anje,statusip
promjeneorg
Prrof.drNatalijaDozet
(19
983/84.i1
1984/85.)
Roenaa 1923. godine u Sarrajevu. Dip

plomirala 1950.
1
godine na Poljoprivrednoumarskom
m fakultetu u
Sarajevu, a doktorirala na Poljoprivre
P
dnom faku
ultetu
u istom
m gradu 19
963. godinee. Na Faku
ultetu radilla od
1953. godine
g
kao asistent, a
a kasnije i kao professor u
svim zvanjima
z
na
n predmeetima Prerrada mlijeeka i
mlijenihproizvod
daiMljekarrstvo.
Prof.drRefiikNumi
985/86.i1
1986/87.)
(19
Roen 1936. god

dine u Sarrajevu. Dip
plomirao 1957.
1
godine na Poljoprivrednoumarskom
m fakultetu u
Sarajevu. Magistriirao na Polljoprivredn
nom fakulteetu u
Beograd
du.
Dok
ktorirao
1970.
godine
na
Poljoprivrednom fakultetu u Sarajevu
u. Specijalizirao
fitopato
ologiju u Jaapanu. Na Fakultetu radio od 1959.
1
godine. Proaosvaasaradnik
kainastavvnikazvan
njana
predmeetu Fitopattologija. Kao profeso
or emeritu
us na
Fakulteetubioaktiv
vaninakon
npenzionissanja.Prem
minuo
2008.godine.
Prof.dr.Pred
dragLui
(19
987/88.1
1990/91.)
Roen1
1934.godin
nenaCetin
nju,CrnaGora.Diplom
mirao
1959. na
n Poljoprivrednom fakultetu u Sarajevu
u, na
kojem je
j i doktorrirao 1971
1. godine. SSpecijalizirrao iz
oblasti fiziologije voaka u
u Holandijii. Na Faku
ultetu
radio od
o 1961. godine. Proao
P
svaa saradnika i
nastavn
nazvanjanapredmetu
uOptevoarstvo.
51
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
Prof.d
dr.Zahidaauevi
(1991
1/92.199
93/94.)
Roen 192
28. godine u Stranam
ma, Pale. Diiplomirao na
Poljoprivrednoumaarskomfak
kultetuuSaarajevu195
53.
godine. Doktorirao na Poljoprrivrednom fakultetu u
Sarajevu 1972.
1
godin
ne. Na Fak
kultetu nasstavu izvod
dio
od1975.,aauradnom
modnosubiood1979
9.godine.K
Kao
profesor emeritus
e
na
n Fakultettu bio aktiivan i nako
on
penzionisaanja.Premiinuo2008.godine.
Prof.d
dr.RefikTeelalbai
(1994
4/95.199
96/97.)
Roen 193
32. godinee u Bakom
m Petrovcu
u. Diplomirao
1958.godinenaPoljjoprivredno
oumarskomfakulteetu
u Sarajev
vu. Na isttom fakulttetu dokto
orirao 196
65.
godine. Na
N Fakulttetu radio
o od 19
961. godin
ne.
PenzionisaankaoredovniprofesorOpteggstoarstvaai
konjogojsttva, kao dijela predmeta Specijaln
no
stoarstvo
o. Kao prrofesor em
meritus n
na Fakulteetu
aktivanin
nakonpenzionisanja.
Prof.drrHamidBo
oguanin
(1997
7/98.200
01/02.)
Roen194
49.godine uTuzinju, Sjenica.Diplomirao na
Poljoprivrednomfak
kultetuuSaarajevu197
72.godinena
kojem je i magistriirao 1984., te dokto
orirao 198
89.
godine. Naa Fakultetu
u radi od 1979.
1
godin
ne, prolazeei
svasaradn
nikainasttavnazvan
nja.Redovn
nijeprofessor
napredmeetuTroko
ovi,kalkulaacijeiraun
novodstvo..U
dvamandaataobavljaoprodekan
nskuduno
ost.
52
Prof.drVjekoslavSelak
(2002/2003.2005/06.)
Roen 1942. godine u Duici, ProzorRama.

Diplomirao na Poljoprivrednom fakultetu u Sarajevu
1964. godine, na kojem je i doktorirao 1977. godine.
Magistrirao na Poljoprivrednom fakultetu u Novom
Sadu. Na Fakultetu radi od 1969. godine. Redovni
profesor na predmetu Trite poljoprivrednih
proizvoda.UjednommandatubioprodekanFakulteta.
Prof.drMirsadKurtovi
(2006/07.2009/10.)
Roen 1962. godine u Sarajevu. Diplomirao na

PoljoprivrednomfakultetuuSarajevu1986.,nakojem
je i magistrirao te doktorirao 1998. godine. Na
Fakulteturadiod1988.godine.Proaosvasaradnika
i nastavnika zvanja. Redovni profesor na predmetu
Oplemenjivanjebiljaka.Utrimandatabioprodekanza
nastavuFakulteta.
53
3.OBRAZOVANJE
3.1.Predbolonjskisistemstudiranja
3.1.1.Obrazovanjediplomiranihinenjerapoljoprivredeiprehrambenih
tehnologija
Savezna visoka poljoprivredna kola za planinsko gazdovanje, a zatim Poljoprivredno

umarski, Poljoprivredni i Poljoprivrednoprehrambeni fakultet kao svoj prvenstveni
zadatakuedukativnomsmisluimalisuobrazovanjediplomiranihinenjerapoljoprivrede
i, kasnije, tehnologije poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda. Do danas je struno
zvanjediplomiranoginenjeranaFakultetusteklovieod5.100njegovihstudenata.
Poljoprivrednoumarski fakultet u Sarajevu osnovan je 1940. godine i na njemu je od
januara1941.godineizvoenanastavaprvogidrugogsemestradopoetkaratauaprilute
godine. I pored svih nastojanja, nije bilo mogue doi do nastavnog plana prve godine
studija na Fakultetu 1940/41. akademske godine. Imajui u vidu da je Poljoprivredno
umarski fakultet Sarajevo formiran pod okriljem Poljoprivrednoumarskog fakulteta u
Beogradu, sa velikom vjerovatnoom se moe pretpostaviti da su i nastavni planovi ova
dva fakulteta bili, ako ne istovjetni, ono barem u velikoj mjeri usaglaeni. Kako je
spomenuto,dopoetkarata1941.godinenastavanaPoljoprivrednoumarskomfakultetu
uSarajevubilajeorganizovanasamozastudenteupisaneuprvugodinustudija,aitopo
ubrzanomtempu.StudentimakojisubiliupisanouprvugodinuFakulteta1940.godinepo
zavretku rata priznavano je pohaanje prvog i drugog semestra te im je omoguavan
nastavak studija na ondanjim drugim poljoprivrednim fakultetima u Jugoslaviji i na
SaveznojvisokojpoljoprivrednojkolizaplaninskogazdovanjeuSarajevu,kojaseosniva
1946.godine.
Intencija osnivaa Savezne visoke poljoprivredne kole za planinsko gazdovanje bila je
visokokolsko obrazovanje strunjaka za poljoprivredu brdskoplaninskih krajeva. Prvi
nastavni plan kole imao je kroz etiri studijske godine i osam semestara 46 obaveznih
predmeta. Nastavni plan kole se samo za dva predmeta Planinsko gazdovanje i
umarstvo razlikovao od tadanjih nastavnih planova studija poljoprivrede na
UniverzitetuuBeograduiSveuilituuZagrebu.Ipak,zbogsvojepromovisaneorijentacije
ka kolovanju strunjaka osposobljenih za razvoj poljoprivrede u brdskim i planinskim
podrujima,kolusu,poredpretenogbrojastudenataizBosne iHercegovine,upisivalii
mnogi studenti iz Makedonije, Srbije i Slovenije. U prvu godinu 1947/48. akademske
godinebiojeupisan161student.Poredtoga,upetisemestarupisanojejo22studenta
petogsemestraPoljoprivrednihfakultetauBeograduiZagrebu.
Prviidrugisemestartrajalisupo18,aostalipo19sedmica.Brojsatinastavesedmino
kretao se od 40 do 50, a po semestru od 720 do 950. I za to, a pogotovo za dananje
vrijeme, nastavni plan bio je izuzetno zahtjevan. Multidisciplinarnost, koja je inae
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
obiljejeestudijapoljoprivrede,,iobimnosttnastavnog planauticaalisunatod
dasustuden
nti
prvih geeneracija Viisoke kole svoje studijje, uz rijetkee izuzetke, zavravali ttek nakon pet,
p
estiliv
viegodinasstudija.
Formiraanjem Poljo
oprivrednoumarskog fakulteta 1948. godinee nastavni plan Savezzne
visoke poljoprivredne kole za planinsko gaazdovanje postaje nastavni pllan
dsjeka ovog fakulteta, a
a pored posttojeih pred
dmeta dodaaju se i po dva
d
Poljopriivrednog od
sata sed
dmino preedvojnike obuke
o
u sv
vim semestrrima. Na ov
vaj nain brroj obavezn
nih
predmetanaPoljop
privrednomodsjekuPo
oljoprivredn
noumarsko
ogfakultetaauperiodu od
8.do1956//57.godine poveavaseena48.Preeko50%sattinastaveovvognastavn
nog
1947/48
plana od
dnosilo se na
n strune agronomske
a
e predmete,, a 33% na opte strune predmeete.
Agroeko
onomskipreedmetinosillisu9%,aoptipredmeeti6%ukup
pnogbrojasaati.
Sllika18.Teren
nskevjebeizzvinogradarsstvauDoman
noviima
195
58.godine
Dugotraajanjestudijja,sjednesttrane,ipotrrebazaveim
mbrojempoljoprivredn
nihstrunjaaka
kojijettoprijetreb
baloukljuittiuproizvod
dnjuiposlijeeratnuobno
ovu,sdrugestrane,dov
veli
sudonaastojanjazaaukidanjem
mnekihpred
dmetailispaajanjasrodn
nihpredmettaujedan. Na
ovajnainjenastav
vniplansa4
48predmetaapostepeno
osvedenna35obaveznihpredmetaau
nastavn
nomplanup
premakojem
mjeizvrenupisstuden
natauprvu
ugodinustu
udija1957/5
58.
akadem
mske godine. U poreen
nju sa nastaavnim plan
nom Savezne Visoke k
kole 1947/4
48.
godine, odnosno naastavnim pllanom Poljo
oprivrednogg odsjeka Poljoprivredn
noumarsk
kog
49.godine,n
novinastavniplannije sadravaosslijedeepreedmete:Russki
fakultetaod1948/4
U
u polljoprivredu, Analitika hemija, Poljoprivred
P
no zakonod
davstvo, Niia
jezik, Uvod
geodezijja, Ishrana biljaka, Plaaninsko gazzdovanje, Oplemenjivan
nje bilja, Prrerada voaa i
povra, umarstvo, Poljoprivreednegraev
vine,Poljoprrivrednaeleektrifikacija iSlatkovodno
vo.
ribarstv
StudijpoovomnasstavnomplaanuPoljopriivrednogod
dsjekanaPo
oljoprivredn
noumarsko
om
van je samo
o za generaccija studenaata prvi put upisanu 19
957/58., jer je
fakultetu organizov
natrinovofo
ormiranastu
udijskasmjeera.
venareednegodineeovageneraacijaprelan
56
Obrazovanje
Prve etiri godine rada Poljoprivrednoumarskog fakulteta odgovaraju periodu

kratkotrajne i veoma intenzivne kolektivizacije poljoprivrede, koja je zahtijevala
agronome opteg profila. U ovom periodu broj studenata upisanih u prvu godinu studija
redovno je prelazio 100, to je govorilo o naraslim potrebama sektora koji je rezultirao
pojaanim interesom za studije poljoprivrede. Meutim, zaustavljanje procesa
kolektivizacijeistvaranjaseljakihradnihzadrugadovodiidosmanjenjainteresaibroja
upisanih na Fakultet. Tako su npr. 1952/53. godine prvu godinu studija upisala 54
studenta, a 1955/56. godine tek 46 studenata. Do novog poveanja interesa za studij
poljoprivrede dolazi od 1957. godine to odgovara poetku perioda modernizacije u
poljoprivredi, prvo na krupnim gazdinstvima, a zatim i u privatnom sektoru. Kako je
spomenuto, ova godina predstavljala je i godinu znaajnih promjena nastavnog plana
PoljoprivrednogodsjekanaPoljoprivrednoumarskomfakultetu.
U periodu od 1947. do 1957. godine na Fakultetu je diplomiralo preko 500 inenjera
agronomijekojieunarednomperiodu,uziskustvasteenaupraksi,bitinosiociprocesa
modernizacije i intenzifikacije poljoprivredne proizvodnje i okrupnjavanja
poljoprivrednihgazdinstava.
Krajem 1958. godine dolazi do razdvajanja dotadanjeg Poljoprivrednoumarskog
fakultetanaPoljoprivredniiumarskifakultet.Ovorazdvajanjepadauvrijemekadasesa
tadanjeg saveznog i republikog nivoa iniciraju reforme studija, posebno na
poljoprivrednim fakultetima. Ove inicijative dovode do uvoenja tri odsjeka sa
usmjerenim studijima na Poljoprivrednom fakultetu. Fakultet kreira posebne nastavne
planovezaRatarski,VoarskovinogradarskiiStoarskiodsjek.Usmjeravanjejepoelou
1958/59. godini za studente koji su te godine upisivali prvu i drugu godinu, dok su
studentitreeietvrtegodinenastavilistudijpoplanuOptegsmjera.
Usmjeravanje studija omoguilo je znatno smanjenje obima nastavne materije, broja
predmetaibrojasatipredavanjaivjebiuporeenjusaranijimoptimsmjerom.Takoje
brojpredmetanaRatarskomodsjekuiznosio25,naVoarskovinogradarskom28i24na
Stoarskom odsjeku. Znaajno je smanjen i broj sati predavanja sedmino. U periodu od
1947. do 1957. godine broj sati predavanja i vjebi sedmino je dostizao 46, da bi sa
svoenjem broja predmeta na 36 u 1957/58. godini i broj sati od semestra do semestra
biosvedenna25do35.
Usmjeravanjem studija na tri odsjeka broj sati sedmino smanjen je na 1429 na
Ratarskom, 1929 na Voarskovinogradarskom i 1730 na Stoarskom odsjeku.
Usmjeravanje dovodi i do skraenja perioda studiranja, tako da vei broj studenata
zavrava studij za etiri ili etiri i po godine, dok je u vrijeme studija na Odsjeku za
poljoprivreduPoljoprivrednoumarskogfakultetastudentimauprosjekutrebalopetipo
godinadodiplomiranja.
Reformisanje nastavnih planova trebalo je da dovede do breg zavravanja studija, a
predstavljalo je i reakciju na tada izraen interes sektora za inenjerima poljoprivrede
obuene za organizaciju i realizaciju proizvodnje u jednoj grani poljoprivrede.
Poljoprivredni fakultet u Sarajevu relativno brzo se prilagodio novim zahtjevima i
uslovima pa su u periodu od 1959. do 1967. godine diplomirala 232 inenjera
poljoprivredeRatarskog,211Voarskogi116Stoarskogodsjeka.
57
Smatralosedausmjeravanjestudijarjeavatadanjunovuirokupraksupoljoprivrednih
gazdinstava. Uskoro se, meutim, ispostavilo da usmjereno kolovan agronom ne
zadovoljava potrebe svih proizvodnih, ali i mnogih strunih i administrativnoupravnih
organizacija.Ovimjejojednomotvorenadilemastarakolikoistudiranjepoljoprivrede:
agronomoptegiliagronomusmjerenogprofila?Saovomdilemomnijesesuoavaosamo
PoljoprivrednifakultetuSarajevu,aonaidodanasnigdjenijepotpunoprevaziena.
Poetkom ezdesetih dolazi do stagnacije iroko pokrenute modernizacije jugoslovenske
poljoprivrede,tozaposljedicuimaipadbrojastudenataupisanihuprvugodinu.Uprvu
godinu na sva tri smjera Fakulteta 1962/63. godine upisano je svega 40 studenata, a
smanjenintereszastudijepoljoprivredebiljeiseinekolikonarednihgodina(grafikon1).
213
130
137
66
56
40
46
54
50
58
80
88
100
84
99
105
121
122
136
150
140
200
108
Broj studenata upisanih u I godinu
211
250
19
47
/4
19 8
48
/4
19 9
49
/5
19 0
50
/5
19 1
51
/5
19 2
52
/5
19 3
53
/5
19 4
54
/5
19 5
55
/5
19 6
56
/5
19 7
57
/5
19 8
58
/5
19 9
59
/6
19 0
60
/6
19 1
61
/6
19 2
62
/6
19 3
63
/6
19 4
64
/6
19 5
65
/
19 66
66
6/
67
Akademske godine
Grafikon 1. Broj studenata upisanih u prvu godinu Odsjeka za poljoprivredu

PoljoprivrednoumarskogfakultetaiodsjekaPoljoprivrednogfakultetauperioduod
1947.do1966.godine
Reagujui na zahtjeve poljoprivrednih preduzea i organizacija, poetkom ezdesetih

godina Poljoprivredni fakultet Sarajevo snano inicira otvaranje odsjeka za agrarne
ekonomiste. Inicijativa nije naila na razumijevanje tadanje republike vlade i
Univerziteta u Sarajevu, koji su smatrali da agrarne ekonomiste treba obrazovati na
Ekonomskom fakultetu. Kasniji razvoj situacije pokazao je potpunu svrsishodnost ove
inicijativeFakulteta.
Poetak ezdesetih godina obiljeava i neuspio eksperiment sa stepenovanjem studija
poljoprivrede. Najprije inicijative Saveznih organa i Meufakultetske organizacije
poljoprivrednihfakultetaJugoslavije,azatimizakonskeodredbepredvidjelesuuvoenje
I,IIiIIIstepenanastave.Prvistepentrebaojetrajatidvijegodine,adrugistepenukupno
etirigodinestudija.Treistepenodnosiosenamagistarskistudij.
58
Obrazovanje
Slika19.PrijemniispitnaFakultetu
Na Poljoprivrednom fakultetu u Sarajevu preovladavao je stav da za dvije godine nije

mogue obrazovati kompetentnog poljoprivrednog strunjaka te je, pod pritiskom
uvoenja stepenovanog studija, Fakultet predlagao da prvi stepen traje pet, a drugi tri
semestra.SdrugestraneUniverzitetskovijeeitadanjaRepublikavladasmatralisuda
studij na Poljoprivrednom fakultetu, uz stepenovanje, treba svesti na svega tri godine
studijazaIIstepen.UpravaFakultetatakveprijedlogeneprihvata,pasekaokompromisno
rjeenjeu1961/62.akademskojgodiniipakuvodeIiIIstepennastave,svakisapoetiri
semestra. Stepenovana nastava uvodi se na sva tri tadanja odsjeka, ali su na I stepen
upisani samo studenti generacije 1961/62. godine. Istina, na Odsjeku za voarstvo i
vinogradarstvo I stepen sa etiri semestra uveden je kao eksperimentalan 1960/61.
godine.Meutim,vesa1962/63.godinomstepenovananastavasezbognizaproblemau
njenoj realizaciji i neizvjesnog profesionalnog pozicioniranja studenata koji zavre prvi
stepen ukida. Na svim odsjecima vraa se jedinstveni etverogodinji studij koji vodi do
zvanjadiplomiranoginenjerapoljoprivrede.
Ponekimsvojimelementimapokuajuvoenjastepenovane nastaveliinareformisanje
studijauskladusaprincipimaBolognaprocesakojaesedesitinekih45godinakasnije.
inisedaseiujednomiudrugomsluajureformipristupilosadostastihije,iujednomi
drugomsluajupostojalisusnaniinstitucionalnipritisciza uvoenjemreformeteje,iu
jednomiudrugomsluaju,zabiljeenonepovjerenjeprofesoraFakultetaukvalitetstudija
i osiguranje potrebnih strunih kompetencija sa reformisanjem sistema studiranja. U
ovom smislu i danas se aktuelnim ini komentar koji u Godinjaku Poljoprivrednog
fakultetaiz1967.godineuzavrnicisvogosvrtanareformisanjestudijasauvoenjemIiII
stepenadajuprofesoriBoi,FinciiPajanovi:
59
"Iskustvoizovogsistemastudija,kaoiuoptetakvihradikalnihreformikakona
ovomtakoinadrugimfakultetima,historijskijepounozaeventualnereforme
ubudue:Ueventualnubuduureformunastavetrebalobiulazitiuzprethodne
solidnenauneanalizeipreciznijeutvrivanjepotrebabrojastrunihkadrova,
njihovihstrunihprofilaispecijalnosti,kaoistupnjevaobrazovanosti."
Usmjeravanjestudijanatriodsjekaismanjenjebrojasatinastaveskrajapedesetihimali
su za posljedicu ili izostavljanje ili znatno reduciranje nastave nekih veoma vanih
disciplinazastudijpoljoprivrede.Ubrzojekonstatovanodaizostavljanjeireduciranjeovih
disciplina ima za posljedicu smanjenje kvaliteta obrazovanja inenjera poljoprivrede.
Uprava Fakulteta je postepeno, promjenama statutarnih odluka, u nastavne planove
vratilanpr.predmetMatematikaiusvenastavneplanoveuvelepredmetFiskultura.Pored
toga,postojeimnastavnimplanovimadodatisuslijedeipredmeti:
-
Odsjekzaratarstvo:Zoologija,FiziologijabiljaibiohemijaiTritepoljoprivrednih
proizvoda;
Odsjek za voarstvo i vinogradarstvo: Zoologija, Fiziologija bilja i biohemija,
TritepoljoprivrednihproizvodaiPreradagroa,te
Odsjekzastoarstvo:OsnovipedologijeiTritepoljoprivrednihproizvoda.
Natajnain1967.godinenastavniplanOdsjekazaratarstvosadravoje30,nastavniplan
Odsjeka za voarstvo i vinogradarstvo 34, a nastavni plan Odsjeka za stoarstvo 28
predmeta. Ovim je povean i broj sati nastave sedmino tako da je, od semestra do
semestra, na Odsjeku za ratarstvo iznosio 25 35 sati, na Odsjeku za voarstvo i
vinogradarstvo3133satainaOdsjekuzastoarstvo2834sata.
Od krajaezdesetihdoratauBosniiHercegovinidevedesetihgodinanastavniplanovina
Odsjecima za ratarstvo, voarstvo i vinogradarstvo i stoarstvo nisu trpili znaajnije
izmjene. Promjene nastavnih planova uglavnom su bile vezane za poveavanje ili
smanjivanje broja sati nastave i nazive predmeta iz tada na svim fakultetima obaveznih
predmeta iz oblasti marksizma i optenarodne odbrane i drutvene samozatite. Na taj
nain nastavni planovi tri odsjeka Poljoprivrednog fakulteta za jedan dui period su
stabilizovani.
OdlukomNastavnonaunogvijeaodakademske1977/78.godinenaFakultetuseotvara
studij na Odsjeku za preradu i kontrolu poljoprivrednih proizvoda. Naziv ovog odsjeka
1988. godine primijenjen je u Odsjek za tehnologiju poljoprivrednih i prehrambenih
proizvoda. Otvaranje ovog studija bio je znak zrelosti Fakulteta, ali i svjesnosti znaaja
prerade poljoprivrednih proizvoda i potrebe obezbjeivanja strunjaka za tada rastuu
prehrambenuindustrijuuBosniiHercegoviniiJugoslaviji.Studijnaovomodsjekuodsvog
osnivanja do danas nije prekidao vrste veze sa agronomskim disciplinama iz kojih je
roen, to je na Fakultetu uvijek sa ponosom i isticano i to je smatrano posebnim
kvalitetom. Kvalitet diplomiranih inenjera tehnologije poljoprivrednih i prehrambenih
proizvoda,kojisusvojediplomesteklisavladavanjemovogstudija,ubrzojeprepoznat,a
sjajneprofesionalnekarijereovihdiplomanataFakultetanajboljasupotvrdaopravdanosti
njegovogpokretanja.
60
Obrazovanje
Slika20.PismeniispitnaFakultetu2007.godine
Odlukom Savjeta Fakulteta u Mostaru se 1983. godine otvara Odjeljenje Odsjeka za

voarstvo i vinogradarstvo. Odjeljenje je upisivalo studente od 1983/84. do 1988/89.
akademske godine, a nastava se izvodila prema nastavnom planu Odsjeka za voarstvo i
vinogradarstvo. Na Odjeljenje u Mostaru uglavnom su se upisivali studenti sa podruja
Hercegovine, a njegov rad posebnog traga je ostavio kroz osmiljavanje i realizaciju
velikog broja diplomskih radova iz oblasti vinogradarstva i segmenata voarstva
specifinihzausloveHercegovine.
Fakultet i u najteim uslovima od svog nastanka, tokom rata 1992. do 1995. godine,
upisuje studente na svoja etiri odsjeka, te u prostorijama Ekonomskog fakulteta u
Sarajevu organizuje reduciranu nastavu na semestrima koje je pohaao vei broj
studenata.
Zbog ratnih stradanja i osipanja kadrova Poljoprivredni fakultet 1995. godine izrauje
novinastavniplanOpegodsjekaiprestajesaupisomnaOdsjekezaratarstvo,voarstvoi
vinogradarstvo i stoarstvo. Nastavni plan Odsjeka za tehnologiju poljoprivrednih i
prehrambenihproizvodatadatakoetrpiodreenepromjene.
61
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
Faksimil3.SStraniceindeeksastudenticceIgodineOdsjekazastoarstvo1967
7/68.
godine(ArrhivaFakulteeta)
Sticanjemnetoboljihuslovazzarealizacijjunastavep
prelaskomF
Fakultetaub
bivukasarnu
konzavretk
karatanasttavniplanovviFakulteta se
"Maral Tito"iperssonalnimjaanjemnak
nom revidirraju 1998. godine. Naa Opem od
dsjeku stvaaraju se dvaa usmjeren
nja:
jo jedn
usmjereenjeBiljnap
proizvodnja iusmjerenjjeZootehnik
ka.Poredto
oga,naFaku
ultetseidaalje
upisujustudentinaaOpiodsjek
kinaOdsjek
kzatehnolo
ogijupoljoprrivrednihip
prehramben
nih
da. Nastavaa na Fakulttetu realizov
vana je preema ovim nastavnim
n
p
planovima do
proizvod
prelaskaanasistem studiranjap
premaprinccipimaBologgnaprocesaa2005/06.ggodine.Zadn
nja
generaccija studenaata upisanaa je u prv
vu godinu etvorogod
dinjih stud
dija 2004/0
05.
akadem
mskegodine.
Prvidip
plomiraniinenjeripoljoprivredekolovaniu BosniiHerrcegovinisvojediplomsske
radove odbranili su
s na Poljoprivrednoumarskom fakultetu 1949.
1
godin
ne. Bili su to:
Petijevi,Hu
usnijaResulo
ovi,IvoVisski,MaksIleiiAnton
nijaMaksim
moviGrbac.U
ObradP
naredno
oj tabeli prikazan je broj diplomiraanih inenjeera koji su ovo struno
o zvanje stekli
studiran
njem na Saveznoj
S
Visokoj poljjoprivrednoj koli za planinsko
o gazdovan
nje,
Poljopriivrednomod
dsjekuPoljo
oprivrednoumarskog fakulteta,Poljoprivredn
nomfakulteetu
iPoljoprrivrednoprrehrambeno
omfakultetu
u.
Utabeli 3navedeniisubrojevid
diplomiraniihinenjera kojisusvojjestudiranjeenaFakulteetu
maod1949.d
do2009.
okonaliugodinam
62
Obrazovanjee
Slika2
21.Promocijaadiplomiranihinenjera1
1988.godinee(ArhivaFaku
ulteta)
T
Tabela3.Bro
ojdiplomiraanihinenjerapoljopriv
vredeiprehrrambeneteh
hnologijeod
d
1949.do2009.go
odinepoodssjecimaFaku
ulteta
Go
odina
19
949.
19
950.
19
951.
19
952.
19
953.
19
954.
19
955.
19
956.
19
957.
19
958.
19
959.
19
960.
19
961.
19
962.
19
963.
19
964.
19
965.
OpOd
5
12
14
42
24
48
78
34
36
46
73
60
37
12
5
3
1
OpBp
OdssjeciFakulteeta*
OpZt OdRt OdVV
O
40
22
52
57
42
28
45
38
32
23
63
OdSt
24
24
35
10
15
OdTp
pipp
Ukup
pno
godinje
5
12
14
42
24
48
78
34
36
46
73
63
123
145
110
96
71
Godina
1966.
1967.
1968.
1969.
1970.
1971.
1972.
1973.
1974.
1975.
1976.
1977.
1978.
1979.
1980.
1981.
1982.
1983.
1984.
1985.
1986.
1987.
1988.
1989.
1990.
1991.
1992.
1993.
1994.
1995.
1996.
1997.
1998.
1999.
2000.
2001.
2002.
2003.
2004.
2005.
2006.
2007.
OdsjeciFakulteta*
OpOd OpBp OpZt OdRt OdVV
1
18
22
1
10
17
23
14
22
4
1
26
14
31
9
38
5
1
30
13
37
19
56
27
1
67
35
39
30
35
23
44
26
30
24
35
22
27
12
27
33
30
25
32
25
34
35
48
41
48
54
129
114
75
49
94
81
35
16
7
6
13
16
3
4
27
25
13
16
24
23
24
25
1
1
3
2
1
6
4
3
4
4
8
3
9
8
9
3
14
7
7
15
15
6
64
OdSt
7
7
10
12
13
20
25
12
18
34
21
29
33
58
27
24
12
36
40
30
40
36
44
99
52
65
18
5
7
3
7
16
13
14
OdTpipp
2
8
19
35
50
89
95
83
135
44
21
27
6
5
9
19
12
16
13
5
18
10
14
23
28
35
24
Ukupno
godinje
48
35
47
38
54
60
68
56
74
117
124
98
91
128
81
83
59
115
130
137
198
220
229
477
220
261
96
24
41
19
78
57
76
76
7
24
20
25
43
48
63
60
Obrazovanje
OdsjeciFakulteta*
Ukupno
godinje
OpOd OpBp OpZt OdRt OdVV OdSt OdTpipp
2008.
3
14
5
18
40
2009.
5
14
9
35
63
Svega
595
75
48 1445 1072
995
898
5128
*OdsjeciFakulteta:
- OpOdOptiodsjek
- OpBpOptiodsjekUsmjerenjeBiljnaproizvodnja
- OpZtOptiodsjekUsmjerenjeZootehnika
- OdRtOdsjekzaratarstvo
- OdVVOdsjekzavoarstvoivinogradarstvo
- OdStOdsjekzastoarstvo
- OdTpippOdsjekzatehnologijupoljoprivrednihiprehrambenihproizvoda
Godina
SvedoprelaskanasistemstudiranjausklaensaprincipimaBolonjskogprocesaFakultet
je obrazovao diplomirane inenjere poljoprivrede. Hiljade diplomiranih inenjera
poljoprivrede, a kasnije i prehrambenih tehnologija, bili su pokretaka snaga i oslonac
razvojapoljoprivredeiprehrambeneindustrijeprijesvegaBosneiHercegovine,alidrugih
republikanekadanjeJugoslavije.
Mnogi diplomirani agronomi nastavili su sa svojim obrazovanjem, upisujui
postdiplomske(magistarske)studije,specijalizirajuisezaodreeneoblasti.Studiranjena
Poljoprivrednom fakultetu kod veeg broja studenata razvilo je ljubav prema nauno
istraivakom radu i usmjerilo ih prema univerzitetu i drugim naunoistraivakim
institucijama. Iako u naim uslovima bavljenje naunoistraivakim radom u pravilu
donosimalumaterijalnusatisfakciju,intelektualniizazoviiduhovnoispunjenjekojeiduuz
bavljenje naukom i istraivanjem garancija su da e i meu buduim studentima ovog
Fakulteta biti mnogo onih koji e na tekovinama svojih prethodnika poljoprivredu i
prehrambenu industriju zadrati u krugu ljudskih djelatnosti neraskidivo povezanih sa
napretkomnaunemisli.
Ferijalnapraksa
etverogodinji studij poljoprivrede i tehnologije poljoprivrednih i prehrambenih

proizvoda bio je zahtjevan ne samo zbog potrebe izuavanja velikog broja naunih i
tehnolokih disciplina, nego i zbog obaveze studenta da dvije godine, za vrijeme ljetnih
ferija, obavi ferijalnu praksu. Ferijalna praksa trebala je da studentima priblii nain
organizacije rada i tehnikotehnoloke aspekte proizvodnih procesa na poljoprivrednim
gazdinstvima i u prehrambenoj industriji. U prvim decenijama rada Fakulteta, studenti
poljoprivrede su ferijalnu praksu u pravilu obavljali na fakultetskim oglednim i
proizvodnim dobrima. Praksa organizovana na ovaj nain imala je niz prednosti, od
boravkanastavnikaiasistenatasastudentimanapraksi,doosjeajadasezalaganjemna
praksi doprinosi dobrobiti Fakulteta. Kasnije, sa transformacijama ovih dobara, ferijalna
praksazastudenteugovarasesapoljoprivrednimipreduzeimaprehrambeneindustrije.
I kod ovog naina organizovanja ferijalne prakse sa studentima su na praksi boravili
65
asistenti,aprofesorisupovremenoobilazilistudenteiprovjeravalirealizacijuprethodno
usvojenihplanovaprakse.
U periodu nakon rata devedesetih, sa slabljenjem nekadanjih velikih poljoprivrednih i
preduzea prehrambene industrije, znaajno je reducirana i ugovorena i organizovana
ferijalna praksa. Uz izuzetke, kao to je organizovano obavljanje ferijalne prakse manjeg
brojastudenatanaFakultetskomdobruButmiriumanjembrojuproizvodnihorganizacija
sakojimaFakultetimapotpisaneugovoreosaradnjiuovomdomenu,mnogimstudentima
jeostavljenamogunost,aliiobaveza,dasamiugovoresvojuferijalnupraksu.
Vanrednistudij
Tokom prve etiri godine postojanja Savezne visoke poljoprivredne kole za

planinsko gazdovanje, odnosno Poljoprivrednoumarskog fakulteta, pored redovnih,
studijesuupisivaliivanrednistudenti.U1947/48.godiniprvugodinuvanrednoupisuje
25 studenata. Ovaj broj je u narednim godinama padao da bi 1950/51. godine u prvu
godinu bila upisana samo dva vanredna studenta. Slijedee godine vanredni studij se
ukida, da bi on, u skladu sa tadanjim zakonskim propisima bio ponovo otvoren 1960.
godine.
Ponovna mogunost vanrednog studiranja izazvala je umjeren interes meu studentima

tako da je 1961/62. godine prvu godinu tri odsjeka Fakulteta vanredno upisalo 77
studenata. Meutim, veliki broj vanredno upisanih studenata naputao je studij i u ovim
godinama samo su najvrijedniji i najuporniji dolazili do diplome inenjera poljoprivrede
studirajui vanredno. Treba imati u vidu da su gotovo svi tadanji vanredni studenti bili
zaposleniidanisuimaliposebnograzumijevanjasvojihradnihorganizacijaniupogledu
odsustva s posla radi studiranja, ni u pogledu obezbjeivanja sredstava za trokove
studija.
Odsedamdesetihgodinavanrednistudijdoivljavaodreenustabilizacijuupogledubroja
studenata koji su na ovaj nain studirali. Broj vanrednih studenata koje Fakultet svake
godine moe upisati, uostalom kao i broj redovnih studenata, utvruje osniva i on je
najeenaoko10%studenatakojistudijupisujuredovno.Odkrajaosamdesetihgodina,
ne samo na Poljoprivrednom fakultetu, meu vanrednim studentima sve manje je
zaposlenih,asvevieonihkojistudijnisuuspjeliupisatiustatusuredovnogstudenta.
Na samom Fakultetu periodino su se otvarale rasprave o efikasnosti vanrednog studija.
Akta Fakulteta predviala su periodino izvoenje saete teoretske nastave i najvanijih
praktinih nastavnih jedinica za vanredne studente. Tekoe u organizovanju praktine
nastave,terenskihvjebiiferijalnepraksezavanrednestudentezasigurnosuuodreenoj
mjeristrunohendikepiralestudente,kojisustudijzavravalinaovajnain.
66
Obrazovanje
Slika22.Promocijadiplomiranihinenjeraimagistaranauka2007.
godine
3.1.2.Postdiplomski(magistarski)studij
Poetkomezdesetihgodina20.vijekazakonskeistatutarneodredbe omoguavaju
uvoenjetzv.nastaveIIIstepena,odnosnomagistarskogstudija.Iniciranjeiorganizovanje
nastave III stepena, koja vodi do stepena magistra nauka, prije svega je bio rezultat
nastojanjadaseobezbijedipersonalkojiebitiangaovanunaunoistraivakomradui
navisokokolskimustanovama.NaPoljoprivrednomfakultetupolaziloseodshvatanjada
na magistarskim studijima treba dati mjesta onim disciplinama i programima koji e
kandidatima omoguiti da uu u produbljena teoretska znanja i ovladaju metodama
naunoistraivakog rada. Prvenstveni obrazovni cilj magistarskog studija bio je
osposobljavanjekandidatazasamostalnoorganizovanjeirealizacijunaunoistraivakog
rada.
Kod organizacije prvih magistarskih studija profesori Fakulteta vodili su se njegovim
tadanjimpersonalnimimaterijalnimkapacitetima,aliikapacitetimaondanjegInstituta
zapoljoprivrednaistraivanjauSarajevu.PrvipravilnikIIIstepenastudijapredvidiojeda
se na Fakultetu mogu izvoditi magistarske studije iz oblasti: ratarstvo, stoarstvo,
voarstvoivinogradarstvo,zatitabiljaiekonomikapoljoprivredneproizvodnje.
Na prijedlog tadanjih katedri u akademskim 1964/65. i 1965/66. godini na Odsjeku za
stoarstvo otvoreni su magistarski studiji iz Stoarstva i Mljekarstva, a na Odsjeku za
ratarstvo studiji iz oblasti Njivskih velikih kultura i Njivskih krmnih kultura i travnjaka.
NastvaniplanoviovihprvihmagistarskihstudijaFakultetapredstavljenisuutabeli4.
67
NastavunaovimmagistarskimstudijimanajveimdijelomizvodilisunastavniciFakulteta,
ali su bili angaovani i strunjaci Instituta za poljoprivredna istraivanja u Sarajevu, te
profesori univerziteta iz Beograda, Zagreba i Ljubljane. Magisterij iz oblasti Stoarstvo
prijavilojepet,aizMljekarstvaetirikandidata.StudijNjivskevelikekultureupisaloje7,a
studij Njivske krmne kulture i travnjaci 4 kandidata. Tokom studija koji je trajao etiri
semestrabrojkandidataseosipao.
U godinama neposredno nakon pokretanja prvih magistarskih studija dolazi do
privremenogzastojaukreiranjuipokretanjunovihstudija.Posebnetekoezarealizaciju
novih magistarskih studija predstavljala su pitanja nerijeenog finansiranja studija i
nezadovoljavajue prostorne mogunosti Fakulteta za odvijanje svih vidova nastave.
Polazilose,naime,odispravnepretpostavkedabistudentumagistarskogstudijatrebalo
osigurati neku vrstu radnog mjesta odakle bi kontinuirano bio ukljuen u sistematian i
studiozan rad, posebno na izradi svoje magistarske teze. Problem je predstavljao i
nedostatak ureaja i instrumenata potrebnih za realizaciju kvalitetnih naunih
istraivanja te dobro opremljenih eksperimentalnih poligona za postavljanje i voenje
poljskihogleda.
Tabela4.NastavniplanoviprvihmagistarskihstudijanaPoljoprivrednomfakultetu
ODSJEKZASTOARSTVO
STOARSTVO
Predmeti
MLJEKARSTVO
Predmeti
Matematika
Biohemija
Metodikanaunoistraivakograda(Uvodunauniradistatistikaobradamaterijala)
Ishranadomaihivotinjaimetabolizam
Biohemijskiprocesiumljekarstvu
Ekologija(bioklimatska)
Fizikamlijeka
Genetikadomaihivotinja
Mikrobiologijamlijeka
Selekcijaioplemenjivanjedomaihivotinja Tehnologijaobradeiprerademlijeka
Magistarskirad
ODSJEKZARATARSTVO
NJIVSKEVELIKEKULTURE
NJIVSKEKRMNEKULTUREITRAVNJACI
Predmeti
Predmeti
FiziologijabiljaibiohemijaIdio
Selekcijaisjemenarstvo
Metodikanaunoistraivakogradaupoljoprivredi
Savremeneteoretskeosnovetehnologijeproizvodnje
Agrobiologijanjivskihvelikihkultura
Agrobiologijanjivskihkrmnihkulturaitravnjaka
Specijalnidio
Specijalnidio
Magistarskirad
RazlogzaslabodzivkandidatazaIIIstepenstudijavelikimdijelombiojeiunemogunosti
ili nedostatku dobre volje privrednih organizacija, ustanova i institucija da na odreeno
vrijeme, dok su na studiju, oslobode svoje uposlenike od radnih obaveza. Pravilnici o
sistematizacijamaradnihmjestaiplatamanisupredvialiposebnapoveanjaprimanjaza
68
Obrazovanje
magistre nauka, to je, takoe, mogao biti vaan razlog smanjenog interesa kandidata za
magistarskestudije.UpravePoljoprivrednog,aliidrugihfakultetaUniverzitetauSarajevu,
dugo su se zalagale za pretakanje magistarskih studija u kategoriju budetski redovno
finansiranih studija. Ove inicijative, nisu, meutim nikada naile na potpuno
razumijevanje, pa je finansiranje magistarskih studija ostalo jednom od njihovih
najslabijihtaakasvedonjihovogpostepenoggaenjasaprelaskomnasistemstudiranjau
skladusaprincipimaBolognaprocesa.
Od 1964. godine na Poljoprivrednom i kasnije Poljoprivrednoprehrambenom fakultetu
organizovana su slijedea 23 studija III stepena, odnosno postdiplomska magistarska
studija:
-
Stoarstvo,
Mljekarstvo,
Njivskevelikekulture,
Njivskekrmnekultureitravnjaci,
Proizvodnjaipreradamlijeka,
Ratarskekulture,
Krmnekulture,
Plodnostimelioracijetla,
Voarstvo,
Ekonomikaagroindustrije(Ekonomikapoljoprivredeiprehrambeneindustrije),
Herbologija,
Ureenjepoljoprivrednogzemljita,
Ratarstvo,
Voarstvo,
ZatitabiljaFitomedicina,
Ishranadomaihivotinja,
Vinogradarstvo,
Tehnologijabiljnihproizvoda(Tehnologijaprehrambenihproizvodabiljnog
porijekla),
Tehnologijaanimalnihproizvoda(Tehnologijaprehrambenihproizvoda
animalnogporijekla),
Odrivoupravljanjezemljitem,
Kontrolakvalitetahraneipia,
Proizvodnjapovrauzatienomprostoru,te
Proizvodnjaiprimjenacvijeaiukrasnogbilja.
PrvimagistarskiradovinaFakultetuodbranjenisu1966.godine,kadasuzvanjemagistra
nauka stekli Taib ari, Ivan Zovki i Nedad Mulali. Prva promocija magistara nauka
odrana je na Fakultetu 1971. godine. Od tada je postdiplomske studije na Fakultetu
odbranom magistarskog rada zavrilo jo 279 kandidata. U tabeli 5 je prikaz broja
odbranjenihmagistarskihradovanaFakultetuod1966.do2009.godine.
69
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
Tabeela5.Brojodb
branjenihmaagistarskihraadovanaPoljo
oprivrednop
prehrambeno
omfakultetu
od1966.do2009.god
dine
Godiina
196
66.
196
67.
196
68.
196
69.
197
70.
197
71.
197
72.
197
73.
197
74.
197
75.
197
76.
Magistri
naukaa
3
1
3
1
4
5
8
Godin
na
Magistri
nauka
7
6
2
Godinaa
1977
7.
1988.
1978
8.
1989.
1979
9.
1990.
1980
0.
1991.
1981
1.
6
1992.
1982
2.
2
1993.
1983
3.
7
1994.
1984
4.
9
1995.
1985
5.
9
1996.
1986
6.
2
1997.
1987
7.
1
1998.
Ukup
pnomagistrinauka
Magistri
nauka
11
10
12
15
10
3
5
2
2
5
4
Godina
1999.
2000.
2001.
2002.
2003.
2004.
2005.
2006.
2007.
2008.
2009.
Magistri
nauka
4
9
6
9
13
12
16
16
11
11
15
279
Slika23.Promocijjamagistaran
naukanaPoljoprivrednom
mfakultetu
197
71.godine
Reformaa visokog obrazovanja prema prin

ncipima Bologna procesa dovela jee i do gaen
nja
postdipllomskih magistarsk
kih studija na Poljop
privrednop
prehrambenom fakulteetu
Univerziteta u Saraajevu. Upis zadnje generacije posttdiplomaca izvren je u
u akademsk
koj
9. godini. U vrijeme up
pisa zadnje generacije Fakultet
F
je nudio
n
12 po
ostdiplomsk
kih
2008/09
studija,ijisusaettinastavniplanovipredstavljeniup
prilogu.
70
Obrazovanje
3.1.3.Doktoratnauka
Prvi doktorsku disertaciju pod nazivom "Uticaj doba konje i naina suenja na sastav i
optuhranjivuvrijednostsijenaprirodnebiljnezajedniceNardetumstrictae"natadanjem
Poljoprivrednoumarskom fakultetu odbranio je 15. oktobra 1953. godine Duan
Maksimovi, kasnije dekan Fakulteta i akademik. Od tada su na Poljoprivredno
umarskom, Poljoprivrednom i Poljoprivrednoprehrambenom fakultetu izraene i
odbranjene doktorske disertacije iz gotovo svih oblasti agronomije i mnogih oblasti
prehrambenetehnologije.NaunistependoktoranaukanaFakultetususticalikakomnogi
njegovi mladi nastavnici, tako i strunjaci iz naunoistraivakih institucija i sa
univerzitetairomtadanjeJugoslavije.
Broj doktorskih disertacija godinje odbranjenih na Fakultetu od 1953. do 2009. godine
predstavljenjeutabeli6.
Tabela6.BrojodbranjenihdoktorskihdisertacijanaFakultetu
od1953.do2009.godine
Godina
1953.
1954.
1955.
1956.
1957.
1958.
1959.
1960.
1961.
1962.
1963.
1964.
1965.
1966.
1967.
1968.
1969.
1970.
1971.
Doktorati
nauka
1
1
1
2
7
6
1
2
8
8
22
4
1
2
4
Doktorati
Doktorati
Godina
nauka
nauka
1972.
7
1991.
5
1973.
6
1992.
2
1974.
6
1993.
1975.
6
1994.
1
1976.
4
1995.
1977.
5
1996.
1
1978.
4
1997.
2
1979.
4
1998.
2
1980.
1
1999.
1
1981.
7
2000.
5
1982.
3
2001.
1983.
6
2002.
3
1984.
9
2003.
1
1985.
1
2004.
4
1986.
5
2005.
2
1987.
4
2006.
6
1988.
8
2007.
4
1989.
7
2008.
4
1990.
5
2009.
5
216
Ukupnodoktoratinauka
Godina
71
Slike24i25.PromocijaprofesoraFakultetaOsmanaSariaiDevadaJarebiceudoktore
poljoprivrednihnaukanaUniverzitetuuSarajevu
Slino postdiplomskim magistarskim studijima, pitanje nedostatka fondova za

istraivanja u okviru izrade doktorske disertacije predstavljalo je stalan problem
kojeg su najee morali rjeavati mentorski timovi ili sami doktorski kandidati.
Uprkos tekoama sa obezbjeivanjem u pravilu nemalih sredstava potrebnih za
kvalitetna istraivanja, profesori Fakulteta vodili su, a doktorski kandidati tokom
57godinaizradiliiodbranili216doktorskihdisertacija,odkojihsumnogeostavile
dubokog traga i u naunoistraivakoj javnosti i u strunoj poljoprivrednoj i
prehrambenotehnolokojpraksi.
3.2.StudiranjepremaprincipimaBolognaprocesa
Bosna i Hercegovina pristupa Bolonjskom procesu reforme evropskog visokog

obrazovanja 2003. godine, ime se obavezuje na reformisanje svog visokokolskog
obrazovanja u skladu sa principima ovog procesa. Meutim, kao i u mnogim drugim
oblastima,administrativnoupravnasloenostdraveestopraenainedostatkomdobre
volje dovodi do kanjenja u uspostavljanju legislativnoinstitucionalnog okruenja
potrebnog za provoenje veoma radikalne transformacije postojeeg sistema visokog
obrazovanja. Iako ne predstavlja posebno opravdanje treba pomenuti da su i razvijenije
zemlje od Bosne i Hercegovine imale i jo uvijek imaju prilinih problema u oivljavanju
Bolonjskogprocesa.
U predugom iekivanju dravnog zakona o visokom obrazovanju, kojim bi se utvrdili
okvirizaprovoenjereforme,bosanskohercegovakiuniverzitetiodluujudasamikrenu
u ovo reformisanje visokog obrazovanja. Senat Univerziteta u Sarajevu poetkom 2005.
godine odluuje da se do poetka 2005/06. akademske godine na fakultetima ovog
univerziteta pripreme nastavni planovi koji e u najveoj moguoj mjeri uvaavati
principe reforme, a prije svega prelazak na trociklini sistem studiranja. Prema ovom
72
Obrazovanje
reformskom principu, univerzitetsko obrazovanje dijeli se na tri ciklusa: dodiplomski

studij, diplomski studij i doktorski studij. Kao mjera optereenja i realizacije studijskih
obavezauvodisetzv.ECTSbod,kojipredstavljasatekojejestudentefektivnoutroiona
svoje studiranje i koji ukljuuju i kontakt (sate provedene sa nastavnicima) i nekontakt
sate, odnosno sate koje je student proveo radei na svom studiju samostalno. Jedan
semestar studija ne bi trebao nositi vie od 30 ECTS, a jedna godina studija trebala da
odgovara radu studenta iji su ekvivalent 60 ECTS bodova. Fakultetima je ostavljena
mogunost da utvrde duinu trajanja prvog i drugog ciklusa studija, pri emu njihova
ukupnavrijednosttrebadabude300ECTSbodova,odnosnoprviidrugicikluszajednobi
trebalitrajatipetstudijskihgodina.
PripremezasveobuhvatnoreformisanjestudijanaPoljoprivrednomfakultetuuSarajevu
poele su krajem devedesetih kroz uee nastavnika i saradnika Fakulteta u
meunarodnim, prije svega TEMPUS projektima. Realizacija ovih projekata omoguila je
uviduaktuelnereformevisokokolskogobrazovanjauEvropiipomoglajeuobjektivnom
sagledavanju nedostataka dosadanjeg reima studiranja. Reagujui na saglasnost
nastavnika i saradnika o potrebi reformisanja studija, dekan Fakulteta 2004. godine
imenuje Komisiju za revidiranje nastavnih planova i programa i zaduuje je za izradu
prijedloga i obrazloenja novog reima studija. Komisija svoj rad intenzivira poetkom
2005. godine, to je dobrim dijelom bilo i posljedica ubrzanih priprema Univerziteta u
SarajevuzatransformacijureimastudijauskladusazahtjevimaBolonjskogprocesa.
Svojim stavovima i zakljucima Nastavnonauno vijee Poljoprivrednog fakulteta u
Sarajevuusvojiloje"3+2+3"modelstudiranja.Premaovommodelu,prvistepenstudijana
Poljoprivrednom fakultetu (dodiplomski studij) traje est semestara, a student bi po
njegovom zavretku dobijao diplomu i zvanje baccalaureus/baccalaurea ili ekvivalentno
zvanje, u skladu sa konanim odredbama pravilnika Univerziteta o strunim i naunim
zvanjima. Vijee Fakulteta takoe je zauzelo stav da se dodiplomski studij profilira kao
akademski,odnosnodasezavretkomdodiplomskogstudijastudentiuosnovipripremaju
zanastavakstudiranjanadiplomskom(master)studijukojibiihtrebaoodvestidozvanja
magistrastruke,masterailiekvivalentnogdrugogzvanja.Ovakvoopredjeljenjeumnogome
jeodredilopravceukreiranjuplanovaiprogramastudija.
Zapredloenestudijskeprogrametokomproljeailjeta2005.godineizraenisunastavni
planoviinastavniprogramizaprvadvasemestra.SenatUniverzitetauSarajevu,azatimi
Vlada Kantona Sarajevo razmatrali su i pozitivno se izjasnili o nastavnim planovima i
programima predloenih studijskih programa, ime su se stekli uslovi za upis prve
generacije studenata na trogodinje dodiplomske studije u 2005/06. godini. Tokom ove
akademske godine na Fakultetu su izraeni i od strane Univerziteta i Vlade odobreni
planoviiprogramizaostalesemestredodiplomskihstudijskihprograma.
73
3.2.1.Dodiplomskistudij
Izradu prijedloga dodiplomskih studijskih programa Fakulteta pratili su prikupljanje i

analiza slinih studijskih programa u zapadnoevropskim i zemljama u okruenju
(vajcarska, Njemaka, panija, Velika Britanija, Francuska, Irska, Norveka, Portugal,
Hrvatska, Slovenija, Srbija, itd.). Usvojeni studijski programi uporedivi su sa slinim
programimanauniverzitetimaifakultetimaevropskihizemaljauokruenju.Specifinosti
programaodrazsudosadanjegsistemavisokokolskogisrednjokolskog obrazovanjau
naoj zemlji i postojeih uslova za realizaciju nastave na Fakultetu. Pored toga, u
poreenju sa studijskim programa u razvijenim evropskim zemljama, programi
predviaju vie nastave u specifinim oblastima inenjerstva, odnosno u proizvodnim i
preraivakimtehnologijama.
Kod izrade dodiplomskih studijskih programa timovi nastavnika i saradnika vodili su se
preporukama tzv. Dublin deskriptora o poeljnim ishodima uenja nakon prvog ciklusa
univerzitetskog obrazovanja. Tako bi, po zavretku svog dodiplomskog studija, student
trebaobitiumogunosti:
- demonstrirati znanje i razumijevanje u podruju studija koje se nadograuje na
prethodno srednjokolsko obrazovanje koje, uz korienje zahtjevnijih udbenika,
ukljuujenekeaspektesavremenihznanjaizpodrujastudija;
- primijeniti svoje znanje i razumijevanje na naine uobiajene u agronomiji i oblasti
prehrambenih tehnologija, koji omoguavaju utemeljenu argumentaciju i rjeavanje
problemaizdomenastudija;
- prikupiti i interpretirati relevantne podatke potrebne za donoenje zakljuaka u vezi
relevantnih,drutvenih,naunihilietikihpitanja;
- komuniciratiinformacije,ideje,problemeirjeenjaistrunjacimailaicima,te
- sarazvijenimvjetinamauenjanastavitistudijnaviemnivou.
Dodiplomski studijski programi Fakulteta, pored razvoja odreenih generikih
kompetencijaisticanjairihznanjaizosnovnihprirodnihnaukaioptihdisciplinanudei
osvajanjedovoljnostrunihznanjakoja,uzavisnostiodpohaanogstudijskogprograma,
omoguavaju uspjeno obavljanje strunih poslova u poljoprivredi, prehrambenoj
industrijiinaovegranenaslonjenimsektorima.
Novisistemstudiranjadoniojeinovisistemocjenjivanjastudenata.Svojuocjenustudent
sadagraditokomcijelogsemestra,uzidaljeobavezanzavrniispitnakojemzapozitivnu
ocjenu treba pokazati barem utvreni minimum znanja. Trajanje nastave po semestru
ogranienojena15sedmica.Zavrniispitiizsvihpredmetapolauseodmahpozavretku
semestra. Studenti koji zavrni ispit ne poloe u redovnom roku imaju mogunost za jo
jedanizlazaknaispituutzv.popravnomroku,kojisezakazujedvijedotrisedmicenakon
redovnogroka.Jednomjesenastudentskapraksanasvimstudijskimprogramimaobavlja
setokomestogsemestra.Uovomsemestrustudenti,poredprakseipohaanjanastaveiz
manjegbrojapredmeta,izraujuisvojzavrnibaccalaureatrad.
74
Obrazovanje
Slika26.Praktinevjebestudenataproizvodnjasiraufakultetskom
minipogonu
Predloenom reorganizacijom studija na Poljoprivrednom fakultetu u Sarajevu umjesto

dotadanjadvaodsjeka(Opiodsjeksadvausmjerenja:BiljnaproizvodnjaiZootehnikai
Odsjek za tehnologiju poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda), formiraju se etiri
odsjekanakojimasena dodiplomskomstudijuorganizujeiizvodinastavapremasedam
studijskihprograma,kakoslijedi:
-
Odsjek:Biljnaproizvodnja
o
Studijskiprogram:Voarstvovinogradarstvo
o
Studijskiprogram:Ratarstvopovrtlarstvo
Odsjek:Zootehnika
o
Studijskiprogram:Zootehnika
o
Studijskiprogram:Akvakultura
Odsjek:Prehrambenetehnologije
o
Studijskiprogram:Prehrambenetehnologije
Odsjek:Ekonomikapoljoprivredeiprehrambeneindustrije
o
Studijskiprogram:Ekonomikapoljoprivrede
o
Studijskiprogram:Ekonomikaprehrambeneindustrije.
StudijskiprogramAkvakulturanaodsjekuZootehnikatrebaojebitirealizovanusaradnji
saOdsjekomzabiologijuPrirodnomatematikogfakultetaUniverzitetauSarajevu.Iakoje
za ovaj studijski program izraen nastavni plan, za koji su dobijene saglasnosti
Univerziteta i Vlade, zbog malog interesa upis kandidata na ovaj studij nije vren do
2008/09.akademskegodine.
75
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
Slika27.Sttudentinaterrenskimvjeb
bamaizvinarrstva
Parlameentarna sku
uptina Bosn
ne i Hercego
ovine tek 2007. godinee donosi ok
kvirni Zakon
n o
visokom
m obrazovan
nju Bosne i Hercegovin
ne. Iako je u meuvrem
menu Skuptina Kanto
ona
Sarajevo
o amandmaanski dopu
unila kanton
nalni Zakon
n o visoko
om obrazovvanju, koji je
omoguavao prelazzak na sisteem studiranja prema principima Bologna
B
procesa, Zakon
n o
visokom
m obrazovaanja donio je odreen
ne promjen
ne koje su
u zahtijevalle revidiran
nje
postojeih nastavniih planova dodiplomsk
kih studijskiih programaa Fakulteta.. Promjene su
bile nune prije sv
vega zbog no
orme usposstavljene drravnim zak
konom prem
ma kojoj jed
dan
ECTS bo
od odgovaraa 25 sati raada studentta. Kod izrad
de nastavih
h planova 20
005. godinee u
ovomsm
mislupostojjalajesamo
opreporukaaUniverzitetadajedan ECTSbodo
odgovara25
5
30 sati rada studenta. Tadanji nastavni planovi dodiplomsk
kih studijsk
kih program
ma
s
rada sttudenta. No
ova
Fakultetta kreirani su tako daa je jedan ECTS odgovarao 28 sati
vrijedno
ostkreditno
ogbodaimallajesvojereefleksijeium
manjembro
ojupredmettaposemesttru
temanjeembrojuko
ontaktnastav
vnihsatised
dminokojisusa24sm
manjenina20sati.
Usaglaaavanje nastavnih plan
nova dodip
plomskih studijskih programa
p
ssa zakonsk
kim
odredbaama iskorieno je i za njihove dublje pro
omjene. Red
dovne analiize realizaccije
nastave ukazale su
u na odreene nedosttatke, pa su
u na nekim
m studijskim
m programim
ma
ni predmetii ukinuti, a
a na nekim su uveden
ni novi. Naa Odsjeku zza ekonomiku
odreen
poljopriivrede i prrehrambene industrije vri se fuzionisanje dotadanja dva u jed
dan
dodiplom
mski studijsski program
m koji se sad
da naziva Ekonomika
E
a
agroindustr
rije. Tekoee u
adminisstriranju i sh
hvatanje daa se slini efekti mogu postii i bo
oljim struktu
uiranjem lissta
izbornih
h predmetaa dovode do
d ukidanja nastavnih
h grupa na studijsko
om program
mu
Prehram
mbene tehnologije. Stud
dijski progrram Zootehn
nika na odssjeku Zootehnika mijen
nja
nazivuA
Animalnaprroizvodnja.
76
Obrazovanje
Slika28.Studentskelaboratorijskevjebe
Pribavljanjem saglasnosti Univerziteta i Vlade Kantona Fakultet je stekao uslove da u

2008/09.akademskojgodiniupiestudenteuprvugodinustudijaslijedeihdodiplomskih
studijskihprograma:
-
Odsjek:Biljnaproizvodnja
o
Studijskiprogram:Voarstvovinogradarstvo
o
Studijskiprogram:Ratarstvopovrtlarstvo
Odsjek:Zootehnika
o
Studijskiprogram:Animalnaproizvodnja
o
Studijskiprogram:Akvakultura
Odsjek:Prehrambenetehnologije
o
Studijskiprogram:Prehrambenetehnologije
Odsjek:Ekonomikapoljoprivredeiprehrambeneindustrije
o
Studijskiprogram:Ekonomikaagroindustrije.
DiplomeozavrenomdodiplomskomstudijunaPoljoprivrednoprehrambenomfakultetu
zakljunosapromocijomunovembru2009.godineprimiloje127studenataizgeneracija
kojesustudijupisale2005/06.i2006/07.akademskegodine,a njihovbrojpoodsjecima
Fakultetaprikazanjeutabeli7.
77
Slika29.PraktinevjebeizratarstvanaFakultetskomdobruButmir
Tabela7.Brojstudenatakojisuzavrilitrogodinjedodiplomskestudijskeprograme
Poljoprivrednoprehrambenogfakultetau2008.i2009.godini
Odsjek
Godina
2008.
2009.
Svega
Biljna
Zootehnika
proizvodnja
15
12
27
3
10
13
Prehrambene
tehnologije
31
27
58
Ekonomika
poljoprivredei
prehrambene
industrije
7
22
29
Ukupno
godinje
56
71
127
NajveibojstudenataupisivaojeizavravaododiplomskistudijskiprogramPrehrambene
tehnologije. Treba naglasiti da tek nekoliko od 127 svrenih baccalaureata nije nastavilo
studij na diplomskim (master) studijskim programima Fakulteta. Zaposlenje sa
trogodinjim dodiplomskim studijem pronalo je manje od deset studenata, a i oni su u
praviluvanrednoupisalidiplomskestudijenaFakultetu.Ovonanajboljinaingovoriojo
uvijek vrlo niskoj spremnosti trita rada da prihvati strunjake sa tri godine
univerzitetskogobrazovanja.
78
Obrazovanje
3.2.2.Diplomskistudijskiprogrami
Poljoprivrednoprehrambeni fakultet poeo je pripremati koncepte diplomskih

studijskih programa odmah nakon usvajanja modela "3+2+3" studija prema
principimaBolognaprocesa2005.godine.Kaokrajnjirokzausvajanjenastavnihplanova
diplomskih(master)studijskihprogramapostavljenaje2008.godina.Ovajrokpostavljen
jeprijesvegazbogizraeneeljeveinestudenatadodiplomskihstudijaFakultetadasvoje
obrazovanje nastave upisom diplomskog studija. Kao i kod kreiranja nastavnih planova
dodiplomskih studija, osnov za koncipiranje diplomskih studija predstavljali su Dublin
deskriptori ishoda obrazovanja drugog ciklusa univerzitetskog obrazovanja. Tako se od
studenta koji zavre diplomski studij na Poljoprivrednoprehrambenom fakultetu i time
steknestrunozvanjemagistraoekujeda:
- demonstriraznanjeirazumijevanjekojepoivanaprvomstepenustudija,aliidaga
proiruje i produbljuje stvarajui temelje za originalni razvoj ili primjenu ideja,
ukljuujuiiistraivakikontekst;
- svoje znanje, razumijevanje i sposobnosti rjeavanja problema moe primijeniti u
novimilinepoznatimsituacijamauiremilimultidisciplinarnomkontekstuvezanom
uzpodrujestudija;
- integrie znanja i upravlja sloenim situacijama, te rasuuje na bazi nepotpunih ili
ogranienih informacija, ukljuujui drutvene i etike odgovornosti vezane uz
primjenunjegovogznanjaiprosuivanja;
- strunjacimailaicimamoejasnoinedvosmislenoprenijetisvojezakljuketeznanje
iargumentekojiihpodupiru,te
- ima steene vjetine uenja koje mu omoguavaju kako formalno tako i samostalno
cjeloivotnoobrazovanje.
Dodiplomski studijski programi fakulteta traju dvije godine, odnosno etiri semestra. Pri
ovomjeetvrtisemestarupravilusemestartokomkojegnemapredavanjaivjebiitokom
kojeg student priprema svoj zavrni master rad. Uslovi za realizaciju nastave na
diplomskimstudijskimprogramimaupogleduduinetrajanjasemestara,vrijednostiECTS
boda,organizacijeispita,itd.istisukaoinadodiplomskomstudiju.
NaFakultetusutokom2008.godinefinaliziraniiUniverzitetuuSarajevuiVladiKantona
Sarajevonaodobrenjeupuenislijedeidiplomskistudijskiprogrami:
- Ratarstvo,
- Voarstvo,
- Povrtlarstvo,
- Floristikaipejsanooblikovanje,
- Vinogradarstvoivinarstvo,
- Fitomedicina,
- Odrivoupravljanjezemljitemiruralnimprostorom,
- Animalnaproizvodnja,
- Akvakultura,
79
- Hranaiishranaivotinja,
- Ekonomikaagroindustrije,
- Kontrolakvalitetahraneipia,i
- Prehrambenetehnologije.
Slika30.Studentinaterenskimvjebamaizribarstva
Tokom2008.godineusaradnjisaaustrijskimuniverzitetimapripremljenjei2009.godine
odobrendiplomskistudijskiprogramAnalizahrane.
Fakultet je 2008. godine raspisao konkurs za upis na 13, a 2009. godine za upis na 14
diplomskihstudijskihprograma.Uslovzaorganizacijunastavenadiplomskomstudijskom
programubilajeprijavaiprijemnajmanjepetkandidata.Uzuvaavanjeovogkriterija,u
2008/09. akademskoj godini organizovana je nastava na studijskim programima:
Voarstvo,Kontrolakvalitetahraneipia,Ekonomikaagroindustrije,Floristikaipejsano
oblikovanje i Odrivo upravljanje zemljitem i ruralnim prostorom. U 2009/10.
akademskoj godini upis u prvu godinu izvren je na studijskim programima: Voarstvo,
Ratarstvo, Floristika i pejsano oblikovanje, Fitomedicina, Hrana i ishrana ivotinja,
Prehrambene tehnologije, Kontrola kvaliteta hrane i pia, Analiza hrane i Ekonomika
agroindustrije.
80
Obrazovanje
3.2.3.Doktorskistudij
Doktorski studij osmiljen i realizovan prema principima Bologna procesa mogao bi

predstavljati najveu kvalitativnu novinu reforme visokog obrazovanja, ali i biti ciklus
studijazakojejepotrebnoobezbijeditinajviepreduslova.Sutinskanovinauodnosuna
dosadanji nain prijave, izrade i odbrane doktorske disertacije na Univerzitetu
predstavlja obaveza doktorskog kandidata da pohaanjem nastave, istraivanjem i
objavljivanjem rezultata istraivanja, te izradom i odbranom doktorske disertacije
verifikuje(E)CTSbodoveijibroj,sabrojem(E)CTSsaprethodnihciklusastudijanemoe
bitimanjiod480.
U skladu sa formalizovanim principom da nema doktorskog studija bez istraivanja,
slijedei vaan preduslov za prijavu i izradu doktorske disertacije je obezbijeeno
finansiranje naunoistraivakog projekta, u iju se realizaciju doktorski kandidat
ukljuuje. Na ovaj nain priroda i tema projekta uveliko odreuje i temu doktorske
disertacije. Sasvim je izvjesno da minimalna domaa budetska sredstva za nauno
istraivaki rad nee biti dovoljna za finansiranje veeg broja kvalitetnih istraivakih
projekata, koji bi doktorskim kandidatima omoguili izradu i odbranu doktorske
diseratcije.Fakultetkaoorganizatordoktorskihstudijae,kaoidosada,sasvojimnauno
istraivakim projektima konkurisati kod meunarodnih organizacija, to se, barem u
neposrednoj budunosti, namee kao jedino realno rjeenje u obezbjeivanju uslova za
istraivakiraddoktorskihkandidata.
Poljoprivrednoprehrambeni fakultet priprema programe doktorskih studija, sa planom
da se prva generacija studenata III ciklusa studija prema principima Bologna procesa
upieuakademskoj2010/11.godini.Pripremeprogramadoktorskihstudijaodvijajuseuz
uvaavanjekakopersonalnihmogunosti,takoiistraivakihkapacitetaFakulteta.Imajui
u vidu da su fakultetske laboratorije i centri zadnjih godina nabavili i u funkciju stavili
modernu istraivaku opremu, Fakultet sa opreznim optimizmom ulazi u organizovanje
doktorskog studija. Optimizam ulivaju kvalitetan nastavni personal, sada i sa
respektabilnim meunarodnim iskustvom, posjedovanje dobre istraivake opreme i
uspostavljena saradnja sa nizom renomiranih inostranih univerzitetskih i istraivakih
institucija.
Kako je ve pomenuto, oprez je potreban u pogledu osiguranja sredstava za realizaciju
naunoistraivakih projekata, koji e predstavljati i okruenje za izradu doktorskih
disertacija. Imajui u vidu do sada iskazane kreativne i istraivake sposobnosti
nastavnika i saradnika za vjerovati je da e ve za tri ili etiri godine sa Fakulteta svoje
diplomeponijetiiprvidoktorinaukaosposobljeniiobrazovanipremaprincipimaBologna
procesa.
81
4.NAUNOISTRAIVAKIISTRUNIRADNAFAKULTETU
Pored obrazovanja hiljada diplomiranih inenjera i stotina magistara i doktora nauka,

