Predavanje 11

Umetnost gotike: skulptura i vitra

1

Rana gotika

1140-1190

Visoka gotika

1190-1300

Pozna gotika

1300-1500

Chartres (artr) katedrala

(pogled sa SZ), Francuska,
poeta 1134;
obnovljena posle 1194.
3

Portal kraljeva, zapadna fasada, katedrala u artru, Francuska, 1145-55.

6

Portal kraljeva, zapadna fasada, katedrala u artru, Francuska, 1145-55.

Skulpture na dovratnicima: Starozavetni kraljevi i kraljice

Portal kraljeva,
katedrala u artru, Francuska, 1145-55.
Skulpture na dovratniku centralnog ulaza:
Starozavetni kraljevi i kraljice

Portal kraljeva, katedrala u artru,

Francuska, 1145-55.
Skulpture na dovratniku centralnog ulaza:
Starozavetni kraljevi i kraljice

Drugi dolazak Hristov,

Centralni timpanon Portala kraljeva, katedrala u artru, Francuska, 11451155.

12

24 Starca

Andjeli
Matija

Jovan

Marko

Luka

Apostoli

Drugi dolazak Hristov,

Centralni timpanon Portala kraljeva, katedrala u artru, Francuska, 11451155.

13

Rua Francuske, rozeta i prozor,

severni transept, artr katedrala,
artr, Francuska, ca. 1220.
Vitra, rozeta prenika oko 13.1 m.

17

Rua Francuske, rozeta i prozor,

severni transept, artr katedrala,
artr, Francuska, ca. 1220.
Vitra, rozeta prenika oko 13.1 m.

18

Kartak pregled razvoja vitraa do 1235.

Hrist iz opatije Lorsch, kasni X ili
XI v. Pretpotavlja se da je ovo
najranije sauvani figurativni
vitra u Zapadnoj Evropi.

I v.p.n.e
Izum duvanja stakla
Kraj VII v.
Biskup Benedict dovodi staklare sa
kontinenta u Northumbriu, jer su
zastakljeni prozoro dotad bili
nepoznati u Engleskoj.
768. g.
Opat Katbert od Durama pie
arhibiskupu od Mainca da zatrai
vetog staklara i sviraa citre.
Hrist iz opatije
Wissembourg (Alsace)
ca. 1060.

1150-1235. Eksplozija vitraa

artr:
150 prozora sa vitraima
povrine 2600 m2
Do danas su preiveli znaajni ostaci
velikih vitranih programa u:
Bourges (Buru)
Laon (Laonu)
Reims (Remzu)
Notre Dame, Paris
Sens (Sensu)
Canterbury (Kenterberiju)

Rua Francuske, detalj rozete,

severni transept, artr katedrala,
artr, Francuska, ca. 1220.
Vitra, rozeta prenika oko 13.1 m.

20

Rua Francuske, detalj rozete,

severni transept, artr katedrala,
artr, Francuska, ca. 1220.
Vitra, rozeta prenika oko 13.121
m.

Rua Francuske, detalj rozete,

severni transept, artr katedrala,
artr, Francuska, ca. 1220.
Vitra, rozeta prenika oko 13.1 m.

22

Prva XII v.
Teofil u delu
De diversarum artium schedula
(O razliitim umetnostima),
daje prvi detaljni opis pavljenja vitraa.

Le Mans. Prozor Uspenja.

ca. 1120?

Kako napraviti vitra, po uputstvu svetenika Theophilus-a

Sastojci:
1 mera peska
2-3 mere pepela od odredjenih i dostupnih biljaka (morske alge, paprat, drveni
ugalj....), u zavisnosti od eljenih osobina ...

24

Nacrtaj svoju sliku u punoj razmeri na beloj dasci, ukljuujui i mesta olova i detalje koji e kasnije
biti naslikani na povrinama. Stavi staklo preko crtea i precrtaj obris svakog komada koji e imati
boju postavljenog stakla. Uradi isto za sve boje.
Uzmi usijano gvodje da isee staklo na priblinu meru i doteraj ivice turpijom. Stavi svaki obradjeni
komad na njegovo mesto na tabli.

