aratrma

EMO zmir ubesi

Mesleki Denetim Uygulamasnn
40.Ylnda-7
2000li Yllarda
Elk. Mh. Ahmet Becerik
ahmet.becerik@emo.org.tr
16-EMOnn SMM Mevzuatn
Gelitirme almalar:
Elektrik Mhendislii SMM mesleinin gelitirilmesi ve dzenlenmesinde, EMOnn kurumsallamasnda nemli bir ge olan Oda
Ynetmelikleri, sre ierisinde yaanan sorunlar nedeni ile yaplan rgt ii
tartmalarla Genel Kurullara tanarak
90l yllardan balayarak 2000li yllar
boyunca sklkla deiikliklere urad.
1997 ylna kadar yrrlkte
bulunan EMO SMM Ynetmelii
erevesinde, bavuranlara tek bir
SMM Belgesi verilmesini ngren
dzenleme de, niversitelerin yeni
alan elektrik ve/veya elektronik
mhendislii blmlerini bitirenlerin
belgelendirilme koullarna ilikin
olarak 1 Ocak 1997 tarihinden itibaren
deiiklik yapld. Elektrik mhendislii lisans diplomas dnda bir
adlandrmayla mezun Oda yelerinin
elektrik SMM olarak almak isteminde
bulunanlarndan ders/not durum
(Transcript) belgesi istenilmesi uygulamasna geildi.
1989 ylnda yaymlanan TMMOB
SMM Ynetmeliinin de esin kayna
olan EMO SMM Ynetmeliinin nemli
bir zellii, belge verilmesine ynelik

olarak dier Odalardan ayr olarak iki

deiik belgenin veriliyor olmasdr. Yl
sonuna kadar geerli olmak zere tm
hizmetleri kapsayan SMM Belgesinin
yan sra mteahhitlik hizmetlerinin
yaplmas amac ile kurulmu firmalarda
alan yelerimize ynelik her hizmet
iin dzenlenen SMM Hizmet Belgesi
ile bir farkllk oluturulmaktadr. Dier
nemli zellik ise farkl uzmanlk
alanlarna gre Elektrik, Elektronik,
Bilgisayar ya da Asansr SMM
Belgesi gibi belgeler veriliyordu.
18 Mart 2004 tarih ve 25406 sayl
Resmi Gazetede yaymlanan EMO
SMM Ynetmeliinde, yl sonuna kadar
geerli SMM Belgesi alacak kiiler;
kendi adna hizmet retenler, ortaklarnn tamamnn ya da ounluk hisselerinin TMMOB yesi olan kuruluta
ortak olarak hizmet retenler, bu
kurulularda cretli olarak alanlar
gibi alt balk altnda kapsaml olarak
deerlendirildi.
EMO SMM Ynetmelii, elektrik
ve/veya elektronik, bilgisayar mhendislii hizmetlerinin mesleki esaslarn
denetlemeyi hedeflemi olsa bile
asansr hizmetlerinin bu ynetmelik
tarafndan denetimi rgtmzce
yeterli grlmeyerek ayrca EMO

2000li Yllarda zmir ve evre illerde mesleki denetim uygulamasn ve YGT iletme
sorumluluu mcadelesini etkin biimde yrten EMO zmir ubesinin 23.-24.-25.-26.-27.
Dnem (2000-2009) arasnda grev alan ube Ynetim Kurulu yeleri
M.Macit Mutaf
Hacer ekerci
zgr Tamer
Musa een
Mkremin Zlkadirolu Aktan Temiz
N.Sedat Glen
Ula Birgr
Ouz Dikeneli
Seyhun Dalg
Turgut Eryiit
M.Emin zger
E.Sabri Akst
emseddin Babada Meltem Yldrm
Mehmet Gzel
Murat Yapc
Mehmet an
A.Cumhuriyet Alpaslan H.Avni Gndz
ebnem Sekin Uurlu
Taner riz
Emine B. Karaelebi
zcan Uurlu
Mustafa Kk
Musa een
N. Sedat Glen