Fakultet je tokom sedam decenija od svog osnivanja izrastao u vodeu nauno
istraivaku instituciju u oblasti poljoprivrede i prehrambenih tehnologija u Bosni i
Hercegovini, ali i u regionalno prepoznatljiv centar istraivakih inicijativa i njihovih
realizacija. Nauka i istraivanje neodvojivi su od visokog obrazovanja. Univerzitetski
profesorimorajubitiiistraivaiustalnojpotrazizanaunomistinom,jeresamonataj
nain svoje studente osposobiti za profesionalne izazove te meu njima prepoznati i
ohrabriti one koji e se na tekovinama prethodnih generacija istraivaa nastaviti baviti
naukomiistraivanjem.
Uslovi za naunoistraivaki rad na Fakultetu mijenjali su se sa godinama njegovog
postojanjairazvoja.PrvimjeseciradaFakulteta1941.godine bilisuposveeninastavi,a
brzoizbijanjerataonemoguilojeakiozbiljnijepripremezaistraivanja.Niprvegodine
nakon rata u kojima Fakultet obnavlja svoje aktivnosti nisu bile vrijeme u kojem bi
materijalni pa i personalni uslovi dozvolili realizaciju zahtjevnih i skupih istraivakih
projekata. Personalno i materijalno jaanje Fakulteta tokom narednih godina, njegova
intenzivnasaradnjasaprivredom,aliisadomaimimeunarodnimnaunoistraivakim
institucijama, dovode ga poetkom sedamdesetih godina u red najjaih nauno
istraivakih sredita za oblast poljoprivrede u bivoj Jugoslaviji. U narednih dvadesetak
godina Fakultet intenzivira sve vidove izvanfakultetske strune saradnje, nastavlja sa
prijemom i kolovanjem novih naunih kadrova, oprema svoje laboratorije i ulazi u
realizaciju kako mnotva aplikativnih, tako i prvih fundamentalnih istraivanja. Ratno
razaranje poetkom devedesetih i osipanje nastavnoistraivakog kadra ostavlja teke
posljedice po razvoj Fakulteta, ali i po istraivanje u poljoprivredi i prehrambenim
tehnologijamauBosniiHercegovini.Uzdostatekoa,odricanjasvihnjegovihzaposlenika
i nesebinu pomo prijatelja Fakultet se ve nakon nekoliko godina po zavretku rata
vraauredregionalnorespektabilnihvisokoobrazovnihinaunoistraivakihinstitucija.
KadasegovorionaunoistraivakojistrunojdjelatnostiFakultetatrebaimatiuviduda
su se oekivanja i zahtjevi koji su se postavljali pred nauku i istraivanje u oblastima
poljoprivrede i prehrambenih tehnologija mijenjali tokom decenija njegovog postojanja i
rada.UvrijemeosnivanjainastavkaradaFakultetapozavretkuIISvjetskogratazahtjevi
sa kojima se susretala bosanskohercegovaka poljoprivreda uglavnom su se svodili na
obezbjeivanje potrebnih koliina hrane iz vlastite proizvodnje. Pred istraivaima u
poljoprivreditogadobastajalisuizazovipoveanjaproizvodnjepohektaru,stabluigrlui
oni su predstavljali dio zajednikih napora na prevazilaenju prijetnje glau.
Bosanskohercegovaka poljoprivreda je, uveliko zahvaljujui doprinosima profesora i
diplomiranih agronoma Fakulteta, ve ezdesetih godina na tzv. drutenom posjedu
dostizalailiprestizalaproizvodnjeostvarivaneudrugimkrajevimaJugoslavije.Iakozbog
svojih geografskih i klimatskih obiljeja Bosna i Hercegovina nije mogla osigurati niti
danasosiguravadovoljnekoliinenekihpoljoprivrednihproizvodazasvojestanovnitvo,
godineukojimajeprijetilagladpostalesuprolost.Naukuistrukuekalisunoviizazovi,
jerseipredpoljoprivrednuproizvodnjusvesnanijepostavljajuzahtjevizasmanjenjem
trokova proizvodnje, njenu intenzifikaciju i obezbjeenjem profitabilnog poslovanja u
uslovima trine utakmice. Brzo se uvidjelo da su uspjeni proizvoai neprekidno
razvijali i njegovali saradnju sa naunoistraivakim institucijama i da su bili u stanju
brzoprimijenitinajnovijanaunadostignuaistrunepreporuke.Tokomzadnjihdecenija
pred poljoprivredu i prehrambenu industriju razvijenih i zemalja koje nastoje da se
svrstaju u red razvijenih postavlja se cijeli niz novih zahtjeva. Imperativi postaju
proizvodnje organizovane na nain da sauvaju i unaprijede stanje ivotne sredine,
pejsane vrijednosti poljoprivrede i proizvodnja zdravstveno sigurne hrane. Od nauke i
struke oekuju se istraivanja, provjere i preporuke koje e, uz prihvatljive trokove,
osigurati poslovanje uz uvaavanje pomenutih zahtjeva. Nauni radnici Poljoprivredno
prehrambenog fakulteta u potpunosti su svjesni i teine aktuelnih naunostrunih
izazova i svoje odgovornosti, ali i oekivanja sektora poljoprivrede i prehrambene
industrije.
4.1.InstitutiFakulteta
Fakultet je veim dijelom svog postojanja organizovan tako da se kroz njegove institute
objedinjava naunoistraivaki, struni i nastavni rad. Sa razvojem Fakulteta rastao je i
brojovihnjegovihorganizacionihjedinica,takodadanasdjelujuslijedeiinstituti:
-
Institutzaekonomikupoljoprivredeiprehrambeneindustrije,
Institutzapedologiju,agrohemijuimelioracije,
Institutzapoljoprivrednutehniku,
Institutzaratarstvo,
Institutzavoarstvoivinogradarstvo,
Institutzatehnologijupoljoprivrednihiprehrambenihproizvoda,
Institutzazatitubiljakaiprehrambenihproizvoda,te
Institutzazootehniku.
U Institutima se, u uim specijalistikim krugovima, osmiljavaju i realizuju nauno

istraivaki projekti. U Institutima se diskutuju i ocjenjuju vrijednosti magistarskih i
doktorskihradnjikojeseradeibranenaFakultetu.Institutisumjestaprovjereiuvoenja
uupotrebunovihistraivakihianalitikihmetodatemjestanakojimamladiistraivai,
pod vostvom profesora, ovladavaju metodama naunog rada i pripremaju se za
samostalno kreiranje i izvoenje istraivanja. Veliki broj poslova iz domena strune
saradnje, tehnikotehnolokog nadzora, laboratorijskih analiza i superanaliza Fakultet
realizujekrozsvojeInstitute.
InstitutiFakultetaukratkoebitipredstavljeninastranicamakojeslijede.Predstavljanje
svihInstitutapoinjefotografijomnjihovihlanovapoetkom2010.godine
84
Nau
unoistraiva
akiistruniradnaFakulltetu
4
4.1.1.Insti
itutzaeko
onomikup
poljoprivrredeipreh
hrambeneeindustrij
ije
Osnivan
njeirazvojjinstituta
Instittut za ekon
nomiku poljjoprivrede ii prehramb
bene industrrije je osno
ovan 01.06.1971.
godin
ne, kada se dotadanji Zavod za ekonomiku
e
poljoprivreede sa sjeditem u Saraajevu,
integgrisaosaFak
kultetom.
Od tada
t
Institu
ut za ekon
nomiku poljoprivrede i prehram
mbene indu
ustrije radii kao
konstitutivnajed
dinicaFakullteta,stimtojeuperiioduodinteegrisanjaZavvodadoizbijanja
ne, pored nastavnog
n
o
osoblja
u Institutu radiio i izvjestaan broj naunih i
rata 1992. godin
ka koji nisu
u bili angaovani u naastavnom procesu,
p
neego iskljuiv
vo na
strunih radnik
naunoistraivaakimprojek
ktima.
U svom dugom postojanju,, Institut je kadrovski jaao i razv
vijao se, te je izbijanjee rata
upno 24 zap
poslena. U toku rada Fakulteta, dugom sed
damdeset go
odina,
doekao sa uku
vnodoznaaajnihkadrov
vskihpromjjena.Odposstankapado
odananjihdana,
dolazzilojenarav
umrlisumnogilanoviInstiituta,anako
onistekarad
dnogvijeka,uzasluenu
upenzijuotiilisu
ovibrojnizaaposlenici.T
Takoer,jedanbrojlan
novaInstituttaprekinuojeradniodn
nossa
njego
Faku
ultetom.
85
DjelokrugradaizadaciInstituta
Djelokrug rada je stvaranje, aplikacija, transfer znanja i informacija, kreiranje

inovativnihrjeenjaidijeljenjeiskustva,tojeosnovazapoticanjeisnaenjeproduktivne
saradnje svih aktera drutva. On je i osnova jaanja sposobnosti svakog pojedinca da
uspjenoikreativnoiznalazirjeenjazabrirazvojpoljoprivrede,prehrambeneindustrije,
tezauspostavljanjetemeljastabilnog,odrivog,okolinskiosjetljivoginadomaojkulturii
tradiciji zasnovanog razvoja ruralnih zajednica i cjelokupnog bosanskohercegovakog
drutva.
TimesudefinisaneiosnovneposlovneaktivnostiInstitutakojesenavodekakoslijedi:
-
internacionalnoprepoznaticijenjennaunoistraivakiraduoblastimakreiranja
iimplementacijejavnihpolitika,tranzicijedrutvaieuropskihintegracijasektora,
meunarodnoj trgovini, institucionalnoj ekonomiji, trita i marketinga
poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda, upravljanja u poljoprivredi i
prehrambenoj industriji, upravljanja velikim i malim farmama, kalkulacija u
poljoprivredi i prehrambenoj industriji, investicija, upravljanja projektima,
upravljanjakvalitetomiruralnograzvoja;
uspostava internacionalno kompatibilnog sistema cjeloivotnog obrazovanja (svi

nivoi) u oblasti ekonomike agroindustrije za sve zainteresirane skupine bh.
drutva;
gradnja drutvenih saraivakih mrea, koje okupljaju sve zainteresirane aktere

bh.drutvaikojesuosnovsistematransferaznanjaiinformacija,teproduktivne
saradnje sa administracijom i civilnim drutvom, kao i razliitim poslovnim
subjektimaipoljoprivrednimproizvoaima;
uspostava i odravanje internacionalnih/regionalnih mrea univerziteta, nauno

istraivakih institucija, koje su osnov za unaprjeenje sposobnosti, kapaciteta i
performansi Instituta i njegovo ukljuivanje u Evropski prostor visokog
obrazovanja;
uspostava i odravanje permanentne komunikacije sa naunoistraivakom,

ekspertskomiposlovnomzajednicom,teiromjavnosti,akrozkreiranjeiueeu
razliitiminovativniminicijativama;
kreiranje,implementacijaiocjenarazvojnihprojekataiprograma,kojitrebajuda
doprinesu napretku kako sektora, tako i ruralnih zajednica i cjelokupne bh.
privrede;i
poticanja,kreiranjeivoenjerazliitihdrutvenihiposlovnihinicijativa,kojevode
ouvanju bh. kulturnog diverziteta, kvaliteta okolia i prirodnih resursa, te
intelektualnogidrutvenogdiverzitetabh.drutva.
86
NaunoistraivakiistruniradnaFakultetu
Nauniistrunidoprinosiinstituta
UproteklomperioduInstitutjetokomsvogdugogpostojanja,osimunastavi,daoiveliki
doprinosnaunojmisliiuoptestruciagrara.Ovoseogledau publikovanjuvelikogbroja
naunih i strunih radova kako u domaim tako i inostranim naunim i strunim
asopisima, te izradi velikog broja studija, projekata i elaborata iz irokog spektra agro
ekonomskihtema.
Brojne studijske agroekonomske
analize i veliki broj stratekih
dokumenta raenih pod liderstvom
naih profesora, te institutska
participacija u velikim nacionalnim
multidisciplinarnim
projektima,
poputkoordiniranjaDrutvenogcilja
X (DCX), dio su bogatog nasljea
radanaihkolegaprijerata.
Ni poslije rata, iako kadrovski
znaajno oslabljeni, Institut ne
zaostaje u praenju savremene
naunemisliiaktuelnihdeavanjau
sferiekonomikeagrara.
To potvruju liderstva naih

Slika31.FABNETradionica,april2008.godine
nastavnikaubrojnimprojektimana
domaojsceni,aliiurespektabilnim
projektima Evropske unije poput PHARE, TEMPUS, FP6 i FP7 projekata, kao i projekata
podpokroviteljstvomFAOa.
OsobljeiorganizacijaInstituta
Uinstitutusudoodlaskaupenziju,naputanjaFakultetailismrtiradilislijedeinastavnici,
saradniciislubenici:
Nastavnici:
prof.dr.BrankoBajeti,
doc.dr.BogoljubMilovanovi,
prof.dr.LjuboBoi,
prof.dr.JusufMuli,
prof.dr.SlavoljubDubi,
prof.dr.OtonPancer,
prof.dr.akFinci,
prof.dr.RistoParijez,
prof.dr.RedepJahovi,
prof.dr.MiodragPerovi,
AsimKeki,dipl.prof.geogr.,
OsmanPirija,naslovnidocenti
AleksandarLiina,naslovnidocent,
doc.dr.RudolfRajnpreht.
prof.dr.AleksandarMiloevi,
87
Saradnici:
dipl.ing.NadaAntunovi,laborant,
dipl.ing.IsmetaBahtovi,strunisaradnik,
DesimirBorovanin,polj.tehn.,saradnik,
BorovaninTanja,dipl.ing.,saradnik,
dipl.ing.JasnaDespot,viistrunisaradnik,
dr.HajrijaJahi,naunisavjetnik,
dipl.ing.NadaSelak,viistrunisaradnik,
dipl.ing.MahmutKaramehmedovi,strunisavjetnik,
dipl.prof.matem.SanjaSari,asistent,
dipl.ing.ZdravkoTolj,strunisaradnik,
dipl.ing.TihomirVelaevi,viistrunisaradnik.
Slubenici:
VahidaBuzar,daktilografkinja
GretaKonjevod,daktilografkinja
Institut za ekonomiku poljoprivrede i prehrambene industrije sada ima devet stalno

zaposlenihnastavnikaisaradnika.Odtogbroja,dvasuredovnaprofesora,dvavanredna
profesora,jedandocent,dvaviaasistentaidvaasistenta.Institutnemastalnozaposlenih
lanovanavannastavnimdjelatnostima.
UokviruInstitutadjelujudvijekatedreijedankabinet.TosuKatedrazamikroekonomiku
poljoprivrede i prehrambene industrije i Katedra za makroekonomiku poljoprivrede i
prehrambeneindustrije.Poredovedvijekatedre,usastavuInstitutajeiKabinetzasport.
Do 1992. godine na Institutu je postajala i Katedra za opte predmete i na njoj su radili
zaposlenici,nastavniciisaradnicinapredmetimasociologija,matematika,statistika,nauka
o odbrani i strani jezik. Nakon zavretka rata, Fakultet nema stalno zaposlenih na ovim
radnimmjestima.ZaposleniciInstitutasupremapripadajuimkatedramarasporeenina
nainkakoslijedi.
Katedrazamakroekonomikupoljoprivredeiprehrambeneindustrije:
o
o
o
Tritepoljoprivrednihproizvoda,
Triteprehrambenihproizvodai
Agrarnapolitikasazakonodavstvom.
1. Prof. dr. Vjekoslav Selak, redovni profesor na predmetima Trite poljoprivrednih

proizvodaiTriteprehrambenihproizvoda,
2. Mr. Alejna Krili, asistent na predmetima Trite poljoprivrednih proizvoda i Trite
prehrambenihproizvodai
3. Dipl.ing.MerimaMaka,asistentnapredmetuAgrarnapolitikasazakonodavstvom.
88
Katedrazamikroekonomikupoljoprivredeiprehrambeneindustrije:
o
o
o
o
o
Trokovi,kalkulacijeiraunovodstvo,
Upravljanjepoljoprivrednimgazdinstvima,
Upravljanjeuprehrambenojindustriji,
Ekonomskoprojektovanjeupoljoprivredii
Ekonomskoprojektovanjeuprehrambenojindustriji.
1. Prof.dr.HamidBoguanin,redovniprofesornapredmetuTrokovi,kalkulacijei
raunovodstvo,
2. Prof.dr.SabahudinBajramovi,vanredniprofesornapredmetuUpravljanje
poljoprivrednimgazdinstvima,
3. Doc.dr.AleksandraNikoli,docentnapredmetuUpravljanjeuprehrambenojindustriji,
4. Doc.dr.DraganaOgnjenovi,docentnapredmetimaEkonomskoprojektovanjeu
poljoprivrediiEkonomskoprojektovanjeuprehrambenojindustrijii
5. Mr.VedadFalan,viiasistentnapredmetuTrokovi,kalkulacijeiraunovodstvo.
Katedrazaopepredmete:
o
o
o
o
o
Sociologija,
Matematika,
Statistika,
Engleskijeziki
Njemakijezik.
Kabinetzasport:
o
Tjelesniodgoj.
1.Prof.dr.FranjoBour,vanredniprofesornapredmetuTjelesniodgoj.
SvilanoviInstitutasuangaovaninanastaviuokvirudodiplomskihstudijskihprograma
Ekonomika poljoprivrede i Ekonomika prehrambene industrije, ali i na svim ostalim
studijskimprogramimaFakulteta.
PoredtoganosiocisunastavenadiplomskomstudijuEkonomikaagroindustrijeiostalim
diplomskim studijima aktivnim na Fakultetu. Pored predmeta na koje su izabrani,
nastavnicimajepovjereniodreenbrojpredmetaizoblastimikroimakroagroekonomije,
te se moe sa ponosom rei da se nastava iz iroke, zahtjevne i znaajne oblasti
agroekonomike gotovo u cijelosti izvodi zahvaljujui angamanu vlastitih personalnih
kapacitetaInstituta.
Posebniosobnidoprinosinauciistruci
Institut za ekonomiku poljoprivrede i prehrambene industrije, u okviru Fakulteta,
iznjedrio je znaajan broj profesora poznatih u bivoj Jugoslaviji i ire. Zahvaljujui

njihovojreputaciji,ovajinstitutjeneformalnosloviokaonajjaiubivojdravizaoblast
agroekonomike.
89
Profesori ovog instituta su obavljali veoma vane funkcije u drutvu, Univerzitetu u

Sarajevu i na Fakultetu. Navodimo samo neke kao funkcije rektora, plejade dekana,
prodekana, predsjednika radnikih savjeta i upravnih odbora, rukovodioca velikih
domaih i meunarodnih projekata, te predsjednika udruenja i drutava, itd. Odreeni
broj profesora, za svoj rad od bive drave i tadanje Republike Bosne i Hercegovine, su
dobiliodlikovanjaipriznanja.
Njegovi nastavnici izvodili su nastavu na prestinim meunarodnim univerzitetima,
uestvovalinavanimsimpozijimaiskupovima,teobjavilibrojnestruneinauneknjigei
vrijedne monografije. Dali su svoj puni doprinos, kroz mentorstva u sticanju naunih
zvanja,nakadrovskomjaanjuipodmlaivanjuFakulteta.
(Prof.drVjekoslavSelaki
Institutzaekonomikupoljoprivredeiprehrambeneindustrije)
90
4.1.2.Institutzapedologiju,agrohemijuimeliroacije
OsnivanjeirazvojInstituta
OdformiranjaSaveznevisokepoljoprivrednekolezaplaninskogazdovanje1947.godine
planirano je da se organizuju hemijski i pedoloki laboratorij za izvoenje praktine
nastave i laboratorijska istraivanja za potrebe naunoistraivakog rada i
Poljoprivrednog i umarskog odsjeka, a od 1959. godine i za potrebe Poljoprivrednog i
umarskogfakultetakojisetegodinerazdvajajuusamostalnefakultete.
Pioniri u opremanju hemijske laboratorije su bili profesori Kasim Hrustanovi i Husnija
Kurt,kojisunaFakulteturadiliod1948.godine.Oivljavanjeradaiopremanjepedoloke
laboratorije poinje 1949. godine sa dolaskom prof. ure Janekovia iz Zagreba.
Laboratorijejesluilazapotrebeobafakulteta.
91
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
Odlasko
om ure Janekovia sa
Fakultetta 1961.god
dine nije nasstao
kadrov
vski vakuum
m, jer je 19
949.
godinezzaasistentadoaodipl.in.
Husnija Resulovi, koji je ve
odine, nako
on doktoriraanja,
1962. go
izabran za do
ocenta naakon
odio
doktorirranja. Uspjeno je vo
Institut i doprino
osio njegov
vom
razvojudoodlaskaupenziju.
meno mijen
njao
Institut je povrem
u Zavod. S vremenom
m je
naziv u
Institut kadrovski jaao, jerr se
vao
brojj
studen
nata,
poveav
intenziv
virao naunoistraivaaki
Slika32.N
Navodnjavan
jekapanjem,Butmir
rad i uvodili novi
n
predm
meti
(Foto:J.
urovec)
hemija). Daanas
(agrohemija, bioh
h i
Institut ima 12 zaposlenih
odijeljennad
dvijekatedrre:
organizaacionojepo
-
Katedraazaagrohem
miju,hemiju
uibiohemiju
u
Katedraazapedologgijuiureen
njezemljitaa
P
Podrujer
radaizada
aciInstitutta
OsnovniizadatakInstitutazapeedologiju,aggrohemijuimelioracijeejeodravan
njenastavena
dodiplom
mskom, dip
plomskom i doktorsk
kom studiju
u, te pojed
dinanim ku
ursevima koji
k
doprino
oserazvojusstruke.
Institutjeukljuivaosljedeen
nastavnediscipline:
ped
dologiju, ek
kopedologiju
u, melioracijje i ureenje zemljita,, agrohemiju
u, anorgansku
hem
miju,organsskuhemiju,biohemiju, fizikalnuheemiju,hemiijuhrane,in
nstrumentalnu
hem
miju, bioheemiju hranee, zatitu okolia
o
u prehrambeno
oj industrijji, upravljan
nje
kvaalitetomvod
deuprehram
mbenojindu
ustriji.
U ranijim periodim
ma u Institutt su bili uklljuene i disscipline: geo
ologija sa petrografijom
m i
g
sa petrografijom je kasn
nije ukljuen
n u disciplinu
agrometteorologija. Predmet geologija
pedologgija, agromeeteorologijaa je prebaena u Insttititut za raatarstvo, a saradnici su
uglavno
ombilisaPM
MFauSarajevu.
92
Nau
unoistraiva
Slika33.L
LizimetrijskastanicanaBu
unikodMostaara,1982.
godine(Foto:H.Ressulovi)
Osim
m uea u obrazovnom
m procesu Institut imaa znaajnu ulogu i u naunostru
unim
istraivanjimauvelikombro
ojudisciplin
na:
- Prouavanje
P
uslova zaa obrazovan
nje tla, njeegovu geneezu, evoluciju, klasifik
kaciju,
m
morfologiju,
fizika,vodnofizika,ffizikomehaanikaihem
mijskasvojsttva.
- Primjena
P
GISSa u izradi namjenskih
h karata za potrebe klaasifikacije, u
ureenja i zatite
z
z
zemljita;
- Isstraivanje plodnostitla(njegoveo
opskrbljenostimakroi mikroelemeentima),gno
ojidba
p
poljoprivred
dnihkulturaorganskimimineralnim
mgnojivimaa,fiziologijaishranebiljaka;
- Prouavanje
P
ma i naina navodnjavaanja i
evapotransspiracije, deeficita vode u tlu, reim
n
njihovogutic
cajanaprino
osikvalitetekonomskinajznaajniijihpoljoprivvrednihkultura;
- Prouavanje
P
erozijetlaiimjerakonzzervacije;
- Prouavanje
P
moguih naina
n
odvo
odnjavanja tla, organizzacije i naina odravaanja i
e
eksploatacije
eodvodnihk
kanalaisisttema;
- Fizikohemi
F
ijskeinterak
kcijetlovod
dabiljke;
- Hemiluminis
H
scencijainjeenaprimjen
nauoblastio
okolia;
- Primarnime
P
etabolizamimetabolizamelemenattautragovim
mabiljakaidomaih
ivotinja;
- Kontaminaci
K
ijahrane.
Sastaavni dio rada Institutaa su bile i strune ak
ktivnosti. Naa zemlja ima ogran
niene
povrine poljop
privrednog zemljita, tako da jee odriv prristup koritenju i raazvoju
zemljinogresurrsaimperatiiv.
bezapoljop
privrednimp
proizvodimaasemoguzzadovoljitisamopoveaanjem
Poveeanepotreb
proizzvodnjepojjedinicipovrine,zato
osupotrebn
niraznizahvati,kojisenemoguobaviti
bez adekvatne dokumentaacije za ko
oju su pod
dloga raznaa pedolokaa i melioraativna
u sa raznim
m drutvenim
m institucijaama i
istraivanja. Zatto je Institut imao brojnu saradnju
privrrednimorgaanizacijamaurjeavanju
uaktuelnihp
praktinihp
problema.
93
Shema1.Dispozicijalizimetrijskei
meteostanice,PopovopoljeDubljani
Shema2.Lizimetrijskastanica
situacija
Saradnjajebilaostvarenasa:UPI,HEPOK,AIPK,PTKTuzla,Visoko,PopovoPolje,Zavodza
agropedologiju, Zavod za vodoprivredu, IRC Mostar, Poljoprivredni zavod Banja Luka,
InstitutzarudarskaistraivanjaTuzla,InstitutzaprostornoplaniranjeSarajevoidruge.U
tom smislu Institut radi na primjeni i razvoju legislative, te nudi usluge laboratorijskog
radaiekspertiza.
NauniistrunidoprinosInstituta
Nastavno osoblje u viedecenijskoj historiji fakulteta uestvovalo je na mnogobrojnim

istraivanjimaizdomenazemljineproblematike.Navestemonekeodtihistraivanja:
-
istraivanje optih fizikohemijskih i genetskih karakteristika zemljita na

prostoruBosneiHercegovinesaposebnimakcentomnatekaglinovitaiskeletna
tla;
drenaa tekih zemljita, uvoenje novih metoda rada u hidropedolokim
istraivanjima;
uvoenjalizimetrijeuprouavanjevodnogbilansatla,evapotranspiracijeiuticaja
tlanaspecifinostivodnogbilansa;
prouavanjevodneerozijetlaipovrinskogoticaja;
istraivanje skeletnih zemljita, njihovih svojstava, sa posebnim aspektom na
odreivanje tzv. aktivne (parcijalne) zapreminske gustine, te izbor optimalnih
mjerazapoveanjenjihoveplodnosti;
istraivanje ispiranja raznih sastojaka iz tla u stacionarnim uslovima putem
lizimetrijskihprouavanja;
evaluiranjeoptimalnihpotrebabiljakazavodom;
94
poznavanje raznih uzroka i posljedica oteenja zemljita, te izbor optimalnih

mjerazanjihovurekultivaciju;
prouavanjeuzrokaiposljedicaerozionihprocesanapodrujukrakihpolja;
prouavanjeljekovitogiaromatskogbilja;
uzrocipojaveendemskenefropatije;
kontrolaplodnostitla;
antropogena degradacija tla i voda (i u vezi s tim biosfere) te remedijacija u
uslovima zagaenjima tekim metalima iz otpadnih voda, deponija otpada, nafte,
motornihuljaisl.;
organskapoljoprivredaaspektizatiteokoliailegislativa.
Slika34.Pseudoglej
(Foto:H.ustovi)
Slika35.Divljedeponije(Foto:H.ustovi)
Ovaistraivanjaieksperimentalnapoljasubilareprezentativnipunktovikojisunalivelik
znaaj i aplikaciju ne samo na podruju BiH, nego i za ire podruje ex Jugoslavije. Sa
punimpravomsemoekonstatovatidajeovajInstitut,atimeiPoljoprivrednifakultetu
Sarajevupredstavljaosvojevremenepravekoleizdvadomena:
-
prouavanjeuzrokaiposljedicaoteenjazemljitai
prouavanjemjeranasanacijitekihilahkihzemljita.
UokviruovogInstitutajeorganizovanveibrojmagistarskihstudijaprijeBolonjskog
procesaizsljedeihdomena:
plodnostzemljita,svojstva,istraivanjaimjerepopravke
ureenjezemljita
oteenjazemljita,uzroci,posljediceisanacijai
odrivoupravljanjezemljitem
Po Bolonjskom programu uspostavljen je diplomski master studij Odrivo upravljanje
zemljitemiruralnimprostorom.
95
Uproteklomperiodujeukupnoodranoosampostdiplomskihkurseva.Uesnicisubiliiz
razliitihdomena,ito:agronomi,umari,biolozi,rudariigraevinci.
Iz domena pedologije, ureenja zemljita, agrohemije i srodnih disciplina realizovan je
vei broj doktorskih teza. Meu mentorima ovih diseratcija treba spomenuti sijedee
lanove Instituta: prof. dr. Husnija Resulovi, prof. dr. Mihovil Vlahini, prof. dr. Branka
Savi, prof. dr. Zdravko Devetak, prof. dr. Petar Jovandi, prof. dr. Bahrija airagi, prof.
dr.ZlatkoHakl,prof.dr.EsmaVelagiHabuliprof.dr.Hamidustovi.Poredkandidataiz
BiH,bilisujoikandidatiizSrbije,Hrvatske,Makedonije,Kosova,IrakaiJordana.
lanovi Instituta su uestvovali na mnogim odranim nacionalnim kongresima pedologa,
meliorativaca i hemiara, kao i na mnogim simpozijumima u bivoj Jugoslaviji. Pojedini
lanoviInstitutasuimaliiuvodnereferate.
Predstavnici ovog Instituta su uestvovali i na veem broju meunarodnih konferencija,
kongresa, simpozija i slino u Italiji, Njemakoj, Danskoj, Siriji, Turskoj, Bugarskoj,
Poljskoj, Maarskoj, Poljskoj, Francuskoj, ehoslovakoj, Nizozemskoj, Libiji, Zapadnoj
Njemakoj, Velikoj Britaniji, Austriji, SAD, Aliru, Tunisu, Rumuniji, vedskoj, Hrvatskoj,
Sloveniji,SrbijiiMakedoniji.
lanovi Instituta su bili angaovani u svojstvu konsultanta u pojedinim meunarodnim
organizacijama:
-
Prof. dr. H. Resulovi je bio angaovan u svojstvu konsultanta i radio je na vie

projekatanapodrujuKosova.
Akademik M. Vlahini je bio angaovan kao konsultant na internacionalnom
istraivakomprojektuSANREMCRSP,UniverzitetGeorgia,Athens,USA.
Prof.dr.H.ustovijeangaovankaokonsultantizoblastipoljoprivredeirazvoja
zemljitakodUNagencijezapoljoprivreduFAOuRimu.
Prof.dr.EsmaVelagiHabulkaoNationalexpertuPHARE/Tempusselection2002
forBosniaandHerzegovinaandCroatia.
Izdavakadjelatnost
TokomhistorijeInstitutatampanisubrojniudbenici,skripteiprirunici:
Devetak,Z.(1960):Skriptazavjebeizhemije,umarskifakultetSarajevo.
Savi, Branka (1960): Prirunik Metodi odreivanja mikroelemenata u tlu i biljkama
Poljoprivrednifakultet,Sarajevo.
Hrustanovi,K.(1963):Optaineorganskahemija.PoljoprivrednifakultetSarajevo.
Hrustanovi,K.(1963):Organskahemija.Skripta.PoljoprivrednifakultetSarajevo.
Resulovi,H.(1966):Hemijskemetodeispitivanjazemljita(zajednosakolektivomautora).Knjiga
V,JDZPZBeograd.
Savi, Branka, airagi, B. (1967): Agrohemija. Praktikum za vjebe. Poljoprivredni fakultet
Sarajevo.
Resulovi,H.(1972):Fizikatla.Skriptazapostdiplomskistudij.PoljoprivrednifakultetSarajevo.
Resulovi, H. (1972): Metode istraivanja fizikih svojstava zemljita (zajedno sa kolektivom
autora).KnjigaV,JDZPZBeograd.
Resulovi,H.(1972):Pedologija.PoljoprivrednifakultetSarajevo.
96
Savi, Branka (1972): Skripta Hemija zemljita za postdiplomski studij iz oblasti Plodnost i
melioracijetla.PoljoprivrednifakultetSarajevo.
Vlahini,M.(1972):Metodeistraivanjafizikihsvojstavazemljita(zajednosakolektivomautora).
KnjigaV,JDZPZ,Beograd
Vlahini, M., Mufti, H.(1972): Poljoprivredne melioracije i ureenje zemljita, I dio, udbenik,
UniverzitetuSarajevu.
Devetak,Z.,Babi,Sonja,Alibali,.(1975):Praktikumzavjebeizhemije,Sarajevo.
Savi,Branka,Jeki,M.(1975):Agrohemija,UniverzitetSarajevo.
Vlahini,M.(1975):Konzervacijatlaivode(skripta).PoljoprivrednifakultetSarajevo.
Jovandi,P.(1977):SkriptaAdsorptivnasposobnostzemljitazapostdiplomskistudij,Sarajevo.
Resulovi, H., Jovandi, P., BisiHajro, Denana (1977): Mali pedoloki praktikum. Poljoprivredni
fakultetSarajevo.
Jovandi,P.(1978):SkriptaKontrolaplodnostizemljitazapostdiplomskistudij,Sarajevo.
airagi,B.(1978):Praktikumizagrohemije,Sarajevo.
Vlahini,M.(1978):Odvodnjavanjepoljoprivrednihzemljita.PoljoprivrednifakultetSarajevo.
Vlahini,M.(1979):Navodnjavanje(skripta).PoljoprivrednifakultetSarajevo.
ilov,Vjeroka,VelagiHabul,Esma(1980):Praktikumzavjebeizfizikalnehemije,skripta.
Babi, Sonja, VelagiHabul, Esma, Alibali, ., orda, D. (1987): Praktikum iz hemije za studente
poljoprivrednogfakulteta.UniverzitetuSarajevu.
Babi, Sonja, VelagiHabul, Esma, Alibali, ., orda, D. (1990): Praktikum iz hemije za studente
poljoprivrednogfakultetadopunjenoipreraenoizdanje.UniverzitetuSarajevu.
Resulovi,H.(1999):Ekolokeitehnikefunkcijetla(skriptazaIIIstepen).Poljoprivrednifakultet
Sarajevo.
airagi,B.(2000):Agrohemija.Univerzitetskaknjiga,Sarajevo.
VelagiHabul, Esma, Mazalovi, Munira, Sinanovi, K., Bonjak, I., Kovalija, Marija, Penavin
kundri, Jelena, Maksimovi, Milka, Bajramovi, ulsa (2000): Praktikum izope hemije za
studente univerziteta u Bosni i Hercegovini; Sarajevo, Banja Luka, Tuzla, Mostar. Prirodno
matematikifakultetUniverzitetauSarajevu.
Vlahini, M., Hakl, Z. (2001): Odvodnjavanje poljoprivrednih zemljita. Univerzitetski udbenik.
PoljoprivrednifakultetSarajevo.
Resulovi,H.,ustovi,H.(2002):Pedologija,opidi,(KnjigaI).Univerzitetskiudbenik.Sarajevo.
VelagiHabul, Esma, Nikoli, Aleksandra, Stahli, R., Herren, D. (2002): Glosarry of terms of the
European reform in Higher Education. Faculty of Agriculture University of Sarajevo
(bilingual).
ustovi, H., Tvica, M. (2003): Praktikum za pedoloka istraivanja (za studente Poljoprivredno
prehrambenogfakultetauSarajevu).
ivi, H., airagi, B., Elezi, D. (2004): Agrohemija sa ishranom biljaka. Univerzitetski udbenik.
GraforadTravnik.
Omanovi, Enisa (2004): Zbirka zadataka iz ope hemije sa rjeenjima. Poljoprivredni fakultet
Sarajevo.
VelagiHabul,Esma(2004):Elementachemicamodul1.Skripta.
VelagiHabul,Esma,Nikoli,Aleksandra,BegiAkagi,Asima(2004):Noveformehranenatritu:
Novahranaiorganskiproizvedenahrana.PoljoprivrednifakultetSarajevo.
VelagiHabul, Esma, Nikoli Aleksandra, BegiAkagi, Asima, (2005): New Food Forms at the
Market:NovelFoodandorganicagriculturalproduction.FacultyofAgricultureSarajevointhe
scope of Tempus/PHARE JEP16140/2001 EU Food Law Bridge Among University and
Industry.
Resulovi,H.,ustovi,H.,engiI.(2008):Sistematikatla/zemljita,nastanak,svojstvaiplodnost.
Univerzitetskiudbenik.PoljoprivrednifakultetSarajevo.
VelagiHabul, Esma, OmanoviMiklianin, Enisa, Jurkovi, J. (2008): Praktikum iz hemije za
studentepoljoprivrednogfakulteta.PoljoprivrednifakultetSarajevo.
97
Hani, H., ivi, H., Murti, S. (2009): Osnovi ishrane biljaka sa praktikumom. Univerzitetski
udbenik.Izdava:Univerzitet"DemalBijedi"uMostaru.
VelagiHabul,Esma(2010):Hemijahrane.UniverzitetuSarajevu.
LaboratorijeioglednapoljaInstituta
Poto su skoro sve aktivnosti ovog Instituta vezane za laboratorijski rad, od prvog dana
nakonformiranjaFakultetaradilosenastvaranjunovihlaboratorija,prikupljanjuraznih
kolekcija uzoraka, monolita, otisaka i fotografija raznih tipova zemljita (prof. .
Janekovi). Pred rat 1992. godine su na naem Institutu bile formirane slijedee
laboratorije:
-
Laboratorijzavjebeizorganskeianorganskehemije,agrohemijeibiohemije,
Laboratorijzaistraivakeanalizeizhemije,agrohemijeibiohemije,
Laboratorijzavjebeizpedologije,
Laboratorijzafizikutlai
Laboratorijzaistraivakeanalizeizhemijetla.
Laboratorijazaistraivanjatla,itonjegovihhemijskihivodnofizikihsvojstava,osnovana
je 1950. godine i u svoje vrijeme je bila jedna od najpoznatijih i najbolje opremljenih
laboratorijauBosniiHercegovini.
Eksperimentalnipoligoni
Polazei od stanovita da je jedini pravi test svake hipoteze u briljivoj opservaciji ili
mjerenju aktuelnog problema u realnim okolnostima terenskih uslova, pravi odgovor na
probleme u oblasti zemljita, kao i poljoprivrede openito, moe se nai jedino
eksperimentalnimputem.Zatoseopravdanomoerei ''Sineexperientianihilsufficienter
scirepotest''(Bezeksperimentalnogradanitasepouzdanonemoeznati).
UproteklomperioduuokvirunaunoistraivakogradanainstitutuPAMformiranoje
nekolikoistraivakihpunktovaito:
- istraivakipunktovizadrenautekihzemljita(BosanskaDubica,KruikkodTuzle,
Lijee kod Bosanskog Broda, Sijekovac kod Bosanskog Broda i Donji Rahi kod
Brkog);
- istraivaki punkt za prouavanje ispiranja raznih sastojaka iz tla tzv. Lizimetrijska
prouavanjaSarajevoButmir;
- istraivaki punkt (Agrohidroloka stanica) za prouavanje vodnog reima tla,
kretanja vode kroz tlo i kvantificiranje vodnog bilansa, kao i potronje vode putem
poljoprivrednihkultura(MostarBuna);
- istraivaki punkt za prouavanja vodnog bilansa i potronje vode putem
poljoprivrednihkulturauuvjetimatlaiklimePopovapoljaizaistraivanjeerozionih
procesanapodrujukrakihpolja(TrebinjePopovopolje);
- istraivanjeuticajarekultivacijenaoteenimzemljitima(Tuzlaurevik,Banovii,
Zenica,PrijedorLjubija,Gacko,Livno);te
- istraivanje uticaja rekultivacionih mjera na sanaciju oteenih zemljita (Tuzla
urevik).
98
Vrijednostnavedeniheksperimenataieksperimentalnihpunktovajojeiutometosuse
onikoristiliiunastavnesvrhe,tj.zapraktinevjebeiradsastudentima.
Spisakuesnikaunastavnonaunomprocesu
OdosnivanjaFakultetadodanasunastavnomprocesusuuestvovali:
Pedologija:
1.
Prof.dr.uroJanekovi
2.
Prof.dr.HusnijaResulovi
3.
Prof.dr.PetarJovandi
4.
Prof.dr.DenanaBisiHajro
5.
Mr.BoroIveti,asistent
6.
Mr.FahrudinBelko,asistent
Ureenjezemljita:
1.
Prof.dr.JosipBa
2.
Prof.dr.MihovilVlahini,akademik
3.
Prof.dr.ZlatkoHakl
4.
Mr.MihajloMarkovi
5.
Muhamedesti,dipl.ing.,asistent
Agrohemija:
1.
Prof.dr.BrankaSavi
2.
Prof.dr.Bahrijaairagi
Hemija:
1. HusnijaKurt,dipl.ing.hemije
2. KasimHrustanovi,dipl.ing.hemije
3. Prof.drZdravkoDevetak
4. Prof.drSonjaBabi
5. Dr.SlobodanKapetanovi,asistent
6. Mr.efketAlibali,asistent
7. Davororda,dipl.ing.hemije,asistent
Biohemija:
1. Prof.drBrankaVukalovi
2. MirjanaVuletaPoli,dipl.ing.,asistent
99
Laboranti:
1. IsmetTerzi
2. DadaIvkovi
3. VeronikaStopari
4. Jasminaahmanovi
5. elimirSoo
6. MomirkaKrnojelac
AktuelnaorganizacijaisastavInstituta
InstitutzaPAMsesastojiizslijedeihkatedri:
Katedrazapedologijuiureenjezemljita,i
Katedrazaagrohemiju,hemijuibiohemiju.
Nastavnonaunoosoblje:
Katedrazapedologijuiureenjezemljita:
Prof.dr.Hamidustovi,Pedologijasapripadajuimmodulima
Doc.dr.Jasminkaurovec,Ureenjezemljitasapripadajuimmodulima
Mr.MirzaTvica,asistent,Pedologijasapripadajuimmodulima
Sabrijaadro,dipl.ing.,asistent,Ureenjezemljitasapripadajuimmodulima
Katedrazaagrohemiju,hemijuibiohemiju:
Prof.dr.EsmaVelagiHabul,Hemijasapripadajuimmodulima
Doc.dr.ZilhaAimovi,Biohemijasapripadajuimmodulima
Doc.dr.EnisaOmanoviMiklianin,Hemijasapripadajuimmodulima
Doc.dr.Hamdijaivi,Agrohemijasapripadajuimmodulima
JosipJurkovi,dipl.ing.,asistent,Hemijasapripadajuimmodulima
LejlaOruevi,dipl.ing.,asistent,Biohemijasapripadajuimmodulima
Pomononastavnoosoblje:
DemilaDizdarevi,laborant
AmiraPobri,laborant
100
lanoviInstitutasaposebnimdoprinosomnauciistruci
Svojim naunoistraivakim radom dananjoj uspjenosti instituta PAM pridonijeli su

slijedei profesori: Prof. Kasim Hrustanovi, Prof. Husnija Kurt, Prof. dr. uro Janekovi,
Prof. dr. Husnija Resulovi, akademik Mihovil Vlahini, Prof. dr. Branka Savi i Prof. dr.
ZdravkoDevetak.
IzposebnihrazlogameuonimakojisunajviedoprinijelisavremenomrazvojuInstituta
izdvajamoprof.dr.HusnijuResuloviaiakademikaMihovilaVlahinia.Slobodnosemoe
reidaseradiodvijebriljantnekarijerenaunika,kojisuiznikliizhercegovakogkrai
dolidonajviihnaunihidrutvenihpriznanja.
Drutvojeprepoznalodoprinospojedinacaopemnapretkuteihjeposebnonagradilo:
-
Prof. Husnija Kurt lan AVNOJa, ZAVNOBIHa, Nosilac Partizanske spomenice

1941.godine.OdlikovanOrdenomzahrabrost,OrdenomzaslugazanarodIreda,
OrdenombratstvaijedinstvaIreda.
Prof.KasimHrustanoviOrdenzaslugazanarodsasrebrenomzvijezdom.
Prof.dr.BrankaSaviOrdenzahrabrost,OrdenzaslugazanarodIIreda,Orden
zahrabrostoteestvenogfronta.
Prof. dr. Husnija Resulovi 27ojulska nagrada i Orden zasluga za narod sa
srebrenimzracima.
Prof.dr.MihovilVlahini27ojulskanagradairedovnilanANUBiH.
U zvanje profesora emeritusa izabrani su: prof. Husnija Resulovi, prof. Mihovil
Vlahiniiprof.dr.Bahrijaairagi.
(Prof.drHusnijaResulovi,Prof.drZlatkoHakl,Prof.drHamidustovii
Institutzapedologiju,agrohemijuimelioracije)
101
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
4.1.3.Insstitutzap
poljoprivrrednutehn
niku
O
Osnivanje
irazvojIn
nstituta
Poljopriivredna meehanizacija do 1980. godine bila

b
je ink
korporirana u rad sv
vih
organizaacionihjedinicaFakulteeta.Inicijativazaformirranjezasebn
neorganizaacionejediniice
krenula je od nastaavnika sa Katedre
K
za poljoprivred
p
ne maine, prof. dr Meehmeda Lule i
via, koju su
s podrali ostali nastavnici i teh
hniko osob
blje. Osnivan
nje
prof. drr Ilije Popov
Institutaazahtijevalo
ojeprocedu
uruizmjena PravilaoraaduFakultettaiStatuta, teverifikaciju
odstran
neUniverzitetaiMinistaarstvavisok
kogobrazovaanjaNRBossneiHerceggovine.
Usastav
vuInstitutasubileslijed
deekatedreeilaboratorrije:
9 Osnovem
mainstva,sapredmetim
ma:
- Osno
ovemainsttva,elektrottehnikeireggulacija,
- Tehn
nikocrtanje,i
- Osno
ovetermodiinamike.
9 Katedrazzapoljopriv
vrednemaine:
- Meh
hanizacijasto
oarskepro
oizvodnje,
- Meh
hanizacijaraatarskeproizzvodnje,i
- Meh
hanizacijavo
oarskovino
ogradarskep
proizvodnjee.
9 Laborato
orijazapoljo
oprivrednem
mainenaB
Butmiru.
102
Nastavni kadar koji je izvodio nastavu na navedenim predmetima bio je sa Mainskog i

Poljoprivrednogfakulteta.Vezaizmeuovadvafakultetadatirajoizvremenaosnivanja
Mainskog fakulteta, gdje je jedan od matiara bio dipl. ing. Kazimir Boras, profesor sa
Poljoprivrednogfakulteta.
Prijateljske veze i poslovna saradnja iz 60tih godina, kada je osnovan Mainski fakultet,
prenose se i na sadanje generacije. U tekuoj kolskoj godini (2009/10.) honorarno su
angaovani:prof.drRajfaMusemi,prof.drHazimBaiidoc.drevkoikalo.
PodrujeradaizadaciInstituta
OsnovnopodrujeradaInstitiutamoesepodijelitiutridijela:
1. Edukacija,
2. Naunoistraivakiradi
3. Usluniradzaprivredu.
Slika36.Studentinakonpraktinihvjebiizmehanizacijepoljoprivredne
proizvodnje
U oblasti edukacija na prvom mjestu je obrazovanje studenata. Nakon prelaska na

Bolonjski sistem studija na dodiplomskom i diplomskom studiju imamo veliki izbor
nastavnihmodula,ito:
A.Dodiplomskistudijskiprogrami:
Mehanizacija u biljnoj proizvodnji studijski programi Voarstva i

vinogradarstvaiRatarstvaipovrtlarstva;
Mehanizacija u animalnoj proizvodnji studijski program Animalna
proizvodnja;
PoljoprivrednamehanizacijastudijskiprogramEkonomikaagroindustrije.
103
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
B.Diplo
omski(Mastter)studijsk
kiprogrami:
Mehanizaciijauvoarsttvustudijskiprogram
mVoarstvaa;
Mehanizaci
ijauproizvo
odnjicvijeaaiukrasnoggbiljastud
dijskiprogramFloristiika
i
ipejsanoo
oblikovanje;
Mehanizaci
ijaratarskeproizvodnjeestudijskiprogramR
Ratarstvo;
Mehanizaci
ijaufitomed
dicinistud
dijskiprograamFitomed
dicina;
Mehanizaci
ija za proizzvodnju i distribuciju
d
stone hraane studijski prograam
Hranaiish
rana.
kistudijskip
program
C. Posttdiplomskimagistarsk
Zahvalju
ujui podrci Akadem
mske mree profesora mehanizaciije jugoisto
one Europ
pe,
2005. go
odine osnov
van je postd
diplomski studijski pro
ogram, pod nazivom P
Poljoprivred
dna
tehnikaimenadmeent.
Slika37.Po
osjetapredstaavnikaAkadeemskemreeprofesoraJugoistoneEu
urope
Rek
ktoratuUniverziteta(Foto:S.kalji)
Izradu kurikuluma
k
i materijaln
ne trokove prve upisaane generaciije studenatta pomogao je
Njemak
kiserviszaakademskurazmjenu(DAAD).Zah
hvaljujuiov
vojpomoiu
upisanojeviie
generaccijastudenattairazvijenaaposlovnotehnikasarradnjasavieuniverzittetauregion
nu.
ukacijastudijskihgrupaaifarmera
D. Edu
procesa naamjenjenog studentim

r
n
nastavnog
ma, u radu Instituta je
Pored redovnog
zastupljena edukaccija raznih studijskih grupa i faarmera. U posljednjih
h pet godin
na
realiziraanisukurseviizslijedeihtematskiihoblasti:
104
Mehanizirani postupci proizvodnje i spremanja kabaste krme realizovana su

etiri kursa (Bugojno, 26.30. januar 2004. godine, Donji Vakuf, decembar 2005.
godine,Livno,decembar2008.godineiLivno2009.godine);
Odravanjeikoritenjesitnemehanizacijerealizovanopetkursevausaradnjisa
CatolicReliefeService(CRS),zapotrebepovratnikauistonuBosnu;
Poljoprivredne maine u proizvodnji i preradi ljekobilja kurs za potrebe
proizvoaa i preraivaa ljekobilja Republike Kosova. Organizator: Institut za
Poljoprivrednutehnikuod25.30.augusta2008.godine.
Program pomoi prekobrojnim vojnim licima u BiH, NATO Trust Fund (NTF)
obuhvatio je vie kurseva iz razliitih tematskih oblasti, koje su realizirane u
saradnjisaIOMInternationalOrganizationforMigration.
Slike38i39.AktivnostistudenatauprostorimaLaboratorijeiizvannje
Pored poslova edukacije, u radu Instituta znaajno mjesto zauzima istraivaki rad. Iz
radnog opusa izdvajamo dio radova koji su publikovani u formama naunih i strunih
radova,studija,elaborataiprojekata.
Nauniistruniradovi:
Lulo,M.,Popovi,I.,Miloevi,P.,Novakovi,D.:Eksploatacionekarakteristikekultivatorsijaice
Johan Deer tip 1500 i efekat njene primjene u zasijavnju travnih smjesa u prirodne travnjake
PIKa Zlatibor. Rad objavljen na Jugoslovenskom simpoziju Aktuelni problemi mehanizacije
poljoprivredePore,1981.godine.
kalji, S., Selak, V., Lulo, M.: Tehnika opremljenost poljoprivrede Bosne i Hercegovine. VIII
meunarodnikongresmehanizatorauTurskoj.Kushadasi,2002.godine.
orbo,S.,kalji,S.,Bijeli,H.:Karakteristikeuzgojaikvalitetuljatikvegolice(Cucurbitapepo).
Zbornik radova 48. Savjetovanje Proizvodnja i prerada uljarica, str. 129. Herceg Novi, Crna
Gora,11.16.juni2007.godine.
Sindir,O.K.,Martinov,M.,kalji,S.,Djevi,M.,Oztekin,S.,Ros,V.,Mihailov,N.,Kouti,S.:The
RoleofAgriculturalEngineersinSustainableRuralDevelopmentinSEE(SouthEasternEurope).
105
Journal of Agricultural Sciences, Vol. 53, No. 2, 2008. ISSN 14508109, UDC: 633.71 : 631.67 :
551.573.
Studije:
Lulo,M.,Popovi,I.,uk,H.,Batinica,D.,Perovi,M.,kalji,S.,Mitrovi,D.:Istraivanjeefekata
mehanizovanog zasijavanja djetelinskotravnih smjesa u tratine prirodnih livada i panjaka
brdskoplaninskog podruja. Zavrni izvijetaj SIZu nauke BiH za period 1980.1983. godine.
PoljoprivrednifakultetSarajevo,1984.godine.
Lulo, M., kalji, S., Mitrovi, D.: Osnovi razvoja agroindustrijskog kompleksa u Bosni i
Hercegovini od 1985.2000. godine Dio poljoprivredna mehanizacija. Izvrno vijee SR BiH,
Republikikomitetzapoljoprivredu,umarstvoivodoprivredu,Sarajevo1984.godine.
Kouti, S., Martinov, M., kalji, S., Mihailov, N., Sindir, K., Ros, V.: The case SouthEastern
Europe,TheSouthEastEuropeStudyofAgriculturalMachineryMarket";ClubofBologna17th
members' meeting, November 1819th, 2006 of 37th EIMA, Bologna (Italy),
www.clubofbologna.org
Elaborati:
kalji, S., Ali, E.: Stanje poljoprivrede i njenih kapaciteta na podruju regije Nemila.
Realizovano u saradnji sa LESPnet Udruenje poslovnih savjetnika BiH. Naruilac ZEDA
AgencijazaekonomskirazvojZenica.Sarajevo,Zenica2008.godine.
Projekti:
kalji, S., Jurii, T., Alikadi, E., Ceri, M.: Projekat hitne rekonstrukcije farmi segment
poljoprivredna mehanizacija. World Bank, office Sarajevo i FMPV Ured za implementaciju
projekata (PIU). Projekat je obuhvatio nabavku i implementaciju preko 5000 traktora sa
osnovnim prikljunim mainama i realizovan je u okviru Ministarstva poljoprivrede Sarajevo
1996.1998.godina.
kalji, S. (Koautor): Izvedbeni projekat izgradnje Laboratorije za poljoprivredne maine.
Projekat finansirala Vlada Slovenije u vrijednosti od 1,6 miliona KM. Realizacija: od oktobra
1998.domaja1999.godine.
Lammers,S.,Martinov,M.,evi,M.,Brki,M.,kalji,S.,Mihailov,N.,Sindir,K.,Ros,V.,Fekete,
A., Fijelfoldi, L., Kouti, S., Gospodari, Z., Jaka, F.: Network for Advanced Education in
Agricultural Engineering in SouthEastern Europe, as part of the DAAD, br. A04/225. Bonn,
20012003.
Lammers,S.,Martinov,M.,evi,M.,Brki,M.,kalji,S.,Mihailov,N.,Sindir,K.,Ros,V.,Fekete,
A.,Kouti,S.,Gospodari,Z.:PlanningandImplementationofaMastersdegreeinAgricultural
Machinery at the University of Sarajevo, BosniaHerzegovina. Projekat implementiran uz
podrkunjemakeagencijezaakademskurazmjenu(DAAD),Sarajevo20042005.godine.
kalji, S., Rakita, N.: Projekat ureenja zemljita na eksperimentalnom poligonu Butmir.
Finansijer: Ministarstvo privrede Kantona Sarajevo (54.300 KM) br. 07061421201, 27.
septembar2007.godine.
kalji,S.,Rakita,N.:Certificiranjepoljoprivrednihmaina.Finansijer:Federalnoministrarstvo
poljoprivrede, vodoprivrede i umarstva (20.000KM), br.08146/08C, 12. septembar 2008.
godine.
kalji S., Rakita, N.: Izgradnja sekundarnog sistema navodnjavanja i popravka plodnosti na
poligonu Butmir. Finansijer: Ministarstvo privrede Kantona Sarajevo (46.500 KM). Sarajevo,
2009.godine.
106
Nau
unoistraiva
Publlikacije:
Lulo,M.,kaalji,S.(2004
4):Mehanizaccijapoljoprivredneproizv
vodnje.Univeerzitetskiudbenik.
ISBN 9958964384, COBISSS.BHID 124
494854. Izd
dava: Poljop
privredni faakultet
Sarajeevo.
Sari, O., kaalji, S., Hand
di, R., Murratovi, S., Meei, A., aueevi, Z., Omanovi, H., Sari, Z.,
Kriaanac, S., Ribi, M., erbo, M. (2005): Prirunik
P
za farmere. ISB
BN 9958936
6900,
COBISS.BHID1455
57958.Izdavaa:Federalno
oministarstv
vopoljoprivreede,vodopriv
vredei
umaarstva,Uredzzakoordinacijuprojekata(PCU).Sarajeevo.
Materijaln
notehnik
kaopremljeenostirad
dnoosobljeeInstituta
kuFakuletjeeposjedovao
ospecijalizo
ovanu
Prije formiranja Institutazaapoljoprivreednutehnik
oratorijuzap
poljoprivred
dnemainenaButmiru.
Labo
Sllike40.DevastiranaLaborratorijazapo
oljoprivredneemainenako
on
rata19
995.(FotoS.kalji)
Utok
kuratalabo
oratorijaje potpunodev
p
vastirana,k
kaoimaterijalnotehnikasredstvaakoja
smo posjedovali (traktori i prikljune maine, oprema za ispitivanje poljoprivrednih
usenalaziliuprostorim
malaboratorrije.
maina),akojisu
valjujui pom
moi Vlade Republike Slovenije,
S
Laaboratorija za poljoprivvredne maine je
Zahv
pono
ovno obnov
vljena i putena u rad
d 19. 05. 2000.
2
godin
ne. Naredniim fotograffijama
ilustrrujemostan
njelaboratorrijenakonob
bnoveidioaktivnostik
kojeseunjojjodvijaju.
Slika41.O
Obnovljeniob
bjekatLaboraatorijezapoljoprivrednem
maine(Foto
oS.kalji)
107
Slike42i43.Detaljiizlaboratorijskeradioniceihangara(FotoS.kalji)
UdosadanjemraduInstitutabilisuzaposlenislijedeiradnici:
Saradnici:
Nastavnici:
Dipl.ing.KazimirBoras,redovniprofesor
Mr.NerminRakita,viiasistent
Prof.drMehmedLulo,profesoremeritus
Mr.DragoljubMitrovi,viiasistent
Prof.drIlijaPopovi,vanredniprofesor
Dipl.ing.ukHusein,asistent
Prof.drBorislavGavri,vanredniprofesor
Prof.drSelimkalji,vanredniprofesor
Tehnikoosoblje:
Dipl.ing.JovicaPerovi,eflaboratorije
DinoMujanovi,laborant
azimenanovi,laborant
JozoMati,traktorista
DraganMati
Fahroenanovi
Amirenanovi
SeadSinanija
(Prof.dr.Selimkalji)
108
4.1.4.Institutzaratarstvo
Godine 1958. na Poljoprivrednom odsjeku Poljoprivrednoumarskog fakulteta su

uvedena tri smjera: ratarski, stoarski i voarski. Nakon toga, 1960. godine je osnovan
Institutzaratarstvo.DaljimrazvojemFakultetaiInstitutaosnivajusekatedre:
Institutzaratarstvoioplemenjivanjebiljakasakatedrama1977.godine:
Institutzaratarstvosakatedrama1982.godine:
Nastavni i nauni rad instituta odvijao se i odvija u okviru njegovih laboratorija i
fakultetskihnastavnihioglednihdobara,kaotosuButmir,Gvozno,Bojnik,itd.
109
U djelokrug rada Instituta za ratarstvo spadaju nastava, istraivaki rad i saradnja sa

privredomuoblastiratarskeproizvodnje,ukljuujuiipovrtlarstvoikrmnobilje.Institut
ukljuujesljedeedjelatnosti:
Planiranje
i izvoenje naunoistraivakih projekata iz oblasti biljnih genetskih

resursa, selekcije i sjemenarstva (ratarskih, povrtlarskih i krmnih kultura); ekolokih
uslova i djelovanja globalnih promjena na uslove proizvodnje u oblasti ratarstva,
povrtarstvaitravnjatva;razvojiprimjenanovihtehnologijauratarskojproizvodnji.
Ispitivanje kvaliteta sjemena (registrovana Laboratorija za ispitivanje kvaliteta
sjemena).
Ispitivanjedomaihiinostranihsorata/hibridaratarskihkultura(sciljempriznavanjai
uvoenjanasortnulistuFBiH).
Obrazovanje kurseva i stalna edukacija strunjaka, poljoprivrednih proizvoaa (i
drugih zainteresiranih) iz oblasti ratarstva, povrtlarstva, krmnog bilja, sjemenarstva,
ljekovitogbilja,organskeproizvodnjehrane,itd.
Pruanje konsultantske usluge drugim zainteresovanim institucijama i pojedincima iz
svojeoblastidjelovanja.
Promotivnaizdavakadjelatnost.
Slika44.InstitutskioglednaButmiru
U dosadanjem radu nastavnici i saradnici Instituta su imali bogatu saradnju sa

poljoprivrednim organizacijama, posebno u prenoenju dostignua nauke u
poljoprivrednupraksu.Nekiprofesorisustvoriliinovesortekulturnogbilja.
110
Slika45.Institutskiogleduevljanoviima
Od1996.godineizvodimoogledesanovimsortamaratarskopovrtlarskihkultura.Takoe,
lanoviinstitutasuduinizgodinaukljueniuprojekatsakupljanjaiuvanjaautohtonog
genfonda ratarskopovrtlarskokrmnih kultura. Osim navedenih, lanovi instituta
uestvujuunizudrugihprojekatanadomaemimeunarodnomnivou.
NastavniciInstitutazaratarstvoodosnivanjaFakulteta:
Prof.Dragomirosi,specijalnoratarstvo
Prof.ZijahudinAganovi,specijalnoratarstvo
Prof.NadedaMileti,specijalnoratarstvo
Prof.SergijeLomejko,opteratarstvo
Prof.ObradPetijevi,opteratarstvo
Prof.Taibari,opteratarstvo
Prof.DaneBatinica,proizvodnjakrmnogbilja
Prof.OsmanSari,proizvodnjakrmnogbilja
Doc.AzraSofo,povrtlarstvo
Prof.VinkoMilinkovi,oplemenjivanjebilja
Prof.MiroslavBogdanovi,oplemenjivanjebilja
Prof.MiladaJovanevi,oplemenjivanjebilja
Prof.OlgaVidovi,oplemenjivanjebilja
Prof.MirkoKori,genetika
Doc.NovoPrulj,genetika
Prof.DafinaBaji,botanika
Prof.LjubomirMii,botanika
Prof.MitarBaovi,fiziologijabilja
Prof.ElvedinHani,fiziologijabilja
111
Gostujuinastavnici:
Prof.MilanDobrenov,povrtlarstvo
Prof.MilanJeki,ishranabilja
Prof.ivotaPopovi,fiziologijabilja
Doc.SlavkoBorojevi,genetika
Prof.MarijaKraljeviBalali,genetika
BrankaLazi,povrtlarstvo
Objavljenjeknjige:
Lomejko, S. (1958): Fizioloki osnovi ishrane biljaka. Izdavako preduzee Veselin Maslea,
Sarajevo.
Batinica,D.,Sari,O.,Novakovi,S.(1968):ProizvodnjakrmnogbiljaPraktikum.Sarajevo.
ari, T. (19711991): Korovi i njihovo unitavanje herbicidima (7 izdanja). NIRO Zadrugar,
Sarajevo.
ari, T. (19711989): Opte ratarstvo Praktikum (6 izdanja). Univerzitet u Sarajevu i Zadrugar
Sarajevo.
ari,T.(1977):Agroekologijasaagrotehnikom,skripta.PoljoprivrednifakultetSarajevo.
ari,T.(1977):Ekologijakorova,skripta.
ari,T.(19781996):Atlaskorova(5izdanja).SvjetlostSarajevo.
ari,T.(1978):Herbicidiizemljite,skripta.
ari, T. (19831991): Opte ratarstvo (4 izdanja). Univerzitetski udbenik, NIRO Zadrugar
Sarajevo.
Vukainovi, Smiljka, Kosovi, N., Gligorevi, B. (1990): Proizvodnja povra. III dopunjeno izdanje
(monografija).Sarajevo.
AlibegoviGrbi,Senija(1992):Proizvodnjakrmnogbiljaviegodinjekrmnobilje.
Univerzitetskiudbenik.Zadrugard.d.,Sarajevo.
Mii, Lj., BisiHajro, Denana, ari, T. (1996): Osnovi biljne proizvodnje. Univerzitetska knjiga,
Sarajevo.
ari,T.,Jarebica,D.,auevi,Z.(1996):Poznavanjeikontrolasirovina.Univerzitetskaknjiga.
ari,T.,Mirhaiki,DrenaGado(1997):Dvijeetvegodinje.ZadrugariEDIS,Sarajevo.
Muminovi, . (1998): Proizvodnja ljekovitih i zainskih biljaka. Compact Publishing House,
Sarajevo.
ari,T.,Muminovi,.(1998):Specijalnoratarstvo.Univerzitetskiudbenik.Garmond,Sarajevo.
ari,T.,Gado,Drena(1998):Uticajpoljoprivrednihhemikalijanaokolinu.Garmond,Sarajevo.
Vukainovi, Smiljka (1998): Povrtlarstvo. Udbenik za srednje tehnike strune poljoprivredno
prehrambenekole.Pedagokizavod,Sarajevo.
ari, T., Beus, V., Gado, Drena, iki, Mirha (1999): Unitavanje i zatita zemljita. Garmond,
Sarajevo.
AlibegoviGrbi,Senija,Erei,P.,Ivanovski,P.,upina,B.,Vukovi,S.,Dubljevi,R.,Prentovi,T.
(2005):Unapreenjeproizvodnjekrmenatravnjacima.Univerzitetskiudbenik.Univerzitetu
Sarajevu,PoljoprivrednifakultetSarajevo.
Jankulovski,.,Muminovi,.,Arapeska,Mila(2005):Zainskiilekovitirastenija(Proizvodstvoi
upotreba).UniverzitetSv.KlimentOhridski,Bitola,Makedonija.
ari, T., Hani, E., Hadiabuli, S., Vidai, O. (2005): Savremeni naini poveanja proizvodnje
hrane.Sarajevo.
Vukainovi, Smiljka, Kari, Lutvija, nidari, D. (2005): Osnovi povrtlarstva. Univerzitetski
udbenik.PoljoprivrednifakultetSarajevo.
112
Muminovi, . (zajedno sa grupom autora) (2006): Strategie D'integration Europeenne
D'universitesCards(Tempusumjep180092003).TempusEducationandCultur.
ari,T.(2006):Suzbijanjekorovaherbicidima.Federalnizavodzapoljoprivredu,Sarajevo.
Hani,E.,ivi,H.,Murti,S.(2009):Osnoviishranebiljakasapraktikumom.Bemust,Sarajevo.
U okviru ovog instituta prije 25 godina poeo je istraivaki program iz nove naune
oblasti alelopatije. Raen je sedmogodinji veliki jugoslovenskoameriki projekat o
alelopatskim odnosima usjeva i korova, to je bio jedan od pionirskih radova te vrste u
Evropi.
U okviru instituta ureuje se i izdaje meunarodni nauni asopis Herbologia (na
engleskomjeziku),ijisuizdavaiAkademijanaukaiumjetnostiBiHiHerbolokodrutvo
BiH.
LaboratorijeInstituta
Nastavni i nauni rad instituta odvija se u okviru njegovih laboratorija i fakultetskog

oglednog poligona na Butmiru. U okviru instituta funkcionie Laboratorija za kontrolu
kvalitetasjemenaratarskih,povrtlarskihikrmnihkulturaovlatenaodstraneFederalnog
ministarstvazapoljoprivredu,vodoprivreduiumarstvo.
Aktuelnaorganizacijaisastavinstituta
Institutsesastojiodsljedeihkatedri:
-
Katedrazaratarskuproizvodnju,
Katedrazafiziologijubiljakai
Katedrazaoplemenjivanjeratarskihkultura.
SadanjinastavniciiasistentinaInstitutusu:
Prof.dr.SmiljkaVukainoviPovrtlarstvo
Prof.dr.SenijaAlibegoviGrbiKrmnobilje
Prof.dr.evalMuminoviSpecijalnoratarstvo
Prof.dr.ElvedinHaniFiziologijabiljaka
Prof.dr.LjubomirMiiBotanika
Doc.dr.MirhaikiOperatarstvo
Doc.dr.DrenaGadoRatarstvo
Dr.LutvijaKariPovrtlarstvo
Mr.MuamerBezdrob,dipl.ing.,viiasistentKrmnobilje
SenadMurti,dipl.ing.,asistentBotanikaifiziologijabiljaka
TeofilGavri,dipl.ing.,asistentRatarstvo
NaInstitutukaolaborantradiNedimKalaba.
113
Slika46.StudenticaRatarstvaipovrtlarstvaulaboratorijiInstituta
Akademik Dragomir osi, profesor specijalnog ratarstva, bio je osniva Poljoprivrednog

fakulteta u Sarajevu poslije Drugog svjetskog rata, prvi dekan fakulteta i jedan od prvih
prorektoraUniverziteta.
Profesori Vinko Milinkovi i Osman Sari selekcionisali su sorte slatke lupine, grahorice,
lucerke(Olimpik)ismiljkite(Butmirka),aprofesoriciOlgiVidovijepriznatajednasorta
graha.
Akademik Taib ari se posebno istie brojem objavljenih knjiga 24 naslova, a sa
ponovljenim proirenim izdanjima ukupno 44 knjige udbenika i prirunika iz oblasti
ratarstvaizatiteokoline.
(Prof.drTaibari,Prof.drevalMuminovi
iInstitutzaratarstvo)
114
Nau
unoistraiva
4.1.5.In
nstitutzavvoarstvo
oivinogra
adarstvo
DugjjeistorijskiputrazvojaPoljoprivreednoprehraambenogfak
kultetauSarrajevu.Upeeriodu
od njjegovog formiranja 194
40. godine pa
p do navrene 70te godine
g
njeggovog rada, on je
proaao cio niz transformaacija i veom
ma raznovrssnih formi unutranjeg organizov
vanja.
Svakako nas posebno
p
in
nteresuje period
p
od formiranjaa odsjeka za voarsttvo i
naegfakulttetapadodaanas.
vinoggradarstvon
Nije dugotrebaloanaliziratipostojee stanjeuagrrarnomkom
mpleksuBossneiHerceggovine
novu objekttivnih pokaazatelja kon
nstatovalo da
d u ovoj o
oblasti voaarsko
da bi se na osn
p
, te preradaa voa, ima duboki inteeres za ovajj prostor. Izz ovih
vinoggradarska proizvodnja,
injenica proisttekla je i odluka razzliitih orgaana da se odmah naakon razdvaajanja
oprivrednogg od umarskog fakultteta formiraaju odsjeci, a meu prrvima Odsjek za
Poljo
voarrstvoivinoggradarstvo.
NanausreuutodobaFakultetjeussklopunastaavnogproceesaOptego
odsjekaimaaove
olikoveoma izraslihkad
drova,takod
danijebilo posebnihteekoazapo
oetakiodv
vijanje
neko
nastaavnogproceesanaVoarrskovinograadarskomo
odsjeku.Uto
omperiodu dolazidojaaanja
laborratorijsketeehnikenaFaakultetuiveeomauspjeneizgradnjjepoligona nakojimajebilo
mogu
ueodvijanjepraktinenastave,paaiferijalnep
prakse.
115
Slika47.Studentinaterenskimvjebamakrajempedesetihgodina
Uporedo sa ovim unutranjih transformacija naeg Fakulteta zapoinje intenzivna

aktivnostnapodizanjuprvihplantanihvonjakaprevashodnoljive,jabukeikruke,au
Hercegovini i podizanje prvih industrijskih vinograda sa predominantnim vinskim
sortama. U ovom periodu podie se preko 4.000 ha zasada ljive na irem prostoru BiH,
100havinje,jabukeikruke.OvapodizanjavonihzasadazahvatajuprostorodDrinedo
Une,apodiusepotadanajsavremenijimprincipimavoarskovinogradarsketehnologije.
Nekako u istom periodu podiu se i male industrijske fabrike za preradu voa, te preko
110industrijskihsunicazavoekapaciteta10t/18 h.Ovakavintenzivanrazvojvoarstva
otvoriojemogunoststvaranjarobnihfondovasvjeeg,suhoginadruginainindustrijski
preraenog voa (topli i hladni postupak), te njihovog izvoza na najrazvijenija evropska
trita.
Za ovakav intenzivan razvoj primarnog kompleksa bilo je neophodno obezbijediti
kvalitetankadar,pajeOdsjekzavoarstvo,vinogradarstvoipreraduvoautomperiodu
doivio nagli razvoj, a njegovi brojni ininjeri poljoprivrede sigurna zaposlenja u
plantanim zasadima Bosanske krajine, Gradaca, Doboja, Modrie, Bijeljine, Zvornika,
Mostarskekotline,Brotnja(itluka),Ljubukog,Nevesinja,Stoca,Popovapolja,apljinei
drugih.IstovremenonaprostoruBiHizgraujesedesetakdepnihvonoloznihrasadnika
(Biha, Derventa, Gradaac, Bijeljina, Modria, epe, Doboj, Mostar, Zvornik, Viegrad,
FoaUstikolinaidrugi).
116
Slika48.Mladivonjakuproljee1964.godineuRakovicikodSarajevapodignutnaterasama
premaprojektuPoljoprivrednogfakulteta
Naalost, nedovoljno razvijena inspekcijska sluba u okviru sistema institucija dravne

vlasti bila je uzrokom u ovom periodu masovnog irenja nekih bolesti posebno arke
ljive.Istovremeno,proirilaseiljivinatitastauikalifornijskatitastau,tojenanijelo
veliketeteprimarnojvoarskojproizvodnji.
Od momenta formiranja Instituta pa do danas kroz njega su proli brojni kadrovi svih
nivoastrunostineophodnihzanastavniprocesnaUniverzitetu.
lanoviInstitutakojisupenzionisani,napustiliFakultetilipreminuliuperioduod
njegovogformiranjadodanas
Nastavniciisaradnici
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8
9.
10.
Prof.dr.erifBubi
Prof.dr.ViktorVitolovi
Prof.dr.Stjepaneuk
Prof.dr.JaaRutka
Prof.dr.Milanupica
Prof.dr.JovanZari
Prof.dr.NadaKapetanovi
Prof.dr.VladimirPrica
Prof.dr.DevadJarebica
Prof.dr.AhmedMuratovi
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
Prof.dr.PredragVuksanovi
Prof.dr.PredragLui
Prof.dr.TatjanaLjujiMijatovi
Doc.dr.DragutinMijatovi
Doc.dr.NikolaMii
Mr.MilenkoBlesi
Mr.Gordanauri
Mirsadaulbi,dipl.ing.
GordanaDabi,dipl.ing
JasminaBadak,dipl.ing.
117
Pomonoosobljelaboranti
1. SigmundFedetov
6. oreBugarski
2. RimaGaji
7. Vladoeuk
3. IbrahimUstavdi
8. StevanJanji
4. DostanaSimitrelov 9. GordanaPodini
5. VladoKolainac
10. ElveraBarali
SpisakradnoaktivnihlanovaInstitutapoetkom2010.godine
Nastavniciisaradnici
1. Prof.dr.MirsadKurtovi 6. Mr.FikretaBehmen
2. Prof.dr.SenaidMemi
7. FuadGai,dipl.ing.
3. Prof.dr.AganKoji
8. MersijaDeli,dipl.ing.
4. Doc.dr.PakezaDrkenda 9. AdnanMalievi,dipl.ing.
5. Doc.dr.JasnaAvdi

