NHNG HUYN THOI C TH BN CHA BIT

NG LM C P T PHT TCH VNG

Quch Tm
Cu chuyn th nht:

Ly k H gp gi Vua Phng Hng

Cc c lng ng Sng gi cn truyn ming mt cu chuyn ly k: xa kia, mi
nm nht l, vo khong canh hai m 30 thng ging, mt ng H li m thm
cng ln t trc sn nh Tng sm hm sau dn lng lm l t B Ci i
Vng.
K c nh Tng v ng Ba Mi
Cch ni Ba V cha y hai mi cy s, ng Lm xa cy rng v c lau che kn ba
mi su qu i, g. Rung bc thang nh nhng cnh cung vin nhau san st. H bo
hu nai v cc loi mung th sng chung vi con ngi. Ch n khi cha h thnh
tinh bt ln, bt ngi trong thn b c Phng Hng tay khng m cht th loi th
ln ny mi tht s quy hng con ngi vng t ny.
Hi chuyn ngi lng ng Sng - tn c l ng Ma trang, t ngi gi n a tr
khng ai khng bit tch h gp gi c Phng Hng. C L Minh ng, Ch tch hi
ph lo ca thn hi tng cu chuyn xa: Th y, theo gi lng truyn ming li,
ng lng cy ci rm rp, tr con khng dm i ra ngoi mi khi tri ti. nh Tng
c ng x n v hnh chnh ca thn by gi - xy dng trn t ng Sng, i
din cha Ma th B Ci i Vng Phng Hng. Hng nm m tic t ngi ngy
mng mt thng hai m lch. Nm thn ng Sng, Mng Ph, Cam Thnh, Cam Lm v
Gip oi thng ng t, mi nm c mt v Ch t lun phin gia cc lng vi nhau.
nh xy b th, nhng hng ct , ct g lim to ln vng tay ngi ln cn m khng
xu.
Mt nm n, t m sng mng mt thng hai, dn lng thc dy, nhn thy gia sn nh
mt con ln to, ng im mt ch ta nh c ngi cc li. Ri nhng nm sau cng
vy. C ngi to gan, ln mt rnh np gia m en m ba mi thng ging. Ri bng
nh khu khi nhn thy mt bng en to nh con b nh nhng bc ti gia sn nh
Tng, qung ch ln trn vai xung ri hng vo ca nh nm ph phc. Th ra l ng
H v gp gi! Khong na canh gi, ng ba mi git li, nh nh chic bng vt i
v pha rng su.
Tht ra ngy gi c Phng Hng vo ngy mng tm thng ging ti nh th c ti thn
Cam Lm, c t ln to g ln, ti sao li c ngy t mng mt thng hai ti nh Tng
ng Sng? C nhiu cch gii thch khc nhau. Mt thng binh nng lng ng
Sng cho rng: ngy xa khi c Phng Hng mang qun nh chim thnh Tng Bnh v,

dc ng ngh chn ni m i cnh sc ti p, dn x nh n bn lp ngi nh th

k nim ni ngi lu li du chn cng ging nh nhiu vng c nc lp n th v
anh hng dn tc vy. Nghe cng c l c tnh.
Tic rng ngi nh c b t chy thi k khng Php dit ty. Mt ngi nh mi
c cc c lng ng Sng dng li trn nn ph tch t cng v cho khch hnh
hng chim bi.
Hin linh uy quyn trc cha rng xanh
Con ng i qua Tng Ma xa r sang hai ng ng rng: Cam Lm v Cam Thng,
ngi ni y vn quen gi Ch . Kim ci, ct ging (tn loi cy c rng) v sn bn
l ngh sinh nhai quan trng nh lm nng cy la. Trong cu chuyn bn bn tr, lp
ngi trung tui lng ng Sng k li hi c nhng nm nh tui vn thy th hoang
cn quanh qun m vn nh. Cy co th cch y khong mi nm vn cn n bt g
bt vt. Ni v huyn thoi H gp gi Phng Hng, cnh n ng u hng th thut li
nh cu chuyn cn ti mi hm qua.
C mt iu l lng trong cu chuyn v cha sn lm vng t ny. B L Th Bt tui
hn by mi tng vo rng ct ging, ct c tranh nh li, mi khi i vo rng gp
ng h th c bo mt cu v phi tai th k c c thm r ri th ng ba mi cng
khng dm bt. Ngha l h bit l ngi nh v h quy phc B Ci i
Vng th tt nhin khng dm ng vo ngi dn ca c. Thi h nhiu v k, t
vng ni Ba V m v tn thn Vn Minh, Thng Thc, cch lng ng Ma ch non cy
s m thi.
Trn ng v thm nh Phng Hng, qua cu Cam Lm, cch y vi nm r vo nh
Ph, ngi nh th Tn Vin Sn Thnh, nhn thy i h cao to bng xi mng do mt c
cao tui lng Mng Ph p tc nn, ai ny thy lng cng cm thy bng khung. Th ra
trc sc mnh chinh phc ca con ngi, loi th d nh h bo rng xanh cng tr nn
c ngha c tnh. Nay nh Ph xy mi, khng thy i h xi mng y hin din na

