Cng ha X hi Ch ngha Vit Nam

c lp - T do - Hnh phc

BI D THI

TM HIU HIN PHP

NC CNG HA X HI CH NGHA
VIT NAM

H tn: Phan Tn Quang

n v: i CHGT&KTHGT
PC67 CA.TPHCM.

Cu 1.
T nm 1945 khi thnh lp nc Vit Nam Dn ch Cng ha (nay l
nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam) n nay, nc ta c my bn
Hin php? Cc bn Hin php c Quc hi thng qua vo ngy,
thng, nm no?
Bn Hin php u tin l nm 1946: Cch mng thng Tm nm 1945
thnh cng, ngay sau khi c bn Tuyn ngn c lp khai sinh ra nc Vit
Nam Dn ch Cng ha, ti phin hp u tin ca Chnh ph Lm thi, Ch
tch H Ch Minh t vn v s cn thit phi c mt bn Hin php cho
Nh nc Vit Nam. Ngy 9.11.1946, Hin php nm 1946 c Quc hi
Kha I chnh thc thng qua ti K hp th 2.
Hin php nm 1959: Sau khi chin thng in Bin Ph nm 1954, t
nc b chia ct thnh hai min, min Bc c hon ton gii phng v tng
bc i ln xy dng CNXH, min Nam tm thi t di s kim sot ca M
-Ngy. Ngy 31.12.1959, bn d tho Hin php c Quc hi kha I thng
qua ti k hp th 11 v ngy 01.01.1960, Ch tch H Ch Minh k lnh
cng b Hin php nm 1959.
Hin php nm 1980: Ngy 25.4.1976, cuc Tng tuyn c bu ra Quc
hi chung ca c nc thnh cng rc r. K hp u tin ca Quc hi
kha VI quyt nh i tn nc thnh nc Cng ha x hi ch ngha Vit
Nam.
Hin php 1980 c Quc hi kha VI k hp th 7 thng qua ngy 18
thng 12 nm 1980, Hin php nm 1980 l Tuyn ngn ca Nh nc chuyn
chnh v sn di s lnh o ca ng Cng sn Vit Nam, Hin php ca
thi k xy dng CNXH trn phm vi c nc.
Hin php nm 1992: Sau mt thp k c ban hnh tr nn khng
ph hp vi tnh hnh th gii, vi nhng ch trng i mi kinh t ca ng.
Chnh v vy, ngy 15.4.1992, ti K hp th 11, Quc hi kha VII, thng
qua bn Hin php mi (Hin php nm 1992).

Ngy 25.12.2001, ti K hp th 11, Quc hi Kha X chnh thc

thng qua Ngh quyt s 51/2001/QH10 sa i, b sung 23 iu ca Hin
php 1992.
Hin php nm 2013: Ngy 28-11-2013, Quc hi kha XIII, k hp th
6 thng qua Hin php nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam thay th
cho Hin php nm 1992 (sa i, b sung nm 2001).
Cu 2.
Bn Hin php mi c Quc hi nc Cng ha x hi ch ngha
Vit Nam thng qua ngy 28/11/2013 (Hin php nm 2013) c hiu lc t
ngy, thng, nm no? So vi Hin php nm 1992 (c sa i, b sung
nm 2001) c bao nhiu iu c gi nguyn? C bao nhiu iu c sa
i, b sung? iu sa i, b sung no bn tm c nht? V sao?
- Hin php nm 2013 c hiu lc k t ngy 01/01/2014.
- Hin php nm 1992, Hin php nm 2013 gi nguyn 7 iu, b sung
12 iu mi v sa i 101 iu. Vi b cc 11 chng, 120 iu (gim 1
chng v 27 iu so vi Hin php nm 1992).
Hin php nm 2013 c b cc gn v k thut lp hin cht ch, p ng
yu cu l o lut c bn, c tnh n nh lu di.
Cu 3.
iu 2 Hin php nm 2013 khng nh Nc Cng ha x hi ch
ngha Vit Nam do Nhn dn lm ch; tt c quyn lc nh nc thuc v
Nhn dn. Bn hy nu v phn tch ngn gn cc quy nh ca Hin
php nm 2013 v nhng cch thc Nhn dn thc hin quyn lc nh
nc.
Hin php nm 2013, quyn lc Nh nc ta thng nht l Nhn dn.
Quan nim thng nht quyn lc nh nc l Nhn dn th hin nguyn tc
Tt c quyn lc nh nc thuc v Nhn dn. Nguyn tc nht qun ny th
hin xuyn sut tinh thn Hin php nm 2013, iu 2- Hin php 2013: Nc
Cng ha x hi ch ngha Vit Nam do Nhn dn lm ch; tt c quyn lc nh
nc thuc v Nhn dn v quyn lc Nh nc l s thng nht, c s