Pomonoosobljelaboranti:
1.ZdenkaVareki
Iz gornjeg pregleda se vidi da je u nastavnom procesu iz predmeta voarstva,

vinogradarstva,cvjearstvaitehnologijepreradevoaipovrauestvovalo29nastavnika
isaradnika,odega16redovnihivanrednihprofesora,etiridocentaiosamasistenatai
mladihistraivaa.
U nastavnom procesu uestvovalo je i 11 laboranata, a koji su opsluivali terenske i
laboratorijskevjebe,aupojedinimperiodimaovopomonoosobljeradilojeinakontroli
kvalitetaihemijskimanalizamauzorakadostavljenihFakultetukaosupervizoru.
U sadanjem trenutku nastavni proces na Institutu obavljaju tri profesora, 2 docenta,
jedan magistar i dva diplomirana ininjera. Institut je u svojoj unutranjoj organizaciji
sastavljenizetirikatedreito:Katedrazavoarstvo,Katedrazavinogradarstvo,Katedra
zaoplemenjivanjebiljakaiKatedrazaukrasnobiljeicvijee.
UnastavnomprocesunaovomInstitutupovremenouestvujuipenzionisaniprofesorisa
zvanjememeritusa,posebnonapostdiplomskimstudijama.
U proteklom periodu Institut se bavio brojnim aktivnostima meu kojima treba

spomenutiveomaprisnuposlovnotehnikusaradnjusaprivrednimsubjektimaiz
oblasti voarskovinogradarske proizvodnje. Vano je istai izradu brojnih
projekata po metodologiji bankarskih institucija, a u kojima su ugraeni
118
najsavremeniji principi domae i svjetske voarskovinogradarske proizvodne

tehnologije.
Slika49.UpravnikInstitutaprof.MemiuLaboratoriji
zavoarstvoivinogradarstvo2010.godine
Institut je nad ovim objektima imao struni nadzor i doprinosio da svi podignuti objekti
odnosno proizvodni pogoni ostvare projektovanu proizvodnu projekciju prinosa i
kvaliteta.IstovremenoInstitutjesaostalimorganizacionimjedinicamaFakultetaradiona
drugim projektima, posebno na onim kada se tretirala problematika koritenja
raspoloivih zemljinih i vodenih resursa, izboru pogodne mehanizacije te izgradnji
prihvatnopreraivakihkapacitetauoblastivoarstvaivinogradarstva.
RadeinaovimzadacimaInstitutjestekaopovjerenjekodbrojnihproizvoaaprimarnog
kompleksa voarskovinogradarske proizvodnje, a istovremeno i drutvenih institucija,
ija je nadlenost finansijska podrka razvoja ove oblasti agrarnog kompleksa. Na ovaj
nain kadrovi Instituta su u pravom smislu rijei svoje teorijsko znanje pretakali u
neposrednu proizvodnu praksu i time doprinosili stalnom procesu unapreenja i
modernizacijevoarskovinogradarskeproizvodnje.
Institutskikadrovisuidosada,anadamoseiubudunostijointenzivnijeprimjenjivati
steena vlastita iskustva i iskustva razvijenih zemalja, te time doprinijeti stepenu
razvijenostioveoblastiususjednimzemljamaiire.
Institutusvojojaktivnostiposebnupanjuposveujestvaranjumaterijalnihikadrovskih
pretpostavki za nesmetano i kvalitetno odvijanje nastavnog procesa i drugih sadraja
vezanihzazadatkeFakulteta.
119
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
Slik
ka50.Radio
onicaooperativnompro
ogramurazv
vojavoarsttvauFederaacijiBiHu
nstitutazavoarstvo
organizacijiIn
Posebno
oznaajnojjeistaknuti daInstitut obezbjeujeefunkcionalnuinfrastrrukturuibd
dije
nanjeno
ojoperativn
nostikakobinesmetano
omogaoda teeedukattivniprocessnaFakultetu.
Onposeebnoostvaraajuprisnussaradnjusa drugimInstitutimauo
okviruFaku
ultetaidrugim
instituciijama van
n fakultetaa, a sa ciljem raazmjene iskustava usaglaavan
nja
komplem
mentarnihp
programaid
dijelovaprograma.
U ovu aktivnost
a
sv
vakako spad
da i nadzor,, te briga i unaprjeen
nje nastavnih
h objekata na
Fakultettu i van Fakulteta, te njihovu fun
nkcionalnostt tokom ittavog nastavvnog procesa.
Institut ima zadattak i obavljja aktivnostti na ospossobljavanju kadrova zza neophod
dne
oizdavako
ojdjelatnostiimaterije,k
kojajepredm
metnastavn
nog
funkcijeenaFakultettu,tebrineo
procesabilouoblasstiteoretskeeilipraktin
nenastave.
Nanaeezadovoljstv
voInstitutsekadrovskiiisavremen
nomopremo
omtolikoossposobiodae
se u bu
uduem periiodu moi ukljuivati
u
u brojne ak
u
ktivnosti za kojima e imati potrebu
agrarni kompleksi ukupnadru
utvenazajeednica.Druggimrijeimaa,Institutseeosposobio da
kte iz oblaasti voarsk
ko
kreira, projektuje, izvodi i nadzire naajkomplikovanije objek
darskeproizvodnjeidaaugranicam
maraspoloiivihovlaten
njaoveuslu
ugepruiiv
van
vinograd
teritorijanaezemllje.Ovakvoo
ohrabrenje gradimonadosadanjimrezultatim
manaegraada
kljuenostiu
umeunaro
odneprojektte,akojisuocjenjenivrrlouspjenim
m.
inaeuk
120
Nau
unoistraiva
Slika51.Pomolokam
mjerenjauLab
boratorijizavoarstvo
iv
vinogradarsttvo
SSlika52.Vino
ogradpredkrretanjevegettacijeporedjeezeraVidarau
GradacuProjekatInstitutazavoarstvoivino
ogradarstvo
Ukoliikoseeliisskazaticijelaoblastna kojojjeanggaovankad
darInstituta,,ondaukraatkom
prikaazujesljedei:
O
Organizacijanastavnogp
procesanassvimnivoim
manastaven
naFakultetu
u,
Naunoistra
N
aivaki raad u ob
blasti voaarstva, vin
nogradarstvaa, hortiku
ulture,
o
oplemenjiva
njevoaiviinoveloze,
Kontrolakva
K
alitetavoaiivonoglozznogsadnoggmaterijala,
Projektovanj
P
jeuoblastiv
voarstva,v
vinogradarsttvaihortiku
ulture,
Organizova
O
njeprocesaaobrazovaanjakadrov
vaizvanFak
kulteta,
121
Izradaekspertizaizoblastivoarstva,vinogradarstva,oplemenjivanjaihortikulturei
Recenzije udbenika, strunih knjiga, naunih radova i drugih publikacija za koje je
propisanaobaveznarecenzijaprijeizdavanja.
Vanojenapomenutidajeuperiodusvojih70godina,Fakultetucjelinidoivljavaobrojne
transformacije i svoje unutranje reorganizacije, a uvijek sa ciljem da se prati njegov
razvojizadaci,kojejeprednjegapostaviladrutvenazajednicaiinteresinjeneprivrede.
VannastavneaktivnostiInstituta
Sve aktivnosti iz oblasti voarstva, vinogradarstva, hortikulture i oplemenjivanja biljaka

bilesukreiraneilipodsticaneodlanovaovogkolektiva.OdtrenutkaformiranjaFakulteta
voarska struka bila je alimentirana sa kadrovima naeg Fakulteta, koji su od samog
vremena poetka studiranja inklinirali na radu u voarskoj problematici. Institut je sa
svojim kadrovima u proteklom periodu dao veliki doprinos razvoju voarstva i
vinogradarstva,aposebnonanjegovojafirmacijiuokviruukupneprivredneaktivnostiu
zemlji.
Posebnomjestouradukadrovainstitutazauzimajuviegodinjiprojektiizoblastiklonske
selekcije vinove loze i voaka, a koji su rezultirali priznavanjem dvije sorte ljiva pod
nazivom Korajka i Bosanka. Istovremeno rad kadrova Instituta odvijao se u oblasti
introdukcije i provjeravanja kvaliteta introdukovanih sorata voaka i vinove loze. Prema
tome,uznadzornadkvalitetomproizvedenogsadnogmaterijala,datjeznaajandoprinos
poboljanjaukupnogstanjauovojzaBiHznaajnojprivrednojdjelatnosti.
Institut je uesnik u osnivanju, podravanju i neposrednom radu na privrednoj
manifestacijiSajamljive,akojijekasnijeprerastaounajznaajnijisajampoljoprivrede
BosneiHercegovine,paiire.
Zajednosajubilejom70godinapostojanjanaegFakultetaproslavljenajei40godinjica
od osnivanja ove privredne manifestacije u Gradacu. Svakako, strunonauni opus ove
manifestacijeosmiljavanjeivoenucjeliniodkadrovanaegFakulteta.PoredPrivredne
manifestacije Sajam ljive u Gradacu, Fakultet je osmislio i neposredno uestvuje u
realizaciji Privredne manifestacije Sajam jabuke Gorade. Podrku ovoj manifestaciji
daju kadrovi Fakulteta, a poseban doprinos ovoj manifestaciji daju kadrovi Instituta za
voarstvoivinogradarstvo.
Institut je posebnu panju posvetio razvoju jagodastih vonih kultura u BiH, pa i ire.
Jedan od pravaca podsticanja razvoja ove oblasti voarstva bilo je uspostavljanje i
neposredno uee kadrova Instituta u privrednoj manifestaciji Dani jagodastog voa
eli.
122
Slika53.Primjenatehnikekulturemeristemau
laboratorijamaInstituta
Ve tri decenije kadrovi Instituta putem ove manifestacije saoptavaju strunjacima i

proizvoaima jagodastog voa najnovija dostignua u ovoj oblasti proizvodnje.
Zahvaljujui ovakvoj aktivnosti, razvoj ovih kultura dostigao je nezapamene razmjere i
uinio da se i na malom posjedu koji je karakteristika ovog podruja moe ostvariti
znaajan dohodak uzgojem intenzivno radnih kultura, meu kojima posebno mjesto
zauzimajagoda.
Institut je odigrao znaajnu ulogu vrei kontrolu u ime dravnih institucija nad
proizvodnjom sadnog materijala voa i vinove loze, te pomaui rasadnikoj proizvodnji
nausvajanjusavremenihmetodaproizvodnjesadnogmaterijala.
Uporedosaovomaktivnostikadroviinstitutasuradilinaintrodukcijisavremenihsortnih
kreacija gotovo svih vrsta kontinentalnog voa, te njihovom provjeravanju o uspjenosti
gajenja u naim ekolokim uslovima. Na ovaj nain Institut je dao znaajan doprinos na
izmjenisortnogsastavainaputanjuklasineekstenzivnevoarskeproizvodnjeuBosnii
Hercegovini.
Ovo su samo dijelovi aktivnosti kadrova Instituta iji je doprinos posebno evidentan u
stvaranju modernih plantanih zasada novih i modernih rasadnikih organizacija i
uvoenje u tehnologiju voarske proizvodnje savremenih saznanja domae i svjetske
naukeiprakse.
123
IzdavakadjelatnostlanovaInstituta:
Vitolovi, V. (1949): Opte voarstvo. Udbenik za srednje kole. Poljoprivredno izdavako

preduzee,Beograd.
Vitolovi,V.(1949):Preradavoa,Udbenikzasrednjekole.Poljoprivrednoizdavakopreduzee,
Beograd.
Vitolovi, V. (1949): Specijalno voarstvo. Udbenik za srednje kole. Poljoprivredno izdavako
preduzee,Beograd.
Bubi,S.(1952):Specijalnovoarstvo.Udbenik.Sarajevo.
Vitolovi,V.(1952):Naevoarstvonaprekretnici.ZavodzapoljoprivrednaistraivanjaSarajevo.
Vitolovi,V.(1954):Podizanjevonjaka.Narodnaprosveta,Sarajevo.
Vitolovi, V. (1962): Ope voarstvo. I dio. Fizioloki osnovi voarstva. Skripta. Univerzitet u
Sarajevu.
Prica,V.(1962):PraktikumoptegvoarstvaIdio.UniverzitetuSarajevu,Sarajevo.
upica,M.(1965):Preradagroa(Vinarstvo).Skripta.UniverzitetuSarajevu,Sarajevo.
Hadiomerspahi,R.,Jarebica,D.,oki,A.,Radman,Ljubica,Zari,J.,Vaclav,V.(1969):ljiva.NIP
Zadrugar,Sarajevo.
Bubi,S.(1970):Korjenovsistempoegae.Publikacijaautora.Beograd.
Vuksanovi,P.(1974):VinogradarstvosaampelografijomIdio.UniverzitetuSarajevu,Sarajevo.
Kapetanovi,Nada(1975):Sortevoakazagajenjenaokunici.NIPZadrugar,Sarajevo.
Kapetanovi,Nada(1976):Podlogeisortekontinentalnihvoaka,skripta.Sarajevo.
Lui,P.(1976):Optevoarstvo(Rasadnikaproizvodnja).Skripta.Sarajevo.
Bubi,S.(1977):Specijalnovoarstvo.Sarajevo.
Muratovi,A.(1977):Morfologijaispecifinarezidbavoaka.Skripta.Sarajevo.
Lui,P.etal.(1979):ljivapodizanje,odravanjeisanacija.NIROZadrugar,Sarajevo.
Mijatovi,D.(1991):Ampelografskipraktikum.UniverzitetuSarajevu,Sarajevo.
Mijatovi, D., Vukasanovi, P., Blesi, M. (1991): Praktikum iz vinogradarstva, Univerzitet u
Sarajevu,Sarajevo.
Mijatovi,D.(1991):Sortevinoveloze.UniverzitetuSarajevu,Sarajevo.
ari, T., Jarebica, D., auevi, Z. (1996): Proizvodnja i kontrola sirovina. Studentska tamparija
UniverzitetauSarajevu,Sarajevo.
Jarebica,D.,Kurtovi,M.(1997):Oplemenjivanjevoakaivinovelozeoptidio.Edis,Sarajevo.
Jarebica,D.,Kurtovi,M.,Tanovi,N.(1998):Uzgojjagode,malineikupine.Svjetlost,Fojnica.
LjujiMijatovi, Tatjana, Mrdovi, Ana (1998): Proizvodnja cvijea i ukrasnog bilja. Studentska
tamparijaUniverzitetauSarajevu,Sarajevo.
Dubur,A.,Kurtovi,M.,Jarebica,D.,Tanovi,N.,Kurtovi,S.(1999):ipakNar.SvjetlostFojnica
Fojnica.
Kurtovi,M.,Jarebica,D.(1999):Oplemenjivanjevoakaivinovelozeudbenikzasrednjekole.
StudentskatamparijaUniverzitetauSarajevu,Sarajevo.
Memi,S.(1999):Osnovibiologijevoaka.Edis,Sarajevo.
BajroviH.,Bajrovi,Fikreta,Kurtovi,Sadeta(2000):Praktinovoarstvo.Harfograf,Tuzla.
Koji,A.(2000):Savremeniuzgojvinoveloze.Strunapublikacija.GTZGradaac,Gradaac.
Koji,A.(2000):Vinogradarstvo.StudentskatamparijaUniverzitetauSarajevu.
Kurtovi,M.,Jarebica,D.(2000):Jagodastovoe.tamparijaFojnica,Fojnica.
Koji,A.,Lasi,V.(2002):Praktinovinogradarstvo.Ministarstvoprosvjete,irokiBrijeg.
Kurtovi,M.,Gai,F.,Drkenda,Pakeza,Hadiabuli,Semina(2003):Jagodastovoe.NaturaRamae,
Prozor.
Kurtovi, M., Kari, N. (2003): Naela integralne proizvodnje jabuastog voa. GTZ Gradaac,
Gradaac.
124
Kurtovi,M.,Drkenda,Pakeza(2003):Tehnologijauzgojajabukeikrukeprirunik.Ministarstvo
privrede,Sarajevskikanton,Sarajevo.
Kurtovi, M., Kari, N., Jusovi, H. (2004): Naela integralne proizvodnje jagodastog voa. GTZ
Gradaac,Gradaac.
LjujiMijatovi,Tatjana(2004):Atlascvijeaiukrasnogbilja.Grin,Graanica.
Kurtovi,M.etal.(2006):Savremenatehnologijauzgojajagode.Bosper,Sida,Tuzla.
Kurtovi,M.(2006):Savremenatehnologijauzgojatrenjeibreskve.Bosper,Sida,Tuzla.
Kurtovi,M.etal.(2006):Uzgojjabukeprirunik.vicarskiCaritas.
LjujiMijatovi,Tatjana,vraki,Azra(2006):Vrtnaarhitekturabosanskihaviijakaodiokulturne
batine.Kantonalnizavodzazatitukulturnohistorijskogiprirodnognaslijea.Sarajevo.
Behmen, Fikreta, Bajrovi H. (2008): Voarstvo za svakoga. Poljoprivrednoprehrambeni fakultet,
DesSarajevo.
Kurtovi,M.etal.(2008):IntegralnaproizvodnjajabuastogvoaNaelaiargumenti.VladaBrko
DistriktaBiHOdjelzapoljoprivredu,PoljoprivrednoprehrambenifakultetuSarajevu.
Kurtovi,M.Etal.(2008):IntegralnaproizvodnjakotiavogvoaNaelaiargumenti.VladaBrko
DistriktaBiHOdjelzapoljoprivredu,PoljoprivrednoprehrambenifakultetuSarajevu.
lanoviInstitutasaposebnimnaunimistrunimdoprinosom
Prof. erif Bubi, dipl. ing. (18981975) Roen 1898. godine u Ljubinju. Diplomirao
1923.godinenaVisokojpoljoprivrednojkoliuPragu.NaFakultetujeradiood1948.do
1962. godine, kada je penzionisan u zvanju redovnog profesora na predmetu Specijalno
voarstvo. Bio je ef Zavoda za voarstvo i vinogradarstvo i prodekan. Radio je na
projektovanjuipodizanjuindustrijskihplantanihvonjaka,abiojeiaktivnilanNaunog
drutvaBosneiHercegovine.Odlikovanjeordenomzaslugazanarodsasrebrnimzracima.
Preminuoje1975.godine.
Prof.drDevadJarebica,Profesoremeritus(1934)Roen1934.godineuProzoru.
Diplomirao i doktorirao na Poljoprivrednom fakultetu u Sarajevu. Na Fakultetu, uz
prekide,radiod1959.do1997.godine,kadajepenzionisanuzvanjuredovnogprofesora
na predmetu Oplemenjivanje voaka i vinove loze. Nakon penzionisanja, kao profesor
emeritus,nastavljasanastavnimiistraivakimaktivnostimanaFakultetu.Specijalizirao
voarstvo u vajcarskoj. Koautor je novih sorti ljive poegae. Bio je ef Odsjeka za
voarstvoivinogradarstvo.PoredstalnogangamananaFakultetu,biojeDirektorzavoda
zavoarstvoivinogradarstvoBiHiInstitutazaistraivanjeirazvojBiH.Biojepredsjednik
Saveza ininjera i tehniara BiH i zasluni lan Saveza ininjera i tehniara Jugoslavije.
Dobitnik je vie priznanja, meu kojima posebno treba pomenuti: estoaprilsku nagradu
GradaSarajeva,OrdenradasasrebrnimvijencemiPrvomajskunagraduSavezasindikata.
PoasnijegraaninGradaca,eliaiSrebrenika.
Prof. dr Tatjana LjujiMijatovi (1941 ) Roena 1941 godine u Sarajevu.

Diplomirala i doktorirala na Poljoprivrednom fakultetu u Sarajevu, a magistrirala na
umarskom fakultetu u Beogradu. Zaposlena na Fakultetu od 1976. do 2007. godine,
nakonega,nesmanjenimangamanom,nastavljasvojunastavnuiistraivakudjelatnost,
kaospoljnisaradnik Fakulteta. RedovnijeprofesornapredmetuUkrasnobiljeiparkovi.
Bila je prorektor za meunarodnu saradnju Univerziteta u Sarajevu i prodekan na
Poljoprivrednom fakultetu. U toku svog radnog angaovanja imala je vrlo bogatu
drutvenuiintelektualnuaktivnostnaUniverzitetuiuinstitucijamasistema.
125
lanjeUdruenjalikovnihumjetnikaprimijenjenihumjetnostiidizajneraBiH.Ekspertje
iz oblasti hortikulture pri meunarodnoj organizaciji ICSID. Bila je vijenik u Opinskom
vijeu Stari Grad i Gradskom vijeu Grada Sarajeva, predsjednik Republike komisije za
nauku, kulturu i obrazovanje, predsjednik Udruenja ena BiH 1992. godine, poslanik u
Skuptini BiH od 1991. do 1996., lan Predsjednitva BiH od 1992. do 1996. godine,
ambasadorBiHpriUNidrugimmeunarodnimorganizacijama,zamjenicagradonaelnika
GradaSarajeva1999.i2000.godine,itd.Proglaenaza"NajuspjenijuenuuBiH"1999.
godine.
(Prof.drDevadJarebica,prof.drSenaidMemii
Institutzavoarstvoivinogradarstvo)
126
Nau
unoistraiva
4.1.6
6.Instituttzatehnologijupolj
ljoprivred
dnihipreh
hrambeniihproizvo
oda
Proizzvodnja idistribucijahrane,ukljuujuipoljop
privredne proizvode,ri
p
ibarstvoisrrodne
djelaatnostinajveeajeinajvaanijaekono
omskadjelatnostnasviijetu.Zdravljeidobrobiitsvih
ljudi ovisi o prinosima poljoprivred
p
m adekvatno
om skladitenju,
nih kulturaa, njihovom
mjerenojprerradiizdrav
vstvenobezb
bjednomruk
kovanjusassvimvrstam
maprehrambenih
prim
proizzvoda.
Ove kao
k i mnogge druge na njih naslon
njene aktivn
nosti trae kvalifikovan
k
ne i kompetentne
speciijaliste koji mogu preeuzeti svoju
u ulogu u sve
s
sloenijem i mod
dernijem sisstemu
proizzvodnje i prrometa hran
ne. Poljopriv
vrednopreh
hrambeni faakultet razviijao je i nastavlja
razviijati studijsk
ke programee koji e ob
brazovati strrunjake osposobljene za sve poslove u
modeernojproizv
vodnjihranee.
Osnivan
njeirazvojjInstituta
etveerogodinji studijprehrrambenihteehnologijafo
ormirasenaPoljoprivrrednomfaku
ultetu
u Sarrajevu akademske 1977
7/78. godin
ne kao novi odsjek pod nazivom Prrerada i kon
ntrola
poljo
oprivrednih proizvoda. PrviefOdssjekabilajeeprof.drNaatalijaDozett,kojajeujeednoi
njego
ov utemeljiv
va. Upored
do sa formirranjem Odssjeka formirra se i Instiitut za prerradu i
kontrrolu poljop
privrednih proizvoda kao nova radna jediinica Fakulteta u kojoj se
objed
dinjavaju nastavne, naaunoistraivake i sttrune djelaatnosti iz o
oblasti prerrade i
kontrrole poljoprivrednih i prehrambeenih proizv
voda. Institu
ut 1989. go
odine svoj naziv
mijen
njauInstitu
utzatehnolo
ogijupoljoprrivrednihip
prehramben
nihproizvod
da.
127
Shvatajui da kvalitetnog studija ni ozbiljnih istraivanja u oblasti prehrambenih

tehnologija nema bez dobro opremljenih laboratorija, prvi lanovi Instituta odmah ulau
znaajnenaporenaformiranjuiopremanjulaboratorijazamljekarstvo,tehnologijumesai
preraduvoa,povraigroa.Odtadapadodanasnastavaiistraivanjeulaboratorijama
predstavljaju jedno do najvanijih obiljeja Instituta. Drugo njegovo vano obiljeje je
izuzetno dobro razvijena saradnja sa mnogim poslovnim subjektima prehrambene
industrijeuBosniiHercegovini.
Ova saradnja je nebrojeno puta ocijenjena viestruko korisnom. S jedne strane, studenti
prehrambenihtehnologijasukrozposjeteiobavljanjestudenstkeprakseuprilicidasena
direktannainupoznajusaorganizacijomradaitehnolokihprocesauovimpogonima.S
druge strane, kroz raznolike oblike saradnje sa strunjacima Instituta prehrambena
industrijaBosneiHercegovineuprilicijeunaprijeditisvojuproizvodnjukrozinoviranjei
standardizovanjetehnologija,razvijanjenovihproizvoda,kontinuiranopraenjekvaliteta,
itd.
Godinu za godinom Institut je jaao, kako personalno, tako i u pogledu opremljenosti
svojih laboratorija. Jaanje je vodilo osvajanju novih disciplina koje su ukljuivane u
nastavne programe Fakulteta, njegovoj sposobnosti da inicira i realizuje sve vei broj
naunoistraivakih projekata, ali i ponudom sve veeg broja strunih poslova koje
Institutmoeobavitizapotrebeproizvoaa,distributeraiudruenjapotroaahrane.
Slika55.DetaljiizlaboratorijaInstituta
Slika54.Detaljiizlaboratorija
Instituta
Krajem osamdesetih, zahvaljujui, izmeu ostalog, realizaciji istraivakorazvojnih

projekatakojejeuokvirutzv.drutvenihciljevafinansirala tadanjarepublikavladaiu
kojimasulanoviInstitutauestvovali,nabavljasenajsavremenijaopremateseosvajaju
najsavremenije analitike metode. Poetak rata u Bosni i Hercegovini 1992. godine
Institut,kaoicjelokupanFakultet,presijecaujednomodnjegovihnajsnanijihrazvojnih
zamaha.
U samo nekoliko desetina sati u poaru nestaje sva oprema, literatura, dokumentacija i
ostalosmjetenouzgradiFakultetauZagrebakoj18naGrbavici.
128
Tokom rata Institut je nastojao zadrati personalnu supstancu i uzeti uea u

aktivnostimaFakultetaumjeriukojojjetotadabilomogue.Utomtekomperiodu,istie
se zalaganje profesora Zahida auevia, Devada Jarebice i Marka Staniia koji svojim
angamanom stvaraju uslove za odvijanje reducirane nastave, ali i za personalno
obnavljanjeijaanjeInstitutanakonrata.
VaandoprinosupostratnomopremanjulaboratorijaiedukacijikadrovaInstitutadalaje
Eidgenssische Technische Hochschule (ETH) iz vajcarske, kroz program pomoi koju je
osmislio i vodio istaknuti lan ove institucije, prof. dr Zdenko Puhan. Kao rezultat ove
aktivnosti,uzposebnozalaganjetadaviegasistentaZlatanaSaria,krajem1998.godine
obnavlja se laboratorija za mljekarstvo koja je tokom niza poratnih godina sluila i kao
jedini laboratorijski kapacitet cijelog Instituta. Ova laboratorija u znak zahvalnosti nosi
imeprofesoraPuhana.
Tim nastavnika i saradnika sa mljekarstva, uz pomo Ambasade Kraljevine Holandije,
ubrzonakonobnavljanjalaboratorijeopremainaFakultetuotvarasavremeniminipogon
za preradu mlijeka. Od kraja devedesetih Institut ulazi u novu fazu personalnig i
materijalnog jaanja. Na institut dolazi niz novih mladih saradnika, po razliitim
projektimaiizsredstavaFakultetanabavljajusenovaoprema,instrumentiiuila.Uistina
skuenim prostorima opremaju se novi mini pogoni i laboratorije. Sa prelaskom u
adaptiranuzgraduukrugukampusaUniverzitetauSarajevu2008.godineInstitutdobija
vie instalaciono bolje opremljenog prostora za svoje labortaorije i mini pogone. Odmah
po smijetanju u adaptiranu zgradu 2008. godine poinje izrada i konkretizacija planova
zaotvaranjenovihlaboratorijaiminipogona.
Slika56.RaduLaboratorijizatehnologiju
mesa
Slika57.RadstudentaulaboratorijiInstituta
U vie od 30 godina svog postajanja Institut je predstavljao mjesto razvoja naune i

strunemisli,akrozsvojunaunoistraivaku,nastavnuistrunudjelatnostizrastaojeu
konceptualno i kadrovski najzaokrueniju instituciju takve vrste u Bosni i Hercegovini.
129
Institut kao svoju posebnu komparativnu prednost istie injenicu da je roen na

Poljoprivrednom fakultetu koji je u vrijeme nastanka Instituta imao respektabilno
iskustvo i renome, kako u obrazovanju poljoprivrednih strunjaka, tako i u domenu
naunoistraivakogradaubezmalosvimoblastimapoljoprivrednihnauka.
Ovakvimkonceptomsauvanajeikvalitativnonadograenavezaizmeupoljoprivrednihi
prehrambenotehnolokih nauka. U ovom svjetlu je saradnja Instituta sa drugim
institutimanaFakultetuneophodna,viestrukokorisnaineprekidnoseostvarujekrozsve
vidoveaktivnostinaobrazovnom,istraivakomistrunomplanu.
Institutkrozobjedinjavanjenastavne,naunoistraivakeistrunedjelatnostinastojina
tokvalitetnijinainuzetiueauprimjeninaukeiinenjeringaupreradi,konzerviranju,
pakovanju, distribuciji i upotrebi prehrambenih proizvoda. lanovi Instituta, zajedno i
svako u okviru svoje specijalnosti, bave se nauno objektivnim razjanjavanjima
hemijskih,fizikihimikrobiolokihsvojstavahraneiprimjeneovihznanjauefikasnomi
ekonomski racionalnom korienju sirovina, unapreenju procesa prerade, pakovanja i
uvanja hrane, uz uvaavanje principa odrivog razvoja i zatite okolia. Pored
inkorporiranjanajnovijihnaunihsaznanjauobrazovneprocesenaFakultetu,Institutkao
svojeposebnevanezadatkevididaljeunapreenjesaradnjesa bosanskohercegovakom
prehrambenom industrijom i meunarodnim istraivakim institucijama. Svojom
funkcijomnaFakultetu,aliisvojomiromdrutvenomodgovornouInstitutsaponosom
istie uee u mnogim aktivnostima koje obezbjeuju dovoljne koliine prehrambenih
proizvodavisokogkvaliteta,odgovarajuenutritivnevrijednostiinedvojbenezdravstvene
sigurnosti.
Institut stoji na raspolaganju prehrambenoj industriji, istraivaima, ali i studentima
dodiplomskih, diplomskih i doktorskih studija koji svoje kompetentnosti u domenu
prehrambenih tehnologija i nauke o hrani mogu stei samo kroz upotpunjavanje
obrazovanjaaktivnimueemuistraivakimprojektima.
U laboratorijama Instituta i Fakulteta danas je mogue izvriti najvei broj ispitivanja
vezanihzaanalizukvalitetaizdravstvenesigurnostiprehrambenihproizvoda.Institutza
potrebesvojihpartneraitreihlicanudi:
-
izradutehnolokihitehnikotehnolokihprojekatazaprehrambenuindustriju,
kontrolu kvaliteta, zdravstvene ispravnosti, analize i superanalize prehrambenih
proizvodaialkoholnihpia,
analize i studije o uticaju prehrambenih industrija na okoli i stanje prirodnih
resursa,
organizaciju senzornih analiza prehrambenih proizvoda i pia za potrebe
specijalizovanihizlobiisajmova
uslugevezanezarazvojnovihproizvodaprehrambeneindustrije
izradu tehnolokih elemenata ili cjelokupnih elaborata za autohtone i
prehrambeneproizvodesazatienimgeografskimporijeklom.
130
Slika58.Detaljizminipogonazapreradu
mlijeka
Slika59.Mikrobiolokonasijavanjeautohtonih
vinskihkvasaca
NauniistrunidoprinosiInstituta
Institut je od svog osnivanja osmislio i samostalno ili u saradnji sa drugim institutima

Fakulteta te drugim domaim i inostranim institucijama uestvovao u realizaciji velikog
broja naunih i strunih projekata. Meu njima posebno treba istai seriju projekata
vezanih za razvoj i standardizaciju tehnologija tradicionalnih prehrambenih proizvoda
BosneiHercegovine.
Poseban doprinos transferu znanja i tehnologija Institut je, uz snaan doprinos prof. dr
Esme VelagiHabul, dao kroz nedavno kreiranje postdiplomskog studija iz oblasti
tehnologije prehrambenih proizvoda. Ovaj studij omoguio je kandidatima za magistre
naukaduiboravakiistraivanjanaevropskimuniverzitetimainauniminstitucijama.Po
povratkuuzemljumladimagistrinaukae,poredprenoenjasteenihiskustavanaunoji
strunoj javnosti, svoja znanja i sposobnosti ponuditi prehrambenoj industriji,
institucijamaiistraivakimcentrima.
Kroz institucije Odsjeka i Fakulteta i uz podrku austrijske organizacije World University
Service(WUS)Institutje,opetuzdoprinosprof.drEsmeVelagiHabul,inicirao,osmislioi
do realizacije doveo diplomski master studij Analiza hrane koji se odvija uz uee
nastavnika i eksperata sa austrijskih univerziteta. Izmeu ostalog, ovo je i prvi studijski
program fakulteta, koji je prije njegovog odobravanja za realizaciju, proao ozbiljnu i
zahtjevnueksternuevaluaciju.
Institut se moe pohvaliti da je tokom svog postojanja ostvario uspjenu saradnju sa
mnogim domaim firmama i institucijama, kao i firmama i institucijama u regionu i ire.
Ova saradnja se posebno ogleda u mogunosti izvoenja praktine nastave ili prakse u
komercijalnim pogonima te istraivakim i komercijalnim laboratorijama. Na ovaj nain
studenti na najboljim mjestima upotpunjavaju teorijska i praktina znanja steena na
fakultetu.
131
Saradnja Instituta sa privrednim organizacijama i institucijama rezultirala je i

angaovanjem istaknutih strunjaka koji su kao vanjski saradnici dui period radili kao
predavai i prenosili svoja znanja i bogata iskustva studentima. Svojim angamanom
znaajandoprinosdalisu:drSenihaBelagiidrMilimirKovaeviuoblastitehnologije
mlinskih, pekarskih i konditorskih proizvoda, dr Nadira Ali emidi iz oblasti
tehnologije duhana, kao i Nedad aki, dipl. ing. iz oblasti tehnologije slada i piva.
PosebandoprinosunastavniminaunimaktivnostimaFakultetaiInstitutadalisuprof.dr.
SulejmanRedepovisaAgronomskogfakultetauZagrebuiprof.drDubravkatruceljsa
Prehrambenobiotehnolokog fakulteta u Zagrebu i prof. dr Radoslav Paunovi sa
Poljoprivrednog fakulteta u Beogradu. Vanu pomo u realizaciji dijela nastave iz oblasti
preharambenih tehnologija pruili su profesori i asistenti Mainskog, Prirodno
matematikogiElektrotehnikogfakultetaUniverzitetauSarajevu.
Slika60.Izpilotpogonazaproizvodnjuvinai
jakihalkoholnihpia
Slika61.Istraivakiradstudenataulaboratoriji
Instituta
lanovi Instituta, ve po prirodi svog posla, dali su veliki doprinos promociji naune i
strune misli objavljivanjem desetina udbenika, praktikuma, knjiga, studija i drugih
naunostrunih publikacija. Bivi i sadanji lanovi Instituta sudu naune i strune
javnostiponudilisustotinenaunih,strunihipreglednihradovapublikovanihudomaim
iinostranimasopisimatesaoptenimnamnogimdomaimimeunarodnimkongresima,
simpozijumimaikonferencijama.
132
Uokviruinstitutadjelujuslijedeelaboratorije:
Laboratorijazamljekarstvo,
Tehnolokalaboratorijazameso,ribeijaja,gotovuhranuiishranu,te
Laboratorijazatehnologijevrenjaiproizvodebiljnogporijekla.
Fakultet i Institut su stvorili uslove za skoro pokretanje laboratorije za prehrambenu

biotehnologijuilabortaorijezasenzorneanalize.
U dobro opremljenim laboratorijama Instituta i uz uee laboratorija drugih instituta
Fakulteta vre se eksperimentalna istraivanja te hemijske, mikrobioloke, reoloke i
senzorneanalizesvihprehrambenihproizvoda,bezalkoholnihialkoholnihpia.
U okviru svojih mini pogona za preradu mlijeka, proizvodnju sira, proizvodnju vina,
proizvodnju jakih alkoholnih pia i proizvodnju vonih sokova Institut omoguava
praktinu provjeru teorijskih pretpostavki i laboratorijski razvijenih koncepata u ovim
segmentimaprehrambenihtehnologija.
Mini pogon za preradu mlijeka nudi mogunost eksperimentalne proizvodnje
fermentiranih mlijenih proizvoda, fermentirane pavlake, maslaca, te gotovo svih vrsta
sireva i tako daje mogunost za saradnju sa industrijom kroz razvoj novih proizvoda,
eksperimentenatehnolokimparametrima,teraznevidove edukacijaiobukezaosoblje
koje radi u prehrambenim pogonima za preradu mlijeka. Vano je istai da pilot pogon
takvog nivoa ne posjeduje niti jedna visokokolska institucija u Bosni i Hercegovini i u
regionubiveSFRJ.
Slika62.Vonavinaproizvodistudenataiz
minipogonaInstituta
133
OsobljeInstituta
PrvilanoviInstitutazapreraduikontrolupoljoprivrednihproizvodauvrijemenjegovog
osnivanjabilisuprofesori,saradniciitehniarikojisudotadaradiliudrugiminstitutima
Fakulteta.RazvojemInstitutajaalajeinegovapersonalnaosnovadabiondanasizrastao
unajbrojnijiinstitutFakulteta.
lanoviInstitutadoodlaskaupenziju,naputanjaFakultetailismrtibilisu:
Nastavnici:
Saradnici:
Laboranti:
1. MrSlavicaabrilo
1. Prof.drNatalijaDozet
1. ZoraDalto
2. Prof.drMarkoStanii
2. MrMermimaKadri
2. MiraPoplaen
3. Prof.drZahidauevi
3. MrSneanaJovanovi
3. Zora
4. Prof.drJovanZari
4. VesnaKorjeni,dipl.ing.
Vidakovi
5. Prof.drHusnijaerimagi 5. MrAlmaBurazerovi
4. MarinaIli
6. Prof.drMahmudSemiz
6. MrBelmaRobovi
7. Prof.drMirjanaSavi
8. Prof.drMiloradUljarevi
U vrijeme nastajanja ovog teksta lanovi Instituta za tehnologiju poljoprivrednih i

prehrambenihproizvodabilisu:
Nastavnici
Saradnici
Laboranti
1. Prof.drAhmedSmaji
1. MrJasminaTahmaz
1. MirsadCeri
2. Prof.drSonjaBijeljac
2. MrSabinaOperta
2. NerminaDanovi
3. Prof.drSelmaorbo
3. MrAmirGani
4. Prof.drZlatanSari
4. MrTarikDizdarevi
5. Doc.drMilenkoBlesi
5. MrMersihaAlki
6. Doc.drAsimaBegiAkagi 6. MrEnverKarahmet
7. Doc.drSanjaOruevi
7. MirelaSmaji,dipl.ing.
8. Doc.drNerminaSpaho
8. AlmirToroman,dipl.ing.
9. Doc.drNerminaulani 9. LejlaBiber,dipl.ing.
10. Doc.drHalilOmanovi
Lista vanijih knjiga, udbenika i drugih publikacija bivih i sadanjih lanova

Instituta
Zari,J.igrupaautora(1969):ljiva,NIPZadrugar,Sarajevo.
Dozet, N., Stanii, M., Bijeljac, S. (1970): Praktikum iz mljekarstva, Poljoprivredni fakultet
UniverzitetauSarajevu,Sarajevo.(Dopunjenaizdanja1979.i1985.)
Dozet,N.(1970):Travnikisir.Agrarija,Sarajevo.
erimagi,H.(1973):Pelarstvo,NIROZadrugar,Sarajevo.(Kasnijejotriizdanja).
134
Dozet, N. (1973): Tehnologija mlijeka i mlijenih proizvoda. Skripta. Poljoprivredni fakultet
Dozet, N., Stanii, M., Bijeljac, S. (1975): Proizvodnja i primarna obrada mlijeka. Zadrugar,
Sarajevo.(Dopunjenaizdanja1976.,1978.i1983.)
erimagi,H.(1979):PelarstvoBosneiHercegovine,EnciklopedijaJugoslavije,Zagreb.
erimagi,H.(1979):PelarstvoCrneGore,EnciklopedijaJugoslavije,Zagreb.
erimagi,H.(1980):Varoatoza(varooza)bolestpelinjegleglaiodraslih pela,NIROZadrugar,
Sarajevo.
Dozet,N.(1982):Proizvodnjabijelogsira.Zadrugar,Sarajevo.
Semiz, M. (1983): Tehnologija industrijskog punjenja i pakovanja pia. Poslovna zajednica
industrijepivaislada,Beograd.
auevi,Z.(1985):Savremenaproizvodnjaovijegmesa,NIROZadrugar,Sarajevo.
Dozet,N.Stanii,M.,Bijeljac,S.(1989):Dubrovakisir(monografija).Stanicazajunekulture,
Dubrovnik.
Brinzej, M., Caput, P., auevi, Z., Kralik, G., Mui, S., Nikoli, M., Petrievi, A., Srekovi, A.,
Steiner,Z.(1991):Stoarstvo.kolskaknjiga,Zagreb.
Mijatovi,D.,Vuksanovi,P.,Blesi,M.(1992):Praktikumizoptegvinogradarstva.Poljoprivredni
fakultetUniverzitetauSarajevu,Sarajevo.
Bajrovi,T.,auevi,Z.,Handi,R.,Lulo,M.,Podo,M.,Sari,O.,Smaji,A.,auevi,Z.,Smaji,
A.(1995):Preradamesadomaihivotinja.Grafikaaran,Sarajevo.
ari, T., Jarebica, D., auevi, Z. (1996): Poznavanje i kontrola sirovina, Univerzitetska knjiga,
Sarajevo.
Dozet, N., Adi, N., Stanii, M., iri, N. (1996): Autohtoni mlijeni proizvodi. Poljoprivredni
institutPodgoricaSILMIR,Beograd.
Sui,erbo,M.(1996):Uputstvozaprihvatstokeipoljoprivrednemehanizacijeizprojektahitne
rekonstrukcijefarmi.Grafikaaran,Sarajevo.
Zec, S., ZejnilagiHajri, M., Smaji, A. (1997): Praktikum iz fiziologije ishrane. Grafika aran,
Sarajevo.
Smaji, A. i grupa autora (1998): Pregled implementacije projekata hitne rekonstrukcije farmi.
Grafikaaran,Sarajevo.
orbo, S. (1999): Tehnologija ulja i masti, Ministarstvo obrazovanja, nauke, kulture i sporta,
Sarajevopublishing,Sarajevo.
Smaji,A.(1999):Tehnologijamesa.Grafikaaran,Sarajevo.
Adi, N., Dozet, N. (2001): Crnogorski skorup. Univerzitet Crne Gore, Biotehniki institut
Podgorica,Podgorica.
Smaji,A.(2001):Argumenti.Bemust,Sarajevo.
BijeljacS.,Sari,Z.(2003):TehnologijamlijekaProizvodnjaiprimarnaobradamlijeka.Skripta.
PoljoprivrednifakultetUniverzitetauSarajevu,Sarajevo.
Bijeljac,S.(2003):Travnikisir.UdrugaPramenka,Mostar.
Blesi, M. (2003): Politika i zakonodavstvo EU u oblasti proizvodnje i prometa hrane,
Sari,Z.,Bijeljac,S.(2003):TehnologijamlijekaHemija,fizikaimikrobiologija mlijeka.Skripta.
Sari, Z. (2003): Tehnologija mlijeka Sirarstvo. Skripta. Poljoprivredni fakultet Univerziteta u
Sarajevu,Sarajevo.
Sari, Z. (2003): Tehnologija mlijeka Tehnologija mlijenih proizvoda. Skripta. Poljoprivredni
Bijeljac,S.(2004):Livanjskisir.UdrugaPramenka,Mostar.
Bijeljac,S.(2004):Sirizmijeha.UdrugaPramenka,Mostar.
Dozet, N. (2004): Travnikivlaiki sir sirevi u salamuri. Poljoprivredni fakultet Univerziteta u
IstonomSarajevu,IstonoSarajevo.
135
Budimir, J., Mari, S., Kubiek, R., Spaho, N. (2004): Senzorska analiza. Tehnoloki fakultet,
UniverzitetTuzla.
VelagiHabul, Esma, Nikoli, Aleksandra, BegiAkagi, A. (2005): Nove forme hrane na tritu.
Poljoprivrednifakultet,UniverzitetuSarajevu.
Bijeljac, S., Sari, Z. (2005): Autohtoni mlijeni proizvodi sa osnovama sirarstva. Poljoprivredni
Sari, O., kalji, S., Handi, R., Muratovi, S., Mei, A., auevi, Z., Omanovi, H., Sari, Z.,
Krianac, S., Ribi, M., erbo, M. (2005): Prirunik za farmere. Federalno Ministarstvo
poljoprivrede,vodoprivredeiumarstva,Sarajevo.
Sari,Z.(2005):Principidobreprakseuproizvodnjimlijeka.U:Prirunikzafarmere.Federalno
ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i umarstva; Ured za koordinaciju projektaPCU,
Sarajevo.
Blesi,M.,Mijatovi,D.(2006):Vinarskirjenik,BospaFrlag,Sdertlje,Sweden.
Gruji,S.,Blesi,M.(2007):Propisiohrani,TehnolokifakultetUniverzitetauBanjojLuci,Banja
Luka.
Omanovi, H., Mei, A., erbo, M. (2007): Proizvodnja kvalitetnog mlijeka, Federalno
Ministarstvopoljoprivrede,vodoprivredeiumarstva,Sarajevo.
orbo, S. (2008): Tehnologija ulja i masti. Univerzitetski udbenik, Poljoprivrednoprehrambeni
fakultetSarajevo,Srajevo.
Muji,I.,Sari,O.,Sari,Z.,Alibabi,V.(2008):SojinomlijekoProizvodnja,preradaizdravstveni
aspekti. Biotehniki fakultet Univerziteta u Bihau i Poljoprivrednoprehrambeni fakultet
UniverzitetauSarajevu.
BegiAkagi,A.,DeBaerdemaker,J.,Courtin,C.(2009):FruitandVegetableProcessingRecent
Developments. In: Selected Topics on Food Science and Technology. Tehnoloki fakultet
UniverzitetauBanjojLuciandKULeuven,BanjaLukaLeuven.
BegiAkagi, A., Tahmaz, J. (2009): Minimalno preraeno voe i povre. Poljoprivredno
prehrambenifakultetUniverzitetauSarajevu,Sarajevo.
Oruevi, S., De Baerdemaker, J., Courtin, C. (2009): Cereal Science and Technology: The State of
the Art as Seen in 15 Publications. In: Selected Topics on Food Science and Technology,
TehnolokifakultetUniverzitetauBanjojLuciandKULeuven,BanjaLukaLeuven.
Oruevi, S. (2009): Kvalitet glutena u proizvodnji hljeba, Poljoprivrednoprehrambeni fakultet
Gruji,S.,Spaho,N.(2009):Potrebepotroaaikvalitetprehrambenihproizvoda.Poljoprivredno
prehrambenifakultetUniverzitetauSarajevu,Sarajevo.
Spaho,N.,Blesi,M.,Oruevi,S.,BegiAkagi,A.,Operta,S.(2009):Fermentiraniproizvodi.
PoljoprivrednoprehrambenifakultetUniverzitetauSarajevu,Sarajevo.
Spaho, N. (2009): Review of the Latest Research in the Field of Alcoholic Beverages. In: Selected
Topics on Food Science and Technology, Tehnoloki fakultet Univerziteta u Banjoj Luci and
KULeuven,BanjaLukaLeuven.
Prof. dr Natalija Dozet (1923 ) Inicijator osnivanja Odsjeka i Instituta za preradu i

kontrolu poljoprivrednih proizvoda. Diplomirala 1950. godine meu prvim studentima
tadanjegPoljoprivrednoumarskogfakultetauSarajevunakojem,prolazeiizboreusva
saradnikainastavnazvanja,ostajedopenzionisanja.Bilaje prodekanidekanfakulteta.
Preuzimajui grupu predmeta iz oblasti mljekarstva poseban doprinos daje kroz razvoj
laboratorijskih kapaciteta Instituta te pisanjem velikog broja praktikuma, udbenika i
prirunika. Bila je inicijator i nosilac niza istraivakorazvojnih projekata, posebno onih
nastandardizacijitehnologijeautohtonihmlijenihproizvoda.
136
Prof.drJovanZari(19281985)JedanodosnivaaInstituta.Diplomirao,doktorirao
inaFakulteturadio32godine.Predavaogrupupredmetaizoblastipreradevoa.Poseban
doprinos dao osnivanjem i razvijanjem laboratorije za preradu voa, povra i groa.
Uestvovao je u projektovanju i putanju u pogon mnogih proizvodnopreraivakih
kapacitetauBosniiHercegovini,posebnoonihizsegmentapreradevoa.
Prof.drZahidaueviProfesoremeritus(19282008)Nakonizuzetnouspjene
karijereuZavoduzastoarstvo,naFakulteturadiod1975.godinekaovanjskisaradnik,a
od 1979. godine kao nastvanik na predmetima iz oblasti tehnologije mesa i poznavanja
sirovinaanimalnogporijekla.BiojedekanFakultetaijedanodnajcjenjenijihstrunjakaiz
oblasti ovarstva u regionu i ire. Poseban doprinos dao kreiranjem i realizacijom
meunarodnih projekata na unapreenju mesnih i mlijenih svojstava ovaca na bazi
krianjaautohtonihiuvoznihvisokoproduktivnihpasmina.
Prof. dr Marko Stanii (1934 2005) Diplomirao, doktorirao i na Fakultetu kao
nastavnik u svim zvanjima na predmetima iz oblasti mljekarstva radio do penzionisanja
2001.godine.Ostaviojeizuzetnogtragaizradomiobjavljivanjemliterature,posebnoone
potrebne za praenje nastave na postdiplomskim studijima iz oblasti tehnologije
animalnih proizvoda. Uesnik brojnih meunarodnih kongresa i smipozija. Posebno
cijenjen kao jedan od regionalno najkompetentnijih senzornih ocjenjivaa mlijenih
proizvoda.
Prof. dr Husnija erimagi (1930 1992) Na Fakultetu radio od 1959. godine
prolazei sva zvanja do redovnog profesora. Surovo ubijen na okupiranoj Grbavici 1992.
godine. Predavo predmete iz oblasti pelarstva i tehnologije pelinjih proizvoda. Autor
udbenikaizpelarstvakojijekorienkaoosnovnaudbenikaliteraturanagotovosvim
katedrama iz ove oblasti na naem jezikom podruju. Poseban doprinos struci dao
unapreenjemkonstrukcijakonicazaintenzivnopelarenje.
(Doc.drSanjaOruevi,Doc.drMilenkoBlesii
Institutzatehnologijupoljoprivrednihiprehrambenihproizvoda)
137
4.1.7.Institutzazatitubiljaiprehrambenihproizvoda
Intenzivna fitopatoloka i entomoloka istraivanja u Sarajevu datiraju jo od osnivanja

FitopatolokoginstitutauSarajevu1919.godine.
Osnivanjem Poljoprivrednoumarskog fakulteta 1940. godine i ponovnim aktiviranjem
nakon ratne pauze 1947. godine, pod nazivom Savezna visoka kola za planinsko
gazdovanje, i njenim prerastanjem u Poljoprivrednoumarski fakultet 1948. godine, a
naroito uvoenjem smjerova biljne proizvodnje: ratarstvo i voarstvo (1958. godine),
nametnulasepotrebazaintenziviranjemaplikativnihistraivanjaizoblastizatitebilja.
Predmetifitopatologijaientomologijasubilizastupljeniunastavnimplanovimajood
osnivanjaSaveznevisokekolezaplaninskogazdovanje1947.godine.
Prof.drIgnjatPobegajlojenaFakultetzaposlen1948.godinenajprijekaoasistent,azatim
biran u sva nastavna zvanja. Na predmetu fitopatologija u zvanju redovnog profesora je
radio do svoje smrti 1960. godine. Bila mu je povjerena nastava na predmetima
mikrobiologijaipelarstvo.
138
Predmetentomologijajeukolskoj1947/48.i1949/50.godinipovjerenkaohonorarnom
predavau Martino Vladimiru. Ognjeva Sofija preuzima predmet entomologija u kolskoj
1951/52. godini kao honorarni asistent. Ve 1952. godine predmet entomologija dobiva
stalnognastavnikaZenianinaVladislavaVaclava,kojiseiste godinebirazadocentaina
Fakultetuostajedo1974.godine,kadasepenzionieuzvanjuredovnogprofesora.
Nakonovadva,moesereiosnivaaoblastizatitebiljanaPoljoprivrednomfakultetuu
Sarajevu, slijedi niz doajena ovih oblasti koji su razvijali poljoprivrednu fitopatologiju,
entomologiju i fitofarmaciju te dali znaajne doprinose ne samo na nivou Bosne i
Hercegovine,negoimnogoire.
OblastpoljoprivrednemikrobiologijejetakoeodobnavljanjaFakulteta1947.godinebila
zastupljena u nastavnim planovima. Nastavu najprije izvodi prof. dr Ignjat Pobegajlo, a
zatim se 1958. godine Vaso Radulovi, dipl.ing., i 1960. godine Olga HuzerAlfirevi,
dipl.ing.,birajuuzvanjeasistenta,akasnijeiusvadruganastavnazvanja.
Osnivanjemzavodakaoorganizacionihjedinicafakulteta1958.godineosnovanjeiZavod
za zatitu bilja, koji je kasnije prerastao u Institut za zatitu bilja sa katedrama za
entomologiju i fitopatologiju i katedrom za mikrobiologiju. Kadrovskim jaanjem i
intenziviranjemradaInstitutauvedenjepredmetfitofarmacija.Prijeizbijanjaposljednjih
ratnih sukoba Institut je imao 12 zaposlenih, a danas ima 6 zaposlenih i podjeljen je na
dvijekatedre.
Osnovni zadaci rada Instituta za zatitu bilja i prehrambenih proizvoda su organizacija i

odravanje nastave na dodiplomskom, diplomskom i doktorskom studiju, ali i
pojedinanihkursevakojidoprinoserazvojufitomedicine.Nastavnedisciplineinstitutasu:
fitopatologija, entomologija, herbologija, fitofarmacija, integralna zatita bilja i
mikrobiologija.
Osimueauobrazovnomprocesu,Institutimaznaajnuuloguunaunoistraivakomi
stunom radu i saradnji sa privredom u oblasti identifikacije i kontrole tetnih biolokih
agenasa(patogena,tetoinaikorovskihvrstabiljaka).
NaunoistraivakiradInstitutaorijentisanjena:
- siguraniefikasansistemdijagnostikeiidentifikacijetetnihorganizama;
- prouavanjeciklusaivotarasta,razvojaidisiminacijepatogena,tetoinaikorovskih
vrstabiljaka;
- procjenirizikakarantinskihpatogena,tetoinaikorovskihvrstabiljaka;
- razvojiimplementacijustrategijakontroletetnihbiolokihagenasa,saeljomda
promovieekolokiprihvatljivuzatitubiljauintegralnojproizvodnji;te
- razvojiimplementacijustrategijabiolokekontroletetnihorganizama.
139
Slika63.DetaljiizLaboratorijezazatitubilja2002.godine
Institutukljuujeslijedeedjelatnosti:
- Organizacijukursevaistalnuedukacijastrunjaka,poljoprivrednihproizvoaa(i
drugihzainteresiranih)izoblastizatitebiljafitomedicine;
- Pruanjekonsultantskihuslugazainteresovaniminstitucijamaipojedincimaizsvoje
oblastidjelovanja;i
- Promotivnaizdavakadjelatnost.
NaunistrunidoprinosInstituta
U dosadanjem radu nastavnici i saradnici Instituta su imali bogatu saradnju sa

poljoprivrednim organizacijama, posebno u prenoenju dostignua nauke u
poljoprivrednupraksu.
Prouavanja rasprostranjenosti, morfolokih karakteristika, ekolokih i biolokih
karakteristikaekonomskih,aliikarantinskihtetnihorganizamananaimpodrujimais
tim u vezi odreivanja praga tetnosti i metoda suzbijanja te ispitivanja djelotvornosti
pojedinihpripravakasredstavazazatitubilja,subilaveomaznaajnaistraivanjalanova
Institutakojasuimaladirektneposljedicenapodizanjenivoabiljneproizvodnje.
Znaajni nauni i struni doprinosi Instituta su i monitoring karantinskih tetnih
organizama, razvoj i implementacija metoda i modela integralne zatite bilja, razvoj i
implementacija modela izvjetajnoprognozne slube, inicijativa za uspostavljanje
strukovnih udruenja i aktivno uee u radu i organizaciji strunih skupova iz oblasti
zatitebilja.
140
Osim navedenih, lanovi Instituta aktivno su uestvovali i uestvuju u izradi zakonskih i

podzakonskihakatainizuprojekatanadomaemimeunarodnomnivou.
U okviru Instituta organizovan i magistarski studij Zatita bilja 1988. godine, a po
Bolonjskom programu i diplomski master studij Fitomedicina. Relizovan je vei broj
doktorskihdisertacijaizoblastizatitebilja.
lanovi Instituta su uestvovali u brojnim nacionalnim kongresima, simpozijumima iz
zatitebiljaubivojJugoslaviji,estosauvodnimreferatima,ibilinjihovisuorganizatorii
organizatori. Pojedini lanovi Instituta su bili gostujui profesori i na drugim
UniverzitetimaubivojJugoslavijiiinostranstvu.lanoviInstitutasusteklimeunarodnu
reputaciju objavljujui naune studije u eminentnim strunim asopisima, to dokazuje i
njihovacitiranost.
U svojstvu konsultanata bili su angaovani na projektima Svjetske organizacije za hranu
(FAO), Svjetske zdravstvene organizacije (WHO), Amerike agencije za meunarodnu
pomo(USAID),Njemakeorganizacijezatehnikusaradnju(GTZ)idrugim.
Spisakuesnikaunastavnonaunomprocesu
Odosnivanjafakultetadodanasunastavnomprocesusuuestvovali:
Fitopatologija:
1. Prof.drIgnjatPobegajlo,fitopatologija,mikrobiologijaipelarstvo(1948.1960.),
2. Prof.drLjubicaRadman,fitopatologija(1949.1988.),
3. Prof.drRefikNumi,fitopatologija,fitofarmacija(1959.1997.),
4. Doc.drMiroslavRistanovi,fitopatologija(1960.1977.),
5. Mr.SanjaRadulovi,asistent(1981.1992.),
6. Mr.JasminTuzovi,asistent(1988.1991.)i
7. Doc.drAmelaPeljto,fitopatologija,(1991.).
Entomologija:
1. Prof.drVladislavVaclav,entomologija(1952.1974.),
2. Prof.drJelvaBatinica,entomologija(1953.1986.),
3. Prof.drNenadDimi(1960.1992.),
4. Prof.drAnteBe(1962.1992.),
5. Mr.StojankaBorisavljevi(1969.2001.),
6. Mr.SnjeanaGovedaricaHrni(1988.1992.),
7. Prof.drHusnijaFesti(1994.2004.),
8. Doc.drNedadKari(1999.)i
9. Mr.SanelHaselji,asistent(2005.).
141
Mikrobiologija:
1. Prof.drIgnjatPobegajlo(1948.1960.),
2. Prof.drVasoRadulovi(1955.1984.),
3. Prof.drOlgaAlfireviHauzer(1960.1991.),
4. Prof.drJosipolo(1981.)i
5. SaudHamidovi,dipl.ing.,asistent(2007.).
Spoljnihonorarninastavniciisaradnici
1. MartinoVladimir,h.predava,entomologija,(1947/48.1949/50.),
2. Prof.drTeiivojin,h.r.profesor,poljoprivrednamikrobiologija,(1960/61.i
1961/62.),
3. Doc.drTodoroviMilan,h.docent,poljoprivrednamikrobiologija,(1961/62.i
1963/64.),
4. Prof.drJulijanaGrbelja,h.r.profesor,poljoprivrednamikrobiologija(1994.1999.)i
5. OgnjevaSofija,h.asistententomologija,(1951/52.).
LaborantiiostaliradniciInstituta:
1. MadidaMui
2. BogoslavLaa
3. SenijaMuhi
4. Obrenijauza
5. MirjanaBoi
6. ZoraMirkovi
7. LucijaIvi
8. AdelaPai
9. SenadCeri
IzdavakadjelatnostInstituta
TokomhistorijeInstitutatampanojevieudbenika,skriptiiprirunika:
Pobegajlo,I.(1929):Obolestimapela.Beograd.
Pobegajlo,I.(1952):Bolestiitainjihovosuzbijanje.Seljakaknjiga,Sarajevo.
Pobegajlo,I.(1953):Optapoljoprivrednaiumskamikrobiologija.Udbenik.Veselin
Maslea,Sarajevo.
Radulovi,V.etal.(1966):Praktikumzamikrobiolokaispitivanjazemljitaivoda.Jugoslovensko
drutvozaprouavanjezemljita,Beograd.
Numi,R.(1974):Fitofarmacija(fungicidiiherbicidi).Skripta.Sarajevo.
Be,A.(Zajednosa:Ristanovi,M.,Dimi,N.)(1975):Pesticidiinjihovaprimjena.Posebnoizdanje
NIPZadrugar,Sarajevo.
Batinica, Jelva (1976): Atlas bolesti i tetnika poljoprivrednih kultura. (Kolektiv autora pod
rukovodstvomdr..Kovaevi).Zadrunatampa,Zagreb.
142
Batinica, Jelva, Be, A. (1976): Entomologija za ratarski odsjek. Skripta. Poljoprivredni fakultet
Sarajevo.
Radman,Ljubica(1978):Bolestivoakaivinoveloze.Udbenik.PoljoprivrednifakultetSarajevo.
Radman,Ljubica(1978):Fitopatologija.Opidio,skripta.PoljoprivrednifakultetSarajevo.
Festi,H.(1979):Virozevoakaivinoveloze,NIROZadrugar,Sarajevo.
Radman,Ljubica(1979):Bolestiratarskihkultura.Skripta.PoljoprivrednifakultetSarajevo.
Radman,Ljubica,Batinica,Jelva(1982):BolestiitetnicipovrauSRBiH.ZadrugarSarajevo.
Radman,Ljubica(1982):Fitopatologijaosnovibolestibiljaka.Udbenik.ProsvetaSarajevo.
Radman, Ljubica, Batinica, Jelva (1983): Bolesti i tetnici povra i njihovo suzbijanje. Zadrugar
Sarajevo.
Radman,Ljubica,Batinica,Jelva(1986):Bolestiitetoineita.NIROZadrugar,Sarajevo.
HauzerAlfirevi,Olga,olo,J.(1987):Mikrobiolokipraktikum,PoljoprivrednifakultetSarajevo.
Festi,H.(1987):arkaljive.NIROZadrugar,Sarajevo.
Festi, H., uri, S., Ivanovi, D. (1987): Prirunik za suzbijanje bolesti i tetoina voaka, NIRO
Zadrugar.
Festi,H.,uri,S.,Ivanovi,D.(1990):Zatitavoakaivinoveloze.Zadrugar,Sarajevo.
Numi,R.(1995):Fitopatologijaopidio.UniverzitetuSarajevu.
Festi,H.(1996):Poljoprivrednaentomologija.Univerzitetskaknjiga.Svjetlost,Sarajevo.
Numi,R.(1996):Fitopatologijaspecijalnidio.UniverzitetuSarajevu.
Numi,R.(2000):Fitofarmacija,UniverzitetuSarajevu.
Festi, H. (2005): koautor edicije: Western Corn Rootwom, Ecology and Management, CABI
Publishing.
Milenko, ., Peljto, Amela (2005): Bezbjednost hrane EU legislativa o reziduama pesticida i
veterinarskihlijekovauhrani(dvojezina).TehnolokifakultetBanjaLuka.
Ostoji, I., Peljto, Amela, Trkulja, V., Rotim, N. (2006): Suzbijanje bolesti, tetnika i korova vinove
loze,broura.Izdava:DrutvozazatitubiljauBiH.
Peljto,Amela,Ostoji,I.,Trkulja,V.,Rotim,N.,iki,M.(2007):Suzbijanjebolesti,tetnikaikorova
kotiavihvoaka,broura.Izdava:DrutvozazatitubiljauBiH.
Jarak,M.,olo,J.(2007):Mikrobiologijazemljita,PoljoprivrednifakultetNoviSad.
LaboratorijajeosnovanasosnivanjemInstituta,alijekroztekeperiodeFakultetaostala
bez neophodne opreme. Nakon posljednjih ratnih deavanja devastiranja Fakulteta,
naroitoiestimpreseljenjimaLaboratorijaInstituta,nijeuspjeladaseopremipotrebnom
opremom da bi udovoljila savremenim zahtjevima laboratorijske prakse. U posljednjem
periodu intenzivirano je opremanje laboratorije i nadati se da e se nastaviti, to e biti
popraenointenziviranjemistraivakogieksperimentalnograda.
Laboratorijatrenutnokoristislijedeemetode:
Serolokemetodeidentifikacije(ELISA),
Metodemorfolokeidentifikacijefitopatogenihgljiva,
Biohemijskemetodeidentifikacijefitopatogenihbakterija,te
Metodemorfolokeidentifikacijetetnika.
143
Institutzatitebiljaiprehrambenihproizvodasesastojiod:
- Katedrezazatitubiljai
- Katedrezamikrobiologiju.
Nastavnonaunoosoblje
Katedrazazatitubilja:
Doc.drAmelaPeljto,fitopatologijasapripadajuimmodulima
Doc.drNedadKari,entomologijasapripadajuimmodulima
Mr.SanelHaselji,asistent,zatitabiljasapripadajuimmodulima
Katedrazamikrobiologiju:
Prof.drJosipolo,mikrobiologijasapripadajuimmodulima
SaudHamidovi,dipl.ing.,asistent,mikrobiologijasapripadajuimmodulima
Pomonoosoblje:
SenadCeri,laborant
Svojim naunoistraivakim radom dananjoj uspjenosti Instituta za zatitu bilja

doprinijelisuslijedeiprofesori:Prof.drIgnjatPobegajlo,Prof.drVladislavVaclav,Prof.
drLjubicaRadman,Prof.drNenadDimi,Prof.drRefikNumi,emeritus,Prof.drHusnija
Festi,emeritus.Meunjimatekojeizdvojitinajzaslunije,jersusvakousvomperiodu
dalivelikedoprinosezarazvojInstituta.
Drutvojeprepoznalodoprinospojedinacaopemnapretku,teihjeposebnonagradilo:
Prof. dr Vladislav Vaclav je roen 1909. godine u Zenici. Diplomirao 1937. godine na
PoljoprivrednoumarskomfakultetuuZemunu.Doktorirao1960.godine.NaFakultetuje
radio od 1952. do 1974. godine, kada je penzionisan u zvanju redovnog profesora na
predmetuEntomologija.OdlikovanjeOrdenomradasazlatnimvijencem.
Prof.drLjubicaRadmanjeroena1918.godineuMiloeviimaBanjaLuka.Diplomirala
je 1947. godine na Poljoprivrednoumarskom fakultetu u Zagrebu. Doktorirala je 1958.
godine na Sorboni (Francuska). Na Fakultetu radila od 1949. do 1988. godine, kada je
penzionisana u zvanju redovnog profesora na predmetu Fitopatologija. Odlikovana
Ordenomradasazlatnimvijencem.
Prof.drRefikNumi.RoenjeuSarajevu1936.Godine.DiplomiraonaPoljoprivredno
umarskomfakultetuuSarajevu1957.,magistrirao1974.uBeogradu,adoktorirao1970.
144
godine na Poljoprivrednom fakultetu u Sarajevu. Na fakultetu radio od 1959. do 1998.