ubat 2010

34

Asansrlere Ait Mhendislik

Hizmetleri Uygulama Esaslar
Ynetmelii hazrland ve 1 Ocak1998
tarihinden balayarak yrrle girdi.
EMO SMM Hizmetleri Ynetmeliinde ise, SMM Belgesi verilmi
elektrik mhendislerinin iletme ve
bakm hizmetleri yapabilmeleri iin
EMO Elektrik Yksek Gerilim
Tesisleri letme Sorumluluu
Ynetmelii hkmlerine uygun olarak
alnm belge zorunluluu uygulamas
getirildi ve ilgili ynetmelik 18 Mart 2004
tarih ve 25406 sayl Resmi Gazetede
yaymland.
te yandan elektrik ve/veya elektronik mhendisi unvan ile yksek
renim bitirme belgesi alan Oda
yelerinin iinde SMM konusu da
bulunan kimi alma alanlarnda
uzmanlk ayrmnn yol at
uzmanlklar aras anlamazlklarn
yarg boyutu da olmak zere on yl
akn sre ile Oda gndeminde srekli
yer almas zerine EMO, TMMOB
Yasasnn Odaya verdii mesleki
alanlarda dzenleme yapma yetkisini
kullanarak kimi yelerle krlma
noktasnda sorun durumuna gelen
mevcut uygulamaya son verildi.
Yrtlen alma srecinin sonunda
gnmzde de uygulanan Elektrik
SMM Belgesinin 1Kv Alt Tesisler
Elektrik SMM Belgesi ve 1Kv st
Tesisler ve 1Kv Alt Tesisler Elektrik
SMM Belgesi olarak iki farkl belge
biiminde dzenlenmesi gr
benimsendi.
EMO rgtll iinde kimi tartmalarla birlikte kabul gren eilim 4
Kasm 2007 tarihli Oda Ynetim Kurulu
karar ile SMM Ynetmeliinde deiiklik olarak benimsenerek 8 Ocak 2009

emo izmir ubesi

aratrma
tarih ve 27104 sayl Resmi Gazetede
yaymlanarak yasal sre bitirildi.
17-EMO zmir ubesinin Mesleki
Denetime Ynelik Kimi almalar
(2000-2009):
lkemize ve mesleimize ilikin
gelimeler karsnda uzmanlk alanndan yola karak kamu ve ye
karlarnn gzetildii bir anlayla
almalarn srdren EMO zmir
ubesi 2000li yllarn balangcnda
Oda iinde mesleki denetime ynelik
kimi ilkleri gerekletirdi.
Serbest alan yelerimizin alma alanlarnda bata TEDA uygulamalar olmak zere Belediye ve EMO
ilikilerinde yaadklar sorunlarn
belirlenmesi amac ile ubemiz tarafndan 8 Mays 2004 tarihinde Oda iinde
bir ilk olan SMM Sorunlar Forumu
dzenlendi. Forumda dile getirilen bu tip
almalarn dier ubelerde yaygnlatrlmas ve Sempozyum vb etkinliklerin
yaplmasna ynelik neriler EMO
rgtll iinde destek buldu. Bu
balamda Ankara (2005) ve Antalya
(2007)'da SMM Sempozyumu, zmirde
Ulusal Elektrik Tesisat Kongresi (2009)
iinde YG tesislerinde iletme sorumluluu ve mesleki denetim uygulamalarnn Oda rgtll iinde
tartld SMM Forumu gerekletirildi.
ubemizin 80li yllarda balatt
SMM yelerimizi kriz ve yatrmszlk
ortamnda ksmen koruyan YGT iletme
sorumluluu hizmetleri, 30 Kasm 2000
tarihinde yaymlanan Elektrik Kuvvetli
Akm Tesisleri Ynetmeliinde tanmlanmas ile daha kolay uygulanmas
beklenirken TEDA Genel Mdrl
ve Gediz EDA yetkililerinin birbirleriyle