Dva komada stakla iz artra sa oturpijanim ivicama

Moderni nacrt jednog staklenog panela iz Bura.

Za natpise i fine detalje pokrij

celu povrinu neprozirnom
bojom, pa onda drkom
etkice izgrebi boju da
dobije eljenu aru.

Andjeo sa kandilom.
Lanac je izgreben iz crne
povrine. (Laon).

Sastavi komade olovnom draima (trake u obliku I-profila) koje si prethodno izlio.
Zavari svaki spoj dok ne sastavi panel.

Olovni dra

Laon katedrala,
Detalj koji pokazuje zavarene spojeve
olovnih draa.

Za svaki prozor mora

obezbediti gvozdenu
armaturu. Ona treba da ima
spoljanji i unutranji okvir,
od kojih se jedan moe
skinuti. Stavi panel na
nepomini okvir, onda
pokretni deo stavi na staklo i
privei oba klinovima tako da
se stakleni panel dri vrsto
izmedju ova dva rama.

Armatura,
eksterijer

klin

Armatura, enterijer
Staklo

Izgled armature iz unutranjosti, Laon katedrala.

artr katedrala, Ponovno stavljanje vitraa posle Drugog svetskog rata

29

OPASNOSTI i IZAZOVI ZA
UMETNIKA:
irina gvozdene armature
Ako je armatura suvie vidljiva,
ona moe da razbije kompoziciju
i da napravi sliku teko
prepoznatljivom. Dizajn prozora
mora unapred da urauna i
nadomesti ovaj negativan uticaj.

Drvo Jesejevo, prozor zapadne fasade,

artr, Francuska, ca. 1170, sa bonim
panelima iz XIII v., visina 4.9m (16).

OPASNOSTI i IZAZOVI:
Krt materijal sa kojim je teko raditi.
Duboke krivine, kao ove na slici dole,
su pogotovo riskantne za seenje.

Fragment bordure, Saint Denis.

Nejednako prodiranje svetlosti kroz

razliite boje. Belo je mnogo svetlije od
ostalih boja, to esto uneravnotei
ukupan vizuelni efekat.
LEK:
Upotreba malih komada belog stakla i
njihova ravnomerna rasopredjenost po
panelu.

DALJE:
Razlike u zasienosti i
intenzitetu boja;
ograniena paleta boja.
Prozor Noja (levo)
Ima osetno topliju paletu
boja od Josifovog
prozora (desno).

ROBERT DE LUZARCHES, THOMAS DE

CORMONT, and RENAUD DE CORMONT,
Zapadna fasada Amiens (Amijen) katedrale,
Amiens, Francusak, poeto 1220. 46

Hrist (Beau Dieu), trimo centralnog portala,

zapadna fasada, ca. 1220-1235.
Amiens (Amijen) katedrala, Francuska. 48

Visoka gotika
1190-1300

Zapadna fasada
Reims (Remz) katedrale ,
Reims, Francuska,
ca. 12251290.

49

Glavni brod, Reims (Remz)katedralal, Reims, Francuska,

50
poeta 1211; gl. brod 1220.

Zapadna fasada , centralni

portal Reims (Remz) katedrale,
Reims, Francuska,
ca. 12251290.
51

Zapadna fasada , centralni portal Reims (Remz) katedrale, desna strana:

Blagovesti (levi par: Marija [desno] c. 1245, andjeo [levo] c. 1255),
Sretenje (desni par: Marija [levo] and Elizabeta [desno] c. 1230)

53

Sretenje: desni par: Marija (levo) and

Elizabeta (desno), c. 1230.
Zapadna fasada , centralni portal Reims
(Remz) katedrale, desna strana.

55