godine,kadajepenzionisanuzvanjuredovnogprofesoranapredmetimaFitopatologijai
Fitofarmacija.OdlikovanOrdenomzaslugazanarodsasrebrnomzvijezdom.
Prof. dr Nenad Dimi. Roen je 1936. godine u Sarajevu. Diplomirao 1959. godine na
PoljoprivrednomfakultetuuSarajevu.Magistriraoje1966.uBeogradu,adoktorirao1975.
godineuSarajevu.NaFakulteturadiood1960.do1992.godineuzvanjuredovniprofesor
napredmetuEntomologija.OdlikovanOrdenomradasazlatnimvijencem.
U zvanje profesora emeritus izabrani su: Prof. dr Refik Numi (2002.) i Prof. dr Husnija
Festi(2005.godine).
(Doc.drAmelaPeljtoi
Institutzazatitubiljaiprehrambenihproizvoda)
145
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
4.1
1.8.Institu
utzazoottehniku
U cilju unaprjeenj
u
ja animalnee poljoprivreedne proizv
vodnje Instittut za zooteehniku (ran
nije
Institut za stoarsstvo) Poljop
privrednoprehrambeno
og fakultetaa u Sarajevvu organizu
uje
na nauna istraivanjaa u oblastima animaln
ne genetikee i
provodii i primjenjjuje aktueln
selekcijee, dranja i uzgoja, fiziiologije te hrane
h
i ishrrane kopnen
nih i akvatinih farmsk
kih
ivotinjaa. Visoko prioritetan
p
segment djelovanja Instituta jee biosigurn
nost hrane za
ivotinjee i hrane animalnog porijekla u
u ishrani ljudi,
l
te ek
koloki imp
pakti uzgojaa i
iskoritaavanjafarm
mskihivotin
nja.
Klasinii pristup u animalnoj
a
p
proizvodnji
s na globaalnom nivou
se,
u, znaajno m
mijenja te sve
s
vie panje zaokup
pljaju discip
pline koje see bave ekolokim aspektima, sigurrnosti hrane i
dobrobiitiivotinja.
Pritomee,tehnologijeostajukaaopolaznao
osnovanako
ojojesekrrozsavremeenespoznajeeu
biotehnikim nauk
kama i bio
oetikim prristupima razvijati
r
no
ova percepccija animallne
dnje,ijimo
otobimogaobitiodriivaproizvod
dnjakvalitetnihanimalnihproizvo
oda
proizvod
uzouvaanjebudun
nosti,prirod
deiokolia..
146
injenicadausvakojgraniintenzivneanimalneproizvodnjehranaporedproizvodneima
fizioloku, zdravstvenu, i ekonomsku vrijednost snaan je argument u identifikaciji i
primjeni novih tehnolokih rjeenja u pravcu ostvarivanja vee proizvodnje, kao i
poboljanja kvaliteta proizvoda. Sve su to izazovi koji stoje na putu materijalnog,
organizacijskog i kadrovskog jaanja Instituta sa konanom zadaom provoenja
aktuelnihistraivanjainjihovogtransferadokorisnika.
OsnivanjeirazvojInstitutazazootehniku
Institut za zootehniku je od osnivanja proao kroz nekoliko razvojnoorganizacionih

promjena. Svaka od njih je znaila jaanje Instituta u materijalnom, kadrovskom i
organizacijskomsmisluinjegovoprilagoavanjesavremenimizazovima.
Slike64i65:Studentistoarstvanaterenskojnastavinekad(osamdesetihnaergeliBorike)i
sad(2008.godinenaprivatnojfarmiuabarima)(Foto:S.CeriiE.Domba)
Institut za zootehniku, u okviru Poljoprivrednoprehrambenog fakulteta, je sljedbenik

kolskog zavoda za stoarstvo za ije je osnivanje pravna osnova dana Pravilnikom
SavezneVisokepoljoprivrednekolezaplaninskogazdovanjeod27.3.1947.godine.
Dakle, Institut kao nosilac naunog i istraivakog rada iz oblasti animalne proizvodnje
formalno postoji od samog osnutka Fakulteta iako stvarni poetak naunoistraivakog
rada datira neto kasnije, odnosno nakon osnivanja Katedri koje, kao organizacione
jedinice Fakulteta, djeluju od 29. 10. 1947. godine sa zadatkom usmjeravanja i
koordiniranjanastavnihinaunihaktivnostinanivouFakulteta.
Sistematski nauni i istraivaki rad iz oblasti stoarstva stvarno zapoinje u kolskoj
1949/50. godini pod okriljem kolskog zavoda za stoarstvo i u ovakvoj organizacionoj
shemi e se odvijati sve do 1960. godine. U okviru Zavoda su se zaposlili tadanji vrsni
strunjaci koji su vodili poslove unaprjeenja saradnje sa stoarskom privrednim
subjektima.UposleniciZavodazastoarstvoiztogaperiodasu:
-
dr.LadilavKonar,govedarstvo,
dr.TooBartolovi,konjogojstvoigovedarstvo,
dr.BokoPalijan,ovarstvo(bioekspertFAOa),
147
dr.BrankoMarkoti,govedarstvo(bioekspertFAOa),
dr.FeridPobri,govedarstvo,
dr.SlavkaVukovi,ovarstvo,
dr.SafetEki,mljekarstvoiselekcija,
dr.Zahidauevi,ovarstvo,
SabrijaGacki,dipl.ing.,laboratorijskeanalize,i
JovanoviDragutin,tehniar.
Ukidanjem kolskih zavoda, zavodi su dobili status samostalnih ustanova. Zavod za

stoarstvoje1960.godinepremjetennaButmiriodtadaposlujepodnazivomZavodza
stoarstvo, Butmir Ilida. Intencija je bila da se naunoistraivaki rad nastavnika i
saradnika Fakulteta obavlja u novonastalim zavodima. Meutim, zbog loe materijalne i
kadrovske osnove ovaj rad se nije ispoljio u oekivanom obimu i dolo je do znaajnog
slabljenjavezaizmeuFakultetainovonastalihzavoda.
Iztih,aidrugihrazloga,1963.godinedolojedointegracijesamostalnihtadanjihzavoda
ukompleksniInstitutzapoljoprivrednaistraivanja,uokvirukojegajekaoorganizacijska
jedinicaegzistiraoiZavodzastoarstvo.Iakoje,poredRepublikekomore,osnivaovoga
InstitutabioPoljoprivrednifakultetnijedolodoeljenogangamanaosobljaFakultetau
naunoistraivakom radu Instituta. Istina, radili su se zajedniki naunoistraivaki
projekti gdje su profesori i nauni saradnici Fakulteta bili glavni istraivai. Pored toga,
radiloseinapruanjustruneitehnikepomoipoljoprivrednimproizvoaima.
UtomperioduuposleniciZavodazastoarstvo,Butmirsubili:
-
dr.SeidBrankovi,govedarstvo,
dr.RamizHandi,ishranaivotinja,
dr.NijazTahirovi,ovarstvo,
mr.Vladimirurev,govedarstvo,selekcija,ishrana,
mr.SlavojkaBogdanovi,laboratorijskeanalize,
mr.BorivojeSui,govedarstvo,selekcija,te
SimiRastko,dipl.ing,ishrana.
Vremenom, naunoistraivake aktivnosti iz oblasti stoarstva sve vie su se provodile

podokriljempojedinihkatedristoarskogsmjeranaPoljoprivrednomfakultetu,kojesuod
samogosnivanjaporededukacijskeimaleinaunoistraivakuulogu.Tojebilaiosnova
razvojafakultetskihinstituta.Upunomzamahunaunoistraivakihaktivnosti,sredinom
80ihgodinaprologvijeka,uokviruInstitutazazootehnikudjelovalesutrikatedreito:
1. Katedrazastoarstvo,
2. Katedrazaishranudomaihivotinja,te
3. Katedrazaanatomijuifiziologijudomaihivotinja.
Zbog dugogodinje istorije Instituta, velike fluktuacije naunoistraivakog i pomonog
osoblja, te nepostojanja sistematski uraene arhivske grae, a rizikujui da se neko od
bivihuposlenikaInstitutanehotimiceizostavidajemopregled dosadanjihlanova.Prvi
profesornaZavoduzastoarstvojebiodr.Svoboda,profesornaIshraniivotinjaiOpem
stoarstvu.
148
Znaajno je spomenuti da je dr. Fahrudin Hrasnica prvi izabrani profesor iz Bosne i

HercegovinenatadanjojVisokojkolizaplaninskogazdovanje.Poredtoga,pobrojnosti,
InstitutzastoarstvojepredstavljaonajjaiinstitutPoljoprivrednogfakulteta.
Katedrazaishranuivotinja
Kadetrazastoarstvo
Prof.dr.NikolaZdanovski
Prof.dr.Svoboda
Prof.dr.FahrudinHrasnica
Prof.dr.DuanVukavi
Prof.dr.RadovanPajanovi
Prof.dr.DuanMaksimovi
Prof.ing.VladimirDrecun
Prof.dr.emsaGalijaeviPobri
Prof.dr.LadislavMihal
Prof.dr.HuseinGradaevi
Prof.dr.aslavopi
Prof.dr.BrankaVukalovi
Prof.dr.RefikTelalbai
Prof.dr.RamizHandi
Mr.FikretDizdarevi
Mr.MirjanaVuletaPoli
LjubicaKovaeviopi,dipl.ing.
IlijaZveevac,dipl.ing.
IvicaMeugorac,dipl.ing.
Jasnaahmanovi
AdvijaZec
SvjetlanaDimi
AnaVidakovi
Mljekarstvo*
Katedrazaanatomijuifiziologijudomaih
ivotinja
Prof.drNatalijaDozet
Prof.dr.Madarek
Prof.dr.MarkoStanii
Prof.dr.EkremMaglajli
Mr.SonjaBijeljac
Prof.dr.FranoBoko
DubravkaFiljak,dipl.ing.
Prof.dr.VojoMagazinovi
SvetozarBulatovi
Prof.dr.SlavkoPavli
Prof.dr.VeraBeljinKora
Prof.dr.ZvonkoIvai
Mr.MiraKovaevi
BoicaKonjevod
Zoologijairibarstvo
Prof.dr.MilutinGligi
Prof.dr.Oskarenk
MilanKalueri,dipl.biolog
Prof.dr.Jelenaivadinovi
Doc.dr.DraganMikavica
Snjeanaihertrbo,dipl.ing.
RadmilaDragani,dipl.ing.
* Osnivanjem Instituta za tehnologiju poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda od

1977,godinedjelujunanovonastalominstitutu.
149
Uperioduodosnivanjapado1992.godinenapoljunaunoistraivakogradauraenje
velikibrojprojekataisamostalnihtema.Navodimosamoznaajnije:
1) StvaranjedomaeggoveetakrianjemtovnihpasminaAberdinAngusiHerefordsa
domaompopulacijomgoveda.
2) Ispitivanje kompletnih obroka (koncentratnih i sloenih silaa) u ishrani muznih
kravaitovnejunadi.
3) Utvrivanje tovnih sposobnosti kod domaih tipova goveda i krianaca sa tovnim
pasminama(Hereford,AberdinAngus,aroleiLimuzen).
4) Ispitivanje tovnih sposobnosti kod junadi (sivotirolska, montafonskasmeealpska,
simentalska,frizijskaiholtajnpasmina).
5) Ispitivanje obroka bez prirodnih proteina u ishrani ovaca (dodavanje ureje i drugih
NPNspojeva).
6) Ispitivanje uloge i znaaja mineralnih materija (makro i mikroelemenata) u ishrani
ivotinja.
7) Iznalaenje racionalnijih i efikasnijih obroka u ishrani krava muzara, priplodnih
junica,tovnejunadiiovaca.
8) Utjecaj koritenja ureje i drugih NPN spojeva na zdravlje i priraste ivotinja te na
kvaliteticijenukotanjaproizvoda.
9) Iznalaenjemogunostiishraneteladisasmanjenimkoritenjemkravljegmlijeka.
10) Ispitivanje mogunosti koritenja raznih nusproizvoda poljoprivredne i
prehrambene industrije u obrocima raznih vrsta i kategorija ivotinja u cilju
iznalaenjaracionalnijihobroka.
11) Ispitivanje nutritivne vrijednosti krmiva u cilju iznalaenja racionalnog sistema
ishranekrava.DCX.1988.1992.
12) Ispitivanje fiziolokoishrambenih i geohemijskih uticaja u odnosima tlobiljka
ivotinjauintenzivnojproizvodnjimlijekaimesa.DCX.1988.1992
NakonratavanijiprojektiInstitutazazotehnikusu:
1. Pasminska rejonizacija preivara u FBiH. Poljoprivredni fakultet Sarajevo,
Ministarstvozapoljoprivredu,vodoprivreduiumarstvoFBiH.Sarajevo1998.
2. NorwegianSEEProgarammeinAgricultureCompetencetransferandinstitutional
contactandcooperationbetweenfacultiesofAgriculture,ForestryandVeterinary
MedicineinSouthEasternEurope20022005
3. ImprovingnutritionalqualityandsafetyoffoodandfoddercropsinSouthEastern
Europe(SEE)countries:20062008.
4. OkoliniaspektiproteinskeishranekravanafarmiVitaviViii,apljina,2008.
5. Skrepianalizaiuticajnakvalitetikoliinumlijeka.
6. Marcbal Projekat: Marchigiana Cattle Breed in Western Balkans. A Cross Border
Cooperation and Sustainable Plan MARCBAL, project No 276, Adriatic New
NeighbourhoodProgramme,INTERREG/CARDSPHARE.
7. Mineralimprovedfoodandfeedcropsforhumanandanimalhealth.NorwegianSEE
programme in agriculture, forestry and veterinary medicine Institutional
150
collaborationbetweenacademicinstitutionsinAgriculture,ForestryandVeterinary
MedicineinNorwayandBosnia&Herzegovina,CroatiaandSerbia&Montenegro
20102013.
8. Poveanjemlijenostikravakrozunaprijeenjeproizvodnjekabastestonehrane
napodrujuBrkoDistriktaBiHIiIIfaza.
Nakon rata, a u skladu sa stratekim opredjeljenjima Fakulteta u oblasti animalne

proizvodnje te viziji integrisanog Univerziteta u Sarajevu, naunoistraivaki rad na
Institutuzazootehnikuseprovodikrozdvijeedukacijskeinaunorazvojnejedinice:
Katedrazastoarstvo,akvakulturuioplemenjivanjeivotinja,i
Katedrazaishranu,etologijuiekologijuuanimalnojproizvodnji.
Katedrazastoarstvo,akvakulturuioplemenjivanjeivotinja
Nauni projekti i programi iz oblasti koje pokriva Katedra za stoarstvo, akvakulturu i

oplemenjivanje ivotinja usmjereni su na istraivanja genetike, oplemenjivanja,
reprodukcije i uzgoja pojedinih vrsta kopnenih i akvatinih farmskih ivotinja. Od
posebnog su znaaja za unaprjeenje animalne proizvodnje istraivanje usmjerena na
odreivanjegenetskihrazlikaizmeupojedinihpasminaisojevaivotinja.
U oblasti genetike i oplemenjivanja izuavaju se genetski potencijali razliitih pasmina i
sojevatepolimorfizamaproteina.Radisenauvoenjusavremenihmetoda(analizakrvnih
grupaisl.)kojesemoguuspjenoprimijenitiuprogramimaselekcije.
Znaajan segment su istraivanja iz oblasti biologija vodenih ekosistema, mikrobiologija
vode i vodenih organizama, reprodukcija i uzgoj riba i drugih vodenih organizama.
UposleniciKatedrezastoarstvo,akvakulturuioplemenjivanjeivotinjasu:
Doc.dr.MuhamedBrka,efKatedre
Mr.SamirMuhamedagi
Mr.AlmaRahmanovi
DoksoAdmir,dipl.ing
ZeeviErvin,dipl.ing.
Katedrazaishranu,etologijuiekologijuuanimalnojproizvodnji
Kako moderna ishrana pri potpunom zadovoljenju visokih nutritivnih normativa

dananjihishrambenihlinijaivotinjaprouavaistodobnovei brojpokazateljauobroku
ukljuujui(i)potrebuzadovoljenjakoliinepojedinihhranjivihmaterija,(ii)usklaivanje
njihovog meusobnog odnosa, (iii) analiziranje hemijske strukture hranjivih materija u
hraniizkojeproistierazliitabiodostupnostuorganizmuivotinje,(iv)determiniranje
koncentracijeantinutritivnihmaterijaiprocjenanjihovogantagonistikoguinka,kaoi(v)
utvrivanje higijenske ispravnosti krmiva i cijelog obroka, strateki plan Katedre je
stvaranje materijalnih i kadrovskih preduslova za uspjean odgovor postavljenim
izazovima.
151
Istovremeno, ne mali znaaj se posveuje (i) ekolokim aspektima ishrane ivotinja

odnosno strategijama ishrane u cilju minimiziranja zagaivanja okolia kroz redukciju
izluivanjafosfata,nitrata,gasovai(ii)dobrobiti,kojausebiukljuujekakobioloketako
ietikeaspektedranjaiiskoritavanjaivotinja.
Nakatedrizaishranu,etologijuiekologijuuanimalnojproizvodnjitrenutnounastavnomi
naunoistraivakomprocesuuestvuju:
Prof.dr.SalkoMuratovi,efKatedre
Dr.EmirDomba
Mr.SenadaengiDomba
HadiDenan,dipl.ing.
AganoviSabiha,dipl.ing.
MirsadaMahmutovi
UokvirusvakeodKatedridjelujuosposobljenilaboratorijikojisuuz,kadrovskipotencijal,
osnova uspjenog odgovora na izazove, koje postavlja moderna animalna proizvodnja.
Poredtoga,Institutraspolaejouvijekneobnovljenimobjektomzaeksperimentalnirad
izoblastiishraneivotinja.
Laboratorijazaishranuivotinjasebaviprouavanjembiohemijskihifiziolokihprocesa
uorganizmuivotinjateizuavanjemtehnologijakojeseprimjenjujuusavremenojishrani
ivotinja.
Poseban segment je prouavanje i analiza sigurnosti i kvaliteta stone hrane te
prouavanje tehnolokih procesa u njenoj pripremi. Treba istai da je Laboratorij za
ishranu ivotinja do devedesetih godina prolog vijeka po nivou opremljenosti i obimu
poslova predstavljao respektabilnu jedinicu koja je mogla udovoljiti zadacima projekata
ocijenjenihkaoprojektiodiregdrutvenogznaaja.
Katedra je raspolagala i eksperimentalnim objektom na Butmiru. Naalost, nakon rata
laboratorija je ponovo krenula od starta i na putu je certificiranja pojedinih zvaniinih
analiza.
Laboratorijzamolekularnugenetiku.Aktivnostikojesesprovodeulaboratorijuspadajuu
djelokrug molekularne genetike, to podrazumijeva analize vezane za nasljeivanje na
molekularnom nivou, ispitivanje nasljednih bolesti, genotipizacija kao i filogenetika
istraivanja.
LaboratorijjeopremljenzaanalizeiekstrakcijuDNAizpunekrvi,opremomzaizvoenje
PCR amplifikacija kao i ostalom opremom potrebnom za metodoloku analizu uzoraka u
pravcutipizacijenamolekularnomnivou.Uanalitikimaktivnostimalaboratorijsurauje
sasrodniminstitucijamauZagrebu,MinchenuiDummerstorfu.
152
Nau
unoistraiva
Slika67:Istraivanjaprobllematikeishrrane
Domba)
brojleera(Foto:E.D
Slika66:Labo
oratorijskean
nalizekrmiva
Slik
ka68:Istraiv
vanjanapolju
umolekularn
ne
genetike
Slika6
69:Radsastu
udentima
Koop
perativnaisttraivanja
U po
oslijeratnom
m periodu u svom istraaivakorazzvojnom rad
du Institut za zootehniiku je
uspostaviosarad
dnjusamno
ogiminternaacionalnim institucijam
maodkojihssemoguizd
dvojiti
AGRIC, UMB
B, Poljoprivredni fakulttet Osijek, Veterinarski
V
i Fakultet Saarajevo, Vetterina
NORA
Zagreeb,TIKAisll.
Pored toga, upo
oslenici Insttituta su u okviru razlliitih vidov
va saradnje boravili naa vie
pskihuniverziteta,uklju
uujuiUniv
verzitetuKiilu,ETH,INR
RA,JLU,UM
MB,Univerzittetuu
evrop
Zagreebu. Rezulttat toga je odbrana ili zavrni rad na neko
oliko dokto
orskih diserrtacija
uposlenikaInstittuta.
153
Uokviruregijetijesnasaradnjajeuspostavljenasaslinimfakultetimanaprostorubive
drave. Sa veinom spomenutih organizacija raena su ili se jo uvijek rade razliita
aktuelnaistraivanjaizoblastianimalnegenetike,akvakultureiishraneivotinja.
SpisakPublikacijaInstitutazazootehniku:
Hrasnica,F.,Ogrizek,A.(1952):Specijalnostoarstvo,Idio.Poljoprivredninakladnizavod,Zagreb.
Hrasnica,F.,Ogrizek,A.(1961):Stoarstvo,opidio.Poljoprivredninakladnizavod,Zagreb.
Maksimovi, D., GalijaeviPobri, emsa (1977): Ishranadomaih ivotinja, opti dio. Skriptapo
predavanjima odranim za studente Poljoprivrednog fakulteta u Sarajevu u periodu 1975
1977.god.
Handi,R.(1985):Ishranamuznihkrava.NIROZadrugar,Sarajevo.
Handi, R., Muratovi, S., GalijaeviPobri, emsa, engi, Senada, Vukalovi, Branka (1997):
Ishranadomaihivotinja,praktikum.Univerzitetskaknjiga,Sarajevo.
Telalbai,R.,iga,E.(2003):Bosanskibrdskikonj,zbornikradova.Svjetlost,Sarajevo.
Brka,M.,Klemetsdal,G.,Vegara,M.,Brodin,J.,Brka,Enisa,Muhamedagi,S.(2008):UvoduSASza
agronome.Poljoprivrednoprehrambenifakultet,Sarajevo.
iga,E.,Telalbai,R.(2008):Bosanskibrdskikonj(monografija).TKDahinpai,Sarajevo.
Osobesaposebnimdoprinosomnauciistruci
IakojedosadanjiperiodradaInstitutazazootehnikuobiljeilovienjegovihuposlenika
(ovisno od vremena djelovanja) potrebno je istai Prof. dr. Nikolu Zdanovskog, Prof. dr.
FahrudinaHrasnicu,Prof.dr.DuanaMaksimovia,Prof.ing.VladimiraDrecuna,Prof.dr.
Radomira Pajanovia, Prof . dr. Refika Telalbaia, Prof. dr. Ramiza Handia i Prof. dr.
SalkuMuratovia.
Nemamo sigurne podatke o nagradama i priznanjima, ali je poznato da su gotovo svi
profesori odlikovani i nagraivani. Zahvaljujui svojoj reputaciji, na prostorima bive
dravepredstavljalisuveomacijenjenugrupuuovojoblastiistraivanja.
Za svoje zasluge u jaanju i razvoju Instituta na svim poljima djelovanja posebno treba
istaiProf.dr.FahrudinaHrasnicuiProf.Dr.DuanaMaksimovia.
Prof.dr.FahrudinHrasnica.Roenje15.01.1907.godineuSarajevu.Diplomiraoje1933.
godine na Poljoprivrednom fakultetu u Zagrebu, a na istom fakultetu je 1943. godine
odbraniodoktorskudisertaciju.NaPoljoprivrednomfakultetuuSarajevuradiojeod1947.
do 1971. godine. Umro je iste godine u zvanju redovnog profesora. U kolskoj 1956/57.
godini obavljao je dunost prodekana Fakulteta. Osniva je ergele Lipicanske pasmine u
Prnjavoru1946.godine.itavivotjeposvetiokonjogojstvuivisokomobrazovanju.Bioje
ipisacetiriudbenikakojisusekoristilinaUniverzitetimaucijelojJugoslaviji.
Prof. dr. Duan Maksimovi. Roen 1915. godine u Sijekovcu kod Bosanskog Broda.
Diplomirao je na Poljoprivrednoumarskom fakultetu u Beogradu 1939. godine.
Doktorirao je na Poljoprivrednoumarskom fakultetu u Sarajevu 1953. godine, kao prvi
doktor ovog fakulteta. Na Fakultetu je radio od 1949. , pa do svoje smrti 1978. godine.
Osniva je Katedre za ishranu ivotinja, a od 1962. do 1964. godine bio je i dekan
Fakulteta.BiojeredovnilanAkademijenaukaiumjetnostiBosneiHercegovine.Umroje
uzvanjuredovnogprofesora.
154
Porednjih,trebaistaiislijedeeprofesore:
Prof.dr.RamizHandi.Roenje1928.godineuSarajevu.DiplomiraojePoljoprivredno
umarskom fakultetu u Sarajevu. Na istom fakultetu je odbranio doktorsku disertaciju
1972. godine. Od 1953. do 1962. godine radio je na fakultetskim oglednim dobrima, a u
periodu od 1962. do 1982. godine u Zavodu za stoarstvo Butmir Ilida. Na
Poljoprivrednom fakultetu u Sarajevu je radio od 1982. do 1998. godine na Katedri za
ishranu ivotinja. Penzionisan je kao redovni profesor i izabran je u poasno zvanje
profesoremeritus.
Prof. dr. Refik Telalbai. Roen je 1932. godine u Bakom Petrovcu. Diplomirao je na
Poljoprivrednoumarskim fakultetu u Sarajevu 1958. godine. Na istom fakultetu je
odbranio doktorsku disertaciju 1965. godine. Na Fakultetu je radio od 1961. do 1998.
godine,kadajeipenzionisanuzvanjuredovnogprofesoraiizabaranjeupoasnozvanje
profesor emeritus. Rukovodio je i rukovodi uzgojnoselekcijskim radom u ergelskim
centrimanaBorikama,HanPijeskuiPrnjavoru,alanjeikomisijezaocjenjivanjekonjana
Novosadskom sajmu. Bio je lan Komisije za unaprjeenje konjogojstva pri Republikom
komitetuIZBIH.BiojedekanFakultetaod1994.do1997.godine.
Prof. dr. Salko Muratovi. Roen je 1955. godine u Beranama. Diplomirao je na
Poljoprivrednom fakultetu u Sarajevu 1979. godine, a magistrirao na Poljoprivrednom
fakultetu u Zagrebu 1984. godine. Doktorsku tezu je odbranio na Poljoprivrednom
fakultetu u Sarajevu 1991. godine. Na Fakultetu je zaposlen od 1980. godine do danas.
Sadajeuzvanjuredovnogprofesora.BiojeupravnikInstitutazaZootehnikuiefOdsjeka
za stoarstvo naeg fakulteta. Takoe je bio lan ili predsjednik vie upravnih odbora
(Poljoprivredni fakultet Sarajevo, Veterinarski fakultet Sarajevo, Agencija za sigurnost
hraneBiH).KoordinatorjeanimalnihgenetskihresursaispredBiHzaFAO.Naroitoveliki
angaman je dao u poslijeratnoj obnovi kako Instituta, tako i Fakulteta u cjelini. Bio je
mentorilankomisijaviemagistarskihradovaidoktorskihdisertacija.
(Prof.drSalkoMuratovi,DrEmirDomba,Prof.drRefikTelalbai,
Prof.drRamizHandiiInstitutzazootehniku)
155
4.2.NaunostruniskupoviuorganizacijiFakulteta
PoprirodisvogposlanastavniciFakultetasujoodnjegovogformiranjauzimaliueana
naunimskupovima,kongresima,simpozijumima,konferencijamaorganizovanimkakona
prostoru Jugoslavije, tako i irom svijeta. Biljei se da su profesori Fakulteta ve od
polovinepedesetihgodinaizlagalisvojeradoveiromEvrope,aliinanaunimskupovima
u Sjevernoj Americi, Aziji i Australiji. Komuniciranje sa naunom i strunom zajednicom
putem aktivnog uea na domaim i meunarodnim skupovima ostalo je meu
najvanijimposlovimaisvihkasnijihgeneracijanastavnikaisaradnika.
Poetkom ezdesetih godina sazrijeva shvatanje da Fakultet, kao mjesto najznaajnije
koncentracijapoljoprivrednihstrunjakauBosniiHercegovini,imaiposebnuobavezuu
pogleduorganizacijenaunihistrunihskupova.UtovrijemeFakultetiinstitucionalnoi
personalnouzimaaktivnogueauorganizacijamatematskihnaunihskupovananivou
Jugoslavije i Bosne i Hercegovine. Prepoznajui svoju posebnu drutvenu odgovornost u
domenu permanentnog obrazovanja poljoprivrednih strunjaka Fakultet 1967. godine u
Sarajevu organizuje prvi seminar permanentnog obrazovanja poljoprivrednih inenjera i
tehniara1967.godine.Seminarjebiooptegkarakterainanjemusuprofesoriisaradnici
Fakultetaigostiseminarareferisaliaktuelneproblemeupoljoprivreditepredlagalinaine
njihovog prevazilaenja na bazi naunih saznanja i dostignua u razvijenim
poljoprivrednim proizvodnjama tog doba. Nakon uspjene organizacije prvog seminara
slijede organizovanja specijalistikih i seminara opteg karaktera koji su se odravali u
Tesliu,naIlidi,Dubrovniku,itd.
Od osamdesetih godina godinji skup naunika i poljoprivrednih strunjaka iz Bosne i
Hercegovine nalazi svoje stalno mjesto i termin Neum, u drugoj polovini marta. Skup
ubrzo prerasta u renomiran nauni skup na kojem se sa svojim referatima naunoj i
strunoj javnosti obraaju vodei jugoslovenski istraivai iz oblasti poljoprivrede,
prehrambenih tehnologija, agroekonomike, itd. Viednevni neumski susreti strunjaka iz
prakseiistraivaagotovoredovnosurezultiralikvalitetnimzakljucima,preporukamai
pozivima na akciju koje su uvaavali kako proizvoai, tako i institucije sistema. Ovaj
nauniskupseredovnoodravauNeumudoizbijanjaratauBosniiHercegovini.Izuzetak
jebioskupistogprofilakojijeuuobiajenomterminu1991.godineodranuTesliu.
Po zavretku rata u Bosni i Hercegovini 19921995 Fakultet se nakon nekoliko godina
oporavka od ratnih razaranja vraa organizaciji naunostrunih skupova. Prva
poslijeratna naunostruna savjetovanja Fakultet organizuje u sklopu privredno
sajamske manifestacije "Dani ljive" u Gradacu, nastavljajui na taj nain uspjenu
saradnjuovemanifestacijeiFakultetazapoetujounjenimprvimgodinama.Fakultetu
saradnji sa lokalnim optinskim vlastima i udruenjima prizvoaa osmiljava i redovno
organizujestrunosavjetovanjekojepratigodinjumanifestaciju"Danijagodastogvoa"u
eliu.Takoe,Fakultetjeiorganizatorstrunogskupakojiseodravauokvirugodinje
manifestacije "Dani jabuke" u Goradu. Pored toga, u periodu nakon rata, kroz
organizovana uea profesora i saradnika, ime Fakulteta promovisano je i na
156
povremenim tematskim strunim skupovima u Bosni i Hercegovini (Biha, Zavidovii,

Bugojnoidr.).
Slika 70. Uruenje priznanja proizvoaima od strane profesora Fakulteta na

privrednosajamskoj manifestaciji "Dani ljive" u Gradacu koju redovno prati i
naunistruniskupuorganizacijiFakulteta
Zajednikom inicijativom Veterinarskog, Poljoprivrednog, umarskog i Prirodno
matematikog fakulteta Univerziteta u Sarajevu i Biotehnikog fakulteta Univerziteta u

Bihau organizuje se i 2003. godine u Neumu odrava I Simpozij poljoprivrede,
veterinarstva,umarstvaibiotehnologije.Simpzijseodravainarednihgodina,aFakultet
uestvujeunjegovojorganizaciji2004.(Biha),2007.(Vlai)i2008.godine(Gorade).
FakultetsusasvojimnaunostrunimskupomuspjenovraauNeum2005.godine.Skup
se odrava i naredne, 2006. godine, nakon ega, zbog rjeavanja problema oko
obezbjeivanja novog prostora za rad Fakulteta, dolazi do dvogodinjeg prekida u
njegovom odravanju. U Neumu se skup ponovno organizuje u septembru 2009. godine,
ovaj put pod nazivom Naunostruna konferencija poljoprivrede i prehrambene
industrije. Konferencija je predstavljala jubilarno, dvadeseto, susretanje istraivaa,
strunjakaizproizvodneprakse,predstavnikajavneupraveiproizvoaa.NaKonferenciji
su, pored istraivaa iz Bosne i Hercegovine, svoje radove prezentirali i eminentni
istraivaiizzemaljaregiona.
157
Slika71.IzlaganjenaXXNaunostrunojkonferencijipoljoprivredeiprehrambene
industrijeuNeumu2009.godine(ArhivaFakulteta,OriginalV.Kovaevi)
Vjerujuidasunajteegodineizanjega,Fakultetenastavitisaorganizacijom,razvojemi
afirmacijomgodinjenaunostrunekonferencijepoljoprivredeiprehrambeneindustrije
u Neumu. Cijenei viegodinju saradnju i razumijevanje, sa istom energijom i
posveenou nastavie davati svoj puni doprinos organizaciji i daljem jaanju nauno
strunihskupovakojiseodravajuuokviruprivrednihisajamskihmanifestacijaueliu,
Goradu i Gradacu. Osim toga, Fakultet e svakako aktivno podrati i nastaviti
osmiljavatinovenauneilistruneskupovekojiebitiufunkcijipromocijenaunemislii
prenosa znanja i tehnologija iz laboratorija, knjiga, naunih radova i eksperimenata u
praksu.
158
4.3.SaradnjaFakultetasanaunim,strunimiprivrednim
organizacijama
OdmahnakonzavretkaDrugogsvjetskogrataizvrenajeanalizastanjaupoljoprivrednoj
proizvodnji u naoj zemlji i pod utjecajem odreenih privrednih kretanja u zemljama
socijalistikihpolitikihorijentacijapristupiloseorganizacijipoljoprivredeiprehrambene
industrije. U ovom periodu dolazi do formiranja dravnih poljoprivrednih dobara i
zemljoradnikih zadruga sa zadatkom unaprjeenja proizvodnje hrane i stalnog jaanja
socijalistikogsektoraproizvodnjeupoljoprivredi.
Ova aktivnost se naroito intenzivirala u periodu ponovnog uspostavljanja nastavnog
procesa na Poljoprivrednoumarskom fakultetu u Sarajevu. Objektivno gledano, strune
radne snage za novoformirani drutveni sektor za poljoprivrednu proizvodnju nije bilo,
niti strunih kadrova koji bi mogli organizirati proizvodnju na principima savremenih
kretanjauovojoblasti.Ovajnedostatakstruneradnesnageodrazioseveomanegativno
naostvarivanjeplanskihzadataka,aovomstanjudopriniojeinedostatakmehanizacije.
U ovakvom stanju zapoinje rad u 1947. godini Savezna visoka poljoprivredna kola za
planinsko gazdovanje u Sarajevu, koja 1948. godine nastavlja rad kao Poljoprivredno
umarski fakultet u Sarajevu sa ciljem da obrazuje kadrove za rukovodne strukture u
agrarnom kompleksu i zajedno sa srednje obrazovanim kadrom iz poljoprivrednih kola
zapone savremenije koritenje zemljinog kompleksa, izmjenu pasminskog sastava
domaih ivotinja i zapone izgradnju prihvatnopreraivakih kapaciteta prehrambene
industrije,posebnonalinijipreradeitarica,mlijeka,mesa,voa,povraivonihnapitaka.
U ovom periodu zapoinje formiranje i rad poljoprivrednih stanica, uglavnom opteg
smjera,kojenaodreennainpostajustrunapolugakadrovimasafakulteta,aukojimase
zainje i prvi naunoeksperimentalni rad. Sa zadovoljstvom se moe konstatirati da u
ovom periodu dolazi do introdukcije savremenih sortnih kreacija voa i vinove loze,
provjeravanju u naim uslovima novog sortimenta itarica, izgradnje nekoliko velikih,
savremenih,modernihovarskihigovedarskihfarmi,tefarmisvinjanapodrujuBijeljine,
BrkogiLijevapolja(BanjaLuka).
U tom periodu dolazi i do formiranja mainskotraktorskih stanica na poljoprivrednom
dobruDr.MujbegoviuModriiistalnekolezamehanizacijuupoljoprivredi.Naovom
imanjuvriseobukatraktoristanavekupljenojlicencitraktora"Ferguson",anakontoga
iobukakadrovanarukovanjudrugommehanizacijom(kombajni).
U svim ovim aktivnostima prisutni su kadrovi Poljoprivrednog fakulteta, bilo kao
projektantiodreenihobjekatailipakstrunisaradniciuprocesurjeavanjatehnolokih
problema u biljnoj i animalnoj proizvodnji. Na ekonomijama zadruga i poljoprivrednim
dobrima izdvajaju se manji punktovi, koji imaju zadatak da vre provjeravanja svih
novuma,kojisukupljeniidobiveniizinostranstvailipakdasezasnivajueksperimentalni
poligoni,kojidobivajuuloguuglednooglednihobjekata.
159
Zahvaljujuiovojaktivnosti,stvorilaseobjektivnabazanakojojsumoglisvojstrunirad,
aubrzoinauni,obavljatikadrovisaFakulteta.Stvarajuseprviposlovniugovoriizmeu
Fakulteta i privrednih subjekata u okviru agrarnog kompleksa. Fakultetski kadrovi
izgraujuprojektepodizanjavonjakauSrpcu,farmiuModriiiSemberiji,aizgraujusei
prvefabrikestonehrane.
UovomperiodudolazidosaradnjesaVeterinarskimfakultetomiorganimaJugoslovenske
narodne armije oko izgradnje stajskih kapaciteta u Han Pijesku i drugim brojnim
ekonomijama u posjedima JNA. Fakultet zajedno sa JNA introdukuje u cilju melioracije
domaeovcepramenkepasminuovacaRomanovska,TekseliVirtemberka.
Uporedosegradeergelebosanskogbrdskogkonjaivrinjegova melioracijasaarapskim
pasminama,auvozeseipriplodnagrlaaustrijskihpasminagovedaisvinja.Ovaaktivnost
dobivanaintenzitetuposticajnimsredstvimanesamoVlade,negoiformiranjemposebnih
fondovanamijenjenihunaprjeenjupoljoprivredneproizvodnjepodnazivimaSIF(Savezni
investicioni fond), RIF (Republiki investicioni fond) i OIF (Opti investicioni fond).
Istovremeno se ova sredstva alimentiraju i znaajnom koliinom sredstava iz Amerikog
Kontrapartfonda.
Ovakvi podsticaji stimulirali su formiranje posebne institucije pod nazivom Centar za
unaprjeenje poljoprivrede Bosne i Hercegovine, koji e nakon 3 godine uspjenog rada
prerasta u Institut za poljoprivredna istraivanja Sarajevo, okupljajui u svoj sastav
tadanjenajkvalitetnijekadrove.
Poljoprivrednoumarski fakultet razvija intenzivnu saradnju sa novoformiranim
Institutom za poljoprivredna istraivanja i razvoj, a sa veim poljoprivrednim dobrima i
zemljoradnikimzadrugamaostvarujeveomaprisnustrunusaradnju,koristeiinjihove
kadrove u eksperimentalnom i istraivakom radu. U ovom periodu fakultetski kadrovi
rade na problemu propasminskog krianja ovaca, koristei najproduktivnije pasmine
WinterbergiRomanovski.NapoljoprivrednomdobruDr.Mujbegovifakultetskikadrovi
selekcioniuslatkulupinu.UPoljoprivrednomzavoduBanjaLukaseuspjenoselekcionie
smiljkitaiSaveznasortnakomisijaproglaavajeposebnomsortomsmiljkitepodnazivom
Bosnalotus.
U istom periodu klonskom selekcijom dobivaju se dvije sorte ljiva: Korajka i Bosanka,
koje priznaje Savezna sortna komisija. Na eksperimentalnim poligonima u Hercegovini i
OglednompoljoprivrednomdobruuButmiruzavravajuseeksperimentalniprogramina
stvaranjunovihsoratapasulja(Butmir)ivinoveloze(Hercegovina).
Sve ove aktivnosti, koje su vodili kadrovi Fakulteta, bile su poznate iroj jugoslovenskoj
javnosti, jer je najvei dio tih rezultata bio saopten na strunim kongresima i
savjetovanjima,aputemstruneliteratureiposebnihpublikacijaovirezultatiuinjenisu
dostupnim svim zainteresovanim u zemlji i inostranstvu. Ove dvije sorte ljiva nakon
provjeravanjaupraksidobilesuodobrenjezairenjeuljivarskimkrajevimanaezemlje
Posebno poglavlje u poslijeratnom radu Fakulteta predstavlja saradnja njegovih kadrova
sa Naunim drutvom Bosne i Hercegovine, koje je veoma brzo preraslo u Akademiju
naukaBiH,iuijemjesastavusatitulomakademikajebiloinekolikoprofesoraFakulteta.
160
Nau
unoistraiva
S
Slika72.Stru
uninadzorn
nazasadujago
odeuKozlovccupoetkom
ezzdesetihgodina
Nako
onzavretkaaDrugogsv
vjetskogrataaiformiran
njaPoljopriv
vrednoum
marskogfaku
ulteta,
zapoinjeveomaaintenzivan
nintereszvaaninihorgaanavlastinaafinansijsko
ojpodrciraazvoja
nog,negoin
naunoistraaivakogprrocesanaFaakultetu.Sazzadovoljstvo
omse
nesaamonastavn
moeekonstatovaatidaseizd
dvajajuzato
ovrijemeznaajnafinan
nsijskasredstvanamijenjena
naunoistraivaakom radu
u, posebno u
u oblasti po
oljoprivredn
ne proizvodnje, kako biljnog
takoianimalnoggkompleksaa.
omperioduformirajuseinstitucijeekaofondzaanaunoisttraivakiraad,prekoko
ojihse
Uovo
iz bu
udetskih srredstva finaansira naunoistraivaaki, a djelimino i ed
dukativni raad na
Faku
ultetu. Ova sredstva
s
u znaajnoj
z
m
mjeri
poveaavaju se sreedstvima Am
merike teh
hnike
pomo
oitzv.Kon
ntrapartfond
dasakojimaakadrovifaakultetazap
poinjuradn
na,zatovriijeme,
znaaajnimnaun
nimprojektiima.
Ovim
msredstvimaauspostavljjaseprojek
katarkeljiivevirusnoggoboljenja, kojejelimiitiralo
proizzvodnju najjznaajnije sorte ljivaa poegae. Ovaj projjekat okupiio je velikii broj
strunjaka sa Univerziteta, instituta, poljoprivred
p
dnih stanicaa i proizvod
dnih organizzacija.
Projeekatjeimao
odugoroan
nkarakter,jerseradom
mnanjemu dolodosaznanjadajeeovaj
virusszahvationaajznaajnijaaljivarskap
podrujaism
manjiogodinjuproizvo
odnjuljivesorte
poegaazaprek
ko50.000to
ona,priem
museikvalittetplodovazznatnasman
njio.
Znaajno je konstatovati da se istraaivaki rad na krom
mpiru odvijao u poseb
bnom
selek
kcijskom cen
ntru na lok
kaciji Sarajev
va, Glamoaa i Sokoca, a koji su b
bili opremljeeni sa
najkv
valitetnijom
mopremomiiveomaizraaslimkadro
ovima.Istovrremeno,rad
dilisuseprojekti
na in
ntrodukciji sorata
s
pen
nice, hibridaa kukuruza, te prvi istrraivaki prrojekti na kulturi
sojeiiuljanerepiice.
161
U animalnom kompleksu nastavljeno je raditi na izmjeni pasminskog sastava goveda,

ovaca i svinja, zapoetog jo iz vremena okupacije Bosne od strane Austrougarske
monarhije. Vrijedno je spomenuti projekat oplemenjivanja domae pramenke sa
pasminama ovaca vinterberg, teksel i romanovska, a sa ciljem poveanja plodnosti,
tjelesneteine,kvalitetamesaikoliinevune.Uovomkompleksuvrijednojenapomenuti
angaman kadrova Fakulteta na poboljanju pasminskog sastava konja uvoenjem
arapskihpastuhanaergeleBorika,PrnjavoriHanPijesak,asaciljempoboljanjakvaliteta
naegdomaegbrdskogbosanskogkonja.
Nakon sticanja znaajnog iskustva kadrova Fakulteta, te kadrova iz privrede u 1985oj
godini projektovani su drutveni ciljevi meu kojima je posebno mjesto zauzimao
drutveniciljDCXiDrutveniciljVI.Ovimprojektimaobezbjeenasuznaajnafinansijska
sredstva iz drutvenog budeta sa kojima su nabavljena najmodernija laboratorijska
sredstva za naunoistraivaki rad. Ova laboratorijska oprema instalisana je na
Poljoprivrednom, Prirodnomatematikom i Veterinarskom fakultetu u Sarajevu, te
InstitutimazaistraivanjeirazvojuSarajevu,MostaruiBanjojLuci.
Ovimprojektombilojeangaovanopreko500saradnika,kojisuradiliusedamtematskih
oblasti i 95 projekata. Ovo je jedan od najsveobuhvatnih i najkonstruktivnijih makro
projekata, koji je okupio veliki broj naunoistraivakog i strunog kadra, te obezbjedio
opremu, koja je tog trenutka bila na vrhuncu kvaliteta i mogunosti koritenja za
najkvalitetnijetematikeodpoljskihogledadonajsuptilnijihlaboratorijskihistraivanjaiz
oblastigenetike,genetskogininjeringaibiotehnologije.
Naalost,ratnadjejstvaod1992.do1995.godineunitilisuitotalnodevalviralirezultate
istraivakog rada, ija primjena nije mogua i zbog izmijenjene vlasnike strukture nad
proizvodnim pogonima u poljoprivredi i reorganizacije institucija naunoistraivakog
radauBosniiHercegovini.
Naalost,ekonomskasituacijausadanjemtrenutkuneomoguavaizdvajanjeznaajnijih
sredstva za naunoistraivaki rad, niti postoje dravne institucije specijalizovane za
poticaj naunoistraivakog rada i njegovo finansiranje. U sadanjem trenutku relativno
skromna sredstva izdvajaju resorna ministarstva Federacije i Kanton i finansijski
podravaju neke kratkorone projekte, koji imaju vie razvojni nego naunoistraivaki
karakter.
Izuzetak ini projekat pod nazivom SEEDnet (SouthEast European Development
Network on Plant genetic resources), razvojna mrea Jugoistone Evrope za biljne
genetske resurse, koji predstavlja praktinu implementaciju ideje o konzervaciji
autohtonog genfonda, te sprjeavanju genetske erozije uzrokovane odbacivanjem
tradicionalnih autohtonih sorata i uvoenjem komercijalnih, te raznim drugim uticajima.
Projekat obuhvata podruje jugoistone Evrope. Poljoprivrednoprehrambeni fakultet
Sarajevo ima ulogu partnerske institucije u implementaciji zajedno sa Poljoprivrednim
fakultetomuBanjojLuci,araspodjelaodgovornostirasporeenajemeuinstitucijamana
entitetskomnivou.
Projekatjezapoet2004.godineiodtogperiodadodanasuinjenesuznaajneaktivnosti
u smislu inventoringa i sticanja uvida u potencijal genetskih resursa kojima trenutno
raspolae BiH. Prikupljen je znaajan regenerativni materijal, uspostavljena baza
podataka,tenabavljenaznaajnakakolaboratorijska,takoiraunarskaoprema.Nastavak
162
aktivnosti podrazumijeva nastavak inventoringa, brigu o prikupljenim kolekcijama i

regeneracijiistih,teizradugenetskogprofilaievaluacijuznaajnihgenotipova.
Posebno se moe konstatovati da u ovim godinama pred jubilarnu 70. godinjicu
formiranja Fakulteta kadrovi fakulteta obnavljaju eksperimentalne poligone i opremaju
laboratorijskekompleksenajsavremenijomopremomspecifinenamjeneuoblastibiljnog
i animalnog kompleksa. Istovremeno, fakultetski kadrovi sarauju sa Univerzitetom u
Mostaru, Banjoj Luci i Bihau i nosioci su meunarodnih istraivakih projekata, koji
tretirajuouvanjegenfondaautohtonihbiljakanapodrujuBalkana.
Fakultet ve vie od tri decenije organizira permanentno obrazovanje strunjaka iz
privredeisaUniverziteta,nakojimaseuviednevnojprezentacijinajnovijihistraivanjai
konstruktivnojraspravipodieukupannivoznanjakadrovasaUniverzitetaiizprivrede.
Na ovom projektu angairani su kadrovi i sa umarskog i Veterinarskog fakulteta, kao i
kadrovisauniverzitetiznaegokruenja.
Prema tome, 70 godina postojanja Poljoprivrednog fakulteta zrai intenzivnim
obrazovnim i strunonaunim radom, koji stvara poziciju za svoj jo intenzivniji i
konstruktivnijiradunarednomperiodu.
(Prof.drDevadJarebicaiProf.drRamizHandi)
4.3.1.Pregledlisteugovoraoposlovnoj,naunojiobrazovnojsaradnji
PoljoprivrednoprehrambenifakultetuSarajevujetokomproteklogperiodaimaoplodnui
zapaenu saradnju sa mnogim institucijama iz oblasti poljoprivrede, nauke, obrazovanja,
javnog sektora sa poljoprivrednim kombinatima, preraivakom industrijom i mnogim
drugiminstitucijamaodznaajazarazvojsektorapoljoprivrede.
NavodimosamonekeodinstitucijaiorganizacijasakojimaFaklutettrenutnoimaugovore
oposlovnoj,naunojiobrazovnojsaradnji.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Agronomskifakultet,SveuiliteuZagrebu,RepublikaHrvatska
HO"Merhamet"MDD19132009.
OpinaKonjic
ZadrunisavezFederacijeBiH
"Mapex"D.D.Maglaj
PrirodnomatematikifakultetSarajevo
AgromediteranskiFakultetUniverziteta"DemalBijedi"Mostar
BiotehnikifakultetuLjubljani
"BioBase"d.o.o.Sarajevo
UdruenjePrivrednoKulturnaManifestacija"DaniJabuke"Gorade
"Agropodrinje"Gorade
"AgroSystemAGS"d.o.o.Gradaac
"Plant"d.o.o.Tuzla
163
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
"MemVoar"Ilija
D.O.O."Heko"Bugojno
umarskifakultetuSarajevu
FakultetpolitikihnaukaSarajevo
OrganizacijasportskihribolovacaKonjic
P.Z."Dubrave"PrenjStolac
Z.Z."Graanka"Graanica
PoljoprivrednizavodUSK
PoljoprivrednizavodTuzla
Zenikaindustrijamlijeka"ZIM"d.d.Zenica
Z.Z."Agroplod"Stolac
NorvekiUniverzitetivotnihnauka(TheNorwegianUniversityofLifeSciences
(UMB),Aas,Norway)
"Mlinpek"d.o.o.Bugojno
"SanusFuturum"SrednjapoljoprivrednakolaSanskiMost
"VoniRasadnik"d.o.o.Srebrenik
UdruenjeproizvoaazdravehraneEkospasSarajevo
MjeovitasrednjapoljoprivrednoveterinarskaiprehrambenakolauSarajevu
InstitutzagenetikoininjerstvoibiotehnologijuuSarajevu
"IlidanskiDijamant"d.o.o.Sarajevo
"Klas"d.d.Sarajevo
"Vegafruit"d.o.oO.MalaBrijesnica,DobojIstok
K.J.K.P."Park"Sarajevo
D.D.P.D."Butmir"Sarajevo
AgronomskifakultetSveuilitauZagrebu
TehnolokifakultetUniverzitetauTuzli
FederalniZavodzapoljoprivredu,ButmirSarajevo
PoljoprivrednifakultetSveuilitauOsijeku
"AgroDrina"Ustikolina
(Prof.drHamidustovi)
164
5.EKSPERIMENTALNIOBJEKTIFAKULTETA
Osnivanje fakultetskih oglednih dobara imalo je za cilj da studenti Poljoprivredno

umarskog fakulteta u Sarajevu mogu izvoditi praktinu nastavu i da se profesorima i
saradnicima obezbjedi izvoenje naunoistraivakih projekata i zadataka. Uredbom
Vlade FNR Jugoslavije od 31. 12. 1946. godine u Sarajevu je osnovana Savezna visoka
poljoprivredna kola za planinsko gazdovanje. kola je poela sa radom 02.11.1947.
godine. U prvu godinu je upisano 178 studenata iz svih krajeva bive Jugoslavije. Visoka
kola za planinsko gazdovanje bila je u rangu fakulteta i nastava je trebala trajati etiri
godine.
U zadatke Savezne kole za planinsko gazdovanje, osim kolovanja agronoma za rad na
unaprjeenjupoljoprivredeubrdskimiplaninskimpodrujima,spadalojeiorganizovanje
naunoistraivakog rada i ispitivanje metoda za razvoj i unaprjeenje poljoprivrednih
grana,naroitostoarstvaubrskoplaninskimpodrujima.
Prvofakultetskooglednopoljoprivrednodobroupovriniodoko150habilojeformirano
uprigradskomnaseljuVrace.Ovalokacijajebiladostapovoljnajersenalazilanaoko1,5
kmodzgradeFakultetanaGrbavici.Meutim,radipotrebaovelokacijezadrugenamjene
u gradu Sarajevu, u maju 1948. godine Ministarstvo poljoprivrede Vlade NR Bosne i
Hercegovine je donijelo odluku da se imanje Zavoda za poljoprivredna istraivanja
SarajevonaBetanijiustupiVisokojkolizaplaninskogazdovanjezafakultetskodobropod
nazivomSlatina.
5.1.Fakultetskooglednopoljoprivrednodobro"Slatina
ZemljitedodijeljenoPoljoprivrednoumarskomfakultetubilojenabreuljkastomterenu
Betanijenanadmorskojvisini550600metara.Ukupnapovrinajeiznosila155,90ha,od
egajebilo:
Oranice
41,60ha
Vonjaci
23,80ha
Livadeipanjaci
80,80ha
ikara,puteviidr.
9,70ha
Ukupno:
155,90ha
Zemljite je bilo nesreeno, dijelom barovito i nepodesno za intenzivniju proizvodnju.

Trebalo je urediti ekonomsko dvorite i napraviti puteve kroz imanje i obezbijediti
normalantransportikretanjeljudinaimanju.
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
U 1949. godini od
dobrena su finansijska sredstva za izgradnju
u tala za ssmjetaj sto
oke
vce) i puta do ekonom
mskog dvorita. Za ove namjene je utroeno oko
o
(govedaa, svinje i ov
8.000.00
00dinara.
FOPD SSlatina je 1955.
1
godinee preuzelo je
j ZZ Hreaa planinsko
o imanje u V
Vuijoj Luci, u
povriniiod56hasaajednomtaalomzasmjjetaj30gov
veda.Objekaatsenalazio
onasjevernim
padinam
ma iznad Saarajeva, na nadmorskoj
n
j visini od oko
o 1250 metara
m
i bio je idealan za
uzgoj prriplodnih ju
unica. Imanjje na Vuijo
oj Luci bilo je udaljeno
o oko 20 km
m od Sarajev
va.
Povrinesubilepreetenolivad
deipanjacisanekolikohektaracrn
nogorineu
ume.
Slika73.Faakultetskodo
obroVujaLu
uka,2007.go
odine
Naiman
njuSlatinabilisupovo
oljniuvjetizzavoarstvo
o,proizvodn
njusadnicaiikrmnogbillja,
naroito
o djetelinskotravnih sm
mjesa i kuk
kuruza za silau, koji je siliran u betonske silo
jame. Padinski dijeelovi imanjaa zasaeni su ljivom,, jabukom ii krukom. Na nagnuttim
ma sadnja vo
oaka je vrena na terrasama, tako da se mo
ogla provod
diti komplettna
terenim
obradazzemljita.
Napovrriniod1haapodignut jeeksperim
mentalnizasadvinovelo
oze.Unasad
dujebiloviie
razliitih
h sorti, ko
oje su davaale kvalitettno groe. Na imanju je raen veliki brroj
eksperim
menata.Possebnojeinteeresantanp
projekatistraivanjaoboljenjaljivva(arka),k
koji
je radio
o tim strun
njaka sa Polljoprivredno
oumarskogg fakulteta iz Sarajeva i Instituta za
poljopriivrednaistraaivanjaSarrajevo.
Uproizv
vodnjiston
nehranena30hanovo
opodignutih
hvjetakih livadaostvaarenjeprin
nos
kvalitetn
nogsijenao
oko100mtcpohektaru.
166
EksperimeentalniobjekttiFakulteta
Za po
otrebe stud
denata Poljo
oprivrednoumarskog fakulteta u Sarajevu na FOPD Slaatina
Betan
nija uzgajan
na su goved
da, ovce i svinje.
s
Ve 1948.
1
godin
ne su odobrrena sredsttva za
nabaavkuizAustrrije:
20kravaaijednogbik
kasmeealpskepasmin
ne,i
50ovacaai2ovnavirrtemberkeisjenikepasmine.
Na FOPD
F
Slatin
na Betanijaa uzgajane su
s 4 krmaee sa prasadima i jedan
n nerast enggleske
bijelee pasmine. U jesen 1950., radi zanavljanja stonog fo
onda, sa PD
D Kamend
din u
Vojvo
odininabavljenesu3krrmaei1neerastenglesk
kebijelesviinje.
Slik
ka74.GrupasstudenataOd
dsjekazavoaarstvoivinoggradarstvopo
oslije
praktinihvjebinaBetaniiji1985.godine
Prosjjenaproizv
vodnjamlijeekapokrav
viu1949.go
odinijebilaa2306kgm
mlijeka,dabiseu
1950
0.godinizbo
ogsuesmaanjilana207
75kg.FOPD
DSlatinajee1956.godiineuestvov
valou
repub
blikom tak
kmienju za ostvarivaanje visokih
h prinosa. Sa
S 40 kravva smee alpske
a
pasm
mineostvareenajeprosjeenaproizvo
odnjamlijek
kaod3518k
kg.
Ugod
dinjemizvjjetajuPoljo
oprivrednoumarskogffakultetauSSarajevuza1953/54.go
odinu
navedenojedap
proizvodna orijentacija ustoarstv
vunaFOPDSlatinausm
mjerenana uzgoj
miranje matinog stada goveda sm
mee alpskee pasmine ii priplodnih
h svinja enggleske
i form
bijeleepasmine.
Stado
oovaca,kojejeformiraanonaiman
nju,poslatojjenaFOPDGvoznoko
odKalinovik
ka.Na
fakulltetskim ogllednim imaanjima se primjenjivao tzv. hladn
ni uzgoj ivvotinja. U 1955.
godin
ninaFOPDSlatinabiloje:
167
47kravasmeealpskepasmine,
17bikovazarasplodsmeealpskepasmine,i
32junicezarasplodsmeealpskepasmine.
Zapoljoprivredneradovenaimanjukoritenoje12radnihkonjai2radnavola.NaFOPD
Slatina bilo je zaposleno oko 40 stalnih radnika i 6 slubenika. U sezoni radova za
obavljanje poslova angaovana je sezonska radna snaga. Tek je 1956. godine nabavljen
prvitraktorFergusonsapotrebnimprikljunimmainamaitraktorskomprikolicom.
Odlukom Savjeta Poljoprivrednoumarskog fakulteta u Sarajevu od 09.07.1959. godine
izvrenojespajanjeFOPDSlatinasaFOPDButmiruIlidikodSarajeva.Od01.01.1960.
do 28.01.1961. godine FOPD Slatina na Betaniji je organizaciona jedinica, odnosno
OglednastanicausastavuFOPDButmirIlida.
Savjet Poljoprivrednog fakulteta u Sarajevu je 28.02.1961. godine donio odluku da se
organizacionajedinicaSlatinanaBetanijiizdvojiodFOPDButmirIlidaipredaZavodu
za voarstvo i vinogradarstvo, te je sva stoka (goveda i svinje) prebaena na FOPD
ButmirIlida.
Prema Uredbi o osnivanju Dobro je bilo u okviru Poljoprivrednog fakulteta ustanova sa
samostalnim finansiranjem. Dobrom su upravljali Upravni odbor, kojeg imenuje
PoljoprivrednifakultetuSarajevu,idirektor.DirektoriFOPDSlatinaBetanijasubili:
MomiloSavieviod01.09.1947.dokraja1952.godine,
NikolaBiliod1953.dokraja1954.godine,i
Dipl.ing.RamizHandiodkraja1954.do1960.godine.
5.2.Fakultetskooglednoumskodobro"IgmanIlida
Odlukom Vlade NR BiH broj 1.141 od 14. 10. 1949. godine dotadanje umsko dobro
Igman predato je na upravljanje Poljoprivrednoumarskom fakultetu u Sarajevu i
postalojeFakultetskooglednoumskodobroIgman.Ukupnapovrinaovogobjektabila
je7.700ha,odegajenavisokeumeotpadalo6.184,50ha.
Ideja o formiranju eksperimentalnih poligona na Poljoprivrednoumarskog fakultetu
datirajood1948/49.godine,atojeperiodkadanaPoljoprivrednoumarskomfakultetu
uSarajevupoinjerazvojnaunoistraivakograda.
Uovomperioduzanasjeznaajnonapomenutidajeve1956.godinedonesenajeodluka
Uprave fakulteta da se Arboretum na FOPD Slatina Betanija neposredno vee za veliki
kompleksOglednogumskogdobraIgmannaIgmanu,kaonjegovpogon.
OvajArboretumpokrivaukupnupovrinuod17,79ha,anastaojeizdvajanjemovogdijela
iz cjelovitog kompleksa Oglednog fakultetskog poljoprivrednog dobra Slatina na
lokalitetu pod nazivom Kromolj. Na nau sreu, zadnji rat nije u cijelosti unitio ovaj
vrijedni naunoistraivaki objekat umarskog fakulteta, dok je istovremeno
Poljoprivredni fakultet trajno izgubio ostatak prostora od 130 hektara, koji je ne samo
168
EksperimentalniobjektiFakulteta
devastiranratom,negosevieuoptenenalaziuposjeduPoljoprivrednoprehrambenog
fakultetauSarajevu.
VjerovatnoenaredniperiodrazvojaPoljoprivrednoprehrambenogfakultetauSarajevu
veomaozbiljnoukazatinapotrebuformiranjajednognovogzemljinogkompleksa,kojibi
bio u funkciji kvalitetne nastave i mogunosti naunoistraivakog rada te stvaranja
veoma vrijednih kolekcija autohtonog biljnog materijala, kao i provjeravanje
introdukovanog biljnog materijala prije njegovog irenja u neposrednu proizvodnu
praksu.
Sadanje stanje eksperimentalnog objekta na Butmiru ne odgovara naraslim potrebama
Fakulteta i ovaj problem bi se trebao rjeavati uz materijalnu i svaku drugu pomo
drutvenezajedniceinjenihrelevantnihinstitucija.
5.3.Fakultetskooglednopoljoprivrednodobro"GvoznoKalinovik
PoljoprivrednoumarskifakultetuSarajevuje1953.godineodPDZelengoraKalinovik
preuzeoZemaljskustoarskustanicuGvozno,kojasenalaziispodplanineTreskavice,a
odSarajevajeudaljenaoko65km.
Izobiljetraveidrugepogodnostiprualesuosnovuzaplaninskoratarenjeiuzgojstoke.
FOPD Gvozno obuhvaalo je Gvozno polje cca. 150 ha pogodno za preoravanje i
proizvodnjudjetelinskotravnihsmjesaipovrinepodprirodnimtravnjacimanaBubnju
iDolove,cca.750ha,zaproizvodnjusijenaiispauivotinja.
Rjeenjem NO Kalinovik broj 629 od 17.02.1953. godine zemljite na lokaciji Gvozno
polje ustupa se Poljoprivrednoumarskom fakultetu u Sarajevu za potrebe obuavanja
studenatairadnastruniminaunoistraivakimprojektima.Fakultetjepreuzeoimanje
krajemmarta1953.godine.Upoetkuradapostavljenasutriosnovnazadatka,ito:
1. Daselikvidirastokakojajebilazaraenabrucelozom(60%krava),
2. Da se nabavi kvalitetna i zdrava stoka, prvenstveno junice sivotirolske pasmine i
daseformiramatinostado,
3. Da se preoravaju prirodne livade u polja i podiu vjetake livade, koje treba da
buduosnovazaproizvodnjukvalitetnestonehranezaishranustoke.
Savjet Poljoprivrednoumarskog fakulteta u Sarajevu na sjednici odranoj 03.06.1953.
godineuUpravniodborFOPDGvoznoimenovaoje:prof.ing.VladimiraDrecuna,doc.Dr.
DanuBatinicuiasistenting.akaFincija.
169
Slika75:PlaninskimasivTreskavice3
Prema izvjetaju iz 1947. godine, imovina Zemaljske stoarske stanice na Gvoznu kod
Kalinovika sastojala se iz zemljita u povrini od 216,24 ha, od ega je bilo 26,76 ha
oranica,123,69halivadai65,79hakra.
UnastojanjudasezaStanicuobezbjededovoljnepovrine,Ministarstvozapoljoprivrede
BiH je putem eksproprijacije, arondacije i konfiskacije obavilo njeno proirenje. U 1954.
godinipovrinesuiznosileoko950ha,odegaoranicavjetakihlivadaoko150ha.
Zemaljska stoarska stanica Gvozno bila je formirana u krakom polju na padinama
planine Treskavice, bez puta i potpuno nepristupana. Stoga je upravnik, ing. Demal
Drae traio da se hitno obezbjede sredstva za izgradnju 8 km pristupnog puta, radi
transportamaterijalailjudi.
Uperioduod1955.1956.godineIzvrnovijeeBosneiHercegovinejeodobrilosredstvau
iznosu od 34.647.000 dinara, i to 12.400.000 dinara za put Pavlovac Gvozno, a za
izgradnju neophodnih graevinskih sredstava 22.247.000 dinara. Godine 1958. zavrena
jeveinaplaniranihobjekata,azaopremanjeinabavkustudentskogdomaIzvrnovijee
SRBosneiHercegovinejedodijelilododatnih2.000.000dinara.
Obnavljanje stonog fonda izvreno je 1953. godine, kada su iz Austrije nabavljene 32
visokosteonejuniceijedanbik sivotirolskepasmine. Iz ZapadneNjemakenabavljenoje
10 ovaca i 6 ovnova virtemberke pasmine, sa FOPD Slatina je preuzeto 100
virtemberkihovaca.Nadomaemtritunabavljenoje250ovacasjenikogtipa.Ujesen
1954. godine iz Zemuna u Srbiji nabavljene su 4 nazimice i 6 nazimadi engleske bijele
svinjezapriplod.
3
Preuzeto iz Monografije "115 godina Poljoprivrednog dobra Butmir (1893 2008)"