Cu chuyn th hai:

Ngi cha n bn khng trng, nc l khng th b ln thm

K c nhng ngi gi ca lng cn lu gi nh in trn lt do v sng Hng
nm 1945. C vng Sn Ty nc ngp mnh mng, nh ca rung vn chm
trong bin nc. Nhng ngi dn sng gn Cha Ma vn bnh yn v s bi nc
ch b n cng ng, phi by tm trm mt na mi ti ca Tam quan cha.
Ci Pht tm linh che ch ngi i
M ti tui ngoi chn mi nhng i mt cn tinh anh ngng pht nhai tru hi tng
li trn i hng thy nm xa: nghe tin v , li ng nm c nc gp nn cht i.
Lo v s lm! Ngi lng dng vic chy ch kim n tt t v lng chy l. Ting nc
ting ma gm ro nhng ri nh c bn tay c Pht gi ln ngn li. Nc b qua cng
lng, chy chm dn ri dng li gia con dc trc cng ng. i vo li kh ro nh
thng. Ngoi my con ngh con b, l g hong lon khng chy c b nc cun
tri, gi tr trong lng bnh yn v s. Ngm ngh, c ct ting nh t ni vi mnh: tht
diu k c gii Pht ch che!
Bn hy i trn con ng lng v hi tng, ngy xa n c p bng t , dc ln
dc xung quanh co, nay un thng ri nha dn li ln cha. Th t cao khin mt phi
ngc nhn mi ng ca Tam quan. Xin php S thy tr tr bc vo ci Pht. Hai
bn i hng Bo in trc ban Tam Bo, hai tng H Php sng sng uy nghi. Nu
c nghe ngi gi trong lng k li cu chuyn lin quan ti ngi cha v hai ng H
Php th thy rng cu chuyn cng ly k khng km trn i hng thy nm no.
Nm 1947, Php m trn cn ln vng t Ma. Sng Mooc ch bn ng. Lng bn
nhiu ngi thit mng. Nhng ngi nh ong b n bn thng, trc l. t b si
tung vung ln tri ro ro. Dn lng ng Sng l lt ko ln cha Ma, n np sau lng
hai ng H Php. L mt iu, n gic nh b bn tay v hnh y lc hng v khng
mt vin no ri vo ni khng gian ca cha.
Tng Pht cha Ma mi pho mt v, thn thin nh dng v i thng. Tr con vo
cha nhn Pht m khng m mc mng m. Th h 70 tui tr li i khi cn trm
ngm nh v tui u th. Ra vn cha hi chic l na, p ln quyn sch trn tay ng La
Hn ri v c bng thng minh, hc hnh minh mn. Dng nh ngi dn qu ni y
u c nhng k nim v ngi cha thn thuc vng qu h. C th hi bt c ai, t gi
n tr, bn cng c c thng tin v cha v tng pht trong cha.
Chung cha hai tnh cng nghe
Ngi thp Cu phm lin hoa c nh cha hng cng dn x v du khch thp phng
dng ln mi hn chc nm, cng ph nt p, nhng v b th bn cy a tui th ngoi
na th k s lun ht nh nhn du khch. Bi Cha Ma nm trn nh mt ngn i cao
nht trong vng, ngi thp vn vt tri xanh trn gi mch vn, gi s phn vinh hng