elikili, anlamsz genelgeleri, engelleyici tavrlaryla kimi tesislerde uygulanamaz bir duruma getirilmek istendi. EMO
ve zmir ubesinin son on ylda
bkmadan srdrd abalar ve
hukuk mcadelesi ile uygulama 2009
ylnda elektrik mhendislii SMM
meslei lehine sonuland.
MMO zmir ubesi ile birlikte
yrtlen asansr yllk denetimlerine
ve ruhsat ilemlerine ilikin almalar
belediyelerle yaplan protokollerle
srdrlrken EMO iinde kapsaml bir
Asansr Sempozyumu gerekletirilmesi balamnda ilki 2006 ylnda
dieri 2008 ylnda iki kez etkinlik
dzenlendi.
te yandan yelerimizin bileimi ve
iinde bulunduklar sektrlerin srekli
gelien teknolojilere sahip olmas gibi
temel nedenle zorunluluk durumuna
gelen meslek ii eitimin bir merkez
tarafndan egdmnn salanmas
ve yelere en yararl olabilecek bir
rgtlenme olarak bir srekli eitim
merkezi modeli seilerek oluturulan
MSEMe eitici balamnda en byk
destek ubemiz tarafndan verildi.
yelerimize ynelik verilen eitli dallar
ieren eitimlerle (SMM, YGTS,
Topraklama vb) EMO zmir ubesi, Oda
yaps iinde rnek konumda bulunmaktadr.
18-Mesleki Denetim zerine Genel
Deerlendirme:
Mesleki denetim kavram Elektrik
Mhendisleri Odasnn eitli belgelerinde tanmlanm olmasna karn
btnyle akla kavumam bir
kavramdr. Bu yazda, kavramn
akla kavuturulmasna katk
salayacan umduum TMMOB,

EMO ZMR UBES SMM YE ZELGES (2000-2010)

YILLAR

ZMR

MANSA

AYDIN

TOPLAM

2000

Elektrik
210

Asansr
53

Elektrik
34

Asansr
4

Elektrik
33

Asansr
2

2001

206

51

31

35

328

2002

203

27

23

29

288

2003

200

43

33

36

322

2004

202

35

39

41

324

2005

217

40

32

42

338

2006

213

43

51

39

359

2007

210

57

52

46

372

2008

211

44

45

55

363

2009

221

41

46

56

375

emo izmir ubesi

35

336

EMO ve zmir ubesinde deiik

tarihlerde konuya ilikin yaplanlar ve
yaananlar bir araya getirilmeye
alld. Yaz boyunca mesleki denetim
her ne kadar genel bir ereve iinde
ele alnmsa da, elektrik mhendislii
SMM mesleinin yap alanndaki
uygulamalarna arlk verilmitir.
EMOnn krk yl akn bir zaman
diliminde gelitirerek srdrd
mesleki denetimin kapsam incelendiinde;
(1) meslektan denetimi: meslein
uygulanmasna ilikin kural ve ilkelere
uygunluun, yapabilirliin denetlenmesi (uzmanlk, yeterlilik, meslek ii
eitime katlm, etik vb) ile,
(2) mesleki etkinliin (faaliyet)
denetimi: elektrik mhendislii hizmeti
olarak rnn (mhendislik tasarm,
etd, fizibilite, rapor vb) ve uygulamann
(yapma ilikin sorumluluklarn yerine
getirilmesinin denetlenmesi) olarak
gzlenmektedir.
Bunlara karn, EMOnn iinde
elektrik mhendislii meslei ve
uzmanlklar ile ilgili ekonomik etkinlik
alanlarndaki gelimelerin izlenmesi,
irdelenmesi, toplum yararna dzenlenmesi iin neriler gelitirilmesini ve
olaya mdahale edilmesini, mesleki
denetim kapsam iinde deerlendiren
grler de bulunmaktadr.
Bilindii zere dier meslekler gibi
elektrik mhendislii meslei de zel bir
eitim ve beceriler gerektiren bir
konumdadr. Bu erevede de meslektalarmz, toplum tarafndan bu
alanlardaki etkinliklerin gerekletirilmesi iin bir anlamda yetkilendirilmektedir. nsan yaam gnmzde
tekniin srekli olarak deitirdii bir
ortamda gemektedir. Elektrik mhendisleri deien bu ortamn belirlenmesinde, kendi mesleki alanlarna
ilikin sorunlarn zmnde en nemli
gelerden biridir. Buna karn toplumun
ya da bireylerin bu etkinlikleri anlamas,
irdelemesi ve bu etkinliklerin olabilecek
zararl sonularna kar kendilerini
korumalar olanakl deildir. Bu nedenlerle bu alann ba bo braklmas sz
konusu bulunmamakta, toplum adna
bir denetimin gereklilii bu nedenle
zorunlu olmaktadr.
Bu denetimin kim tarafndan yapla-