170
OdgrlakojasukupljenauAustrijiuzgajanjepriplodnipodmladak.Junicesuzadravane
za popunu vlastitog stada do 50 krava. Rasplodni biii su prodavani i koriteni za
oplodnjudomaihkravaubrdskoplaninskimkrajevima.
U1958.godiniprodanoje30rasplodnihjunicakravai25rasplodnihbiia.Od1954.do
1957. godine FOPD Gvozno je prodalo 65 grla priplodnih goveda. Osim u Bosni i
Hercegovini,biiisuprodavaniuCrnojGoriiMakedoniji.
DirektoriStoarskestanicenaGvoznusubili:
Ing.DemalDraeod1947.do1953.godine,
Ing.GordanTafrood15.12.1953.do01.10.1955.godine,
IvanSmuibradaod01.10.1955.do10.07.1956.godine,
Ing.PetarJovandiod10.07.1956.dokraja1957.godine,
Ing.MiroslavTupajiod1958.do1960.godine,te
Ing.MilanSladojeod1960.godineidalje.
Veliki problem na FOPD Gvozno kod Kalinovika je bio nedostatak kvalifikovane radne
snage.Radiveomanepovoljnihuslovanaovomimanju,kvalifikovaniljudi,paidirektori,
suostajalirelativnokratkovrijeme,tosenepovoljnoodraavalouradunaimanju.
5.4.FakultetskooglednopoljoprivrednodobroButmirIlida
FOPDButmirIlidajeosnovano26.11.1958.godineOdlukomPoljoprivrednoumarskog
fakulteta Univerziteta u Sarajevu. Na zahtjev Poljoprivrednoumarskog fakulteta
UniverzitetauSarajevuNOOIlida,Rjeenjemod17.10.1958.godine,jepromijenilostatus
Poljoprivrednog dobra Butmir Ilida. Pravne izmjene statusa PD Butmir Ilida
formulisanesukakoslijedi:
Danom31.12.1958.godinePDButmirIlidaprestajebitiradnaorganizacija,
PDButmirIlidaenastavitiradkaoustanovasasamostalnimfinansiranjem,
Pravoosnivaa,imovinaiobavezeizradnogodnosaprenosesenaPoljoprivredno
umarskifakultetSarajevo.
Fakultetskom oglednom poljoprivrednom dobru Butmir Ilida pripojena su dva

postojea dobra: Slatina na Betaniji i Gvozno kod Kalinovika. Novostvoreno
Fakultetsko ogledno poljoprivredno dobro Butmir Ilida je po svojim kapacitetima
(zemljite, stoka, kadrovi i drugi uslovi) bilo jedno od najveih i najperspektivnijih
poljoprivrednihimanjauBosniiHercegovini.
Sjedite FOPD Butmir bilo je u Butmiru kod Ilide, a imalo je slijedee organizacione
jedinice:
Sekretarijatoptasluba,
Raunovodstvo,
OglednastanicaButmirMladice,
OglednastanicaButmirBrazda,
OglednastanicaGvozno,i
171
OglednastanicaSlatinaVujaLuka.
Prvi direktor FOPD Butmir bio je docent ing. Branko Bajeti, od 01.01.1959. do
31.12.1961.godine.
Da bi novoformirano FOPD Butmir Ilida normalno i radilo, Poljoprivredni fakultet u
Sarajevunasjedniciodranoj19.01.1959.godineizabralojeUpravniodborod9lanova.
Poljoprivredni fakultet u Sarajevu imenovao je 6, a 3 lana su bila odreena od strane
Kolektiva.DirektorFOPDButmirIlidajebiolanpofunkciji.
Tokom 1962. godine Poljoprivredni fakultet u Sarajevu je usvojio nova Pravila za FOPD
ButmiruIlidi,ijimlanom5subilidefinisanislijedeizadaciFOPDButmir,ito:
DasluizaizvoenjepraktinenastavestudenataPoljoprivrednogiVeterinarskog
fakulteta,
Daomoguispecijalizacijuiusavravanjapoljoprivrednihstrunjaka,
Da slui za potrebe naunoistraivakog rada saradnika sa Poljoprivrednog
fakultetauSarajevuinjegovihzavoda,
Da usavrava tehnoloke procese i primjenjuje nove metode organizacije
proizvodnjeradanapodizanjuveeirentabilnijepoljoprivredneproizvodnje,te
Dasteenaiskustvauunaprjeenjupoljoprivredneproizvodnjeprimjenjujeuiroj
proizvodnjiipraksi.
Pregledukupnihpovrinau1961.godininaFOPDButmir(Butmir,Bojnik,Gvozno)date
suuslijedeojtabeli.
Tabela8.PregledpovrinanaFOPDButmirujanuaru1961.god.
Red.
br.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Strukturnapovrina
Penica
Zob
Krompir
Krmanaoranicama
Prirodnelivade
Planinskipanjaci
uma
Neplodnozemljite
Ukupno:
Povrina
ha
56
27
4
294
139
700
450
40
1710
Savjet Poljoprivrednog fakulteta u Sarajevu je 28.01.1961. godine donio odluku da se

Ogledna stanica Slatina na Betaniji izdvoji iz sastava FOPD Butmir i preda Zavodu za
voarstvo i vinogradarstvo, koji djeluje u okviru Poljoprivrednog fakulteta. Zavod za
voarstvo i vinogradarstvo je smjeten na Slatini u novoj zgradi, koja je izgraena za
potrebeZavoda.
FormiranjemFOPDButmirIlida stvorenisu uslovizakonsolidacijuimanja,naroito u
izgradnji i opremanju Dobra. U tu svrhu ve su u 1959. godini osigurana investiciona
sredstva od preko 58 miliona tadanjih dinara. Planirana sredstva su jednim dijelom
utroena za izgradnju studentskog doma u Butmiru za smjetaj studenata i prostoriju za
njihovuishranukadaobavljajupraksu.
172
Investicionim planom za potrebe Poljoprivrednog fakulteta planirana su finansijska

sredstvazaizgradnjuzgradezasmjetajZavodazastoarstvo, ratarstvoipoljoprivrednu
mehanizaciju.UzgraduZavodazastoarstvokrozgraevinskeradove,nabavkuopremei
ostalo uloeno je skoro 36 miliona dinara. Pored toga, da bi studenti imali prostorije za
dovoenjeivotinjairadsaistim,planiranasusredstvazaizgradnjuNastavnezgradeza
provoenjeivotinja.Uizgradnjuovezgradeuloenojepreko5milionadinara.
Stoarska proizvodnja je bila osnovna proizvodna orijentacija na FOPD Butmir, a
podrazumijevala je proizvodnju mlijeka na Butmiru i Bojniku, proizvodnju mesa,
ovarstvoiuzgojpriplodnogmaterijalanaGvoznom.U1960.godininaFOPDButmirje
biorelativnomalistonifond,naroitomuznihkrava(svegaoko100grla).UpravaDobra
jepreduzelamjeredasepoveabrojnostanjegoveda,takodaje1962.godinestonifond
znatnopovean,tosevidiizslijedeetabele.
Tabela9:StanjestonogfondanaFOPDButmiru
1962.godini
Red.
br.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Vrstastoke
Kravecrnoare
Kraveostale
Kraveukupno:
Priplodnejunice
Bikovi biii
Ukupnogoveda:
Ovce
Broj
grla
500
42
542
125
253
920
663
FOPDButmirIlidajezauzimalocentralnomjestousvimprogramimarazvojastoarstva
u sarajevskoj regiji, a i u Bosni i Hercegovini, naroito u proizvodnji mlijeka i priplodnog
podmlatka.
Proces objedinjavanja i udruivanja poljoprivrednih proizvoaa u sarajevskoj regiji
otpoeo je 1962. godine kada je Poljoprivrednoumarska komora Sarajevo inicirala
osnivanje poljoprivrednog poslovnog udruenja Agrarija Sarajevo. U Agrariji se na
osnivakojskuptini1962.godineulaniloiFOPDButmirIlida.
Ve1963.godinenainicijativuPrivrednekomoresrezaSarajevonapravljenesuosnovne
teze za formiranje Agrokombinata u Sarajevu. Tokom 1964. godine je formiran IPK
Sarajevo u cilju objedinjavanja proizvoaa i preraivaa u agraru. FOPD Butmir Ilida
se1964.godinenijeintegrisalounoviagrokombinat,jerPoljoprivrednifakultetSarajevo
senijeusaglasiosatakvomOdlukom.
Takav status FOPD Butmir Ilida je bio do 1974. godine, kada je na sjednici radnikog
savjetaodranoj16.04.1974.godinedoneenaodlukaopripajanjuuSOURUPISarajevo,
ROProizvodnjaipreradamlijekaSarajevo.
Od 1974. do 1989. godine OOUR Poljoprivredno dobro Butmir je u sastavu privrednog
sistema SOUR UPI Sarajevo. Tokom 1978.godine od PD Butmir Ilida se odvojilo PD
Gvozno Kalinovik i prelo u sastav PD Miro Popara Kalinovik, koje je bilo u sastavu
SOURUPISarajevo.
173
U toku rata, 1992.1995. godine svi objekti na bivim fakultetskim imanjima su

devastirani, stoka i oprema otuena i sve aktivnosti obustavljene. Poslije rata, jedino na
pogonuBojnikproizvodnjajeobnovljena,takodajetodanasmodernafarmasaoko500
kravaiodgovarajuimpodmlatkom.
Na objektima FOPD Butmir i Gvozno izgraeni su objekti studentskog standarda. Ovi
objekti su sluili za smjetaj i boravak studenata na ferijalnoj ili dnevnoj praksi, a to je
omoguilo da studenti u viednevnim kontaktu sa pojedinim tehnolokim operacijama u
poljoprivredi usvajaju cjelovitost i meuzavisnost pojedinih radnih operacija, vezanih za
mikro i makroekoloke uslove podruja i zahtjeve biljnih i ivotinjskih organizama za
datimuslovimatehnikeiekolokesredine.
Poljoprivrednoj mehanizaciji na Poljoprivrednom fakultetu u Sarajevu dat je poseban
znaaj tako to su izgraeni namjenski objekti (hangari) u kojima su se studenti mogli
upoznavati sa mehanizovanim sredstvima u poljoprivredi, njihovim operativnim
iskoritavanjem,teosnovnimodravanjemitehnikimstaranjem.
Znaajno je napomenuti da je Poljoprivredni fakultet iz Sarajeva za potrebe svog
nastavnog procesa i naunoistraivaki rad svojih kadrova imao otvorena vrata i puno
razumijevanjesvihdravnihpoljoprivrednihdobara,zemljoradnikihzadruga,fabrikaza
preradu voa, povra, itarica, mesa i mlijeka. Ovakav odnos bit e faktor ublaavanja
problema u ovoj oblasti, koji su nastali posjedovnom transformacijom FOPD Butmir i
FOPD Slatina i njihovim izlaskom iz strukture unutranje organizacije Poljoprivrednog
fakultetauSarajevu.
Neki predmeti, koji su u svom programu i nastavnom planu imali terenske vjebe, nisu
imaliusastavufakultetskiheksperimentalnihpoligonasvojenastavnooglednepunktove.
Meutim, zahvaljujui razumijevanju kolektiva, dravnih poljoprivrednih dobara i
zemljoradnikih zadruga nastavni proces mogao se odvijati nesmetano, koristei
proizvodnesadrajeovihorganizacija.
Ovdje se prije svega misli na predmete cvjearstvo, vinarstvo i vinogradarstvo, te
melioracije i ureenje zemljita. Svi ovi predmeti mogli su nesmetano i vrlo uspjeno
obavljati zadatke iz nastavnog programa i plana na objektima Hepoka, kao naprimjer
cvjearstvo u podruju Bune (Hodbina), vinogradarstvo na podruju Mostara i Trebinja
(BijeloPoljeiivar)tehidromeliorativniistraivakiinastavniobjektinapodrujuBunei
drugihlokacijauBosniiHercegovini(SprekoPoljeidrugi).
Prema tome, Fakultet je do rata 1992. godine imao sve predmete, koji su u svom
nastavnom planu imali terenske vjebe i obaveznu ferijalnu praksu, i bio jeobezbjeen
zaista kvalitetnim objektima na kojima je bila instalirana i odgovarajua oprema.

Ovdje se prije svega misli na mjerne stanice za hidroloka istraivanja na Buni,
Spreiidrugimlokacijama.
Oekivati je da e Fakultet, ako se nastavi sa danas prisutnom aktivnou u ovoj oblasti,
veoma brzo povratiti nastavnoeksperimentalni rad na eksperimentalnim poligonima, a
oekivati je i razumijevanje vlasnika pojedinih proizvodnih kompanija za ustupanje
pojedinihdijelovanakoritenjePoljoprivrednoprehrambenomfakultetu.
174
5.5.Eksperimentalnoedukativnipoligonpoljoprivredne
mehanizacijenaButmiru
Zgrade Laboratorije za poljoprivredne maine izgraene su tek pred rat, 1990.1991.

godine,naprostorimabivihupazasmjetajkrompiraimehanizacije.AgresijanaBosnui
Hercegovinu nije potedila ove prostore, te je Poligon doivio potpuno unitenje. Ratna
razaranja pored unitenja objekata, devastirala su podzemni sistem za navodnjavanje i
zemljite.
Slika76.Ratnimdjelovanjimaunitenihangarimainena
poligonuButmir
Poslijeratna obnova Poligona Butmir zapoeta je 1997. godine. Prioritetni radovi bili su
deminiranje zemljita na povrini od 4 ha, zatrpavanje traneja na duini od 750 m,
podizanjenovihzasadavoazaobukuiradstudenataiizradaprojektnedokumentacijeza
obnovu unitenih zgrada. Prva sanirana zgrada bila je Laboratorija za poljoprivredne
maine,kojujefinansiralaVladaSlovenijeuperiodu1999.2000.godineuvrijednosti1,6
milionaKM.
Raspored objekata prilagoen je potrebama edukacije i istraivakog rada, tako da
ukljuujeuionikeprostorezaradstudenata,garaeiservisnuradionicu.Premasadraju
moesereidapredstavljamoderniCentarzapoljoprivrednumehanizaciju,kojiraspolae
kolekcijom maina i zemljinim povrinama (6 ha) za obuku studenata, farmera i
eksperimentalnaistraivanjaizbiljneproizvodnje(ratarstvo,voarstvoipovrtlarstvo).
175
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
Slika77.IzgledLaborratorijezapo
oljoprivrednemaine1995
5.godinenak
kon
ratnihrazaraanja(FotoS.
kalji)
bnovljenaLaboratorijazaapoljoprivred
dnemaine2000.godine((Foto
Slika78.Ob
S.kalji)
176
5.6.Sadanjestanjeistatuspoligona
Utokurata1992.1995.godinesvibiviobjektiFOPDButmirsudevastirani,aopremai
stoka otueni ili uniteni. Jedino je PD Butmir poslije rata obnovio tale, nabavio
mehanizacijui500kvalitetnihcrnobijelihholtajnfrizijskihjunicaizHolandije.
PDButmirjesadasavremenagovedarskafarma,kojasenalaziuBojnikuiimaoko300
ha poljoprivrednih povrina. Svi ostali poligoni FOPD Butmir Ilida su van
organizovanogkoritenjailisuotueni.ZemljinikompleksiuMokrominaPalamasuvan
organizovanogkoritenjaipretenosuangaovanizaindividualnustambenuizgradnju.
ZemljitenaSlatiniBetanijajeprijerataprodanoSkuptinigradaSarajevaikoristiseza
stambenuizgradnjuikaoprostorzarekreaciju.NalokalitetuBetanijaoko20hazemljita
naKromoljusekoristizaArboretumumarskogfakultetauSarajevu.ZemljitenaVuijoj
Lucijenerijeenogstatusaidobrimdijelomjeubespravnomkoritenju.
ZemljitenaGvoznomKalinoviknijeuorganizovanomkoritenju.Objektisudevastirani
itakoesenekoriste.ZemljitenalokacijiButmirjeuglavnomangaovanozastambenu
idruguizgradnju.Samomalepovrine,cca.20ha,sekoristezaproizvodnjustonehrane.
PogonMladiceKasindoljeucjeliniangaovanzaizgradnju.
Prema navedenom, svega 15% zemljinih povrina koje su bile u vlasnitvu FOPD
Butmir Ilida se sada koriste u poljoprivrednoj proizvodnji. Znai da je ogroman
zemljinikapacitetvanupotrebeinekoristiseuorganizovanojproizvodnji.
(Prof.drRamizHandi,Prof.drDevadJarebicaiProf.drSelimkalji)
177
6.ISTR
RAIVAK
KICENT
TRIFAKU
ULTETA
6.1.Centarzzaribarsttvo"NereetvaKon
njic,Borakojezerro
Centaar za ribarrstvo Nereetva Kon

njic na Borakom jezzeru je nau
unoistraiv
vaka
instittucija koja se bavi uzgojem,
u
z
zatitom
i ouvanjem autohtonih
h i endem
minih
salmonidnih vrssta riba (neeretvanska mekousna
m
pastrmka,
p
g
glavatica,
zu
ubatak i potona
vnompodru
ujurijekeN
Neretveinjihovogstaniita,teeduk
kacijomsvih
honih
pastrrmka)usliv
kateggorija druttva koje su na bilo kojii nain vezaane za rijek
ku Neretvu ii njene anim
malne
resurrse.
Slikaa79.Glavnid
dioobjekataC
Centra,oktob
bar2009.
Projeekat osnivan
nja, izgradn
nje i modern
nizacije Cen
ntra za ribarrstvo zajedn
no su realizzovali:
Opin
na Konjic, Poljoprivreednoprehraambeni faku
ultet Univeerziteta u SSarajevu, Turska
uprav
vazameunarodnirazzvojisaradn
nju(TIKA)A
AnkaraiNorrvekiuniveerzitetzaiv
votne
nauk
ke(UMB)Aaas.
Centaar je u vlaasnitvu Op
pine Konjicc, a sporazu
umom o naunoj i teehnikoj sarradnji
Poljo
oprivrednop
prehramben
ni fakultet je nosilac svih naun
nih i obrazovnih aktiv
vnosti
Centrra.
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
Slika80.Plastinibazzenizauzgojribeudobid
do
6m
mjeseci
Slikaa81.Laborato
orijaCentrazzaRibarstvo
ZadaciC
Centrasu:
-
Uzgojmlaiiautohtonih
U
hiendemin
nihsalmonid
da,
Edukacijaaka,studenata,farmeraairibolovacca,
naunoistraaivakihprrojekata,i
Realizacijan
U
Uzgojiprod
dajakonzum
mneribe.
DabiCeentarmogao
ouspjenoobavljatiposstavljenezad
datke,formiranasuslijeedeaodjeljeenja:
-
Uzgojnosellekcijskoodjjeljenje,
U
Naunoistrraivakood
djeljenje,
Obrazovnoedukaciono
oodjeljenje,
Izlobenop
prodajnoodjjeljenje,i
Odjeljenjezaprijemism
mjetajposjetilaca.
modernateh
hnologijaittehnikauCeentruzaribaarstvo,poprrvi
Savremeenoizgraeniobjektiim
put u Bosni
B
i Heercegovini, omoguavajju uzgoj en
ndeminih vrsta riba (neretvansska
mekousnapastrmka,glavatica,zubatak)irrepopulaciju
urijekeNereetveinjenih
hpritoka.
Centar za
z ribarstvo
o posjeduje moderno op
premljenu konferencijs
k
sku salu sa b
bibliotekom
m u
kojoj see organizuju
u simpoziji i drugi naauni i stru
uni skupov
vi iz oblastii akvakulture,
ribarstv
va,ekologijeidrugihobllastinaukeiiprivrede.
Naunoistraivak
ke aktivnostti koje se sprovode
s
u
u labaratorijju Centra n
na vrhunsk
kim
aparatim
ma i oprem
mi imaju za cilj unapreenje uzgojja endemin
nih i drugih
h salmonidn
nih
vrsta krroz nauno
oistraivak
ki rad u ok
kviru meunarodnih i nacionalnih
h programaa i
projekatta.
180
IstraivakicentriFakulteta
Slika82:UzgojnibazeniCentra
StudentitokomcijelegodinemoguobavljatipraksuuovomCentru,aunjemuesemoi
organizirati seminari iz akvakulture i drugih oblasti poljoprivrede i prehrambene
industrije.
(Mr.SamirMuhamedagi,Prof.drRamizHandi,Prof.drDevadJarebica)
181
6.2.CentarzabiljnegenetskeresurseGenbanka
Bioraznolikost poljoprivrednih kultura u BiH, rezultat je stoljea adaptacije, selekcije i

oplemenjivanja, prvobitno od strane farmera, a kasnije i od strunjaka u datom polju.
Ouvanjem navedene bioraznolikosti, kroz kolekcionisanje autohtonih kultivara u BiH,
sprjeavasegubitakvrijednihizvorapozitivnihagronomskihsvojstava,aliijednogvanog
dijelabiolokognasljeaovezemlje.
Sakupljanje i kolekcionisanje autohtonih kultivara veeg broja poljoprivrednih kultura
zapoetojekrajemosamdesetihgodinaprologstoljea,itonanivouitaveSFRJ,alisuse
aktivnosti na tom polju u BiH potpuno obustavile poetkom agresije. Materijal
kolekcionisan datim aktivnostima je dijelom izgubljeni tokom ratnog perioda, a dijelom
sauvanusklopubankegenauSrbiji.
Slika83.ZgradaCentrazabiljnegenetskeresurseGenbankenaButmiru
NastavakradanaouvanjuautohonihBiHkultivara,upravomsmislu,zapoetjeponovo
tek 2004. godine sa implementacijom projekta SEEDNet (Jugoistona Europska razvojna
mreazabiljnegenetskeresurse).
Navedeni projekat, finansiran od strane agencije SIDA (vedska meunarodna razvojna
agencija) i koordinisan od strane NGBa (nordijske banke gena) i CBMa (centar za
bioloku raznolikost), imao je za cilj da uspostavi mreu za ouvanje biljnih, genetskih
resursapoljoprivrednihkulturauJugoistonojEvropi.
182
IstraivakicentriFakulteta
U 2004. godini Poljoprivredni fakultet Univerziteta u Sarajevu postavljen je od strane

dravnogministarstvazavanjskutrgovinuiekonomskeodnosekaoimplementatorovog
projektananivouFBiH.
Aktivnostu u sklopu SEEDNet projekta podrazumjevale su podizanje svijesti o potrebi
ouvanja biljnih genetskih resursa, nabavku opreme za uspostavljanje banke gena,
sakupljanje autohtonih kultivara, te obradu i kolekcionisanje datog materijala. Prvobitne
kolekcije su drane u zgradi Poljoprivrednog fakulteta, skupa sa opremom nabavljenom
krozprojekat.
Veoma brzo je postalo jasno da ukoliko se eli uspostaviti funkcionalna banka gena,
neophodno je bilo nai adekvatan prostor za dranje kolekcija i obavljanje operacija
standardnihzajednubankugena.
Slika84.uvanjeautohtonogbiljnogmaterijala
Znaajouvanjabiljnihgenetskihresursa,poljoprivrednihkultura,prepoznatjeodstrane
organizacija IFADa (meunarodni fond za razvoj poljoprivrede) i OdRaz (fondacija za
odrivirazvojFBiH),kojesu2007.godineusmjerilesredstvazarekonstrukcijuobjektana
fakultetskom dobru Butmir, u cilju uspostavljanja banke gena FBiH. Radovi na
rekonstrukciji objekta zavreni su 2008. godine, a oprema i kolekcije autohtonog
materijalaubaenesuuobjekat2009.godine.
SobziromdaCentarsvojimkapacitetimanepredstavljasamomjestoodravanjakolekcija
biljnogmaterijala,veposjedujeilaboratorijeufunkcijinaunoistraivakogradaisam
njegovnazivCentarzabiljnegenetskeresurseGenbankaodraavadatuinjenicu.
Centarzabiljnegenetskeresurseusvojojbancigenadripreko500accessiona(primki)
pojedinih biljnih kultura, koje su organizovane u funkcionalne skupine: povrtlarstvo,
ratarstvo,krmnobilje,ljekovitoiaromatinobilje,voarstvoivinogradarstvo.
183
Slika85.LaboratorijauokviruCentrazabiljnegenetskeresurseGen
bankenaButmiru
Pored kapaciteta za uvanje autohtonog materijala centar za biljne genetske resurse u

svom sklopu posjeduje i dvije laboratorije od kojih je jedna usko profilirana za genetsku
karakterizacijumolekularnimmarkerimai invitropropagaciju,dokjedrugaorijentisana
ka obradi pristiglih uzoraka, testiranju procenta i snage klijavosti, odreivanju procenta
vlageprisutneusjemenu,terazliitimvidovimasuenjasjemena,zavisnoodtogadalise
radiotakozvanomshorttermstorageuvanju(do5oC)ilioposebnomsistemupripreme
zauvanjenaniimtemperaturama(svedo20oC).
Laboratorija takoe posjeduje zamrziva za uvanje vegetativnog materijala i hemikalija
kojesekoristeuprocesimakarakterizacijesagraninomtemperaturomidominus80oC.
Izvan samog objekta nalazi se polje za regeneraciju, u potpunosti natkriveno zatitnom
mreomiplastenikzaaklimatizacijuinvitropropagiranihbiljaka.
OsimlaboratorijskihkapacitetaCentarzabiljnegenetskeresurse,sadriidvaapartmana
namjenjenagostujuimpredavaimaiistraivaimaizoblastibiljnihgenetskihresursa.
(FuadGai,dipl.ing.,IdinFazli,dipl.ing.)
184
7.MEUNARODNASARADNJAFAKULTETA
PrijerataFakultetjeimaorazliitusaradnjusavievisokokolskihinaunihinstitucijau
inostranstvu. Saradnja se odvijala kroz mnogobrojne specijalizacije, studijske boravke,
projekte,gostovanjaprofesoraizinostranstvainaihprofesorauinostranstvu,razmjenuu
izdavakojdjelatnostiisl.Udetaljnijeanalizeperiodaprijerataseneeulazitipotone
postoje odgovarajui podaci, jer je Fakultet kao i njegova arhiva tokom rata potpuno
izgorio.
Ratomsusvetevezebileuglavnomprekinute,jerjeblokiranoSarajevobiloodsjeenood
svijeta. Po zavretku rata poinju se obnavljati ranije veze i uspostavljati nove.
Uspostavljena je veza sa Poljoprivrednim univerzitetom u Oslu (Norveka),
Poljoprivrednim fakultetom u Parizu (Grinjon), Univerzitetom Justus Liebig u Giesenu
(Njemaka), Biotehnikom fakultetom u Ljubljani (Slovenija), Eidgenosische Technische
Hochschule u Cirihu (vicarska), Univerzitt fr Bodenkultur u Beu (Austrija),
Univerzitetom i fakultetom u Ankari, Agronomskim fakultetom u Zagrebu te nekim
drugim.
U okviru aktivnosti Udruenja evropskih univerziteta (CRE), 1997. godine formirana je
grupa za obnovu Fakulteta (Supporting Group) i podizanje fakultetskog obrazovanja i
istraivakog rada na visoki internacionalni nivo. Nju su sainjavali Universitt fr
Bodenkultur Wien, Justus Liebig Universitt Giessen, Wageningen Agricultural
University, Ankara University, Eidgenssische Technishe Hochahule Zrich, Agricultural
UniversityofNorwayiInstitutNationalAgronomiqueParisGrignon.
Fakultet su nakon rata posjetile delegacije fakulteta iz vicarske, Norveke, Turske,
Njemake,AustrijeiFrancuske,kaoipojedinanigostiiznekihdrugihzemalja.Delegacije
naeg Fakulteta posjetile su Njemaku, Francusku, Austriju i Tursku radi uspostavljanja
saradnje.
Vie asistenata obavilo je specijalizaciju na Poljoprivrednim fakultetima u Cirihu,
tutgartuHoenhajm,Minhenu,Gttingenu,iGizenu,avienastavnikaisaradnikabiloje
nastudijskimboravcimaiseminarimaunekolikozemalja.Nekiasistentisuboravilidue
vrijemeuinostranstvuprilikomizrademagistarskihradovaidoktorskihteza.
Svojimaktivnostima,Fakultetjeucjeliniuspostaviotrajneveze,stekaopovjerenjeiojaao
ugled kod brojnih meunarodnih dravnih, nastavnonaunih, humanitarnih i drugih
institucija u regionu, Evropi i Americi. Isto tako, putem bilateralne saradnje kroz grupne
posjete, brojne ekskurzije, studijske boravke i sl., trajne veze uspostavljene su i sa
zemljamaBliskogiSrednjegIstoka(Egipat,Turskaidr.).
Na taj nain otvorili su se putevi u sticanju znanja i naunom napredovanju mladih
kadrova Fakulteta i omoguila izrada njihovih magistarskih radova i doktorskih
disertacija.Velikibrojuvaenihprofesorajeodraopredavanjeaponekiidijelovenastave
na naem Fakultetu a sve je ee uee naih nastavnika na raznim kongresima i
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
simpozijumimauin
nostranstvu.Godinjak RadoviPo
oljoprivredn
nogfakultetaUniverziteeta
ujezaodgov
varajueino
ostranenauneasopisee.
uSarajeevuponovosserazmjenju
Sliika86.ChristtianBodaiz njemakeDA
AADfondacijeeuposjetiFaakultetu2006
6.godine
saa dekanom, prodekanom
p
za meunarrodnu saradn
nju i nastavn
nicima i saraadnicima
Po
oljoprivredno
ogiumarsko
ogfakulteta, kojisuuzpo
odrkuoveorrganizacijereealizovali
stu
udijskeborav
vkeuNjemakoj(FotoS.kalji)
Slika87.PosjetaK
KmetijskoginstitutaizLjub
bljane,ljeto2
2008.godine
186
Meunarodnasaradnjafakulteta
Svojubogatuaktivnost napovezivanjusa naimevropskimibliim okruenjem Fakultet

provodikrozrazneprojektekaouesnikuvidupartnerstvailikoordinacije.
Nakon rata Fakultet je bio uesnik ili koordinator u nizu meunarodnih projekata.
Navodimosamoznaajnijedo2005godine,obziromdasemeunarodniprojektiod2005
godinedajuuposebnojtabeliunastavkuovogateksta.
Reorientation of Academic Education in Bosnia and Herzegovina (1998 2001)

PHARE/Tempus JEP, koordinator Poljoprivredni fakultet Univerziteta u Sarajevu
(partneri:UniversityfrBodenkulturWien,InstitutNationalAgronomiqueParis
Grignone,JustusLiebigUniversittGiesseniFakultetHohenheim).
Academic reconstruction of South Eastern Europe Bosnia and Herzegovina

(19992001).DAADprogrammeofcooperationoftheUniversityJustusLiebig
GiessenandFacultyofAgricultureSarajevo.
Development of Student Mobility programme in Bosnia and Herzegovina.

Tempus/CARDS program IB JEP (2001 2003), kordinator Poljoprivredni
fakultetSarajevo,
Curriculum development for agricultural colleges in Bulgaria and Bosnia and

Herzegovina (2001 2003) SCOPES Swiss Agency for Development and
CooperationoftheFederalDepartmentofForeignAffaires.
Slika88.RadnisastanakjednogodTEMPUSprojekatauStrugi,Makedonija,
2007.godine
187
AcademicReconstructionofSouthEasternEurope,DAADprogrammeintrilateral
cooperation of the University Justus Liebig of Giesen, Poljoprivredni fakultet
Univerziteta u Pritini i Poljoprivredni fakultet Univerziteta u Sarajevu (2002
2003).
Zajedniki naunoistraivaki projekti Poljoprivrednog fakulteta Sarajevo i

Biotehnikog fakulteta Ljubljana u okviru meudravne saradnje Bosne i
HercegovineiRepublikeSlovenije(20002003).
Norvegian South Eastern Europe Programme in Agriculture (2002 2003),

nauno istraivaki projekti NLH Agriculturture University of Norway,
PoljoprivrednogfakultetaSarajevoidrugihfakultetaizjugoistoneEvrope.
TEMPUSJEPJaanjeikompletiranjapostdiplomskihstudijauzemljama Balkana
sa naglaskom na regionalno planiranje i institucionalni razvoj u ruralnim
oblastima (20012004) Univerzitet u HohenheimuNjemaka, Univerzitet u
GreenwichuUK, Univerzitet u SkopjuBJR Makedonija i Univerzitet u Tirani
Albanija,
TEMPUS Networking Project Balkanska mrea institucija koje se bave

poljoprivrednim i prehrambenim naukama, (2001 2004) 50 partnera; 5 iz
regiona,aostaloizFrancuske,panije,Portugala,ItalijeiNjemake,
TEMPUS JEP Student Mobility Project Development of the student mobility

programinB&H(20032005)JustusLiebegUniverzitt,GiessenNjemaka,INA
ParizFrancuska, BOKU, BeAustrija, Univerzitet u FirenciItalija, Univerzitet
Ileidapanija, Poljoprivredni fakultet Banja Luka, Univerzitet Demal Bijedi
Mostar, kontraktor BOKU, BeAustrija, koordintor Poljoprivredni fakultet
Sarajevo,
TEMPUS CARD: JEP 16140/2001: ''EU Food Law Bridge Among University and
Industry'' (2003 2005)." Univerzitet lleida,panija AGRENANSAR, Rennes
Francuska,KollegiOficialD'enginyersAgronomsDeCatalunya,Barcelonapanija
Cranfield Universitet Kranfild UK, Institut de Recerca i Tecnologia,
Agroalimentaries Barcelonapanija, Universidade Catolica Portuguesa Centro
Regional do Porto, Porto Portugal, Ecole National d'ingenieurs des tech. des
industries agric. et aliment. Nantens Francuska, Kontraktor Univerzitet u Lleidi
(panija), Kontraktor Tehnoloki fakultet Banja Luka Poljoprivredni fakultet
Sarajevolanprojektnogkonzorcija,
Tempus16003(20022004)UniverzitetiizFrancuske,Belgije,Italije,Hrvatske,
SrbijeiCrneGoreiMakedonije,
Tempus 16003 (20022004) fakulteti iz Srbije i Crne Gore, Francuske,

Makedonije,Holandije,Austrije,Italije,Portugala,NjemakeiEngleske.
Korisno je naglasiti da je u prethodnom periodu Poljoprivrednoprehrambeni fakultet

Univerziteta u Sarajevu kroz razne projekte finansirane preteno sredstvima
Meunarodnihorganizacijatedjeliminosopstvenim,kaoisredstvima kojasuizdvojena
od strane odreenih dravnih institucija nastojao da obnovi i unaprijedi svoje
188
infrastrukturne kapacitete, a sve u cilju podizanja kvaliteta edukacije i nauno

istraivakograda.
FormiranjemodernilaboratorijzaMolekularnugenetiku.DonacijomNORAGRICaizOsla
osposobljene su prostorije i nabavljen znaajan dio opreme, neophodan za rad ovog
laboratorija. Drugi dio opreme donacija je DAADa iz sredstava namijenjenih pomoi
bivimstipendistimaDAADkojisusevratiliusvojudomovinu.
Formiran je Centar za biljne genetske resurse Gen banka i to zahvaljujui ponajvie
vedskojagencijizarazvojSIDAuBiH.Centarzabiljnegenetskeresursesadriusvojoj
bancigenapreko500accessiona(primki)pojedinihbiljnihkultura,kojesuorganizovane
u funkcionalne radne grupe: povrtlarstvo, ratarstvo, krmno bilje, ljekovito i aromatino
bilje,voarstvoivinogradarstvo.
Pored kapaciteta za uvanje autohtonog materijala centar za biljne genetske resurse u
svomsklopuposjedujeidvijelaboratorijeodkojihjejednauskoprofiliranazagenetsku
karakterizaciju i in vitro propagaciju, dok je druga orijentisana ka obradi pristiglih
uzoraka, testiranju procenta i snage klijavosti, odreivanju procenta vlage prisutne u
sjemenu, te razliitim vidovima suenja sjemena, zavisno od toga da li se radi o
takozvanom short termstorage uvanju (do 5o C) ili o posebnom sistemu pripreme za
uvanje na niim temperaturama (sve do 20o C). Laboratorija takoe posjeduje
zamrziva za uvanje vegetativnog materijala i hemikalija koje se koriste u procesima
karakterizacijesagraninomtemperaturomido80oC.
Pregled vanijih meunarodnih projekata koji su se odvijali preko Poljoprivredno
prehrambenogfakultetaod20052010.godinedatjeusljedeojtabeli:
Tabela10.VanijimeunarodniprojektiFakultetaod2005.do2010.godine
Nazivprojekta
WesternBalkanRuralExtension
NetworkthroughCurriculumReform.
Nosilac
projekta
ispredPPF
Prof.dr.
Hamid
ustovi
EUSeventhFrameworkProgramme
(FP7):Classificationofeuropeanbiomass
potentialforbioenergy,usingterrestrial
andearthobservations,ResearchProject
No213417
EUEEAKopenhageniGeoVillwGroupiz
Luxemburga.Izradakartepokrivenosti
zemljitaBiHCORINEmetodom,
ImplementationofCLC2006inWest
BalkanCountries,Contract3334
3601/EEA.53024
189
Trajanje
projekta
Finansiranje
projekta
2010.
2013.
ECTEMPUDJPCR
Prof.dr.
Hamid
ustovi
2008.
2011.
EC
Prof.dr.
Hamid
ustovi
2008.
2009.
ECEEA
#
10
11
12
13
14
15
Nazivprojekta
Nosilac
projekta
ispredPPF
Trajanje
projekta
Finansiranje
projekta
Prof.dr.
Hamid
ustovi
2005.
2008.
EC
Prof.dr.
Hamid
ustovi
2009.
2010.
Prof. dr.
Hamid
ustovi
2008.
Doc.dr.
NedadKari
2003.
2007.
FAORom
Doc.dr.
LutvijaKari
2009.
AustrianScienceand
ResearchLiaison
Offices
Doc.dr.
LutvijaKari
2008.
nastavlja
se
SEEDNet
Doc.dr.
LutvijaKari
2009.
nastavlja
se
SEEDNet
Prof.dr.
Sabahudin
Bajramovi
2005.
2007.
EC
Prof.dr.
Hamid
ustovi
2007.
Movementofor
Peace,MPDL
panija
Prof.dr.
Sabahudin
Bajramovi
2007.
2008.
EC
EUSixthFrameworkProgramme(FP6):
ReintegrationofCoalAsheDisposal
SitesandMitigationofPollutioninWest
Balkanareas.INCOWBC1509173.
ResearcherProjectinTuzla.
Pilotakcijezaintegralniruralnirazvoji
revitalizacijuteritorijeuBosnii
Hercegovini,Planintegralnogruralnog
razvojaOptinaSrebrenicaiBratunac.
FizibilitiStudijakomasacijezemljitau
PopovomPolju.
GTFS/RER/017/ITAIntegratedPest
ManagementforWesternCorn
Rootworm(WCR)inCentralandEastern
Europe
Theinfluenceofthelocationonthe
qualityofpeppersandtomatoesin
KosovoandBosniaandHerzegovina
Collection,characterization,and
regenerationoflocalkale(Brassica
oleraceavar.acephala)population
germplasmfromeasternAdriatic
coastregionfortheirconservationin
genebanks
Inventoryingandcollectingof
indigenousonion(AlliumcepaL.)
andleekAlliumporrumL.germplasm
forfurtherexsituconservation
AgroEconomicPolicyAnalysisofthe
NewMemberStates,theCandidateStates
andtheCountriesoftheWesternBalkan
PedolokastudijapodrujaPopovapolja,
Tlokaopotencijalrazvojapoljoprivrede,
PrimjenaortofotokarataiGIS
metodologije
EUBALKANFABNET:EUWestern
Balkannetworkfortrainingandthe
promotionofcooperationinresearch
activitieswithintheFood,Agriculture
andBiotechnologythemeofFP7
190
VladaItalije,
Cooperacione
Italiana
Movementofor
Peace,MPDL
panija
#
Nazivprojekta
EUSeventhFrameworkProgramme
(FP7):EnlargementnetworkAgri
16 EconomicPolicyAnalysisofthe
AccessionandtheCandidateStatesand
theWesternBalkancountries
17
StudijaruralnograzvojaSarajevskog
Kantona.
Promotingintegrationofenvironmental
concernsintosectoralpoliciesinSouth
18 EasternEuropeSegmentIntegrationof
environmentalconcernsintoagricultural
policy.(nationalreport)
Qualityofundergroundwaters.Lectures
19
formanagementboard
Tempus/CARDS:JEP_40030_2005:New
20 BolognaOrientedDoctoralStudy
PrograminBA.
Tempus/CARDS:JEP_40035_2005:
21 BuildingtheEuropeanFoodScience
EducationinB&H.
Tempus/CD_UM_JEP_40143_2006.
SupportNetworkforImprovementof
22
theStrategicPlanning
Nacionalnikoordinator.
MAcourseFoodAnalysis,DDSprojekt
23
WUSAustria
Bioavailabilityandriskassessmentof
24
foodcolorants,additivesandaromas.
25
Nosilac
projekta
ispredPPF
Trajanje
projekta
Finansiranje
projekta
Prof.dr.
Sabahudin
Bajramovi
2008.
2010.
EC
Prof.dr.
Sabahudin
Bajramovi
Prof.dr.
Hamid
ustovi,
2006.
VladaItalijepreko
SEENETiUCODEOP
Prof.dr.Esma
VelagiHabul
2005.
RECHQ
2005.
CocaColaHBC
2006.
2009.
EC
DGEducationand
Culture
2006.
2009.
EC
DGEducationand
Culture
Prof.dr.Esma
VelagiHabul
2007.
2009.
EC
DGEducationand
Culture
Prof.dr.Esma
VelagiHabul
Prof.dr.Esma
VelagiHabul
2009.
2011.
2010.
2012.
Prof.dr
Mirsad
Kurtovi
2004.
2012.
Prof.dr.Esma
VelagiHabul
Prof.dr.
Sabahudin
Bajramovi
Prof.dr.Esma
VelagiHabul
(BiH
konzorcij)
Jugoistonarazvojnamreazaouvanje
biljnihgenetskihresursaSEEDNet
26 MarcBal
AgroeconomicpolicyanalysisofThe
29 NewMemberSatate,TheCandidate
StatesandCountriesofWerstBalkan,
30 TEMPUSIBBASIC
Prof.dr.Senija
Alibegovi
Grbi
Prof.dr.
Sabahudin
Bajramovi
Doc.dr.
Aleksandra
Nikoli
191
WUSAustria
Bilateralniprojekt:
SlovenijaBiH
SIDASwedish
International
Development
Agency
2008.
EU
2005.
2007.
EUFP6
2005.
EUCARDS
#
31
Nazivprojekta
CD_JEP400302005NewBologna
OrientedDoctoralStudyPrograminBA
Nosilac
projekta
ispredPPF
Prof.dr.Esma
VelagiHabul
Trajanje
projekta
Finansiranje
projekta
2005.
2009.
EUCARDS
Norwegian
UniversityofLife
Sciences(UMB),Aas,
Norway
Norwegian
UniversityofLife
Sciences(UMB),Aas,
Norway
SustainableSelectionProgramfor
32 SalmonidStrainsoftheriverNeretva
(JoinProject)
Mr.Samir
Muhamedagi
2006.
2009.
NovelandLocalFeedcomponentsfor
RainbowTrout.(JointProject).
Mr.Samir
Muhamedagi
2006.
2009.
Prof.dr.
Sabahudin
Bajramovi
2007.
2008.
EUFP6
Prof.dr.
Sabahudin
Bajramovi
2008.
EUFP7
Doc. dr.Mirha
iki
Doc.dr.Mirha
iki
2007.
2008.
SEEDNet
2007.
SEEDNet
Doc.dr.Mirha
iki
2009.
2010.
SEEDNet
GlobalEnvironmentalChangeand
39 SustainableManagementofNatural
ResourcesatWestBalkan(WB)
Prof.drSenija
Alibegovi
Grbi
2006.
2010.
Senterfor
internasjonalisering
avhyereutdanning
(SIU),Norway
StrenghteningServicestoFishingand
FarmalEnterprisesMarchigianaCattle
40 BreedinWesternBalkans.ACross
BorderCooperationandSustainablePlan
MARCBAL,projectNo276
Prof.drSenija
Alibegovi
Grbi
2007.
2008.
EuropeanComission
SEEDNet:Regionalcollectingexpedition
41 andexsituconservationofTrifolium
pratenseL.andFestucapratensisHuds.
Prof.drSenija
Alibegovi
Grbi
2007.
2009.
SIDA
Doc.dr.Drena
Gado
2009.
2010.
SEEDNet
Doc.dr.Drena
Gado
2008.
2009.
SEEDNet
33
34
35
36
37
38
EUBALKANFABNET:EUWestern
Balkannetworkfortrainingandthe
promotionofcooperationinresearch
activitieswithintheFood,Agriculture
andBiotechnologythemeofFP7,
ContractNo.043119
EnlargementnetworkforAgriEconomic
PolicyAnalysisoftheAccessionandthe
CandidateStatesandtheWesternBalkan
countries.ContractNo.211760
Collectingofpotatolandracesand
traininginvitroconservationtechniques
Inventoringandcollectingofflaxand
hemp
Exploring,collectingandcharacterizing
thelocalformsofindustrialcropsfrom
SEEDNetarea
Collectinglocallandracesofmaizeand
42 cereals(wheat,barley,rye,oat,milletand
buckwheat)inSouthEasternEurope
SouthEasternEuropeanMaizeLocal
43
Landraces
192
#
Nazivprojekta
StandardizationofTechnologyand
Chemical,PhysicalandMicrobiological
QualityCharacteristicsofAutochthonous
WhitePickled(Travniki)andHard
(Livanjski)CheeseinBosnia&
Herzegovina.NorwegianSEE
44
Programme:InstitutionalCollaboration
BetweenAcademicInstitutionsin
Agriculture,ForestryandVeterinary
MedicineinNorwayandBosnia&
Herzegovina,CroatiaandSerbia.Voditelj
projektaikoordinatorzaNorvekuiBiH.
NetworkProject:Useoflacticacid
bacteriainproductionofhypoallergenic
45 dairyproducts,andforthegenerationof
mildantimicrobials.Nacionalni
koordinator.
Nosilac
projekta
ispredPPF
Trajanje
projekta
Finansiranje
projekta
Doc.dr.Zlatan
Sari
2006.
2009.
Norwegian
UniversityofLife
Sciences(UMB),Aas,
Norway
Doc.dr.Zlatan
Sari
2007.
2008.
SEEERA.NET
(Prof.drHamidustovi,Prof.drZlatkoHakl)
193
8.IZDAVAKADJELATNOSTFAKULTETA
Individualninauniraduniverzitetskihnastavnikaosnovnojepolaziteostalihsegmenata
naunoistraivakog i nastavnog rada. U vezi s stim, izdavaka djelatnost fakulteta
njegova je vana aktivnost i znaajan pokazatelj njegove uspjenosti. U okviru ove
djelatnostiPoljoprivrednoprehrambenifakultetUniverzitetauSarajevuizdajeudbenike,
knjige, praktikume, skripta, zbornike radova sa naunih i strunih skupova, periodine
publikacije,broure,itd.
PomenutepublikacijeFakultetizdajekaovlastitailiizdanjaveihizdavaaiusaradnjisa
drugimvisokokolskiminaunoistraivakimustanovima,organizacijamaifirmama.Kao
samostalan izdava Fakultet je objavio na desetine udbenika, praktikuma i skripti prije
sveganamijenjenihstudentimazalakepraenjeisavladavanje gradivapredmetakojise
sluaju na studijima poljoprivrede i prehrambene tehnologije. Posebno priznanje i
autorima i Fakultetu predstavljala je tranja i korienje ovih publikacija na drugim
srodnimfakultetimauregionu.
PosebnimizdavakimpoduhvatomPoljoprivrednoprehrambenogfakultetaipkasemoe
smatrati izdavanje godinjaka fakulteta koji je za svojih 55 godina izlaenja izrastao u
regionalno respektabilan naunostruni asopis koji objavljuje naune, strune i
pregledneradoveteprethodnasaoptenjaprijesvegaizdomenapoljoprivrednihinaukao
hrani i agroekonomike, ali i iz oblasti ruralnog razvoja, ruralne sociologije, zatite i
ouvanjaprirodnihresursa,itd.
8.1.RadoviPoljoprivrednoprehrambenogfakulteta
Ubrzo po obnavljanju rada Fakulteta nakon II Svjetskog rata pokrenuto je izdavanje

godinje edicije u kojoj su publikovani prije svega originalni nauni radovi. Pokretanje
edicije predstavljalo je odraz naunoistraivake djelatnosti nastavnika i asistenata
Fakulteta, ali i njihovih saradnika iz drugih istraivakih institucija. Prva sveska radova
Fakulteta tampana je 1952. godine i tada je, umajui u vidu da je Fakultet djelovao pod
nazivomPoljoprivrednoumarski fakultettedasunanjemu zaistadjelovaladvasnana
odsjeka Poljoprivredni i umarski, nosila naziv Radovi Poljoprivrednoumarskog
fakultetaUniverzitetauSarajevu.
Pod ovim nazivom godinjak je izlazio do 1958. godine. Formiranjem samostalnih
Poljoprivrednog i umarskog fakulteta naziv godinjaka mijenja se u Radovi
Poljoprivrednog fakulteta Univerziteta u Sarajevu. Jo jedna promjena naziva godinjaka
izvrenajesapromjenomnazivaFakulteta uPoljoprivrednoprehrambenifakultetpa on
70godin
napostojanja
aPoljoprivred
dnoprehramb
uMonografij
ija
danas izzlazi pod nazivom

n
Rad
dovi Poljoprrivrednopreehrambenog
g fakulteta U
Univerziteta
a u
Sarajevu
u.
Od svojjih prvih godina Rado
ovi Fakultetta omoguaavali su priije svega n
nastavnicimaa i
saradniccima Fakullteta da objavljuju
o
r
rezultate
sv
vojih istraivanja koja zbog sv
vog
preovla
ujuegkarrakteratemeeljnihistraivanjainaeenebibilollakoobjavitiupublicisttici
namijen
njenoj najiroj struno
oj javnosti i praksi. Radovi
R
su posebnu u
ulogu imali u
ohrabriv
vanju mladiih istraivaa da istrauju, ali i daa savladavaaju vjetine prezentiran
nja
istraivaanjaipisanjanaunihlanaka.
Ve kraajem pedesetih godinaa Radovi po
ostaju van
no sredstvo
o Fakulteta za razvijan
nje
naune saradnjeuttadanjojJugoslaviji,aliiinameun
narodnomn
nivou.Ureiivakapolitiika
h prvih brojjeva zahtijev
vala je da svaki objavljjeni rad sad
dri rezime na
Radova od njihovih
obarezimei uglavnom bili
b
jednom odsvjetskihjezika.Zanimljivoje spomenuti dasuto do
n njemako
om i francusskom jeziku
u, za razliku od danas preovlauju
p
eg englesk
kog
pisani na
jezika.K
Krajemezd
desetihgodin
naRadovisu
ubilirazmjeenjivanizan
nauneistrruneasopiise
koje je izdavalo 28
88 institucijja u 33 zem
mlje na svim
m kontinenttima. Tada je, po osno
ovu
ne za Radov
ve Fakultetaa, u fakultettsku bibliotteku godinje iz inostranstva stizaalo
razmjen
preko 900
9 svesaka godinjakaa, asopisa sa
s kvartalnim ili mjesenim izlaenjem i ostalih
publikaccija. Ova raazmjena om
moguavala je nastavn
nicima i isttraivaima Fakulteta da
godinam
maredovnopratedostiggnuapoljop
privrednenaaukeiromsvijeta.
Faksim
mili4i5.NasllovnicegodinjakaFakulteetaiz1967.i2009.godinee
Do sadaa je tampaano 55 godinjaka u 60

6 brojeva, odnosno sv
vesaka. Rad
dovi su, inae,
redovno
o izlazili jed
dnom godinje do rata 1992. godiine. U marttu te godinee tampani su
Radovib
broj44.
196
IzdavakadjelatnostFakulteta
UvrijemepripremazaslanjetesveskeRadovauinostranstvoizbijaraticjelokupnatira
gorizajednosazgradomfakulteta.PrimjeraksveskeRadovabroj44naenjeneukorienu
tampariji tokom ljeta 1992. godine, fotokopiran je, uvezan i tako sauvan. Tokom rata
1992.1995. godine objavljena je sveska Radova broj 45 u kojoj su tamani izvodi iz
magistarskih radova asistenata Fakulteta i drugih strunjaka branjenih neposredno pred
ratilitokomrata.RatprekidaimeunarodnurazmjenuRadova.
Od 1997. godine i tampanja sveske Radova broj 46 ponovo se uspostavlja razmjena sa
redakcijama inostranih naunih asopisa. Radovi se trenutno alju na oko 60 adresa u
inostranstvu sa kojih na Fakultet, za uzvrat, pristie znaajan broj naunih asopisa i
drugihpublikacija.AngaovanoutadanjegurednitvaRadovisuod2002.godineibroja
52indeksiranikodCABPublishigUK.
Glavni i odgovorni urednici Radova Poljoprivrednoumarskog, Poljoprivrednog i
Poljoprivrednoprehrambenogfakultetadosadasubili:
-
Prof.drNikolaZdanovski(od1952.do1958.godine)
Prof.drSlavoljubDubi(od1958.do1967.godine)
Prof.drLjuboBoi(od1967.do1976.godine)
Prof.drTaibari(od1976.do1998.godine)
Prof.drZlatkoHakl(od1999.do2008.godine)
Prof.drAhmedSmaji(od2008.godine)
Zadnjih godina, zbog sve veeg broja lanaka koji se redakciji Radova dostavljaju na
razmatranjeiobjavljivanje,postalojeuobiajenodasejedan brojtampaudvijesveske.
Rastuiinteresautora,kakonastavnikaisaradnikaFakulteta,takoiistraivaasadrugih
istraivakih institucija u regionu sve snanije namee potrebu transformacije Radova iz
godinjakaupolugodinjuilitromjesenupublikaciju.
(Prof.DrZlatkoHakliDoc.DrMilenkoBlesi)
197
9.BIBLIOTEKAFAKULTETA
Biblioteka Poljoprivrednoprehrambenog fakulteta po svojoj namjeni spada u red

visokokolskihbibliotekaUniverzitetauSarajevu.UsastavujeFakultetaisnabdjevenaje
potrebnom naunom i strunom literaturom za izvoenje nastave. Biblioteka Fakulteta
posjeduje informacione resurse i servise koje koristi radi ispunjenja svojih osnovnih
ciljevaizadataka.
NastalaubrzoposlijeosnivanjaFakultetabibliotekasesanjegovimrazvojemproirivalai
obogaivalasaknjinimfondomsciljemdapomaenastavni,naunoistraivakiistruni
rad. Godine 1991. biblioteka tadanjeg Poljoprivrednog fakulteta bila je jedna od veih
visokokolskih biblioteka sa knjinim fondom od oko 150 000 bibliotekih jedinica,
bogatom zbirkom diplomskih, magistarskih i doktorskih radova, kao i nauno
istraivakih elaborata, studija i seminarskih radova iz oblasti poljoprivrede i
prehrambenih tehnologija. Putem meubiblioteke razmjene biblioteka Fakulteta je
redovno, svake godine dobijala 260 naslova periodike, kako domae tako i iz cijelog
svijeta.Ubibliotecisuutovrijemeradilatriradnika.
RatnimstradanjemzgradeFakulteta1992.godinenestaojeibogatiknjinifondbiblioteke
zajedno sa njenom arhivom i radnom dokumentacijom. Biblioteka ponovo poinje sa
radomprelaskomFakultetauzgraduuKampusuUniverzitetauSarajevu1996.godine.
Slika89.StudentiuBiblioteciFakulteta2009.godine
Mukotrpno obnavljajui svoj fond biblioteka Fakulteta danas raspolae sa 7 400

bibliotekih jedinica, uglavnom vezanih za oblasti koje se prezentiraju i prouavaju u
nastavnom procesu. Uprkos tekoama biblioteka je osigurala pokrivenost bezmalo svih

predmeta koji se izuavaju na Fakultetu kvalitetnom udbenikom i pomonom
literaturom. Vaan dio aktuelnog bibliotekog fonda predstavljaju na Fakultetu uraeni i
odbranjenidiplomski,magistarskiidoktorskiradovi.
O svim doktorskim disertacijama i magistarskim radovima odbranjenim na Fakultetu od
1992. godine vodi se posebna bibliografija. U saradnji sa upravom Fakulteta, biblioteka
razmjenomilipretplatomobezbjeujeredovnopristizanje54naunostrunaasopisaiz
zemljeiinostranstva.Poredtoga,nastavnicimaistudentimanaraspolaganjujevelikibroj
prirunika,enciklopedija,zbornikaradovairjenika.Bibliotekajeaktivnoukljuenausve
aktivnostivezanezaizdavakudjelatnostFakulteta.
Slika90.BibliotekaFakulteta2009.godine(ArhivaFakulteta)
Prirodno je da su najmnogobrojniji korisnici biblioteke Fakulteta studenti, te fakultetski

nastavnici i saradnici u nastavi. Biblioteka je, pored toga, na raspolaganju i svim drugim
zainteresovanimkorisnicimaizprivrede,obrazovnihinaunoistraivakihinstitucija.
Nastojei svojim korisnicima osigurati pristup to veem broju naslova, biblioteka
Fakulteta je uspostavila i razvija meubiblioteku saradnju sa drugim bibliotekama u
zemlji,aprekoNacionalneiuniverzitetskebibliotekeBiHisabibliotekamauinostranstvu.
Biblioteka ima obezbijeen pristup EBSCO HOST i EMERALD bazama podataka nauno
istraivakihistrunihradova.
Od formiranja biblioteke Fakulteta u njoj su kao bibliotekarke i pomone

bibliotekarkeradilegospoe:
-
MilanaMitrovi,
LjiljanaNevrt
MirjanaMihi,
200
BibliotekaFakulteta
-
MirjanaTomi,
LjubinkaBaovi,
eljkaRodii
MirjanaBlaeviLei.
U biblioteci danas kao bibliotekarka radi Elvera Barali, dipl. ing. koja poslove jedinog
bibliotekaraobavljaod1997.godine.BibliotekaFakultetatrenutnojesmjetenaujednoj
prostorijipovrineoko80m2.Usastavubibliotekejeiitaonicasa10itaonikihmjesta.
Posebandioprostorabibliotekeodvojenjezasmjetaj12raunarasastalnimislobodnim
pristupominternetu.
Prioriteti razvoja biblioteke Fakulteta skorom narednom periodu su njeno prerastanje u
centralnu bazu za prikupljanje i distribuiranje naunostrunih informacija iz oblasti
poljoprivredeiprehrambenihtehnologijanatluBosneiHercegovinetenjenoukljuivanje
umreuregionalnorelevantnihspecijaliziranihbibliotekihcentara.
(ElveraBarali,dipl.ing.iDoc.drMilenkoBlesi)
201
10.ZAJEDNIKESLUBEFAKULTETA
Zajednike slube fakulteta predstavljaju, u stvari, niz slubi koje su nekad inile jednu
radnu, a danas su jedna organizaciona jedinica Fakulteta. Kako su to akta Fakulteta
godinama definisala, Zajednike slube, pod rukovodstvom sekretara fakulteta, vre
administrativnopravne,finansijskoknjigovodstvene,tehnikeidrugezajednikeposlove
iineih:
-
Slubazaopteipersonalneposlove,
Slubazamaterijalnofinansijskeposlove,
Studentskasluba,
Slubazatehnikeposlovei
Biblioteka.
Ispod ovih suvopranih birokratskih naziva slubi nalaze se imena desetina i desetina
vrijednih i portvovanih ena i mukaraca koji su za sve godine postojanja Fakulteta
osiguravale njegov rad u skladu sa zakonskim propisima, koji su se starali za uredno
voenjefinansija,kojisuobezbjeivalisveonezametne,apotrebne,dopise,putnenaloge,
zapisnike,izvjetaje,itd.Tosuljudikojisuupisivalistudente,sreivalinjihovedosijee,u
svojim rukama drali desetine hiljada prijava za ispite, ljudi koji su se radovali sa
studentimakadaseispitpoloiikojisusanjimatugovalikadasenaispitupadne,ljudikoji
su ih doekivali i pripremom diplome ispraali sa Fakulteta. To su ljudi koji su zgrade
Fakulteta i njihove instalacije odravali u ispravnom stanju, ljudi koji su prevezli stotine
hiljada kilometara vozei fakultetske autobuse i druga vozila, ljudi koji su dostavljali
potreban kancelarijski, laboratorijski i drugi materijal, ljudi koji su se starali o otpremi i
prijemu pote i o tome da telefonski pozivi stignu do traenih osoba. To su ljudi koji
odravaju istou zgrade, ljudi koji iz portirnice upuuju prvi pozdrav posjetiocu i ljudi
koji bdiju nad imovinom fakulteta nou. Ukratko, to su one ene i mukarci bez kojih
fakultetnebimogaofunkcionisati.
ObiljeavanjegodinjiceFakultetaprilikajedasesazahvalnoupomenuimenaonihkoji
su radili ili jo uvijek rade u njegovim Zajednikim slubama, uz napomenu da je
fakultetskabiblioteka,iakodioZajednikihslubi,predstavljenanadrugimstranicamaove
knjige. Iako je uinjen znaajan napor da se doe do imena svih koji su radili u ovim
slubama Fakulteta, mogue je da su neka imena bivih uposlenika nenamjerno
proputenapaseurednitvotimljudimailinjihovimpotomcimaunaprijedizvinjava.
Slika91.StudentskaslubaFakulteta
UposleniciZajednikihslubikojisupenzionisani,preminuliilinapustiliFakultet
SekretariFakulteta
JovanBugarski
PetarDikli
NadaFrlan
MilenkoKlari
SlavicaFrank
RadmilaStojanovi
Kristi
IsmetaBahtovi
Slubazaoptei
personalneposlove
AnaNikoli
DanicaMari
DobrinkaBabi
DragicaMitrovi
EminaKarkelja
HalilBiber
HalilMuinovi
IdaNenadi
KristinaBender
MarijaSimonovi
Mirsadauki
Muhidinota
OlgaStanii
VahidaHrnji
VeraDaevi
VojislavTriki
Slubaza
materijalno
finansijskeposlove
AleksandarPaajli
AminaZimi
oreCviji
oreTakamanov
IsmetaDurmo
IvkaTrogrli
LjiljanaKuki
MarijaDuej
Mevzetaehovi
MilicaDodi
MirjanaPetrovi
VinkaKozomara
204
Studentskasluba
AleksandraKovaevi
ZumretaDusinovi
SvjetlanaDimi
RajkaLui
GretaKonjevod
DraganDrvendija
SalinHasanovi
Slubazatehnike
poslove
Ahmedemi
AiaMileti
AliMuderizi
AnkaKumircig
AnkaTopalovi
AnteMarkievi
BorkaGatari
BosiljkaGatari
BraimAhmeti
azimenanovi
DanaDragievi
DanicaMilanovi
ZajednikeslubeFakulteta
DragicaPetrovi
Duanunjar
ElzaJovanovi
EmilLuki
FanikaOtinger
FinkaRadoji
GospavaMandi
HaderaPobri
HajruAhmeti
HalilMuinovi
HatidaAkif
HatidaPapovi
IlinkaMandi
IrenaBuru
IsmetFerhatbegovi
IsmetBei
IvankaMilainovi
IzedinZubevi
JelaDuspara
JovankaBjelica
JovankaGari
JozefinaTica
KarmelaKrasny
KataKovaevi
KosaVukovi
LucaIvi
LucijaBabiSoldat
LjubicaTrailovi
MandaDujakovi
MarijaMiljak
MarijaPribilovi
MarijanaPeji
MedihaOmerbegovi
MehoViteki
MelanijaPodini
Mirkouza
Mirkokrkar
Nadaakovi
NadaMartinovi
NadaMuharemovi
NadaPetkovi
NadaTrifunovi
NedeljkaToi
Obrenijauza
OlgaBojovi
PersidaPrpi
PetarBoi
RadinkaVlai
RajkoVujii
Rasimamo
RefikKova
SabinaImamovi
SeadSinanija
SejdaKljuno
SerafinaMilainovi
StevanMaconka
SvetozarPrpi
abanKljuno
teficapalat
uhraHrustan
TahvilaBuo
VasvijaAtovi
VasvijaIbrahimovi
VelinkaMarkievi
VelinkaPeji
VesnaLomigora
VladoMiljanovi
ivanaIsmo
Slika92.DiozaposlenikaZajednikihslubiFakultetapoetkom2010.godine
205
UposleniciZajednikihslubiFakultetafebruara2010.godine
SekretarFakulteta
FatimaTiroindrak
Slubazaoptei
personalneposlove
VahidaBuzar
NedadRaanica
Indiraota
Slubazamaterijalno
finansijskeposlove
AidaAganagi
ZehraBiber
SuadaDjana
Studentskasluba
Jasminaahmanovi
MersihaBrkani
Belmaelebi
Tehnikasluba
MurizRahmanovi
FatimaDrinjak
ZvjezdanKolainac
evkijaMuminovi
MirzaViteki
EdinIaretovi
DinoMujanovi
SeadSinanija
GalibaPeljto
Erminaormehi
MedihaOmerbegovi
SelvedinaMuhi
RahimaNezirovi
AbidaDikonja
MalkaKarijaevi
(Jasminaahmanovi,Doc.drMilenkoBlesi)
206
11.STUDENTIISTUDENTSKEORGANIZACIJEFAKULTETA
Profesor i u to vrijeme dekan Poljoprivrednog fakulteta ak Finci jednu svoju studiju o

starosnojstrukturinastavnogosobljaFakultetaiz1973.godinepoinjerijeima:
"Najveidiofakultetskogkolektivakaodasevjeitokreeizmeudevetnaestei
dvadesetetvrtegodineivota.Dolazegeneracijemladiaidjevojaka,puneaule
smijehomiveselimagorommladosti,privikavajusenaozbiljnostistudioznost
laboratorija, amfiteatra i biblioteke. Gotovo u jednom dahu prolo je tih etiri,
petgodina,anjihovamjestavesuzauzelidrugiistotakomladiipuniplanova
zaivot.
...I,uvijekjetako:kaodaseklatnovremenaetanakratkojiuzbudljivojstazi
ivota izmeu devetnaeste i dvadesetetvrte godine, stavljajui na fakultet
trajanpeatvjeitemladosti."
Na Poljoprivrednoprehrambenom fakultetu koji je kroz svoju istoriju nosio razliita
imena diplomiralo je preko 5 000 studenata. Svi oni, ali i mnogi koji iz razliitih razloga
nisudiplomiralisusvojommladoumoraliostavititragauivotuFakulteta.Fakultet,na
kojem mladi ljudi nastavljaju svoje srednjokolsko obrazovanje i ulaskom u red
akademskih graana poinju svoj cjeloivotni angaman u zahtjevnim pozivima vezanim
zaproizvodnjuhrane,predstavljaimjestonakojemenergijaikreativnostmladostitraii
nalazisvojeartikulacije.
Mnogobrojnesuaktivnostistudenatakojesunasvojnaindavalepeatusvimgodinama
postojanjaFakultetaiovojeprilikazakratkoiuoptenopodsjeanjenasamonekeodnjih.
Prolazeirazliitesistemeadministrativnodravneupravegeneracijestudenatabilesuu
prilici da u manjoj ili veoj mjeri uestvuju u radu fakultetskih organa. Predstavnici
studenatautijelimakaotojeSavjetiliVijeeFakultetaumnogonavratabilisuinicijatori
poboljanja ili korekcija, prije svega nastavnog procesa. Studentska vijea godina i
Fakulteta, ali i svi njegovi studenti uzimali su uea u svim akcijama studenata
Univerziteta, od onih na poboljanju studentskog standarda do iskazivanja javnog
protesta,prmovisanjaprogresivnihpolitikihidejailipodrke,odnsonossuprotstavljanja
odreenimdrutvenimprocesima.
Studenti Fakulteta po zavretku rata u Bosni i Hercegovini institucionalno se organizuju
kroz Udruenje studenata poljoprivrede (USP) u kojem su fakultetski organi imali i
kritikogikonstruktivnogpartnera.Istina,zadnjihgodinaaktivnostiUdruenjadoneklesu
smanjene,alijezaoekivatidaaktuelnareformavisokogobrazovanjanapravinainvrati
studente i njihova udruenja i u sva deavanja na univerzitetima i fakultetima, ali i u
drutvuuopte.
Slike93i94.StudenticeistudentiFakultetanasportskimtakmienjimauokviruAgronomijade
krajemsedamdesetihipoetkomosamdesetihgodina
Slika95.SastruneapsloventskeekskurzijestudenataOdsjekazatehnologiju
poljoprivrednihiprehrambenihproizvodaiUsmjerenjazaZootehniku2005.godine
Studenti Fakulteta posebno su bili i jo uvijek su aktivni na polju sportskih deavanja.