phn cng, phi hp, kim sot gia cc c quan Nh nc trong vic thc hin
cc quyn lp php, hnh php v t php.
Hin php nm 2013 c mt bc tin mi trong vic phn cng
quyn lc: iu 69 v quyn lp php ca Quc hi; iu 94 v Chnh ph thc
hin quyn hnh php; iu 102 Ta n nhn dn thc hin quyn T php.
Vic xc nhn cc c quan khc nhau thc hin cc quyn lp php, hnh
php v t php l mt s i mi quan trng, to iu kin lm r v tr, vai
tr, nhim v, quyn hn ca mi quyn: Quyn lp php l quyn i din cho
Nhn dn, th hin ch ca quc gia v do Quc hi thc thc hin, quyn
hnh php l quyn t chc thc hin ch chung ca quc gia do Chnh ph
m trch, quyn t php l quyn xt x, c nhn dn giao cho Ta n v
Vin kim st nhn dn thc hin c lp v ch tun theo php lut.
Mc d c s phn nh 03 quyn nhng c ba quyn lp php, hnh
php, t php khng hon tch bit nhau m rng buc ln nhau, c ba quyn
ny phi phi hp, phi hot ng mt cch nhp nhng trn c s lm ng,
lm nhim v v quyn hn m Nhn dn giao cho mi quyn c Hin
php-o lut gc ca Nh nc v x hi quy nh.
Mc ch ca vic phn cng quyn lc nh nc l nhm kim sot
quyn lc Nh nc, bo m cho tnh quyn lc ca nh nc v pht huy dn
ch x hi ch ngha ch khng phi l tha hip hay chia r quyn lc Nh
nc gia cc quyn.
- iu 3- Hin php nm 2013: Nh nc bo m v pht huy quyn
lm ch ca Nhn dn; cng nhn, tn trng, bo v v bo m quyn con
ngi, quyn cng dn; thc hin mc tiu dn giu, nc mnh, dn ch, cng
bng vn minh, mi ngi c cuc sng m no, t do, hnh phc, c iu kin
pht trin ton din. Nh vy, quyn lc ca Nhn dn cn c th hin
vic nh nc m bo v pht huy quyn lm ch ca Nhn dn
- iu 6- Hin php nm 2013: Nhn dn thc hin quyn lc Nh nc
ca mnh bng dn ch trc tip v dn ch i din thng qua Quc hi, Hi
ng nhn dn v thng qua cc c quan khc ca nh nc. iu ny th hin,
Nhn dn thc hin quyn lc Nh nc ca mnh thng qua c quan quyn lc
cao nht ca nh nc l Quc hi v c quan quyn lc nh nc a phng
l Hi ng nhn dn cc cp, thng qua vic bu, la chn i biu, i din
cho ting ni, nguyn vng ca ngi dn, hot ng gim st, hot ng trng
cu dn. V du d: Vic t chc ly kin nhn dn tham gia vo D tho sa

i Hin php nm 1992 Mt khc, Nhn dn cn thc hin quyn lc Nh

nc thng qua cc c quan khc nh hnh php, t php, y ban mt trn T
quc Vit Nam
- Hin php nm 2013 bc u xy dng cc thit ch m bo
quyn kim sot ca Nhn dn Nhn nhn thc hin quyn lc nh nc ca
mnh nh: Khon 8- iu 74 v quyn quyt nh thnh lp, gii th, nhp, chia,
iu chnh a gii n v hnh chnh di tnh, thnh ph trc thuc Trung
ng ca y ban thng v Quc Hi; Khon 7- iu 70; iu 117; iu
118 S ra i ca cc thit ch c lp ny nhm tng cng cc cng c
Nhn nhn kim sot quyn lc nh nc trong bu c, s dng ti chnh ngn
sch nh nc v ti sn cng mt cch hiu qu hn
- Ngoi nhng iu trn, xuyn sut bn Hin php nm 2013 l tinh thn
pht huy quyn lc v dn ch ca nhn dn, nh nc php quyn ca Nhn
dn, do Nhn dn, v Nhn dn.
Cu 4.
Nhng quy nh no ca Hin php nm 2013 th hin t tng i
on kt dn tc?
T tng i on kt ton dn tc ca Ch tch H Ch Minh tr thnh
ng li chin lc ca ng Cng sn Vit Nam, v ang tng bc c
hin thc ha trong qu trnh cch mng.
Bn cnh iu 5 c xc nh l nh hng cho cng tc dn tc, chnh
sch dn tc, lnh vc dn tc, cng tc dn tc cn c quy nh c th trong
cc iu 42, 58, 60, 61, 75 ca Hin php 2013, c th:
- V quyn xc nh dn tc, s dng ngn ng ca ng bo dn tc
thiu s c quy nh ti iu 42 Hin php: Cng dn c quyn xc nh
dn tc ca mnh, s dng ngn ng m , la chn ngn ng giao tip.
- V lnh vc y t, chm sc sc khe cho ng bo dn tc thiu s,
vng c iu kin kinh t-x hi c bit kh khn c khng nh ti khon 1
iu 58 ca Hin php: 1. Nh nc, x hi u t pht trin s nghip bo v,
chm sc sc khe ca Nhn dn, thc hin bo him y t ton dn, c chnh
sch u tin chm sc sc kho cho ng bo dn tc thiu s, ng bo min
ni, hi o v vng c iu kin kinh t - x hi c bit kh khn.