ubat 2010

aratrma
ca ise, Anayasann 135. maddesi ile
6235 sayl yasann meslei dzenleme yetkisini TMMOBne vermi
olmas gz nnde bulundurulduunda, EMOnn mesleki denetim
alanndaki sorumluluu ve yetkisi
tartlmaz konumdadr. Bir denetim
kuruluundaki yapabilirlik dnda
bulunmas gereken asgari koullar olan
yanszlk ve kar amac gtmeme ise,
EMO rgtnn temel niteliklerindendir.
Elektrik mhendislii etkinlik alanlarndan hangilerinin denetlenecei sorusuna ise dorudan toplum yarar kapsamnda olanlar, toplumun gvenlii ile
etkinlikler olarak yant vermek olanakldr. Bu durumda EMO asndan
denetleme olanamz olan etkinliklerin n plana alnmas gerekmektedir.
Bunun kapsam EMOnn yelerini
yetkilendirdikleri alanlardr. Bu erevede verilmekte olan SMM Belgesi,
TUS Belgesi, Proje Sicil Durum Belgesi,
YGT letme Sorumluluu, Topraklama
Yetkilendirme vb belgelerde tanmlanm etkinliklerin mesleki denetimin
asgari kapsam olduu ortaya
kmaktadr. Belge verilen konulardaki
elektrik mhendislii etkinlikleri rn
olarak proje, hizmet olarak da projenin
gerekletirilmesinin denetlenmesi,
yada yap alanndaki adyla TUS
konularn kapsamaktadr.
EMO tarafndan gerekletirilen
belge verme iinin gerek anlamda bir
mesleki denetim ilevi olarak yerine
getirilebilmesi, bu belgelerin verilme ve
yenilenme koullar arasna mesleki
yeterlilik kavramnn dahil edilmesiyle
mmkndr.
Mhendislik eitimi artk meslek
yaam boyunca srecek meslek ii
eitime olanak tanyacak temel bilimsel
eitim olarak tanmlanmaktadr. Mhendislik hizmetlerinin yaamn btn
alanlarna girmi olmas, hizmetlerin
verildii alanlardaki karmak mevzuat
artk niversiteden mezun olan bir
mhendisin uzmanlamadan mesleki
etkinliklerde bulunmasna olanak