PrilikezapromocijusportskihtalenataFakultetaznaajnorastuod1973.godinekadana
tadanjiPoljoprivrednifakultetdolazipredmetninastavniktjelesnogodgoja.Odtogdoba,
pored redovne nastave tjelesnog odgoja, zapoinju i organizirane sportske oktivnost u
okviruSportskogdrutva"Agronom".
208
StudentiistudeentskeorganiizacijeFakultteta
Savezz organizaccija fizike kulture naa Univerzittetu, redovn

no je organizirao spo
ortska
takm
mienja, odnosno prven
nstava Univeerziteta u brojnim
b
sporrtovima. Zaapaene rezu
ultate
nai studenti i studenticee postizali su, prije svega u nogometu, rukometu, kros
mienjima i u nekim pojedinanim
p
m sportovim
ma. Studentti Fakultetaa sedamdesetih i
takm
osam
mdesetih go
odina sa veelikim uspjehom uestvuju u reprezentativvnim selekccijama
Univerziteta na brojnim univerzijada
u
u bile organizirane naa nivou tad
danje
ma koje su
Jugosslavije.
Posebnapoglavlljastudentsk
keaktivnosttipredstavljjajuuspjen
naueanaamanifestaccijama
n
A
Agronomijad
da organiziirala asocijacija svih jugosloveenskih
koje je pod nazivom
oprivrednih fakulteta i viih kola iz oblasti poljoprivred
p
de. Na Fakulltet su sa gotovo
poljo
svakee Agronomiijade donoeni brojni pehari
p
i priiznanja, ne samo za usspjene sportske,
nego i za nastu
upe u okviru
u kvizova znanja,
z
kulturnoumjetn
nike nastu
upe, itd. Possebno
nti Fakultetaa ostvarili su na Agrronomijadam
ma odranim
m na
zapaene rezulttate studen
Tjenttitu(1975)),Rovinju(1
1976),Ohrid
du(1977),P
Poreu(197
79),Vrnjak
kojBanji(19
986)i
Neum
mu(1988).
Slika96.Studenticceistudentiggeneracije20
002/03.naap
psolventskojveeri
StudeentiFakulteetaredovnosuseodazivalisvim dobrotvornim
d
mihumaniitarnimakciijama.
Na Fakultetu deecenijama djjeluje neforrmalno udru
uenje studeenata dobro
ovoljnih dav
valaca
vodom za trransfuziologgiju Kliniko
og centra K
Koevo, dva ili tri
krvi, koje u saraadnji sa Zav
putagodinjeorganizujeakccijedarivanjakrvi.
vicinekoliko
ogodinasreedinomosam
mdesetihraadiojestudeentski
UzgrradiFakulteetanaGrbav
klub koji je organizovao
o
posjeenee muzike i plesne veeri. Stu
udneti Faku
ulteta
v. brucoijaade. U poseb
bnom sjean
nju, kako m
mnogih generacija
tradicionalno orrganizuju tzv
ka Fakultetta su nekad
da redovno organizovaane apsolveentske
studeenata, tako i nastavnik
209
strune ekskurzije koje su se zavravale apsolvenstkim veerima, pjesmom i plesom