- V lnh vc vn ha, Hin php tip tc khng nh ti khon 1 iu 60

nguyn tc: 1. Nh nc, x hi chm lo xy dng v pht trin nn vn ha
Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc, tip thu tinh hoa vn ha nhn loi.
- V lnh vc gio dc, Hin php quy nh r hn cc chnh sch u
tin:2. Nh nc u tin u t v thu ht cc ngun u t khc cho gio dc;
chm lo gio dc mm non; bo m gio dc tiu hc l bt buc, Nh nc
khng thu hc ph; tng bc ph cp gio dc trung hc; pht trin gio dc
i hc, gio dc ngh nghip; thc hin chnh sch hc bng, hc ph hp l.
3. Nh nc u tin pht trin gio dc min ni, hi o, vng ng bo dn
tc thiu s v vng c iu kin kinh t - x hi c bit kh khn; u tin s
dng, pht trin nhn ti; to iu kin ngi khuyt tt v ngi ngho c
hc vn ho v hc ngh.
- V v tr, vai tr, chc nng, nhim v ca Hi ng v Ch tch Hi
ng dn tc c lm r hn, cao vai tr, trch nhim, quy nh ti khon 2,
khon iu 75 Hin php: 2. Hi ng dn tc nghin cu v kin ngh vi
Quc hi v cng tc dn tc; thc hin quyn gim st vic thi hnh chnh sch
dn tc, chng trnh, k hoch pht trin kinh t - x hi min ni v vng
ng bo dn tc thiu s.
3. Ch tch Hi ng dn tc c mi tham d phin hp ca Chnh ph
bn v vic thc hin chnh sch dn tc. Khi ban hnh quy nh thc hin
chnh sch dn tc, Chnh ph phi ly kin ca Hi ng dn tc.
Thc hin ng ni dung nht qun ca Hin php 2013 - vn bn c
hiu lc php l ti thng ca Nh nc cng ha x hi ch ngha Vit Nam,
nhng ch trng, chnh sch ca ng v Nh nc ta ang hin thc ha mc
tiu m Ngh quyt i hi ng ton quc kha XI ra: Cng ng cc dn
tc Vit Nam bnh ng, on kt, thng yu, tn trng, gip nhau cng tin
b.
Cu 5.
Nhng im mi ca Hin php nm 2013 so vi Hin php nm
1992 (sa i, b sung nm 2001) v quyn con ngi, quyn v ngha v
c bn ca cng dn? im mi no bn tm c nht? V sao?

Quyn con ngi, quyn v ngha v c bn ca cng dn c quy nh

ti Chng II Hin php nm 2013 vi 36 iu, y l chng c s iu quy
nh nhiu nht (36/120 iu), c nhiu i mi v ni dung v cch thc th
hin, c th nh sau:
- Hin php nm 2013 thay i tn v v tr ca Chng V "Quyn v
Ngha v c bn ca cng dn" trong Hin php nm 1992 thnh Chng II
Quyn con ngi, quyn v ngha v c bn ca cng dn ch sau chng v
ch chnh tr;
- Ln u tin Hin php nm 2013 xc nh r v quy nh trch nhim
ca Nh nc cng nh n, tn trng, bao v v bao am quyn con ngi,
quyn cng dn" (iu 3);
- Hin php nm 2013 c s phn bit gia quyn con ngi v quyn
cng dn. Khi quy nh quyn con ngi, quyn cng dn, hu ht cc iu
ca Hin php nm 2013 quy nh trc tip "mi ngi c quyn ...", "cng dn
c quyn ". Quyn con ngi, quyn cng dn c quy nh l cc quyn t
nhin ca con ngi, ca cng dn c Hin php ghi nhn v c Nh nc
tn trng v bo v, nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam, cc quyn
con ngi, quyn cng dn v chnh tr, dn s, kinh t, vn ha, x hi c
cng nhn, tn trng, bao v, bao am theo Hin php v php lut(Khon 1
iu 14), m khng phi l quyn do Hin php v lut quy nh nh iu 51
Hin php nm 1992 Quyn v ngha v ca cng dn do Hin php v lut
quy nh;
- Ln u tin Hin php quy nh Quyn con ngi, quyn cng dn ch
c th b hn ch theo quy nh ca lut trong trng hp cn thit v l do
quc phng, an ninh quc gia, trt t, an ton x hi, o c x hi, sc khe
ca cng ng (Khon 2 iu 14), quy nh ny l cn thit nhm hn ch tnh
trng lm dng cc quy nh di lut hn ch quyn con ngi, quyn cng
dn;
- Hin php nm 2013 khng nh v lm r nguyn tc v quyn con
ngi, quyn v ngha v c bn ca cng dn Quyn cng dn khng tch ri
ngha v cng dn; mi ngi c ngha v tn trng quyn ca ngi khc;
cng dn c trch nhim thc hin ngha v i vi Nh nc v x hi; vic
thc hin quyn con ngi, quyn cng dn khng c xm phm li ch quc
gia, dn tc, quyn v li ch hp php ca ngi khc (iu 15).
- V nguyn tc bnh ng trc php lut, Hin php nm 2013 quy
nh Mi ngi u bnh ng trc php lut. Khng ai b phn bit i x
trong i sng chnh tr, dn s, kinh t, vn ha, x hi (iu 16), so vi
Hin php nm 1992 quy nh Mi cng dn u bnh ng trc php
lut th Hin php nm 2013 thay i cm t mi cng dn thnh mi
ngi v b sung quy nh Khng ai b phn bit i x trong i sng chnh
tr, dn s, kinh t, vn ha, x hi;
- B sung quy nhCng dn Vit Nam khng th b trc xut, giao np
cho nh nc khc (Khon 2 iu 17);