tanmamaktadr. Bilindii gibi kamu ya

da zel btn kurulular mhendisleri
en azndan bir ynlendirme eitimine
tabi tutmaktadr. Serbest mhendislik
etkinliklerinde bulunacak mhendislerin
de ek bir meslek ii eitime tabi
tutulmalar ve etkinliklerine ancak bu
eitimden sonra balamalarndan daha
doal bir ey olamaz.
Mesleki yeterlilik ve yeterliliin
belgelendirilmesi konular uzun bir
zamandan beri EMO gndeminde
bulunmaktadr. Bu konulardaki tartmalar henz sonulandrlmamtr.
Konunun isiz elektrik/elektronik mhendislerinin konularna, eitim eitsizliinin belgelendirme ile derinleme
tehlikesine, eitimin akreditasyonuna
ilikin ynleri de tartmalarda gz
nnde bulundurulmas gerekmektedir.
Elektrik mhendislii etkinlik alannda mesleki yeterlilik kavramnn
yaama geirilmesi, mesleimizin
kamu yararna yerine getirilmesi iin
zorunlu bulunmasnn yannda, bu
uygulama mesleki denetimi etkinletirerek topluma daha gvenilir ve daha
kaliteli hizmet salamaya olanak
tanyaca gibi, ek mesleki eitimlerle
eitsizlii ve isizlii zmede yeni ve
nemli aralar ortaya karacaktr.
lkemizde mhendislik ve mimarlk
hizmetlerinin dzenlenmesi, yrrlkte
bulunan 1938 ylnda kabul edilen 3458
sayl Mhendislik ve Mimarlk Hakkndaki Yasa ile yaplmaktadr. Bu yasa
zet olarak mhendislik ve mimarlk
hizmetlerinin verilmesini eitim kouluna balamaktadr. te yandan 2000li
yllarda EMOnn mesleki denetimini
etkileyecek ok sayda yasa yrrle
girmekte imar, yap denetim vb
yasalarda yaplmak istenenlere ilikin
tartmalar srdrlmekte ve kimi
bakanlklar tarafndan ynetmelik
deiiklikleri gerekletirilmektedir.
EMOnn elektrik mhendislii
hizmetlerini nitelikli bir biimde gerekletirilmesine ynelik olarak mesleki
denetim yetkilerini yaygnlatrma
istemlerine, kimi merkezi ve yerel kamu

Kaynaka:
EMO 38.-39.-40. Dnem Oda Genel Kurul alma Raporlar
EMO zmir ubesi 23.-24.-25.-26.-27. Dnem Genel Kurul alma Raporlar
Kaya Gven-Mesleki Denetim zerine Notlar-4.UTMK-zmir

ubat 2010

36

kurulular keyfi saylabilecek tutumlarla, ou kez salt siyasal nedenlerle

olumsuz kar kararlar almaktan kanmamlardr. zellikle de kresellemenin bir sonucu olarak, kamusal
denetimin yok edilip tam bir kuralszlatrma dalgasnn egemen klnmaya
alld gnmzde, EMOnn mesleki denetim yetkilerini kullanmalar
nne ETKB tarafndan yeni siyasal
nitelikte engeller karlmaktadr.
Sonu olarak EMOnn yllardr dile
getirdii grlerin doruluu, ne yazk
ki lkemizde yaanan deiik nedenli
felaketler, elektrik kazalar ve yangnlarla kantlanmtr. Bu konuda yaananlarn yaratt sorunun zm,
elektrik mhendislii uygulamalarnn
toplumun gvenliine hizmet etmesini
gerekli gren meslektalarmzn ve
Odann uzun yllardr olduu gibi
bundan sonrada mesleki denetime
sahip kmalarndan gemektedir.

EMO zmir ubesi SMM Komisyonu

yeleri, l, le Temsilci ve Yardmclar
(2009)
SMM Komisyonu
Ahmet Becerik
Blent Uzunkuyu
Blent Damar
Taner riz
M.Emin zger
A. Levent nal Serdar zdemir
Ali Fuat Aydn
Hasan Kldi
Murat Gler
A.Fuat zbay
ZMR
Aliaa-Sadk Sofu/Murat Kuzumolu
Bergama-Nadir Gergin/Ali Bayram
Torbal-Hsamettin Gner/AliTekir
demi-etin Krsoy/Mete Onbal
Tire-Selahattin Baargan/Nejat Bozkurt
AYDIN
Haluk Demirci/Halil Yorgal/Orhan Aslan
Nazilli- Mustafa Grhan enbak/Mehmet ztrk
Kuadas-R.Fikret zver/Ergun Sakarya/Burak
Nalbantolu
Ske-Mustafa Usluyz/Tamer Dirmilli
Didim- .Ercan Atasoy/Yakup Erkan
MANSA
Cemal Akpnar/Cengiz Karacan/M.Zafer nceyiz/Demirhan
Gzaan/M.Cem Kara
Akhisar- Ouz Gknel/Abdullah Bodur
Alaehir-Akif nar/Hseyin Cahit Kln
Salihli-Azim ahin/Teoman Abrak
Turgutlu-E.Aslan Keeciolu/Rait Ycel

emo izmir ubesi