generacijestudenatakojasvojestudiranjeprivodikraju.Zadnjihgodina,naalost,strune
apsolventske ekskurzije zamjenjuju viednevna turistika putovanja apsolvenata u
inostranstvo. Generacije studenata sa svojim profesorima i kolegama sada se, barem za
jednu no, rastaju na apsolventskim veerima koje se organizuju ili na Fakultetu ili u
nekomodsarajevskihrestorana.
210
PRILOZI
TabelaPI1:NastavniplanSavezneVisokepoljoprivrednekolezaplaninskogazdovanje1947/48.godineiPoljoprivrednogodsjeka
Poljoprivrednoumarskogfakultetaod1948/49.godine
GodinaPredmeti
IGODINA
Uvodupoljoprivredu
Neorganskahemija
Analitikahemija
Organskahemija
Botanika
Zoologijasaosnovimaevolucije
Geologijasapetrografijomiminerologija
Poljoprivrednozakonodavstvo
Niageodezija
Meteorologijaiklimatologija
Anatomijaifiziologijadomaihivotinja
Mikrobiologija
Osnovidrutvenihnauka
Ruskijezik
Satisedmino
V
Isemestar
1
1
4
4
4
2
1
2
2
1
2
1
2
2
2
1
2
40
V
IIsemestar
1
4
4
4
3
2
1
2
2
1
2
2
2
1
2
2
2
1
2
42
GodinaPredmeti
IIGODINA
Poljoprivrednemaineiorua
Pedologija
Agrikulturnahemija
Ishranabilja
Fitopatologija
Entomologija
Genetika
Ishranadomaihivotinja
Poljoprivrednatehnologija
Poljoprivrednemelioracije
Poljoprivrednegraevine
Poljoprivrednaelektrifikacija
Politikaekonomija
Ruskijezik
Satisedmino
V
IIIsemestar
2
2
3
2
3
3
2
2
2
2
2
2
2
1
2
1
1
1
2
1
1
1
44
V
IVsemestar
2
4
3
2
2
4
2
2
2
2
2
2
2
1
2
1
1
1
2
1
1
1
2
46
IIIGODINA
Optestoarstvoioplemenjivanjestoke
Mljekarstvo
Livadarstvoipanjatvo
Planinskogazdovanje
Opteratarstvo
Povrtarstvo
Vinogradarstvosavinarstvom
umarstvo
Agrarnapolitikaizadrugarstvo
Pelarstvo
Vsemestar
2
1
4
2
3
3
3
2
3
3
1
2
1
2
2
2
2
1
1
Satisedmino
40
VIsemestar
2
1
4
2
2
3
3
2
3
3
1
2
1
2
2
2
2
2
1
1
2
IVGODINA
Niageodezija
Specijalnostoarstvo
Veterinarstvoizoohigijena
Planinskogazdovanje
Opteratarstvo
Specijalnoratarstvo
Oplemenjivanjebilja
Voarstvosapomologijom
Preradavoaipovra
umarstvo
Poljoprivrednetaksacijei
43
poljoprivrednoknjigovodstvo
Organizacijapoljoprivredneproizvodnje
Slatkovodnoribarstvo
Satisedmino
Ukupanbrojsatistudija
213
VIIsemestar
2
1
6
3
2
2
1
1
3
1
2
3
1
1
1
2
VIIIsemestar
2
1
6
3
2
2
1
1
3
1
1
1
2
1
3
1
1
1
2
2
2
1
2
1
2
1
41
47
6549
PrilogINastavniplanovietvorogodinjihstudijskihprogramaFakulteta
TabelaPI.2:NastavniplanPoljoprivrednogodsjekaPoljoprivrednoumarskogfakulteta1956/57.godine
GodinaPredmeti
IGODINA
Neorganskahemija
Zoologijasaosnovimaevolucije
Geologijasapetrografijomiminerologija
Botanika
Politikaekonomija
Osnovidrutvenihnauka
Organskahemija
Niageodezija
Predvojnikaobuka
Predavnjaivjebesedmino
Ukupnosatisedmino
Godina Predmeti
Isemestar
P
V
4
2
3
1
2
2
2
1
3
3
2
2
2
20
IIsemestar
P
V
1
3
2
2
4
2
3
2
19
1
2
3
2
2
IIGODINA
Mikrobiologija
Pedologija
Agrikulturnahemija
Genetika
Predvojnikaobuka
Ukupnosatisedmino
IIIsemestar
P
V
2
2
3
3
3
2
3
2
2
2
3
2
31
IVsemestar
P
V
3
2
2
3
2
2
3
3
4
2
2
16
12
28
VIIsemestar
P
V
5
3
4
2
2
1
2
1
2
VIIIsemestar
P
V
2
1
1
2
2
1
2
18
13
10
29
29
Vsemestar
P
V
2
1
2
1
4
3
3
1
2
2
VIsemestar
P
V
2
2
2
1
3
3
2
2
1
GodinaPredmeti
IIIGODINA
Fitopatologija
Entomologija
Optestoarstvoioplemenjivanjestole
Mljekarstvo
Opteratarstvo
Voarstvosapomologijom
Vinogradarstvosavinarstvom
Pelarstvo
Predvojnikaobuka
Ukupnosatisedmino
Godina Predmeti
IVGODINA
Specijalnoratarstvo
Specijalnostoarstvo
Veterinarstvoizoohigijena
Poljoprivrednatehnologija
Agrarnapolitikaizadrugarstvo
Poljoprivrednetaksacijei
3
3
4
3
poljoprivrednoknjigovodstvo
3
2
Organizacijapoljoprivredneproizvodnje
2
1
Genetika
2
2
Povrtarstvo
18
11
20
15
Oplemenjivanjebilja
29
35
Predvojnikaobuka
Ukupnosatisedmino
214
3
2
2
1
2
2
19
2
2
2
1
2
14
2
21
10
31
31
4521
TabelaPI.3:NastavniplanOdsjekazaratarstvood1958/59.godine
GodinaPredmeti
IGODINA
Neorganskahemija
Organskahemija
Botanika
Godina Predmeti
Isemestar
P
V
4
3
IIsemestar
P
V
4
3
Osnovamainstvaielektrotehnike
Politikaekonomija
Agrogeologija
Predvojnikaobuka
Ukupnosatisedmino
2
2
2
15
10
2
2
2
13
3
2
2
7
25
20
Vsemestar
P
V
2
1
VIsemestar
P
V
4
3
IIGODINA
Statistika
Poljoprivrednamikrobiologija
Genetika
saosnovamageodezije
Pedologija
Fiziologijabiljaiagrohemija
Predvojnikaobuka
Ukupnosatisedmino
IIIsemestar
P
V
2
2
3
2
3
1
IVsemestar
P
V
3
3
2
2
18
2
2
2
2
3
3
2
14
6
2
2
13
11
29
27
VIIsemestar
P
V
4
2
VIIIsemestar
P
V
3
2
GodinaPredmeti
IIIGODINA
Opteratarstvo
Proizvodnjakrmnogbilja,
livadarstvoipanjatvo
Povrtarstvo
Osnovistoarstva
Zatitabilja
Ukupnosatisedmino
Godina Predmeti
2
3
4
11
2
2
4
9
20
IVGODINA
Specijalnoratarstvo
Oplemenjivanjebilja
Poljoprivrednekalkulacijeiknjigovodstvo
Organizacijapoljoprivrednihgazdinstava
Ekonomikapoljoprivredeizadrugarstvo
10
8
18
Ukupnosatisedmino
215
3
2
4
15
3
1
1
8
23
4
8
14
3299
TabelaPI.4:NastavniplanOdsjekazavoarstvoivinogradarstvood1958/59.godine
GodinaPredmeti
IGODINA
Neorganskahemija
Organskahemija
Botanika
Osnovamainstvaielektrotehnike
Politikaekonomija
Agrogeologija
Predvojnikaobuka
Ukupnosatisedmino
GodinaPredmeti
Isemestar
P
V
4
3
3
2
2
2
3
2
2
2
15
10
IIsemestar
P
V
4
3
3
2
2
2
2
13
2
7
25
20
Vsemestar
P
V
4
2
2
2
3
1
2
2
3
3
3
2
VIsemestar
P
V
GodinaPredmeti
IIIGODINA
Opteratarstvo
Optevoarstvo
Vinogradarstvoivinarstvo
Povrtarstvo
Zatitabilja
Osnovistoarstva
Pelarstvo
Ukupnosatisedmino
IIGODINA
Statistika
Pedologija
Fiziologijabiljaiagrohemija
Genetika
Poljoprivrednemelioracijesaosnovamageodezije
Predvojnikaobuka
Ukupnosatisedmino
IIIsemestar
P
V
2
2
3
2
2
2
3
2
3
1
3
2
18
2
11
29
IVsemestar
P
V
3
2
3
2
4
3
3
2
12
10
22
GodinaPredmeti
15
10
25
3
4
2
3
2
2
2
3
2
13
1
7
IVGODINA
Specijalnovoarstvo
Oplemenjivanjebilja
Preradavoaipovra
Ukupnosatisedmino
20
216
VIIsemestar
P
V
3
2
2
1
4
3
2
14
1
3
1
8
22
VIIIsemestar
P
V
4
4
3
2
4
1
11
7
18
3546
TabelaPI.5:NastavniplanOdsjekazastoarstvood1958/59.godine
GodinaPredmeti
IGODINA
Neorganskahemija
GodinaPredmeti
Isemestar
P
V
4
3
IIsemestar
P
V
Organskahemija
Botanika
Meteorologijasaklimatologijom
Osnovimainstvaielektrotehnike
Zoologija
Politikaekonomija
Predvojnikaobuka
Ukupnosatisedmino
3
2
2
3
2
2
2
2
15
10
3
2
2
14
2
7
25
21
Vsemestar
P
V
3
3
3
3
2
2
4
4
12
12
24
VIsemestar
P
V
4
4
3
3
3
3
IIGODINA
Osnoviratarstva
Proizvodnjakrmnogbilja,
livadarstvoipanjatvo
Genetika
Statistika
Predvojnikaobuka
Ukupnosatisedmino
IIIsemestar
P
V
3
2
3
2
3
3
2
2
18
1
3
2
2
2
12
IVsemestar
P
V
4
0
2
10
30
19
VIIsemestar
P
V
6
4
3
3
2
1
4
1
VIIIsemestar
P
V
4
4
4
1
2
1
10
6
16
3355
GodinaPredmeti
IIIGODINA
Optestoarstvo
Higijenaibolestidomaihivotinja
Mljekarstvo
Ukupnosatisedmino
GodinaPredmeti
IVGODINA
Specijalnostoarstvo
10
10
Planinskogazdovanje
20
Ukupnosatisedmino
217
15
9
24
TabelaPI.6:NastavniplanOdsjekazaratarstvo1982.godine
GodinaPredmeti
Godina Predmeti
IGODINA
Hemija
Botanika
Matematikasastatistikom
Osnovimarksizmasateorijomipraksom
socijalistikogsamoupravljanja
Osnovioptenarodneodbraneidrutvene
samozatiteSFRJ
Fizikovaspitanje
Ukupnosatisedmino
Isemestar
P
V
3
2
3
2
2
2
2
1
IIsemestar
P
V
2
2
2
2
2
2
12
2
11
2
11
23
20
IIGODINA
Biohemija
Pedologija
Mikrobiologija
Fiziologijabiljaka
Melioracijeiureenjezemljita
samozatiteSFRJ
Fitofarmacija
Politikaekonomija
Mehanizacijaratarskeproizvodnje
Ukupnosatisedmino
IIIsemestar
P
V
3
2
3
2
IVsemestar
P
V
2
2
2
2
3
2
2
11
3
3
16
2
9
3
14
25
25
VIIsemestar
P
V
4
3
2
2
2
1
VIIIsemestar
P
V
4
3
2
2
2
1
2
2
2
1
GodinaPredmeti
IIIGODINA
Agrohemija
Genetika
Opteratarstvo
Proizvodnjakrmnogbilja
Oplemanjivanjebiljasasjemenarstvom
Entomologija
Agrarnapolitika
Ukupnosatisedmino
Godina Predmeti
Vsemestar
P
V
3
2
4
2
3
1
3
1
2
1
2
1
VIsemestar
P
V
IVGODINA
Specijalnoratarstvo
Povrtarstvo
3
3 Fitopatologija
3
3 Osnovitehnologijeratarskihproizvoda
2
2 Trokoviikalkulacije
2
1 Tritepoljoprivrednihproizvoda
4
2 Organizacijapoljoprivrednihgazdinstava
17
8
14
11 Predavnjaivjebesedmino
25
25
Ukupnosatisedmino
218
2
3
3
16
1
2
9
25
2
14
25
3624
2
11
TabelaPI.7:NastavniplanOdsjekazavoarstvoivinogradarstvo1982.godine
GodinaPredmeti
Godina Predmeti
IGODINA
Hemija
Botanika
samozatiteSFRJ
Fizikovaspitanje
Ukupnosatisedmino
Isemestar
P
V
3
2
3
2
2
2
2
1
IIsemestar
P
V
2
2
2
2
2
2
12
2
11
2
11
23
20
IIGODINA
Biohemija
Pedologija
Mikrobiologija
Fiziologijabiljaka
samozatiteSFRJ
Politikaekonomija
Mehanizacijaratarskeproizvodnje
Fitofarmacija
Ukupnosatisedmino
IIIsemestar
P
V
3
2
3
2
IVsemestar
P
V
2
2
2
2
3
2
3
3
16
3
2
14
2
1
11
GodinaPredmeti
IIIGODINA
Agrohemija
Genetika
Optevoarstvo
Vinogradarstvosaampelografijom
Proizvodnjacvijeaiukrasnogbilja
Entomologija
Pelarstvo
Agrarnapolitika
Ukupnosatisedmino
Godina Predmeti
Vsemestar
P
V
3
2
4
2
4
2
3
2
VIsemestar
P
V
IVGODINA
Specijalnovoarstvo
Oplemenjivanjevoakaivinoveloze
2
3 Fitopatologija
2
2 Preradavoa
3
1 Preradagroa
2
1
2
1 Trokoviikalkulacije
2
4
2 Organizacijapoljoprivrednihgazdinstava
16
9
15
10 Predavnjai vjebesedmino
25
25
Ukupnosatisedmino
219
VIIsemestar
P
V
3
2
2
3
1
3
2
3
3
16
2
9
25
VIIIsemestar
P
V
3
3
2
1
2
1
3
1
2
1
2
2
14
9
23
3586
TabelaPI.8:NastavniplanOdsjekazastoarstvo1982.godine
GodinaPredmeti
IGODINA
Hemija
Zoologija
Proizvodnjastonehrane
samozatiteSFRJ
Fizikovaspitanje
Ukupnosatisedmino
Godina Predmeti
Isemestar
P
V
3
2
2
2
2
2
2
1
IIsemestar
P
V
2
2
2
2
2
2
Biohemija
Mikrobiologija
Mehanizacijastoarskeproizvodnje
Genetika
Stoarstvooptidio
Mljekarstvo
Projektovanjeustoarstvu
Agrarnapolitika
Ukupnosatisedmino
IIIsemestar
P
V
3
2
3
2
2
3
1
2
IVsemestar
P
V
2
2
4
2
3
2
3
3
Politikaekonomija
1
2
11
1
2
11
samozatiteSFRJ
Ukupnosatisedmino
1
14
1
9
1
13
1
10
11
11
22
22
Vsemestar
P
V
3
2
4
3
4
3
3
3
VIsemestar
P
V
GodinaPredmeti
IIIGODINA
IIGODINA
23
23
VIIsemestar
P
V
4
3
2
2
2
1
2
2
1
3
3
2
16
9
25
VIIIsemestar
P
V
6
4
2
2
2
1
2
2
14
10
24
3547
Godina Predmeti
IVGODINA
Stoarstvo specijalnidio
Higijenadomaihivotinja
Ribarstvo
Osnovitehnologijestoarskihproizvoda
4
2
Trokoviikalkulacije
4
2
Tritepoljoprivrednihproizvoda
14
11
15
10
25
25
25
25
Ukupnosatisedmino
3
4
3
3
220
TabelaPI.9:NastavniplanOdsjekazapreraduikontrolupoljoprivrednihproizvoda1982.godine
GodinaPredmeti
IGODINA
Hemija
MatematikaI
MatematikaII
Tehnikocrtanje
Osnovimainstva,elektrotehnike
iregulacija
Poznavanjeikontrolasirovina
samozatiteSFRJ
Fizikovaspitanje
Ukupnosatisedmino
Godina Predmeti
Isemestar
P
V
3
2
2
2
1
IIsemestar
P
V
2
2
2
Biohemija
Fizikalnahemija
Optaitehnolokamikrobiologija
iregulacija
Termodinamika
Tehnolokeoperacije
2
10
11
2
11
18
22
Vsemestar
P
V
VIsemestar
P
V
IIIsemestar
P
V
3
2
IIGODINA
samozatiteSFRJ
Politikaekonomija
Ukupnosatisedmino
IVsemestar
P
V
3
2
3
2
3
2
2
2
2
2
3
15
10
13
10
25
23
VIIsemestar
P
V
VIIIsemestar
P
V
GodinaPredmeti
IIIGODINA
Godina Predmeti
Preradamlijekaimlijenihproizvoda
Preradamesaidrugihstonihproizvoda
Tehnologijauljaimasti
2
2
2
1
2
2
14
Proizvodnjagotovehrane
Preradapalinjihproizvoda
Obradaipreradaduhana
Projektovanjepreraivakihpogona
Ekonomikaprehrambeneindustrije
Ukupnosatisedmino
3
15
10
25
IVGODINA
Proizvodnjabrana,skroba,eera
ipreraevina
Preradavoa,povraibezalkoholnihpia
Proizvodnjavina,pivaijakih
alkoholnihpia
Standardizacijaikontrolaproizvoda
Ukupnosatisedmino
11
25
221
3
13
3
12
2
2
13
2
2
12
25
25
3532
TabelaPI.10:NastavniplanOpegodsjekaod1995/96.do1998/99.godine
GodinaPredmeti
IGODINA
Hemija
Botanika
Zoologija
Matematikasastatistikomiinformatikom
Biohemija
Pelarstvo
Ribarstvo
Stranijezik
Sociologija
Naukaoodbrani
Fizikovaspitanje
Ukupnosatisedmino
Isemestar
P
V
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
GodinaPredmeti
IIsemestar
P
V
2
2
2
2
2
2
2
2
2
1
2
3
2
17
2
12
16
2
13
29
29
Vsemestar
P
V
2
2
3
2
2
1
1
1
VIsemestar
P
V
2
2
1
2
1
2
1
1
2
2
IIGODINA
Mikrobiologija
Fiziologijabiljaka
Agrohemija
Pedologija
Melioracije
Genetika
Anatomijaifiziologija
domaihivotinja
Mljekarstvo
Hortikultura
Agrarnapolitika
Stranijezik
Ukupnosatisedmino
IIIsemestar
P
V
2
2
2
2
2
1
2
1
3
2
IVsemestar
P
V
3
2
1
2
3
2
2
2
2
2
17
10
3
2
2
17
2
2
2
15
27
32
VIIsemestar
P
V
4
2
3
2
1
1
4
2
VIIIsemestar
P
V
2
2
2
2
2
2
1
2
3
2
GodinaPredmeti
IIIGODINA
Mehanizacijaupoljoprivredi
Operatarstvo
Opevoasrtvo
Vinogradarstvoivinarstvo
Povrtlarstvo
Entomologijasafitofarmacijom
Opestoarstvosaoplemenjivanjem
domaihivotinja
Poljoprivrednegraevine
Ukupnosatisedmino
2
17
1
13
14
16
30
30
222
GodinaPredmeti
IVGODINA
Specijalnoratarstvo
Specijalnovoarstvo
Oplemenjivanjebilja
Fitopatologijasafitofarmacijom
Specijalnostoarstvo
Tehnologijapoljoprivrednih
proizvoda
Trokoviikalkulacije
Organizacijapoljoprivredne
proizvodnje
Ukupnosatisedmino
10
16
19
29
15
31
4445
TabelaPI.11:NastavniplanOdsjekzatehnologijupoljoprivrednihiprehrambenihproizvodaod1995/96.do1998/99.godine
GodinaPredmeti
IGODINA
HemijaI
HemijaII
Tehnikocrtanje
Matematikasainformatikom
GodinaPredmeti
Isemestar
P
V
4
2
IIsemestar
P
V
4
1
4
3
4
Sociologija
Naukaoodbrani
Fizikovaspitanje
Ukupnosatisedmino
3
2
2
2
11
14
2
8
12
IIIsemestar
P
V
4
2
4
2
2
2
3
1
IIGODINA
Biohemija
Fizikalnahemija
Tehnolokamikrobiologija
Termodinamikasatehnikomhlaenja
iregulacija
Tehnolokeoperacije
Stranijezik
Ukupnosatisedmino
25
20
IIIGODINA
Vsemestar
P
V
VIsemestar
P
V
Tehnologijamlijeka
Tehnologijamesaidrugih
stonihproizvoda
Projektivanjepreraivakihpogona
Tehnologijapelinjihproizvoda
Tehnologijagotovehrane
Stranijezik
Ukupnosatisedmino
Tehnologijavoa,povrai
bezalkoholnihpia
Tehnologijabrana,kroba,eera
ipreraevina
Tehnologijasladaipiva
Tehnologijavina
2
2
2
Tehnologijajakihalkoholnihpia
Standardizacijaikontrolaproizvoda
Ukupnosatisedmino
10
2
2
3
2
2
18
IVsemestar
P
V
4
2
2
1
3
4
18
2
11
1
2
2
9
15
29
24
VIIsemestar
P
V
VIIIsemestar
P
V
GodinaPredmeti
GodinaPredmeti
2
20
30
IVGODINA
2
11
3
4
2
17
2
2
2
12
4
20
31
29
12
30
223
4097
TabelaPI.12:NastavniplanOpegodsjekaod1998/99.do2004/05.akademskegodine
GodinaPredmeti
IGODINA
Hemija
Statistika
Agrometeorologijasaklimatologijom
Naukaoodbrani
Biologija
Biohemija
Genetikaibiotehnologija
Sociologijasela
Sportskoobrazovanje
Ukupnosatisedmino
Isemestar
P
V
6
5
4
3
3
2
3
1
4
1
20
12
32
IIsemestar
P
V
6
5
3
2
4
3
3
1
1
17
11
28
GodinaPredmeti
Vsemestar
P
V
5
2
4
2
5
2
6
4
20
10
30
VIsemestar
P
V
4
2
4
2
3
2
4
3
4
2
19
11
30
IIGODINA
Ukrasnobiljeiparkovi
Mikroimolekularnabiologija
Higijenaizdravljeivotinja
IzbronipredmetI
a)Akvakultura
b)Pelarstvo
IzbornipredmetII
a)Fiziologijabiljaka
b)Tehnologijauvanjaproizvoda
Stranijezik
Agrohemija
Osnovebiljneproizvodnje
Pedologija
Ukupnosatisedmino
IIIsemestar
P
V
3
2
4
3
3
2
3
2
3
2
2
2
3
2
2
1
6
25*
13*
38*
IVsemestar
P
V
3
2
4
2
6
4
5
4
18
12
30
GodinaPredmeti
IIIGODINA
Stoarstvosaoplemenjivanjem
Ratarstvo
Voarstvo
Ureenjeuemljita
Ukupnosatisedmino
GodinaPredmeti
IVGODINA
Osnovepreradepoljoprivrednihproizvoda
Mljekarstvo
Agrarnapolitikasazakonodavstvom
Trokovi,kalkulacijeiraunovodstvo
Povrtlarstvo
Vinogradarstvo
Fitopatologijasafitofarmacijim
Oplemenjivanjebiljaka
Upravljanjepoljoprivrednimgazdinstvima
Ukupnosatisedmino
VIIsemestar
P
V
5
3
3
2
2
5
4
5
1
20
10
30
VIIIsemestar
P
V
4
2
3
2
4
3
3
2
5
2
19
11
30
4614*
*Zavisnoododabranogizbornogpredmeta
224
TabelaPI.13:NastavniplanOpegodsjekaUsmjerenjeBiljnaproizvodnjaod1998/99.do2004/05.godine
GodinaPredmeti
IGODINA
Hemija
Statistika
Naukaoodbrani
Botanika
Biohemija
Sociologijasela
Sportskoobrazovanje
Ukupnosatisedmino
Isemestar
P
V
6
5
4
3
3
2
3
1
4
1
20
12
32
GodinaPredmeti
IIsemestar
P
V
4
3
3
2
4
3
3
1
3
15
11
26
IIGODINA
Fiziologijabiljaka
Pelarstvo
Zatitaiureenjeokolia
Stranijezik
Agrohemija
Pedologija
Operatarstvo
Ukupnosatisedmino
IIIsemestar
P
V
3
2
3
2
3
2
2
2
3
2
6
20
10
30
IVsemestar
P
V
3
2
4
2
5
4
6
4
18
12
30
VIIsemestar
P
V
4
2
2
1
5
4
5
1
16
8
24
VIIIsemestar
P
V
3
2
4
3
3
2
4
2
5
2
19
11
30
GodinaPredmeti
IIIGODINA
Opevoarstvo
Agrarnapolitikaizakonodavstvo
Krmnobiljeitravnjaci
Specijalnoratarstvo
IzbornipredmetI
a)Poljoprivrednegraevine
b)Tehnologijeuvanjaproizvoda
c)Metodetadasavjetodavneslube
Ureenjezemljita
Povrtlarstvo
IzbornipredmetII
a)Sjemenarstvo
b)Vonoiloznorasadnitvo
c)Ljekovitoizainskobilje
Ukupnosatisedmino
Vsemestar
P
V
6
4
2
4
3
5
3
2
1
19
11
30
GodinaPredmeti
VIsemestar
IVGODINA
P
V
Specijalnovoarstvo
Osnovipreradebiljnihproizvoda
3
Fitopatologijasafitofarmacijom
Vinogradarstvo
Upravljanjepoljoprivrednimgazdinstvima
4
4
3 Ukupnosatisedmino
4
2
2
1
17
10
27
225
4293
TabelaPI.14:NastavniplanOpegodsjekaUsmjerenjeZootehnikaod1998/99.do2004/05.godine
GodinaPredmeti
IGODINA
Hemija
Statistika
Naukaoodbrani
Zoologija
Biohemija
Sociologijasela
Sportskoobrazovanje
Ukupnosatisedmino
Godina Predmeti
Isemestar
P
V
6
5
4
3
3
2
3
1
4
1
20
12
IIsemestar
P
V
4
3
4
3
1
15
3
2
3
3
11
32
26
Vsemestar
P
V
4
3
2
3
2
4
3
4
3
VIsemestar
P
V
3
2
IIGODINA
Anatomijaifiziologijaivotinja
Akvakultura
Pelarstvo
Zatitaiureenjeokolia
Stranijezik
Pedologija
Opestoarstvo
Ukupnosatisedmino
IIIsemestar
P
V
5
4
3
2
4
2
2
2
3
2
6
23
12
25
IVsemestar
P
V
5
4
4
3
6
5
15
12
27
GodinaPredmeti
IIIGODINA
Ishranaivotinja
Krmnobiljeitravnjaci
Poznavanjeitehnologijastonehrane
Poznavanjeipreradamlijeka
Izbornipredmeti(izbordvapredmeta)
a)Kuniarstvo
b)Kuniljubimci
c)Kinologija
d)Uzgojiishranadivljai
Higijenaizdravljeivotinja
Ukupnosatisedmino
Godina Predmeti
17
28
IVGODINA
Specijalnostoarstvo
Etologija
4
2 Trokovi,kalkulacijeiraunovodstvo
Oplemenjivanjeivotinja
Poznavanjeipreradamesa
2
2 Upravljanjepoljoprivrednimgazdinstvima
2
2
2 Ukupnosatisedmino
2
2
5
4
11
16
12
28
226
VIIsemestar
P
V
6
4
2
1
5
4
5
1
18
10
28
VIIIsemestar
P
V
5
3
4
3
5
3
5
2
19
11
30
4388
TabelaPI.15:NastavniplanOdsjekazatehnologijupoljoprivrednihiprehrambenihproizvodaod1998/99.do2004/05.godine
GodinaPredmeti
IGODINA
HemijaI
Isemestar
P
V
4
2
6
4
GodinaPredmeti
IIsemestar
P
V
Tehnikocrtanje
Statistika
Naukaoodbrani
HemijaII
PoznavanjeikontrolasirovinaI
Sociologijasela
Biohemija
Sportskoobrazovanje
Ukupnosatisedmino
3
4
18
2
1
12
4
6
3
4
1
18
2
4
2
3
11
30
29
Vsemestar
P
V
VIsemestar
P
V
IIGODINA
Fizikalnahemija
iregulacija
Stranijezik
Termodinamikasatehnikomhlaenja
PoznavanjeikontrolasirovinaII
Tehnolokeoperacije
Ukupnosatisedmino
IIIsemestar
P
V
6
3
6
4
IVsemestar
P
V
22
10
5
6
4
3
18
2
4
2
2
10
32
30
VIIsemestar
P
V
VIIIsemestar
P
V
GodinaPredmeti
IIIGODINA
GodinaPredmeti
IVGODINA
Tehnologijavina
Tehnologijajakihalkoholnihpia
Tehnologijavoa,povra
ibezalkoholnihpia
Tehnologijamesaidrugih
stonihproizvoda
Tehnologijasladaipiva
Trokovi,kalkulacije
iraunovodstvo
Tehnologijabrana,kroba,
eeraipreraevina
Tehnologijamlijeka
Tehnologijamastiiulja
19
11
3
18
2
12
Ukupnosatisedmino
30
Triteprehrambenihproizvoda
Kontrolaproizvoda
Ekonomskoprojektovanje
Upravljanjeuprehrambenoj
industriji
Ukupnosatisedmino
11
19
30
227
19
30
11
30
4482
PRILOGIINastavniplanovipostdiplomskihmagistarskihstudijaFakulteta
TabelaPII.1:NastavniplanovipostdiplomskihmagistarskihstudijaFakulteta2008.godine
RATARSTVO
Predmet
Uvodumetodikunaunograda
Matematskostatistikemetode
Ekologijausjeva
Agrotehnika
Herbologija
Povrtlarstvo
Oplemenjivanjeratarskih
kultura
ita
Industrijskobilje
Izradamagistarskograda
Sati
20
20
30
30
30
II
40
III
30
Hranjivavrijednoststonihkrmiva
III
III
IV
50
40
50
Industrijskaproizvodnjastonehrane
III,IV
III,IV
III,IV
TEHNOLOGIJABILJNIHPROIZVODA
Predmet
Semestar
I
I
TEHNOLOGIJAANIMALNIHPROIZVODA
Predmet
Semestar Sati
I
20
I
30
Biohemijski,fiziki,
mikrobiolokiprocesiikvalitet
I
40
ivenihnamirnica
Kontrolaispravnostiivenih
II
40
namirnica
Preradamlijeka
II
Preradamesa
II
Preradamlijeka
III
Preradamesa
III
III
Ekonomikaprerade
III
IV
VINOGRADARSTVO
Predmet
Semestar
Metodenaunoistraivakog
I
rada
I
Fiziologijavinoveloze
Ekologijausjeva
Agrotehnikavinoveloze
Oplemenjivanjevinoveloze
Ekonomskeosnove
vinogradarskeproizvodnje
Izbornipredmeti
Proizvodnjaloznogsadnog
materijala
Podizanjevinograda
Ampelografija
ISHRANADOMAIHIVOTINJA
Predmet
Semestar
Metodenaunograda
I
I
Biohemijaishranedomaihivotinja
I
Fiziologijaishranedomaihivotinja
I
Tehnologijaproizvodnjestonehrane
I,II
Konzerviranje,oplemenjivanjeiiskoritavanje
II,III
stonehrane
Semestar
I
I
I
II
II
50
50
20
20
40
40
50
48
52
60
65
40
Sati
20
30
Biohemijski,fiziki,mikrobioloki
procesiikvalitetivenihnamirnica
40
Kontrolaispravnostiivenihnamirnica
II
40
II
70
III
III
III
IV
70
40
40
50
Preradaita,proizvodiodita,eeri,
konditorskiproizvodi,med,kafaizaini
Preradavoaipovraibiljnemasnoe
Ekonomikaprerade
PROIZVODNJAPOVRAUZATIENOMPROSTORU
Predmet
Semestar
Sati
Sati
20
20
30
30
30
II
II
II
30
40
30
50
II
II
III
30
70
30
Staklenici,plasteniciitunelisa
mikroklimom
Proizvodnjarasada
Klasinisistemiproizvodnjepovra
Savremenisistemiproizvodnjepovra
III
30
Zatitapovra
III
30
III
50
Ekonomikaproizvodnjepovra
III
20
Marketingpovra
III
15
III
IV
50
70
Vodnofizikasvojstvatlaisupstrata
Dvaizbornapredmeta
III
III
IV
15
30
50
II,III
Sati
20
20
22
24
50
229
TabelaPII.1:...nastavak
VOARSTVO
Predmet
Fiziologijavoaka
Semestar
I
I
Sati
20
30
II
55
Morfologijavoaka
II
60
Agrotehnikavoaka
II
60
Pomotehnikavoaka
III
60
Biolokoekonomskeosnove
III
30
voarskeproizvodnje
IV
70
EKONOMIKAPOLJOPRIVREDEIPREHRAMBENEINDUSTRIJE
Predmet
Semestar
Sati
I
20
Operacionaistraivanja
I
30
Metodeistraivanjaagroindustrije
I,II
40
Teorijatrokova
I,II
50
Ekonomikaproizvodnje
II,III
50
Marketing
II,III
50
Analizaposlovanja
II,III
40
III,IV
ZATITABILJAFITOMEDICINA
Predmet
Semestar
I
I
Metodeeksperimentalnog
I,II
radaufitomedicini
Fitofarmacija
I,II
Entomologija
I,II,III
Fitopatologija
I,II,III
IV
Sati
20
30
50
60
75
90
50
ODRIVOUPRAVLJANJEZEMLJITEM
Predmet
Semestar
I
I
Primijenjenapedologija
I
Hidromelioracijetla
II
Plodnosttlaiishranabilja
II
Ekolokeitehnikefunkcijetlaivode
II
Osnoviureenjaprostorai
III
poljoprivrednogzemljita
Upravljanjevodama
III
IV
Sati
20
30
35
35
35
30
30
30
50
KONTROLAKVALITETAHRANEIPIA
Predmet
Semestar
Metodikanaunograda
I
Statistikemetodeuproizvodnji,
I
prometuikontrolihraneipia
Ishranastanovnitva
I
Sati
20
PROIZVODNJAIPRIMJENACVIJEAIUKRASNOGBILJA
Predmet
Semestar Sati
I
20
25
20
Kontrolakvalitetastonehrane
15
Kontrolapoljoprivrednihsirovina
Kontrolamasnoa
Upravljanjekvalitetomvodeu
prehrambenojindustriji
Mikrobiologijaivenihnamirnica
Analitikakontrolakvaliteta
Higijenanamirnica
Kontrolaispravnostiivenih
namirnica
Ekonomikaproizvodnjehraneipia
Marketinghraneipia
Zakonskaregulativau
proizvodnjihraneipia
I
II
30
15
II
30
II
II
III
30
30
20
III
30
III
III
20
15
Proizvodnjacvijeaiukrasnogbilja
Istorijavrtneumjetnostii
hortikulture
Ekonomikaproizvodnjecvijea
Oplemenjivanjehortikulturnihbiljaka
Primjenacvijeaiukrasnogbilja
uenterijeruieksterijeru
Izbornipredmet(dvapredmeta)
Cvjearskaekologija
Vodnofizikasvojstvatlaisupstrata
Bioloka,organskaimineralna
ubriva
tetoinecvijeaiukrasnihkultura
Fiziologijahortikulturnihbiljaka
III
20
IV
50
230
30
40
II
20
II
II
30
20
III
30
III
III
III
20
20
III
15
III
III
25
20
Marketingcvijea
III
15
Ureenjeparkovaipredjela
Fitocenologija
Travnjaci
III
III
IV
IV
20
15
15
50
PRILOGIIINastavniplanovidodiplomskihstudijskihprogramaFakultetaprema
principimaBolognaprocesa
TabelaPIII.1:NastavniplanstudijskogprogramaVoarstvoivinogradarstvonaodsjekuBiljna
proizvodnjaod2005/06.do2007/08.akademskegodine(satiikreditnibodoviposemestru)
IIgodina
Igodina
Predmet
ISEMESTAR
Biometrikasainformatikom
Botanika
Genetika
Hemija
(E)CTS
60
60
60
60
5
5
5
5
Matematika
30
Klimatologija
30
Poljoprivrednamehanizacija
60
Stranijezik
30
Tjelesniodgoj
30
UkupnoIsemestar
420
IIISEMESTAR
Agrarnapolitikasa
30
zakonodavstvom
Poljoprivredaiokoli
30
Optevinogradarstvo
60
Optevoarstvo
60
Rasadnikaproizvodnja
60
UkrasnobiljeiparkoviI
60
Izbornipredmeti
60
UkupnoIIIsemestar
360
VSEMESTAR
Oplemenjivanjevoakai
vinoveloze
IIIgodina
Sati
Trokoviikalkulacijeu
voarskovinogradarskoj
proizvodnji
Preradavoaigroa
Tritepoljoprivrednih
proizvoda
Integralnaproizvodnja
voarskovinogradarskih
kultura
Berbaiuvanjeplodova
Izbornipredmeti
UkupnoVsemestar
2,5
2,5
5
30
Predmet
Sati (E)CTS
IISEMESTAR
PedologijaI
30
2,5
Biohemija
45 3,75
Fiziologijabiljaka
45 3,75
Ishranabiljaka
60
5
Mikrobiologijau
poljoprivredi
60
5
PedologijaII
60
5
Ureenjezemljita
60
5
Stranijezik
30
Tjelesniodgoj
30
UkupnoIIsemestar
420
30
IVSEMESTAR
2,5
Ampelografija
30
2,5
2,5
5
5
5
5
5
30
Entomologija
Fitopatologija
Specijalnovoarstvo
UkrasnobiljeiparkoviII
Izbornipredmeti
60
60
60
30
120
360
5
5
5
2,5
10
60
60
30
2,5
30
2,5
60
60
60
360
UkupnoIVsem estar
VISEMESTAR
Upravljanjefarmamau
voarskovinogradarskoj
60
proizvodnji
30
5
Izradazavrnog
(Baccalaureat)rada
120
10
Studentskapraksa
180
15
5
5
30
UkupnoVIsemestar
360
30
Svegakontaktsati
2280
231
Svega(E)CTS
180
IIIgodina
IIgodina
Igodina
TabelaPIII.2:NastavniplanstudijskogprogramaRatarstvoipovrtlarstvonaodsjekuBiljna
proizvodnjaod2005/06.do2007/08.akademskegodine(satiikreditnibodoviposemestru)
Predmet
ISEMESTAR
Biometrikasainformatikom
Botanika
Genetika
Hemija
Sati
(E)CTS
60
60
60
60
5
5
5
5
Matematika
Klimatologija
Stranijezik
Tjelesniodgoj
UkupnoIsemestar
IIISEMESTAR
Operatarstvo
Poljoprivredaiokoli
Agrarnapolitikasa
zakonodavstvom
SpecijalnoratarstvoI
Proizvodnja,spremanjei
iskoritavanjekrmnogbilja
PovrtlarstvoI
Izbornipredmeti
UkupnoIIIsemestar
VSEMESTAR
30
30
60
30
30
420
2,5
2,5
5
60
30
5
2,5
Predmet
IISEMESTAR
PedologijaI
Biohemija
Fiziologijabiljaka
Ishranabiljaka
Mikrobiologijau
poljoprivredi
PedologijaII
Ureenjezemljita
Stranijezik
Tjelesniodgoj
UkupnoIIsemestar
IVSEMESTAR
SpecijalnoratarstvoII
Travnjatvo
30
2,5
60
Sati (E)CTS
30
45
45
60
2,5
3,75
3,75
5
60
60
60
30
30
420
5
5
5
30
60
60
5
5
PovrtlarstvoII
60
Entomologija
60
60
Fitopatologija
60
60
60
360
5
5
30
Izbornipredmeti
60
360
30
kultura
60
Sjemenarstvo
30
2,5
30
2,5
30
2,5
60
30
2,5
120
360
10
30
proizvoda
Osnoviorganskeproizvodnje
upoljoprivredi
ratarskopovrtlarskoj
proizvodnji
uvanjeiuskladitenje
ratarskopovrtarskihkultura
Izbornipredmeti
UkupnoVsemestar
30
UkupnoIVsemestar
VISEMESTAR
Upravljanjefarmamau
ratarskopovrtlarskoj
60
proizvodnji
Izradazavrnog
120
(Baccalaureat)rada
Studentskapraksa
180
UkupnoVIsemestar
360
5
10
15
30
Svegakontaktsati
2280
232
Svega(E)CTS
180
TabelaPIII.3:NastavniplanstudijskogprogramaZootehnikanaodsjekuZootehnikaod2005/06.
do2007/08.akademskegodine(satiikreditnibodoviposemestru)
IIgodina
Igodina
Predmet
Sati
ISEMESTAR
Hemija
60
Zoologija
60
Matematika
30
Biometrika
60
Genetika
60
Klimatologija
30
Ekologijauanimalnoj
proizvodnji
60
Stranijezik
30
Tjelesniodgoj
30
UkupnoIsemestar
420
IIISEMESTAR
Ponaanjeidobrobit
45
ivotinja
Optestoarstvo
60
Ishranaivotinja,optidio
60
Kontrolakvaliteteiprerada
60
stonehrane
45
Izbornipredmeti
90
IIIgodina
(E)CTS
5
5
2,5
5
5
2,5
Predmet
IISEMESTAR
Sati (E)CTS
Biohemija
Osnovipedologije
Mehanizacijauzootehnici
Krmnobilje
Mikrobiologijauzootehnici
Anatomijadomaihivotinja
60
45
45
60
60
45
5
3,75
3,75
5
5
3,75
Fiziologijadomaihivotinja
Stranijezik
Tjelesniodgoj
UkupnoIIsemestar
IVSEMESTAR
45
30
30
420
3,75
Ishranapreivara
60
5
5
Ishrananepreivara
Peradarstvo
60
30
5
2,5
Svinjogojstvo
30
2,5
Konjogojstvo
Akvakultura
Graevineuzootehnici
Izbornipredmeti
UkupnoIVsemestar
VISEMESTAR
zootehnici
Upravljanjefarmamau
stoarskojproizvodnji
Izradazavrnog
(baccalaureat)rada
Studentskapraksa
30
30
30
90
360
2,5
2,5
2,5
7,5
30
30
2,5
30
2,5
120
10
180
15
UkupnoVIsemestar
360
5
30
3,75
3,75
7,5
UkupnoIIIsemestar 360
VSEMESTAR
Oplemenjivanjedomaih
60
ivotinja
30
Govedarstvo
60
Ovarstvoikozarstvo
60
Proizvodnjaipreradamesa
Proizvodnjaiprerada
mlijeka
Triteanimalnihproizvoda
Izbornipredmeti
UkupnoVsemestar
30
2,5
30
2,5
30
90
360
2,5
7,5
30
30
30
Svegakontaktsati
2280
233
Svega(E)CTS
180
TabelaPIII.4:NastavniplanstudijskogprogramaPrehrambenetehnologijenaodsjeku
Prehrambenetehnologijeod2005/06.do2007/08.akademskegodine(satiikreditnibodovipo
semestru)
IIgodina
Igodina
Predmet
ISEMESTAR
HemijaI
Humanaishrana
Matematika
Metodeitehnikeprezentacije
Zatitaokoliauprehrambenoj
industriji
Tehnikafizika
Metodeanalizeproizvodnihi
poslovnihprocesa
Stranijezik
Tjelesniodgoj
UkupnoIsemestar
IIISEMESTAR
Standardizacijaikontrola
kvalitetaprehrambenih
proizvoda
Politikaizakonodavstvou
proizvodnjiiprometuhrane
Izbornanastavnagrupa
a)Tehnologijaprehrambenih
proizvodabiljnogporijekla
(Osnovibiljneproizvodnje;
Osnovitehnologijeprehrambenih
proizvodabiljnogporijekla;
biljnogporijekla;Obradai
preradaduhana)
b)Tehnologijaprehrambenih
proizvodaanimalnogporijekla
(Osnovianimalneproizvodnje;
Tehnologijamesa,ribeijajaI;
Tehnologijamlijekaimlijenih
proizvodaI,Poznavanjei
kontrolasirovinaanimalnog
porijekla)
c)Tehnologijavrenja(Osnovi
biljneproizvodnje;Osnovi
tehnologijeprehrambenih
proizvodabiljnogporijekla;
biljnogporijekla;Osnovi
tehnologijevrenja)
UkupnoIIIsemestar
Sati
(E)CTS
60
30
60
30
5
2,5
5
2,5
60
60
60
Predmet
IISEMESTAR
Sati
(E)CTS
60
60
60
30
5
5
5
2,5
60
Biohemija
Fizikahemija
HemijaII
Optamikrobiologija
Termodinamikasatehnikom
hlaenja
Tehnolokeoperacije
60
Vodauprehrambenojindustriji
30
2,5
Stranijezik
Tjelesniodgoj
UkupnoIIsemestar
IVSEMESTAR
30
30
420
30
360 30
30
30
420
30
60
60
30
2,5
210
17,5
(Tehnologijabezalkoholnihpia;
Tehnologijabiljnihuljaimasti;
Tehnologijabrana;Tehnologija
skrobaieera;Tehnologijavoai
povra)+Izbornipredmetisa
otvorenihlista
(Tehnologijamesa,ribeijajaII;
proizvodaII;Tehnologijamastii
ulja)+Izbornipredmetisa
otvorenihlista
c)Tehnologijavrenja(Separacioni
procesiitehnike;Tehnologija
etanolaisireta;Tehnologijaslada
ipiva;Tehnologijavina)+Izborni
predmetisaotvorenihlista
360
30
234
UkupnoIVsemestar
360
30
TabelaPIII4....nastavak
IIIgodina
Predmet
VSEMESTAR
Trokovi,kalkulacijei
raunovodstvo
Ekonomskoprojektovanjeu
(Tehnologijakonditorskih
proizvoda;Tehnologijagotove
hrane)+Izbornipredmetisa
otvorenihlista
(Tehnologijapelinjihproizvoda;
Tehnologijagotovehrane)+
Izbornipredmetisaotvorenihlista
c)Tehnologijavrenja(Analiza
kvalitetaalkoholnihpia;
Tehnologijajakihalkoholnihpia)
+Izbornipredmetisaotvorenih
lista
UkupnoVsemestar
Sati
(E)CT
S
60
30
2,5
60
210
17,5
360
30
Predmet
VISEMESTAR
industriji
Izradazavrnog(baccalaureat)
rada
Studentskapraksa
UkupnoVIsemestar
Sati
(E)CTS
60
120
10
180
15
360
30
Svegakontaktsati
2280
235
Svega(E)CTS
180
TabelaPIII.5:NastavniplanstudijskogprogramaEkonomikapoljoprivredenaodsjekuEkonomika
poljoprivredeiprehrambeneindustrijeod2005/06.do2007/08.akademskegodine(satiikreditni
bodoviposemestru)
IIgodina
Igodina
Predmet
ISEMESTAR
Matematika
poslovnihprocesa
Hemija
Biologija
Sati
(E)CTS
60
Predmet
Sati (E)CTS
IISEMESTAR
Ishranaifiziologijabiljaka
60
5
60
Osnovipedologije
45
3,75
60
60
5
5
3,75
2,5
Osnoviekonomsketeorije
60
Ruralnasociologija
30
Metodeitehnike
30
prezentacije
Stranijezik
30
Tjelesniodgoj
30
UkupnoIsemestar
420
IIISEMESTAR
Oplemenjivanjebilja
30
2,5
Zatitabilja
30
2,5
Stoarstvo
60
Akvakultura
30
2,5
30
2,5
Izbornipredmeti
180
15
360
30
Osnoviureenjazemljita
45
30
Ratarstvoiproizvodnja
60
krmnogbilja
Voarstvoivinogradarstvo
60
Povrtlarstvoiproizvodnja
60
ukrasnogbilja
Stranijezik
30
Tjelesni odgoj
30
UkupnoIIsemestar
420
IVSEMESTAR
Osnoviekonomije
30
60
proizvoda
Trokoviikalkulacije
60
uprehrambenojindustriji
Knjigovodstvou
60
Triteprehrambenih
60
proizvodaI
Triteprehrambenih
30
proizvodaII
Agrarnapolitikai
60
zakonodavstvo
UkupnoIVsemestar
360
VISEMESTAR
60
60
60
180
360
5
15
30
IIIgodina
UkupnoIIIsemestar
VSEMESTAR
poljoprivredi
Upravljanjeprojektnim
ciklusom
Upravljanjefarmama
Izbornipredmeti
UkupnoVsemestar
2,5
30
2,5
Izbornipredmeti
Izradazavrnog
(baccalaureat)rada
Studentskapraksa
UkupnoVIsemestar
5
5
5
30
2,5
5
5
5
5
2,5
5
30
60
120
10
180
360
15
30
Svegakontaktsati
2280
236
Svega(E)CTS
180
PIII.6:NastavniplanstudijskogprogramaEkonomikaprehrambeneindustrijenaodsjeku
EkonomikaPoljoprivredeiprehrambeneindsutrijeod2005/06.do2007/08.akademskegodine
(satiikreditnibodoviposemestru)
IIgodina
Igodina
Predmet
ISEMESTAR
Sati
(E)CTS
Sati
(E)CTS
Predmet
IISEMESTAR
Tehnolokeoperacije
Matematika
poslovnihprocesa
60
60
60
60
Hemija
60
60
Biologija
60
60
60
30
2,5
Ruralnasociologija
30
2,5
30
2,5
Metodeitehnikeprezentacije
30
2,5
60
Stranijezik
Tjelesniodgoj
UkupnoIsemestar
IIISEMESTAR
proizvoda
Tehnologijamesaidrugihstonih
proizvoda
Industrijskaproizvodnjastone
hrane
30
30
420
30
30
30
420
30
60
30
2,5
60
60
60
60
30
2,5
60
30
2,5
60
Izbornipredmeti
120
10
30
2,5
360
30
60
360
5
30
60
Izbornipredmeti
60
60
rada
120
10
60
Studentskapraksa
180
15
60
120
360
10
30
IIIgodina
UkupnoIIIsemestar
VSEMESTAR
Upravljanjeprojektnimciklusom
industriji
Upravljanjekvalitetomu
prehrambenojind.
Izbornipredmeti
UkupnoVsemestar
Tehnologijavoa,povrai
bezalkoholnihpia
Tehnologijapekarskihi
konditorskihproizvoda
Tehnologijaobradeiprerade
duhana
Tehnologijamastiiulja
Tehnologijavina,pivai
alkoholnihpia
Stranijezik
Tjelesniodgoj
UkupnoIIsemestar
IVSEMESTAR
Osnoviekonomije
proizvoda
Trokoviikalkulacije
Knjigovodstvouprehrambenoj
industriji
I
II
UkupnoIVsemestar
VISEMESTAR
UkupnoVIsemestar
360
30
Svegakontaktsati
2280
237
Svega(E)CTS
180
TabelaPIII.7:NastavniplanstudijskogprogramaVoarstvoivinogradarstvonaodsjekuBiljna
proizvodnjausvojen2008.godine(satiikreditnibodoviposemestru)
IIIgodina
IIgodina
Igodina
Predmet
ISEMESTAR
Sati
(E)CTS
Botanika
Genetika
60
60
6
6
Hemija
60
Matematikasabiometrikom
60
Genezazemljitaiekosistem
30
Stranijezik
Tjelesniodgoj
UkupnoIsemestar
IIISEMESTAR
Agrarnapolitikasa
zakonodavstvom
Biohemija
Fiziologijabiljaka
Optevoarstvo
Proizvodnjavonogiloznog
sadnogmaterijala
Osnovipejsanogoblikovanja
Optevinogradarstvo
UkupnoIIIsemestar
VSEMESTAR
30
30
330
3
30
30
40
50
60
Predmet
IISEMESTAR
Pedologija
Klimatologija
Mehanizacijaubiljnoj
proizvodnji
Melioracijeiureenje
zemljita
Mikrobiologijaubiljnoj
proizvodnji
Stranijezik
Tjelesniodgoj
UkupnoIIsemestar
IVSEMESTAR
Sati (E)CTS
60
30
6
3
60
60
60
30
30
330
30
Ishranabiljaka
60
4
5
6
Opaentomologija
Fitopatologija
Specijalnovoarstvo
30
30
60
3
3
6
30
60
30
60
300
3
6
30
Izbornipredmeti
60
300
30
60
45
4,5
Tehnologijavoanakonberbe
60
45
4,5
Zatitavoakaivinoveloze
proizvoda
Ampelografija
Izbornipredmeti
UkupnoVsemestar
60
90
30
20
30
60
300
3
6
30
10
210
30
UkupnoIVsemes tar
VISEMESTAR
Upravljanjefarmama
biljnojproizvodnji
Izbornipredmeti
Izradazavrnog
(baccalaureat)rada
Studentskapraksa
UkupnoVIsemestar
Svegakontaktsati
1770
238
Svega(E)CTS
180
TabelaPIII.8:NastavniplanstudijskogprogramaRatarstvoipovrtlarstvonaodsjekuBiljna
proizvodnjausvojen2008.godine(satiikreditnibodoviposemestru)
IIIgodina
IIgodina
Igodina
Predmet
ISEMESTAR
Sati
(E)CTS
Botanika
Genetika
60
60
6
6
Hemija
60
Matematikasabiometrikom
60
Genezazemljitaiekosistem
30
Stranijezik
Tjelesniodgoj
UkupnoIsemestar
IIISEMESTAR
Biohemija
Fiziologijabiljaka
Operatarstvo
SpecijalnoratarstvoI
PovrtlarstvoI
Travnjaci
UkupnoIIIsemestar
VSEMESTAR
30
30
330
3
30
40
50
30
60
60
30
30
300
4
5
3
6
6
3
3
30
60
Zatitaratarskopovrtlarskihkultura
Uskladitenjeiuvanjeratarsko
povrtlarskihkultura
Izbornipredmeti
60
UkupnoIVsemestar
VISEMESTAR
Osnoviorganske
poljoprivredneproizvodnje
Sjemenarstvo
30
30
120
3
12
300
30
UkupnoVsemestar
Predmet
IISEMESTAR
Sati
(E)CTS
Pedologija
Klimatologija
Mehanizacijaubiljnoj
proizvodnji
Mikrobiologijaubiljnoj
proizvodnji
Stranijezik
Tjelesniodgoj
UkupnoIIsemestar
IVSEMESTAR
KrmnobiljeII
Entomologija
Fitopatologija
SpecijalnoratarstvoII
PovrtlarstvoII
Ishranabilja
60
30
6
3
60
60
60
30
30
330
3
30
60
30
30
60
60
60
300
6
3
3
6
6
6
30
30
30
Trokoviikalkulacije
45
4,5
Upravljanjefarmama
Izbornipredmet
rada
Studentskapraksa
UkupnoVIsemestar
45
30
4,5
3
10
20
210
8
30
Svegakontaktsati
1770
239
Svega(E)CTS
180
TabelaPIII.9:NastavniplanstudijskogprogramaAnimalnaproizvodnjanaodsjekuZootehnika
usvojen2008.godine(satiikreditnibodoviposemestru)
IIIgodina
IIgodina
Igodina
Predmet
ISEMESTAR
Sati
(E)CTS
Predmet
IISEMESTAR
Anatomijaifiziologijadomaih
ivotinja
Biohemija
Krmnobilje
Mehanizacijauanimalnojproizvodnji
Mikrobiologijauanimalnoj
proizvodnji
Stranijezik
Tjelesniodgoj
Sati
(E)CTS
Hemija
60
60
Matematika
Zoologija
Osnovipedologije
30
45
45
3
4
4,5
45
45
60
60
5
5
6
5
Genetika
60
Osnovibiometrike
Stranijezik
Tjelesniodgoj
UkupnoIsemestar
IIISEMESTAR
Ishranaivotinja,optidio
Opestoarstvo
Poznavanjeitehnologija
stonehrane
Agrarnapolitikasa
zakonodavstvom
Izbornipredmeti
UkupnoIIIsemestar
VSEMESTAR
Oplemenjivanjedomaih
ivotinja
Govedarstvo
30
30
30
330
3,5
3
30
30
330
30
30
60
60
3
6
6
UkupnoIIsemestar
IVSEMESTAR
Ishranapreivara
Ishrananepreivara
Akvakultura
60
45
45
6
4
5
45
Konjogojstvo
45
30
Peradarstvo
45
75
300
7
30
60
300
7
30
60
45
4,5
60
45
4,5
Ovarstvoikozarstvo
45
30
Svinjogojstvo
Triteanimalnihi
Izbornipredmeti
UkupnoVsemestar
30
Izbornipredmeti
UkupnoIVsemestar
VISEMESTAR
uanimalnojproizvodnji
Upravljanjefarmama
Ponaanjeidobrobitfarmskih
ivotinja
Preradamesairibe
30
30
Proizvodnjaipreradamlijeka
30
75
300
Izradazavrnog(baccalaureat)rada
Studentskapraksa
UkupnoVIsemestar
20
10
210
8
4
30
30
30
Svegakontaktsati
1770
Svega(E)CTS
240
180
TabelaPIII.10:NastavniplanstudijskogprogramaAkvakulturanaodsjekuZootehnikausvojen
2008.godine(satiikreditnibodoviposemestru)
IIIgodina
IIgodina
Igodina
Predmet
ISEMESTAR
Sati
(E)CTS
Hemija
60
Matematika
Zoologija
30
45
3
4
Osnovipedologije
45
4,5
Genetika
60
Osnovibiometrike
Stranijezik
Tjelesniodgoj
UkupnoIsemestar
IIISEMESTAR
Hidrobiologija
Ekologijaisistematikaakvatinih
organizama
30
30
30
330
3,5
3
45
60
Ihtiologija
60
30
30
75
300
3
7
30
Oplemenjivanjedomaihivotinja
60
Uzgojmorskihriba
45
Uzgojakvatinihbeskimenjaka
45
Ihtiopatologija
45
Triteanimalnihproizvoda
Izbornipredmeti
UkupnoVsemestar
30
75
300
3
7
30
Ponaanjeidobrobitfarmskih
ivotinja
Agrarnapolitika
Izbornipredmeti
UkupnoIIIsemestar
VSEMESTAR
30
Predmet
IISEMESTAR
Anatomijaifiziologijadomaih
ivotinja
Biohemija
Krmnobilje
Mehanizacijauanimalnoj
proizvodnji
Mikrobiologijauanimalnoj
proizvodnji
Stranijezik
Tjelesniodgoj
Sati
(E)CTS
60
45
45
5
5
60
60
30
30
330
30
45
60
60
Riboloviribolovniturizam
30
Prirodniresursiinjihovazatita
Izbornipredmeti
UkupnoIVsemestar
VISEMESTAR
raunovodstvo
Upravljanjefarmama
Preradaiuvanjeakvatinih
organizama
rada
Studentskapraksa
45
60
300
4
6
30
45
4,5
45
4,5
45
25
20
210
UkupnoIIsemestar
IVSEMESTAR
Ishranariba
Uzgojribautoplovodnim
ribnjacima
Uzgojribauhladnovodnim
ribnjacima
UkupnoVIsemestar
30
Svegakontaktsati
1770
241
Svega(E)CTS
180
TabelaPIII.11:NastavniplanstudijskogprogramaPrehrambenetehnologijenaodsjeku
Prehrambenetehnologijeusvojen2008.godine(satiikreditnibodoviposemestru)
IIgodina
Igodina
Predmet
ISEMESTAR
Sati
(E)CTS
Predmet
IISEMESTAR
Fizikahemija
HemijaII
PoznavanjeikontrolasirovinaII
(Sirovinebiljnogporijekla)
Termodinamikasatehnikom
hlaenja
Sati
(E)CTS
HemijaI
Statistika
60
30
6
3
60
60
6
6
Matematika
60
60
30
60
30
Opamikrobiologija
30
60
30
30
330
6
3
Stranijezik
Tjelesniodgoj
30
30
UkupnoIIsemestar
IVSEMESTAR
30
30
330
30
30
60
Tehnologijamesa,ribeijaja
60
60
Humanaishrana
30
30
Osnovitehnologijegotovehrane
30
60
60
60
60
300
30
30
300
3
30
30
60
60
60
60
60
Osnovitehnologijemlijeka
60
20
Izbornipredmet(i)
UkupnoVsemestar
90
300
9
30
10
210
4
30
PoznavanjeikontrolasirovinaI
(Sirovineanimalnogporijekla)
Zatitaokoliauprehrambenoj
industriji
Tehnikafizika
Stranijezik
Tjelesniodgoj
UkupnoIsemestar
IIISEMESTAR
Tehnolokeoperacijeu
Prehrambenabiohemija
Tritepoljoprivrednihi
Standardizacijaikontrolakvaliteta
IIIgodina
Prehrambenamikrobiologija
UkupnoIIIsemestar
VSEMESTAR
Higijenapogonauprehrambenoj
industriji
Osnovitehnologijeproizvoda
biljnogporijeklaII
Osnovitehnologijeproizvoda
biljnogporijeklaI
Osnovitehnologijevina,pivai
alkoholnihpia
UkupnoIVsemestar
VISEMESTAR
industriji
Izbornipredmet(i)
rada
Studentskapraksa
UkupnoVIsemestar
Svegakontaktsati
1770
242
Svega(E)CTS
180
TabelaPIII.12:NastavniplanstudijskogprogramaEkonomikaagroindustrijenaodsjeku
Ekonomikapoljoprivredeiprehrambeneindustrijeusvojen2008.godine(satiikreditnibodovipo
semestru)
IIIgodina
IIgodina
Igodina
Predmet
ISEMESTAR
Sati
(E)CTS
60
60
30
30
30
60
6
6
3
3
3
6
30
30
330
3
30
Genetika
30
Opestoarstvo
60
Opevoarstvoivinogradarstvo
Operatarstvoipovrtlarstvo
Zatitabilja
Osnoviekonomije
UkupnoIIIsemestar
VSEMESTAR
raunovodstvo
Upravljanjekvalitetom
60
60
30
30
30
300
6
6
3
3
3
30
Hemija
Matematika
Zoologija
Botanika
Ruralnasociologija
poslovnihprocesa
Stranijezik
Tjelesniodgoj
UkupnoIsemestar
IIISEMESTAR
Tritepoljoprivrednihi
Izbornipredmeti
UkupnoVsemestar
Predmet
IISEMESTAR
Sati
(E)CTS
Biohemija
Optamikrobiologija
Fiziologijaifertilizacija
Osnovipedologije
Osnoviureenjazemljita
30
30
60
45
45
3
3
6
4,5
4,5
60
Stranijezik
Tjelesniodgoj
UkupnoIIsemestar
IVSEMESTAR
Tehnologijaproizvoda
animalnogporijekla
Tehnologijaproizvodabiljnog
porijekla
Ruralnirazvoj
Izbornipredmeti
30
30
330
3
30
75
7,5
75
7,5
30
120
3
12
UkupnoIVsemestar
VISEMESTAR
Ekonomskoprojektovanje
300
30
Upravljanjefarmama
industriji
rada
Studentskapraksa
UkupnoVIsemestar
60
60
60
60
60
6
6
60
60
300
6
30
60
6
6
6
20
10
210
8
4
30
Svegakontaktsati
1770
243
Svega(E)CTS
180
PRILOGIVNastavniplanovidiplomskih(master)studijskihprogramaFakultetapremaprincipima
Bolognaprocesa
TabelaPIV.1:Nastavniplanovidiplomskih(master)studijskihprogramaFakultetaprema
principimaBolognaprocesausvojeni2008.i2009.godine(brojsatii/E/CTSposemestru)
RATARSTVO
Predmet
Sem.
Eksperimentalna
I
statistika
Fiziologijaiishrana
I
ratarskihbiljaka
Mehanizacijauratarskoj
I
proizvodnji
Metodenaunograda
I
Upravljanjezemljitemu
I
ratarstvu
Izbornipredmeti
I
Sati
(E)CTS
60
60
30
30
90
30
Herbologija
II
60
Industrijskobilje
II
60
Mahunarke
II
30
II
30
II
60
Izbornipredmeti
II
60
Ekonomikapoljoprivrede
III
60
Integralnazatitaratarskihkultura
III
60
Ljekovitoizainskobilje
Sjemenarstvoratarskihkultura
Izbornipredmeti
Izradazavrnograda
Ukupno
III
III
III
IV
60
30
90
6
3
9
30
120
kultura
ita
245
POVRTLARSTVO
Predmet
Sem. Sati (E)CTS
Eksperimentalna
I
60
6
statistika
Fiziologijaiishrana
I
60
6
biljaka
Mehanizacijau
I
30
3
povrtlarskojproizvodnji
Metodenaunograda
I
30
3
Upravljanjezemljitemu
I
90
9
povrtlarstvu
Izbornipredmeti
I
30
3
Biolokiiekoloki
II
60
6
iniociuzgojapovra
Sjemenarstvo
II
30
3
povrtlarskihkultura
Tehnologijauvanja
II
30
3
povrtlarskihproizvoda
Zatitabiljau
II
90
9
povrtlarstvu
Izbornipredmeti
II
90
9
Agrobiotopizatienog
III
60
6
prostora
Cvjearstvo
III
30
3
Ekonomika
III
60
6
poljoprivrede
Specijalnopovtlarstvo
III
60
6
Izbornipredmeti
III
90
9
Izradazavrnograda
IV
30
Ukupno
120
TabelaPIV.1:...nastavak
VOARSTVO
Predmet
Sem. Sati (E)CTS
Eksperimentalnastatistika
I
60
6
Fiziologijaiishranavoaka
I
60
6
Mehanizacijavoarske
I
30
3
proizvodnje
Metodenaunograda
30
FLORISTIKAIPEJSANOOBLIKOVANJE
Predmet
Sem. Sati (E)CTS
Metodenaunograda
I
30
3
I
60
6
Mehanizacijauproizvodnji
I
30
3
cvijeaiukrasnogbilja
Upravljanjezemljitem
I
60
6
ufloristici
Morfologijaiekologija
voaka
Izbornipredmeti
Agrotehnikavoaka
Fertilizacijavoaka
60
UkrasnobiljeicvijeeI
60
I
II
II
60
90
30
6
9
3
I
II
II
60
60
60
6
6
6
Pomologija
II
60
II
60
Pomotehnikavoaka
Izbornipredmeti
Ekolokisistemi
proizvodnjevoa
Ekonomikapoljoprivredne
proizvodnje
II
II
60
60
6
6
Izbornipredmeti
Dekorativnadendrologija
UkrasnobiljeicvijeeII
Osnovevoarstva
ivinogradarstva
Povrtlarstvo
Izbornipredmeti
II
II
60
60
6
6
III
60
Pejsanoprojektovanje
III
60
III
60
III
40
Integralnazatitavoaka
III
50
III
40
Oplemenjivanjevoaka
III
40
III
60
III
40
III
40
III
IV
60
6
30
120
III
IV
60
6
30
120
Proizvodnjavonog
sadnogmaterijala
Izbornipredmeti
Izradazavrnograda
Ukupno
Historijapejsane
arhitekture
Ljekovito,aromatino
izainskobilje
Proizvodnjacvijeaipovra
uzatienomprostoru
Podizanjeinjegaukrasnih
travnjaka
Izbornipredmeti
Izradazavrnograda
Ukupno
246
Bolognaprocesa
FITOMEDICINA
Sem
Predmet
.
Metodenaunograda
I
I
Instrumentalnemetode
I
Metodeeksperimentalnog
I
radaufitomedicini
Genetskeosnove
otpornosti
I
biljaka
Izbornipredmeti
I
VINOGRADARSTVOIVINARSTVO
Sem
Sat
Predmet
.
i
Osnovevinogradarstva(alt.)
I
30
Osnovevinarstva(alt.)
I
48
Ekologijavinoveloze
I
60
Sat
i
30
60
30
(E)CT
S
3
6
3
(E)CT
S
6
6
6
60
60
30
Fiziologijaiishrana
vinoveloze
60
90
30
Opafitopatologija
II
60
Opaentomologija
Opafitofarmacija
Opaherbologija
Mehanizacijau
fitomedicini
Izbornipredmeti
II
II
II
60
30
30
6
3
3
Metodenaunograda
Regulativauvinogradarstvu
ivinarstvu
Ampelografija
Hemijavina
Mehanizacijauvinogradarstvu
II
60
Mikrobiologijavina
II
30
4,5
II
60
II
30
Specijalnafitopatologija
III
60
II
90
Specijalnaentomologija
III
60
III
25
Specijalnaherbologija
III
30
III
60
Specijalnafitofarmacija
III
60
III
60
Ekonomikazatitebilja
Izbornipredmeti
Izradazavrnograda
Ukupno
III
IV
30
60
3
6
30
120
Oplemenjivanjevinoveloze
Izbornipredmeti
Vinogradarstvo
Destilatiiuzgredniproizvodi
vinarstva
Ekonomikavinogradarstva
ivinarstva
Kontrolaioptimizacija
enolokihprocesa
Marketinggroaivina
Izbornipredmeti Vinarstvo
Izradazavrnograda
Ukupno
III
III
IV
30
90
3
9
30
120
247
30
II
II
II
30
45
30
6
4,5
3
ODRIVOUPRAVLJANJEZEMLJITEMI
RURALNIMPROSTOROM
Predmet
Sem. Sati (E)CTS
Matematikostatistike
I
30
3
metode
Metodenaunograda
I
30
3
Genezazemljitai
I
30
3
ekosistem
Zatitazemljitaiodrivi
I
45
4,5
razvoj
Melioracije
I
60
6
OsnoveGeografskog
I
45
4,5
informacionogsistema
Opapedologija
Ishranabiljakai
fertilizacija
Upravljanjevodama
Agroekolokozoniranje
Komasacijazemljita
Metodelaboratorijskihi
terenskihistraivanja
zemljita
Planiranjeiodrivi
razvojruralnogprostora
Tloiorganska
poljoprivreda
Upotrebnavrijednost
zemljita
Izbornipredmeti
Izradazavrnograda
Ukupno
EKONOMIKAAGROINDUSTRIJE
Predmet
Sem. Sati (E)CTS
Metodenaunograda
30
Metodeistraivanja
uagroindustriji
60
30
30
Izbornipredmeti
Ekonomika poljoprivredei
Marketingpoljoprivredno
15
II
30
II
60
Ruralnirazvoj
II
60
AgrarnapolitikaII
Teorijatrokova
Izbornipredmeti
II
II
II
30
60
3
6
6
60
II
60
II
II
II
30
45
45
3
4,5
4,5
II
30
Meunarodnatrgovina
III
60
II
30
Raunovodstvo
III
60
II
30
Upravljanjeprojektnim
ciklusom
III
60
II
30
Analizaposlovanja
III
60
III
IV
300
30
30
120
Izbornipredmeti
Izradazavrnograda
Ukupno
III
IV
6
30
120
248
Bolognaprocesa
ANIMALNAPROIZVODNJA
Predmet
Sem.
I
Genetskiresursidomaih
I
ivotinjairiba
Primijenjenaetologijaibriga
I
oivotinjama
Uvodunaunirad
I
Izbornipredmeti
I
Sati
60
(E)CTS
6
90
60
30
3
6
AKVAKULTURA
Predmet
Sem. Sati (E)CTS
Uvodunaunirad
I
30
3
Eksperimentalna
I
60
6
statistika
Vodaivodeniresursi
I
60
7
BosneiHercegovine
Ekologijakopnenihvoda
I
60
8
Izbornipredmeti
I
6
Anatomijaifiziologija
II
60
6
riba
Biodiverzitetihtiofaune
II
60
6
BosneiHercegovine
Ishranariba
II
60
6
Izbornipredmeti
II
12
Izbornipredmeti
III
30
Izradazavrnograda
IV
30
Ukupno
120
Populacijskagenetika
II
60
Reprodukcijadomaihivotinja
II
60
Uzgojnemetodeiuzgojniplanovi
Izbornipredmeti
Izbornipredmeti
Izradazavrnograda
Ukupno
II
II
III
IV
90
9
12
30
30
120
HRANAIISHRANAIVOTINJA
Predmet
Sem.
I
PrincipiishraneivotinjaI
I
PrincipiishraneivotinjaII
I
Hranjivavrijednostkrmiva
I
Sati
60
60
60
60
(E)CTS
6
6
6
6
Tehnologijahranezaivotinje
60
II
60
II
45
II
45
Sigurnosthrane
II
30
II
60
Nutricionizam
II
60
II
II
III
III
IV
45
45
30
4
4
3
27
30
120
Izbornipredmeti
Izbornipredmeti
Izradazavrnograda
II
III
IV
15
30
30
Kvalitetisigurnosthrane
zaivotinje
Ishranapreivarau
proizvodnjimlijeka
Ishranapreivarau
proizvodnjimesa
Ishrananepreivarau
proizvodnjimesaijaja
Ishrana,zdravljeidobrobitivotinja
Ekolokiaspektiishraneivotinja
Metodenaunograda
Izbornipredmeti
Izradazavrnograda
Ukupno
249
ANALIZAHRANE
Predmet
Sem. Sati (E)CTS
Hemijahrane
I
60
6
Mikrobiologijahrane
I
60
6
Uvodulaboratorijski rad
I
60
6
Legislativauoblastihrane
I
60
6
Sistemikvalitetau
I
30
3
Upravljanjekvalitetomu
I
30
3
laboratorijihrane
Osnovehemijske
II
60
6
instrumentalneanalize
Ukupno
120
PREHRAMBENETEHNOLOGIJE
Sat
Predmet
Sem.
i
Biotehnologijahrane
I
30
I
60
Hemijahrane
I
60
(E)CT
S
3
6
6
Metodenaunograda
30
Mikrobiologijanamirnica
Prehrambenoininjerstvo
Senzornaanaliza
I
I
I
30
60
30
3
6
3
Biohemijahrane
II
30
Instrumentalnemetode
Alt.nastavnagrupa:Tehnologija
PPbiljnogiliTehnologijaPP
animalnogporijekla*
II
30
II
15
Izbornipredmeti
II
Analizaposlovanja
III
60
III
60
III
Izbornipredmeti
III
Izradazavrnograda
IV
30
Menaderskisistemi
osiguranjakvaliteta
Alt.nastavnagrupa:Tehnologija
PPbiljnogiliTehnologijaPP
animalnogporijekla*
Ukupno
120
*NastavnagrupaTehnologijaPP
animalnogporijekla:Fermentirani
mlijeninapici,Tehnologijaanimalnih
mastiiulja,Tehnologijakobasica,Sirarstvoi
Tehnologija
suhomesnatihproizvoda.
*NastavnagrupaTehnologijaPP
biljnogporijekla:Tehnologijavoaipovra,Tehnologija
biljnihuljaimasti,Tehnologijaproizvodnjeiprerade
brana,Fermentisanaalkoholnapia,Destilisana
alkoholnapiaiTehnologijaugljikohidrata.
250
KONTROLAKVALITETAHRANEIPIA
Sem
Sat
(E)CT
Predmet
.
i
S
Metodenaunograda
I
30
3
I
60
6
Ishranastanovnitva
I
60
6
Aditiviuprehrambenoj
I
30
3
industriji
Mikrobiologijanamirnica
I
30
3
Higijenaisanitacija
I
60
6
Senzornaanaliza
I
30
3
Upravljanjekvalitetom
vode
II
60
6
Toksikologijahrane
II
30
3
Instrumentalnemetodeu
kontrolikvalitetahrane
uvanjeirukovanje
hranom
Zakonskaregulativau
proizvodnjihraneipia
Izbornipredmeti
Genetikaigenetiko
ininjerstvo
uprehrambenojtehnologiji
Dostignuautehnologiji
gotovehrane
Marketingpoljoprivrednihi
Menaderskisistemi
osiguranjakvaliteta
Analizaposlovanja
Kontrolaproizvoda
Izbornipredmeti
Izradazavrnograda
Ukupno
II
30
II
60
II
30
II
III
30
III
30
III
30
III
46
III
III
III
IV
30
30
3
3
9
30
120
PRILOGVSpisakdiplomiranihinenjeraPoljoprivrednoprehrambenogfakultetaSarajevo
PRILOG5LISTADIPLOMIRANIHINENJERAPOLJOPRIVREDNOPREHRAMBENOG
FAKULTETASARAJEVOOD1949.DOKRAJA2009.GODINE
1949.godina
IleiMaks
MaksimoviGrbac
Antonija
PetijeviObrad
ResuloviHusnija
ViskiIvo
1950.godina
ArhJoe
ArhKeeljMira
apinMilena
elebiMevedeta
DozetNatalija
KuzinkijeviRua
MarkieviSlobodan
NendlBojan
PetijeviMira
ResuloviNevzeta
RistiRadenka
eremetIzet
1951.godina
AreinaBranko
uriJagoda
GradaeviHusein
Hadiahmetovi
Sulejman
JoksimoviMilutin
JugoviFanika
JugoviLjubo
KrinikVeljko
LiinaAleksandar
MihajlovskiNikola
NikolinoviLjiljana
ParijezSimo
StepanovZorka
ZovkiIvan
1952.godina
AlajbegoviNail
BiakiMuhamed
ButuroviDevleta
ButuroviSabrija
uliDragutin
Dramianin
Dragoljub
ikiAbdulah
urkoviMilo
DIPLOMIRANIINENJERIOPTEG(OPEG)ODSJEKA
GackiEdhem
GalijaeviHamzalija
Gogiaslav
IsakoviSadik
IekMata
JaloviiNedad
KapetanoviMidhat
KaraiMirko
KindibalDragomir
KomatinaMiro
KovaeviEsad
KoariMehmed
KrpanMladen
KrsmanoviBorkica
LatalLjerka
LavriTanja
LjumoviMihajlo
MilanoviSlavko
MiretiSreko
Nikitoviedomir
PerendaMunib
PindoBranko
PopoviRadisav
PribaniVladimir
RaduloviVaso
RamadanoviAli
Riza
Roneviarko
Stamenkovi
Borislav
estakVladimir
VrdoljakSran
VuinoviElena
VukoviBlagoje
ZariJovan
ZeliVladimir
1953.godina
AganoviNedad
BelakoviLjerka
BuriSimo
aueviZahid
HouskaDrago
JahiDevad
JaareviAdem
JoniHristina
KooviDejan
KurbelRobert
ManasovMetodi
MarkotiBranko
MiloeviAleksandar
MiloeviRua
MrkobradaMileva
MuratbegoviFerid
PapiNikola
RakarZlatko
SaraeviZiba
SiglIvica
UdoviVladimir
VasiNikola
VasiljeviOlga
VinjevacOlga
1954.godina
BajgoriHusein
BeharaLjubinka
BiliNikola
BukojeviJosip
CvijetiBlagoje
FakiReuf
FiljakRuica
GuzinaNemanja
HandiRamiz
HrustiLatif
JuriiTomislav
KajtazEsad
KapetanoviHusein
KobiMaida
KopitoviPetar
KrstanoviRadmila
MaiMuhamed
MehmedbaiPrao
Rabija
MikoviMilojka
MlaenJovan
Muharemagi
Mujesira
MuniiKsenija
Nadadinedomir
NikoliTeodor
OreJozo
OsmanagiBelagi
Seniha
OstojiSreko
PavlovMarija
PerutkaDragutin
PekoPavle
PirijaOsman
PirnatMirko
PlejiJakov
PobriFerid
PopoviIli
Branislava
RebacSead
251
SaviBranka
SelmanagiAbdulah
SelmanagiNedad
SjekloaDuan
SofoZlatan
SpueviVeljko
StaniMiroslav
StojanoviDesimir
okiAleksandar
VisockiVelimir
VrdoljakKuliiOlga
VukoviPetar
1955.godina
AdilagiFikret
AlbahariJudita
AliEmina
BarudanoviJelena
BaiHafiza
BisiDenana
BrezovacBoko
eukVladimir
opiaslav
DlakiMulo
DragieviVeselin
DodoRadoslav
ElezoviSead
HadiMilivoj
HadimusiZakir
HajroDemal
HauzerOlga
HodiMuharem
HoriHatida
ImamoviSabira
Jakiimun
JankoviVladimir
JeliSlavko
JeveviLjiljana
Karahasanovi
Mugdim
KordiKornelija
KovaiLjubica
KravljaaTeodora
KukuriMihajlo
KurtoviMineta
LojpurRadoslav
LipovaaSmail
LjesarDuan
MaltariAleksandar
MariJasna
MarjanoviRadivoje
MarkiiBoris
MaruiMiroslav
MuftiSamija
PaiNezir
PaviNovica
PejiMilan
PeriLjubomir
PerkoviIvan
PlamenacIlija
PraskoKemal
Pobriemsa
PocakBorislav
PoleksiRadovan
PopoviDarinka
RadvanovskiAnton
ResuloviIsmet
SadoviOmer
SariAvdo
SimeunoviNikola
SpahiGavrilo
Stajiore
StanojeviMilorad
StojanoviStojan
StuparVojo
SudukaHajrija
TafroAmila
TafroGordan
TomiAzra
TomiiIvo
ToiSlobodan
TrapariAleksa
UrliRadovan
UstavdiFuad
VasiljeviLudmila
Lidija
VejnoviDragomir
VukainoviStania
VukoviLjubomir
VukoviSlavka
VuleviMiomir
VuliKsenija
ZekoviPetar
ZlataniBuhro
1956.godina
BabiSulejman
Bogdanoviore
BokoviPetar
erimagiHusnija
DodigPetar
DeletoviMilorad
ErgaracLjubisav
GlueviSvetozar
HruovarViktor
Zmago
Ibrahimpaiahib
Alija
IvankoviBlago
JarhiRuben
JemenicaUro
LoncoRanko
LuloMehmed
MioviMilutin
MikoviRadosav
BelijaSmail
BieviHakija
BogdanoviJovan
BoiDuan
BraliNikola
Bugarskiore
ukiPetar
FestiHusnija
HuriIsmet
IslambegoviSead
JahiHajrija
KavariVeljko
KlaiMilorad
KuniSadik
MarjanoviPetar
MarkoviPetar
MarkoviTomii
Slavka
MarkoviMihajlo
Markoviore
MarkotaZlatko
MihojeviVjera
MijatoviDuan
MulaomeroviFadil
PavloviVeronika
PejiDimitrije
PekoIvan
PreloNeo
RaduloviDragomir
RahiRamiz
RadiHristina
Ranjeviime
RuteiBranko
SefoEnver
StaniiMarko
SuiBorivoje
SvorcanSavo
utiBaldo
utonjaMilan
TelalbaiRefik
TuraliFerid
VlaiMarin
ivkoviBlao
1959.godina
AimoviDuan
AusiDragomir
AvramoviMirko
BaliZaim
BeatoviJovan
BeAnte
BevandaIvan
BodirogaNeo
BukviBajram
BulatoviAndrija
BuljanBranimir
CvetiBoko
CvetkoviJaroslav
ustoviamil
DimiNenad
DizdareviMuharem
Domazetovi
edomir
MihajloviVladimir
MiretaZvonimir
OmerhodiFuad
PeriMedovi
Dobrila
PetroviNedeljka
PopoviDobrilo
RedebaiLebiba
SamardiDanilo
SorajiRanka
StanojeviDesimir
StepanekLjubica
imonJulijana
TatareviHidajet
ToljZdravko
TomanoviJovan
UtjeinoviBranka
ivanoviDraginja
1957.godina
BernikBoris
BonjakGojko
BrkoviMarinko
BukviRisto
Cigiimun
ipaOmer
DobrovoljacIvanka
FetahagiMidhat
HadiosmanoviAlija
JovanoviPetar
JusufbegoviAsim
KalemRadojka
LesjakKarolina
LomigoriBurhan
MediMarija
MieviZdravko
MijatoviBiljana
MiladinoviMiladin
MuliJusuf
NumiRefik
PejoviJovan
PeroviMiodrag
Popovioko
PreleviMilo
ProliSamija
RakojeviDragica
ReZdenka
SaviSava
SertiIvan
StajiMiroslav
StankoviPavle
ariTaib
TupajiMiroslav
VojinoviMilenko
VukotiMilan
VuksanoviPredrag
1958.godina
AmbroiVladimir
ArapoviMiroslav
BaoviMitar
BelijaEref
252
DoenMilovan
DrljaaNikola
GereniOlivera
Gojniaslav
IzetbegoviHasan
JarebicaDevad
JeliKaimir
JovanoviMilivoje
JukiLjubomir
KapetanoviNadir
KaporRajko
KaranikiSimo
KomadTomislav
KondiHilmija
KurtoviSait
KvesiLuka
LuiMirko
LuiPredrag
LjubeiJosip
MandiIlija
MarkoviMarko
MioviNikola
MihaljeviSreko
Mieljiurica
MominoviOlga
MuibabiMilojka
MuratoviAhmed
NajulOlga
PajkiSavo
PapiDemo
PaoviAziz
PeriAnte
PeriBogdan
PeriiVera
Petrovielimir
PeiVera
PranjkoNikola
PrimoracDragutin
RediMunib
RedepagiJusuf
RogiMiodrag
SadikoviSufjan
SkakaAlija
SrbljanoviMilojica
imonMirko
TeanoviMladen
TodoroviLjubomir
TrifkoviSlobodan
TrkuljaMitar
Udoviekib
UrbanMargareta
VajagiStojan
VuetiMilan
VukoviDobromir
VuletiNikola
upaniJasna
1960.godina
AntunoviIvo
AvdiRuid
BakariPavle
BarakoviOmer
BlaeviDrago
BoljeviNovak
BorovacRifat
BotoRua
BuljugiSreten
eezSavo
ukoviMilivoje
DeliahmetoviAlija
DimovskiJovan
DobrenovVojin
uroviRadomir
DidaMitar
DeparovskiRisto
GajiPavle
HadiabdiNihad
HadihaliloviEref
HofbauerSlavko
Hromiefkija
JakovljevVladislav
JakuboviOmer
JoviJovan
KlariPetko
KnezoviTomo
KorenRudolf
KosoRamiz
KovaLadislav
KrupiMehmed
LagumdijaEkrem
MacanoviNikola
MaloviNikola
MandiRadivoj
MehmedagiVelija
MijatoviZdravko
MiletiNadeda
MiliSpasoje
MladenoviStania
ObradoviStevo
OlasAntal
OmerbaiIsmet
PavieviDragutin
PilindaviJanko
PopoviIlija
RebacMilan
RoboviIzet
RoganJovo
RudalijaKemal
SimojloviDragoljub
StojanoviNedeljko
SudukJusuf
airagiBahrija
airagiRazija
UstavdiIbrahim
VelimiroviVojislav
VranjicaninMihovio
VukmanoviLazar
ZlatkovMetodi
1961.godina
Aelkoviivorad
AndiAleksandar
AreinaVeselin
1964.godina
MarkoviMilijan
OdoviNatalija
VuemiloviJure
1965.godina
KocevskiKostadin
1966.godina
RaleviLazar
1970.godina
BehmenMiralem
1973.godina
BajiSavo
1976.godina
ivkoviMaldini
Magdalena
Oktobar2000
Septembar2001
DubravacDamir
JavorovacFikret
RakitaNermin
Oktobar2001
Septembar2002
ehiSanel
Oktobar2002
Septembar2003
BrkiAdmir
KanliKenan
Oktobar2003
Septembar2004
AganoviSabiha
ElMubaslatHani
HaseljiSanel
KrajinaEmina
OmanoviMinela
abanoviArijana
Oktobar2004.
Septembar2005.
BearAdisa
DuriSalih
GaiFuad
BejatMilenko
BjelanoviMilka
BlagojeviRadia
ukoviSreko
DautiMustafa
DragiLazar
DugandiGabro
ukiDuan
FaginoviMuzafer
Hadiahmetovi
Abdulah
JeliRado
JovanoviMilutin
KneeviJovan
KosaniDuan
KuniAleksandar
KustudiPetar
MaiDanilo
MiljakoviStevan
MiralemBakir
NikeziElez
ObradoviMomir
PopoviMijo
PopoviMilorad
PopoviTomislav
RajiBratislav
RuiSlobodan
SimiBoro
SimiZoran
SkoibuiMiroslav
SooZdravko
StevoviAndrija
VasiljeviRadia
VasiljeviArsen
uruloviNeboja
1962.godina
BasekiMiodrag
ojaBranislav
GliiSavo
KneeviVeljko
PavieviMomilo
RacoMilan
RadevskiBoko
RadibratoviMilan
RaguzLjubica
SalkoviTahir
TakamanovGeorgij
Vukadinedomir
1963.godina
olakoviSlobodan
DalipagiSuad
DizdarMirza
KoprivicaMlaen
NovakJosip
253
HujdurAmir
SalinoviAhmedin
SemiMirza
SuljeviSemira
Oktobar2005.
Septembar2006.
AliZlatka
BiljibaniNasuf
DjedoviSemir
FejziAltijana
GavriTeofil
HajriEdita
HodiHasidin
KlineviMufid
MahmutoviMesiha
NasupHajrudin
Ribieherzada
TabakoviBesim
Oktobar2006.
Septembar2007.
BaiVelida
ButkoviJakub
ahutArmin
ehaDraen
DelaliAdis
GrboAdisa
HasanoviMirela
IsakoviTaiba
KariSenada
LisicaMuamer
LuceviAdnan
MalieviAdnan
MuratoviHamed
MusiSevad
RajkiElma
RediEhlimana
TataroviMirza
Oktobar2007.
Septembar2008.
BonjakoviAdila
DrljoEmina
OsmiAdis
SakiFuad
SejdiEmir
TerziAmra
Oktobar2008.
Decembar2009.
ArnautoviAdnan
KovaRefik
SaraElvira
iiAdnan
otoKoprdaSejdefa
1960.godina
LabaloAndrija
PajiMilorad
TahiroviNijaz
1961.godina
BajgoraBajram
BeriBogdan
BevandaIvan
BogdanoviBoko
BoriRajna
BokoviMiodrag
CiganoviDrago
DeljaninIsak
GrdiniMomilo
HadiMustafa
HaklZlatko
Ibrahimbegovi
Razija
KaranikiMilo
KatanaSadik
KovaeviMilomir
LukiMilorad
Ljubuiivorad
MaganiTadija
MarkoviJovan
MasleMarija
MiloeviVukosav
MlinareviRade
MrdakMilovan
MusaJozo
NikoliJovan
NovakoviStojan
PaviIvo
PetkoviVojislav
PitaloMirjana
PodiniDrago
RadovanoviMilan
RibiMesud
RehakBoena
aracDejan
TemunoviMirjana
TeiRastko
TrniniVladimir
VatrenjakMehmed
VukoviToma
ZubeviHasan
1962.godina
AnuiIvica
BaboviVidoje
BakalarZvonimir
BasaraMio
BebekVid
oliNikola
oviloJovo
DespiDimitrije
DIPLOMIRANIINENJERIODSJEKAZARATARSTVO
KapisazoviGano
KardoTomislav
KovaeviStanko
KukuriRisto
KuljaninRade
MaksimoviRadovan
MalinoviVojimir
MikiSrbislav
MiljanoviRade
MiljkoviGradimir
MiriNedeljko
MieljiGojko
MraMile
PerkoviMilenko
PeroviMarko
PetriRado
RistiAleksandar
StanojeviDragoljub
tekoviVasilije
TmuiVojsilav
TvrzDrago
ViliMujo
VonsoviIvica
Vuiniduan
VukadinoviBoidar
VukajloviStevan
ZelenikaBoo
Zoriuro
ZubiJakov
1964.godina
DabulhaniEnver
DamjanoviDanilo
GligoreviBranislav
Grabovaceljko
GrljeviAbdulah
HadiajdiNejra
HadidediHuso
HeldiHakija
JankoviBranislav
KlasarAnton
KraljeviDuan
Kraljeviarko
KrstiJovo
KurtoviDemaludin
KurtoviEnes
Ljubojaarko
MartiAnte
MatiTomo
MatijeviSlobodan
MileusniLjubomir
MilieviBranko
MiloeviMile
MiluiVasilije
OstojiSavo
PanajotoviJovan
PaiSuad
PopoviNikola
ProdanoviNeo
ogoBorivoje
uretiMihailo
GajiJovan
GaoviMomir
GavriBoidar
GrkoviMirko
HadiOsman
HadijaIlijaz
HadireiAlija
HanasHamdija
HotIlijaz
Imamoviemsudin
JaminaTomislav
JerkinEmil
KuleziNenad
LapeviRade
LazarAleksandar
LazoviDragoje
LekoDrago
LojpurMiloje
LutvicaSakib
MiliniviRadovan
MirjaniJovan
NikoliVojislav
NogoFilip
Odoviarko
PaarizBajazit
PapacIvan
PopoviBranko
RaduloviSekula
RaduloviVelimir
RajoviVladimir
Samardiarko
aljaMuharem
ariMirza
ivoljskiSava
ukoSafet
TarakuFehim
TasiMilorad
TodoroviMilivoje
TomljenoviIvan
Vrlecelimir
VujoviPetar
ZuhriMehmedalija
1963.godina
AdemoviMilan
BebekAlfred
BokoviVladimir
Booviore
amdiHusein
osiAdam
DedvukajFranjo
DizdareviMaid
Drecaazim
GajiMiodrag
GaliOmer
JagliiPredrag
JankoviSvetislav
254
Rikaloarko
SekuliMilivoje
SimitoviNedada
SiruiMunib
StankoviTomislav
arapoliAziz
evoMilan
TodoroviJefto
VegoJozo
VlahiniVid
VujoviGojko
VuletiRisto
ZdilarMilan
Zejniloviuro
ZjajoHidajet
ZogoviDanilo
Zubeviukrija
1965.godina
BrkoviVeselin
osoviLjubia
DediAbdulah
DeliPantelija
Dobardiefket
okiore
FilipoviEsad
Gradaevi
Abdulaziz
HakimiMustafa
HuremoviZijo
JoviMile
KosoviMuhid
KovaeviRatko
KuukHasan
LipovaaHusein
MilinkoviMilenko
MioiDamjan
MolnarDavorin
MuminoviSalem
MusaMarko
PariEsma
PaiJaar
PavloviVlado
ResanDuan
RoiRatko
SalihoviMarijana
SelimiRaid
SimiPetar
ijakRisto
VegarRudo
VelimiroviMarko
erajiRadovan
1966.godina
BajoSlavko
BakijaHajdar
BosiljiBorislav
BokoviMirko
CiloviEkrem
ukoviSlobodan
uvaloPetar
GaiMarija
InjacSimo
KekoviKrsto
KitiMilivoje
MariNada
PetroviDuan
PlaviIvan
RadosavljeviRadia
TravicaMirko
VasiljLjubo
VujadinoviNovica
1967.godina
apriMali
ekiMuhamed
FodorStjepan
GladoviRajko
LajoviMitar
MartiKrsto
RaleviTomislav
SalmanHamdija
SivriVeselko
StuparMilenko
1968.godina
ArapoviSulejman
BakoviDragutin
BartoloviBranko
BaiStipe
BiondaMile
BokoviDesimir
HalukaMatej
JakuboviDrago
JelariNedeljko
JoiPeruta
KafeoliAlija
KolobariIvan
KrznariBoo
LukiRafail
NikoliDuan
NogaloAnelko
PelicariDragoljub
RakasRajko
RistiAleksandar
RistiDuan
SivriAnto
StojiljkoviTomislav
erifoviBekir
1969.godina
BabiZoran
BaraRadia
BarukiJuro
BodagnoviMiroslav
BojaniMomir
BritwumMensahKafi
Robert
DrakuliMladen
GaliIvan
HodiSulejman
ItaloFranjo
JurjeviSaviAngela
KoreniIvan
MujinoviBakir
PapiMilka
PrecJano
RugovaBesim
SeniIvanka
SimaniSavo
StareviAnton
SudarVelimir
TolanovDanica
TomiMilenko
1970.godina
AlDineniHamudi
Saadi
BajiOstoja
BerberoviHusein
ikariPavle
oiIvan
Despotoviore
DubielAlojz
Daferoviefik
umiiNedim
HasanHirabeAhmed
JelaviVeljko
KadribaiSulejman
KovaeviBorisav
KruniJovo
LasingerAndrija
LazoviMilovan
LonareviEsad
LubinaJure
MartinoviIvan
MatiMarko
MiunoviJovan
MusaIvan
PejiIvan
PejkoviNevzudin
SaviVlado
StanisavljeviIvan
1971.godina
AntiBoris
Berbiemsudin
DomanoviMili
DraginSlobodan
ukanoviJovan
uriSlavka
ElBerierMohein
EldienKamal
FetahoviFerid
JanjiRatko
JovanoviJovan
Kariahzija
LukaJakov
MarinkoPero
MarkotaBlago
MariJosip
MatiMaksim
MediSulejman
MejakiVojin
MirjaniStevo
MlinareviBlago
MraeviSlobodan
ProtiRade
RatkoviTomislav
SmailbegoviOmer
StojanoviSimo
StojiiJovo
StojiGrozda
ariKrunoslav
Tomiaslav
VasiliDrago
VraarSlobodan
1972.godina
AbouzeidM.Radwan
AbuHalidSaid
Djuma
AgiAlija
AladroviBla
BabiPredrag
BogdanoviZdravko
BoguaninHamid
otaJosip
aaninGordana
HareviFadila
HermandezHectar
IvetiBorislav
JeliMilan
JeremiMiroslav
JevtiPredrag
JovieviNikola
JovoviBranko
Kadiuro
KadribegoviDafer
LovriMiljenko
MarjanoviZdravko
MehmedoviEsad
MetroviDinko
Mulaosmanovi
Hilmo
PaniLjubo
PapuekZvonimir
PerkoSvetoslav
PucarLjubomir
RadoviTomislav
SkenderoviOsman
SuziMilan
TadesseTereffe
TodoroviBranislav
TucakoviStjepan
VeriMato
VidakoviTomislav
VukojaKarlo
iliIlija
1973.godina
AvakumoviMilenko
BataloStanko
255
BrekaloBoo
BrkaMuhamed
CrnogoracMilivoje
DopuaNikola
Drenovacore
DubovinaJosif
HerbstMatija
JosipoviAna
JovinUro
JuleviSulejman
KatanaJusuf
KaturaIvan
KneeviMarica
KrnjanjaNada
KucurskiMiladin
LoziMato
Mijailoviuro
MijatoviDragutin
Mirkoviorije
RamoevacIlijaz
StojakoviBlagoje
StuparMilan
ukerTadija
VukosavBiljana
VukoviTomislav
ZeljajiSlobodan
ZovkoBranko
ZurovacGojko
1974.godina
BaliVinko
BaraMladen
BeireviHajro
BrekaloJozo
BuanLovre
erimagiSulejman
DobreMilorad
DrljaaDanica
EweimerMahmud
Salman
GrgiJosip
IgnjatoviSavo
ImirpaiMuriz
Ivezieljko
JeremiDuan
JovanoviDobrivoje
KalaicaJosip
KrpiMilisav
LacmanIvan
MarkoviNovica
MiniAdam
NatkoVladimir
NikoletiNovak
NurkiHasan
OljaaOstoja
OmraninIlija
OrloviPetar
PapoiZvonimir
PavloviRadovan
PoplaaSlavko
PrtenjaaIvan
RadiiRatko
StevanoviPetar
ipiNiko
poriAntun
ukareviJanko
TimiRadomir
TokiAnto
1975.godina
AbuJahilSami
AlAhmad
Abderraouf
AlAyadiMahmoud
Alijagiair
AlOmariJozef
AlRadaidehAhmad
BaloVasa
BikiJovo
BoiJovanka
BooviVeljko
BraiLjubo
BrkanliBranko
aleBranko
DardiMile
okiMuhamed
ElLafiMagbel
ElRushaidatIbrahim
ElWakedMahmud
GariKojo
Gatariore
GatariSavo
GrabarMiodrag
GrgiStanko
HadiomeroviNaim
IbruljRanko
IsailoviSlobodan
IsmailZakarije
IvieviRadovan
KlokiMuhamed
KneeviRadovan
KovaMilan
KovaiPetar
LarmaIvica
LataifTaisir
LazareviDragutin
LukaPetar
MaiSakib
MiflehMohamed
OljaaRodoljub
PeharKreo
RistiMio
SaboliMijo
SallahiAziz
Simiedomir
SkokoAndrija
Stanojeviivanko
ikiMladen
imetiStjepan
TimaracBorislav
UjiMile
VeledarMusair
Veselinoviore
ViiMilo
ViticaVeselko
VuiStanko
arkoviBoidar
1976.godina
AbabneMustafa
AimoviDobrila
AliYousef
AlSaidiakir
AtiyehAbdelMuhsen
BaiGabor
BazbazMuhamed
BokoviVeljko
akaljBranko
iliJakov
oliMato
Daiorije
DurianinRadojko
EweisRafiq
GaliSilvester
GogiAhmo
GojsoviNada
GoluaMarko
GrahovacMirko
HaddadIssa
HamdanMoustafa
HainbegoviFaruk
IvanoviMilan
JeiJovica
JeiVukica
JovanoviMilo
JugoDervo
MandiNada
MandiRajko
MarkoviMilo
MatiMilivoje
MatiljeviFahro
MatoSlavko
MeugoracNikola
MitroviPetar
MlinareviIvan
MlinareviVjeeslav
NaahawatiMohamed
OgnjanoviRadomir
OstojiMomir
OapoviGoran
PalavestraMileva
PantoviMomilo
PonjeviLeopold
RaguNikola
RamAliAljija
RimacJakov
RoiDuan
SalinNesko
ShamaylehMazen
SmiljiSava
SoeMilenko
SprekiNevenka
StarcJosip
okacMarinko
ukaveviNikola
TadiMarko
TahatMohamed
TahatSalem
TanoviNezir
TodoroviJovan
TrumiSulejman
UhlikMiroslav
VidoniDoroteja
VorgiStjepan
VukojeviNikola
ZekoviRifat
1977.godina
AniLuka
BaotiIvan
BebiLuka
Beireviemsudin
CicoviMlaen
ajoEnver
ubroMustafa
uljakRadovan
DespotoviMilorad
ElTabariMohamed
ElAbdulah
Mohaumed
HodiKasim
JerkiLeon
KaderMauzNaser
KostiMilan
KovaeviMuho
KrndijaPero
KuzmaneviTodor
LassanaYaDoumbia
LugonjaMirjana
MijatoviSlobodan
MilieviDamir
Milosavljevi
Slobodanka
MwanikiMaina
Davidson
NovakBranko
ObaraninHaris
Peanaceljka
PeriLjubinko
PetroviDragomir
PopoviKarlo
TaliEnisa
TiodoroviDrako
TrtiRadovan
VariakJadranka
VasiljeviMiroslav
VukoviMilenko
VukmanJosip
ZoubiFarauk
ivaljeviMomilo
1978.godina
BasariMilan
BegoviRedo
BrajkoviBruno
iriDrago
DabiDragica
DumboviIvan
onlagiMujo
256
GambiroaNiko
HeeKata
IviMilo
KrnjajiNikola
MatijaeviRadojko
MitroviDragoljub
Muminovieval
MurtiZijad
PaoEref
PastorJulijana
Pavloviivan
PetkoviMilan
PojatinaLjubo
PreniiHusein
ProtiStevan
RasimFazli
SeniPetar
SimoviMarko
StanojeviMilenko
SubaiBiljana
krbiVladislav
TodoroviVlastimir
TopaloviGojko
VlaiBla
VrhovacMilorad
VrtagiIdriz
VuetiMiroslav
ZeidKilaniMarvan
1979.godina
AhmetspahiHalil
Arsenoviojo
BelijaIsmet
Bojadijaevko
BuhaBlao
otiPetar
DobrijeviMilo
DenanoviAsim
erlekHasan
urasoviNenad
FilipoviJovan
GavranPejo
GnjatiRanko
GrabovacDragan
GrujiiBorislav
GubeliSmail
JoviLazar
KapuranVelimir
KopiMirko
KosSadik
KriviMarko
LeanacDragomir
MandiZlatko
MariJadranka
MarjanoviIvica
MatiiMartin
MiiBranko
MilieviSlobodan
NikoliJefto
NikoliVeljko
PozniDuan
Rakiniore
RistoviMilivoj
SrebroRadomir
StjepanoviDarinka
Stojanovieljka
andorFlorijan
andorMolnar
pegeljVladimir
unicaGojko
TarailoBoidar
UjkanoviZekrija
VientiMilenko
VrankiNikola
1980.godina
AgiOsman
AlihodiReid
Babiuka
BabiMilan
BastaVlade
BogdanoviMiodrag
BokailoOsman
amdiHasan
ukoviMile
DakiTodor
HeimoviIbrahim
HubanaEmir
IvkoviDana
JelisijeviPrvoslav
JociDragi
LazareviJadranka
LjevoMumin
MalieviEsed
MarkoviDragia
MijoviRade
Mulaomerovi
Ibrahim
Ninkovioro
OstojiSpasoje
Paoevala
PruljNovo
RaduloviSanja
RiadBoulisEdward
Tadiedomir
VeladiMirsad
ZukiFadil
1981.godina
BunjoNijaz
engiDenan
engiIzet
DiniMehmedalija
eliloviMustafa
GaparinMilan
GuliUro
IliStjepan
JemriVladimir
KadiHalim
KomiSuvada
KoraDragoslav
KuduzSalko
KurtoviFaik
MatiDamjan
MlatiumaMuniba
MotikaNovak
NizaniIbrahim
NuhiNermin
PaniMilivoje
PuriNedad
RisoviMilorad
avijaDragan
TahireviSuljo
Tomiivko
UgarakNijaz
UjiMilisav
ValjiRatko
VeselinoviTomo
ZekoviMilad
ZlatareviIvo
draloviHakija
draloviIlijaz
egaracJulija
ivanoviDragica
1982.godina
BrajkoviNormela
AbdiSead
AjanoviHajrudin
AvdibaiRifet
Baiukrija
BoiDanilo
BrajkoviPetar
uriAna
JabbarMohamed
Kalib
KruljSenka
MaleeviMinka
MeranIvan
MiloeviDrago
MianoviLjubo
MousaAliAbdel
MuhiRusmir
ParavacDuko
Perenevieljko
PopoviDragan
PruljMlaenovi
Petrua
Rahmanair
SahaiFuad
StojeviMiroslav
alipurTodor
ukaliMemrur
Tramoljanin
Neboja
TuholjakAbida
1983.godina
AprcoviDobrivoje
AlagiDijana
BilinacPersa
BrkiMuhtezan
uikoviJasmin
osiMuhamed
FieviNenad
HajradinoviFadil
JeftiMilica
JeloviJanja
KoakKatica
KresiAndrija
LaziMilanka
MariBranko
MartiAntun
MeiSmail
MiletiMilenko
OsmieviMirsad
SariEdin
SigelDamir
SkokoMarko
StuparDrena
SubotiJovan
SukaraBiljana
SwadiSharifTarik
VujoviVesna
VukaeviNenad
1984.godina
AhmetoviRefik
AliMuhamedJelal
BratiMomir
BrekoHasan
BrkiMuhtezan
CrnkiSatko
elikoviHasan
iakDrago
izmiMithad
DeliSabrija
GagiZdenko
GariDragan
JeftiSpasenija
KolainacFerid
KopanjaJovo
KurevijaPero
MandrapaIlija
MihaljeviMilenko
MijanoviMomilo
MilatoviEref
OpraiIbrahim
OpraiSead
OroliMara
PavloviZlatan
PepiIvo
PjavaljiDragomir
SubotiJovan
okaceljko
VesiMilorad
ivkoviAnto
1985.godina
Barbireljka
imiNeib
igalSafet
uzaBandiBrana
GanibegoviAmira
GenjacSabrija
HaliloviSejfo
HasiSenad
HatamlehAliMustafa
IbrieviSenada
257
JankoviBranka
JovanoviBlagomir
Kahvedi
Mehmedalija
KorajiDragan
KuinarSimo
Kundurovi
SeleskoviLejla
LandekaVinko
MarinkoviRadojka
MiholjeviMato
MilivojeviBranislav
NiliMustafa
OpraiIbrahim
OpraiMustafa
PidroVahid
PopoviLjiljana
PreiDragan
RadoviMladen
RediMustafa
SaviRuica
SimonoviMilan
krbiMiodrag
TupkoviElfrajim
1986.godina
AkuloviIgor
BubaloIvan
CaulibalyMamary
DivljanFadil
DobroRanko
okoviBranko
FejzoviHurem
GrahovacMara
HasanoviMervan
JankoviMarinko
JankoviMirko
KaradiGoran
KomiSlavica
LeviZdenko
MarkoviVera
MartinoviTomislav
MaalaHajro
MausaMohamed
MijiSenada
MiuraJadranka
MuhiFatima
OmanoviMevludin
PilipoviRade
PiljiVinko
RaiMilorad
RubiZdravko
RuiiDragan
SaboZoltan
aiDinko
uvakDrago
TaliPero
TucakoviMunib
VeselinoviMirko
VojvodiMilorad
JanuarSeptembar
1987.
AiaMamela
AjkiiJasna
BanjacMara
BogieviJadranka
BoiPero
BratiRajko
BratiRajko
oroviVesna
ulinaMilorad
DalilaBaagi
DihanoviHatida
ulejmanJunuzovi
uricaDragan
EdibBihorac
EmiMuhidin
ErcegZdravko
FatimaBeganovi
GolijaninOlivera
GoljaninNada
GoranMihajlovi
GraniMladenka
Hadiuro
HasibHodi
HatiboviMirsada
IrenaJerki
Ivanimuni
IvaneviMilan
IvanoviIvanka
JelicaKraljevi
JosipMarti
JovanoviDamjan
JovoviNataa
KadbimA.Abdul
KujundiHaim
KukaviPredrag
KuljaninIbrahim
LeliIvan
LemeMubera
LeriHasan
LjubuniSnjeana
MahmutoviMersija
MarinkoAndri
MijatoviMat
MirkoDeli
MiroslavIgnjatovi
MitraMali
MizilHaijtham
MranAleksa
MuratoviFatima
OliveraRistanovi
ParadikoviJelka
PejoviZdravko
PetarBelija
RankoVukovi
RistiSavo
SafetIriki
SantaMuhedinovi
SidaIli
SimonoviKenji
Rada
StaniiZora
Oktobar1988.
Septembar1989.
AjnadiAmir
BelkoFahro
BeireviHidajet
BeliDragana
BiboviJasmina
BilojacHajrudin
BrkiDragica
CrnogoracMladen
amperAnte
erkezZoran
olakBorislav
oloInas
upiDragomir
asuroviAia
uranSuad
DizdareviAsim
DraiMladen
DurakoviFerid
DurmoMeliha
ekiSlavojka
ugumNaskan
uranUro
ErcegDiana
ErcegNenad
GajiMilenko
GlaviMidhat
GreboDevad
GrinerJaroslav
HabotaSmajo
HasiAida
HercegNevenko
HeroIndira
HodiHajrudin
HodiMirha
HodiNezir
HuskiHasan
IgnjatoviRadislav
ImiroviSalko
IviJovanka
JandrijeviSvjetlana
JoskiLjuba
JovanoviAleksandar
JuriMarinko
KneeviJovanka
KurtiUzeir
LagumdijaSenad
MariPavo
MarkoviMihailo
MehanoviMirha
MehiFahrija
MemiSuad
MenkoviErmin
MeiAlija
MijanoviRanka
MiliAnte
MiliDuko
MujiFatima
PapricaMilena
PareaninDarko
PejoviSlavko
SupiLjilja
SvijetlanaBonjak
SvjetlanaBei
TamburiLjiljana
TintorZorica
TrepaniSuada
TurajliAgan
VehidIbrakovi
VelinkaObradovi
VidoviMomir
VonsoviAdalbert
VukoviZoran
ZemiraHodi
ZlatareviMarica
eljkoVeljovi
Oktobar1987.
Septembar1988.
AdiloviAladin
AhmetliIzudin
BahtoviNermina
BalaeviMilenko
BeganoviEdin
BijediErgin
BukviDragan
BuliDrena
abriHrvoje
DamjanoviIvan
DoloDana
DananoviRifet
ukiVesna
uricaeljko
FrljukiFerid
HadialiZehra
HadibajriIbrahim
HasiHusein
HorozoviSamira
HrgiMiroslav
IliRajko
JahiIsmet
JanlijaRadmilo
JemalKurvMama
KikiGoran
LipureviZlatko
MaliGoran
MarkoviSlavica
MerdiFadil
MitroviDuko
NuhiMajda
NuhiSefer
OrozoviDragan
PeciStipe
PeroviJovica
RadivojacLazar
RaeviVaso
RatkoviDejan
SalavadraLidija
SarajliSahmir
SariFaris
SrdiSpomenka
pagoMeho
TadiJovo
VeliKasim
258
PivaMiroslav
RacinesRicardo
RadanoviSlavko
RadovanoviVinka
RaduloviAnka
RakonjacGordana
RamiIndira
RaiMehmed
RudanMilenko
RudiSpomenka
SanticaVioleta
SariGoran
SelimoviFuad
ShabaniHujiEnez
Smailbegovi
Benjamin
SpremoDrago
SrdiSanja
StanojeviGordana
StijepanoviVera
SupiJelena
abiJasna
apaninVildana
estoviMiin
etkiZaim
utaMustafa
TufoAmra
TuholjakSuada
UdoviiDinko
UgljaninRamiz
UrtaBranka
VidoviDragan
VukojaJakov
ZariDragana
ZurovacVeljko
Oktobar1989.
Septembar1990.
BajgoriAmela
BaoviOgnjen
BeganoviNizama
BliznoviAsif
BoljakRanka
BorojeviJelica
Bugarineljko
CvijanoviSlobodan
aueviVahdeta
olakGento
uturiEsad
oriIbrahim
utukSabaheta
DavidoviSlobodan
DervieviNermina
okoviSlavica
ozoHasan
FazliIsmet
GaniMeliha
GegoMirko
HadizulfiVildana
HasanoviRefik
HasiIbrahim
HeroNesib
IliDragan
IliniSlobodan
IvanoviMilo
JuratoviRuica
KadiAmna
KaranSlobodan
KosoriStojanka
KovaeviElmina
KrupiZlata
KuduzEdin
LozoSlobodan
LuburiVeselko
LjeiVlatko
LjubezSlavica
MandiDragan
MarjanoviMilorad
MarkoviOlivera
MarkoviRadenka
MatanoviNiko
MeglaMario
MehiRazim
MiiTanja
MioviMio
MitroviRadenko
MujanoviSadika
NakiErina
NaniAmela
NinkoviVelimir
ObaraninSadeta
PaarizSenad
PavloviMiodrag
PekiBorka
PeriBranislavka
PeroviRada
PertieviRatka
RamoviHatifa
ResuloviEmir
SedliBrankica
SijeriNermina
SmailhodiSena
SokoloviEmir
StojanoviStana
aldiHamid
ekerijaKata
krgaRade
pegarVesna
utaloepo
VasiSlobodan
VatriMuan
VidoviMarija
VoljevicaNedad
VujoviDragan
deroAnita
iliAzra
Oktobar1990.
Septembar1991.
AndelijaSelem
AvdaloviNeboja
BakoviMira
BandiNiko
BanoviKarlo
BatiniRuica
BeAnita
BeireviJasmina
BiberdiMilan
BonjakGospava
BraloDragana
BuhaKarmela
CeroviElzedin
ardaklijaSemir
DropiZorka
DujakKatica
eliloviIldihana
GanibegoviSamir
GirardiHrvoje
GogiSanja
GoluaKarlo
GutaljSnjeana
HodiEmina
HotGoran
HoziVesna
IkiMehdija
JoviGoran
JovoviZoran
JozinoviAlojz
JusupoviSelma
KerletaMio
KiridijaMijodrag
KokotSlavia
KomljenacJasna
KosoriNovo
KrakoviAsima
KristiMarua
LaueviNataa
LuiSlavica
LuguiSafet
LjububratiLjiljana
LjutovacSreten
MarkoviDubravka
MatiAnto
MiljkoviSead
MiroviRamiz
MiiStojanka
MorieviIlija
MujezinoviEmir
NikoliSlavica
NosoviDragan
OmeragiDenana
OstojiVildana
Paniana
ParadikDajana
PaaliAmela
PavloviGordana
PeraniIvica
PiljaJasenko
PipiEmir
ProdanoviRadomir
PreEnes
PruljNada
RadieviMustafa
RadojiiBrane
Radosavljevi
Gordana
RaduloviBogoljub
SelimoviSuvad
SelimoviZejna
SelmanoviVildana
SmailoviEnes
SrdiNada
agoljMiro
ehiJasminka
oeEdin
TahiroviNadil
ToiLjubica
VojvodiBoana
VuletaTatjana
ZeljkoTihana
ZokiSanda
ZoranoviRada
Oktobar1991.
Septembar1992.
BeiMunevera
BelkoSamir
BonjakoviKatarina
BrkiVesna
BrodoviSamir
BubiSamir
olakhodiIbro
oviSlavica
DerviDajana
DjanaRaza
DujiNevenka
DuaniMio
FikajzMarina
GeorgijevskiSaa
GurbetaAlma
HadiHusein
Hadimuratovi
Senada
HamidoviSaud
HodiAsim
HukiIbrahim
JekniPetar
JoviJela
KadriAzra
KalajdiDuko
KovaeviTanja
KrivokapiMilo
KulenoviEnisa
LakoviGoran
LambiVesna
LivajaJozo
MahmutoviMirsad
MajdaniMeho
MarkiVladimir
MaiSenada
MilieviVeselin
MujkanoviAida
MuzurVelibor
NenadiVaso
PaaliAdnan
PauJana
PeriIvica
PreradovAndrea
ProdanoviAnet
RaduloviBranko
SinanSaniber
SooVinja
259
SpremoRadovan
SutoviAmela
aiZijad
antiMirjana
eiAdnan
erifoviMerima
lerSlavica
Tamburi
Aleksandra
Vasiljeljko
VeljkoviNataa
VuieviOzrenka
VujoviDragan
VukiRadovan
Oktobar1992.
Septembar1993.
BajroviVehbija
HusiZihnija
KrijetoracMuniba
KvakiJasmina
NikiRusmir
SokoloviSabina
ujoMirsad
Oktobar1993.
Septembar1994.
Hadiomerovi
Maida
Hadiomerovi
Mustafa
HamziNijaz
HuljiSandra
JaiFikret
MulahuseinoviImra
MuanoviZarka
ObralijaLejla
SelmanoviKerima
SunulahpaiAmer
ejtaniFehim
oljiKemal
ZorniElvedina
Oktobar1994.
Septembar1995.
BabiSehid
KurtaliSamid
MuratoviLutvija
iliMirzet
Oktobar1995.
Septembar1996.
AjanoviKanita
AliEjub
AvdiSabahudin
DokaraZineta
DaferagiJasmina
HodiZahida
IbrahimagiIbrahim
ImamoviSenad
JaspricaMeri
JazvinMeliha
JusufbaiAdi
KovaeviAmir
MarjanoviBranka
MaiFikret
Miloseljko
MiiDrako
NadakoviErnad
OsmanagiSenad
PreZineta
SijeriAdi
akiStipe
VincetiJoso
Oktobar1996.
Septembar1997.
Avdagiefika
BeiHajrudin
BuimkiSabaha
GrciNihad
HarbaPervina
HodiSabira
ImamoviMeliha
KapiMehira
KlokiIzudin
MuftiTofik
PlaniniDrago
SuljiMurat
SuljiNijaz
TunjiVlado
VukadinAnte
ZuboviNedim
Oktobar1997.
Septembar1998.
BajraktareviMuho
BajroviBelma
Batinieljka
CvetkoviTamara
iviHamdija
osibegoviReid
DelaliEzrema
HadiSanda
HelaAhmed
IslameviErmina
JusufbaiDenetina
KarabegoviSafet
KariNedad
KneeviLidija
KrehiAida
KrianacSnjeana
MakiAmir
MiketaVera
MilanoviTihomir
Numanovi
Hamzalija
PervizSeida
PojataSejdalija
SubaiNermin
TupkoviVelida
Oktobar1998.
Septembar1999.
BiogradliKenan
esoviNermin
DervieviAlmira
DrakoviSlavia
DupanoviElvira
HromoNijaz
KiiFatima
MarkovMarinko
OmanoviArmin
OmerdiEdin
PavliDarko
PeriaIvica
RadotiAleksandra
RosiDavor
SalihoviZineta
SaraeviHusein
SelimoviBinas
SoftiNihada
StojiMaja
TomasIlija
VonsoviBiljana
VonsoviLeonila
ZukanoviMevludin
Oktobar1999.
Septembar2000.
HasanoviSalin
JaareviMirela
OmanoviAmela
SlatinaBilsuna
VeladiFehima
DIPLOMIRANIINENJERIODSJEKAZAVOARSTVOIVINOGRADARSTVO
1961.godina
AngsterVanja
BorovacVlatko
BrankoviBorislav
Buturoviazim
ukHusejin
DivanoviOsman
DolmagiIbrahim
GujiSuad
HristovIvan
JankoviRadoslav
JeliRua
JeliSreko
JovanoviMiroslav
KajgoMilenko
KasumagiAzemina
Keljmendiazim
KeorenicaBakim
KomoniMasar
KrasniiAbdulah
MaroviJovan
OsmanoviMidhat
PediaHimzo
PrizreniRamiz
RadosavljeviOlivera
RaniAnte
SekuloviLjiljana
SmajkiEsad
SpahijaKurte
abiZoran
auliEmilija
Zairagiamil
KrstiPero
KusturicaSulejman
MihajloviStanimir
MilenkoviBoko
MiletiGordana
MiranoviKsenija
MuljhadaRead
NadadinVojislav
NikoliMladen
OmerhodiAlija
PantoviRade
PenkoviPetar
PlaniniTomo
PrimoracVladimir
PupiLjiljana
SimeunoviJelena
SimiMiroslava
SoldoTomislav
StrieviNeven
akiNedad
erboSalem
etkaDragica
TunguzNadeda
VelagiNail
ZeoEnisa
Zubacelimir
ivkoviarko
1963.godina
BakiOstoja
BilaloviHusnija
ButulijaDesanka
ZnaorAnte
1962.godina
AbadiEnes
AimoviBranko
AjanoviFuad
ArifoviNasiha
BejatRajko
BojiAhmet
BojiStanko
BorovinaStevo
BradulaZdenka
BultaoviMirko
ButmirHamdo
olakBranko
voroviZoran
DevetakNada
DivjakinjaSvetozar
Dambegoviefik
ureviore
EfendijaTaljat
FazlagiAhmet
HadriMasar
HadroviHakija
HadimejliHasan
HusagAgneza
JevremoviVladimir
JuriiVjekoslav
KaunkoDemosten
KaraiZora
KastratiZejnelj
KianoviBudimir
KovaeviSlavenka
260
ukLjiljana
DaupoviAlmasa
GrizeljIvan
HadiNadija
JarakNada
JeliZdenka
JovanoviLjubodrag
KajiMarija
KovaeviMirza
KresojaMilan
MilovanoviMilan
MitroviBoidar
MrkiMladen
PandurovMilica
PavkoviVeljko
Radovanovi
Branislava
RadovanoviMilutin
RaduloviDragia
RaguzZdravko
RistiOstoja
RizvanoviHilmija
RomanoviLjubomir
Sariemsudin
SaviSlavko
odanErminio
1964.godina
AlimiKata
AzabagiNusreta
BariAnkica
BekavacIvica
BljakaIbu
BokoviMomilo
BrajoviTomislav
BrkiKata
BuljeviMuhamed
apinMirko
aviJela
Degirmendi
Mensur
GatariStanislav
HoziAmira
JoviLjubia
KovalenkoAgafija
KoziDanilo
KrpoHivzo
KrupiEmira
KulenoviZubeida
LojpurMilorad
LuiDragia
LjujiTatjana
Maksiivojin
PavloviRadivoje
RaduloviBranko
RebiMilivoje
RunjevacRadoslav
SelakVjekoslav
SoldoMilan
erboMuhamed
TeftedarijaBedrija
VidoviLidija
VikaloSakib
VraniVitomir
VukainoviSmiljka
ZekiSrpko
ZoniJelisaveta
1965.godina
ArslanagiSabina
Borisavljevi
Stojanka
etkoviPetar
DautbegoviFuad
FalakBlaenka
FejziSuad
FuecKreimir
GraciAna
HasanbegoviSuad
ImamoviRaid
KonjhodiSead
KueraJasenka
KurziSenija
MartiMilorad
MartinoviDubravka
MiladinoviBranko
OtroVahid
PavieviMilenko
PetroviBranislav
RadakoviSmilja
RebacDrago
SpahiEsad
VeledarAlija
1969.godina
GrgasIka
KariTahir
SimiSreten
anetiSinikovi
Jerko
1970.godina
AleksiAleksandar
BogosavacMomilo
Cikiorije
DemukajHaxhi
DajiIvan
JokoviPetar
MilentijeviBranko
PenovPandaAna
SpahiVahdet
okiVukosav
TrupiniViktorija
VilenicaVladimir
Vukadinovi
Branislav
ZajmiRamadan
1971.godina
BajroviHusein
BoiVilma
uljiMili
edoviNikola
Krstovore
MijatoviDragutin
PopoviJovan
VujoviBogi
ilenkovVladimir
1972.godina
KlisiPetar
LakiMara
Rankoviivorad
eerovRadomir
TarailoRadoslav
1973.godina
CukonViktor
uroviLjubomir
FariAliMuhamed
Feratoviefkija
FloriiAnton
HusetoviSuad
JeloviDrinko
KadriMirsad
KojiAgan
KomneniMirko
MariHasan
PajoviSlobodan
UskokoviDuan
1966.godina
AngsterVesna
AvramoviMomilo
BeljoJure
DupanoviJusuf
uriBranko
GaliZdenko
GrkoviPetar
HukiJasmina
JakovljeviDragan
KostiMiodrag
KrejiDuanka
MihaljeviMate
NikiNenad
PuhalacSlobodan
RadoviPetar
RakidijaZorica
SabljakVladimir
SokniPetar
SredanoviRajko
TomiZdenko
TurkoviAsim
ZaimiEsat
1967.godina
BaraRadoslav
ulafiVeselin
DuranoviAhmed
GalogaaMilan
HaseljiSenahid
JarakNikola
JovanoviLjubinka
JukiDragica
KeaBlago
LekiIdriz
LubinaEmil
MarkotiMarija
MarkoviMilisav
PeriMilan
PetroviDragan
Zoriivka
ivkoviVaso
1968.godina
BobanJago
BrajkoviBruno
arkiTihomir
DermanovBorislav
GojkoviRadovan
KapetanoviHalima
MiliPetar
MujaiAbdulah
MutapiDemal
PopoviLuka
SlikoviRade
VuiMladen
ZoriLjuban
ZovkoMato
261
1974.godina
AlQuairiMohammed
BakoviAlojzije
BeoaninMilisav
BukviSretenka
DautbegoviMirsada
DejanoviRadojka
okoviFranjo
JawasrehAtaAllah
KojoviRadisav
KukriMarko
MahavzaHabes
SelimoviSulejman
aponjiStanojla
tifaniVinko
TomiKadulja
TomoviBorka
TopagiSafet
TurkuiBegzada
VrdoljakJandro
1975.godina
BooviMilorad
melikZlatko
DujmoviMiro
DaniEnisa
ElBataynehFadi
ElShouhahSamir
ErgotiZvonimir
HanjaliSmajki
Sabrudina
HasanagiEnes
HouriAzzam
IvkoviAndreja
JahuraVlado
JanojliDragoljub
JeliPavo
KemanPobjeda
KovaeviLjubomir
LandekaMatija
MarkoVido
MiletiMilosav
ParmaAnte
PenavaIvan
PuciMilanka
Ranisavljevi
Sneana
SpahoviSead
krapiMlenko
TuriMilan
VolareviMie
1976.godina
BabiSvetozar
BajriMahira
Cvikiivko
Deviivko
FljankoviDuan
GaeaBoko
GojkoviMarica
Halilagiemsudin
IvanoviDinka
JovaneviDragomir
KuljaninJovo
MariAlija
Mehanovi
Sabahudin
MiliPavle
PenavaMujo
PodgajskiIvan
PreviiPero
RaeMirko
RatkoviLjubo
SaviZora
SrenVlaho
SteviDragan
arenacNatalija
TrifunoviRadmila
VegoFrana
1977.godina
AbdelRahman
Ahmad
AbuSalemMohamed
BaiIvan
BenoPero
BokoviAnelko
aueviHasan
DrakoviGojko
FetahoviMevludin
HotIdriz
HotSulejman
Ivankoviefik
JurkoviLjubo
KlopiEsad
KutraAnte
LizdeAhmet
MariVlade
MatiBaldo
Moroinurica
PopoviSran
SijeriMurat
SmajloviIslam
eeljZlatko
ipovacBoris
trbacNenad
utiJadranka
TodoroviSlobodan
TurdeljaJelena
VidoviTitana
VuiniDanilo
upaniEdvard
1978.godina
BajiMilenko
BaliDuran
BeaAhmet
BojiMilenko
ButinaDubravko
oloJosip
GolijaninMilomir
JahiHuso
JasminkaFilipovi
KreiMarko
MandiVladimir
MilojeviJanko
MujagiZijad
MustafiTahir
OmanoviOmer
PreloMiro
RaguAndrija
RaguPero
SalemTaher
SimoviTiosav
SmiljaniPredrag
VlaiJurica
VujinoviOsman
1979.godina
ArslanagiOmer
BanoviMilenko
BegoviMustafa
Bodulovieljko
BrakoviSafet
olpaNedad
osoviMilojica
DrljeviMustafa
DukaRadivoje
urasoviDragoslav
HamziRasim
JanjoMilivoje
KarahodiEdin
KokanoviDevad
LetoSalko
LukiVojo
MariMladenko
MehiMuhamed
MiiNikola
Nogoedo
RaziAsim
RogonjaMunira
SeferHamdo
SekaniMladen
utaloNikica
VladiMilan
1980.godina
BabiEsad
BabiPredrag
BrkiBranka
ukvasRadoslav
ustoviHamid
Gnjeeljko
GordiMaksim
JusiIsmet
KraljeviKreimir
KreiDragan
KurtoviOmer
MariAnte
MaslovInge
MemiSenaid
MilieviVlado
MuhiMirsada
ObradoviAhmet
PopoviRanko
RaguMartin
SekiIzet
StakiDragica
inikRajko
ukoNovka
TonkoviMiro
1981.godina
BaljiMunib
BeniMario
BerakTomo
BerkovacAbdulah
uriHajrudin
EkmeiRada
GoluaPerica
GoluaVjekoslav
Hadimurtezi
Mervana
HerbezRadivoje
HodiBaho
KatiVeljko
KostiBoko
LovriKata
MeranMile
MuminoviDevdet
NastiTripo
PaiSenija
Raguepan
RomakSrebrenka
SorajiBorko
VukoviMilenko
1982.godina
osoviZoran
osiPejo
JanjiMiomir
KatiSlavko
MaksimoviBudimir
MilutinoviMilan
MoranjkiDemal
MuratoviEsad
OpivaMato
PrljaaSuada
RakuiDraen
VukobratBranko
1983.godina
BioviZoran
BrakoviAdnan
urovacHisamedin
DeakMomilo
HodiVehid
IdrizoviMirsad
Joviivojin
KadijeviDraenka
KaranikiAnto
KazagiRasim
KordaSlavica
KordaSlavko
LeovacManda
LuliAlija
262
LjiljaniMartin
MiiPetar
MujiiHamdo
NikolacIvica
NovaliSelim
OmeragiEmina
OstojiJozo
PaiMirsad
RaguAntun
RahimiHasan
RamiloviMujo
RiloviBoo
SaradiMirsad
korputMilivoje
ogoljZakir
TrakoEjub
TucakoviEjub
VukosavIvan
ZovkoStanislav
1984.godina
BajiBranko
BerakMiroslav
BilalMirsad
BokoviZoran
Bunozaeljan
CuriMilijana
evraDemal
Dugandieljko
ukiGoran
HadiabdiVehbija
HajdareviHasan
Jugoerif
KuvaMarinko
MariJozo
Muratbegovi
Jasminka
PetrieviJanja
PopoviMajo
Prceeljko
RajiPetko
RakonjacVukica
SavkoviNina
VasiljIvan
VeledarUzeir
VuliMarija
ivojeviaban
1985.godina
BaiSlavo
BjelicaDragan
BokoviIvo
aueviHasan
DautoviMahir
DodigMilorad
FiiEnver
HadiHikmeta
KuinarDobro
KukuruzoviMirsad
MajiMate
MiiZora
MoranjkiHajrija
OmanoviFaruk
PerutinaPetar
PezerKruno
PlakaloviRadmila
RadoLjubomir
SariRadoslav
SkenderoviNasir
SueskaRasim
atorAlija
ekiSran
otraMarko
VladiMarinko
1986.godina
BabiZijad
BeiIzet
BegoviRabija
BokoviSnjeana
BranasEdita
eliViktorija
elikoviMerhudin
DeliPemba
DraguljiNedeljko
emilaIbrahim
ukiSpomenka
uriGordana
FilanEmina
HasiboviJagoda
HebibAmir
HeimoviSenad
IliMitra
JelisaviMilica
JoviIve
KorijenoviRamiza
KulinaMirko
LazareviSneana
MajiPetar
MarkoviSpomenka
MiljanoviZdravko
PekiJelka
Suljkanovieval
iljegMarko
TahiroviEnika
TravarDijana
TurajiMujo
ZagoracOsman
ZomiSlavko
draleVesna
uljeljko
JanuarSepetmbar
1987.
AjanoviAdnan
Bajramovi
Sabahudin
BakoMiroslav
BarbarezDragan
BeareviAhmet
BlesiMilenko
BratoviNedim
BrkiSlavica
BubaloRua
BuljubaiMilenko
Crnomarkovi
Jadranka
orovieljko
DediHamo
DeferoviMensura
ukiSaa
EnidaMalievi
ForcanMomilo
ForiSalko
GovedaricaSnjeana
HaliloviEmina
HubaniMirsad
JoksimoviCvijeta
KaraliAlvira
KaticaIli
KovaeviAlma
KraljeviAndrija
KrezoviBiljana
KuljaninBiljana
KurtoviMirsad
LivajaLjilja
LozejIrena
MarevacMevlida
MariRade
MariiIvica
MehmedoviFadil
MieviElvedina
MilanoviPetra
MirkoviGoran
MriTomislav
NikolaPeri
ObradoviNino
OsmanoviSuvad
RadiGordana
RamiNermin
RamiVildana
SerdareviZulfo
StojanoviSanja
imoviTomo
utaloVidoje
TalajiJosip
TopiVinko
TrakoSaima
TuzoviJasmin
ValjevacMuhamed
Oktobar1987.
Septembar1988.
AleksiBiljana
AndriTomislav
AnteljVerica
BeiErefa
BioNijaz
BorasLuca
BrkiBranko
BuliPerica
BuzikNedeljko
CumboPetar
DeliSanja
DragieviMiro
Drinieljko
ulkiAmila
ElezoviSanja
HadiabuliSemira
HadiSvjetlana
HajdareviEdina
HamziHikmeta
HasanbegoviBeisa
HodiJasminka
IvanoviLjiljana
JociLjiljana
KapetanoviNijazeta
KarloviJadranka
LasiIlija
LasiViktor
MartiTanja
MatiJozo
MatkoviSaa
MedakBoris
MijatoviDunja
MikuliMirko
MilanoviZdravko
MiletiSnjeana
MlinareviDragan
MrkaljeviBranka
OmeragiAzra
OsmanoviRead
PantiNeo
PavloviJasna
PejkiBoko
PopoviGoranka
PrekainZoran
PudarDijana
RaguMili
SarafinOzrenka
SemiRamiz
TuralijaEsad
UzunoviSead
VojvodiZdenko
VretoSelver
VujinoviTihana
VukiMaid
VuksanoviKsenija
ZategaFikret
arkoviSlavko
Oktobar1988.
Septembar1989.
AlaupoviLada
AndriMilijana
BadakJasmina
BenderaLjilja
BezerMate
BogeljiMilijana
BokiDragojka
BratiMilena
BrkanSemira
ekiNada
olakoviNenad
uljakMarina
uriMarina
oriSanja
DabiGordana
DrkendaPakeza
DropuliIvanka
263
DuranoviHanadija
DabiMili
DuburAhmed
ulbiMirsada
urasoviore
EminoviSulejman
FilipoviMarija
GaaninMeliha
GaliSreko
GoluaMarko
GrubiiAnte
HadibuliFazila
HanasHaris
HozdiAsim
HrviAdelita
IbriimoviSenada
IvanieviZoran
JanjiMomilo
JonlijaPunia
KajtazAdis
KarabegAida
Kljajieljka
KoraDevad
KovaeviIvo
KozinaZdenko
KruniSinia
KurtaliKenad
LivadiMirzeta
LonarVinja
MalieviSlavka
MandiZrinka
MariNada
MariniKreimir
MaroSnjeana
MitroviRade
MlinareviMilan
MoroOzana
MraSvjetlana
MujakNermina
MulabdiTamara
MustafiSabahudin
NikoliDanko
OstojiDobrila
Ostojieljka
PecoEdin
PehiljMajdina
RakinacDrenka
SesarBernadina
SijeriSabina
SivriIvica
StipaniLjiljana
abanadoviSead
ehoviSenad
unjeAlma
TelebakTripo
ToholjRisto
TomaeviVule
TrifkoviMilenka
VasiMladen
VasiljVlado
VegarDavor
VoanoviAmela
ZorlakSuvada
Oktobar1989.
Septembar1990.
BaeviNjegoslav
BagariNela
BajramoviSemir
BakunoviLjljana
BariiZvonko
BiseHaris
BrkiAnkica
Crnomarkovi
Dragan
arapinaAnica
oliSavka
DeliHasan
DragiSvjetlana
DikoAdmir
umiNevena
EreAnelko
GadiMile
GazdiVesna
GrbiHusein
HodiMedina
HubjerNasiha
JovanoviDragan
KajanSemir
KeriAlma
KodroSemir
KoprivicaBorko
LazareviMiroslav
LetiNada
LonarSnjeana
LukaRifat
MaraVesna
MariSreko
MarkotTatjana
MaruiGojko
MeziEdin
MujkoviVesna
NovakoviNenad
OmeroviElva
OstojiIvanka
PavkoviIvica
PuljiDamir
Simeunovi
MilanoviMiko
airoviMeriha
VioliMato
VrdoljakZlatko
ZadroDinko
ZelenikaTanja
Oktobar1990.
Septembar1991.
AmiiMarina
AntoloviTodo
BaiSelver
BeganoviDina
BegiBlago
BjelanoviSonja
BlagojeRisto
BlagojeTanja
BodirogaZoran
BorovacDavor
BonjakGordana
BulutDuan
avarSaa
izmoviMiroslav
opraSuvada
ubelaAna
DanoviAmir
DodigDarinka
DuraakSenad
DihoDemila
FooNermana
GaleiDalila
GolemacIvanka
GoloTatjana
HaznadareviAdnan
IbriimoviAzra
JakovljeviSlobodan
Jukaeljko
JukiDanijela
KohniAida
KoziZoran
KraljiGoran
KreiMilena
LuinSilvana
LjubiDamir
MaciZerina
MahmutagiNermina
MaksumiAdisa
MaksumiSadeta
ManjgoHaris
MaretiRadica
MariSlavica
MaruiSanja
MatijeviMarinko
MujakiRifat
Novalieherzada
PeharMario
RadoMate
RaguIvan
RoziMarija
RuiNina
SadikoviMuris
SariDragana
SaviSaa
SimiDarko
SkrepnikMiroslav
SlaviSlavojka
SpahiElvira
eerbegoviAzra
mrkiVanja
otraBorislav
tetaJasna
ukiNeboja
TadiDijana
TaliGordana
TelareviZerina
ToliDanko
TomanoviTeodora
TomaeviBiljana
TuleHimzo
VidaekGordana
VukojeviDuko
VukoviSavo
ZovkoSenka
ivotiAleksandar
Oktobar1991.
Septembar1992.
BegiAdnan
BegoviEdin
BulutNeboja
anareviAlmira
DuganiRenata
DambegoviSead
DuburSenka
KavaraElmir
KovaDragan
LaftovaJanjiRozi
MareviNedjeljko
MariBlaenka
MariSnjeana
MarkoviMiodrag
MilasGoran
ObradoviMladen
PeroviTihomir
SulejmanoviJasna
TelebeireviSamir
Tufekerim
TurudiBelma
VarenikaMio
Oktobar1992.
Septembar1993.
AganoviVehid
ustoviBakir
FraniGoran
HrapoviSaid
JojiJovo
KariDenis
MujaiRobin
RadmanSuzana
VuiPero
Oktobar1993.
Septembar1994.
BegoviFejzo
elebiZlatan
upurdijaMarcela
DeljkoviIndira
GranovVildana
JanotaDaniela
JusoviHemo
KazaziAlmir
KlipoAlma
KoakSanja
KresoRenata
MilanoviNevenka
TopuzHanefija
Oktobar1994.
Septembar1995.
BrakoviAlma
GlaviniMirsada
264
KarahasanDehva
RahimiMeldijana
estiTarik
Oktobar1995.
Septembar1996.
BajiNina
BegiSelvedina
BerberoviMumbera
BeliKatica
CrnogoracTihomir
DeviValentina
Durakoviehiza
HanjaliNeven
HodiElda
KadriSabina
KariAdil
KikanoviAdvija
MandariZoran
MiljkoviSlavica
NevzatoviJasmina
NuriRead
PecoKemal
SalkiBesim
SpueviIvan
StrikiFrane
ariAndro
VuiMarin
ZubacAnte
Oktobar1996.
Septembar1997.
AlajbegoviMirela
ArnautoviMuharem
BeiBerina
BusovaaEdina
oriBranka
DugandiMarija
FrancaMelea
GolubiNenad
HadiomeroviSead
KazaziFahrudin
KurbegoviEnes
LivajaLjubica
SesarJozefina
SinanoviHasan
SmailhodiAhmet
SmajloviFatima
VasiljDavor
Oktobar1997.
Septembar1998.
AntunoviLjubica
BajroviFikreta
BrborMilenko
BriIva
ukJasenka
HadiavdiSadeta
HadimeiEldina
HandarAzra
HasanagiNirmala
KuburiAida
LidanAzra
MajiKata
MehakoviNela
PeharDinko
PendekBeba
PlecDamir
PrgudaEdina
RabiNina
SaradiDamir
SlipieviNataa
ariJosip
ukaloSvjetlana
TonkoviNino
Oktobar1998.
Septembar1999.
DeliGoran
Duzdanovi
Ernedina
GraniMario
IsakoviRahman
IvanoviAleksandra
JoviDonko
KljakoVedrana
KraljeviMario
LuiPlamenko
ManojloviLjubica
MediDragana
NesimoviMersija
Prskaloeljko
RaliMaja
RamiHatida
SimiSlavica
StankoviVelibor
TokmiIrfan
Vejzoviefika
iliHaima
Oktobar1999.
Septembar2000.
BrkanMiralem
JukiMirjana
JusupoviHazba
KneeviZdravka
LuiSvjetlana
NediboviElvira
OmeroviNihad
PeliMaja
RaguMiroslav
ValjevacIbrahim
DILOMIRANIINENJERIODSJEKAZASTOARSTVO
1961.godina
AganoviEnver
eukObrad
ermanoviZdravko
urevVladimir
HrleZahid
JeleSead
JovanoviMomilo
JovanoviSlavojka
JuriElizabeta
KolakMarko
LozoDuan
MijukoviMilovan
MiloviSenadin
MimiNovica
OmanoviMustafa
PaajliRadovan
Pejiore
PilavEnver
PricaVojislav
RistiGrujo
SimiRastko
SteviStevo
StuparOlga
VrgoDrago
1962.godina
AdiNikola
AdijaRudi
BaboviDemal
BejtulahuSkender
BojiLjubo
akareviNadeda
olomanEdiba
Dakoviivko
HadimusiKemal
Halajkijevielimir
KrasniJozo
Kuukrama
Nedmedin
LukiDobrivoje
MedanNemanja
MilovanoviBogoljub
PlanojeviDuan
RadovanoviFilip
RajakMilo
RistiMilan
RuviAbdulah
StipiNikola
imiDrago
imunacOtilija
VanoviDrgana
1963.godina
AjanoviAlija
BegiDanica
BeokoviLuka
BuiTomislav
aleVladimir
egarMihajlo
oliRajko
DragieviJozo
FarkaIrma
GutiMilenko
Hadimehanovi
Mujo
JoliMiroslav
KesiNovak
KljajiMilan
KomljenoviMiodrag
KremerMargareta
LizatoviNevenko
LukaBoko
MatoviVlastimir
NenadiKrsto
NikoliBoidar
PaaliZdravko
PaunoviDuan
PopoviZdenka
RajaiNedeljka
SalihiMustafa
SaradiSead
SavoviBudimir
SimiSlavko
StokiSlavko
StuhliZdenko
TafroTaib
TomiAleksandar
VinjikiJovan
VranjeeviLjubica
1964.godina
BuoKemal
okiPetar
uriRadmila
GreboviNasuf
HrustanoviBeir
LauriZdravko
MickoviZoran
RistiMihajlo
SuliStipe
aracEnver
1965.godina
AbrahamMihalj
BanjacTihomir
BuhaZdravko
erimagiGalib
FaginoviAlmasa
KosJosip
Krndeljimun
KujundiIvan
MaslaIvan
MurguzRamiz
RadoviVladimir
RaleviMomilo
StojkoviZoran
TrograniMijo
VukeliZlatko
1966.godina
AlagiOlga
BjelakoviJevrosima
BlagojeRade
265
BuiTomislav
uriIsailo
KecmanBranko
ainAnelko
1967.godina
uljakGojko
FranjiBranko
Hadiosmanovi
Sead
HalukaJosip
MaloviPredrag
VujasinAnte
ivkoviMomo
1968.godina
BakoviAntun
BenoviMilorad
ustoviKasim
DropuliFilip
FerkoVladimir
JoviiDragutin
KoiItvan
MiloviMarijan
OpaiBoo
TiriMirko
1969.godina
AvramovZdravko
BabiPetar
DenjagiHajrudin
GnjeMilan
ManiHalid
MikiAnton
MorinaRifat
PavlovJurica
PerlakiJoef
SmiljanoviJovo
SpasiDragan
TatareviAdem
1970.godina
JoldiDragoljub
KlusMilan
KoraVeljko
KovalikDragutin
LazarevLazar
MareKarlo
MirkoviLjubo
MuhoviAvdija
QuaoRoberta
Michael
RadieviRadosav
SumeniSonja
abanoviemsa
intiLjerka
1971.godina
AdiZoran
AggreyYeduJustin
BazranMilovan
CvetkoviMiodrag
ehMarjan
DimovskiPavle
DivljanGordana
FilipoviMahmut
GrbiSenija
IlkiJozo
IviJanko
IvoeviZlatko
JojiMarjanovi
Radmila
KrasuqiMuje
LoptaeviMilenko
PetroviStjepan
PoljakSvetozar
PopovMiroslava
RamiZumreta
SekiJozo
1972.godina
AbdiFikret
AljinoviJosip
BiberoviMato
utukRanko
voroTihomir
DedoviPitiNaija
EriMijo
GoljaMilan
HermanKrunoslav
IbrieviSulejman
KoblerRajakovi
Zdenka
KrajcarIvan
MateriMirjana
MavogaAdelina
MiloeviMira
NovakoviMilo
OberknezMaria
PajiAntonija
PintiVinko
PulitikaKrunoslav
PukoAnton
RaduloviBoro
RistiSavo
SalamehMakram
SkopljakAta
SmiljaniIlija
SulaimanKamal
tiburekMiroslav
TadiSlobodanka
ToljagaDrgan
UroiAntun
VrbicaMilenko
ZidarDanica
Zidartefica
ZvizdiArifa
1976.godina
AlfireviPetar
BlagojeviMarko
BokoviMilan
BukvaMilovan
elikEef
erimagiZijad
Franjieljko
GrbiSlavko
GrgiJasna
KuljaninRanko
MalkawiSami
MiiMarko
MidiIzet
MiloeviZdenko
MoroZvonimir
PlaviMate
PopoviMilenko
PruljMilivoje
SrdiRadovan
ahinoviSalih
VojnoviVlatko
1977.godina
AntiBlagoje
BijeljacMilka
elinaDragutin
DavitkovAleksandar
ElGawerbrehIssa
GalinacMlaen
JeveriiNedeljko
KadriMuris
KrstanoviBoo
LasicaPredrag
LuiDesimir
LugonjaMarko
LugonjaPetar
MansourMarwan
MariAndrija
MizdrakMilorad
ModiOstoja
NikitoviNeboja
PoznanMile
SalenFawzi
SkenderHajrudin
SrebroMilorad
SuiIvan
obotJovo
TavraMijo
TrniniDragutin
VuliMiroslav
1973.godina
KovaRadivoje
MihajloviMiomir
Milosavljevi
Radovan
MomilovStevan
Nikoliedomir
NinkoviIvan
NovakoviSvetislav
PreradoviSlobodan
remerDinko
VegarAnte
VojinoviMilutin
VujiMirjana
1974.godina
ArabijatWalid
BibeziOmer
ekerevacSaenko
DokoVinka
IbrahimbegoviAljo
JuriIvan
Koraeljko
LatiTaib
LukiDragia
MroIvica
MundiKemal
ObradoviBudimir
PejiMarko
RadosavljeviRadia
RistiTomislav
SaviRadoslav
TomiiNikola
TopiTomislav
1975.godina
AbdallahAissa
Alibaliefket
ulafiDmitar
Erdeandor
HorvatFranjo
HorvatIvica
KalajiAdel
KneeviSlobodan
KukavicaBranislav
KuzmiiIvo
LazareviMirjana
MoldovanDragan
NevistiStipe
PajiMustafa
PavloviNenad
PejiTode
PeroviVladeta
PetroviBrane
PoegijaAlma
266
avijaMirjana
TadiAnte
TodoroviBorislav
TodoroviJovo
VioglavinSlavko
VukojiiMladen
ivojeviNezir
1978.godina
AbdulkarimSultan
BojoviDragan
BosoviHajrudin
BoiMarinko
CvijoviPetronije
alagaZoran
ongoRamiz
DobriloviSlavko
DujiDragutin
eriedomir
oliAnte
GuzinaDragoljub
HadiabdiIbrahim
HaseiNezim
HodiMustafa
HrnjakFuad
JezdiRadia
Jovanovura
KataliniMiro
KesiRadovan
KisinZdravko
Kneeviore
KovaeviRanko
NikoliDuan
NikoliMili
PaaliLjubo
PribiMilan
RistiRisto
SlobodaTibor
StefanoviLjubia
StojanoviMilan
trbacMilan
VegaraMensur
1979.godina
Abazoviefik
AleksiNevenka
AliMariamMustafa
ArapoviZvonimir
AziziAjet
BaniZlatko
BeireviIrhad
BegoviMustafa
BegoviZijad
Bojoviedomir
BosniPetar
BonjakVeselin
BraninDragan
BurazorLjuban
aviSneana
olakDuan
DeliRadomir
DervieviMunir
DumaniIvica
eriMomilo
GieviMensur
GracaFaik
HanJano
KaraaHalil
KecmanJovo
KlariRade
KrmarJovica
KrupljaninMlaen
KusmukSreto
LojoZajko
MujkiRasim
MuljkanoviSinia
MuratoviSalko
NieviGojko
NumanoviSadudin
ObradovMilan
OsmanagiAmir
OsmanoviIbrahim
PandureviRadoslav
PeroviJovan
PopoviVladeta
RaffaiItvan
RusVitomir
SaboValerija
SamardiMilenka
Sariedomir
SariEdin
SimiNikola
kaljiSelim
TimotijeviBranko
TooviMilorad
UjiNada
VasiSlobodan
VujinoviMirko
VukojiiSlobodan
ZeibaqAhmadDib
ZejnilagiRemzo
ugiVaso
1980.godina
BorovikiKruno
BurinaEsad
DedeiBoo
DuvnjakNikola
Hotevka
JaareviRadivoje
JuriiTeo
KariFahrudin
KilibardaMilorad
KisiAleksandar
KovaZuhdija
LemezVidoje
LikiSead
MalohodiSenad
MehmedoviIsmet
MilutinoviStojan
PavliBranka
PucarHajrudin
RakanoviSlobodan
StopariVeronika
etkiZijad
imiIvan
TadiBorislav
TataraRobert
UjiDobrinka
VelaeviTihomir
VuksanMilenko
1981.godina
AbbasMuhamed
Awod
Areinaarko
BahtoviIsmeta
BaljakMirsad
BurudijaSlavica
ukMirjana
DrakoGoran
DafiNedad
urkoviGoran
HusoviRedep
KaranoviMio
KljuniEsad
KobiJasmina
KrsmanoviNenad
KunaracMilenko
MrenIlija
NuhbegoviAmir
PavloviZoran
TataroviRasim
TerziIsmet
TravarMomilo
VesiDragica
VrdoljakMladen
VujoeviNedjeljko
1982.godina
BrankoviDuko
ihoriDragica
HeoFehim
HundurNermina
LatinoviVesna
ManyousSidriNasri
MiiNenad
MihajloviRadojica
OmeroviSenad
PertroviGligor
ljivananinBoidar
TafroMuamer
1983.godina
AbuIsaAliMuhamed
AlAsmerMohamed
BandovCmiljanka
BaiNurija
DigikAsim
DizdareviFikret
HajdareviDevad
ImamoviSubhija
JakiaStjepan
KajtazoviZuhdija
KrukiZlata
LuiMilorad
MehmedbaiFikret
MhavzaAvdelAhmed
MioeviJadranka
MioeviVerica
MuranoviAsmir
OpalkaMladen
PanteliMara
PolovinaIsmet
ProdanoviRajko
PuonjaDesimir
RahimAbdelAhmed
RakanoviFadil
RustempaiMustafa
SmajiJusuf
abanoviHasan
ehiZijad
utaloStojan
TerziBiljana
ViliSabina
VladiiMomilo
ZaimoviRead
ZriliMarija
ZveevacIlija
ZvizdiAbid
1984.godina
AbasAbodAimal
Abduramanovi
Burhamedin
AlHuseinAhmet
AlikadiMirza
AnvarNajiSaid
BaiMervan
BeganoviSalem
BeljinMirjana
BrikiLoris
atoviSafet
opiMilan
FarhodJamalAbdel
GrijiDragan
GunjakDragan
IbrieviDevad
JarakBogdan
KoprivicaMilorad
KozicaZuhudin
LjutovacJusuf
MemieviMirsad
MichaelEdna
MitriDubravka
NaraniSlobodan
NeimarlijaZijad
NukiAbdulah
OmeragiEsad
OmeragiNedmija
PilipoviMinir
PropiRosa
RaspudiMarijana
RezervitzDijana
SaaidehJamalBadir
ikiTima
tekiVesna
trbacJovan
ToiMiodrag
267
TroiIrfan
VeljanHajrudin
VitomirMladen
ZaherDibMansur
1985.godina
AbodAbdulSahib
AvdagiMithat
BalabanZlatko
ustoviZinaida
DoloDragan
DraganiRadmila
EriMirjana
FalihAbdulSada
HasanspahiSalih
KapetanoviNihad
KapiEdina
KurbegoviAhmet
LukovacBajro
Marijaneljko
MarkoviRadomir
MieviDragan
MirviKenan
MuhoviEdina
OmanoviHalil
PaniDavor
Paniana
PaiAdela
SadikMuhamed
SutjeskaSako
ibaliJovan
kaljiMugdim
tetiZlata
ukaraVojo
TvrtkoviNermin
VukainoviVerica
1986.godina
BajtlDamir
BaiMeho
BrenjoMirko
BrkoviZdravko
abarkapaMileva
iaZdenka
DrakoviDamir
okiStaka
ukariBorka
FaikKasimMohamed
FejzoviHurem
Fieviemsudin
Golubovi
Slobodanka
GutiRanko
HiliSejfo
HodiDina
IsiNermin
IvanoviRadomir
JameijaBlao
JanjiOlga
JazviMarin
JoviiVojin
KajtazoviSenad
KekiMehmed
KhalilHasanAbdul
KrkeljaPetko
MaalaElfad
MeugoracIvica
Murieik
ObradoviGoran
OdakIvan
Omeragiefik
aldiPaa
TawigSaidYaser
VasiljeviMiroslav
VeljaiMela
ViskoviMirko
VranaSaida
ZelenoviMilo
ZurovacJelena
JanuarSeptembar
1987.
Babiedo
BajriBahira
BarudijaSava
BokoviMlaen
BrodlijaKemal
elinaIvica
ihoriMilica
ikoMile
orbiEnes
DigliiDinko
DodigLjiljana
DuvnjakMuhamed
DombaEmir
afoAdem
uroviVinko
HadiabdiEnesa
HadiSenad
HajRamziSameh
HamidoviMersad
HasandiAlminko
ImamoviOrhan
JukoviAlija
JurkoviAnkica
KaranRadovan
KardoviFerzad
KariikAzmir
KljeaninMiladin
KneiSlavko
KorijeniEnad
KraljeviVojo
KrstiMladen
LaloviMile
MandiBranko
MatiAnto
MranDara
NaserNabe
Mohamed
OmanoviSabina
OsmanoviJusuf
PonjeviMomilo
PuriSenad
Radovieljka
Radumiloeljka
SijeriRasim
SmailoviMujo
StojanoviMladen
SubaiJovan
SuiMislav
Suieljko
TermizMunir
TerziSreten
VinjiMilka
VrdoljakAnte
YusitHamadey
Abdulah
ZelenikaMarinko
Oktobar1987.
Septembar1988.
AlHajAhmedZijad
AntunoviNada
BandiSehad
BruliHabiba
CrnogoracDuica
aueviZijad
euraBoris
okotSead
DondiRajka
DuinoviAmir
GolijaninMilena
GrbavacIvan
GrbiNerkez
HilmiMushin
IsakoviSenad
JugoSead
KadriDinka
KasapoviSadida
KataniJovo
KljajiZvonko
KorjeniMevludin
KovaeviZoran
KovinjaloJelica
KoziIzet
KozomaraNataa
KuljaninMladen
MahmutoviVehid
MarkoviMilan
MarkoviVitomir
MeuseljacEnes
MiletiLjiljana
MiiNenad
MikoviNevenka
ObradoviMirjana
PandureviSlavia
PavloviMilenko
PerajicaIrena
PlakaloviDragan
PraoMirsad
RadanoviGordana
SaadGeorge
SretenoviJasna
StojanoviBoro
SuljiOmer
SuiBranko
abanoviSean
erifoviDevad
ToliMiro
VaiBoo
VeliZoran
VidoviLjiljana
VukieviSlavia
ZaidAvdelAbbas
ZnaorIvan
Oktobar1988.
Septembar1989.
Ahmespahievkija
AliOsman
AljiHidajet
AniMirko
BajriMeho
BajtareviMerima
BariiVlado
BartulaVeselinka
BeiSead
BedakSemir
BjelanoviSvijetlana
BoljanoviGoran
BoriDule
BoiMato
BrodliSabira
CvijetiMilovan
avkiEnes
ertiIvan
enanoviZehra
urevacFerid
urkoviIlija
DemidiIzet
onlagiSamir
GavriOlivera
GlueviStania
GrujiiTatjana
HadiIbro
HamoviMilan
HasiAmir
IbieviZejnil
KarenskoMario
KariikGoran
KljajiMiroslav
KljeaninNjegomir
KrupiZerin
Kurtagierif
LaketaZoran
LaloviMiroslav
LonarAnte
MahmooudShakirAl
Shabani
MarkanoviBranko
MehmedoviMustafa
MetroviDarko
MiloeviBranka
MrkelaMargareta
MuminoviRifat
MusiNedad
NaserAbdulamir
NekoviKrsto
NikiNikola
NinkoviMilena
268
NovakoviGoran
NovaliLarisa
OegoviSenad
PavloviDuan
PipoviNedeljko
RahiIzet
ReboZrinko
SimoviLjiljana
SmailbegoviNead
enduloviKata
kandroMevla
krabaeljko
ukoBilal
TadiDragana
TadiMira
TieviSenad
TopiZlatan
VukadinMilo
VukiRade
Oktobar1989.
Septembar1990.
AbasRada
AbdiRenata
AhmadEnaizanJaber
AliNermina
AljiNevres
BabiSlobodanka
BakmazDragica
BrnjakDavor
amdijaSamir
engiSenada
orbiKadir
eraniSuzana
DelibaiIzudin
DragosavljeviMile
DuvnjakSvetko
Elekeljko
FatiEmina
GariMilovan
GojkoviMomilo
HamidBosman
Hasan
JakovljeviNeboja
JandriMersida
KokiMilivoje
KomoricaSenida
KulbegoviZahida
KuloAmir
KurtoviMumin
LaeviVeselin
MatiDuko
MijanoviRadosav
MiliiMuhamed
MkaramMohamed
MladenoviDejan
MuriIsmet
MusiMithet
NefiAmra
PaniRadmila
PavlieviJerko
PavloviGoran
PopoviBoidarka
PranjiDragan
RacaRadomir
RamljakAna
SarajliMirsad
Staniieljko
SubotiNenad
ukiIlija
TubinaZoran
VidoviMara
ZukiSead
Oktobar1990.
Septembar1991.
AlMahdMohamed
Omar
AvdiIsmet
BariiStipo
BaiAziz
BeganoviAlma
BistinaMilan
BraninoviBahira
BuloviMirjana
BuntiKreimir
engiSamir
indrakMirsad
DomuzDanka
DragiBorislav
DunjiLjiljana
DaferoviSead
DafiJasmina
GolijaninSaa
GrujaJan
HadifejzoviErkan
HajradinoviEsad
HasanoviNino
HotJasmina
IbriimoviElvedina
IliniVukomir
IvankoviStanko
KadiJasmina
KarariIzet
KorjeniFahrudin
KovaVerica
LekaRaha
LetivaLjerka
LuloSenad
MaiSenida
MatiNikica
MeiSenad
MijoviBoro
MilanoviAnelko
apinaMiroslav
TomiAdela
ToromanoviSmail
VegaraNusret
Oktobar1992.
Septembar1993.
BajramoviAmir
GudeviIgbala
KalaNedad
KarahasanoviAmir
KasapoviEdin
SkarepFuad
Oktobar1993.
Septembar1994.
ArnautoviAmir
BahtanoviFuad
KonjevodCvitan
Krupiemsa
SelimbegoviHamdo
ZukiHusein
Oktobar1994.
Septembar1995.
AliloviDavor
GuhdijaElma
HrnjiAlma
TerzimehiAdnan
Oktobar1995.
Septembar1996.
BarbiNedjeljka
BrkaMuhamed
DedajiRamiz
HajroviIsmet
MuhamedagiSamir
SaraeviVildana
uniDamir
Oktobar1996.
Septembar1997.
ArslanoviJasmina
BeglukDervi
aueviSamir
Demiroviefika
HajdareviZevkija
MireckiSlavko
Mrakiore
MuratoviHaris
NikiVelija
PajeviRagib
PavloviIvan
PavloviJozo
PeriiMiodrag
PocrnjaLjupko
RajiMarija
RajiMlaen
RediEnes
SariNeboja
SimiDragan
SimiJadranka
SmajloviEdna
Stjepanoviore
StojiMilan
SubotiFahrudin
ahinpavliarko
VasiljeviBrane
ViktorZdravko
ZahiroviNasko
Oktobar1991.
Septembar1992.
AlikadiEldin
AvdoviEldina
BaiNijaz
BatkiHanifija
BioAvdo
BotiSaa
eligijaMehmed
uriHidajeta
DrakulGordan
DuvnjakEnej
EfendiNedad
HamidiFikreta
JozakPero
KaljeviMilena
KapidiAmela
KaranJasna
KonstantinoviZoran
MatijeviVlado
MusiRaza
ObralijaAmira
OstojiMile
Petrovieljko
RadunoviIgor
RahmanoviSenija
RoajacAdem
269
HuremagiEdina
MujakEdin
MujiBegan
MustafiJasmina
OmerbaiIsmeta
PilaviAzijada
SahaiHasan
SmajloviVahidin
aracSamid
Oktobar1997.
Septembar1998.
asuroviAsim
DubravacStana
DujsiSeida
HaskovSafet
JeleSabaha
KopiSabina
SelimoviMerima
SijamhodiNura
aljaNermina
VeledarDevad
Oktobar1998.
Septembar1999.
AlibaliSamir
AliMeliha
AvdibegoviMelika
AvdoviMuamera
BeganoviHasim
DuriDemil
KarabegoviEmina
KaradiZoran
KritoAnto
MarkoviBoidar
MetiRifet
PraMirko
TahmazSabahudin
Oktobar1999.
Septembar2000.
DediNedin
ElBouraquiYoussef
LikaDijana
LozoNisvet
MehiNihad
MuhiEsed
DIPLOMIRANIINENJERIODSJEKAZATEHNOLOGIJUPOLJOPRIVREDNIH
IPREHRAMBENIHPROIZVODA
1981.godina
IsakJasmin
MatiVera
1982.godina
DelevAleksandar
DeliFahrudin
Ferzanovi
Branislava
KaljanacAzem
LovriDragica
MirkoviVojislav
PapoviKoviljka
VidoviDragoljub
1983.godina
AvdiRamo
BajriAmir
Bokailoamila
DemiroviEmir
DugiJokica
Genjtoeljko
GovedaricaDragan
GovedaricaRadenko
HalvadijaJasminka
KusturaSead
LaziPredrag
LeparaJasminka
PerlaJedina
PuonjaBranko
SmajiAhmed
utaloMarija
UjiBranko
UjiMireta
VlaoSlavica
1984.godina
AlibegoviAida
AlijagiAmira
AndriLjubica
BiliRade
BukviEnisa
DaniiDragana
DinarVahida
DrakoviCvija
HodoviGjulera
IliBoro
JokanoviJelena
JovanoviMilojka
JuriSlavko
Karamehmedovi
Emina
KaroviAzelma
MuijaMesud
MuoviAida
OmerpaiIbrahim
OpraiIbrahim
ParalZdenka
RadniAntonija
RamiEnver
SelimbegoviEnez
ikmanNeo
imieviHelena
okeviSlavica
TerziAmarela
VuiMara
ZariBoe
1986.godina
AmadoleOjoOluko
AmanTawiaValid
AneliVladimir
AvramDesa
AzinoviDelfa
BabiVladimir
BajroviAzaleja
BalagiEdina
BandiDraena
Baiefika
BodirogaBiljana
BoinBranka
BradariSead
BrednjoVanja
BurkuZdenko
ulibrkMara
ustoSanja
oriZvonimir
oroviVesna
otiNedeljko
DominkoviKata
DragoviMilenko
okiSlavica
uriNada
uriRajka
GainoviVladimir
GranovNaida
HadiefendiEnes
HadoviJasminka
HalilbaiEdin
HodiSuvad
HujdurVildana
Ibreljiukrija
IliNikola
IrikiSenada
JelenSanja
JusufagiNaila
KokoruNeboja
KontaNikica
KoraMirjana
KraguljJasna
KrajinaSuvada
KneeviNada
KovaMirsada
KrmekAnica
KunovacElvedin
KurtoviHajro
MaksimoviPavle
MandiMiroslav
MijiRosana
MilidragSlavica
MilovanoviBosa
MrnjavacVeronika
MurguzMaida
PaiSenada
PreliFikret
RaiZoran
RuiZdenka
SimoviSlavica
TadiRanko
TeanoviRada
deriPalma
1985.godina
ArnautoviErmin
BabijanskiSnjeana
BaliRanko
BarbariZdenka
BeireviSenadija
BjelakoviDobrislav
BodruiNenad
BogdanoviDario
BorovaninTanja
BokiBernard
BonjakoviAmra
BrstinaMiro
BuliNedad
eskinMuhamed
DediNaa
DedoviAziz
DeliAmira
DemirZahida
DoliZehra
DugiOlgica
DimhurAida
eeviAdnan
EimoviGoran
FejziDevad
GajiBiljana
GligoreviGordana
HadiSenad
JabbarSmehkiAdil
KaramanRasim
KramarIvica
Lukieljka
MiiDragica
MuftiNedim
MuhoviRazija
MuliNaida
MusaMirko
270
KrsmanoviTanja
KrupiHajrudin
KubatSulejman
KulenoviAmela
KuvaZorica
LazareviSlavica
LuiVera
MarenkoZdenka
MarijiAna
MaiMustafa
MediDavor
MelkiKemal
MemiEnes
MiliVlatko
MiloeviSlavojka
MikoviVesna
MrkaiLjiljana
MutapiSubhija
OgnjenoviDragana
Omanovianina
OmerbaiIbrahim
OnipogiOukoro
OstojiDijana
PalacDrago
PeriiMilenka
PitoljeviNermina
PoljakSabina
PopoviDejana
Raenovieljka
RakanoviSlavko
RoneviBrana
SamardiJela
SariZlatan
SelimoviGjulfida
SijeriJasenko
SkooTatjana
SpajiBiljana
akotaDanijela
TepaveviJelka
TomaeviKatarina
TrakoIsmet
UzunoviAmra
VelimiroviVesna
VidoviNiko
VukoviBranka
VukoviZoran
ZafiroviMaida
JanuarSeptembar
1987.
AliMahira
AvdiSulejman
BahtanoviSuad
BaliSelen
BaracVernesa
BegiNezima
BerberSlobodan
BieviMirjana
BijelicaSnjeana
BijeliBranko
BorovaninRadmila
BokoviLjubia
BokoviMilo
BudimirSinia
CvijetiVesna
CvijetkoviMarko
amurRanko
engiAmra
engiLatif
orlukaDraenka
DrakoviSvjetlana
GlamoakAida
GoluaIvo
GraaninDenana
GuslovNikola
HadimeiAmra
HadimeiNermin
Hadimurtezi
Firdeusa
HajdareviHajda
HajdareviMirsad
IliSlobodan
IvaneviDragan
IvankoviDrago
JahuraDanilo
JaiSuvada
JokiVesna
JovanoviSnjeana
JugoviBogdanka
KabadajaLejla
KaarEsad
KadriMerima
KapikulBlaenka
KapoFata
KatavaVera
Kebateljka
KneeviVladinka
KomiMuris
KoprivicaBorka
KrsmanoviAnelka
KrsmanoviStojanka
KrvavacJasminka
KueviNeresa
KurtiEdina
LazoviZorka
LozaniVesna
LukijaDevad
LjaljeviZilha
MajiAnelka
MaktoufAbduladhim
MariniMirko
MarkiBrankica
MihajloviOgnjen
MilanoviSnjeana
MilieviMaja
MilieviRadomir
MiliIvica
MiloviKoviljka
MladenoviNevenka
MranInes
MuliJasna
NeimareviZdravko
NikoviDragana
OljaaVesna
OroliSlavko
OrueviSanja
ParaloviJasminka
PavloviNevenka
PavloviStanko
Perieljka
PijaloviJasmin
PijeviGlia
PirijaVelniza
PlanojeviGoran
PopoviDijana
PurkoviIrena
RadanoviTatjana
RadiSanja
RadoviMilka
RadoviMomirka
RaguMilenko
RakonjacLidija
RibiEvira
RistiDobrivoje
RnjakIndira
RoboviOrhan
RotimMirjana
RustemoviZumreta
SalihbegoviFaketa
SaviBrankica
SemjanAdrijana
SimiDuanka
SliniAmir
StaniOlivera
Stanieljko
StankoviRade
SubotiNeboja
akiKsenija
avijaMilorad
ehoviOlivera
uakDragana
utkoviMehija
TeroviAdnan
TopaliMirsada
TreznerStanislav
VeletiRadoslava
VeljoDijana
VidiAdo
VignjeviBrankica
VitkoviSanja
ZahiroviNurko
ZoranoviSlavica
ZupiMedida
ZvonoSanja
Oktobar1987.
Septembar1988.
AliAida
BabiGoran
BabiTatjana
BajiMiran
BajriAmilija
BarjaktareviEsad
BatakZoran
BegiFadila
BogdanoviAngelina
BoljeviJelena
BosiljiBranko
CvijanoviElizabeta
abriloPredrag
arapiSlobodan
ehajiAmra
engiNaa
engiNevenko
oriGlorija
DedoviJasna
DodigAmalija
oraSpomenka
EriBorjana
GibanicaVernesa
GlogovacMilena
GogiSnjeana
GrbovacRomeo
GrubeiAndrijana
HadiMuhamed
Haimbegovi
Muamera
HerendaVasvija
HumakiMinka
IvankoviMario
JanjiDragan
JaarspahiSamira
JatanoviLjubica
JelaiSanja
KablarDijana
KomljenacDavorka
KondaBoris
KordiKaja
KosmajacSanja
KovaeviZoran
Kovaevieljko
KruniZoran
LackoviDejana
LakoviBranko
LikiMelita
LojoAmila
LojoAmna
LonarBoko
LoiNenad
LukiSonja
LjajiFerida
MaksimoviSonja
MarevacDina
MarijaniMarika
MaiDenana
MieviDragan
MilidragGordana
MilojeviVedrana
MojoviSlavica
MrdaljGordana
MulahasanoviEdin
NedretaDupovac
NikoliOlivera
NikoliVladan
OmanoviElmedina
OstojiAleksandar
PajiNovica
PapiMira
PaiAida
271
PavloviSpomenka
PeriiMladenka
PetrovLidija
PralicaSanja
PuiBranka
RadetaNada
Radovanovi
Svjetlana
RakitaDarko
SaviSvijetlana
SelimadoviHumica
SiroJasna
SmijeaninAmra
SpojiVera
StanisaviTitomir
StanivukRadenko
StankoviSlobodan
StipanoviMiroslav
abanoviNura
ariReuf
aroviDragan
tekoviBiljana
TadiVinja
TaliBadema
TunjiLjubica
VasiljeviJadranka
VelagiSeada
Vukomanovi
Mirjana
VukoviDrina
ZekiMiroslav
ZukiSabina
ZupiHizreta
Oktobar1988.
Septembar1989.
AbdelatifSofreani
AhmadKananSaid
AjanoviMirsad
ArnautoviOzren
BeatoviLjiljana
BeiRusmir
BeareviSenad
BilinovacMladen
BoguaninMuzafera
BorovaninZoran
BoiVesna
BundaloSlaana
CamiIsmet
CarAnita
CvitkoviSlavka
anarSlavojka
aueviSelma
DokoDavor
DrakoviMladen
DrljeviHaim
emidiMaja
GaiMilenka
GiliSabaheta
GlavaMilenka
HodiSenad
HurlovKemo
IbrahimagiSamira
IlijazagiNermina
JeliiLjuban
JelisavacMirko
JosiSpomenka
JovanoviMilanka
KaljeviVesna
KolonjajDalia
KomadTatjana
KopiElmir
KovaeviMilorad
KooFahrudin
KruniNeboja
LediKatica
LoziDubravka
MakaSenad
MariSlaana
MisoAmra
MrziNermina
MujkanoviSenahid
Mulaibrahimovi
Adnan
MuthaniaAbdul
Salim
NeriTatjana
NikoliAleksandra
PogaarBoris
PoljakSalih
PuaraMilimirka
RoboviAida
RuiZoran
SaviLjiljana
SenjakLenka
StevanoviGordana
ehiZlata
TerziNevzeta
TopaloviNermina
VidakoviRadoje
VlaiNada
VukoviMiroslav
ZuliFahrudin
Oktobar1989.
Septembar1990.
AvdiRedina
AvdiZijada
BabiMirjan
BjelicaSvjetlana
BojoviJadranka
ohadiLejla
ohodarMuvedeta
DeronjaZdravka
uriLjiljana
ElezRadmila
HalilbegoviAmil
IvandiJela
IvankoviDraen
IvanoviNada
Ivkovieljko
JagodiGordan
JosiDubravka
KaljaaZlata
KneeviVera
KojiSnjeana
Kontaeljko
KrstonijeviRadojka
KukiDragan
LeovacBranislav
MaslaVinka
MrakiTatjana
MumdiErkin
NinkoviDragoslav
ObrdaljZrinka
OkiljeviOlga
PapajaAmra
PaoviHaris
RajiBernard
RajiBranka
RediHaris
SalkoviAida
ShagattiJ.Osama
ahinpaiMuhidin
auliBranka
emsudinaKadi
obotZoran
TolevskiGordan
TrbiTatjana
UmijaPezo
VidakoviDijana
VidoviDragomir
Vidovianina
Oktobar1990.
Septembar1991.
BegleroviEmir
BlagovaninSanja
BlaeviMirjana
DejiMilo
DuranoviSamir
FrljukiMensud
HalaSanela
KrnjaiSanja
KubatVesna
LeliVesna
MehiSuvada
PuriSran
RaoniAleksa
ThairAli
VeseliJozo
VlakiVanja
VrciSedat
Oktobar1991.
Septembar1992.
AbriNatalija
BlaeviAida
ukoviSonja
oriRatko
FatiBiljana
Hadiahmetovi
Nihad
HuseinoviRazija
KokiSlavenko
Kokoareljana
KuloviHajrija
LukiDragica
MoeviSlobodanka
MoeviVesna
PejinoviBranka
PuljiSnjeana
RaiEmir
RovaninAdem
SemiAmela
SmailoviSmaila
StojisavljeviSanja
SuljeviSaida
abaredovi
Ibrahim
ipovacLjiljana
VraalicaHasena
ZejniloviEnida
Oktobar1992.
Septembar1993.
BrkoviNijaz
BubiJasmina
osoviJusuf
Dervikadi
Jasminka
DraganiStanimir
FazlagiSaid
MedoeviAzra
MekiMustafa
Mulaibrahimovi
Ahmed
OrloviSlaana
RovaninSuada
UgljaninZumreta
VrdoljakMarica
VrdoljakSilvana
ZaklanNihada
ZgodiAjlina
Oktobar1993.
Septembar1994.
AgoviEsad
ArslanagiJasna
BuanSuada
TuevljakGordana
Oktobar1994.
Septembar1995.
ArifagiAltijana
Huseinbegovi
Sabina
ImamoviNafija
MujiNevzeta
StanojiSanela
VidoviSlaven
Oktobar1995.
Septembar1996.
AkagiAsima
BelijaErmina
272
HodoDemo
KahroviMuzafera
KariMevlida
KolainacVasvija
KovaeviJasmira
MavrakoviSamra
MedoeviNisveta
MekiMevlida
MuzaferijaMuhamed
PirohTatjana
SrenVesna
ZimiFatima
Oktobar1996.
Septembar1997.
BelijaIndira
izmiZahida
HodiEmir
HrnjiAmela
IdrizoviMaida
KurtoviRabija
LitriMuhamed
LjaljakSamija
MedoviAida
MoljeviSandra
MujakiHasan
MujezinoviSuada
MuliLejla
MusaMijo
NiiZdenka
NokiEmina
OkanoviAmra
OsmanoviDika
PalaliHaris
Oktobar1997.
Septembar1998.
BuzaEmina
DemiroviAmna
HasanbegoviAlma
JovanoviDanijela
KljajiSnjeana
KudumoviEtjen
MatiMirjana
MehanoviAmela
MrdiMunevera
SaboMarela
SielskiLea
iiMirdina
TandiroviAlija
Oktobar1998.
Septembar1999.
BakaliNeziha
BoguaninJasmina
BuzovTatjana
CeroAzra
JegiEdina
JusupoviSajma
KadiAziz
Karahasanovi
Sanela
KatanaMirjana
KrdeviNermina
MekiSamira
PijaloviJasmina
SadiEmira
StaniSandra
uvalijaBelma
TaisSabina
TaisVedrana
Oktobar1999.
Septembar2000.
atoviAia
Hadismajlovi
Emina
LjuaMelisa
PreAmela
SnagiSead
ZolotiSafet
Oktobar2000.
Septembar2001.
AlkiMersiha
BirdahiAmra
oriFilka
FiekoviAlejna
HadoviFerida
HajdareviAmira
JamakoviEmir
KariAlmir
KrijetoracElvira
LjubuniAlmin
NovaliAmela
SaraSanela
SofijaniSneana
abanoviSenada
TahmazJasmina
Oktobar2001.
Septembar2002.
BarbirAdriano
BurazeroviAlma
emoNihad
Dizdareviefkija
oreviani
HodiMevlida
HusiLejla
KujeviEvzad
MuliJasmin
SalihagiEmsalija
SilajdiAmela
SueskaMersiha
ZijadiSamir
Oktobar2002.
Septembar2003.
AlibegoviAmer
ZlatiJasmin
ivkoviKata
Oktobar2005.
Septembar2006.
BajramoviLejla
BalaAdila
olpaAida
ehajaMerhanisa
ehajiEnida
DeliNermin
ErkoeviAnela
FerizoviHaso
GreboLejla
HadiabdiAdnan
Hadiomerovi
Nedim
IbrakoviNadir
KereAida
MahmutoviFuad
MijoviMiroslav
MujkanoviEnida
MujkiAdmir
MuradbaiEef
OmeroviElvira
PaaliLejla
PjanoAlen
PodgoricaIrma
PolimacAlma
SelimoviSamra
SmailbegoviAzra
SmajiMirela
StrojilEnida
uaAida
TeletoviIlvana
Veispahienadin
VladaviAdisa
VlahovljakAmela
Oktobar2006.
Septembar2007.
AjanoviBehisa
BajraktareviAsim
Bakaradeljko
BelagiJasmina
CvjetkoviSnjeana
DafiEdin
ermanoviIvona
HodiSanela
JeAlma
KaltakMirela
KaradaAmela
KlepoBernisa
KolendaSabina
KoroSanel
MariIvana
MemiEmir
MulamustafiAmira
MusiBerina
PaaliDamir
PainJovica
PjanoEnes
BartuloviAna
DizdareviAdem
DombiSenad
HadiEdin
ImamoviLejla
IslamoviVildana
Rahmaniefika
TuzlakAlmedina
Oktobar2003.
Septembar2004.
BahorEdisa
BulbulDana
DizdareviTarik
GaniAmir
HadiabdiHaris
HalilagiSuana
HasanoviEnes
HubiSanela
ImamoviAlma
JahiNihad
KlokiLejla
KovaAmna
LakiFija
MarajSamila
MulaliEdin
PaagiSelma
PaiSamko
SuljagiMirsada
ajkoviSaima
ZukiArmina
Oktobar2004.
Septembar2005.
AlijagiElvira
AiHaris
BaliNihad
BoriElvedin
DizdareviZerina
DuvnjakEhlimana
HadiabdiAlma
KaljanacSamir
MahirRazija
MehiEmir
Muhamedagi
Denan
MuanoviAlen
NezireviEnisa
PolovinaEdina
PorobiEmina
SirkoAlma
SitareviLejla
SkroboAsim
SolakAmela
SpahiEmir
ehiJasmina
estoMuniza
TaletoviEdvin
TaliEdita
TaljiIrzada
TatliAdisa
ToromanAlmir
273
Serdarevienana
SlavniDarinka
SoivicaBehireta
ajkoviAmila
TicaIsmet
TuzlakAmra
ZeleMehmed
igaAlen
Oktobar2007.
Septembar2008.
AganoviKemal
BiberLejla
BusuladiAhmed
alakoviAdisa
aueviAmir
DananoviSenada
GrboArmina
HadihasiEnida
HotMerisa
IsakoviAdela
KajeviAmela
MarkoviTanja
MujakiAlen
PleanNaira
RedoviFatima
SalkiAlmina
SinanoviJasmin
SubaiErna
Oktobar2008.
Decembar2009.
AlijagiAldijana
BajiAnesa
BaiMeliha
BeireviAlma
BeliKatica
BevrnjaAlma
BonjakoviHariz
osoviBelma
DardaganMirela
DragoviSenada
GabelaBernisa
HabulAmela
HadoviDenita
HendaAzra
HodiAdisa
HodurdaEmina
HodurdaEnsar
KapidiAmela
LivnjakErna
MaktoufNedla
MasnicaSafet
MediSamir
MujakiZlatan
MuoviAlma
MuoviSanjin
NukiElma
OmeragiNezir
OmeroviMersiha
OpertaEdita
PeljtoSaliha
RaikoviGoran
SejfiAmra
SlatinaMedisa
oljiElvedin
umanErmin
TeanoviIvana
ahinoviMahir
aloDenan
aiErvin
VelagiAmra
VrankiVanja
unaEsma
DIPLOMIRANIINENJERIOPEGODSJEKAUSMJERENJEBILJNAPROIZVODNJA
SoldoStanislav
Oktobar2006.
SlatinaSelma
Oktobar2000.
TuliNasiha
Septembar2007.
TomiIvan
Septembar2001.
ZukiMevludin
aueviElma
FalanVedad
Oktobar2004.
urovecOgnjen
MarkiiIslam
Septembar2005.
JelekoviAsad
TrnjaninMesud
Oktobar2008.
KonjaliAkif
AlihodiElma
Decembar2009.
MehmedagiDemal
Oktobar2001.
CeriAdmir
MemiSenad
Septembar2002.
olakoviSedina
AbazSelma
MuhoviMirsad
DuriJasmina
Abdurahmanovi
NevoriSemir
PoliToni
MusiFatima
Nermin
PejiiMaja
SmajloviFatima
PanzaloviGordana
BajriAdisa
SpahoviAdmir
TursumAdnan
SelakSaa
BrkaniAmela
VelispahiLejla
SkorupanMerima
elikoviElmir
VrdoljakMario
Oktobar2002.
DeviSamra
Septembar2003.
Oktobar2005.
GasalIgda
Oktobar2007.
Septembar2006.
GokoviDamir
Septembar2008.
DuranoviHamdija
HadiMaida
HadiFikret
BiserSabina
KeserAdmira
BeiroviEmir
HodiAdnan
elikSadika
KondoMirha
adroSabrija
LokvaniLejla
JusoviBelma
MuinoviIlvana
urevacAmir
TurkoviTatjana
KurtoviAlma
OsmanoviFadil
HaliloviNihad
NumiFadila
PaaliMirza
JahiIrma
Oktobar2003.
RedepoviSandra
PaiMirsada
KahrimanSedina
Septembar2004.
SuljeviMirsad
PervanZdenka
MuinoviAdnan
TomiDanijel
SrnaSelver
PetaliEmir
AlispahiMedina
akonjiAzra
RizvanAjla
JaareviMirza
VukoviDavor
SadikoviHanka
274
DIPLOMIRANIINENJERIOPEGODSJEKAUSMJERENJEZOOTEHNIKA
Oktobar2000.
Septembar2001.
edoviAmela
Oktobar2001.
Septembar2002.
MemoviAzra
MilakoviAnelka
MustafiMirhat
Oktobar2002.
Septembar2003.
AlibegoviBeo
RahmanoviAlma
Oktobar2003.
Septembar2004.
AhmetoviSumedin
ArslanagiArmina
BezdrobMuamer
ButkoviMirsad
onlagiNermin
HusikaEmir
Rahmanenan
ahinoviRasim
draloviEhlimana
Oktobar2004.
Septembar2005.
AhmuljiRefik
ArslanagiArmin
BihoracFuad
HadaliZlatan
HamziSemin
KajanijaSanela
NeimarlijaMahir
Oktobar2005.
Septembar2006.
uljakStipo
DoksoAdmir
HadiDenan
IbrahimoviMersiha
TrnkaIbro
ZeeviErvin
Oktobar2006.
Septembar2007.
BogiloviAida
elebiEkrem
osiNejra
KalabiNeda
PaiElvis
Oktobar2007.
Septembar2008.
HodiAdisa
JukoviZumreta
MuminoviMuhamed
VranjeRajko
Oktobar2008.
Septembar2009.
AjanoviSejda
BaliLejla
DananoviMirhad
HabiboviEmir
HodiAlen
HodiEmina
KrupiZlatan
Lihovaciko
Hemnalina
PinjoSenad
SelmanagiFejzo
SlagaloTijana
kamoArmin
INENJERIPOLJOPRIVREDE
(naprvistupanjupisalasesamojednageneracijastudenatakolske1960/61.godine)
ININJERIODSJEKAZAVOARSTVOIVINOGRADARSTVO
1962.godina
AlimiKata
BegiSead
arkiTihomir
DautbegoviFuad
FejziSuad
1963.godina
BlaeviZdenko
JukiJosip
RokoljMuhamed
SmajloviSulejman
GraciAna
JukiDragica
KrpoHivzo
MarkoviMilisav
275
1964.godina
PetroviTihomir
1966.godina
MandiBranko
MAGISTRIPOLJOPRIVREDNIHNAUKAKOJISUSVOJEMAGISTARSKERADNJEODBRANILINA
FAKULTETUOD1966.DO2010.GODINE
1966.godina
ariTaib
ZovkiIvan
MulaliNedad
1968.godina
MiletiNadeda
1969.godina
KoliBoo
StaniiMarko
opiaslav
1971.godina
Kovaiopi
Ljubica
JovanoviSlavojka
1973.godina
iviNeboja
1974.godina
StevoviMilan
SumeniSonja
NaniElvedin
EkiSafvet
1975.godina
HaklZlatko
urkoviMilo
JuriiTomislav
BogdanoviZdravko
TodoroviJefto
1976.godina
AdiNikola
MateriMati
Mirjana
BelijaSmajo
urevVladimir
EriMijo
VasiNikola
SimojloviDrago
erajiRadovan
1977.godina
GligoreviBranislav
BoriRajna
SimiSlavko
MiroslavBogdanovi
GrbiSenija
HareviFadila
AntunoviZdravko
1978.godina
olakoviSlobodan
RibiMesud
StanisavljeviIvan
StuparMilan
MirjaniStevo
SuiBorivoj
MilovanoviBogoljub
HabesMahmoud
MeflehMahafza
1981.godina
TanoviNezir
GutiMilenko
PopovMiroslav
MarkoviMiroslava
MedanNemanja
TadiMarko
VukeviDanica
SeniPetar
1983.godina
TrifkoviSlobodan
NadedaStaji
aljaBajru
GrkoviAnelko
Muminovieval
OgnjenoviRadomir
CirajMarta
1984.godina
FranjiBranko
KoraVeljko
LukaJakov
HermanKrunoslav
DoenMilovan
IvetiBorislav
DujiDragutin
BoguaninHamid
Zairagiamil
1985.godina
GrabarMiodrag
VegaraMensur
GlogovacDanilo
PopoviRanko
trbacNenad
umatiNada
KalibAbdulJabar
Rokiore
ZaherDibMensur
1986.godina
umatiIvan
Smiljaniura
1987.godina
ButinaDubravko
PejiiJadranka
1988.godina
Hadisadikovi
AzabagiNusreta
ustoviHamid
TopaloviNevenka
melikZlatko
MiiNikola
TadiAnto
Kaar
Abdurahmanovi
Gordana
KojoviRadoslav
SwadiTarik
SmajiAhmed
DuranoviAhmed
1989.godina
abriloSlavica
AkuloviIgor
1990.godina
AhmetoviRefik
1991.godina
TupajiPavica
KaljanacAzem
BeganoviEdin
aueviSelma
DemidiMaja
IrikiSafet
1992.godina
BlesiMilenko
Bajramovi
Sabahudin
KadriMerima
KrasniiNaser
276
MemiSenaid
SariZlatan
uzoFahrudin
MuhoviAvdija
OmanoviHalil
JukoviAlija
1993.godina
BelkoFahro
AlagiEnes
JeleSead
1994.godina
MaktoufAbduladhim
SmajiMediha
VelagiSeada
BuliDrena
ikiMirha
1995.godina
ArslanagiOmer
GaeaBoko
1996.godina
DrkendaPakeza
HodiZemira
1997.godina
engiIzet
Junuzoviulejman
uburAhmed
BukaloEsad
HadiabuliSemina
1998.godina
unjeElma
NikoliAleksandra
PapoiZvonimir
VrtagiIdriz
1999.godina
GlaviMidhat
urovecJasminka
KasapoviSadida
MrziNermina
2000.godina
PaaliAmela
BegiAkagiAsima
tetaJasna
PRILOGVISpisakmagistaranauka
LjaljakSamija
RibiElvira
engiSenada
OgnjenoviDragana
OrueviSanja
DombaEmir
2001.godina
GajiBiljana
eliloviMustafa
HercegNevenko
Suljkanovieval
KolainacVasvija
iviHamdija
2002.godina
BahtoviNermina
TaliDijana
KariNedad
HusejnoviRazija
MusiNedim
BeirbegoviBeisa
oljiKemal
MusaFadil
KidaSelim
2003.godina
BajroviFikreta
DuranoviHanadija
uvalijaBelma
MuhamedagiSamir
KamberiMuhamet
Crnkiazim
ToromanoviSmail
HalimiAgran
HasiAmir
TahmazJasmina
BicajVjollca
2006.godina
MaktoufEdina
KneeviLidija
HadiSuada
SnagiSead
LjubiDamir
ikoIrena
BabiSanja
BuliPerica
MuftiEldina
KramarIvica
GaniAmir
LasiViktor
KanliKenan
MirsadHubani
MusiMufik
AginiSamira
2007.godina
MatiAnto
SkenderAzra
SalihbaiEdin
TershnjakuIbrahim
DiniNada
olakoviNenad
LetoAlma
FalanVedad
AlkiMersiha
KurtaliSamid
KeranHusejin
AjvazajReshat
ShalaNusret
SemiAmela
PavlieviJerko
IveljaVanja
2004.godina
HabiboviSejfo
KapiMehira
HodoviGjulera
MehmetiArben
ErcegZdravko
SpueviIvan
XhavitRamadani
oeSelma
KohniAida
DediNedin
KariLutvija
CeroMehmed
2005.godina
BegiSabina
SalkiBesim
DragushaBedri
SinanoviNasir
OsmanagiSenad
SefoSemira
HodiHikmet
OpertaSabina
HadiSvetlana
ThaqiAsim
engiFaruk
277
JociLjiljana
ShabollariMehmet
2008.godina
LjuaMelisa
TvicaMirza
VukosavIvan
BakiRanko
MuhiBegan
AlimanJasmina
BurazeroviAlma
DerviiJasmira
PavloviJozo
utukSabaheta
KandiAmir
2009.godina
MulahasanoviEdin
HaimbegoviKaled
FazlagiSaid
Hadimurtezi
Firdeusa
AbdiSead
BeiBerina
RakitaNermin
BezdrobMuamer
oreviani
DizdareviTarik
PecoEdin
MuradbaiEef
RogiBranko
HaseljiSanel
KriliAlejna
DOKTORIPOLJOPRIVREDNIHNAUKAKOJISUSVOJEDOKTORSKEDISERTACIJEODBRANILI
NAFAKULTETUOD1952.DO2010.GODINE
1953.godina
MaksimoviDuan
1955.godina
KonarLadislav
1956.godina
PalianBoko
1957.godina
ParijezRisto
PobegajloIgnjat
1959.godina
BajetiBranko
BartoloviTodor
Finciak
Kapetanovi
Slobodan
PancerOton
PejiObren
PetriiAnte
1960.godina
MihalLadislav
PajanoviRadovan
PavloviMilivoje
PopoviDuan
evarliJaroslav
VaclavVladislav
1961.godina
GeorgijeviEmil
1962.godina
BatinicaJelva
ivkoviRadmilo
1963.godina
AganoviMahmud
DozetNatalija
KlindiOlga
KostiVitomir
MiloeviAleksandar
OcokoljiStojanka
TuparaAbdurahman
ZariJovan
1964.godina
BaoviMitar
BrankoviSeid
BubicaVlaho
LepetiVladimir
MuliJusuf
Pobriemsa
SariOsman
SaviBranka
1965.godina
AganoviZijahudin
ArapoviMiroslav
Bugarskiore
BukojeviJosip
erimagiHusnija
DevetakZdravko
DolencDraga
GradaeviHusein
HadiselimoviSalih
JovandiPetar
KaraiMirko
KrstiMihajlo
LjumoviMihajlo
MaksimoviPetar
MarkotiBranko
MiladinoviMiladin
PobriFerid
SekuliMarko
TelalbaiRefik
UvalinMilenko
VlahiniMihovil
VuksanoviPredrag
1968.godina
AnelkoviMilojko
RatkoviBranko
ariTaib
TodorovskiNikola
1969.godina
ZovkiIvan
1970.godina
Drecunorije
NumiRefik
1971.godina
MuratoviAhmed
NadadinMilojka
PetroviSreten
okiAleksandar
1972.godina
aueviZahid
HandiRamiz
JarebicaDevad
PetroviMiodrag
StaniiMarko
airagiBahrija
VasiJulijana
1973.godina
onkiBogoljub
JovaneviMilada
KindibalDragomir
LuloMehmed
Pejiore
TahiroviNijaz
1974.godina
DragiBabovi
GvozdenoviRadosav
MiranoviKsenija
ParijezSimo
PopoviIlija
evarliMilan
1975.godina
BekriVitomir
BeAnte
etkoviVasilije
DimiNenad
FilipoviRadoslav
VukoviSlavka
1976.godina
opiaslav
FilipoviBranka
MieviZdravko
MulaliNedad
1977.godina
oliDrako
MiletiNadeda
278
Roneviarko
SelakVjekoslav
VukomanoviLazar
1978.godina
DautiMustafa
KasapoviStole
MariniIvan
StevoviMilan
1979.godina
HajroBisiDenana
JahiHajrija
MilinkoviIlija
Moskovljevi
Stratimir
1980.godina
TrniniVladimir
1981.godina
BeriBranko
JevremoviVladimir
LjubeiJosip
OsmanagiBelagi
Seniha
SalemFadelYacoub
SimojloviDragoljub
SjeranNedjeljko
1982.godina
AdiNikola
irjakoviMilun
SimiSlavko
1983.godina
GligoreviBranislav
HabesMahmoud
MeflehMahafza
JeliSlavko
MilovanoviBogoljub
PavlovskiDaferagi
Zlatica
SaviMirjana
1984.godina
AlibegoviGrbi
Senija
BaiFerdo
PRILOGVIISpisakdoktoranauka
BeljoJure
BogdanoviMiroslav
GutiMilenko
MedanNemanja
MirjaniStevo
RamoevacIlijaz
ivaljeviMomilo
1985.godina
MiiLjubomir
1986.godina
HaklZlatko
LjujiMijatovi
Tatjana
MardoudTarek
MujiIbrahim
ZajmiRamadan
1987.godina
BabiSonja
BijeljacSonja
KovaeviMilimir
TodoroviJovan
1988.godina
MarkoviMiroslava
MijatoviDragutin
MiliiBogi
OgnjanoviRadomir
PavloviKsenija
UljareviMilorad
VraarLjubo
VukainoviSmiljka
1997.godina
FerhatoviDemail
MemiSenaid
1998.godina
EleziXhevdet
KurtoviMirsad
1999.godina
HadiAzra
2000.godina
Bajramovi
Sabahudin
BaiMeho
orboSelma
DuburAhmed
PezoIvan
2002.godina
BlesiMilenko
SariZlatan
urovecJasminka
2003.godina
kaljiSelim
2004.godina
oloJosip
GadoDrena
ikiMirha
SkenderHajrudin
1989.godina
AdiyRizaMutari
BoguaninHamid
BooviIrina
JabbarAhamkiAdil
RajnprehtRudolf
Rokiore
iviNeboja
1990.godina
GievAco
KojiAgan
MiloeviNada
Muminovieval
TanoviNezir
1991.godina
MuratoviSalko
PeroviNatalija
SmajiAhmed
StoiiJovo
VegaraMensur
1992.godina
IvetiBorislav
TrailoRadoslav
1994.godina
ustoviHamid
1996.godina
TertMuhamed
279
2005.godina
DrkendaPakeza
HadiabuliSemina
2006.godina
AimoviZilha
AvdiJasna
BegiAkagiAsima
FirtBaaMaja
PejiiJadranka
TemimElma
2007.godina
iviHamdija
ulaniNermina
OrueviSanja
SpahoNermina
2008.godina
BedriDragusha
KariNedad
NikoliAleksandra
PeljtoAmela
2009.godina
DombaEmir
KariLutvija
OgnjenoviDragana
SefoSemira
oljiKemal