- B sung quy nh Mi ngi c quyn sng. Tnh mng con ngi c

php lut bao h. Khng ai b tc ot tnh mng tri lut (iu 19 );
- B sung quy nh Mi ngi c quyn hin m, b phn c th ngi
v hin xc theo quy nh ca lut. Vic th nghim y hc, dc hc, khoa hc
hay bt k hnh thc th nghim no khc trn c th ngi phai c s ng
ca ngi c th nghim(Khon 3 iu 20);
- B sung quy nhMi ngi c quyn bt kha xm phm v i sng
ring t, b mt c nhn v b mt gia nh; c quyn bao v danh d, uy tn
ca mnh (Khon 1 iu 21);
- V quyn t do kinh doanh, Hin php nm 2013 quy nhMi ngi c
quyn t do kinh doanh trong nhng ngnh ngh m php lut khng
cm (iu 33), so vi Hin php nm 1992 quy nh Cng dn c quyn t
do kinh doanh theo quy nh ca php lut th Hin php nm 2013 thay
i cm t mi ngi thnh cng dn v thay i quy nh t do kinh
doanh theo quy nh ca php lut thnh quyn t do kinh doanh trong nhng
ngnh ngh m php lut khng cm. Quy nh ny ph hp vi nguyn tc
ca Nh nc php quyn l ngi dn c lm nhng g m php lut khng
cm;
- B sung quyn c bo m an sinh x hi ca cng dn (iu 34);
- B sung quyn kt hn v ly hn ca nam, n (iu 36);
- B sung quy nh v tr em c tham gia vo cc vn v tre
em. Nghim cm xm hi, hnh h, ngc i, b mc, lm dng, bc lt sc
lao ng v nhng hnh vi khc vi phm quyn tre em. Ngi cao tui c
Nh nc, gia nh v x hi tn trng, chm sc v pht huy vai tr trong s
nghip xy dng v bao v T quc (Khon 1, Khon 3 iu 37);
- B sung quy nh v quyn hng th v tip cn cc gi tr vn ho,
tham gia vo i sng vn ha, s dng cc c s vn ha ca mi ngi (iu
41);
- B sung quy nh v quyn xc nh dn tc ca mnh, s dng ngn ng
m , la chn ngn ng giao tip ca cng dn (iu 42);
- B sung quy nh v quyn c sng trong mi trng trong lnh v c
ngha v bo v mi trng ca mi ngi (iu 43);
- B sung quy nh v nhim v v quyn hn ca Chnh ph Bao v
quyn v li ch ca Nh nc v x hi, quyn con ngi, quyn cng dn;
bao am trt t, an ton x hi (Khon 6 iu 96);
- B sung quy nh v nhim v ca Ta n nhn dn bao v cng l, bao
v quyn con ngi, quyn cng dn, bao v ch x hi ch ngha, bao v li
ch ca Nh nc, quyn v li ch hp php ca t chc, c nhn (Khon 3
iu 102);
- B sung quy nh v nhim v ca Vin kim st nhn dn bao v php
lut, bao v quyn con ngi, quyn cng dn, bao v ch x hi ch
ngha, bao v li ch ca Nh nc, quyn v li ch hp php ca t chc, c
nhn, gp phn bao am php lut c chp hnh nghim chnh v thng

nht (Khon 3 iu 107 ). Quyn con ngi, quyn v ngha v c bn ca

cng dn c quy nh ti Chng II Hin php nm 2013 vi 36 iu, y l
chng c s iu quy nh nhiu nht (36/120 iu), c nhiu i mi v ni
dung v cch thc th hin, c th nh sau:
- Hin php nm 2013 thay i tn v v tr ca Chng V "Quyn v
Ngha v c bn ca cng dn" trong Hin php nm 1992 thnh Chng II
Quyn con ngi, quyn v ngha v c bn ca cng dn ch sau chng v
ch chnh tr;
- Ln u tin Hin php nm 2013 xc nh r v quy nh trch nhim
ca Nh nc cng nh n, tn trng, bao v v bao am quyn con ngi,
quyn cng dn" (iu 3);
- Hin php nm 2013 c s phn bit gia quyn con ngi v quyn
cng dn. Khi quy nh quyn con ngi, quyn cng dn, hu ht cc iu
ca Hin php nm 2013 quy nh trc tip "mi ngi c quyn ...", "cng dn
c quyn ". Quyn con ngi, quyn cng dn c quy nh l cc quyn t
nhin ca con ngi, ca cng dn c Hin php ghi nhn v c Nh nc
tn trng v bo v, nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam, cc quyn
con ngi, quyn cng dn v chnh tr, dn s, kinh t, vn ha, x hi c
cng nhn, tn trng, bao v, bao am theo Hin php v php lut(Khon 1
iu 14), m khng phi l quyn do Hin php v lut quy nh nh iu 51
Hin php nm 1992 Quyn v ngha v ca cng dn do Hin php v lut
quy nh;
- Ln u tin Hin php quy nh Quyn con ngi, quyn cng dn ch
c th b hn ch theo quy nh ca lut trong trng hp cn thit v l do
quc phng, an ninh quc gia, trt t, an ton x hi, o c x hi, sc khe
ca cng ng (Khon 2 iu 14), quy nh ny l cn thit nhm hn ch tnh
trng lm dng cc quy nh di lut hn ch quyn con ngi, quyn cng
dn;
- Hin php nm 2013 khng nh v lm r nguyn tc v quyn con
ngi, quyn v ngha v c bn ca cng dn Quyn cng dn khng tch ri
ngha v cng dn; mi ngi c ngha v tn trng quyn ca ngi khc;
cng dn c trch nhim thc hin ngha v i vi Nh nc v x hi; vic
thc hin quyn con ngi, quyn cng dn khng c xm phm li ch quc
gia, dn tc, quyn v li ch hp php ca ngi khc (iu 15).
- V nguyn tc bnh ng trc php lut, Hin php nm 2013 quy
nh Mi ngi u bnh ng trc php lut. Khng ai b phn bit i x
trong i sng chnh tr, dn s, kinh t, vn ha, x hi (iu 16), so vi
Hin php nm 1992 quy nh Mi cng dn u bnh ng trc php
lut th Hin php nm 2013 thay i cm t mi cng dn thnh mi
ngi v b sung quy nh Khng ai b phn bit i x trong i sng chnh
tr, dn s, kinh t, vn ha, x hi;
- B sung quy nhCng dn Vit Nam khng th b trc xut, giao np
cho nh nc khc (Khon 2 iu 17);