thnh ca lng. Chiu v, t nh thp, tng ting chung ngn xa, vt t Sn Ty, bay
qua sng gi sng Hng vng n t Ph th. Hi chung hai tnh cng nghe.
Ngi ung bt nc ch xanh, c sn nc ging H, ch Cam Lm qun nc
trc cng cha Ma, nhng ai may mn s c nghe mt cu chuyn huyn thoi v B
Cha Ma.
l vo khong Th k XVII, ngi cha c c tn ch Sng Nghim T b h hng,
iu tn nt. Cung phi Ngc Dung cn gi l Ng Th Ngc Diu, c dn ng
Sng n rc mi c tr. B vn ngi lng Nam Nguyn (Nam An), l phi tn c
sng i trong ph cha Trnh Trng (1623-1657). Ngi dn trong vng cm n c b
xy cha, xy ch, m bn H Tn thng thng kinh t - vn ha hai vng Sn Ty
Ph Th nn tn sng b l B Cha Ma. Vo nm 1632, ng ra khuyn m thin
nam tn n cc lng ng Sng, Mng Ph, Cam Thnh, Cam Ton v cc lng thuc
Tng Ma c cng tn to li. Tri qua nm thng, Cha Ma c tu b nhiu ln, nhng
v quy m - kin trc vn c gi gn nh nguyn vn. Tm bia di gc chung ghi
nm Vnh T th ba (1621) ni kh k v vic lp nn v tu sa cha.
T nhng nm u ca nc Vit Nam c lp, Cha Ma c cng nhn Danh lam
thng cnh xp hng. Thng 5 nm 2006, ngi cha tip tc c Thnh hi Pht gio
Thnh ph H Ch Minh kt hp vi Trung tm Sch k lc Vit Nam cng b thuc v
10 k lc vn ha Pht gio Vit Nam bi ni y lu gi nhiu tng ngh thut nht
Vit Nam. Cha c n 287 pho tng th, trong c 174 tng bng t nung sn son
thp vng, 107 tng mc v su pho tng bng ng.
Ting chung boongboong lm du cnh sc lng qu mi bui chiu t. Nhng nu
bn ng trc ca cha vo sng sm, trn bc Tam quan nhn xung ch Tam Bo, s
thy mt bin ngi tu tt bn mua. Trn Cha di ch, phong cnh rt i nhng vn
tot ln cnh tr thin sc sc khng khng.

Cu chuyn th ba:

Bu v m trn i H gm
Trn i H gm lng Cam Lm thuc lng Vit c ng Lm c mt chic ging
thn k, hng bao i nay gip nhng ngi m sinh con b khan sa hoc tc sa gi
c sa v.
Huyn thoi ging nc ngn nm
T cu Cam Lm, ng vo Ging Sa phi i qua nh th B ci i vng Phng
Hng v Lng Ng Quyn. Hai ven ng i g san st nh bt p. Cch rng dui c
th khong 200 mt c mt tm bia xi mng to ghi hai ch n Mu, r tri l i H
gm. Dn a phng quen gi i Gm. Tng truyn ni y gn ngn nm trc, c
Phng Hng tui trng nin tay khng m cht mnh h.
i su vo lng i, tm hn 200 mt na s gp mt ng ba. R sang tri l ngi n
thing th thnh mu L Th Lan v em trai L Anh Tun, ngi t ng Sng, u l
tng gii ca Hai b Trng c dn lng ni y lp miu phng th. R phi 50 mt
na, bn s tn mt nhn thy Ging Sa huyn thoi, hay ngi ta cn gi l Ging Sa
Chung Sa.
Trong khun vin nh di nhng tn l c th xanh um, mt ngi miu th nh - th
M Sa, chiu cao khong hn mt, rng di cng ch xm xm 2 mt. Ngi miu vi
tng ong, mi lp ngi ri (ngi mi nh) ta lng vo vch i nhn xung mt lng
ging nh, c ln hn vnh nn l. T y ging vng quanh ln Tang ging l nhng
vin ong xp dc, thi gian ma nng lu li nhng ru phong.
Nhn t trn xung, lng ging m p nc, ch cn cm chic go nh, ngi xung m
th tay c th mc nc ln. Nc Ging Sa trong vt, v ngt mt v cng. iu k
l l mc nc ca ging chnh lch mt rung di con rc m ngoi hn mt mt
nhng ging khng bao gi cn. Quanh nm nc ging m p y.
Ai to ra ging nc k diu ny? Theo li k ca cc c cao tui lng Cam Lm th
Ging Sa c ngn nm tui, nhng khng ai l gii c ngun gc ca chic ging,
v s tht vn che ph bi mt iu g thn b. Ngi th k huyn thoi M u c dn
nm mi con ln rng, qua vng ng Lm gp cn nng chy chc gy thnh
ging, cp ngun nc cho con mnh sc mnh cho cuc hnh trnh v non cao. Ngi
li k huyn thoi n tng L Th Lan ca Hai b Trng, trn ng v thm qu gp
m con ngi hnh kht, a tr kht sa khc ngn ngt trn tay. B lin cm kim vch
t v mt tia nc vt ln. K diu thay, khi ngi m ung nc ny v vut vi git
cho con mnh ung, dng nc mt ngt khin m tr hng ho, v bu sa bng cng
mng.
Huyn thoi l vy, v thc t vn cha ng php mu kh l gii, bao trm nm nay,
hng nm vn c nhiu b m hoc ngi nh v ngi miu nh lm l, xin nc ging

sa v nu cho, ung nc. C 10 ngi n th khong 8 ngi quay v tr l ch sau 3

ngy. Ngha l cu c c thy v sa v!
Lc Sa i ngi dng
iu k l l ngi trong lng Cam Lm n Ging Sa cu xin thng khng linh ng.
Cn ngoi lng, ai n cu u nh nguyn c. C ngi l gii v ngi lng hng
lc t khch thp phng, l cc vt phm dng cng li nn khng th xin c sa
t ging ny, ging nh kiu cc bc b trn ban pht cng bng.
Nhng ngi n cu xin sa ti miu th nu khng theo ng nghi l cng kh c
nh lng mong mun. Xa kia, cc ch cc m n Ging Sa cu xin phi thnh tm v
bin l th ln, tin hnh sai t theo va a tr. Trai th tin 7 t, gi tin 9 t. Sau
nh c th n Mu gip c li vn cng. V nh em nc xin t ging v nu
cho v lm nc ung cho b m tr. Chm nht 3 ngy sa m s y p. Nay ngi ta
thay i, c th xi g, c th bnh ko ty tm. Tuy nhin, l vt cng xong phi b li,
ch mang v cht lc gi l. Dn lng, mc ng i qua c v t n ung. L vt cng
nhiu ngi n, sa m v cng nhiu.
Xung quanh cu chuyn ging sa ny, c kh nhiu cu chuyn th v l lng. Mt anh
ngi Tch Giang v m con kht sa gp bn vng ng Lm mch bo. Vn
khng tin vo nhng iu huyn b, nhng ngh n cnh con th thiu sa nh th
cu xin. Theo ng li hng dn, sau khi dng nc Ging Sa nu cho cho v n ba
chiu, na m v ku tc v v hai bu ngc cng trn sa. Anh n xanh mt sm l
t v sm hi trc thnh thn.
Cu chuyn xung quanh Ging Sa v vn giai thoi v cu chuyn c th n kh tin.
Nu mt ln v thm vng t c ny, bn s thy mt iu th v, qun th di tch lch s
- vn ha ni y qun t vi nhau v tot ln nh tm linh. Mt chui di tch lin k:
nh th Phng Hng, n th v Lng Ng Quyn, rng dui c buc voi nga chin,
n th thnh mu L Th Lan, Ging Sa. Phi chng vng a linh nhn kit mi c
th sn sinh mt mch ngun ngt mt nh Ging Sa bu v m thin nhin ban tng
cho ngi vng t Hai Vua.