Monografija PPF Final

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Monografija PPF Final

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Poljoprrivrednop

Navrilo se 70 godina od dana kada je donesena Odluka o formiranju Poljoprivredno

Dolasskom Osmaanlija na Balkan

U periodu austrougarske uprave, Bosna i Hercegovina je bila izrazito agrarna zemlja u

Da kao uzorna gazdinstva razvijaju savremenu poljoprivrednu proizvodnju, tako

Poljoprivrednoprehrambeni fakultet Univerziteta u Sarajevu ponosno nastavlja tradicije

ovenski list"" 17. oktob

Odmah po zavretku II Svjetskog rata nove vlasti rade na uspostavljanju visokokolskih

rada, u brdskim i planinskim krajevima teite rada bie na stoarstvu,

sredstava za poboljanje poljoprivredne proizvodnje u brdskoplaninskim podrujima.

Dr Dobrosav Todorovi, redovni profesor i dekan Poljoprivrednoumarskog

Komisija matiara za prve nastavnike Savezne visoke poljoprivredne kole za planinsko

zakonom ukida se Savezna visoka poljoprivredna kola za planinsko gazdovanje u

Poljoprivrednoumarski fakultet pod ovim nazivom djelovao je deset godina. Dekane

Dr. Fahrudin HRASNICA Roen 1907. u Sarajevu. Diplomirao 1931. na

Kasim HRUSTANOVI, dipl. in. Roen 1907. u Gacku. Diplomirao 1937. na

Husnija KURT, dipl. hemiar Roen 1900. u Mostaru. Diplomirao 1928. na

Dr. Ignjat POBEGAJLO Roen 1899. u Artemovsku, Ukrajina. Diplomirao 1926. na

Dr. Milan UPICA Roen 1903. u Plakom Ogulin. Diplomirao 1929. na

Dr. Slavoljub DUBI Roen 1898. u Petrovcu Koprivnica. Diplomirao 1924 na

odvojeni Poljoprivredni i umarski fakulteti stvorio je trajno dobre kolegijalne i

nastavnika i saradnika, itd. Upravljaka struktura Savjet Vijee Dekan, uz povremene

Iako se sistem socijalistikog samoupravljanja u cjelini pokazao kao lo koncept, treba u

U pogledu unutranje organizacije Fakultet za obrazovanje pojedinih profila

Zadatake u okviru svoje nastavne, naunoistraivake i strune djelatnosti Fakultet je

Nakon osamostaljenja Bosne i Hercegovine Poljoprivredni fakultet se preregistruje u

dekana Fakulteta. Od godina rata 1992.1995., u Nastavnonaunom vijeu Fakulteta,

U pogledu unutranje organizacije Fakultet tokom i nakon rata devedesetih godina

sve vea ukljuenost Fakulteta u domae i meunarodne naunoistraivake projekte

Poljoprivredni fakultet svoj naziv mijenja u Poljoprivrednoprehrambeni fakultet krajem

Dekan Fakulteta od primjene njegovog imena u Poljoprivrednoprehrambeni fakultet je

Poljoprivrednoumarski fakultet osnovan 1940. godine relativno dugo je traio svoj

jasno da je potrebno iznai i uloiti znatna sredstva u adaptaciju i privoenje namjeni

Zahvaljujui pomoi prijatelja Fakulteta iz Bosne i Hercegovine i inostranstva, te

Ukupna ratna teta na Fakultetu procjenjuje se na 55 miliona KM. Unitena je i nauna i

Fakultet je tokom 70 godina od njegovog osnivanja vodilo ukupno 27 dekana. U

Prvi dekan Poljoprivrednoumarskog fakulteta imenovan

Roen u Mostaru 1910. godine. Diplomirao na

Roen 1899. godine u Sovinjaku, Pula. Diplomirao 1931.

Roen 1902. godine u Fakoviima, Srebrenica. Diplomirao

Roen 1906. godine u Srpskim Moravcima, Hrvatska.

Roen je 1902. godine u Novom Sadu. Na Fakultetu radio

Roen 1920. godine u

Roen 1925. godine

Roenaa 1923. godine u Sarrajevu. Dip

Roen 1936. god

Roen 1942. godine u Duici, ProzorRama.

Roen 1962. godine u Sarajevu. Diplomirao na

Savezna visoka poljoprivredna kola za planinsko gazdovanje, a zatim Poljoprivredno

Prve etiri godine rada Poljoprivrednoumarskog fakulteta odgovaraju periodu

Broj studenata upisanih u I godinu

Grafikon 1. Broj studenata upisanih u prvu godinu Odsjeka za poljoprivredu

Reagujui na zahtjeve poljoprivrednih preduzea i organizacija, poetkom ezdesetih

Na Poljoprivrednom fakultetu u Sarajevu preovladavao je stav da za dvije godine nije

Odlukom Savjeta Fakulteta u Mostaru se 1983. godine otvara Odjeljenje Odsjeka za

etverogodinji studij poljoprivrede i tehnologije poljoprivrednih i prehrambenih

Tokom prve etiri godine postojanja Savezne visoke poljoprivredne kole za

Ponovna mogunost vanrednog studiranja izazvala je umjeren interes meu studentima

Reformaa visokog obrazovanja prema prin

Slino postdiplomskim magistarskim studijima, pitanje nedostatka fondova za

Bosna i Hercegovina pristupa Bolonjskom procesu reforme evropskog visokog

reformskom principu, univerzitetsko obrazovanje dijeli se na tri ciklusa: dodiplomski

Izradu prijedloga dodiplomskih studijskih programa Fakulteta pratili su prikupljanje i

Predloenom reorganizacijom studija na Poljoprivrednom fakultetu u Sarajevu umjesto