- B sung quy nh Mi ngi c quyn sng. Tnh mng con ngi c

php lut bao h. Khng ai b tc ot tnh mng tri lut (iu 19 );
- B sung quy nh Mi ngi c quyn hin m, b phn c th ngi
v hin xc theo quy nh ca lut. Vic th nghim y hc, dc hc, khoa hc
hay bt k hnh thc th nghim no khc trn c th ngi phai c s ng
ca ngi c th nghim(Khon 3 iu 20);
- B sung quy nhMi ngi c quyn bt kha xm phm v i sng
ring t, b mt c nhn v b mt gia nh; c quyn bao v danh d, uy tn
ca mnh (Khon 1 iu 21);
- V quyn t do kinh doanh, Hin php nm 2013 quy nhMi ngi c
quyn t do kinh doanh trong nhng ngnh ngh m php lut khng
cm (iu 33), so vi Hin php nm 1992 quy nh Cng dn c quyn t
do kinh doanh theo quy nh ca php lut th Hin php nm 2013 thay
i cm t mi ngi thnh cng dn v thay i quy nh t do kinh
doanh theo quy nh ca php lut thnh quyn t do kinh doanh trong nhng
ngnh ngh m php lut khng cm. Quy nh ny ph hp vi nguyn tc
ca Nh nc php quyn l ngi dn c lm nhng g m php lut khng
cm;
- B sung quyn c bo m an sinh x hi ca cng dn (iu 34);
- B sung quyn kt hn v ly hn ca nam, n (iu 36);
- B sung quy nh v tr em c tham gia vo cc vn v tre
em. Nghim cm xm hi, hnh h, ngc i, b mc, lm dng, bc lt sc
lao ng v nhng hnh vi khc vi phm quyn tre em. Ngi cao tui c
Nh nc, gia nh v x hi tn trng, chm sc v pht huy vai tr trong s
nghip xy dng v bao v T quc (Khon 1, Khon 3 iu 37);
- B sung quy nh v quyn hng th v tip cn cc gi tr vn ho,
tham gia vo i sng vn ha, s dng cc c s vn ha ca mi ngi (iu
41);
- B sung quy nh v quyn xc nh dn tc ca mnh, s dng ngn ng
m , la chn ngn ng giao tip ca cng dn (iu 42);
- B sung quy nh v quyn c sng trong mi trng trong lnh v c
ngha v bo v mi trng ca mi ngi (iu 43);
- B sung quy nh v nhim v v quyn hn ca Chnh ph Bao v
quyn v li ch ca Nh nc v x hi, quyn con ngi, quyn cng dn;
bao am trt t, an ton x hi (Khon 6 iu 96);
- B sung quy nh v nhim v ca Ta n nhn dn bao v cng l, bao
v quyn con ngi, quyn cng dn, bao v ch x hi ch ngha, bao v li
ch ca Nh nc, quyn v li ch hp php ca t chc, c nhn (Khon 3
iu 102);
- B sung quy nh v nhim v ca Vin kim st nhn dn bao v php
lut, bao v quyn con ngi, quyn cng dn, bao v ch x hi ch
ngha, bao v li ch ca Nh nc, quyn v li ch hp php ca t chc, c

nhn, gp phn bao am php lut c chp hnh nghim chnh v thng
nht (Khon 3 iu 107 ).
Cu 6.
Nhng im mi, quan trng v v tr, chc nng ca Quc hi,
Chnh ph, Ta n nhn dn trong Hin php nm 2013. Phn tch im
mi v mi quan h gia cc c quan trong thc hin quyn lc Nh
nc?
V Quc hi
- v tr: chng V ca Hin php, sa i, quy nh v Quc Hi (QH),
vi 16 iu, t iu 69 n iu 85 (so vi 18 iu, t iu 83 n iu 100
ti Chng VI ca Hin php nm 1992).
- mt k thut, s lng cc iu trong Chng c gim i (gim 2 iu);
cch thit k cc iu cng th hin s hp l, logic, cht ch hn v vn phong,
b cc, th hin bc tin mi v k thut lp hin.
- Ni dung: Hin php 2013 tip tc khng nh Quc hi l c quan i
biu cao nht ca Nhn dn, c quan quyn lc Nh nc cao nht ca nc
CHXHCN Vit Nam (iu 69). nh gi mt cch tng th, c th ni cc vn
cn bn nht v v tr, chc nng, nhim v, quyn hn ca Quc hi trong
bn Hin php 2013 tip tc k tha cc quy nh v Quc hi trong Hin php
nm 1992. Theo , "Quc hi thc hin quyn lp hin, quyn lp php, quyt
nh cc vn quan trng ca t nc v gim st ti cao i vi ton b hot
ng ca Nh nc".
Bn cnh , cc quy nh v Quc hi trong Hin php 2013 c
nhng iu chnh theo hng minh nh r hn v v tr, chc nng, nhim v,
quyn hn ca Quc hi, cc ch th c lin quan trong t chc v hot ng
ca Quc hi. Th hin qua mt s im mi sau y:
Th nht, v quyn lp hin, Hin php 2013 quy nh Quc hi thc
hin quyn lp hin (iu 69), so vi Hin php nm 1992, b cm t "duy
nht", gn vi kh nng thc hin trng cu dn v Hin php trong quy trnh
sa i Hin php trong tng lai. Ti khon 4 iu 120 b sung quy nh:

"Hin php c thng qua khi c t nht hai phn ba tng s i biu Quc hi
biu quyt tn thnh. Vic trng cu dn v Hin php do Quc hi quyt
nh"; quy nh ny nhm th ch ha ch trng ca ng v pht huy dn ch
XHCN; Quc hi vi v tr l c quan i biu cao nht ca Nhn dn, c quan
quyn lc nh nc cao nht ca nc CHXHCN Vit Nam c trao thm
quyn quyt nh vic trng cu dn v Hin php ph hp vi iu kin, tnh
hnh thc tin c th ca t nc.
Th hai, Hin php 2013 c cc iu chnh tng ng lin quan n
thm quyn ca Quc hi, nh: trong vic thc hin quyn gim st ti cao,
b sung quy nh Quc hi thc hin vic "xt bo co cng tc ca Hi ng
bu c quc gia, Kim ton Nh nc v cc c quan khc do Quc hi thnh
lp" (im 2 iu 70); trong vic bu, min nhim, bi nhim Ch tch Hi
ng bu c quc gia, Tng Kim ton Nh nc, ngi ng u c quan khc
do Quc hi thnh lp; ph chun danh sch thnh vin Hi ng quc phng
v an ninh, Hi ng bu c quc gia (im 7 iu 70), v.v.
Hin php nm 2013 cng quy nh b sung theo hng y , cht ch
hn v thm quyn ca Quc hi khng ch gii hn vic thnh lp, gii th
n v hnh chnh - kinh t c bit, m cn b sung c vic nhp, chia, iu
chnh a gii hnh chnh ca n v hnh chnh - kinh t c bit; b sung quy
nh vic Quc hi c thm quyn thnh lp, bi b c quan khc theo quy nh
ca Hin php v Lut (im 9 iu 70).
V Hi ng dn tc, cc y ban ca Quc hi, so vi Hin php nm
1992, Hin php 2013 c s iu chnh theo hng quy nh vic Quc hi
ch bu Ch tch Hi ng dn tc, Ch nhim cc y ban ca QH; cn cc Ph
Ch tch Hi ng dn tc v cc y vin, cc Ph Ch nhim cc y ban v
cc y vin y ban do y ban Thng v Quc hi ph chun (cc iu 70, 75,
76); vic thnh lp, gii th y ban ca Quc hi do Quc hi quyt nh (iu
76). Quy nh ny mt mt vn bo m c v th ca Hi ng dn tc, cc
y ban ca Quc hi, mt khc bo m tnh ch ng, kp thi, khng phc
tp v quy trnh, th tc trong trng hp cn c s iu chnh v nhn s do
yu cu ca thc tin.

Bn cnh , Hin php 2013 cn b sung quy nh v thm quyn ca

Quc hi trong vic ph chun ngh b nhim, min nhim, cch chc Thm
phn Ta n nhn dn ti cao (im 7 iu 70).
Th ba, Hin php nm 2013 quy nh theo hng r v hp l hn v
trch nhim, thm quyn ca Quc hi trong vic quyt nh cc vn quan
trng ca t nc. Quc hi c thm quyn "quyt nh chnh sch c bn v
ti chnh, tin t quc gia; quy nh, sa i hoc bi b cc th thu;
quyt nh phn chia cc khon thu v nhim v chi gia ngn sch Trung
ng v ngn sch a phng; quyt nh mc gii hn an ton n quc
gia, n cng, n Chnh ph; quyt nh d ton ngn sch Nh nc v
phn b ngn sch Trung ng, ph chun quyt ton ngn sch Nh
nc" (im 4 iu 70).
Th t, Hin php nm 2013 quy nh thm quyn ca Quc hi trong
cc vn lin quan n i ngoi, ch quyn quc gia cng c iu
chnh li theo hng r, cht ch hn. Ti im 14, iu 70, bn cnh vic tip
tc quy nh thm quyn ca Quc hi trong vic quyt nh chnh sch c bn
v i ngoi, c s iu chnh c th, hp l hn thng qua vic quy nh
thm quyn ca Quc hi trong vic ph chun, quyt nh gia nhp hoc chm
dt hiu lc ca iu c Quc t lin quan n chin tranh, ha bnh, ch
quyn quc gia, t cch thnh vin ca CHXHCN Vit Nam ti cc t chc
quc t v khu vc quan trng, iu c quc t v quyn con ngi, quyn v
ngha v c bn ca cng dn v iu c quc t khc tri vi lut, ngh quyt
ca Quc hi.
V Chnh ph.
y l mt chng c nhiu ni dung i mi trong bn Hin php nm
2013. Mt s im mi cn bn sau y c th tham kho:
Th nht: Chnh ph l c quan thc hin quyn hnh php.
Trc y, Hin php nm 1992 quy nh Chnh ph l c quan chp
hnh v iu hnh tc l chp hnh Lut, vn bn lut ca Quc hi v iu
hnh chung hot ng kinh t- x hi ca quc gia.
Hin php nm 2013 ln u tin khng nh tnh cht, v tr ca Chnh
ph l c quan thc hin quyn hnh php, nhn mnh v cao hn tnh cht,
v tr ca Chnh ph l c quan hnh chnh Nh nc cao nht ca nc Cng

ha x hi ch ngha Vit Nam. ng thi cng nhn mnh Chnh ph c vai

tr hoch nh chnh sch (Khon 2- iu 96).
Hin php quy nh r hn nhim v, quyn hn ca Chnh ph trong
vic t chc thi hnh Hin php v php lut
V mi quan h gia Chnh ph v Ch tch nc, Quc hi: Hin php
b quy nh v thm quyn ca Quc hi trong vic quyt nh chng trnh
xy dng lut, php lnh nhm to iu kin cho Chnh ph ch ng, linh hot
trong vic xut xy dng lut, php lnh..
V c cu, thnh phn ca Chnh ph: Hin php nm 2013 b sung
thm quy nh c cu, s lng thnh vin Chnh ph do Quc hi quy nh
trn c s quy nh trong lut v c cu, s lng, thnh vin ca Chnh ph.
Th hai: V ch nh Th tng Chnh ph
Theo tinh thn Hin php nm 2013 ch nh v Th tng Chnh ph v
th v vai tr ca Th tng c nng cao hn. Tp trung thm quyn ca Th
tng trong vic lnh o, iu hnh Chnh ph v h thng hnh chnh Nh
nc t Trung ng n a phng.
Th tng Chnh ph l ngi ng u Chnh ph, chu trch nhim
trc Quc hi v hot ng ca Chnh ph v nhim v c giao; bo co
cng tc ca Chnh ph, Th tng Chnh ph trc Quc hi, y ban thng
v Quc hi, Ch tch nc.
Th ba: Tng cng trch nhim cn nhn ca B trng
Hin php nm 2013 c mt s sa i, b sung nhm tng cng vai tr,
trch nhim c nhn ca B trng, Th trng c quan ngang B l thnh vin
ca Chnh ph v l ngi ng u b, c quan ngang b vi t cch l thnh
vin Chnh ph.
- V v tr , vai tr ca B trng, Th trng c quan ngang b.
- V ch chu trch nhim..
- V nhim v, quyn hn..
- V trch nhim gii trnh
V im mi Ta n
Bng vic quy nh "TAND l c quan xt x ca nc CHXHCN Vit
Nam, thc hin quyn t php" (khon 1 iu 102), Hin php 2013 xc nh

r rng, c th v tr, vai tr ca Ta n nhn dn trong b my c quan nh

nc. TAND l c quan duy nht thc hin quyn t php, thc hin chc nng
xt x; TAND l c quan duy nht c quyn ra phn quyt v cc vi phm php
lut, cc tranh chp theo quy nh ca php lut v v cc vn php l lin
quan n quyn, li ch hp php ca t chc, c nhn. X l cc vi phm php
lut bng ch ti nh nc, gii quyt cc tranh chp bng quyn lc nh nc
u thuc thm quyn ca Ta n. V vy, quy nh ca Hin php 2013 l c
s hin nh cho vic m rng thm quyn ca Ta n trong xt x cc loi n,
th hin xu th tt yu ca nh nc php quyn.
Hin php 2013 khng nh v tr trung tm ca Ta n trong h thng t
php, v tr trng tm ca hot ng xt x trong cc hot ng t php.
V tr, vai tr v chc nng ca TAND c xc nh l c quan c
chc nng ra phn quyt v cc vi phm php lut, cc tranh chp php l,
TAND c vai tr rt quan trng trong bo v quyn con ngi, quyn cng dn,
bo v li ch nh nc, quyn v li ch hp php ca t chc, c nhn. Khi
quyn, li ch ca mnh b xm phm hoc b tranh chp, ngi dn tm n Ta
n nh l tm n cng l. V vy, c th ni, theo Hin php 2013, Ta n l
biu tng ca cng l v c nhim v bo v cng l.
Theo bn Hin php 2013 v th ca TAND c nng ln r rt. Ngoi
vic xc nh l c quan duy nht thc hin quyn t php; quy nh nhim v
bo v cng l, bo v quyn con ngi, quyn cng dn, bo v ch XHCN,
bo v li ch ca Nh nc, quyn v li ch hp php ca t chc, c nhn th
hin v tr trung tm trong h thng t php..., Hin php 2013 c nhng quy
nh mi th hin v th quan trng ca Ta n nhn dn trong b my nh nc
ta. Bn cnh quy nh Chnh n TAND ti cao do Quc hi bu, Hin php quy
nh Thm phn TAND ti cao do Quc hi ph chun tng xng vi cc cn
b cao cp khc ca c quan lp php, c quan hnh php, thay cho Chnh n
TAND ti cao; Thm phn cc Ta n khc do Ch tch nc trc tip b
nhim; nguyn tc c lp xt x ca Ta n c nhn mnh v tm hin
nh nghim cm mi t chc, c nhn can thip vo hot ng xt x ca Ta
n; quy nh m v h thng Ta n m ng cho vic t chc Ta n theo
cp xt x, khng theo n v hnh chnh... l nhng quy nh mi, khng ch

khng nh v th ca TAND trong Nh nc php quyn m cn l cc c s

hin nh quan trng TAND thc hin c hiu qu chc nng, nhim v ca
mnh.
Hin php 2013 k tha, pht trin mt s nguyn tc c cc bn
Hin php trc y quy nh. Cc nguyn tc nh xt x c hi thm tham gia,
nguyn tc thm phn v Hi thm xt x c lp, nguyn tc xt x cng khai,
xt x tp th, nguyn tc bo m quyn bo cha ca b can, b co, quyn
bo v li ch hp php ca ng s c tip tc ghi nhn v pht trin
mc cao hn, chnh xc hn. Quan trng nht, vic Hin php quy nh nghim
cm c quan, t chc, c nhn can thip vo vic xt x ca Thm phn, Hi
thm l mt bo m hin nh quan trng cho vic thc hin nguyn tc c
lp xt x. Trong quy nh cc nguyn tc ny, Hin php 2013 c quy nh cc
trng hp ngoi l i vi mt s nguyn tc bo m vic p dng mm
do, linh hot v c hiu qu trn thc t.
Hin php 2013 b sung mt s nguyn tc mi th hin tinh thn i
mi trong ci cch t php nc ta, ph hp vi cc Cng c Quc t m
Vit Nam tham gia. Nguyn tc tranh tng trong xt x l mt bo m quan
trng gip cho vic xt x ton din, khch quan, bo m quyn con ngi,
quyn t tng ca nhng ngi tham gia t tng, hn ch thp nht cc trng
hp oan sai trong hot ng t tng t php ni chung, trong xt x ca Ta n
ni ring. Nguyn tc thc hin ch xt x s thm, phc thm c quy
nh trong Hin php 2013 l vic nng ln tm hin nh nguyn tc c
quy nh trong Lut T chc TAND v cc lut t tng t php trc y nhm
bo m cho vic xt x ng n, khch quan, bo v quyn con ngi, bo v
cng l.
Vic Hin php 2013 quy nh giao cho TAND ti cao thm quyn bo
m p dng thng nht php lut (iu 104) cng l bo m quan trng trong
hot ng ca Ta n, ph hp chc nng p dng php lut ca c quan t
php. iu ny c ngha l ngoi tng kt thc tin xt x, hng dn p dng
php lut, TAND ti cao cn c th bng cc hnh thc khc nhau bo m p
dng thng nht php lut trong xt x nh thc hin gim c xt x, ban hnh
n l...

Cu 7.
Cp chnh quyn a phng quy nh trong Hin php nm 2013
gm nhng c quan no? Bn hy nu nhim v, quyn hn v trch
nhim ca chnh quyn a phng i vi Nhn dn.
Chnh quyn a phng c t chc cc n v hnh chnh ca nc
Cng ha x hi ch ngha Vit Nam (n v hnh chnh ca Cng ha x hi
ch ngha Vit Nam c quy nh ti iu 110 ca Hin php c phn nh
nh sau: cp tnh, huyn, x v n v hnh chnh- kinh t c bit do Quc hi
thnh lp)
Chnh quyn a phng gm c Hi ng nhn dn v y ban nhn dn
c t chc ph hp vi c im nng thn, th, hi o, n v hnh
chnh- kinh t c bit do lut nh.
Hin nay c 10 tnh, thnh ph khng th im t chc Hi ng nhn
dn qun, huyn, phng, trong c thnh ph Hi Phng.
Nhim v ca chnh quyn a phng i vi Nhn dn
- Hi ng nhn dn l c quan quyn lc nh nc a phng, i
din cho ch, nguyn vng v quyn lm ch ca Nhn dn do Nhn dn a
phng bu ra, chu trch nhim trc Nhn dn a phng v c quan Nh
nc cp trn. Hi ng nhn dn quyt nh cc vn quan trng ca a
phng do Lut nh.
i biu Hi ng nhn dn l ngi i din cho ch, nguyn vng ca
nhn a phng. i biu Hi ng nhn dn c nhim v vn ng Nhn dn
thc hin Hin php v php lut, chnh sch ca Nh nc, ngh quyt ca Hi
ng nhn dn, ng vin Nhn dn tham gia qun l nh nc.
- y ban nhn dn cp chnh quyn a phng do Hi ng nhn dn
cng cp bu ra l c quan chp hnh ca Hi ng nhn dn, c quan hnh
chnh nh nc a phng, chu trch nhim trc Hi ng nhn dn v c
quan hnh chnh nh nc cp trn. y ban nhn t chc vic thi hnh Hin
php v php lut a phng; t chc thc hin ngh quyt ca Hi ng
nhn dn v thc hin cc nhim v do c quan nh nc cp trn giao.
Cu 8. Hin php nm 2013 quy nh nh th no v trch nhim
ca i biu Quc hi, i biu Hi ng nhn dn i vi c tri v Nhn
dn?

Trch nhim ca i biu quc hi c quy nh t iu 79 n iu

80 ca Hin php nm 2013.
Trch nhim ca i biu Hi ng nhn dn c quy nh ti iu
115- Hin php nm 2013.
Cu 9.
Nhn dn Vit Nam xy dng, thi hnh v bo v Hin php ny
v mc tiu dn giu, nc mnh, dn ch, cng bng, vn minh (trch Li
ni u Hin php nm 2013)
Theo bn, Nh nc v mi ngi dn c trch nhim lm g v lm
nh th no thi hnh v bo v Hin php?
Theo ti th Trch nhim ca Nh nc v cng dn phi
- i vi Nh nc
bo m hiu lc thi hnh ca Hin php, Quc hi ban hnh Ngh
quyt s 64/2013/QH13 ngy 28/11/2013 quy nh mt s im thi hnh Hin
php, trong xc nh r trch nhim ca cc c quan hu quan trong vic
t chc thi hnh Hin php; kp thi trin khai cc bi n php cn thit nhm
bo m thi hnh Hin php;
Quc hi sm ban hnh Lut v t chc chnh quyn a phng, Lut
Trng cu dn, cc vn bn quy nh v Hi ng bu c quc gia, Kim ton
Nh nc
Chnh ph xy dng v thi hnh cc chng trnh xy dng lut, php
lnh v cc vn bn quy phm php lut, m bo cc vn bn c ban hnh
kp thi sa i, b sung, bi b cc vn bn khng cn ph hp vi Hin php.
Cc vn bn c ban hnh phi m bo ph hp vi quy nh ca Hin php
nm 2013, m bo tnh thng nht, hiu lc, hiu qu, kh thi;
T chc tuyn truyn, ph bin su rng Hin php ti c quan, t chc v
a phng, nng cao nhn thc v Hin php v thc chp hnh Hin php
ca ngi dn;
Nng cao hn na chuyn mn, nghip v ca i ng cn b, cng chc,
vin chc Nh nc;
Kp thi pht hin v x l nghim minh cc hnh vi vi phm Hin php
v php lut.
- i vi mi ngi dn
Tn trng, chp hnh Hin php v php lut;
Tham gia qun l, gim st hot ng ca cc c quan Nh nc thng
qua Quc hi, Hi ng nhn dn v cc c quan khc ca Nh nc;
Tham gia thc hin quyn bu c, ng c theo quy nh, la chn ngi
xng ng i din cho mnh tham gia vo b my nh nc;

Tham gia gp cc vn bn php lut v cc vn khi c Nh nc t

chc ly kin, tham gia khi c t chc trng cu dn;
on kt, yu thng, gip ln nhau, lao ng cn c, sng to gp
phn vo cng cuc pht trin kinh t - x hi ca t nc...